Tel: 0252 592 78 95 GSM: 0532 613 74 38 Çarşı İçi - Kavaklıdere/MUĞLA

Adem KOLÇA Tan ERDOGA

Z a m b a k « c o ş k u İ M İ Z i r v eV AVI NLARI V # v • « . n I . ■■KlİASa ■■■II W W>

Çine, Yatağan, Kavaklıdere, Bayır Bölge Bayii

Muhammet DAĞAŞAR

Biyoloji Öğretim Programına Göre Hazırlanmıştır.

Biyoloji

www.zambak.com

9. SınıfHücreleme Yöntemi Serisi

Biyoloji Soru Bankası

Copyright © Sürat Basım Reklamcılık ve Eğitim Araçları San. Tic, A.Ş.Bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayımlayan şirketin

önceden izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi

bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır.

Bu kitabın tüm hakları, Sürat Basım Reklâmcılık ve Eğitim Araçları San. Tic. A.Ş.’ye aittir.

Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 11.10.2007 gün ve 170 sayılı kararı ile kabul edilen 9. Sınıf Biyoloji Dersi Öğretim Programı’na uygun olarak hazırlanmıştır.

Yayına HazırlıkSürat Dizgi & Grafik

Baskı Tarihi 2011 -IX

Baskı-Cilt Çağlayan A.Ş.

TS EN ISO 9001:2008, Ser No.: 300-01

Sarnıç Yolu Üzeri Nu.: 7 Gaziemir / İZMİR

Tel.: (0232) 274 22 15

Satış Yerleri

Zambak Bayileri, 0 flm ağaza la rında ve seçkin kitapçılarda

Ana Dağıtım

Gökkuşağı Pazarlama ve Dağıtım

Merkez Mah. Soğuksu Cad. No:31

Tek-Er İş Merkezi Mahmutbey / İSTANBUL

Tel: (0212) 410 50 60 (pbx)

TakdimSevgili Öğrenciler ve Değerli Öğretmenler,

Eğitimin temeli okullarda atılır. İyi bir okul eğitiminden geçmemiş birinin hayatta başarılı olması beklene­

mez. Hedete ulaşmaksa sadece çalışmakla olmaz. Çalışılacak materyallerin de doğru seçilmiş olması

gerekir. Bunun bilincinde olan Zambak Yayınları okul yayıncılığında uzman kadrosuna bu yayınları ha­

zırlattı.

Zambak Yayınlarının temel amacı, öğrencinin okulda gördüğü derslere yardımcı olmak, bu derslerle il­

gili bilgilerini artırmak ve öğrendiklerini pekiştirmektir. Bu kitaplar hem sınıf içi etkinliklerde hem öğren­

cinin kişisel çalışmalarında vazgeçilmez bir kaynaktır.

Zambak Yayınları okul yayıncılığına yeni bir bakış açısı getirdi. Kitaplardaki üslup, bir okul kitabı kadar

kavratıcı, bir dershane kitabı kadar pratiktir.

Zambak Yayınları öğrencilerin düzeylerindeki farklılığı dikkate alarak kitap içinde her öğrenciye uygun

yöntemler geliştirdi. Anlatımda anlaşılırlık hedef alınarak dil ve anlatımda yalınlıktan asla taviz verilmedi.

Değerlendirme bölümlerinde her öğrencinin düzeyine uygun sorular hazırlandı. Sorular kolaydan zora

doğru gidecek biçimde düzenlendi. Böylece öğrencilerin hedeflerine emin adımlarla yaklaşmaları amaç­

landı.

Zambak Yayınları, okul yayıncılığında kendini kanıtlamış yazarlar tarafından hazırlandı. Yıllarını öğrenci

yetiştirmekle geçirmiş bu deneyimli kadro, öğrencilerin ve öğretmenlerin ihtiyaçlarını göz önüne alarak

onlara en yüksek verimi kazandıracak bir yöntemle kitaplarını hazırladı. Bu kitaplar sayesinde hem okul

derslerinde başarıyı yakalayacak hem de SBS, YGS ve LYS için iyi bir temel oluşturacaksınız.

Zambak Yayınları hazırlanırken birçok öğrencinin ve öğretmenin önerileri dikkate alındı. Onların ihtiyaç­

ları doğrultusunda sürekli kendini yeniledi. Yayıncılıkta görselliğin önemini bilen Zambak Yayınları, an­

lamayı kolaylaştıran ve çalışmayı zevk haline getiren her türlü görsel materyali kitaplarına yansıttı. Bu ki­

taplarla çalışırken sıkılmayacak, öğrenmeyi eğlenceli hale getireceksiniz.

Zambak Yayınları okul öncesinden Lise son sınıfa kadar, okulun her kademesine seslenen yayınlarıyla

geleceğin başarılı öğrencilerini yetiştirmeyi kendisine bir görev bildi.

Zambak Yayınlarını tercih eden değerli öğrenci ve öğretmenlerimize teşekkür eder, başarılar dileriz.

YAYINEVİ

Sevgili öğrenciler..

Bilgilerinizin kökleşmesi ve hedeflediğiniz bir fakülteye veya bölüme girebilmeniz için, her sınıfın konularına sistemli olarak çalışma­nız gerekir. Çünkü; bilginin edinilmesi, yorumlanması ve pratiğin artırılması için, uzunca bir hazırlık sürecine ihtiyaç vardır. Bu ha­zırlığın lise son sınıfa bırakılmasındaki yetersizlik, önünüzde büyük bir gerçek olarak durmaktadır.

Elinizdeki bu soru bankası, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yeniden belirlenmiş olan, 9. Sınıf Biyoloji Müfredatı temel alınarak ha­zırlanmıştın Biyoloji ders kitaplarındaki veya akademik yayınlardaki; bir cümle, bir olay veya bir aktivite, sınavlarda te s t sorusu ola­rak karşınıza çıkabilmektedir. Bu nedenle, 9. Sınıf Biyoloji Soru Bankası ders kitabındaki üniteleri, konu bütünlüğünü bozmadan bö­lümlere ayrılarak hazırlandı.

Her ünite ve bölümün farklı yöntemlerle analiz edilmiş olduğunu elinizdeki kitapta göreceksiniz.

9. Sınıf Biyoloji Soru Bankasında sorular, şu temel kısımlardan meydana gelmektedir.

Bölümlere, “çözümlü sorular”la başlanmaktadır, iyi bir öğrenmenin gerçekleşmesi için, bölümdeki soruların çözümleri okunmalıdır. Bu sizde, biyolojik kavram ve terim lerin hatırlanmasına ve kalıcı olarak öğrenilmesine katkı sağlayacaktır.

Çözümlü soruları ise, "aktiuiteler” izlemektedir. Aktiviteler; deney analizleri, şekillerle konuların yorumlanması, doğru - yanlış soru­lar, boşluk doldurma soruları, tamlayıcı dallanmış ağaç tekniği ve farklı etkinlikleri içermektedir.

Bölümlerde, bölümü tarayan soruları kapsayan "bulmaca” bulunmaktadır.

Bulmaca ve benzeri etkinliklerle biyoloji dersinin eğlenerek öğrenilmesi hedeflenmiştir. Yine belirtilen aktiviteler üzerinde yoğunlaşıl- ması, konuların kalıcı olarak öğrenilmesine katkı yapacaktır.

Bunları “çalışma soruları” izlemektedir. Bu sorularla öğrencilerin konuları tam olarak öğrenmeleri hedeflenmiştir. Soruların çözümünde zorlanan öğrenciler; yardımcı kaynaklardan, ders kitabından ve öğretmeninden eksikliklerini tamamlamalıdır;

Bölümlerin sonuna ise, “bölüm tarama testleri” verilmiştir. Bu sorular; konuların pekişmesini, yorumlanmasını ve tam öğrenmenin gerçekleşmesinde etkili olacaktır.

Ünitelerin sonunda ise üniteyi tarayan "ünite tarama testleri” bulunmaktadır. Bu testler, bölümler arasında bağlantının sağlan­ması ve ünitenin bir bütün olarak öğrenilmesine katkı yapacaktır.

Bölüm ve ünite tarama testleriyle öğrencilerin girecekleri üniversite sınavlarına hazırlanmaları hedeflenmiştir.

Elinizdeki kitapta şu kazanımlar hedeflenmiştir:

✓ Yeterli biyoloji bilgi birikimine sahip olmayı,✓ Konuları ezberlemeyi değil, anlamayı sağlamayı,✓ Konuların parçadan bütüne doğru öğrenilmesini sağlamayı,✓ YGS ve LYS sınavları için yeterli düzeyde bulunmayı,✓ Konuların eksiksiz ve bir bütün olarak öğrenilmesini gerçekleştirmeyi,✓ Okulun yazılı sınavlarına hazırlanmayı,✓ Biyoloji bilgilerini yorumlayacak hale gelmeyi,

Belirtilen bu kazanımları gerçekleştirmenizi temenni eder, kitabımız hakkında bizimle paylaşacağınız görüşlerinize değer vereceğimi­zi belirtiriz.Kitabın hazırlanması aşamasında; dizgisinin yapılması, şekillerinin çizimi ve düzenlenmesindeki katkılarından dolayı, Sürat A.Ş. Dizgi ve Grafik Servisi çalışanlarına teşekkür ederiz.

Öğrenim hayatınızın başarılı geçmesi dileğiyle...

Salih TEKER Musa Ö ZET

Ayhan KUŞAK Erdal KIR

Adem KOLÇAK Tan ERDOĞ AN

İçindekilerÜNİTE t

Hücre, O rga n izm a ve M etabolizm a

B ö lüm 1 Biyoloji Bilim i ve C anlıların O rta k Özellikleri

Çözümlü Test .......................................................................... 10Testin Ç ö zü m le ri......................................................................12Aktivite (Etkinlik-1 ) ...................................................................14Aktivite (Doğru - Yanlış Soruları) ........................................15Aktivite (Tamlayıcı Dallanmış Ağaç) ...................................17Aktivite (Etkinlik-2)...................................................................18Aktivite (Etkinlik-3)...................................................................18Aktivite (Boşluk Doldurma Soruları) ...................................19Aktivite (Etkinlik-4)................................................................... 21Bulm aca.................................................................................... 22Çalışma S oru la rı......................................................................23Tarama T estle ri........................................................................25

B ö lüm 3 Canlıların Tem el Bileşenleri - IIÇözümlü Test ..........................................................................59Testin Ç ö zü m le ri.....................................................................61Aktivite (Etkinlik-1 ) .................................................................. 63Aktivite (Doğru - Yanlış Soruları) ....................................... 64Aktivite (Tamlayıcı Dallanmış Ağaç) .................................. 67Aktivite (E tkinlik-2).................................................................. 69Aktivite (E tkinlik-3).................................................................. 69Aktivite (E tkinlik-4).................................................................. 70Aktivite (E tkin lik-5).................................................................. 70Aktivite (Boşluk Doldurma Soruları) .................................. 71Aktivite (E tkin lik-6).................................................................. 73Aktivite (E tkin lik-7).................................................................. 74Bulm aca....................................................................................75Çalışma S o ru lan .....................................................................76Tarama Testle ri....................................................................... 81

Bölüm 2 Canlıların Tem el Bileşenleri - IÇözümlü Test .......................................................................... 31Testin Ç ö zü m le ri......................................................................33Aktivite (Etkinlik-1 ) ...................................................................35Aktivite (Etkinlik-2)................................................................... 36Aktivite (Doğru - Yanlış Soruları) ........................................37Aktivite (Tamlayıcı Dallanmış Ağaç) ...................................39Aktivite (Etkinlik-3)...................................................................40Aktivite (Boşluk Doldurma Soruları) ...................................41Aktivite (Etkinlik-4)...................................................................43Aktivite (Etkinlik-5)...................................................................44Aktivite (Etkinlik-6)...................................................................45Aktivite (Etkinlik-7)...................................................................45Bulm aca.................................................................................... 46Çalışma Soruları . . .................................................................47Tarama T es tle ri........................................................................51

B ö lü m 4 H ücre Yapıları ve Z a rdan M adde G e çişi

Çözümlü Test ..........................................................................89Testin Ç ö z ü m le r i.....................................................................91Aktivite (Etkinlik-1 ) .................................................................. 93Aktivite (Doğru - Yanlış Sorulan) ....................................... 94Aktivite (E tkinlik-2).................................................................. 96Aktivite (Etkinlik-3).................................................................. 96Aktivite (Etkinlik-4).................................................................. 97Aktivite (Etkinlik-5).................................................................. 98Aktivite (Tamlayıcı Dallanmış Ağaç) .................................. 99Aktivite (Boşluk Doldurma Soruları) ................................100Aktivite (E tkinlik-6)................................................................102Aktivite (E tkin lik-7)................................................................103Bulm aca................................................................................. 104Çalışma S oru la rı.................................................................. 105Tarama Testle ri.....................................................................109

Bölüm 5 O rganeller ve D iğer YapılarÇözümlü T e s t....................................................................... 117Testin Ç özüm leri...................................................................119Aktivite (Etkinlik-1 ) ................................................................ 121Aktivite (Doğru - Yanlış Sorulan) ..................................... 122Aktivite (Etkinlik-2)................................................................ 124Aktivite (Etkinlik-3)................................................................ 125Aktivite (Etkinlik-4)................................................................ 126Aktivite (Etkinlik-5)................................................................ 127Aktivite (Etkinlik-6)................................................................ 127Aktivite (Tamlayıcı Dallanmış Ağaç) ................................ 128Aktivite (Boşluk Doldurma Soruları) ................................ 129Aktivite (Etkinlik-7)................................................................ 131Aktivite (Etkinlik-8)................................................................ 132Bulmaca................................................................................. 1 33Çalışma Soruları.................................................................. 134Tarama Testleri.....................................................................1 39Ünite Tarama Testleri .........................................................147Ünite Cevap A n a h ta rı.........................................................154

ÜNİTE 2Canlıların Sınıflandırılması

ve Biyolojik Çeşitlilik

Aktivite (Boşluk Doldurma Soruları) ................................202Aktivite (E tkinlik-3)................................................................ 204B u lm aca................................................................................. 205Çalışma S oru la rı...................................................................206Tarama Testle ri.....................................................................211

B ö lü m 3 O m u rg a s ız ve O m u rga lı H ayvanlar

Çözümlü Test ........................................................................215Testin Ç ö zü m le ri...................................................................217Aktivite (Etkinlik-1 ) ................................................................ 219Aktivite (Doğru - Yanlış Soruları) .....................................220Aktivite (E tkinlik-2)................................................................ 225Aktivite (E tkinlik-3)................................................................ 225Aktivite (E tkinlik-4)................................................................ 226Aktivite (E tkinlik-5)................................................................ 227Aktivite (Tamlayıcı Dallanmış Ağaç) ................................228Aktivite (Boşluk Doldurma Sorulan) ................................230Aktivite (E tkinlik-6)................................................................ 234Aktivite (E tkinlik-7)................................................................ 235B u lm aca..................................................................................236Çalışma S o ru la n ...................................................................237Tarama Testle ri..................................................................... 242Ünite Tarama Testleri .........................................................246Ünite Cevap A n a h ta rı.........................................................252

L

Bölüm 1 Biyosistem atik, Bakteri ve Arke Alem leri

Çözümlü Test ....................................................................... 164Testin Ç özüm le ri...................................................................166Aktivite (Etkinlik-1 ) ................................................................ 168Aktivite (Doğru - Yanlış Soruları) ..................................... 169Aktivite (Tamlayıcı Dallanmış Ağaç) ................................ 172Aktivite (Boşluk Doldurma Soruları) ................................ 174Aktivite (Etkinlik-2)................................................................ 177Bulmaca................................................................................. 178Çalışma S oru lan .................................................................. 179Tarama Testleri.....................................................................184

Bölüm 2 Protista - M antar ve BitkilerÇözümlü Test ....................................................................... 191Testin Ç özüm le ri...................................................................193Aktivite (Etkinlik-1)................................................................ 195Aktivite (Doğru - Yanlış Sorulan) ..................................... 196Aktivite (Tamlayıcı Dallanmış Ağaç) ................................ 199Aktivite (Etkinlik-2)................................................................ 201

ÜNİTE 3Bilinçli Birey -

Yaşanabilir Çevre

Çözümlü Test ........................................................................260Testin Ç ö zü m le ri...................................................................262Aktivite (E tkinlik-1)................................................................ 264Aktivite (Doğru - Yanlış Soruları) ..................................... 265Aktivite (E tkinlik-2)................................................................ 268Aktivite (E tkinlik-3)................................................................ 269Aktivite (E tkinlik-4)................................................................ 270Aktivite (Tamlayıcı Dallanmış Ağaç) ................................271Aktivite (Boşluk Doldurma Soruları) ................................273Aktivite (E tkinlik-5)................................................................ 275B ulm aca..................................................................................276Çalışma S oru la rı...................................................................277Ünite Tarama Testleri .........................................................280Ünite Cevap A n a h ta rı.........................................................286

ÜNİTEHücre, Organizma

ve MetabolizmaBiyoloji Bilimi ve Canlıların Ortak Özellikleri

Canlıların Temel Bileşenleri - I [İnorganik Bileşikler - Karbonhidratlar - Yağlar - Proteinler]

Canlıların Temel Bileşenleri - II(Enzimler - V itam inler - Nükleik Asitle r, ATP

Hücre Yapıları ve Zardan Madde Geçişi

Organeller ve Diğer Yapılar

1 .

2 .

3 .

4 .

5 .

Bilim adamlarının canlıları bütün ayrıntılarıyla inceleyebil- meleri mümkün değildir. Bu nedenle biyoloji çeşitli alt dal­lara ayrılmıştır.

Buna göre biyolojinin alt dalları ve incelediği canlılar ya da yapılarla ilgili, aşağıdaki eşleştirmelerden han­gisi yanlıştır?

Bilim dalı İnceleme alanı

A) Botanik Bitki özelliklerini

B) Sitoloji Hücrenin yapısını

C) Parazitoloji Parazit canlıları

D) Mikrobiyoloji Mikroorganizmaları

E) Histoloji Canlıların dış görünüşünü

Aşağıdakilerden hangisi, biyolojinin incelediği konu­lar içerisinde yer almaz?

A) Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkileriB) Canlıların sınıflandırılmasıC) Canlıların morfolojik ve fizyolojik özellikleri oD) Suyun buharlaşma ve yoğunlaşması >•

£E) Asalak olarak yaşayan canlıların yapı ve özellikleri -*

Canlıların birbiriyle ve içinde bulundukları cansız çevreyle ilişkilerini inceleyen bilim dalına ekoloji denir.

Ekolojinin çalışma alanı içinde bulunan konularla ilg i­li, aşağıdaki bilim dallarından hangisinden daha az faydalanılır?

A) Zooloji B) Genetik C) Botanik

D) Biye coğrafya E) Taksonomi

Canlılarla ilgili olan aşağıdaki özelliklerden hangisi, bitki ve hayvanlarda ortak olarak görülür?

A) Güneş enerjisini kullanmaB) Fiziksel etkilerle uyarılmaC) Kendi besinini kendisi üretmeD) Yer değiştirerek tepki verme

E) Duyu organları yardımıyla çevredeki uyarıları alma

5 . Yeryüzünde yaşayan hayvanlarla ilgili detaylı ve daha kolay bilgiler toplayabilmek için, destek olan;

I. Hayvanlan belli özelliklerine göre sınıflandıranII. Canlıların kalıtsal özelliklerinin belirlenmesini sağlayan

özelliğindeki bilim dallarıyla ilgili, aşağıdaki eşleştir­melerden hangisi doğrudur?

ü

A) Genetik Ekoloji

B) Ekoloji Fizyoloji

C) Taksonomi Histoloji

D) Zooloji Anatomi

E) Taksonomi Genetik

6. Canlılarda görülen;

I. Enerji üretimiII. Hareket

III. Beslenme

özelliklerinden hangileri, bitki ve hayvanlarda aynı şe­kilde gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

7 . Hücreler -> Dokular -> Organlar -> Sistemler Organizma

şeklinde özetlenen hücreler arası organizasyon aşa­ğıdaki, canlılardan hangisinde görülmez?

A) Bitkiler B) Mantarlar C) Balıklar

D) Paramesyum E) Kuşlar

8. Aşağıdakilerden hangisi, canlıların ortak özelliklerin­den birisi değildir?

A) Solunum yapmaB) Metabolizmaya sahip olmaC) Kendi benzerlerini oluşturmaD) Büyüme ve gelişmeE) İhtiyacı olan organik besini dışardan hazır alma

Biyoloji Bilimi ve Canlıların Ortûk Ö zellikleri Çözümlü Test

9. Biyoloji bilimine ait olan;

I. HistolojiII. SitolojiIII. FizyolojiIV. ParazitolojiV. Ekoloji

gibi alt dallardan hangileri organizmayı, grup içinde başka organizmalarla ilişkileri yönünden inceler?

A) I ve II B) I ve III C) II ve V

D) IV ve V E) I, II ve V

10. Toprak kirlenmesinin canlılar üzerine etkisini, aşağı­daki bilim dallarından hangisi inceler?

A) Embriyoloji B) Ekoloji C) Fizyoloji

D) Genetik E) Mikrobiyoloji

11. Aşağıdaki ifadelerden hangisi, biyoloji bilimini en iyi § biçimde açıklar? '=

£A) Canlıların bütün özelliklerini ve birbirleriyle olan ilişki­

lerini inceler.B) Canlının hücresini inceler. NC) Canlının yapısını ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceler.D) Canlının çevre ile olan ilişkisini inceler.E) Canlılardaki benzerlik ve farklılıkları inceler.

12. Tür içindeki farklılıkları ortaya çıkaran genleri incele­yen bilim dalı, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Genetik B) Sitoloji C) Taksonomi

D) Fizyoloji E) Etoloji

13. Aşağıdakilerden hangisi, çok hızlı gelişen biyotekno- lojinin temel amaçlarından biri değildir?

A) İnsanın gen haritasını çıkarmakB) İnsanların insülin hormonunu bakterilere ürettirmekC) Genetik hastalıkları çözüme ulaştırmakD) Tarımda verimliliği artırmakE) İnsan sayısını artırmak

14 . Biyolojinin alt bilim dalları ve incelediği konularla ilgi­li, aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

A) Embriyoloji - Bakteriler ve virüslerB) Histoloji - Hücre ve organellerC) Ekoloji - Canlıların sınıflandırılmasıD) Anatomi - Bitki ve hayvanların organlarıE) İhtiyoloji - Dokuların yapısı

15 . Bazı biyoloji alt bilim dallarının tanımları şunlardır:

- Canlıların yaşama ortamını inceler.

- Canlıları benzerliklerine göre gruplandırmayı sağlar.- Canlının yapısındaki kimyasal maddeleri ve tepkimele­

ri inceler.- Canlının organ ve sistemlerinin çalışmasını inceler.

Aşağıdaki bilim dallarından hangisi, yukarıdaki tanım­lamalarla ilgili değildir?

A) Fizyoloji B) Biyokimya C) Ekoloji

D) Sistematik E) Biyoteknoloji

16 . Biyolojinin tarihsel gelişimi içinde görülen bazı bilim­sel buluşlar şunlardır:

I. İlk defa havada mikroorganizmaların bulunmasıII. İlk kez hücre kavramının bulunması

III. Nükleik asitlerin bulunması

Bu buluşların, gelişmesine katkıda bulunduğu biyolo­jinin alt dalları aşağıdakilerden hangisinde doğru ola­rak verilmiştir?

A) Sitoloji Mikrobiyoloji Genetik

B) Mikrobiyoloji Sitoloji Moleküler biyoloji

C) Genetik Sitoloji Moleküler biyoloji

D) Mikrobiyoloji Ekoloji Sitoloji

E) Histoloji Sitoloji Taksonomi

17 . Hücrelerin madde alış verişi, böbreğin işlevi, akciğer­lerin çalışması gibi konular, aşağıdaki biyoloji alt bilim dallarından hangisinin alanına girer?

A) Fizyoloji B) Anatomi C) Morfoloji

D) Histoloji E) Sitoloji

Biyoloji Bilimi ve Canhlann Ortak Özellikleri

1.

2 .

3.

4 .

Histoloji doku bilimidir. Dokuların yapısını, özelliklerini in­celer.Doku ve organların işleyişini ise fizyoloji bilimi inceler.

Botanik, bitkilerin özelliklerini inceleyen bilim dalıdır.

Sitoloji, canlıların yapıtaşı olan hücrenin özelliklerini araş­tırır.

Parazit olarak yaşayan canlılar, parazitoloji biliminin ince­leme alanına girer.

Mikroskobik canlıları inceleyen bilim dalı ise mikrobiyolo­jidir.

Cevap E

Biyolojinin temel konusu canlılardır. Canlıların yapısı, bir- birleriyle olan ilişkileri ve diğer tüm özellikleri, biyolojinin inceleme alanına girer.

Seçenekleri tek tek incelediğimizde yalnız "suyun buhar­laşma ve yoğunlaşması" olayı canlılarla doğrudan ilişkili değildir. Kimya biliminin inceleme alanına girer.

Cevap D

Soruda da belirtildiği gibi ekoloji canlıların birbirleri ve çevresi ile olan ilişkilerini inceler. Zooloji hayvanları, bota­nik bitkileri, biyocoğrafya canlıların yeryüzündeki dağılış­larını, taksonomi ise sınıflandırılmasını araştırır.

Bu bilim dallarının çalışma konuları, ekoloji bilimine doğ­rudan katkı sağlar.

Genetik ise canlıların yapısında bulunan genlerin özellik­lerini ve dölden döle aktarılma şekillerini inceler. Bu ne­denle ekoloji bilimine doğrudan katkı sağlamaz.

Cevap B

Güneş enerjisini kullanma klorofilli canlılara özgüdür. Bit­kiler kendi besinini üretirken, hayvanlar dışarıdan hazır besin alırlar.

Yer değiştirme ve duyu organlarıyla uyarılma hayvanlarda görülür.

Fiziksel etkilerle uyarılma hayvan ve bitkilerde ortaya çıkar.

Bitkiler ışığa doğru yönelirken, hayvanlar etkilere karşı tepki verirler.

Bu nedenle hem bitkiler hem de hayvanlar çevreden ge­len uyanlara karşı farklı da olsa tepki gösteririrler.

Cevap B

o"E>•

SES

6 .

8 .

Hayvanların sınıflandırılmasını taksonomi sağlar. Sınıflan­dırma bilimi sayesinde, canlı türlerinin daha kolay ince­lenmesi gerçekleşmiş olur.

Canlıların kalıtsal özellikleri, genler tarafından belirlenir.Genlerin yapısını, özelliklerini ve dölden döle aktarılma şekillerini inceleyen bilim dalı ise genetiktir.

Cevap E

Doğada bulunan bütün canlılar yaşamaları için enerji üretmek zorundadır. Dolayısıyla enerji üretimi, bitki ve hayvanlarda benzer şekilde gerçekleşir.

Her iki canlı grubu da oksijenli solunum yapar.

Hayvanlar yer değiştirme şeklinde hareket ederken, bitki­ler yönelme şeklinde hareket eder.

Bitkiler, kendi besinlerini kendileri üretirken, hayvanlar dı­şarıdan hazır besin alırlar.

Cevap A

Organizasyon, kompleks canlılara özgü bir oluşumdur.

Paramesyum gibi bir hücreliler böyle bir özelliği taşımaz. Çünkü bu canlılarda bütün metabolik olaylar, tek bir hüc­renin içinde gerçekleşir.

Bitkiler, mantarlar, balıklar ve kuşlar çok hücreli canlılar­dadır.

Bu nedenle soruda belirtilen hücreler arası organizasyo­na sahiptirler.

Cevap D

Bütün canlılarda; solunum, metabolizma, üreme ve büyü­me özellikleri ortak olarak görülür.

Hayvanlar, insanlar ve mantarlar gibi canlılar, dış ortam­dan hazır besin alır.

Klorofil pigmentine sahip olan bitkiler, bazı bir hücreliler ve fotosentetik bakteriler ise kendi besinlerini sentezleye- bilirler.

Cevap E

9. Sınıf

Biyoloji Bilimi ve Canlıların OrtÛk Ö zellikli

9. Histoloji, doku bilimidir. Sitoloji, hücre bilimidir. Fizyoloji, canlı yapılarının işleyişini inceler.

Ekoloji ise canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişki­sini, parazitoloji ise parazitleri ve üzerinde yaşadıkları ko­naklarla olan ilişkilerini araştırır.

Buna göre canlıları grup olarak, ekoloji ve parazitoloji araştırır.

Cevap D

10. Canlıların çevresiyle ilişkisini, ekoloji inceler.

Mikrobiyoloji, gözle görülmeyen canlıları araştırır.

Embriyoloji, canlıların döllenmeden sonraki gelişim basa­maklarını inceler.

Genetik, canlı özelliklerinin kalıtımını ve fizyoloji ise, or­ganların işleyişini inceler.

Cevap B

11. Biyoloji bilimi, canlıların bütün özelliklerini ve birbirleriyle olan ilişkilerini araştırır. Bu nedenle inceleme alanı bütün canlılardır.

Biyolojinin canlının sadece yapısını veya canlıların çevre­leriyle olan ilişkilerini inceler demek, tanımının eksik yapıl­dığını gösterir.

Cevap A

12. Sitoloji canlının yapıtaşı olan hücrenin özelliklerini araştı­rır.

Taksonomi canlıların sınıflandırılmasını sağlar.

Fizyoloji canlı yapılarının işleyişini belirlemeye çalışır.

Etoloji canlıların davranışlarını inceler.

Genetik ise canlılar arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları araştırır.

Bu nedenle genetik, farklılıkların ortaya çıkmasını sağla­yan genlerin özelliklerini belirlemeye çalışır.

Cevap A

13. Biyoteknolojinin insan sayısını artırmak gibi bir amacı yoktur.

Biyoteknoloji, insanın gen haritasını çıkartarak genetik hastalıkların belirlenmesini veya insana gerekli olan bazı maddelerin, bakterilere ürettirilmesini araştırır.

Ayrıca tarımda verimliliğin artmasını sağlayacak çalışma­lar yapar.

Cevap E

eoc>•£o*OjQEs

Testin Çözümleri

1 4 . Verilen seçeneklerden yalnız D seçeneğinde, bilim dalı ile görevi doğru olarak eşleştirilmiştir.

Embriyoloji -» Eşeyli üreyen canlılarda, döllenmiş yu­murtanın ergin haline gelinceye kadar geçirdiği gelişme evrelerini inceler.

H isto lo ji -> Çok hücreli canlılardaki doku ve organların özelliklerini ve yapısını araştırır.

Ekolojiinceler.

Canlıların birbirleriyle ve çevresi ile ilişkilerini

İh tiyo lo ji —> Balıkların özelliklerini inceleyen bilim dalıdır.

Cevap D

1 5 . Canlıların yaşama ortamları -> Ekoloji

Canlıları benzerliklerine ve özelliklerine göre gruplandır­ma Sistematik,

Canlıların yapısındaki kimyasal maddeleri ve tepkimeleriBiyokimya,

Organ ve sistemlerin çalışması -> Fizyoloji,

Görüldüğü gibi verilenler arasında biyoteknolojinin tanımı yoktur.

Cevap E

1 6 . Mikroorganizmaların keşfedilmesi, mikrobiyoloji biliminin ortaya çıkmasına imkan sağlamıştır.

Hücreyle ilgili özelliklerin belirlenmesi ve incelenmesi, si­toloji biliminin inceleme alanına girer. Bu nedenle hücrey­le ilgili yapılan çalışmalar, sitolojinin gelişmesine imkan sağlamıştır.

Nükleik asitler, moleküler biyolojinin inceleme alanına gi­rer.

Cevap B

1 7 . Organların işleyişini fizyoloji bilimi inceler.

Anatomi canlıların iç yapısını, morfoloji ise dış yapısını araştırır.

Histoloji çok hücreli canlılardaki dokuları, sitoloji de hüc­reyi inceler.

Cevap A

9. Sınıf

O rganizm a

Biyoloji Bilimi ve Canlıların O rtak Özellikleri

Canlılarda O rganizasyon D üzeyi

Molekül

Buna göre aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a. Organizasyonun basamaklarını şekil üzerindeki boşluklara yazınız.

b. Her bir organizasyon basamağını açıklayınız.

c. Organizasyon olayının canlı için önemini belirtiniz.

Uların OrM k Ö zellikleri Aktivite

Aşağıdaki ifadelerin sonundaki boşluklara doğru olanına “D ” yanl ış olanına ise “ Y ” harf i yazınız .

Yanl ışsa nedenini kısaca açıklayınız.

Varlıkların yalnız bir özelliğine bakarak canlı olup olmadığına karar verilir. o

Bütün canlıların yapıları, farklı kimyasal maddelerden oluşur.

■ D

5 ' Tek hücrelilerde organizasyon, hücrenin farklı kısımlarının farklı görevleri yapmasıyla sağlanır. D

< 3

Canlının büyümesi, iş yapabilmesi, üremesi ve bütün hayatsal fonksiyonlarının gerçekleştirilmesi için enerjiye ihtiya­cı vardır.

Canlıların kullandığı enerjinin temelini su oluşturur.

9 Güneş enerjisinin canlılar tarafından kullanılabilmesi fotosentez olayı ile gerçekleşir.

Moleküllerin bağlarındaki kimyasal enerji, hücre solunumu ile serbest hale geçerek canlının hayatsal fonksiyonların­da kullanılır.(3

11 Büyüme olayı, yalnız fotosentezle gerçekleşir.

9. Sınıf

DDDDD

O

A ktivite

1 3 i Çok hücreli canlılarda büyüme, hücrelerinin bölünmesi ve hücre kütlesinin artışıyla sağlanır.

Canlıların belirli bir ömür uzunlukları olup, ömür uzunlukları canlıya göre değişir.

1 7 Boşaltım, canlılığın sürmesi için gerekli olan faaliyetlerden biridir.

Metabolizma atıklarının hücrelerden uzaklaştırılmasına yıkım tepkimeleri denir.

Çok hücreli organizmalarda boşaltım olayında farklı organlar görev yapar.

m Bitkilerin tamamı eşeysiz üremeyle çoğalır.

>o> 9. Sını

ûû

ûû

ûû

ûû

ûû

û!

Uların Ortûk Ö zellikleri Aktivite

Aşağıda b irbiriy le bağlantılı doğru yanlış tip inde ifadeler içeren “Tamlayıcı Dallanmış Ağaç” tekniğinde b ilg ile r verilm iştir.

a. Belirtilen teknikte ifadesinden başlayarak her doğru ya da yanlış cevabınıza göre çıkışlardan sadece birini işaretleyiniz.

b. Doğru ve yanlış cümleleri belirtiniz.

» Canlıların ortak özellikleriyle ilgili yeterli bilgiye sahip olan bir öğrenci kaçıncı çıkışa ulaşır?

Hücrelerde çeşitli görevler yapmak üzere farklılaşmış

organeller bulunur.

Hücreler, belirli görevleri gerçekleştirmek için b ir araya

gelerek dokuları meydana getirir.

9. Sınıf

Paramesyumda boşaltımı kontraktil koful,

hareketi siller, besin alınmasını hücre ağzı

sağlar.

Xy " N

Paramesyumda hücre içi düzeni, organel ve yapıların belirli b ir

organizasyon içinde iş görmesini sağlar.

Bir hücreli ya da çok hücreli tüm organizmalar, belirli bir

organizasyona sahiptir.

Organizmalar, kendi türüne uygun olmayan

davranış gösterir.

P ' D ' * " ' J

' I •6

t

D

e .

2. Çıkış

3. Çıkış

D

y

ıI I l j

\V Organizmada farklı

görevleri olan organlar bulunur.

DJ© ’

©y \

L

Bir organizmada dokuların tamamı aynı

özelliktedir.

DJ© ’

4. Çıkış

1. Çıkış t

y\o

Bir organel, farklı moleküllerin organize

olduğu b ir yapıdır.

v \

DM

©

dII ilIIIJ 3. Çıkış |

y \ I I 4 . Î * , |

2. Çıkış

■ O 1

| E t k i n l i kH M

Canlıların O rtak Ö zellikleri

Yukarıda canlıların ortak özellikleri ile ilgili bazı resimler verilmiştir. Aşağıdaki canlılık olaylarını açıklayınız ve hangi resim­lerle ilgili olduklarını belirtiniz.

a. Büyüme ve gelişme:

b. Üreme:

c. Solunum:

d. Beslenme:

e. Hareket:

Yapılar düzensiz olarak verilmiştir.

Organizma

İnsanın organizasyonunda kullanılan yapıları, organizasyon basamaklarına göre sıralayınız.

E t k i n l i k 1 0 1insanda O rganizasyon

Cümle lerdeki boş lukları uygun kavram la r la do ldurunuz ,

dd İ

Paramesyumda yaşamsal faaliyetlerin tamamı bir içinde gerçekleşir.

canlının yapı ve işlev olarak temel birimidir.

m

Bitkiler ve algler, güneş ışığını doğrudan kullanarak olarak beslenir.

Canlılar; büyüme, iş yapabilme, üreme ve bütün hayatsal fonksiyonların gerçekleştirilmesi için kul­lanmak zorundadır.

Canlıların kullandığı enerjinin temelini enerjisi oluşturur.

Güneş enerjisi, olayı ile bitkiler tarafından moleküllerin bağlarında kimyasal enerjiye dönüştürülerekkullanılır.

Besinlerin bağlarındaki enerji ile canlıların kullanabileceği hale getirilir.

Canlının yapısını oluşturan hücrelerin hacimce ve sayıca artması olarak ifade edilir.

Büyüme olayı, ve olayı ile gerçekleşir.

Hücre içinde gerçekleşen tepkimeler olarak adlandırılır.

Metabolik tepkimeler, ve tepkimeler şeklinde gruplandırılır.

, hücredeki yapım (sentez) reaksiyonlarıdır.

Boşluk Doldurma

A ktivite----------------

Mantarlar ve hayvanlar, kendi besinlerini yapamadıkları için olarak beslenir.

Canlıların tamamı ve gibi maddeleri yaşadıkları ortamlarından alır.

Hücrede oksijen kullanılmadan besinlerdeki kimyasal enerjinin ortaya çıkarılmasına solunum denir.

Canlılarda dönüşümleri gerçekleşir.

Beslenmeyle hücreye alınan besinler, önce olayı ile yapı taşlarına ayrıştırılır.

Canlılar çevrelerinden gelen uyarılara karşı gösterirler.

Canlıya dış ortamdan gelen; sıcaklık, ışık, basınç, kimyasal ve fiziksel etkiler gibi değişkenler uyarılardır.

farklı cinsiyetlerdeki iki canlının üreme hücrelerinin birleşmesiyle yeni canlının meydana gelmesiolayıdır.

Bir hücrelilerde sil, kamçı gibi yapılarla sağlanır.

9. Sınıf

A k t iv î te

I Etkinlik - ( * ) I

DENEY ANALIZ Canlılık Olayı

Canlıların canlılık özelliği gösterebilmeleri için, enerji üretmeleri gerekir. Enerji üretimi ise, hücre solunumu ile olur. Hücre solunumu, canlının çevresinden oksijen alması ve çevresine karbondioksit vermesiyle gerçekleşir. Bazı canlıların oksijensiz solunum yaptığını ha­tırlayınız. Kısaca karbondioksit çıkartılması, canlılık belirtisidir. Karbondioksitin ayıracı ise, fenol kırmızısı ve çeşitli bazik maddelerdir.

Aşağıdaki deney serisinde değişik yapıların canlılık özellikleri araştırılmıştır.

1. Maddelerin fenol kırmızısı ile denenmesi:

7 küçük deney tüpünü, bir tüplüğe yerleştirdikten sonra her birine 5 damla fenol kırmızısı koyunuz. Her bir tüpü hafifçe eğerek bir alüminyum perçin koyunuz ve yavaşça tüpün dibine inmesini sağlayınız. Bu aşamadan sonra şekilde gösterildiği gibi aşağıdaki maddeleri tüplere ekleyiniz. (Fenol kırmızısı, asitli ortamda sarı renk alır, kireç suyunda ise bulanık görüntü oluşur.)

1Boş tüp Maya ve şeker çözelti­

sine batırılmış süzgeç kağıdı

Kaynatılmış maya ve şeker çözeltisi­ne batırılmış süz­geç kağıdı

Kuru tohum 5-10 kadar çim- lenmekte olan tohum

Canlı böcek Ölü böcek

EklenenMadde

Değişmesüresi

2. İki indikatörün (ayıraç) özelliğinin incelenmesi:

6 tane deney tüpünü bir tüplüğe yerleştirdikten sonra etiketleyerek 8, 9, 10,11, 12, 13 numaralarını veriniz. 8 ,9 ,1 0 numaralı tüplere 10-12 damla fenol kırmızısı çözeltisi koyunuz. 11,12,13 numaralı tüpleri de dörtte birine kadar kireç suyu ile doldurunuz. Aşağıdaki gösterilen maddeler eklendiğinde indikatörlerde meydana gelecek değişmeleri tablo üzerine kaydediniz.Tüp 8 :1 - 5 damla seyreltilmiş asit (hidroklorik asit).

Tüp 9 : 5 - 1 0 damla karbondioksitli su (soda). No

Tüp 10 : Bir limonata çubuğu ile 30 saniye kadar soluk havası üfleyiniz.

Tüp 11 : 15 - 20 damla herhangi bir asit.Tüp 1 2 : 5 - 1 0 damla karbondioksitli su.

Tüp 13 : Bir limonata çubuğu ile 30 saniye kadar üfleyiniz.

Buna göre iki deneyle ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a. Hangi tüplerde canlılık belirtisi gözlemlediniz? Açıklayınız.

b. Kireç suyunun ve fenol kırmızısının deneydeki rolünü açıklayınız.

9. Sınıf . O ’

1. Biyoloji bilimini tanımlayınız.

2. Biyolojinin diğer bilimlerle ilişkisini açıklayınız.

3. Linne, Watson, Crick ve Mendel isimli bilim adamları­nın biyolojiye olan katkıları nelerdir?

7 . İki öğrenci, çeşitli gözlemler yapmak için araziye çık­tıklarında, yılanların insanlar tarafından aşırı avlanıldı- ğını, bunun sonucunda fare sayısının arttığını ve böl­ge çalışanlarının yeterli ürün alamadıklarını tespit et­mişlerdir.

Daha sonra öğrenciler, deney çalışmalarında kullan­mak için kurbağa yakalayıp okula getirmişlerdir. Öğ­retmenlerinin gözetiminde laboratuvarda iç organla­rını, kalbin çalışmasını ve yapısını gözlemlemişlerdir.

Yine mikroskopta; kurbağanın kanını, düz, çizgili ve kalp kası hücrelerini incelemişlerdir.

Buna göre yapılan gezi ve incelemeyle ilgili olan;

a. Bilim dallarının adlarını yazınız.

b. Hangi organizasyon basamakları incelenmiştir.

4. Biyolojinin günümüzde niçin önemli bir bilim dalı haline geldiğini açıklayınız.

>.£JCoJÛe8

8. “ Bütün canlıların yapıları, benzer kimyasal maddeler­den oluşur.”

Cümlesini açıklayınız.

5. Canlılık nedir?

6. Bir varlığın canlı ya da cansız olduğuna hangi özellik­lerine bakılarak karar verilebilir?

9 . Canlılarda görülen organizasyon olayının canlıya sağladığı yararları açıklayınız.

■I - I. II

1 0 . “Enerji üretme ve kullanma, en önemli canlılık özel­liğidir.”

Cümlesini açıklayınız.

1 1 . Bir yaşama ortamında canlı ve cansız varlıklar arasın­daki ilişki aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Birindi İkincil Üçüncül Üreticiler tüketiciler tüketiciler tüketiciler

a. Enerji dönüşümü gerçekleşir mi? Açıklayınız.

b. Enerji üretimi görülür mü? Açıklayınız.

c. Ototrof beslenme görülür mü? Açıklayınız.

12. Resimde anne vücudunda fetüs gelişiminin bazı ba­samakları verilmiştir.

a. Verilen resimlerle hangi canlılık olayı açıklanır?

b. Belirtilen olaylarda, anabolik ve katabolik reaksi­yonların hızlarını açıklayınız.

1 3 . Böcek kapan bitkisinde böceğin yeme işlevinin safhaları görülmektedir.

Resimdeki olayları inceleyerek uyarılma ve tepki verme kavramlarını açıklayınız.

d. Heterotrof beslenme görülür mü? Açıklayınız.

Biyoloji Bilim i ve Canlıların O rtak Özellikleri

1. Canlıların ortak özelliklerinden biri de, iç ve dış ortamdan gelen uyarılara karşı tepki göstermeleridir.

Bununla ilgili;

I. Göz bebeğinin aydınlık ortamda daralarak, göze gi­ren ışık miktarını ayarlaması

II. Pencere önündeki bir bitkinin ışığa doğru yönelmesiIII. Ayağına iğne batan birinin birden ayağını çekmesi

şeklindeki özelliklerden hangileri, bu çeşit duyarlılığa örnek verilebilir?

4 . Bir grup öğrencinin yapmış olduğu çalışmada 1. düze­nekteki tohumlarda çimlenme gerçekleşerek fide olu­şurken, 2. düzenekteki tohumlar çimlenmemiştir.

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

2. Canlıların bütün bireyleri, aşağıdaki hayatsal olaylar­dan hangisini gerçekleştirirler?

A) Enerji üretme ve kullanmaB) İnorganik bileşiklerden organik madde üretmeC) Aktif olarak yer değiştirmeD) Hazır organik besin almaE) Uyarılara sinir sistemiyle tepki verme

3. Bir araştırmacı, şekilde gösterildiği gibi iki termos hazırla­yıp, oda sıcaklığında bırakıyor ve 24 saat sonra termo­metrelerin gösterdiği sıcaklık değerlerini karşılaştırıyor.

Haşlanmış tala§ Çimlenen fasulye tohumlan fasulye tohumları

Bu araştırmacı, belirtilen deneyi, neyi öğrenmek için yapmış olabilir?

A) Canlı varlıkların yaşamları için enerji ürettikleriniB) Termosların, zamanla kaybedecekleri ısı miktarınıC) Canlılık faaliyetleri için gerekli olan ısı miktarınıD) Hangi tohumun, solum imla daha fazla karbon dioksit

çıkardığını

E) Canlılık için gerekli olan besin miktarını

>»SJCo■OER

Pamuk a Toprak e

Nemli, karanlık ve Kuru, karanlık veoda sıcaklığında sıcak ortamda

Buna göre yapılan uygulamanın canlılık olaylarıylailgili nasıl bir ilişkisinin olduğu söylenebilir?

A) Çevre faktörleri bütün canlıları benzer şekilde etkiler.B) Canlılık, uygun çevre şartlarında gerçekleşir.C) Canlılar, her türlü çevre şartlarında canlılıklarını

sürdürür.

D) Organizmaların canlılığını sürdürmesi için çevre fak­törlerinden birinin uygun olması yeterlidir.

E) Çevre faktörleri, canlılık olaylarını doğrudan etkile­mez.

5 . Grafikte insan ve bir bitki türünde yıllara göre hücre sayı­sındaki (büyüme) değişmeler verilmiştir:

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bu grafikten çıka­rılamaz?

A) Bitkilerde büyüme sürekli olabilir.B) İnsanda 20 yaşına kadar büyüme hızlıdır.C) Bitkide 20 yıldan sonra büyüme yavaşlar.D) İnsanda belirli bir yıldan sonra büyüme durur.E) Bitkilerde sürekli hücre artışı görülebilir.

Hücre Sayısı' Bitki

9. Sınıf

Tarama Testi - 1

6. insanın hayat döngüsü sırasında gerçekleşen bazı olaylar şekilde gösterilmiştir.

Fetüs

Embriyo

Belirtilen evrelerde;

I. Eşeyli üremeII. Büyüme ve gelişme

III. Etkiye karşı tepki gösterme

şeklindeki canlılık özelliklerinden hangileri açıklanır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

ve Canlıların O rtak Özellikleri

9 . Bir bölgedeki yılanların yok edilmesiyle, tarla fareleri art­mış ve tahıl ürünlerinde büyük zararlar ortaya çıkmıştır.

Yukarıdaki ifadeler, aşağıdaki bilim dallarından hangi­sinin çalışma alanına girer?

A) Taksonomi B) Sitoloji C) Genetik

D) Ekoloji E) Fizyoloji

10 . Farklı canlı türlerinde görülen beslenme özellikleriyle ilgili;

I. Işık enerjisi ile kendi besinini üreten bitkiler; ototrof olarak beslenir.

II. Bütün hayvan türleri, kendilerine gerekli olan besinle­ri hücrelerinde üretebilir.

III. Heterotrof beslenme, sadece bakterilerde görülür,

açıklamalarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II

D) I ve III E) II ve I

C) I ve I

7 . Canlıların hücrelerinde gerçekleşen enerji dönüşüm olay­ları aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Güneş I -> Fotosentez (besinlerde enerji)

-> Solunum -> Hücrede enerji IV

Hücre faaliyetleri

oc>.

oX!ES

11. Levent, bitkilerde ve hayvanlarda bulunan bazı hücre tip­lerini, şekilde görüldüğü gibi poster olarak hazırlamıştır.

Numaralarla gösterilen olaylardan hangileri sadece fotosentezle besin üretebilen canlılarda görülür?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) III ve IV

8. Canlılarla ilgili;

I. İrkilme ya da hareket edebilmeII. Çoğalarak nesillerini devam ettirme

III. Yapılarında inorganik ve organik bileşiklerin bulun­ması

IV. Beslenerek çeşitli ihtiyaçları için enerji üretme

gibi özelliklerden hangileri, canlı ve cansız organiz­malar arasındaki farklardan değildir?

A) Yalnız III B) I ve III C) II ve IV

D) I, II ve IV E) II, III ve IV

Levent’in bu çalışmasıyla ilgili nasıl bir hipotez kuru­labilir?

A) Hücre, canlıların yapı ve işlevsel yapı birimidir.B) Canlılık olaylarının gerçekleşmesinde, hücreler ser­

best olarak işlev yapar.C) Hücreler, güçlü bir yapının meydana gelmesi için bir­

likte bulunur.D) Hücreler görevlerini yaparken bazı yapılarını kaybe­

der.E) Hücrelerin büyümesiyle canlılar meydana gelir.

9. Sınıf

Derihücreleri Sinir

hücreleri Yaprakhücreleri

Düz kas

hötreleri Çizgili kas hücreleri

Taşımahücreleri

1. Kelebeğin oluşma evreleri aşağıdaki şekil üzerinde gös­terilmiştir.

Pupa Tırtıl

Belirtilen evrelerle;

I. ÜremeII. Büyüme

III. Gelişme

şeklindeki canlılık özelliklerinden hangileri gerçek­leşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

2. Canlılar yaşamlarını sürdürürken gerekli olan enerjiyi, be­sinlerde depo edilen kimyasal bağ enerjisinden karşılar.Bu enerjinin açığa çıkarılma sürecine solunum denir.

Hücrelerde gerçekleşen solunum olaylarıyla ilgili ola­rak, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Hücrelerde oksijenli ve oksijensiz olmak üzere iki çe­şit solunum görülür.

B) Hücre solunumu sayesinde, canlıya gerekli olan ener­jinin üretilmesi sağlanır.

C) Oksijenli solunumla, oksijensiz solunuma oranla da­ha çok enerji üretilebilir.

D) Oksijenli solunumla enerji üretme reaksiyonları, sade­ce çok hücreli canlılarda görülür.

E) Maya hücreleri ve bazı bakteriler oksijen kullanmadan solunum yaparak enerji üretebilir.

9. Sınıf

3 . Canlılığın sürdürülmesi için gerçekleşen yaşamsal olay­lardan biri de boşaltımdır.

Buna göre, boşaltım olayı ile ilgili olarak aşağıda ve­rilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Hem çok hücreli hem de bir hücreli canlılarda görü­lebilir.

B) Bu olay sayesinde vücuttaki metabolik artıklar uzak­laştırılır.

C) Tatlı sularda yaşayan paramesyum ve öglena gibi canlılar, fazla suyu kontraktil kofullarıyla atar.

D) Çok yıllık olan bitkiler, sadece yaprakların dökülmesi ile boşaltım olayını gerçekleştirebilir.

E) Hayvanlarda katı boşaltım atıkları sindirim sistemiyle, atık solunum gazları ise solunum sistemi ile atılır.

4 . Biyoloji biliminin bazı alt dallarına ait özellikler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

BilimDalı İnceleme alanı ve özelliği

X Canlının anne karnındaki gelişimini inceler.

Y Canlıların sistemlerini inceler.

Z Bir hücredeki enerji üretimini inceler.

Bu bilgilere göre hangi bilim dalının inceleme alanınabütün canlılar girer?

A) Yalnız X B) Yalnız Y C) Yalnız Z

D) X ve Y E) Y ve Z

5 . Canlılarda görülen eşeyli ve eşeysiz üreme olaylarıy­la ilgili olarak;

I. İki üreme çeşiti de, yeni oluşan bireyler arasında ka­lıtsal çeşitlilik meydana gelmesini sağlar.

II. Eşeysiz üremenin sağlanması sürecinde, üreme hüc­releri meydana getirilmez.

III. Eşeyli üreme; hem bir hücreli hem de çok hücreli can­lılarda görülebilir.

IV. Çok hücreli olan ve eşeyli üreyen bütün canlılarda üreme, yumurtlama olayı ile sağlanır.

şeklindeki açıklamalardan hangileri yanlıştır?

A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) I ve IV E) III ve IV

Tarama Testi - 2 joloji B ilim i ve Canlıların Ortak Özellikleri

6. Doğadaki iki canlı, aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Belirtilen canlılarda;

I. Hücrelerden meydana gelmeII. Beslenme biçimleri

III. Boşaltım maddelerini vücutlarından atma biçimleri

şeklindeki özelliklerden hangileri farklılık oluşturur?

A) Yalnız I B) Yalnız II

D) I ve III E) II ve

C) I ve II

7 . İnsan vücudunda canlılığın devamını sağlayan olay­lardan bazıları şunlardır:

»♦ Vücut için gerekli olan oksijen, solunum sistemiyle sağlanır.

»♦ Kan süzülerek, artık maddeler boşaltım sistemiyle dı­şarı atılır.

»* Kanın pH’ı çeşitli yapılarla 7,4 olarak dengede tutulur.* * Terleme ile vücut sıcaklığı 36,5 °C’de tutulur.

Buna göre verilere uygun olarak aşağıdakilerdenhangisi çıkarılabilir?

A) Çevre şartlarının değişkenliğine rağmen, iç denge sabit tutulur.

B) Metabolizmanın devamlılığı, ortamın asidik olmasına bağlıdır.

C) Kandaki metabolik artıkların atılması, sadece böbrek­lerden yapılır.

D) Canlı organizmaların tamamı, yaklaşık aynı sıcaklık değerinde yaşamlarını sürdürebilir.

E) Organlar ve sistemler arasında ilişki bulunur.

De>.£JCSEN

8. Beslenme şekilleri düşünüldüğünde algler ve bitkiler, otot-rof beslenme özelliğine sahiptirler.

Bu canlıların ototrof olarak kabul edilmesi, aşağıdakiözelliklerden hangisine sahip olmalarıyla ilgilidir?

A) Hücrelerinde farklı görevleri yerine getiren yapıları bu­lundurmalarıyla

B) Hücre solunumuyla gerekli olan enerjiyi üretebilme­leriyle

C) Vücutlarındaki organik besinleri, belli oranlarda de­polamalarıyla

D) İnorganik maddeleri kullanarak, gerekli organik be­sinleri sentezleyebilmeleriyle

E) Dış ortamdan aldıkları su ve mineralleri hücrede kul­lanmalarıyla

Aşağıdaki keşiflerden hangisinin, biyoloji bilimine katkısı diğerlerine göre daha azdır?

A) Doku ve organ nakilleriB) Güneş enerjisiyle ısınmaC) Adli tıpta DNA testlerinin yapılmasıD) Aynı genetik yapıda olan canlıların üretilmesiE) Tarımda ürün verimliliğinin artırılması

1 0 . Biyoloji öğretmeni, sınıfına grup çalışması yaptırarak aşa­ğıdaki kavram haritasını hazırlatmıştır.

Öğrenciler, haritayı hazırlarken iki kavramın yerlerinde yanlışlık yapmışlardır.

oluşur

IO R G A N İZ M A

I

- o luşur- D O K U LA R

•o>

kısımlara ayrılır

Hücre zarı Sitoplazma Çekirdek

Buna göre aşağıdaki kavramlardan hangilerinin ye­rinde yanlışlık yapılmıştır?

A) Hücre - Doku B) Hücre - Organ

C) Organ - Sistem D) Sistem - Doku

E) Hücre - Organizma

Biyoloji Bilimi ve Canlıların O rtak Ö zellikleri Tarama Testi - 2s

11. Aşağıda canlılarda görülen olaylardan bazıları veril­miştir;

I. Metabolizma sonucu enerji üretmeleriII. Yapım ve yıkım reaksiyonlarının gerçekleştirilmesi

III. Kendine benzer yeni organizmaları meydana getir­meleri

Buna göre canlıların hayatlarını sürdürebilmek için, verilenlerden hangilerini yapmaları zorunlu değildir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

12. Ahmet, canlıları araştırırken birçok özelliğin ortak olarak gerçekleştiğini öğreniyor. Öğrenmiş olduğu bilgilerden bazılarını aşağıdaki şekilde üstelemiştir.

^ Yaşamları için enerjiye gereksinim duyarlar.Aldıkları bazı maddeler, hücrelerin yapısına katılır.

Bazı maddeler, hücre içinde yaşamsal faaliyetlerin düzenlenmesinde görev yapar.

Canlıların yaşamı sırasında gözlemlenen yukarıdaki olaylar hangi canlılık faaliyetine bağlı olarak gerçek­leşir?

A) Üreme B) Beslenme C) İrkilme

D) Hareket E) Solunum

13. Bir saksı bitkisinin şekilde görüldüğü gibi yaprakları ko­parılarak ışık alan bir yerde bekletilmiştir.

Belirtilen işlemden sonra, bitkinin hayat döngüsünde aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir?

A) Büyüme ve gelişme olayları yavaşlar.B) Bitkinin beslenme olayları durmuştur.C) Kök sisteminde hızlı büyüme gerçekleşir.D) Anabolik reaksiyonlar, katabolik reaksiyonlardan hızlı

gerçekleşir.

E) Bitkide enine büyüme hızlanır.

■ 9. ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

eoc5.£

S

1 4 . Aşağıdakilerden hangisi, canlı ve cansız varlıklar için ortak bir özelliktir?

A) Kimyasal maddelerden meydana gelmeB) Büyüme ve gelişmenin gerçekleşmesiC) Kristal yapıdan canlı yapıya geçebilmeD) Etkiye karşı tepki göstermeE) Metabolik faaliyetlerin olması

1 5 . Canlıların tamamı düşünüldüğünde beslenme;

I. Vücutta enerji üretimi için gerekli hammaddeleri oluş­turma

II. Büyüme sırasında, vücuttaki hücre sayısını artıracak besinleri sentezleme

III. Hücre içinde bazı maddelerin üretilmesini sağlama

şeklindeki amaçlardan hangilerini gerçekleştirmek için yapılır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I veya II

D) I ve III E) II ve III

1 6 . Canlılık özellikleriyle ilgili;

Hücrelerde biyolojik olaylar için enerji üretilir.

Nimet

Canan

Büyüme ve gelişme olaylarında beslenme etkilidir.

Canlılar, uyarılara karşı uygun tepki gösterir.

Ebru

isimli bireylerden, hangilerinin verdiği bilgiler doğru­dur?

A) Yalnız Nimet B) Yalnız Canan

C) Nimet ve Ebru D) Canan ve Ebru

E) Nimet, Canan ve Ebru

1. Nötral yağlar da diğer polimer bileşiklerde olduğu gibi oluşumu sırasında su açığa çıkaran moleküllerdendir.

Buna göre, üç molekül nötral yağ (trigliserit) oluşumu için;

I. 9 adet ester bağı kurulur.II. 3 molekül su açığa çıkar.

III. 9 adet yağ asiti kullanılır.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğru olur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

2. Uzun süre karbonhidratlı besinlerle beslenen bir insa­nın şişmanlamasına, vücudunda hangi maddenin faz­la oranda birikmesi neden olmuştur?

A) Yağ B) Glikojen C) Protein

D) Nişasta E) Amino asit

3. Aşağıda verilen organik besinlerden hangisi, insan vücudunda üretilmez?

A) Laktoz B) D vitamini C) Glikojen

D) Sakkaroz E) Protein

4. Organik bileşiklerin oluşumu sırasında aralarında bağ ku­rulurken su molekülleri açığa çıkar.

Buna göre, yapıtaşlarının bağlanmasını sağlayan;

I. Peptit bağıII. Ester bağı

III. Glikozit bağı

şeklindeki bağlar, aşağıdaki organik besinlerden han­gi ikisi arasında kuruludur?

II

5.

coe>*£oJ3E

A) Yağ asiti - Gliserol Aminoasit - Yağ asiti Glikoz - Fruktoz A) Renk körlüğü

B) Glikoz - Glikoz Yağ asiti - Gliserol Aminoasit - Aminoasit B) Kanın pıhtılaşmasında gecikme

C) Glikoz - Glikoz Aminoasit - Aminoasit Yağ asiti - Gliserol C) Raşitizm

D) A.asit - A.asit Yağ asiti - Gliserol Glikoz - Glikoz D) Diş etlerinde şişme ve kanama

E) A.asit - A.asit Glikoz - Galaktoz Yağ asiti - Gliserol E) Gece körlüğü

Aşağıda verilenlerden hangisi yağların özellik ya da görevleri ile ilgili değildir?

A) Hücre zarının yapısına katılırlar.B) Başka organik moleküllerle bileşik yapabilirler.C) Bazı çeşitleri, haberci molekül (hormon) olarak görev

yapar.

D) Fazlası vücutta depolanabilir.E) Hücrelerde her durumda, ilk enerji kaynağı olarak kul­

lanılırlar.

Karbonhidratlar; karbon, hidrojen ve oksijen elementle­rinden oluşan organik bileşiklerdir. Değişik canlılarda farklı şekillerde bulunabilirler.

Buna göre, farklı canlılarda bulunan;

I. NişastaII. Maltoz

III. GlikojenIV. LaktozV. Sakkaroz

VI. Selüloz

şeklindeki moleküllerin bitki ve hayvanlarda bulunan­ları, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak eşleşti­rilmiştir?

Bitkilerde Havvanlarda

A) I, III ve IV II, V ve VI

B) I, II, IV ve VI III ve V

C) I, II ve VI III, IV ve V

D) I, IV ve V II, III ve VI

E) I, II, V ve VI III ve IV

7. Vitamin eksikliğinde, ilgili enzimler çalışamadığından ba­zı hastalıklar ortaya çıkabilir.

İnsan vücudunda aşağıdaki hastalıklardan hangisi, vi­tamin eksikliğine bağlı olarak oluşmaz?

9. Sınıf O

..:b&tögfoâMaaayj **»» sw *<

Ç ö z ü m lü T e s t

8. Biyolojide kullanılan bazı ayıraçlarla ilgili işlemler ve reak­siyon sonucu meydana gelen renk değişimleri, aşağıdaki gibidir.

-> Kırmızı -> Mavi—— > Mavi-siyah

—> Sarı

Asit — - Baz — l- Nişasta ProteinBu reaksiyonların gerçekleşmesinde etkili olan ayı­raçlar, aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A B C D A) Enerji üretiminde kullanılma

A) Turnusol Turnusol İyot Nitrik asit B) Yapıcı ve onarıcı olma

B) Turnusol Turnusol Fehling İyot C) Düzenleyici olma

C) Nitrik asit Fehling Turnusol İyot D) Aynı hücre içinde sentezlenebilme

D) İyot Nitrik asit Turnusol Fehling E) Yapılarında aynı atomların bulunması

E) Turnusol İyot Turnusol Fehling

9 . Canlı organizmaların vücudunda görev yapan;

I. GlikozII. Laktoz

III. Nötral yağIV. MaltozV. Glikojen

VI. Riboz

şeklindeki organik moleküllerden hangilerinin, yapı­taşları arasında glikozit baâı vardır?

11. Farklı özellikteki hücrelerde bulunan organik moleküller­den bazıları şunlardır:

âl Nişasta 3i Glikojen

ât Laktoz âl Amino asit

Bu moleküllerin tamamı için, aşağıda verilen özellik­lerden hangisi ortaktır?

O-OE

A) I, IV ve VI B) I,

D) II, III ve VI

I ve VI C) I, II ve V

E) II, IV ve V

1 0 . Mineraller, canlı vücudunda düzenleyici olarak görev ya­pan besinlerdendir.

Buna göre minerallerle ilgili;

I. Kalsiyum, kanın pıhtılaşmasından, kasların kasılması­na kadar vücutta bir çok olayda görev yapar.

II. Sodyum ve potasyum iyonları, sinir sisteminin çalış­ması için gereklidir.

III. Demir, hemoglobinin yapısına katılan bir elementtir ve oksijen taşınmasında görev yapar.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız I C) Yalnız I

D) I ve I E) ve l

1 2 . Canlılarda protein yetersizliği sonucu, aşağıda veri­lenlerden hangisinin ortaya çıkması beklenmez?

A) Büyümenin yavaşlamasıB) Bağışıklık sisteminin zayıflamasıC) Metabolik reaksiyonların yeterli olarak gerçekleşme­

mesiD) Yapısal bozuklukların meydana gelmesiE) Hücrelerdeki yağ sentezinin artması

13 . Biyolojik deneylerde proteinlerin ısıtılarak bozulması, aşağıdakilerden hangisi ile tanımlanır?

A) Yadımlama B) Hidroliz C) Dehidrasyon

D) Denatürasyon E) Özümleme

14 . Nişasta çözeltisi, nişastayı sindiren enzimler ve nişasta ayıracı olan iyotla aynı kap içine konuyor ve uygun sıcak­lıktaki su banyosunda bekletiliyor.

Bir süre sonra kapta aşağıdaki değişmelerden hangi­si gözlenmez? (iyot, nişasta ile mavi renk verir)

A) Nişasta miktarı azalır.B) Enzim miktarı değişmez.C) Karışımın rengi zamanla maviye dönüşür.D) İyot miktarı değişmez.E) Kapta glikoz miktarı artar.

9. Sınıf

1. Monomerlerin, polimerleri oluşturmak üzere su açığa çı­kararak birleşmelerine dehidrasyon tepkimeleri adı verilir. Yağların dehidrasyonu sırasında şu reaksiyonlar gerçek­leşir:

Gliserol+ 3 Yağ asidi Dehidrasyon ) N ötra , yağ + 3 g u

Bu arada 3 adet ester bağı kurulur.

3 yağ molekülünün oluşumu sırasında ise; 9 adet ester bağı oluşur ve 9 molekül su açığa çıkar ve bu reaksiyon­ların gerçekleşmesi sırasında 9 yağ asiti kullanılır.

Cevap D

2. İnsanlarda besin maddelerinin fazlası yağlara çevrilerek, özellikle deri altında ve karın bölgesinde (göbekte) depo­lanır. Bu da şişmanlığa neden olur.

Protein ve glikojenin vücutta depolanma oranları azdır. Nişasta, bitkilerde depo besindir, Amino asit ise, depolan­mayan bir monomerdir ve proteinlerin yapıtaşıdır.

Cevap A

oJÛ£

3. Laktoz hayvansal kaynaklı süt şekeridir. 5

D vitamini, provitamin ön maddesinden güneş ışığının et­kisiyle deride sentezlenir.

Glikojen, kas ve karaciğerde glikozların fazlasının depo­lanma şeklidir.

Proteinler virüslerin dışında, tüm canlı hücrelerde ve bazı hücre organellerinde üretilir.

Sakkaroz ise, glikoz ve fruktoz moleküllerinin glikozit ba­ğı ile bağlanması sonucunda oluşur, bitkilerde sentezle­nir.

Cevap D

4. Organik bileşiklerin oluşumu sırasında aralarında kurulan bağlar şunlardır:

Karbonhidrat monomerleri arasında; glikozit bağı, yağ monomerleri arasında; ester bağı, protein monomerleri arasında ise peptit bağı kurulur.

Cevap D

a

il5 . Yağların bazı görevleri şunlardır:

»* Fosfolipit şeklinde hücre zarının yapısına katılır.» * Başka organik moleküllerle bileşik oluşturur. Örneğin

glikolipitler.

* * Böbrek üstü bezinin kabuk kısmından ve eşeysel bez­lerden salgılanan hormonlar, bir yağ çeşiti olan stero- it yapılıdır.

»* Besinlerle birlikte alınan yağların fazlası vücutta depo­lanabilir. Diğer besinler olan protein ve karbonhidrat­lar da vücutta yağlara çevrilerek depolanırlar.

Hücrelerde çoğunlukla ilk enerji kaynağı olarak karbon­hidratlar kullanılır.

Cevap E

6. Nişasta, bitkilerde lökoplast organelinde ve özellikle de köklerde depolanır. Maltoz, arpa şekeridir ve bitkisel kay­naklıdır.

Glikojen; insan, hayvan, bakteri ve mantarlarda glikozun depo şeklidir.

Laktoz; süt şekeridir, insan ve hayvanlarda bulunur.

Sakkaroz, çay şekeridir ve bitkiseldir. Selüloz ise, hücre çeperinin yapısında bulunur ve bitkisel kaynaklıdır.

Cevap E

7 . K vitamini eksikliğinde, kanın pıhtılaşmasında gecikme meydana gelir.

D vitamini eksikliğinde raşitizm hastalığı oluşur.

C vitamini eksikliğinde diş etlerinde şişme ve kanamalar meydana, gelir.

A vitamini eksikliğinde gece körlüğü oluşur.

Ancak renk körlüğü vitaminlere bağlı olmayıp, genetik bir bozukluktur ve cinsiyet kromozomları ile aktarılır. Bu has­talığın tedavisi yoktur.

Cevap A

8. Asit ve bazların ayıracı turnusol kağıdıdır. Asitler, turnosol kağıdını kırmızıya, bazlar maviye çevirir.

Nişastanın ayıracı iyottur ve kahverengi olan iyot nişas­tayla, mavi-siyah renk alır.

Proteinlerin ayıracı ise nitrik asittir. Proteinlere nitrik asit damlatılırsa sarı renge dönüşür.

Cevap A

Canlıların Temel B ileşenleri - f

9. Sınıf

t JTe stin Ç ö zü m le ri | Canlıların Temel B ileşenleri • I

9. Glikozit bağı, karbonhidratların monomerleri arasında bu­lunur. Glikoz, laktoz, maltoz, glikojen ve riboz karbonhid­rattır. Ancak glikoz ve riboz monomerdir. Bu nedenle ya­pılarında glikozit bağı bulunmaz.

Laktoz, maltoz ve glikojen polimerleri, glikozit bağı kulla­nılarak sentezlenir.

Nötral yağlar ise, üç yağ asiti molekülünün ester bağlarıy­la bir molekül gliserole bağlanması sonucu oluşurlar. Ya­ni yapılarında glikozit bağı yoktur.

Cevap E

10. Mineraller, canlı vücudunda sentezlenemeyen ancak dış ortamdan hazır olarak alınması gereken inorganik besin­lerdir. Özellikle enzimlerin yapısına katılarak, organizma­da düzenleyici olarak görev yaparlar.

Bunun yanında bir çok mineralin vücutta farklı görevleri de vardır. Kalsiyum minerali, kemik gelişmesi için gerekli­dir. Diş ve kemiklerin sert yapısının oluşmasını sağlar. Ay­rıca kaslarda, kasılmanın başlaması için gerekli olan bir mineraldir. §

cSinir sisteminin yapıtaşları olan sinir hücrelerinde, uyartı >■ mesajları, sodyum ve potasyum iyonlarının yer değiştir- £ mesi ile taşınırlar. 5

Demir; kan hücresi olan alyuvarlarda bulunan hemoglobi- ı3 nin yapısına katılır. Hemoglobin, oksijen ve karbon diok- sitin taşınmasını sağlayan pigmenttir. Bu nedenle demir eksikliğinde kansızlık hastalığı ortaya çıkar.

Cevap E

1 1 . Nişasta, glikojen ve laktoz molekülleri, yapıtaşlarına ayrıl­dıktan sonra hücre içinde enerji verici olarak kullanılabilir­ler. Amino asitler, doğrudan enerji kaynağı olarak kullanı­labilirler.

Yapıcı ve onarıcı olma ile düzenleyici olarak görev yapma; amino asitlerden meydana gelen proteinler için geçerli bir özelliktir. Nişasta ve glikojen hücrelerde depo maddesi olarak görev yaparlar.

Nişasta bitki hücrelerinde, glikojen ve laktoz ise hayvan hücrelerinde sentezlenebilir.

Amino asitlerin yapısında bulunan azot elementi, karbon­hidrat çeşitlerinin ve yağların yapısında bulunmaz.

Cevap A

12. Proteinler, hücre zarlarının en önemli yapı maddeleridir. Bu nedenle, büyüme ve gelişme için mutlaka gereklidir.

Hücrelerde yabancı organizmalara karşı üretilen savun­ma molekülleri (antikorlar), protein yapılıdır. Bunun için protein eksikliğinde, bağışıklık sistemi zayıflar.

Canlı vücudundaki metabolik reaksiyonların gerçekleş­mesini sağlayan enzimler, proteinlerden yapılır. Protein eksikliği durumunda enzimler sentezlenemez. Bu ise vü­cutta bazı metabolik ve yapısal bozuklukların oluşmasına neden olur.

Protein eksikliğinde, yağ sentezi artmaz. Aksine enerji kaynağı için kullanıldığından azalır.

Cevap E

13 . Yadımlama; hücrelerdeki yıkım reaksiyonlarına, özümle­me ise; yapım reaksiyonlarına denir. Hidroliz; enzimler ve su kullanılarak organik besinlerin parçalanması olayıdır.

Dehidrasyon; organik besinlerin sentezi sırasında, çeşitli bağlar kurulurken su açığa çıkması olayını ifade eder.

Isıtma sonucunda, proteinlerin yapısının bozulmasına de- natürasyon denir.

Cevap D

1 4 . Nişastanın sindirimini sağlayan enzimler, nişastayı yapı­taşları olan glikozlara parçalar. Bu durumda deney kabın­daki nişasta miktarı azalırken, glikoz miktarı artar.

Başlangıçta iyotla nişasta etkileşir ve mavi rerık meydana gelir. Sindirim olayı gerçekleştikçe nişasta azalacağı için zamanla mavi renk kaybolur. Ancak iyot miktarında bir değişme olmaz.

Enzimler, reaksiyonlardan etkilenmeden açığa çıkarlar.Bu nedenle sindirimi gerçekleştirseler bile, deney kabın­daki enzim miktarı aynen kalır.

Cevap C

34 9. Sınıf

p H Ö lçüm ü

Biyolojik çalışmalarda, çözeltinin ne kadar asidik ve bazik olmasını bilmek önemlidir. Çünkü biyolojik reaksiyonlarda görev alan enzimlerin işleyişinde asitlik ve baziklik olayı önemli rol oynar. Bu etki, pH cetveli denilen bir tablo ile gösterilir. Genelde pH çalış­malarında pH kağıdı kullanılır. Çözeltiye batırılan pH kağıdında çözeltinin pH’ ına bağlı olarak renk değişimi gözlenir. pH kağıdı, renk cetveliyle karşılaştırarak çözeltinin pH derecesi bulunur.

B esinlerin p H D eğerinin Ö lçülm esi

1. 6 adet beher alın ve bunları numaralandırın.2. Beherlere sırasıyla içme suyu, domates suyu, limon suyu, süt, turşu ve çay koyunuz3. pH kağıtlarını beherlerin herbirine ayrı ayrı batırınız.4. pH kağıtlarındaki değişmeleri, pH renk cetveliyle karşılaştırınız.5. Bulduğunuz değerleri aşağıdaki cetvelle karşılaştırınız.6. Aynı şekilde toprak ve benzeri maddelerin de pH’larını ölçebilirsiniz.

10° 10'1 102 103 1CT4 10'5 10* 107 10* 109 1010 10~11 1012 10

3 4Asitlik artar

7 8 9 10 11 12 13....L

1-13

Bazlı k artar

Limon suyu (2.3)

Hidroklorik Mide asidi asit (1.0-3.0)

TJnek-

Sirke

Domates / Ekmel suyu

Kahve Yağmur suyu

p inek sütü Kan(6.6) (7.3-75) |

Amonyak

Tükrük Deniz suyu Sabun Saf su (7.8-S.3) Deterjanlar

SodyumHidroksit

Buna göre aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a. pH nedir?

b. pH değerinin canlı için önemi nedir?

c. Vücudumuzda farklı pH değerine sahip organlara örnekler veriniz. Bunun nedenini açıklayınız.

d. Bozulan pH’ın tekrar dengelenmesinde rol oynayan olayları açıklayınız.

9. Sınıf

S*. JA ktivite Canlıların Temel B ileşenleri - 1

| Etkinlik:

Polisakkaritler

-a -

b - Nişasta (Amilopektin)

Kurbağa

1-4 glikozit bağları

a 1 -4 glikozit bağları

a 1 -4 glikozit bağları

-6 glikozit bağları

Buna göre aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a. Yapıları hangi moleküllerden meydana gelmiştir?

b. Sentezleri sırasında hangi olaylar gerçekleşir?

c. Hangi hücre ya da canlı gruplarında bulunan moleküllerdir?

d . Moleküllerin özelliklerini açıklayınız.

9. Sınıf

Canlıların Temel B ileşenleri - I Ig r y -" T'~m ?W TaBBaBB-*

A ktivite..........................

Aşağıdaki i fadelerin sonundaki boşluklara doğru olanına “D ” yanl ış olanına ise “ Y ” harf i yazınız .

Yanl ışsa nedenini kısaca açıklayınız.

(J Elektronlar, çekirdekten uzaklaştıkça enerji seviyeleri artar.

Su, sıcaklık değişmelerinde, gaz haline geçerken 575 kcal/kg ısı aldığından vücudun serinlemesini sağlar.

0 Canlılardaki pH değişimleri tehlikesizdir.

CJ Vücudumuzun pH değerleri genelde sabittir.

0 Canlılarda yaşamsal olayların düzenlenmesi için minerallere gereksinim vardır.

Mineraller, organizmaların yapısında en fazla bulunan maddelerdir.

Kalsiyum minerali; kasların çalışmasında, kanın pıhtılaşmasında, kemik ve dişlerin meydana gelmesinde görev ya­par.

9. Sınıf ■ © '

ÛO

ÛÛ

OÛ

ÛÛ

ÛÛ

Û

A ktivite

Canlılarda; karbonhidrat, yağ, protein, nükleik asit ve vitamin olarak adlandırılan organik moleküller bulunur. DBütün organik moleküller; karbon, hidrojen, azot ve oksijen atomlarından oluşur. DKarbonhidratlar; monosakkaritler, disakkaritler ve polisakkaritler şeklinde sınıflandırılır. DBasit şekerler de denilen monosakkaritler, hidrolizle, daha küçük birimlere parçalanır. DDisakkaritler, iki monosakkaritin glikozit bağıyla birleşmesi ile oluşan şekerlerdir. D

Polisakkaritler, çok sayıda glikozdan oluşan kompleks moleküllerdir. D

Yağlar, suda erimeyen moleküller olduğundan, biyolojik sistemlerde farklı özellikteki ortamların oluşmasında rol oy­nar. D

9. Sınıf

■

Canlıların Temel B ileşenleri - I A ktivite

Aşağıda birb iriy le bağlantılı doğru/yanlış tip inde ifadeler içeren “Tamlayıcı Dallanmış Ağaç” tekniğinde b ilg iler verilm iştir.

a. Belirtilen teknikte (**•) ifadesinden başlayarak her doğru ya da yanlış cevabınıza göre çıkışlardan sadece birini işaretleyiniz.

b. Doğru ve yanlış cümleleri belirtiniz.

>► Yağ molekülleri ile ilgili yeterli bilgiye sahip olan bir öğrenci kaçıncı çıkışa ulaşır?

O "o

Doymuş yağlar açısından zengin besinler, kalp ve damar hastalığına neden olur.

W

Yağ molekülleri; gliserol, yağ asitleri ve bazı bileşiklerden

oluşur.

D

/

Yağ asitleri, karbonla­rının hidrojenle doyu­

rulmasına göre, doymuş ve doymamış yağ asitleri

olarak sınıflandırılır.

DJ©

y

jj 1. Çıkış |

2, Çıkış

., _ ---------- ----- ------------

' Doymuş yağ asitleri, oda sıcaklığında sıvı

haldedir.

i '

Kış uykusuna yatan hayvanlarda, yağdan enerji eldesi esnasında

bol miktarda metabolik su oluşur. /

/Bu su, kış uykusuna

yatan hayvanlarda ve göçmen kuşlarda hücre

metabolizmasında kullanılır.

XN Kış uykusuna yatan

hayvanlarda protein molekülleri depolanır.

Bu hastalıkta kan da­marının iç çeperine yağ

birikerek kan akışı zorlaşır.

(13 ç 'k '5 II |4-5,k" IS

. o ^ l 1 ç,k,s |

|| 3 .Çıkış

' • Ly \

1. Çıkış15 İ2. Çıkış

9. Sınıf

7 V' ' Damara yağ birikmesi, ^ damarın esnekliğini

azaltır.

1 ^ 1

y

3. Çıkış

l j |

nY ağ A s it le r i

Doymamış yağ asiti

Çift bağ bükülmeye neden olur

CH3—CH2—c h 2— c h 2—c h 2— c h 2—c h 2- CH2— CH = CH — CH2— CH2—CH2—CH2-

c h 2— COOH

Yağ asitleriyle ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a. Doymuş ve doymamış yağ asitlerini tanımlayınız. Bunlara örnekler veriniz.

; " .........

b. Yağ asitleri, yağların yapısına hangi molekülle bağlanarak katılır? Bağlanma olayını açıklayınız.

c. Temel yağ asitleri(esansiyel)nin özellikleri nelerdir?

d. Yağ asitleri, vücutta hangi olaylarda kullanılır?

e. Aynı miktar bir karbonhidrata göre yağ asitleri daha fazla enerji verir. Bunun nedenini açıklayınız.

f. Yağ asitlerinin normalden fazla vücutta bulunması durumunda ne gibi durumlar gerçekleşir? Bu olayı, çeşitli kaynaklardan

araştırınız.

m m mam 9. Sınıf

■•#§m A ktivite

Cümlelerdeki boşlukları uygun kavram lar la do ldurunuz .

m m m

Gj Organik moleküllerden leküllerdir.

ve karbon, hidrojen ve oksijen atomlarından oluşan mo-

Basit şekerler de denilen hidrolizle, daha küçük birimlere parçalanamaz.

Bal, üzüm ve kanda, bol olarak bulunan karittir.

hücrelerin enerji üretiminde kullandığı en önemli monosak-

Glikozun fazlası, karaciğer ve kas hücrelerinde şeklinde depolanır.

Bitkilere özgü olan , sakkarozun yapısında bulunur.

Süt şekeri olan laktozun yapısında bulunur.

Monosakkaritler, altı karbonlu olup, kapalı formülleri aynı, açık formülleri farklı moleküllerdir.

İki monosakkaritin glikozit bağıyla birleşmesi ile oluşan moleküller olarak adlandırılır.

Monomerlerin birleşmesi sırasında su oluşmasına canmasına ise reaksiyonları denir.

monomerlerin aralarındaki bağ koparak su har-

iki glikoz monosakkaritinin birleşmesiyle oluşur ve arpa tohumunda bol olarak bulunur.

Glikoz ve fruktoz monosakkaritlerinin birleşmesi sonucu oluşur.

9. Sınıf ■©«

A ktivite

Polisakkaritlerin tamamının temel yapısında..............................bulunur.

Glikoz moleküllerinin..............................bağlanması, polisakkaritlerin farklı olmasını sağlar.

14 .; buğday, mısır, patates, bakla ve pirinçte yük-Sadece bitki hücrelerinde sentezlenen ve depo edilen . sek oranda bulunur.

Nişasta, iyotla muamele edild iğ inde..............................verir.

Karbonhidratlar; hayvan, bakteri, mantar ve insanlarda..............................şeklinde depo edilir.

Bitki hücrelerinde, hücre duvarının temel yapısı..............................molekülünden meydana gelir.

bazı çeşitlerinde ise kükürt (S) bu-Proteinlerde, karbonhidrat ve yağlardan farklı olarak yapılarında; lunur.

Proteinlerin yapı taşlarını.............................oluşturur.

İki amino asitin bağlanmasını sağlayan OC—NH bağına ............................ denir.

Çok sayıda amino asitin birleşmesiyle oluşan ya p ı.............................zinciri olarak adlandırılır.

Isıtma, yüksek basınç ve asit gibi etkenler, proteinlerin yapısını bozarak............................ olayına neden olur.

O rganik M oleküllerin Test Edilm esi

Benedikt Testi

^ iki test tüpünden birine glikoz ve benedikt ayıracı konur. Diğerine ise yalnız glikoz çözeltisi konur.

4 Bir süre tüpler kaynar su içinde 3-4 dakika bekletildiğin­de 1. tüpte rengin yeşilden turuncuya doğru değiştiği gözlemlenir.

Gözlemlenen renk değişimi, ortamda şekerin varlığını gösterir.

Yağ

j i f

Deney tüpüne yağ parçacıkları koyunuz.

Bir kaç damla eter damlatınız.

Karışımı beyaz bir kâğıt üzerine

dökünüz.

Eter - alkol te s ti

■> Test tüpüne yağ parçacıkları konur. Bunun üzerine bir kaç damla eter damlatılır.

Karışım, beyaz bir kağıt üzerine döküldüğünde kağıdın saydam hale geldiği görülür. Bu saydamlık tüpte yağın varlığını gösterir.

N işa s ta

Lam üzerine bir miktar nişasta koyunuz

Nişasta üzerine bir iki damla iyot damlatınız

Nişastada renk değişikliği olup olmadığını kontrol ediniz

iyot testi

Lam üzerine nişasta ya da patates konur. Bunun üzerine bir iki damla iyot çözeltisinden eklenir. Rengin siyah maviye dönmesi ortamda nişasta bulunduğunu gösterir.

Protein

AXX XX

i. tüpe 5 mİ

çeşme suyu

koyunuz.

Biüret testi

II. tüpe 5 mİ

yumurta akı

koyunuz.

Her iki tüpe de 10 damla Biüret ayıracı damlatınız.

Tüplerde renk değişikliği olup

olmadığını kontrol ediniz.

İki test tüpünden birine çeşme suyu, diğerine ise yumur­ta akı konur.

Bu süreçten sonra her tüpe 10 damla biüret ayıracı eklenir.İkinci tüpte menekşe rengin oluşması protein varlığını gösterir.

Su bulunan tüpte ise renk, açık mavidir.

Yukarıdaki benzer yöntemleri kullanarak, yiyeceklerinizde bulunan organik molekülleri tespit edebilirsiniz.

9. Sınıf ■ ■ ■ «mEmat o

X ' :Bir deney tüpüne 1'erml şeker ve benedikt solüs­yonu koyunuz.

Diğer tüpe Deney tüplerini kaynayan suya 1 mİ şeker yerleştirdikten 3-4 dk sonrasolüsyonu benedikt solüsyonunun bulunduğukoyunuz, tüpün rengi kiremit kırmızıya döner.

G likoz J 2

Karbonhidratlar

çeşitleri

Basit şekerleri *------—rrnrr ................

Içeşitid ir

l

test yapılır

O rganik M oleküller

Besinler

içeşitleri

____L _" T

Yağlar

Amino asitler Biüret test

Etanol testi

D isakkaritler;

çeş tid ir

l iMaltoz

- ...M# ■ımriTnıı......... n

Polisakkaritler

İçeşitid ir

Ir ~ r

Nişasta

1Selüloz

/ * Iyapılm ıştır / test yapılır yapılmıştır

i / i iLaktoz

Benedikttesti

.KaKram.bacüa.şmdakLbşsJukJrurR.mıraaralaariittlanJoKiramlrttda'i.yycııın.aJanJivı Kfidfstirini?

M M — İ M .... ............ o

Mineraltuzları

$B

? )

Yağ asitleri ve gliserol

Vitaminler

Glikoz

4 iyot testi

5 Proteinler

Uzun zincir Uzun zincir Glikojen

1içerir

1 D Sakkaroziçerir İ ^ : ..... .

Glikoz Glikoz

9. Sınıf

■ m m m m s M ı

Peptit Bağı ........................

Dipeptit m olekülü­nün sentezi sırasın­da gerçekleşen bazı olaylar şekilde gö­rülmektedir.

Belirtilen tepkimeyle ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a. Tepkime amino asitlerin hangi grupları arasında gerçekleşir?

b. Gruplar arasında oluşan bağa ne ad verilir?

c. Tepkime hidroliz mi? Yoksa dehidrasyon mu? Açıklayınız.

d. Amino asitler arasındaki bağlanma biçiminin proteinlerin çeşitliliğinde rol oynar mı? Açıklayınız.

Aşağıda verilen tanımları, uygun kavramlarla, eşleştirin iz.

Bir gliserol molekülü ile üç molekül yağ asitinin ester bağıyla bağlanması

sonucu oluşur. O

Isıtma, yüksek basınç ve tuz derişim i gibi etkenlerin proteinlerin yapısını

bozması olayı O

Böcek, örümcek, kabuklular gibi eklem bacaklıların dış iskeletine

katılan polisakkarit O

D vitamini ve eşey hormonların yapısına katılır. O

Denatürasyon

Nötr Yağ (trigliserit)

Steroitlermu is us uju ı «mIHmfllİİİİİ İ^IİİS«9

O Kitin

9. Sınıf 1 0 1

jp P « S ** ” ' *r P H Ş H ^ ü | p i M P Ü P P

- R U L M A N A

1. Bitkilere özgü polisakkarit

2. Nükleik asitlerin yapısına katılan karbonhidrat çeşiti

3. Ekmek, patates gibi besinlerde bol bulunan orga­nik molekül

4. Kan şekerinin düzenlenmesinde rol oynayan poli­sakkarit

5. Proteinlerin yapı birimi

6. Hücre zarına katılan yağ çeşiti

7. Memelilerin süt salgısında bulunan disakkarit mo­lekülü

8. Damar sertliğine neden olan bir lipit çeşiti

9. Cansız maddelerin en küçük birimi■

10. Bir çözeltinin asitlik veya baziklik derecesini ifade eder

11. Su harcanıp, disakkaritlerin yapı birimlerine dönüş­tüğü tepkime çeşiti

12. Yağ moleküllerinin yapısında bulunur13. Bilinen en iyi çözücü molekül14. Eksikliğinde guatr hastalığının ortaya çıkmasına

neden olan element15. Hemoglobinin yapısına katılan element16. Sentetik ipeğin, fotoğraf filmlerinin, bazı plastik, ci­

la ve patlayıcıların üretiminde ticari amaçla kullanı­lan polisakkarit

17. Beyin hücrelerinin yakıtı olan molekül18. Vücudumuzda sentezlenemeyen ve besinlerle

dışardan alınan amino asitler

i... -■4

w

_ _

--

o 9. Sınıf

1. Şekilde görüldüğü gibi elektron eski haline döndü­ğünde, kazandığı enerjiyi geri verir.

“Fotosentezin çalışma mekanizması, bu temel kurala göre olur.”

Işık Enerjisi Enerji

Buna göre belirtilen olayın fotosentez mekanizmasıy­la ilişkisini açıklayınız.

2. Vücudumuzda bulunan maddelerin miktarları, yandaki şekilde farklı renklerle gösterilmiştir.

Şekil üzerinde her bir rengin hangi maddeye karşılık geldiğini yazınız.

3. pH ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız,

a. pH cetvelinin özellikleri nedir?

b. pH ölçümleri hangi olaylarda kullanılır?

c. Organlarımızda pH değeri genelde sabittir (kan pH 7,4). Bazı metabolik olaylara bağlı olarak dengede kayma ortaya çıkabilir. Ancak böyle durumda tekrar pH olayı dengelenir.

Belirtilen dengelenme olayını açıklayınız.

.oc>•£ö-O£s

4. Resimde görüldüğü gibi, bitkilerde terleme ile dış ortama buhar halinde su atılır.

Buna göre bu olayın bitkiye sağladığı faydayı açıklayınız.

5. Resimde görüldüğü gibi, su molekülleri, kökten yapraklara kohezyon olayı ile taşınır.

Buna göre kohezyon kavramını açıklayınız.

6 . Mineraller, canlılar için organik moleküller kadar önemlidir.

a. Minerallerin canlılar için önemini açıklayınız.

b. Mineraller, hangi yolla sağlanır? Açıklayınız.

c. Mineral eksikliğine bağlı olarak ne gibi anor­mallikler görülür? Bitki ve hayvanlardan örnekler veriniz.

|0t|r

7. Şekilde görüldüğü gibi bitkilerde gelişmenin yeterli düzeyde olması için gereki bütün minerallerin alın­ması gerekir.

Sararmış Yapraklar

Bütün Na mineraller Eksik

FeEksik

Buna göre şekilde belirtilen minerallerin eksikliğinde bitkilerde ne gibi problemler meydana gelebilir?

8 . Şekilde karbonhidrat çeşitleri ve üretiminin gerçek­leşme durumu görülmektedir.

Ü t

Karbonhidratlar

£

EEıS

Buna göre karbonhidratların;

a. Üretimlerinde hangi moleküller kullanılır?

9 . Tabloda karbonhidrat moleküllerinin çeşitleri veril­miştir.

Buna göre tablodaki boşlukları tamamlayınız.

KARBONHİDRATLAR

Monosakkaritler Disakkaritler Polisakkaritler

Glikoz

Maltoz

Selüloz

10. Canlılarda meydana gelen bazı reaksiyon tipleri aşağıda verilmiştir.

IHO-T W ’“ H H O -( - H H O - İ İ I

Enzim V s — Enerji iEnzim /v—* e

Reaksiyonlarla ilgili soruları cevaplandırınız.

a. Ne tip reaksiyonlara örnektirler? Neden?

b. İlgili reaksiyonlara örnekler veriniz.

c. Tepkimelerle ilgili, zamana bağlı olarak madde değişimini gösteren grafikleri çiziniz.

b. Hangi olay sonucu üretimleri gerçekleşir?

c. Karbonhidrat çeşitleri nasıl oluşur?1 1 . a. Karbonhidratların vücut için önemini belirtiniz.

MM

MH

.

r12. Tabloda bazı organik moleküllerin çeşitleri verilmiştir.

Organikmoleküller

Bulunduğucanlılar

Monomer­leri

İçerdiğiatomlar

Bağınadı

Nişasta

Glikojen

Yağ

Protein ................

Buna göre tablodaki boşlukları tamamlayınız.

13. Yağlarla ilgili bazı özellikler şemada gösterilmiştir.

(Organik moleküllere dönüşür

Sudaçözünmedurumu

tLİPİT;

/ . I bulunan

| | atomlar ^

Çeşitleri

'N

Buna göre şemadaki boşlukları tamamlayınız.

14. Selülozun, diğer polisakkaritlerden farkını açıklayınız.

1 5 . Organik moleküllerin;

a. Hücrelerde enerji üretiminde kullanılma sırasını,

b. Canlı yapıda bulunma miktarlarını,

c. Enerji potansiyellerini,

belirtiniz.

1 6 . Kış uykusuna yatan ve kutuplarda yaşa­yan hayvanlarda *"""â yağ depolanır.

Bunun nedenini açıklayınız.

1 7 . Kolesterolün canlı için önemini belirtiniz.

18 . Özellikle kanda kötü kolesterol oranının yükselmesi, yanda görüldüğü gibi arteri- oskleroz denilen da­mar sertliğini meyda­na getirebilir.

Buna göre bu du­rumdan korunmak için ne gibi davra­nışlarda bulunma­lıyız?

2 1 . Şekilde proteinlerle ilgili bazı olaylar görülmektedir.

Belirtilen olayla ilgili aşağıdaki soruları cevap­landırınız.

a. Bitki kökleriyle neden azot alınır?

b. Canlıların vücudunda protein sentezlendiği halde neden protein alma gereksinimi duyarlar?

1 9 . Yağ moleküllerinin vücudumuz için önemini açık­layınız. c. Neden farklı kaynaklardan protein alırız?

>-£

EEti

2 0 . Aşağıdaki sorular amino asitlerle ilgilidir.

a. Tabiatta kaç çeşit amino asit bulunur?

22. Proteinler; primer, sekonder, tersiyer ve kuaterner ya­pıda olabilir.

Belirtilen kavramları açıklayınız.

b. Amino asitlerdeki değişken ve sabit grupları belir­tiniz.

c. İnsan vücudunda sentezlenemeyen amino asitle­re ne ad verilir? Bunlar nasıl temin edilir?

2 3 . Proteinlerin vücut için önemini ve protein değeri yük­sek olan besinleri belirtiniz.

1. Aşağıda verilenlerden hangisi, nişasta molekülü ile laktoz için ortak değildir?

A) Taşıdıkları bağ çeşitiB) Üretildikleri canlı çeşiti

C) Yapılarında hekzozların bulunmasıD) Hidrolizle parçalanabilmeleriE) Yapısında karbon, hidrojen ve oksijen bulunması

2. Küçük moleküllü organik besinler (monomer) kullanıla­rak, büyük moleküllü organik besinlerin (polimer) sentez- lenmesi sırasında su açığa çıkmasına dehidrasyon denir.

Buna göre aşağıda verilen moleküllerden hangisinin sentezi dehidrasyon reaksiyonu değildir?

A) Protein B) Vitamin C) Glikojen

D) Sakkaroz E) Selüloz

3. Hayvanların vücudunda besinlerin fazlası yağa dönüştü­rülerek depolanır.

Aşağıdakilerden hangisi, bu depo besinin canlıya sağladığı faydalardan değildir?

A) Vücudun ısı kaybını önler.B) Yedek besin olarak kullanılır.C) Enerji kaynağı olarak kullanılır.D) Biyolojik reaksiyonlarda katalizör olarak görev alır.E) Vücuda metabolik su sağlar.

4. Karbonhidratların monomerleri olan monosakkaritler- le ilgili;

I. Glikoz, fruktoz ve galaktoz altı karbonlu monosakka- ritlerdir.

II. Hücre solunumunda enerji verici olarak kullanılır.III. Su ile hidroliz edildiklerinde, riboz ve deoksiriboz mo­

lekülleri meydana gelir.IV. Hücre zarından difüzyonla geçebilir,

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve C) II ve

D) III ve IV E) I, II ve IV

>.£O■OE5

9. Sınıf <€><

Canlıların Temel B ileşenleri - I

Canlı vücudunda görülen aşağıdaki olaylardan han­gisi, vücut dışında da gerçekleşir?

A) Glikozdan nişasta senteziB) İnorganik maddelerden glikoz senteziC) Monomerlerin birbirine dönüşmesiD) Nişastanın hidroliziE) Glikozun oksijenle reaksiyona girmesi

Vücudumuzdaki besinlerin enerji eldesinde kullanılma sı­raları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

Depolanan Besin

Bu besinlerle ilgili, aşağıda verilen özelliklerden han­gisi protein ve yağların, karbonhidratlardan sonra kul­lanılmalarının nedenini açıklamaz?

A) Yağların daha fazla enerji vermesiB) Karbonhidratların kolay parçalanmalarıC) Proteinlerin hücre yapısını oluşturmasıD) Yağların reaksiyonlarda daha zor parçalanmaları

E) Proteinlerin hücre reaksiyonlarında kullanılması

Bir bitkide bulunan;

I. NişastaII. Glikoz

III. Sakkaroz

şeklindeki moleküllerin enerji potansiyellerine göre azdan coöa doğru sıralanışı, aşağıdakilerden hangi­sinde doğru olarak verilmiştir?

A) I - 1 B) - I C) I - 1

D) III-1 - II E)

Tarama Testi - 1 Canlıların 'temel Bileşenleri - Im s m m mm m m »

8 . Karbonhidratlar, canlılarda enerji elde etmede kullanılan yaygın besinlerdir.

Buna göre, karbonhidratlara ait;I. Hücrede yıkımı, diğer enerji verici besinlere oranla

daha kolaydır.II. Karbon, hidrojen ve oksijenden meydana gelmiştir.

III. Bitkiler, hayvanlar, mantarlar ve insanlarda farklı çeşit­leri bulunabilir.

şeklindeki özelliklerden hangileri, hücrelerde enerji eldesinde karbonhidratların ilk önce kullanılma nede­nini açıklayabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

9 . Bir hayvan hücresinde gerçekleşen;

:± Gliserol + 3 yağ asidiYağ

şeklindeki tersinir reaksiyonla ilgili olarak, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) “ I” yönündeki reaksiyon hidrolizdir.B) “ II” yönündeki reaksiyonda yeni bağlar oluşur.C) “ İl" yönündeki reaksiyon dehidrasyondur.D) “ I” ve “ II” yönündeki reaksiyonlarda enzimler görev

alır.E) Hem “ I” hem de “ II” yönündeki reaksiyonlarda su olu­

şur.

10. Su, canlılar için vazgeçilmez ihtiyaçlardan biridir ve hayatsıvısı olarak kabul edilir.

Su ve özellikleriyle ilgili;

I. Metabolizma sonucu ortaya çıkan birçok zararlı artı­ğın seyreltilmesinde ve vücuttan atılmasına görev ya­par.

II. Su 0°’de donarken, molekülleri arasındaki mesafeler büyür ve özgül ağırlığı azalır.

III. insan vücudunda olduğu gibi, hücrelerin de yaklaşık 3/4'ü sudan oluşur.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

oc>*£

EES

11 .

12.

İnsan vücudunda gerçekleşen aşağıdaki olaylardan hangisi, protein azlığından kaynaklanan bir anormal­lik değildir?

A) Yaraların geç iyileşmesiB) Enzim sentezinin yapılamamasıC) Enfeksiyonlara karşı dirençsizlikD) Zehirlenmelere karşı direncin azalmasıE) Kandaki glikoz miktarının artması

Üç farklı organik besin miktarında, belli bir zaman süre­cinde meydana gelen değişmeler, grafikte gösterilmiştir.

< © •

Bu grafikteki değişmelere göre;

I. “a” bütün canlı hücrelerde gerçekleştirilebilir.II. “b” sadece bitki hücrelerinde gerçekleştirilebilir.

III. “b” ve “c olayları hidroliz reaksiyonu, “a” ise dehidras- yon reaksiyonu sonucu meydana gelir.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

13 . Canlıların metabolizmasında kullanılan;

I. Protein

II. YağIII. Karbonhidrat

gibi organik besinlerin, hayvan hücrelerinde kullanımı sonucu, aşağıdakilerden hangisi oluşmaz?

A) Amonyak B) Enerji C) Karbondioksit

D) Su E) Sakkaroz

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ m

1. Karbonhidratlar; canlının yapısına katılan, enerji sağla­yan, karbon, hidrojen ve oksijen elementlerinden meyda­na gelmiş organik bileşiklerdir.

Buna göre karbonhidratlarla ilgili;I. Bütün canlılarda bulunurlar.

II. Genetik bilgi taşırlar.III. Hücre zarının yapısına katılırlar.IV. Vücutta, düzenleyici olarak görev yaparlar.

gibi özellik veya görevlerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız IV B) I ve III C) I, II ve III

D) I, III ve IV E) II, III ve IV

2. Proteinlerin canlılar için önemini aşağıda verilenler­den hangisi en uygun olarak açıklar?

A) Enerji kaynağı olmalarıB) Vücutta depolanabilmeleriC) Üre ve ürik asit oluşumuna neden olmaları §D) Yapılarında azot elementi bulunması i .

■SE) Büyüme ve gelişme olaylarında etkili olmaları

ooEN

3. Aşağıdaki organik moleküllerin hangisinin sindirimin­de peptit bağlarını koparan enzim görev yapar?

A) Maltoz B) Selüloz C) Protein

D) Glikojen E) Laktoz

4. Bir amino asitin yapısında bulunan;

I. NH2 (Amino)

II. COOH (Karboksil)III. R (Değişken grup)IV. CH3 (Metil)

gibi kısımlardan hangileri, bütün amino asitlerin ya­pısında ortak olarak bulunmaz?

A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve II

D) II ve III E) III ve IV

5 . Canlı vücudunda görülen aşağıdaki olaylardan hangi­si diğerlerinden farklılık gösterir?

A) Glikozdan nişasta senteziB) Glikozdan maltoz senteziC) Monomerlerden polimer senteziD) Amino asitlerden protein senteziE) İnorganik maddelerden glikoz sentezi

6 . Bir hayvan hücresinde, bazı maddelerin miktarlarında mey­dana gelen değişmeler grafikte gösterilmiştir.

Bu değişimler sırasında meydana gelen olaylarla ilgi­li olarak, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Glikojenler, hidroliz olayı ile yıkılır.B) Nişasta yıkımı artar.C) Hücre içindeki protein miktarı azalır.D) Glikojenin yıkımı sırasında su kullanılır.E) Farklı özellikteki enzimler görev yapar.

7 , Proteinler, yapıcı - onarıcı olan moleküllerdir.

Proteinlerin görevleriyle ilgili;I. Enzimlerin yapısına katılırlar.

II. Bazı hormonların yapısını oluştururlar.III. Hücrelerinin yapısında bulunurlar.IV. Nükleotitlerden oluşan moleküllerdir,

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) III ve IV C) II ve IV

D) I, II ve III E) II, III ve IV

9. Sınıf

Tarama Testi - 2

8 . Küçük yapılı moleküllerin birleşerek daha büyük yapılı molekülleri meydana getirdiği reaksiyonlara dehidrasyon adı verilir. Bu oluşum sırasında aynı zamanda su açığa çı­kar.

Buna göre;I. Maltoz

II. Yağ asitiIII. ProteinIV. Glikoz

şeklindeki moleküllerden hangileri dehidrasyon reak­siyonları sonucu meydana gelir?

A) I ve III

D) I,

B) III ve IV

I ve IV E)

C) I ve IV

I ve IV

9 . Bazal metabolizma, organizmanın sadece canlılığını sür­dürebilmek için gereken metabolizmadır. Uzun süreli aç­lık durumlarında metabolizma hızı, bazal metabolizmanın da altına düşer.

Bu durumdaki insanın enerji gereksinimini karşılaya­bilmek için tüketilen maddelerin sırası, aşağıda veri­lenlerden hangisindeki gibi olur?

A) Glikojen - yağ - kas proteini - sinir proteini

B) Yağ - glikojen - kas proteini - sinir proteiniC) Kas proteini - glikojen - yağ - sinir proteiniD) Sinir proteini - glikojen - yağ - kas proteiniE) Yağ - kas proteini - glikojen - sinir proteini

1 0 . Canlılar, hayatlarını devam ettirebilmek için enerjiye ihti­yaç duyar. Bu enerjiyi de organik besinlerden elde eder­ler. Bunlar; karbonhidratlar, yağlar ve proteinlerdir. Yapıla­rı gereği birim miktarlarının verdiği enerji miktarları da farklıdır.

Buna göre eşit ağırlığa sahip;

I. KarbonhidratII. Protein

III. Yağ

gibi organik moleküller, enerji miktarına göre aşağıda- kilerden hangisindeki gibi sıralanır?

A) I > II > III B) III > II > I C) I > III > II

D) II > III > I E) III > I > II

oc

sEti

1 1 . İnsan vücudunda amino asit ve yağ asiti sentezi yapılma­sına rağmen, yaşamak için proteinli ve yağlı besinleri al­ma zorunluluğu vardır.

Beslenmedeki bu durumun oluşması, aşağıda verilen­lerden hangisiyle açıklanabilir?

A) Bu molekül çeşitlerinin tamamının vücutta sentezle- nememesi

B) Bu moleküllerin bazılarının enerji eldesinde kullanıl­ması

C) Bu moleküllerden hücrede belli yoğunlukta bulunma­ması

D) Belirtilen moleküllerin yapısında inorganik maddelerin bulunması

E) Bütün organik moleküllerin, DNA şifresine uygun ola­rak sentezlenmesi

1 2 . Aşağıda verilen besinlerden hangisinin yapısındaki kimyasal bağ diğerlerinden farklıdır?

A) Fosfolipitler B) Doymamış yağlar C) Doymuş yağlar

D) Dipeptitler E) Nötral yağlar

13 . Hücrede gerçekleşen aşağıdaki reaksiyonda “N” organik bir besin, “a" ve “b” ise bu besinlerin monomerleridir

a + b N + HzO

Bu reaksiyonla ilgili olarak, aşağıda verilenlerden han­gisi doğru değildir?

A) X, dehidrasyon tepkimesidir.B) Y, hidroliz tepkimesidir.C) N, nişasta molekülü olabilir.D) N, sakkaroz molekülü olabilir.E) X ve Y olaylarında enzimler görev yapar.

1 4 . Besinlerle alınan proteinler, sindirim sisteminde amino- asitlere yıkılır. Daha sonra hücrelere alınarak protein sen­tezinde monomer olarak kullanılır.

Hücrelerde amino asitler aşağıdaki moleküllerden hangisinin yapısında bulunmaz?

A) Antikor

D) ATP

B) Enzim C) Hemoglobin

E) Hormon

9. Sınıf M i

I

şeklindeki faktörlerden hangilerinin doğrudan etkisi olmamıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Ic

D) I ve II E) I, II ve III | -JCJ 4. Aşağıdaki deney düzeneğinde, bir deney tüpüne yağ par-o çacıkları konuyor, üzerine bir miktar eter damlatılıyor. Bir

süre karıştırdıktan sonra karışım beyaz bir kağıt üzerine dökülüyor.

I. Doymamış yağ asitleri, oda sıcaklığında sıvı halde bu­lunur.

II. Doğadaki bütün yağ çeşitleri, doymuş yağlardan kö­ken alır.

III. Doymamış yağların yapılarında karbonlar arasında çift bağlar bulunur.

IV. Doymamış yağ asitlerinin hidrojenle doyurulması so­nucu margarinler elde edilir.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) I ve III B) II ve IV C) II ve III

D) I, II ve IV E) I, III ve IV

Açlık anında vücutta tüketilen besinler ve miktarlarının za­mana bağlı değişimi aşağıdaki grafikte verilmiştir.

Depolanan Besin

Yağları meydana getiren monomerlerden biri de yağ asit­leridir. Bu moleküller, uzun karbon zincirinden meydana gelmiş moleküllerdir.

Yağ asitleriyle ilgili;

Protein

Grafiğin bu şekilde meydana gelmesinde;I. Enerji eldesinde ilk önce karbonhidratlar kullanılır.

II. Proteinler vücutta en son enerji verici olarak kullanılır.III. Yağların birim miktarı, diğer besinlere göre daha fazla

enerji verir.

Karbonhidrat

H-------- 1-------- h *■Zaman

Su, canlıların temel maddelerinden biridir. Bu nedenle canlı vücudunun büyük bir kısmını oluşturur. Farklı canlı­larda ve aynı canlının farklı dokularında dahi su miktarı farklıdır.

Suyu canlılar için bu kadar önemli yapan özellikleriy­le ilgili;

I. Vücuttaki kimyasal tepkimelerin su ortamında gerçek­leşmesi

II. Vücut sıcaklığının dengelenmesinde görev yapmasıIII. Fotosentez olayında hammadde olarak kullanılması

şeklinde verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

^ __Deneytüpü

Yağ parçacıkları

Bu karışımla ilgili olarak;

I. Karışım içerisinde yağ asiti ve gliserol miktarı artmıştır.II. Bu bir hidroliz reaksiyonudur.

III. Karışım kağıt üzerinde saydam bir leke meydana ge­tirir.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

9. Sınıf

"

7

Tarama Testi rz.m

Canlıların Temel Bileşenleri - 1*

5. Aşağıda bazı organik moleküller verilmiştir.

- Nişasta- Protein- Selüloz

Bu moleküllerle ilgili;

I. Yapılarında glikozit bağı vardır.II. Bütün canlılarda ortak olarak bulunurlar.

III. Bitkilerde bulunabilirler.

şeklindeki bilgilerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız B) Yalnız I C) Yalnız

D) I ve I E) II ve I

6 . Çimlenmekte olan tohumlarda depolanan besinler, solu­numla parçalanarak enerji ihtiyacının karşılanmasında kullanılır. o

cBu ofayfar sırasında, aşağıdaki maddelerden hangisi' ğ-

kullanılmaz? £

A) Glikoz B) Nişasta C) Selüloz

D) Depo yağ E) Depo protein

o.QES

Aşağıda bazı organik moleküller verilmiştir.

«ı» Doymamış yağ

m Çay şekeri m# Protein

»«► Nişasta

Bu moleküllerle ilgili olarak, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Enerji değerleri farklıdır.B) Çay şekeri en küçük moleküldür.C) Yapılarında ortak olarak C, H, O atomları bulunur.D) Bütün canlılarda ortak olarak sentezlenirler.E) Yapılarında farklı kimyasal bağlar bulunur.

8 . Bir gram karbonhidrat, yağ ve proteinin yakılmasıyla mey­dana gelen enerji miktarı ve 100 gr sudaki ısı artışı aşağı­daki şekilde gösterilmiştir.

41 °C 53°C

4,3k.cal

(1 92°C100 gr. sudaki ısı artışı

9,1 1gr. besinden k.cal çıkan enerji

• Yanma

Karbonhidrat Protein

Bu deney ve gözlemlerden;

I. Birim miktarında en fazla enerji, yağlarının yanmasıy­la meydana gelmiştir.

II. Yanma sonucu meydana gelen ısı miktarı, kalori mik­tarıyla doğru orantılıdır.

W. Enerjt vsrict orgamk besmtemtert sindirimr en zor ola­nı yağlar, daha sonra proteinler ve en kolayı da kar- bonhidratlardır.

IV. Canlılar, proteinleri, yalnız zorunlu hallerde enerji veri­ci olarak kullanır.

şeklindeki sonuçlardan hangilerinin çıkarılması doğru olur?

A) Yalnız III B) I ve II C) I ve IV

D) III ve IV E) II, III ve IV

9. Canlılarda aşağıda verilen anormalliklerden hangisi­ne mineral eksikliği neden olmaz?

A) Kan pıhtılaşmasının yavaşlamasıB) Kan şekerinin düşmesiC) Sinir iletiminin düzensizleşmesiD) Kansızlığın ortaya çıkmasıE) Bitkilerde yaprakların sararması

I 9. Sınıf

Canlıların Temel Bileşenleri - I Tarama Testi - 3

10. Amino asit molekülleriyle ilgili olarak, aşağıda veri­lenlerden hangisi yanlıştır?

A) İki amino asit birleşirken amonyak oluşur.B) Doğada temelde yirmi çeşit olarak bulunurlar.C) Proteinlerin çeşitli olmasında etkilidirler.D) Asit ve bazik grupları bulunur.E) Hücre zarından geçebilecek kadar küçüktürler.

11. Aşağıda verilenlerden hangisi polimer yapıda bir mo­leküldür?

A) Glikoz B) Glikojen

D) Yağ asiti

C) Galaktoz

E) Riboz

12. Tükettiğimiz yiyecek ve içecekler içerisinde protein, kar­bonhidrat, yağ, vitamin, su ve mineral isimli besinler bu­lunur.

Aşağıdaki besin menülerinden hangisini tüketen bi­rey daha çok enerji üretip tüketebilir?

200 gr meyve 200 gr ayran 200 gr ekmek

oc>*£oJ2E

C)200 gr ekmek 200 gr su 200 gr meyve

200 gr salata 200 gr çorba 200 gr meyve suyu

13 . Karbonhidrat metabolizması sırasında gerçekleşen bazı reaksiyonlar şekilde gösterilmiştir.

0 0 2 + H2O

T 5Nişasta => Glikoz Glikojen

2 4

Bu reaksiyonlarla ilgili olarak aşağıda belirtilenlerden hangisi yanlıştır?

A) 1, bitki ve hayvanlarda gerçekleşir.B) 2, yalnız bitkilerde görülür.C) 3, hayvanlarda görülür.D) 4, bitkilerde görülür.E) 5, hücre solunumu sırasında gerçekleşir.

14 . Aşağıda bazı minerallere ait özellikler verilmiştir.

Klorofilin yapısına katılır.

Kasların düzenli çalışmasında rol oynar.**■ Sinir hücrelerinde impuls iletiminde kullanılır. w Yönetici molekülerin yapısında bulunur.

Özellikleri verilen mineraller arasında aşağıdakilerin hangisi yoktur?

A) Kalsiyum B) Magnezyum C) Sodyum

D) Fosfor E) İyot

15 . Dört farklı besin maddesinin vücudumuzdaki bazı görev­leri, aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Besinmaddeleri

Besin maddelerinin vücudumuzdaki görevleri

XBüyüme ile yaraların onarımında gereklidir ve hastalıklara karşı dirençli olmayı sağlar.

VKemik ve dişlerin sert olmasını ve kan ile sitop- lazma yoğunluğunun ayarlanmasını sağlar.

YHücrelerin temel enerji kaynağıdır, günlük enerji ihtiyacının çoğunu karşılar.

Z Besinlerin sindirimini kolaylaştırır, besinlerin ve atıkların vücudumuzda taşınmasını sağlar.

Buna göre, özellikleri belirtilen X, V, Y ve Z besinlerin­den hangileri mineraldir?

A) Yalnız X B) Yalnız V C) X ve Y

D) Y ve Z E) V, Y ve Z

9. Sınıf

« a «Adenozin Trifosfat

C TO |€A(ErMf)

Canlıların Temel Bileşenleri - II— — ---- ---------------------

Proteinlerin yapılarının bozulmasına denatürasyon denir.

Enzimlerin çalışmasına etki eden;

I. Yüksek sıcaklıkII. Aktivatörler

III. İnhibitörlerIV. Ortamdaki su miktarı

şeklindeki faktörlerden hangileri proteinlerde denatü- rasyona neden olur?

A) Yağ —> Yağ asiti + GliserolB) Maltoz -> Glikoz + GlikozC) DNA NükleotitD) Sakkaroz -> Karbondioksit + SuE) Nişasta Glikoz

1. Aşağıda verilen biyolojik reaksiyonlardan hangisi di­ğerlerinden farklıdır?

2. Canlılarda enerji kaynağı olarak kullanılan, ATP molekülü­nün yapısı şekilde gösterilmiştir.

a Adenin Riboz ,

ATP molekülünün yapısıyla ilgili olarak;

I. ATP nin yapısındaki kullanılabilir yüksek enerji, 2. ve 3. fosfatlar arasındaki bağlarda depolanmıştır.

II. ATP nin yapısındaki şeker çeşiti, bütün nükleik asitle­rin yapısında da bulunur.

III. ATP nin yapısındaki enerjinin açığa çıkması, yapısın­daki fosfatların kopmasıyla gerçekleşir.

gibi açıklamalardan hangileri yanlıştır?

A) Yalnız B) Yalnız II C) Yalnız

D) I ve E) II ve I

3. Enzimler, hücrelerde biyokimyasal reaksiyonların vazge­çilmez moleküllerinden biridir.

Enzimlerle ilgili olarak, aşağıda verilenlerden hangisiyanlıştır?

A) Her enzim bir proteindir, ancak her protein enzim de­ğildir.

B) Enzimler hücre içerisinde sentezlenip, yalnız hücre içerisinde kullanılabilir.

C) Enzimler, hücrede tekrar tekrar kullanılabilir.D) Her enzim, ancak bir tür reaksiyonda etkilidir.

E) Enzim sentezi, genlerin kontrolünde gerçekleştirilen karmaşık bir olaydır.

cÇ jc>-

O-DEti

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) I, III ve IV E) II, III ve IV

5 . Aşağıda verilen maddelerden hangisi; DNA, RNA ve ATP'nin yapısında ortak olarak bulunur?

A) Timin B) Adenin C) Urasil

D) Riboz şekeri E) Deoksiriboz şekeri

6. Enzimlerin apoenzim ve koenzim gruplarının birlikte oluş­turduğu yapıya, tam enzim anlamında holoenzim denir.

Holoenzimlerin yapısıyla ilgili olarak;

I. Protein kısmı, enzimin etki edeceği substratı belirler.II. Koenzim ve kofaktör grubu, enzimin esas iş gören

kısmını meydana getirir.III. Prostetik grubun bulunmadığı enzimler, basit enzim­

lerdir.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız C) I ve I

D) II ve I E) I, II ve I

7 . Bir hücrede bulunan D N A, R N A ve A TP için, aşağıda- verilen özelliklerden hangisi her zaman ortaktır?

A) Riboz şekeri bulundurmaB) İnorganik fosfata sahip olmaC) Hücre bölünürken kendini eşleyebilmeD) Yönetici molekül olarak görev yapmaE) Yalnız çekirdekte bulunma

9. Sınıf

Çözümlü Test;

■ h ham 'Canlıların ıel Bileşenleri - II

8. Nükleik asitler tarafından yerine getirilen;

I. Protein sentezinde gerekli şifreyi taşımakII. Sitoplazmadaki amino asitleri ribozomlara taşımak

III. Hücre bölünmesini kontrol etmek

gibi olaylardan hangileri, RNA1 nın görevlerinden de­ğild ir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

9 . Aşağıda canlılarda gerçekleşen bazı biyolojik reaksiyon­lar verilmiştir.

Nişasta Maltoz

Maltoz Malta? > Glikoz

Glikoz Enzim ••> Laktik asit

Bu reaksiyonlarla ilgili olarak, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Üç reaksiyonun da gerçekleşmesi sırasında su açığa çıkar.

B) Bir reaksiyonun ürünü diğerinin substratıdır.C) Bu reaksiyonlarda enzimler takım halinde çalışmıştır.

D) Her enzim bir reaksiyona özgüdür.E) Substratların her biri karbonhidrattır.

10 . Bileşik enzimlerin proteinden oluşan kısmına apoenzim, protein olmayan kısmına ise yardımcı grup denir.

Enzimlerin yapısına yardımcı grup olarak katılan;

I. KalsiyumII. B vitamini

III. K vitaminiIV. NADV. Sodyum

şeklindeki moleküllerden hangileri kofaktör, hangileri ise koenzim olarak görev yapar?

Kofaktör Koenzim

A) 1, II ve III IV ve V

B) 1 ve V II, III ve IV

C) II, IV ve V 1 ve III

D) 1, III ve V II ve IV

E) 1 ve III II, IV ve V

oc

a.oEfi

11 . Bir nükieotitin yapısında bulunan;

I. Fosfat grubuII. Şeker

III. Baz

şeklindeki moleküllerden hangilerinin yapısında azot vardır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) I ve II E) II ve III

12 . Enzimlere ait olan;

I. Reaksiyonların aktivasyon enerjisini düşürmeII. Dehidrasyon reaksiyonlarına etki etme

III. Substratlara özgün olmaIV. Sıcaklıktan etkilenme

şeklindeki özelliklerden hangileri bütün enzimler için ortaktır?

A) Yalnız III B) I ve II C) I, II ve IV

D) I, III ve IV E) I, II ve III

13 . Nükleik asitlerle ilgili olarak;

I. Nükleotitlerden oluşmaII. Protein sentezinde görev yapma

III. Beş karbonlu şeker bulundurmaIV. Bölünme sırasında kendini eşleme

şeklindeki özelliklerden hangileri, DNA ve RNA için ortak olamaz?

A) Yalnız IV B) I ve III C) II ve III

D) I, III ve IV E) II, III ve IV

14 . Bir canlının nükleik asitleri ve bunları hidroliz eden en­zimler, uygun ortamda bir deney tüpüne konduğunda, aşağıdakilerden hangisi oluşmaz?

A) Deoksiriboz

D) Urasil

B) Fosfat C) Timin

E) Glikoz

■ ■ ■ I 9. Sınıf ■ ■

ı

1. Yağların yağ asiti ve gliserole parçalanması bir hidroliz, yani yıkım reaksiyonudur. Aynı şekilde maltozun glikozla­ra, DNA nin nükleotitlere ve nişastanın glikoza dönüşümü de birer hidroliz reaksiyonudur.

4. Enzimler protein yapısında olduklarından, proteinleri de- natüre eden her türlü etmen enzimleri de etkiler. Ancak enzimleri etkileyen her faktör, proteinleri denatüre etme­yebilir.

Sakkarozun, karbondioksit ve suya dönüşümü sırasında hem hidroliz, hem de oksijenli solunum görülür. Bir çeşit disakkarit olan sakkaroz, ilk önce sindirim enzimleriyle glikoz ve fruktoza yıkılır.

Bu monomerler ise daha sonra, solunum enzimleriyle karbon dioksit ve suya kadar parçalanarak, hücreye ge­rekli enerji sentezlenir.

Cevap D

2. ATR bütün canlı hücrelerin enerji kaynağıdır. ATP'nin ya­pısındaki yüksek enerjinin temel kaynağı, fotosentezle or­ganik besinlerin bağlan arasına depolanmış enerjidir. Bu enerjinin ana kaynağı ise güneş ışığıdır.

Organik besinlerin parçalanması sonucu açığa çıkan enerji, canlılar tarafından ATP'nin 2. ve 3. fosfatları arasın­da kullanılabilir enerji olarak depolanır.

ADP + Pi + Enerji ATP + Su

ATP nin yapısında bulunan şeker çeşiti, ribozdur. Bu şe­ker, nükleik asitlerden sadece RNA nin yapısında bulunur. DNA yı oluşturan nükleik asitlerin yapısında ise deoksiri- boz şekeri bulunur.

ATP nin yapısındaki 2. ve 3. fosfatların koparılmasıyla enerji açığa çıkar.

ATP + Su ADP + Pi + 7300 kalori

Cevap B

Enzimler, hücrede DNA şifresine göre sentezlenen prote­in yapılı moleküllerdir. Ancak bütün protein molekülleri enzim değildir. Örneğin hormonlar da proteinlerden yapıl­mıştır.

Enzimler sentezlendikten sonra, aynı çeşit reaksiyonlarda tekrar tekrar kullanılabilirler. Bir gen bir enzim hipotezine göre, her enzimin sentezinden bir gen sorumludur.

Enzimler, substratlarına uygun oldukları için, her enzim çeşiti sadece bir çeşit reaksiyonda kullanılabilir.,

Enzimler, reaksiyonlarını hücre içinde veya hücre dışında gerçekleştirebilir. Örneğin sindirim enzimleri mide veya bağırsakta görevlerini yapabilir.

Cevap B

cac>.£jtoXIEo

Bunlardan yüksek sıcaklık proteinlerin denatüre olmasına neden olur. Aktivatörler ve su, enzimlerin çalışmasına olumlu etkide bulunur. Proteinlere etki etmezler.

Ancak inhibitör, enzimlerin çalışmasını durduğu halde proteinlerin denatüre olmasına neden olmaz.

Cevap A

5 . Her üç organik molekülün yapısında da fosfat, şeker ve baz bulunur.

Bunlardan adenin her üçünde de ortaktır.

Ancak riboz şekeri ve urasil RNA'da; deoksiriboz şekeri ve timin DNA’da bulunur.

Cevap B

Holoenzimler; bileşik enzimlerdir ve protein kısım (apoen- zim) ile ek kısımdan (koenzim veya kofaktör) meydana gelirler.

Sadece proteinden meydana gelen ve ek kısım (prostetik grup) taşımayan ezimlere basit enzim denir.

Bileşik enzimlerin asıl iş gören kısımları, ek kısımlar olan; koenzim veya kofaktörlerdir.

Apoenzim kısmı ise, enzimin etki edeceği substratın çeşi- tini belirler.

Cevap E

DNA ya ait olan nükleotitlerin yapısında, deoksiriboz şe­keri; RNA ve ATP nin yapısında ise riboz şekeri bulunur.

Bütün bu moleküllerin yapısındaki nükleotitlerde beş kar­bonlu şeker, inorganik bir fosfat molekülüne bağlanmış olarak yer alır.

Hücre bölünmesi sırasında kendini eşleme, sadece DNA ya ait bir özelliktir. Yönetici molekül olarak görev yapma, DNA ve RNA için geçerli olabilir.

RNA ve ATP sitoplazmada da görev yapabilir. DNA ise ökaryot hücrelerde sadece çekirdekte bulunur.

Cevap B

9. Sınıf

Testin Çözümleri

8 . Hücrelerde üç çeşit RNA görev yapar. Bunlardan mRNAçekirdekte DNA dan aldığı şifreyi, protein sentezinde ka­lıp olarak kullanılmak üzere, ribozomlara taşır.

tRNA lar, sitoplazmada bulunan amino asitleri ribozomla­ra taşırlar ve böylece proteinlerin oluşmasında rol oynar.

rRNA lar ise, proteinlerle birlikte ribozomların yapısına katılır.

Hücre bölünmesini kontrol etmek, DNA nın görevidir.

Cevap C

9 . Nişastanın maltozlara, maltozunda glikozlara yıkılması bi­rer sindirim reaksiyonudur. Sindirim reaksiyonlarında su harcanır. Glikozun laktik asite yıkılması ise bir çeşit solu­num reaksiyonudur. Bu reaksiyon sırasında da su açığa çıkmaz.

Reaksiyonların gerçekleşmesini sağlayan enzimler, ta­kım halinde çalışmışlardır. Bir reaksiyonun gerçekleşme­sini sağlayan enzim, diğerinin substratını oluşturmuştur.

Üç çeşit enzimin her biri, ayrı bir reaksiyonun gerçekleş­mesini sağlamıştır. Çünkü enzimler, reaksiyona özgüdür.

Cevap A

1 0 . Bileşik enzimlerin yapısına katılan protein olmayan kısım­lar organik yapılı ise koenzim, inorganik yapılı ise kofak­tör adını alır.

Buna göre, vitaminler ve NAD gibi organik moleküller, bi­leşik enzimlerin yapısına koenzim olarak katılır.

Kalsiyum veya sodyum gibi inorganik yapılı mineraller ise kofaktör olarak adlandırılır.

Cevap B

1 1 . Fosfat grubu (H3P04) inorganik bir maddedir ve yapısın­

da azot bulunmaz. Nükleotitlerin yapısında riboz ve deok- siriboz şekerleri vardır. Bu şekerler, oksijen, karbon ve hidrojenden oluşurlar.

Her nükleotitin yapısında bulunan organik bazlar; karbon, hidrojen ve oksijenden başka azot molekülü de taşırlar.

1 2 . Enzimler; hücrelerde gerçekleşen reaksiyonların aktivas- yon enerjisini düşürerek, daha düşük enerji seviyelerinde gerçekleşmesinde rol oynar.

Bütün enzimler, protein yapılı oldukları için, sıcaklık değiş­melerinden etkilenir. Çünkü yüksek sıcaklık, enzimlerin protein olan yapılarının bozulmasına neden olur.

Her enzim, bir çeşit substrata özgüdür ve sadece bir çe­şit reaksiyonun gerçekleşmesini sağlar. Bütün enzimlerin dehidrasyon tepkimesini gerçekleştirmesi söz konusu değildir.

Örneğin sindirim enzimleri, sadece organik besinlerin ya­pıtaşlarına yıkılmasına neden olur. Yani su kullanarak re­aksiyon gerçekleştirilir.

Dehidrasyon reaksiyonlarında ise su açığa çıkar.

Cevap D

Canlıların T$İnel B ileşenleri- f h i

13 . Bütün nükleik asit çeşitlerinin yapıtaşları nükleotitlerdir. Yani hem DNA hem de RNA nükleotitlerden oluşur. Prote­in sentezi sırasında DNA, gerekli şifrenin verilmesini sağ­lar. RNA çeşitleri ise, sentez sırasında farklı görevleri yeri­ne getirir.

DNA nın yapısında bulunan deoksiriboz ve RNA nın yapı­sında bulunan riboz, beş karbonlu şekerlerdir.

Hücre bölünmesi sırasında kendini eşleme, sadece DNA ya ait bir özelliktir. RNA çeşitleri, çekirdekte DNA nın kon­trolünde sentezlenir.

Cevap A

1 4 . Canlı hücrelerde bulunan nükleik asitler DNA ve RNA dır. DNA nın yapısında; deoksiriboz şekeri, adenin, guanin, sitozin ve timin nükleotitleri bulunur.

RNA nın yapısında ise riboz şekeri, adenin, guanin, sito­zin ve urasil nükleotitleri vardır. Bu verilere göre deney tü­pünde, DNA ve RNA nın sindirilmesi sonucunda; deoksi­riboz ve riboz şekerleri ile timin ve urasil bazları birikebilir.

Fosfat ise hem DNA nın hem de RNA nın yapısında bu­lunduğu için, tüp içinde sindirim sonucu birikecektir.

Ancak ne DNA nın ne de RNA nın yapısında glikoz mole­külü bulunmaz.

Cevap B Cevap E

Enzimin denatürasyona. başladığı nokta

Enzim denatüre olduğu için reaksiyon durmuştur

E t k i n l i k

b. Grafikleri yorumlayınız

1...................................

E nzim atik Tepkim eler

Substrat

m u

T

A #Urün

Substrat

1

^ ................ Z

v* * :

Ürün

E ââm

Tepkimelerle ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a. Grafiklerde M, R R, S, T ve Z ile belirtilen yerlere uygun kavramları yazınız.

BazlıkAsit k

9. Sınıf 63

Aktivite’ ' " T ' ' ... ~ *

Aşağıdaki ifadelerin sonundaki boşluklara doğru olanına “D ” yanlış olanına ise “Y” harfi yazınız.

Yanlışsa nedenini kısaca açıklayınız.

O Canlı hücrelerde gerçekleşen, yapım ve yıkım tepkimelerinin tümüne metabolizma denir.

0 Enzimler, biyokimyasal tepkimeye girecek molekülleri aktifleştirerek, tepkimenin düşük enerji düzeyinde başlaması­nı sağlar. D

9. Sınıf

Aktivitem m

(3 Bir enzimin etki ettiği tepkimenin ürünü, kendinden sonra gelecek enzimin substratını oluşturur. D

Düşük ya da yüksek sıcaklık, enzimlerin çalışmasını hızlandırır. D

Kış aylarında nezle, grip ve soğuk algınlığı gibi hastalıklara yakalanmamak için C vitamin değeri yüksek portakal, limon, mandalin ve greyfurt gibi meyveler tüketilmelidir. D

9. Sınıf

Aktivite

ümJP: İp.

Canlıların.............

Vitaminler, enzimlerin yardımcı kısmı olarak görev yapar. nİ t a /

Vitaminler, sindirilmeden su ve yağda çözünerek vücuda alınır. D

Sentetik vitaminler, etki ve özellik bakımından doğal vitaminlerden farklılık gösterir. Dc324 f l Vitaminler, zor bozulan moleküllerdir. D

2 5 S Her organizmada nükleik asitler bulunur. DNükleik asitlerden DNA (deoksiribonükleik asit), tek zincirli, sarmal bir yapıya sahiptir; RNA (ribonükleik asit) ise çift zincirlidir. D

2 7 fi" ATP molekülü hücrelerde, hücre solunumu ve fotosentez reaksiyonlarında üretilir. DATP molekülü; riboz denilen beş karbonlu bir şeker, adenin adı verilen organik bir baz ve üç fosfat grubundan me- dana gelir. D

Aşağıda birbiriyle bağlantılı doğru/yanlış tip inde ifadeler içeren “ Tamlayıcı Dallanmış Ağaç” tekniğinde b ilg ile r verilm iştir.

a. Belirtilen teknikte (J - ) ifadesinden başlayarak her doğru ya da yanlış cevabınıza göre çıkışlardan sadece birini işaretleyiniz.

b. Doğru ve yanlış cümleleri belirtiniz.

►> Vitaminler ile ilgili yeterli bilgiye sahip olan bir öğrenci kaçıncı çıkışa ulaşır?

A vitamini görme olayında etkili olan maddelerin yapısına katılır.

w

E vitamini antioksidan olup, hücre yenilenmesinde rol oynar.

D / a

%

D vitamini, kalsiyumun bağırsaklardan emilimini

sağlar.

W

Kalsiyum, kemik ve dişlerin yapısına katılır ve kasların ve sinirlerin

çalışmasını sağlar.

A

"e,

K vitamininden enerji elde edilir. |

• ‘y \

(I I

j j 3. Çıkış |

j j 4. Çıkış |

(j '■«* t

D 2 - 5,k'5 1

B2 vitamini besinlerden enerji elde edilmesi sırasında koenzim

olarak görev yapar.

7B1 vitamini karbonhidrat

metabolizmasında koenzim olarak iş görür.

-

B12 vitamini kanhücrelerinin üretimindeve sinirsel faaliyetlerin

düzenlenmesindeetkilidir.

D

y \

3. Çıkış

S *

y \

(I ■ ç,k'5 1j j 2. Çıkış |

yÖ L

C vitamini bağışıklık sisteminin güçlenmesinde

rol oynar..... ......... ....... •

D

x o

9. Sınıf )

Aktivite

Aşağıda b irb iriy ie bağlantılı doğru/yanlış tip inde ifadeler içeren "Tamlayıcı Dallanmış Ağaç” tekniğinde b ilg iler verilm iştir.

a. Belirtilen teknikte © ifadesinden başlayarak her doğru ya da yanlış cevabınıza göre çıkışlardan sadece birini işaretleyiniz.

b. Doğru ve yanlış cümleleri belirtiniz.

►► Nükleik asitlerle ilgili yeterli bilgiye sahip olan bir öğrenci kaçıncı çıkışa ulaşır?

RNA molekülü DNA üzerinden sentezlenir.

Si /

DNA ve RNA nükleik asit olarak adlandırılır.

vyV *

DNA molekülü, yönetici molekül olarak görev

yapar.

(j 2'c,kı§ | 3 .0 ta , |

K İ * . » , [

Nükleik asitler, nükleotit olarak adlandırılan birimlerden

yapılmıştır.

Nükleotitler, birbirine bağlanarak polipeptit zincirlerini meydana

ge tirir.

b ^ l i İ - & 0* \\ y v

(I2 ıy \

XN Nükleotitierin yapısında

riboz ve deoksiriboz adı verilen iki şeker çeşiti

bulunur.

/

X

RNA'nın görevi, DNA'dan aldığı genetik bilgiye uygun olarak protein

sentezinin gerçekleş­mesinde rol oynamaktır.

y 2. Çıkış

1X Hücrede yapı ve görevlerine göre protein sentezinde rol oynayan

üç çeşit RNA vardır. ■—» •

3. Çıkış

y \ (14 * k,s II1 0 1 9. Sınıf

ı

lann Temel enleri - II.................... ■ ■ ■

Aktivite

>ȣj*.sJQEs

| E tk i l i l ik "

D N A M olekülü

m ı ■ S ,

Şekilde DNA molekülünün yapısı görülmektedir.

Belirtilen olayla ilgili aşağıdaki soruları cevaplandı­rınız.

a. Şekil üzerinde işaretlenen yerlere uygun kavramları yazınız.

b. DNA’nın yapısında bulunan molekülleri yazınız.

c. DNA’da bulunan bağ çeşitlerini ve bu bağların bağlantılı oldukları molekülleri açıklayınız.

Kalıtım Materyali

b. DNA ve RNA moleküllerini hücredeki görevlerini açıklayınız.

c. Nükleik asitlere neden yönetici molekül denilmektedir?

Hücredeki genetik materyalin işleyişi şekilde görülmektedir.

Belirtilen olayla ilgili aşağıdaki soruları cevaplandı­rınız.

a. “DNA, bireyin genetik bilgisini taşımaktadır” cüm­lesini açıklayınız.

9. Sınıf

b. Enzim - substrat ilişkisini açıklayınız.

c. Enzimlerin katalizör özelliği, belirtilen tepkimeler dik­kate alındığında nasıl açıklanabilir?

b. Sentez olayında görev yapan yapıların fonksiyon­

larını yazınız.

c. Enzim sentezi nerede gerçekleşir?

E nzim atik Tepkim eler

2. tepkime

Enzimlerle gerçekleşen iki tepkime şekilde gös­terilmiştir.

Belirtilen olayla ilgili aşağıdaki soruları cevaplandı­rınız.

a. Şekildeki 1. ve 2. tepkime türünü belirtiniz. Bu tepki­melere örnekler veriniz.

I imlik

Enzim S e n te z i

Enzim sentezi sırasında gerçekleşen olaylar ve görev alan moleküller görülmektedir.

Belirtilen olayla ilgili aşağıdaki soruları cevaplandı­rınız.

a. Şekil üzerinde numaralandırılan yapıların adlarını

yazınız.

O

Aktivite

Cümlelerdeki boşlukları uygun kavramlarla doldurunuz.

Canlı hücrelerde gerçekleşen, yapım ve yıkım tepkimelerinin tümüne denir.

■ Tepkimeyi başlatmak için harcanan enerji, olarak adlandırılır.

Aktivasyon enerjisi engelinin aşılması, ..............................kullanılmasıyla sağlanır.

....................... .. , kimyasal tepkimeye girerek tepkimeyi hızlandıran ve tepkime sonunda hiçbir değişikliğe uğrama­dan çıkan maddedir.

biyokimyasal tepkimeye girecek molekülleri aktifleştirerek, tepkimenin düşük enerji düzeyinde baş­lamasını sağlar.

Enzimler, hücrede, molekülündeki genetik bilgiye (gen) göre sentezlenir.

Enzimlerin protein olmayan kısımları, organik molekül ise mineralden oluşmuş iseadını alır.

Enzimlerin etki ettiği m addelere..............................denir.

Enzimlerin temel yapısı molekülünden meydana gelmiştir.

Enzimin en iyi çalışabileceği sıcaklığa, sıcaklık denir.

9. Sınıf ■O'

Aktivite

Ortamda yeterli miktarda ..............................bulunduğunda, enzim yoğunluğuna bağlı olarak tepkimenin hızı da artar.

Enzimlerin etkinliğini artıran maddelere denir.

A, D, E ve K vitaminleri, yağda çözünen vitaminler olup, karaciğerde edilir.

..............................hücre içinde sentezlenir ve hücre içinde kullanılır.

enerji vermez ve hücrenin yapısına katılmaz.

1 7 IİH

molekülü, riboz denilen beş karbonlu bir şeker, adenin adı verilen organik bir baz ve üç fosfat gru­bundan medana gelir.

ADP’ye yüksek enerjili grubunun bağlanmasıyla ATP elde edilir.

Hücrelerde, ADP den ATP sentezine denir.

Metabolizma sırasında meydana gelen biyosentez reaksiyonları, aktif taşıma, sinirsel iletim ve kasların çalışması harcanan reaksiyonlara örnektir.

molekülünün görevi, amino asitleri ribozomlara taşımaktır.

o 9. Sınıf

1

Aktivite

ATP molekülünü sentezlediği ve enerji dönüşüm olaylarını gerçekleştirdiği sürece canlılığı devam

Nükleotitler, taşıdıkları organik çeşitine göre adlandırılır.

Nükleotitlerin yapısında..............................ve olmak üzere iki çeşit baz bulunur.

2 4 1 I Pürinler,..............................ve bazlarıdır.

Bazlar, şekerler ve fosfatlar sentezi ile birleşerek nükleotitleri oluşturur.

molekülünde; Adenin, Guanin, Sitozin ve Timin nükleotitleri bulunur.

zinde görev alır.., 4 çeşit nükleotit (A, G, S, U)’den oluşan, tek zincirli bir makromolekül olup, hücrede protein sente-

Boşluk Doldurma

hücre j baX

| E tk in l ik E 2 MAşağıda verilen tanımları, uygun kavramlarla, eşleştirin iz.

Yapılarında genellikle; karbon, hidrojen ve oksijen bulunur. O

Canlı hücrelerde aktivasyon enerjisini düşürerek tepkimeleri hızlandıran

biyolojik katalizörlerdir. O

Hastalıklara karşı direnç artırıcı ve düzenleyici rolü oynayan moleküller O

Hücrelerde biyolojik reaksiyonlara enerji taşıyan molekül O

r - , : ü *w Enzim• -»‘ 'U f*-;.

■ATP

İİ» lS 9 ji8 ttfiS

Organik moleküller

Vitamin

9. Sınıf ■O'

D EN EY A N A LİZ

Katalaz Enzim i

Enzimler, basit ve bileşik olmak üzere iki grupta incelenir. Basit enzimler, sadece proteinlerden meydana gelirken, bileşik enzimler protein + kofaktörler (iyon) veya koenzim (vitamin) şeklinde oluşur.

Dolayısıyla sıcaklık, pH gibi faktörler protein yapısını etkileyerek enzimlerin çalışmalarını direkt etkiler.

Hücrelerde alkol parçalandığında hidrojen peroksit (H20 2) oluşur. Hidrojen peroksit, güçlü oksitleyici bir maddedir. Bu nedenle hüc­reler üzerinde zararlı etkileri vardır. Bunu önlemek için, hücrelerde bulunan katalaz enzimiyle parçalanarak oksijen ve suya dönüş­türülür. Aşağıdaki reaksiyon gerçekleşir:

2H202 - katalaz > 2H20 + 02

Deneyin Yapılışı

Patates, fazla miktarda katalaz enzimi içerir. Bu nedenle deneyde patates kullanabilirsiniz. Bunun için patatesi soyunuz ve aynı büyüklükte 3 parça alınız (tartınız).

Bunlardan 1. havanda ezin, 2. bıçakla ince bir şekilde kıyın, 3. ise büyük parçalar haline getirin. Her birini etiketlemiş olduğunuz tüplere koyunuz.

Bu aşamadan sonra her tüpe, pipetle 5 cm3 H20 2 ekleyiniz. Bir süre sonra tüplerde yükselen köpük seviyesini ölçünüz.

3i Aynı işlemleri, kaynamış su ve soğuk su ortamında tekrarlayınız. Yine asit ve baz eklenmesiyle gerçekleşecek oksijen çıkışı olayını gözlemleyebilirsiniz.

) l İki tüp alarak birine kum, diğerine de M n02 koyunuz. 5 cm3 H20 2 ekleyiniz. Değişmeleri gözlemleyiniz.

Deney güvenliği çok önemlidir. Mutlaka eldiven kullanınız. Kimyasal maddeleri kullanırken öğretmeninizden destek alınız.

Buna göre deneyle ilgili aşağıdaki sorulan cevaplandırınız.

a. Bu deneyde ulaşılan sonuçları açıklayınız. (Tüplerdeki oksijen çıkış hızını, azdan çoğa doğru sıralayınız.)

b. Hangi pH değerinde katalaz enzimi daha iyi çalışır?

c. Katalaz enziminin substratı hangi moleküldür?

d. Neden H20 2 hücrelerde parçalanır?

e. Patatesin ezilmesinin nedenini açıklayınız.

f. Organik katalizörlerle inorganik katalizörleri karşılaştırınız.

g. Sıcaklığın biyolojik reaksiyonlara etkisini açıklayınız.

>o> 9. Sınıf

— ______ — __P İK İ T' ■

■pal-MAÇA

M

'-*•'*? \"f»} * eskort;-'-?» -~xv*.**v •»** *:«»• .*: *'- p̂fe.1-''’*■■>

21)

*a#n

s n

«mi

D»a:

" Ö Z

13^

14O Z » f

16

Esâsla T* . N H H

<■

~ -L ..•Ü#

■ w1,

o? 5.

6. 7.

DNA’daki genetik şifreyi ribozomlara taşıyan mole­

kül

Nükleik asitlerin yapısını meydana getiren birim

Sindirilmeden hücrelere alınan organik besinler

Hücrelerde; bütün temel olayları yöneten ve

kontrol eden, kalıtsal özellikleri kuşaktan kuşağa

ileterek, kalıtsal devamlılığı sağlayan molekül

Canlı hücrelerde gerçekleşen, yapım ve yıkım tep­

kimelerinin tümü

ATP enerjisinin kullanıldığı biyolojik bir olay

Tepkimeyi başlatmak için harcanan enerji

5 5 »

8. DNA’nın yapısında bulunan şeker

9. Enzimlerin etkinliğini azaltan ya da durduran mad­

deler

10. ATP molekülünün yapısında bulunan baz

11. Canlı sistemlerin katalizörleri

12. Enzimin en iyi çalışabileceği sıcaklık derecesi

13. Hücrelerde, ADP fosfat eklenmesi olayı

14. Enzimlerin organik olan yardımcı kısmı

15. Enzim sentezinde gereki bilginin alındığı yapı

16. Enzimlerin etki ettiği maddeler

■■■■■■■■■■■■■i

t . es»

1. a. Metabolizmayı tanımlayınız.

b. Enzimlerin metabolizmadaki rolünü açıklayınız.

2. Tepkimeyi başlatmak için harcanan enerji, aktivasyon enerjisi olarak adlandırılır.

Tepkimelerin başlaması için bu aktivasyon enerjisini düşürülmesi yani şekilde görüldüğü gibi engelin küçülmesi gerekir.

a. Buna göre hücrelerde belirtilen engelin düşürül­mesi ne ile sağlanır?

b. Bu olayın canlı yaşamı için önemini belirtiniz.

sȣjtoJQEti

4. Enzimler, şekilde görüldüğü gibi, protein ve proteine ek yapılardan meydana gelmiştir.

Organik Moleküller (Koenzim) (NAD, FAD, Sitokrom)

Protein Yardımcı Kısım Kısım

İnorganik Moleküller (Kofaktör)

(Mg, Ca, Na, K)

Buna göre aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a. Protein bölümünün hücrede sentezi nasıl gerçek­leşir?

b. Enzimlerin özgüllüğü hangi yapılarla sağlanır?

c. Protein yapı ile protein olmayan yapının hücrede­ki çeşitliliği ile ilgili ne söylenebilir?

d. Tepkimelerde protein kısımla protein olmayan kısım arasında nasıl bir ilişki bulunur?

e. Yalnız proteinden meydana gelen enzim çeşitleri var mıdır? Varsa örnek veriniz.

3. a. Katalizör nedir?

b. Biyolojik ve kimyasal katalizörlere örnekler ve­riniz.

5. Enzimlerin yardımcı kısımları koenzim ve kofaktör olarak adlandırılır.

Belirtilen kavramları açıklayınız.

Enzim eksikliği sonucu ne gibi metabolik hastalıklar görülebilir? Araştırınız.

ATP’nin sentezi ve bir moleküle enerji vermesi sıra­sında hangi olaylar gerçekleşir?

9. Şekilde görüldüğü gibi, enzimler genellikle çift yön­lü çalışmasıyla moleküllerin parçalanması ya da bir­leşmesi sağlanmış olur.

Buna göre aşağıdaki soruları cevaplandırınız,

a. İki reaksiyon tipine de örnekler veriniz.

Deneyde görüldüğü gibi iki beherden birine parça karaciğer, diğerine ise ezilmiş karaciğer koyup üzeri­ne hidrojen peroksit eklenmiştir. Bir süre sonra ezil­miş karaciğerin bulunduğu beherde oksijen çıkışı da­ha fazla olmuştur.

oc

-XSeN

a. Deneyin amacını açıklayınız.

b. Substrat olarak ne kullanılmıştır? Açıklayınız.

c. Ezilmiş karaciğerin bulunduğu beherde neden daha fazla oksijen çıkışı gerçekleşmiştir?

b. Çift yönlü reaksiyon nedir? Bu tepkime tipine örnekler veriniz.

c. Enzim substrat arasındaki anahtar - kilit ilişkisini açıklayınız?

d. Enzimlerde aktif yüzey ve katalizör kavramlarını açıklayınız.

1 0 . Enzimlerin endüstri alanında kullanımlarına örnekler veriniz.

ParçalanmışKaraciğerParçaları

Ezilmiş Karaciğer Parçalan

—'Çalışın a-S oı-ul a*ı-1 1 . Vitaminlerle ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız,

a. Vitamini tanımlayınız.

b. Vitaminler hangi yolla sağlanır?

c. Vitamin kaybını önlemek için ne gibi işlemler yap­malıyız?

d. Vitaminlerin; protein, yağ ve karbonhidratlardan farkını açıklayınız.

e. Vitaminlerin vücut için önemini belirtiniz.

f. Vitaminlerin sınıflandırılmasında hangi duruma dikkat edilir? Açıklayınız.

13. Vitamin çeşitleriyle ilgili aşağıda tablo verilmiştir.

Tablodaki boşlukları doldurunuz.

oc

s-DE8

Vitaminler işleviBulunduğu besin çeşiti

Eksikliğinde

A vitamini

D vitamini

E vitamini

K vitaminiS H İ

B, vitamini

B12 vitamini

C vitamini

12 . a. Nükleik asitlerin tarihçesini açıklayınız.

b. Nükleik asitlerle ilgili günümüzde yapılan çalış­malara örnekler veriniz.

14. Nükleik asitler çok sayıda nükleotit denilen birimler­den yapılmıştır.

Nükleotitlerin yapısında ise çeşitli moleküller bulunur.

NÜKLEOTİT

Azotlu Organik Baz

i 1 Pürin PrimidinBazları Bazları

1Beş Karbonlu

Şekerı-----------1

Riboz

Buna göre nükleotitlerle ilgili tablodaki boşlukları doldurunuz.

15. Nükleik asitlerin özellikleriyle ilgili aşağıda tablo veril­miştir.

Tablodaki boşlukları doldurunuz.

Özellikleri DNA RNA

Bulunduğuyerler

Nükleotitleri

Şekerleri

Zincir sayısı

Görevi

Çoğalması

16. DNA’nın bir parçasındaki nükleotitlerin dizilişi şunlar­

dır:

A A S G T G A T A T S G S G S

a. Bu zincirin eş zincirini yazınız.

b. Pürinlerle pirimidinlerin oranlarını bulunuz.

c. Hidrojen bağ sayısını hesaplayınız.

d. Bu zincirin RNA’dan farkını belirtiniz.

e. Nükleotitlerin yapısında hangi şeker bulunur?

_oc>-£OEs

17. DNA molekülüyle ilgili dört nükleotitin bağlanma

durumu aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Buna göre aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a. X, Y ve Z ile gösterilen moleküllerin adlarını yazı­nız.

b. Hangi bağlar meydana gelirken su açığa çıkar? Bu bağların adları nedir?

c. Bunlardan hangisi pürin ve pirimidindir?

d. Neden pürinlerle pirimidinler karşılıklı olarak ge­lirler?

e. Bu nükleotitler, RNA ile ilgili olsaydı nasıl bağlan­maları gerekirdi?

1 8 . Adenin + Riboz + H3P04 -» Adenin nükleotit + 2H20

Yukarıda adenin nükleotitin sentezi verilmiştir.

Tepkimeyle ilgili aşağıdaki soruları cavaplandırınız.

a. Hangi molekül karbonhidrattır?

b. Bu reaksiyon hidroliz mi, dehidrasyon mu?

c. Hangi moleküllerin yapısına katılır?

19. Aşağıda ATP molekülünün hücrede gerçekleşen döngüsü verilmiştir.

Buna göre;

a. A olayının gerçekleşmesinde hangi biyolojik fak­törler etkilidir?

b. B’de açığa çıkan enerji hangi hücre olaylarında kullanılır?

2 0 . Aşağıda ATP’nin üretimi ve kullanıldığı olaylar veril­miştir.

Işık --------- ATP ----------- Besin

Hücre faaliyetleri

a. Şekil üzerinde okların yönünü belirtiniz.

b. Canlılarda ATP üretimi sırasında hangileri kul­lanılır?

cocs.£

SEti

c. RNA çeşitlerini ve görevlerini yazınız.

d. Görmüş olduğunuz moleküllerden hangileri bu yöntemle sentezlenir?

e. Bu olayla ilgili bir senaryo yazınız.

2 1 . Protein sentezinde rol oynayan yapılar aşağıdaki şekilde canlandırılmıştır.

a. Şekil üzerinde numaralandırılan yapıların adlarını yazınız.

b. Protein sentezinde rol oynayan nükleik asitlerin adlarını yazınız.

c. Hangi olaylar sırasında üretilen ATR yalnız foto­sentez olaylarında kullanılır?

2 2 . ATP’ nin yapısında bulunan molekülleri yazınız.

1. Enzimlerin genel özellikleriyle ilgili;

2.

3.

4.

Nükleik asitlerin yapısında yer alan riboz şekerinde, deoksiriboz şekerinden sayıca farklı olarak, aşağıda verilen elementlerden hangisi bulunur?

A) Oksijen B) Hidrojen C) Karbon

D) Fosfor E) Azot

9. Sınıf

7 .

5 . Vücuttaki reaksiyonlarda enzimler kullanılmasaydı;

I. Bütün reaksiyonlar tamamen dururdu.II. Reaksiyonlar daha yavaş gerçekleşirdi.

III. Metabolik faaliyetler çok yavaşlardı.

gibi durumlardan hangilerinin gerçekleşmesi bekle­nemezdi?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

Enzim hızlarında görülen değişmelere göre;

I. Her üç enzimin de etkili olduğu optimum pH 7'dir.II. Pepsin enziminin maksimum hızda çalıştığı pH dere­

cesi 3'tür.III. Amilaz enzimi, nötr ortamda maksimum hızda çalışır.IV. Lipaz enzimi her türlü pH değerinde etkilidir,

şeklindeki açıklamalardan hangileri yanlış olur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve IV E) II ve IV

Enzimatik bir reaksiyonun sürekli devam etmesi için aşağıdakilerden hangisi ortamda artırılmalıdır? (Or­tamda yeterli enzim bulunmaktadır)

A) Ürün B) Substrat C) pH

D) Sıcaklık E) Protein

Vitaminler, canlılarda düzenleyici olarak görev yapan mo­leküllerdir. Vitaminlerin farklı özelliklere sahip çeşitleri var­dır.

Vitaminlerin farklı özelliklerde olması, aşağıda veri­lenlerden hangisiyle açıklanabilir?

A) Organik yapıda olmalarıB) Monomer şeklinde olmalarıC) Her vitaminin yalnızca kendine özgü reaksiyonun ger­

çekleşmesinde rol almasıD) Hücre zarından doğrudan geçmeleriE) Molekül büyüklüklerinin farklı olması

Enzimlerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi vanlıs-Î!T?

A) Enzimlerin protein kısmına apoenzim denir.B) Enzimlerde aktif olan kısım, yardımcı kısımdır.C) Enzimlerin etki ettiği maddelere substrat denir.D) Bütün enzimler, ek kısımla birlikte çalışır.E) Reaksiyonların aktivasyon enerjilerini düşürürler.

6. İnsan vücudunda görev yapan üç farklı enzimin; pH ya bağlı olarak, reaksiyon hızında meydana gelen değişme­ler grafikte gösterilmiştir.

70 -

60

5 0 -

40

30

20

I. Her enzim, ancak bir tür reaksiyonda etkilidir.II. Her bileşik enzim, ancak belirli koenzim veya kofak-

törle birlikte çalışırken; aynı koenzim veya kofaktörler birden fazla bileşik enzimle çalışabilir.

III. Enzimler, sadece hücre içinde aktiftirler,

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

Reaksiyon▲

80Amilaz

PH7 8 9 10 11 12 13 14

-------------------- ►Bazlık artar

10

1 2 3 4 5 <---------------------Asitlik artar

Tarama Testi - 1S

Canlıların Temel B ileşenleri - II

8. Dengesiz beslenmeyle ilgili olarak;

I. İhtiyaçtan fazla besin tüketilmesi şişmanlığa yol aça­bilir.

II. Vitamin ve minerallerin eksik alınması, daha sık has­talanmaya neden olur.

III. İhtiyaçtan az besin tüketilmesi, bazı hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

9. Üç farklı enzim tarafından gerçekleştirilen bir reaksiyonun kademeleri aşağıda verilmiştir.

V E1+NAD ; -7 E2 4FAD ; Y E3+NAD -> P Ürün

Buna göre, verilen reaksiyonlar incelenerek, aşağıda­ki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Bir koenzim, yalnız bir çeşit enzimle çalışabilir.B) Her enzim kendine özgü reaksiyonda görev yapar.C) Enzimler takımlar halinde çalışır.D) Reaksiyonda görevli olan enzimler, bileşik enzimdir.E) Her enzimin kendine özgü bir koenzimi vardır.

10. Biyokimyasal bir reaksiyonda, iki farklı tepkimede kulla­nılan aktivasyon enerjisinin birbirinden farklı olmasında;

I. EnzimII. Su

III. pHIV. Mineral

faktörlerinden hangileri daha fazla etkili olmuştur?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IV

D) III ve IV E) II, III ve IV

11. Aşağıda verilenlerden hangisi organik maddelerden değildir?

A) ATP B) Nükleotit C) Vitamin

D) Enzim E) Karbon dioksit

5c>-£J£O-QEti

1 2 . Canlı hücrelerde gerçekleşen yapım ve yıkım tepkimeleri­nin tümüne metabolizma denir. Kimyasal bir tepkimenin başlayabilmesi ve devam edebilmesi için tepkimeye gire­cek moleküllerin aktivasyon enerjisi (AE) denilen engeli aşması gerekir.

Enerji

Bu grafikteki değişmelere göre;

I. 2. tepkimenin gerçekleşmesi için gerekli enerji, 1. tep­kimenin enerjisinden daha düşüktür.

II. 1. tepkimenin aktivasyon enerjisinin düşük olmasında en önemli etken enzimlerdir.

III. Ortam sıcaklığındaki değişmeler, 1. tepkimenin ger­çekleşmesini etkiler.

şeklindeki yorumlardan hangilerinin yapılması yanlışolur?

A) Yalnız I B) Yalnız I C) Yalnız III

D) II ve E) I, II ve I

13. K vitamini yağda eriyen bir vitamindir. Değişik mikrobiyal hastalıklarda, antibiyotiklerle birlikte K vitamini de verilir.

Buna göre, “K” vitaminiyle ilgili aşağıda verilen özel­liklerden hangisi, antibiyotiklerle birlikte alınması ge­rektiğini açıklar?

A) Zamanla özelliğini kaybeder.

B) Eksikliği durumunda, kanın pıhtılaşma reaksiyonları gerçekleşmez.

C) Bağırsaklarda yaşayan yararlı bakteriler tarafından üretilir.

D) Her canlıda depolanmaz.E) Hücrede görevli bazı enzimlerin yapısına katılır.

1. Canlılarda bulunan moleküllerden bazıları şunlardır:

»♦ DNA ** ATP »* RNA

Bu moleküllerin tamamı için, aşağıda verilen özellik­lerden hangisi ortak olabilir?

A) Yapılarında nükleotit bulunmasıB) Canlının yapısına katılmalarıC) Yapılarında altı karbonlu şeker bulunmasıD) Enerji verici olmalarıE) Molekül büyüklüklerinin aynı olması

5. Hücrelerde küçük moleküller (monomer) birleşerek bü­yük molekülleri (polimer) oluşturur.

Aşağıda verilen polimerlerden hangisi diğerlerine gö­re daha büyüktür?

A) ATP B) DNA C) Enzim

D) RNA E) Laktoz

6 . Bir enzimatik reaksiyonun hızında meydana gelen değiş­meler, aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

Bir DNA molekülündeki adenin ile timin arasında 80, gua- ninle sitozin arasında 240 zayıf hidrojen bağı vardır.

Bu DNA daki guanin, adenin ve sitozin nükleotitlerinin toplamı, aşağıdakilerden hangisidir?

A) 80 B) 100 C) 120 D) 160 E) 200

Bazı özellikleri;

- Sindirilmeden kana geçebilme N- Suda veya yağda eriyebilme- Düzenleyici olarak görev yapma

şeklinde olan organik besin maddesi, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yağlar B) Vitaminler C) Proteinler

D) Amino asitler E) Mineraller

Bazı enzimler genelde her hücrede bulunduğu halde, bazı enzimler sadece belirli hücrelerde bulunur.

Aşağıdaki olaylardan hangisini gerçekleştiren enzim­ler bütün hücrelerde bulunabilir?

A) Nişasta senteziB) Laktoz senteziC) Glikojen hidroliziD) Protein senteziE) Selüloz sentezi

Buna göre; I, II ve III ile gösterilen reaksiyon hızlarını belirleyen faktörlerle ilgili olarak, aşağıdakilerden han­gisi doğrudur?

A) II' de enzim miktarı azalmıştır.B) I' de substrat miktarı azalmıştır.C) İli' de aktivatör kullanılmıştır.D) II1 de ortamda yeterince substrat vardır.E) I' de ortam sıcaklığı 55°C üzerindedir.

7. Vitaminler; günlük belli dozlarda alınması gereken, mole­küllerdir.

Vitaminlerin insan sağlığına etkileriyle ilgili;I. Büyümede önemli rol oynarlar.

II. Sinir ve kas yapılarının düzenli çalışması sağlanır.III. Eksikliğinde, vücutta bir çok tepkime gerçekleşmez,

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

Reaksiyon hızı ▲

>x Faktörü

9. Sınıf

Tarama Testi - 2 'anhlarm Temel Bileşenleri - IIm m ikim m m

1 2 . Canlılarda bulunan bazı organik moleküller şunlardır:

*» ATP

* * Enzim

* * Nükleik asitler

8 . Toplam nükleotit sayısı 3000 olan bir DNA molekülünde 300 adenin bazı bulunuyor.

Buna göre guanin bazı sayısı ve toplam zayıf hidrojen bağı sayısı kaçtır?

Guanin Hidrojen Baâı Bu moleküllerle ilgili;A) 100 900

B) 350 2450 I. Hücre dışında görev yaparlar.

C) 600 3400 II. Yapılarında azot vardır.

D) 1200 4200 III. Hücre içinde sentezlenirler.

E) 2100 6900 IV. Yapılarına karbonhidratlar da katılır.

9. Enzimler hidroliz edildiğinde;

I. GlikozII. Amino asit

III. MineralIV. Yağ asiti

şeklindeki moleküllerden hangileri ortaya çıkabilir?

A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) I, II ve III E) I, III ve IV

coc>*£O££

10. Aşağıda verilenlerden hangisi iki canlının birbirine daha cok benzediğini gösterir?

A) Kromozom sayılarının aynı olması

B) Protein sentezinin ribozomlarda yapılmasıC) Nükleik asitlerindeki nükleotit çeşitlerinin aynı olmasıD) tRNA çeşitlerinin aynı olmasıE) DNA’larında nükleotitlerin benzer şekilde dizilmesi

11. Aşağıda verilen hücresel olaylardan hangisinde ATP sentezi de yapılır?

A) Glikozdan nişasta senteziB) Bir amipten iki amipin oluşmasıC) Kloroplastta C 02 ve H20 dan glikoz sentezlenmesi

D) Glikozdan maltoz oluşmasıE) Proteinlerin amino asitlere parçalanması

şeklindeki özelliklerden hangileri ortaktır?

A) Yalnız II B) I ve II C) II ve I

D) III ve IV E) II, III ve IV

13 . Hücrelerin enerji kaynağı olan ATP molekülünün yapısı aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

I II III

Buna göre, ATP' nin yapısını oluşturan I, II ve III ile gösterilen moleküllerden hangileri, DNA'nın sentez­lenmesi sırasında da kullanılır?

A) Yalnız I B) Yalnız III

D) II ve III E) I ve I

C) I ve I

1 4 . Enzimler, protein yapıda olan organik moleküllerdir. Diğerorganik bileşiklerde olduğu gibi enzimler de sıcaklık, pHgibi çevresel şartlardan etkilenir.

Enzim pH etkileşimiyle ilgili;

I. Her enzimin etkili olduğu tek aralık (optimum) pH =7' dir.

II. pH daki değişmeler, enzimlerin çalışmasını her du­rumda olumsuz yönde etkiler.

III. Her enzimin maksimum hızda çalıştığı pH değerleri farklıdır.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

9. Sınıf

1. DNA, RNA, ATP ve enzimler hücrelerde bulunan organik moleküllerden bazılarıdır.

Aşağıda verilenlerden hangisi bu moleküllerin ortak özelliğidir?

A) Yapılarında amino asit bulundurmaB) Hücrede protein sentezinde görev yapmaC) Hücre dışında da reaksiyon gerçekleştirebilmeD) Nükleotitlerden oluşma

E) Enerji kaynağı olarak kullanılma

2. Bir zincirinde 1600 nükleotit bulunan bir DNA molekülün­de toplam adenin nükleotit sayısı 300 dür.

5 . Hücrelerde A TP sentez yolları şunlardır:

I. Substrat düzeyinde fosforilasyonII. Fotofosforilasyon

III. Oksidatif fosforilasyon

Bu olaylardan hangileri, bütün hücrelerde meydana gelir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

Buna göre, incelenen DNA daki hidrojen bağı sayısı kaçtır?

A) 1300 B) 1800 C) 2100

D) 2800 E) 4500

3. DNA nin özelliklerinden bazıları şunlardır:

I. Kendini eşler.II. Kalıtsal bilgiyi taşır.

III. Hücre olaylarını yönetir.IV. Çift zincirlidir.

Bu özelliklerden hangileri bütün canlı hücrelerde gö­rülmez?

A) Yalnız I B) Yalnız IV C) II ve III

D) II ve IV E) III ve IV

4. Hücre solunumuyla oluşan A TP aşağıdaki olaylardan hangisinde kullanılmaz?

A) Fermantasyon

B) Aktif taşınmaC) FotosentezD) Biyolojik reaksiyonlarE) Hücre bölünmesi

6 . Aşağıda verilen enzimatik reaksiyon; A maddesinden D maddesinin üretimine kadar farklı enzimlerin katalizörlü­ğünde gerçekleşmektedir.

Bu reaksiyondaki değişmelere göre:

I. Her enzim, ancak bir tür reaksiyona etki eder.II. Enzimatik reaksiyonlarda; reaksiyon sonucu oluşan

son ürün, reaksiyonu başlatan enzimin aktivitesini durdurabilir.

III. Reaksiyonda görevli üç enzim de reaksiyonun ger­çekleşmesinde sadece bir kez kullanılabilir.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğru olur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

7 . Hücre yönetimi sırasında gerçekleşen olaylardan ba­zıları şunlardır:

I. DNA’dan mRNA sentezlenmesiII. tRNA’ların amino asitleri ribozoma taşıması

III. Amino asitlerin birbirine bağlanması

Bu olayların gerçekleşme sırası, aşağıdakilerden han­gisinde verildiği gibi olur?

A) I - II - III B) II - 1 - III C) III - 1 - II

D) II - III - 1 E) I - III - II

9. Sınıf

Tarama Testi - 3 Canlıların Temel B ileşenleri - II;;

8 . Bir insanın vücudunda görev yapan aşağıdaki enzim­lerden hangisi, diğerlerinden farklı reaksiyonların gerçekleşmesine neden olur?

A) DNA polimerazB) ATP sentetazC) RNA polimerazD) Antikor üreten enzimlerE) Hidrolaz enzimleri

9 . Bir hücrede bulunan DNA ve RNA nın bazı özellikleri aşa­ğıdaki tabloda karşılaştırılmıştır.

Nükleik asitler/ Özellikleri DNA RNA

I. Nükleotitlerden oluşmaları + +

II. Kendini eşlemeleri - +

III. Her hücrede bulunmaları + +

IV. Yapılarında şeker bulunması + +

V. Çift zincirli olmaları - -

Bu tablodaki karşılaştırmalardan hangileri, yanlış ya­pılmıştır?

A) I ve II B) I ve I

D) II ve V

C) I ve IV

E) III ve V

10. Aşağıda nükleik asitlerin yapısında bulunan molekül­lerden bazıları verilmiştir:* * Deoksiriboz *♦ Riboz »♦ Timin ■+ Urasil

Bu moleküllerin birlikte bulunmasıyla ilgili yapılan;

I. Deoksiriboz - AdeninII. Riboz - Urasil

III. Timin - RibozIV. Deoksiriboz - Urasil

şeklindeki eşleştirmelerden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve I C) II ve

D) I ve IV E) III ve IV

>ȣJCaEM

11 . Canlıların tümünde:

I. Enzim kullanabilmeII. ATP üretme

III. Nükleotitlere sahip olma

şeklindeki özelliklerden hangileri ortaktır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız I

D) I ve II E) I, II ve III

12 . Aşağıda DNA molekülüyle ilgili verilen nükleotit dizi­lerinden hangisi yanlıştır?

A)

C)

A T G S A T

T A S G T A

T T A G Ş

A A T S G

E)

B)

D)

G S A T A |

S G T A T A

A Ş Ş G A | |

T G G G S A A

T A S G T

A T G S A

13 . DNA sentezi sırasında aşağıdakilerden hangisi doğ­rudan görev yapmaz ya da kullanılmaz?

A) Organik bazlarB) Fosforik asitler

C) tRNA molekülüD) Deoksiriboz şekeriE) DNA polimeraz enzimi

14 . Aşağıda verilen nükleotit dizilerinden hangisi, diğer­lerinden farklıdır?

A) A T T G S S A A TB) T A A T T G S S S A

C) A U S S G A A S UD) T T T A A G S S A T AE) A A A T S S G S S G A

15. Aşağıdaki deneyde cam levha üzerine, iki sıra halinde ni­şasta ve iyot çözeltisi damlatılıyor. Daha sonra bunların üzerlerine kaynatılmış ve normal tükrük çözeltisi ekleniyor.

Tükrük çözeltisi Iyot+Nişasta

Kaynatılmış tükrük çözeltisi

Buna göre, bu deneyden aşağıdaki sonuçlardan han­gisi çıkarılamaz? (Tükürükte bulunan amilaz enzimi ni­şastayı hidroliz eder)

A) Kaynatılmış tükrüğün damlatıldığı çözeltilerin rengi maviye dönüşür.

B) Hidroliz reaksiyonunun gerçekleşmesinde iyot etkili değildir.

C) Renk değişimi her iki çözeltide de aynı şekilde ger­çekleşir.

D) Enzim eklenmesi renk değişimini engellemiştir.

E) İyot, nişastanın ayıracıdır.

16. Hücrelerde metabolizmada rol oynayan moleküller­den bazıları şunlardır:

I. EnzimII. ATP

III. DNA

Bunlardan hangileri bir reaksiyonun gerçekleşmesin­de doğrudan gerekli olabilir?

>ȣJCO.OEs

A) Yalnız I B) Yalnız II

D) I ve III E) II ve I

C) I ve

17. Besin çeşitleri ve vücudumuzda yaptığı öncelikli etki­leriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Süt - Kemik ve dişlerin sert olmasıB) Et - Vücudun büyüme ve gelişmesiC) Meyve - Vücut direncinin artmasıD) Ekmek - Kan yapımının gerçekleşmesiE) Salata - Metabolik faaliyetlerin düzenlenmesi

■ ■ H M H H H M H M !

18 . Aşağıda ATP’nin sentez reaksiyonu verilmiştir.

ADP + P- ATP + H20

Buna göre bu reaksiyonla ilgili olarak;I. Fosforilasyon olayıdır.

II. Hidroliz olayıdır.III. Enzimler görev alır.IV. Mitokondride gerçekleşmiş olabilir,

şeklindeki bilgilerden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve

D) II ve III E) I, II ve IV

19. Bir bilim adamı yaptığı deneyde, M maddesi ve M mad­desini parçalayan M enziminin reaksiyona girmesini sağ­lıyor. Bu reaksiyon sonucunda X maddesi ve M enzimi oluşuyor. X maddesinin de, ortamına eklediği X enzimiy­le parçalandığı gözleniyor.

Bu sonuçlara bakarak bilim adamı şu hipotezleri ku­ruyor:

I. Enzimler takımlar halinde çalışırlar.II. Bir enzimin ürünü, diğer enzimin substratı olabilir.

III. Bir reaksiyonun enzimi, başka reaksiyonda da kullanılır.IV. Enzimler, her reaksiyonun gerçekleşmesinde sadece

bir kez kullanılabilir.

Buna göre, belirtilen hipotezlerden hangileri doğrudur?

A) I ve B) I ve I C) I ve IV

D) II ve I E) I, II ve IV

20. Vücudumuza aldığımız besinler, çeşitli görevlerin yerine getirilmesini sağlar.

Buna göre, besin çeşitleri ve görevleriyle ilgili olarak, aşağıda verilenleren hangisi yanlıştır?

A) Enerji sağlamak için karbonhidratlar kullanılır.B) Yağlar, vücudumuzun sıcak tutulmasında etkilidir.C) Büyüme ve yaraların onarılmasında proteinler kullanılır.D) Yemeklerle birlikte alınan yağların büyük bir kısmı vü­

cut dışına atılır.E) Vücut işlevlerinin düzenli olarak gerçekleşmesi için

gerekli mineraller yeterli miktarda alınmalıdır.

•o>