Με μεγαλοπρέπεια γιορτάστηκε και φέτος ο εορτα-σμός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στην ενορίαμας. Η συμμετοχή του κόσμου ήταν τέτοια που κάθεχρόνο ξεπερνάει τις προσδοκίες μας. Συμμετείχαν επί-σεις η φιλαρμονική του Δήμου, οι τοπικές αρχές, στρα-

τιωτικοί και τα σώματα ασφαλείας και βεβαίως η ομά-δα έρευνας και διάσωσης που μας βοηθάει στην περι-φορά της εικόνας στους δρόμους του χωριού.

Τους ευχαριστούμε όλους και ευχόμαστε ο ΆγιοςΘεός να διαφυλάττει πάντες.

ΙΕΡΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΣΙ.Ν. ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΚΟΜΟΡΗΝΗΣ

της εκδοσης 3Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η συνέχιση του τριμηνιαίου περιοδικού κρίνεταιαπαραίτητη και αυτό φαίνεται από το ενδιαφέροντων αναγνωστών, φίλων, συνεργατών και των διά-φορων χορηγών που μέρα με την μέρα αυξάνονταιώστε να συνεχίσουμε αυτό το όνειρο που είχαμε απότην αρχή.

Βέβαια δεν μπορούμε να ξεχάσουμε και την εκκλη-σία μας που έχει πάρα πολλές ανάγκες, έτσι απεφα-σίσθη από όλους μας, να βοηθήσουμε στο στρώσιμοτου δαπέδου από μάρμαρα και καλούμε όλους καιόλες σε μια γενική συστράτευση προς την επίτευξητου στόχου μας.

Με εκτίμησηΟ εκδότης

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ

ΙΕΡΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ..................................2

ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ.......................................3

ÈÅÏËÏÃÉÊÁ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ......................4

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ..................................9

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ.......................14

ΝΕΑ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ &ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ........................18

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ ...................................19

ΝΕΑ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ...........................24

ÅÍÏÑÉÁÊÁ ÍÅÁ«Ç ÌÅÔÁÌÏÑÖÙÓÇ ÔÏÕ ΣÙÔÇÑÏÓ»ΤΡÉÌÇÍÉÁÉÁ ÅÊÊËÇÓÉÁÓÔÉÊÇ ΕΚΔΟΣΗ

ΕΚΔΟΤΗΣÓÕÍÄÅÓÌÏÓ ÁÃÁÐÇÓ«Η ÌÅÔÁÌÏÑÖÙÓÇÓ

ÔÏÕ ÓÙÔÇÑÏÓ» ÊÁÑÕÄÉÁÓe-mail: karidia9@otenet.gr

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣΔ.Σ. ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ

«Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ» ΚΑΡΥΔΙΑΣ

Τηλ. 6948 387784

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

π. Κωνσταντίνος ΤσουρέληςΕφημέριος Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως

του Σωτήρος Καρυδιάς

Ιωάννης Ελ. ΣιδηράςΘεολόγος – Εκκλησιαστικός,

Ιστορικός – Νομικός

Γεώργιος ΚαψάληςΦοιτητής Κοινωνικής Θεολογίας Π.Α.

Αναστασία ΕυθυμίουΣυντηρήτρια Έργων Τέχνης

Μυρτώ Αγγέλου

Ανδρέας ΚάσσαςΚαθηγητής Τεχνολογίας

Αλεξάνδρα ΛάμπρουΚαρδιολόγος

Φαίη ΚαλλίδουΚλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Χρυσάφης ΚτενάςΠαρασκευαστής Μικροβιολογικού

Εργαστηρίου Κ.Υ. Ιάσμου

Συντακτική Επιτροπή:π. Κωνσταντίνος Τσουρέλης, Μιχαήλ Τρίτος

ΣΧΕΔΙΑΣΗ – ΕΚΤΥΠΩΣΗ«ΠΡΑΞΙΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ»

Ιωακείμ Γ’ 23 & Θάσου, Τηλ. 25310 32512, Fax: 25310 37393,691 00 KOMOTHNH

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση κειμένων ή χωρίων. Σε οποιαδήποτε περίπτωση τυχόν αναδημοσίευσης απαι-τείται κατά το νόμο άδεια από τον υπεύθυνο της εφημερίδας. Για τα ενυπόγραφα άρθρα δεν φέρει καμία ευθύ-νη η Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού.

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ4 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκστατικά και με συντριβή πλησιάζουμετην εικόνα της Μεταμορφώσεως του Σωτή-ρος και αθόρυβα λαμβάνουμε τα μυστικάμηνύματά της, που σιγοψιθυρίζουν καθαράμέσα μας το σκοπό της υπάρξεώς μας και τοστόχο της τόσο σύντομης επιγείου πορείαςμας.

Στην λογικοκρατούμενη εποχή μας οιάνθρωποι ζητούν να τα συλλάβουν όλα με τομυαλό τους και να τα αναλύσουν με τη λο-γική τους. Η λατρεία του Θεού όμως δεν α-πευθύνεται ούτε στη λογική ούτε στο μυαλότου ανθρώπου. Η λατρεία του Θεού απευθύ-νεται στην καρδιά του ανθρώπου, γι’ αυτόκαι μέσα στη λατρεία του Θεού καλούμαστενα βιώσουμε και να αισθανθούμε την πα-ρουσία του Θεού. Δεν καλούμαστε να ερμη-νεύσουμε και να κατανοήσουμε κάποιαπράγματα, τα οποία όμως, εάν δεν τα ζήσου-με, θα παραμείνουν νεκρά καιάδεια, άσχετα από το ότι το-ποθετήθηκαν στο μικροσκό-πιο του μυαλού μας. Βεβαίωςη εξήγηση και η οποιαδήποτεανάλυση καθώς και η κατά τομέτρο των δυνατοτήτων μαςκατανόηση των στοιχείων τηςλατρείας μας είναι κάτι καλό.Δεν είναι όμως κάτι απαραί-τητο, μάλιστα είναι ένα απλόεργαλείο περισσότερο γιατους ατελείς παρά για τους ώ-ριμους. Ο πραγματικά καλ-λιεργημένος πιστός ζητάει πε-ρισσότερο να βιώσει παρά νακατανοήσει, διότι γνωρίζειπως αυτά που βιώνει η καρδιάελάχιστες φορές τα καταλα-βαίνει το μυαλό.

Πάνω ακριβώς σ’ αυτό τοπλαίσιο κινείται και η εικόνατης Μεταμορφώσεως στην ο-ποία δεν ιστορείται απλώς καιμόνον ένα περιστατικό, αλλά,μέσα από τον τρόπο που ζω-γραφίζεται στην ορθόδοξη ει-κονογραφική μας παράδοση,ανοίγεται ένα παράθυρο στασωτηριώδη μηνύματα της εορ-τής, τα οποία καλούμαστε να

υιοθετήσουμε και να εφαρμόσουμε σαν τρό-πο ζωής στην καθημερινότητά μας.

Κεντρικό πρόσωπο της εικόνος είναι οΣωτήρας Χριστός. Στέκεται όρθιος στην κο-ρυφή του Θαβωρείου όρους. Με το δεξί Τουχέρι ευλογεί και με το αριστερό κρατάει τυ-λιγμένο ειλητάριο. Με την ευλογία Του εκ-φράζεται η αγάπη Του προς το ανθρώπινογένος και με το τυλιγμένο ειλητάριο εκφρά-ζεται το μυστικό που κάλεσε τους μαθητέςΤου να κρατήσουν μέχρι την Ανάστασή Του(Ματθαίος 17:9: «Και καταβαινόντων αυτώναπό του όρους ενετείλατο αυτοίς ο Ιησούςλέγων· μηδενί επίπητε το όραμα έως ου ουιός του ανθρώπου εκ νεκρών αναστή».) Τοτυλιγμένο ειλητάριο όμως εκφράζει και τιςμυστικές εμπειρίες που χαρίζει ο Κύριος σεόσους Τον πλησιάζουν και τον ακολουθούνστο προσωπικό τους Θαβώρ. Ο Χριστός δεν

είναι μόνον αυτό που βλέπουμε. Έχει ναμας πει πολλές προσωπικές αλήθειες για τονκαθένα μας χωριστά, οι οποίες βρίσκονταικρυμμένες μέσα στο μικρό ρολό του αριστε-ρού Του χεριού.

Τα ρούχα του Σωτήρος είναι ολόλευκασαν το χιόνι, όπως τα περιγράφουν οι ευαγ-γελιστές. Τις περισσότερες φορές ο Χριστόςεικονίζεται με το εσωτερικό Του ρούχο ναείναι κόκκινο και το εξωτερικό Του πράσινοή μπλε. Η αλλαγή του συνηθισμένου χρώμα-τος των ρούχων Του εκφράζει το γεγονόςπως η Μεταμόρφωση δεν ήταν μόνον μίαπνευματική εμπειρία, αλλά και ένα αληθινόπεριστατικό που έγινε αντιληπτό και με ταυλικά μάτια των μαθητών. Τα λευκά ρούχαβεβαίως, που μάλιστα στο ιερό κείμενο συ-γκρίνονται με τη λευκότητα του χιονιού, εκ-φράζουν επίσης την καθαρότητα και την α-

ναμαρτησία του Σωτήρος καιΛυτρωτού μας Ιησού. Εκείνοςως τέλειος Θεός και τέλειοςάνθρωπος ντύνεται ως ρούχοτην ανθρώπινη φύση και τηνκαθαρίζει από κάθε βρωμιά.Παρέλαβε την ανθρώπινη φύ-ση λεκιασμένη από την αμαρ-τία. Φόρεσε την ανθρωπότητασαν ένα βρομερό και απο-κρουστικό κουρέλι, πιο σιχα-μερό και από ένα σάπιοσφουγγαρόπανο και με την α-ναμαρτησία Του την έκανε ο-λόλευκη σαν το χιόνι και ευω-διαστή από το άρωμα της αρε-τής και ολοστόλιστη με τα πο-λύτιμα στολίδια των χαρισμά-των του Αγίου Πνεύματος.

Το δεύτερο σημαντικόστοιχείο που κυριαρχεί στηνεικόνα της Μεταμορφώσεωςμετά το πρόσωπο του Σωτή-ρος είναι η τεράστια δόξα πουτον περιβάλλει. Ματθαίος17:5 «έτι αυτού λαλούντος ι-δού νεφέλη φωτεινή επεσκία-σεν αυτούς, και ιδού φωνή εκτης νεφέλης λέγουσα· ούτος ε-στίν ο υιός μου ο αγαπητός, ενω ευδόκησα· αυτού ακούετε».

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗς ΕΙΚΟΝΟΣΤΗς ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 5Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣΗ δόξα που περιβάλλει το Χριστό έχει τρίαεπίπεδα. Το κάθε επίπεδο έχει το δικό τουσχήμα, αλλά και τα τρία επίπεδα έχουν κοι-νό κέντρο και κοινό χρώμα. Το πρώτο επίπε-δο, που βρίσκεται πιο πίσω από τα άλλα δύο,είναι πιο μεγάλο από εκείνα και είναι ολο-στρόγγυλο. Από το κέντρο του πηγάζουν α-κτίνες που χύνονται συμμετρικά προς κάθεκατεύθυνση. Οπτικά λειτουργεί σα βάση γιατα άλλα δύο επίπεδα που βρίσκονται μπρο-στά απ’ αυτό, σαν εκείνα να γεννιούνται συ-νεχώς απ’ αυτό. Το δεύτερο επίπεδο της δό-ξας είναι τέλειο τετράγωνο, που μαζί με τιςακτίνες ακουμπάει στον πρώτο βασικό κύ-κλο. Το τρίτο επίπεδο έχει το σχήμα ενός κα-μπυλόπλευρου τετραγώνου. Είναι ένα σχή-μα που δημιουργείται από τις γραμμές τωνδύο προηγουμένων, αλλά παρ’ όλα ταύταπαραμένει εντελώς διαφορετικό απ’ αυτά. Ηαπεικόνιση της δόξας με το συγκεκριμένοτρόπο δεν είναι καθόλου τυχαία. Με το κοι-νό χρώμα και τα τρία σχήματα ο αγιογράφοςεκφράζει την παρουσία της Αγίας Τριάδοςστο γεγονός της Μεταμορφώσεως. Τα τρίαδιαφορετικά σχήματα είναι οι τρεις υποστά-σεις Της, το κοινό κέντρο και το κοινό χρώ-μα εκφράζουν τη μία και μοναδική ουσίαΤης. Ο τέλειος κύκλος εκφράζει τον άναρχοΠατέρα, το τέλειο τετράγωνο εκφράζει τοσυνάναρχο και υπερτέλειο Υιό και το κα-μπυλόγραμμο τετράγωνο εκφράζει το αεί κι-νούμενο και ζωηφόρο Άγιο Πνεύμα. Οιπανταχού ακτίνες εκφράζουν τις άκτιστες ε-νέργειες του Θεού, που χύνονται προς τονσύμπαντα κόσμο. Τρεις απ’ αυτές τις ακτίνεςκαταυγάζουν τους τρομοκρατημένους μαθη-τές και τους φωτίζουν με το άκτιστο φως τηςΘεότητος.

Δύο ακόμη πρόσωπα που κυριαρχούνστην εικόνα της Μεταμορφώσεως είναι ταπρόσωπα του ΜωAσή και του Ηλία, που στέ-κονται ένθεν κακείθεν του Χριστού σε στά-ση σεβίζουσα. Ο ΜωAσής κρατάει με σεβα-σμό (που δηλώνεται από τα καλυμμένα μεύφασμα χέρια του) τις θεοπαράδοτες πλά-κες του νόμου και ο Ηλίας γέρνει ελαφρώςσε στάση ικεσίας προς τον Κύριο. Ο ΜωA-σής με κόκκινο ένδυμα εκφράζει τη χαράτης αιωνιότητος στην οποία έχει περιέλθεικαι ο Ηλίας με πράσινο ένδυμα εκφράζει τηζωή αυτού του κόσμου, που ακόμη δεν εγκα-τέλειψε, αφού, κατά την Αγία Γραφή, μετέ-στη ζωντανός στους ουρανούς και θα δοκι-μάσει το θάνατο κατά τις έσχατες ημέρεςτου Αντιχρίστου. Η παρουσία αυτών των δύοκορυφαίων μορφών της Παλαιάς Διαθήκηςκαι ο τρόπος που στέκονται απέναντι από το

Χριστό εκφράαζουν την αναγνώρισή τουςπως ο Κύριος είναι ο προ αιώνων Θεός. Ηκίνηση του ΜωAσέως να προσφέρει τις πλά-κες του νόμου στον Ιησού σημαίνει πως πα-ρήλθε η εποχή της τυραννίας του νόμου, α-φού πλέον με την παρουσία του Χριστούζούμε στην εποχή της ελευθερίας της χάρι-τος. Ο Ηλίας πολέμησε ανηπώς την ειδωλο-λατρία και την υλολατρία και στέκεται στηνεικόνα της Μεταμορφώσεως για να μας δι-δάξει πως αυτό από το οποίο μας ελευθέρω-σε ο Χριστός, τη λατρεία της ύλης και τωνκτισμάτων, οφείλουμε να ξεχάσουμε για πά-ντα, να μην αλληθωρίζουμε προς τα εκεί (βλ.μαντεία, αστρολογία, μαγεία, αναβίωση ει-δωλολατρικών εθίμων κ.α.). Ο συνεπής πι-στός οφείλει να είναι στραμμένος προς τοΧριστό με όλη του τη δύναμη και με κάθεμόριο της υπάρξεώς του.

Ο εικονογράφος βάζει τους δύο προφή-τες να στέκονται σε δύο διαφορετικά βουνά,τα οποία βρίσκονται πίσω από το κεντρικόβουνό πάνω στο οποίο στέκεται ο ΣωτήραςΧριστός. Μάλιστα τα βουνά των προφητώνέχουν και διαφορετικό χρώμα από το χρώμαπου έχει το Θαβώρ. Τούτο δείχνει πως σεάλλο χώρο και περιβάλλον έζησαν οι προ-φήτες και σε άλλο ο Χριστός. Τα βουνά τωνπροφητών, που βρίσκονται πίσω από το ό-ρος του Κυρίου, σημαίνουν το χώρο της Πα-λαιάς Διαθήκης. Το Θαβώρ, πάνω στο οποίοβρίσκεται ο Χριστός, είναι η ατμόσφαιρακαι ο χώρος της νέας εποχής, της ΚαινήςΔιαθήκης. Μια μικρή λεπτομέρεια επίσηςσημαίνει πολλά. Το Θαβώρ είναι κατάφυτοκαι ζωηρό, γεμάτο από μικρά βότανα καιφυτά, τα βουνά των προφητών όμως είναικατάξερα, αφού πλέον δεν έχουν τίποτε ναπροσφέρουν στην ανθρωπότητα.

Τέλος άλλα τρία πρόσωπα βρίσκονταιστην εικόνα, που και αυτά μας μιλούν μυστι-κά. Είναι οι τρεις αγαπημένοι μαθητές τουΧριστού, ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάν-νης, τους οποίους επέλεξε ο Χριστός λίγοπριν από το εκούσιο πάθος Του για αν τουςαποκαλύψει ελάχιστες πτυχές της ΘεότητόςΤου. Τους αφήνει να καταλάβουν και μαζίμε αυτούς και εμάς πως αυτός που σε λίγοθα θυσιαστεί δεν είναι ένας κοινός άνθρω-πος, αλλά αυτός ούτος ο Θεός. Η θυσία Τουλοιπόν δεν είναι κάτι αναγκαστικό, αλλά εί-ναι ένα γεγονός ελευθερίας, που γίνεται απόαγάπη για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γέ-νους.

Οι μαθητές βρίσκονται πεσμένοι στο έ-δαφος και είναι φοβισμένοι και ταυτόχροναεκστατικοί από αυτό που βλέπουν και από

τη φωνή του Θεού Πατέρα που ακούν (Ματ-θαίος 17:6 «και ακούσαντες οι μαθηταί έπε-σον επί πρόσωπον αυτών και εφοβήθησανσφόδρα»). Τα σανδάλια τους είναι λυμένα.Όπως ο ΜωAσής έλυσε τα σανδάλια του στοΣινά για να δει το Θεό, έτσι λύνονται απότον εικονογράφο και τα σανδάλια των μαθη-τών, για να μας δείξει πως οι μαθητές στέκο-νται αυτόπτες μάρτυρες και γίνονται μέτοχοιμιας θεοφανείας. Πεσμένοι στο έδαφος τουΘαβώρ καταυγάζονται από το άκτιστο φωςτης Θεότητος, αλλά φρίττουν και τρέμουνκαθώς συνειδητοποιούν πως στέκονταιμπροστά σ’ αυτόν τον ίδιο το Θεό. Εδώ ο α-γιογράφος έρχεται να μας θέσει ένα ερώτη-μα: η στάση των μαθητών μας θυμίζει τη δικήμας στάση, όταν πηγαίνουμε να συναντή-σουμε και να ενωθούμε με το Θεό μας κάθεφορά που προσερχόμαστε να κοινωνήσουμετο σώμα και το αίμα του Χριστού; Μήπωςεμείς ξεχνάμε να λύσουμε τα σανδάλια τηςψυχής μας και αντί να φρίττουμε, όπως οιμαθητές μπροστά την παρουσία του Θεού,στεκόμαστε απέναντί Του γεμάτοι έπαρσηκαι αδιαφορία;

Η εικόνα που προσπαθήσαμε να προ-σεγγίσουμε είναι η εικόνα της Μεταμορφώ-σεως, που φιλοτέχνησε ο Θεοφάνης και πουβρίσκεται στο τέμπλο του καθολικού της Ιε-ράς Μονής Σταυρονικήτα του Αγίου Όρους.Βεβαίως υπάρχουν και άλλοι εικονογραφι-κοί τύποι της Μεταμορφώσεως με μικρές αλ-λαγές, που δεν είναι δυνατόν βέβαια να πα-ρουσιαστούν όλες στα πλαίσια ενός άρθρου.Η εικόνα της Μεταμορφώσεως έχει ακόμηπολλά νοήματα και μηνύματα να μας δώσει«...άτινα εάν γράφηται καθ’ εν, ουδέ αυτόνοίμαι τον κόσμον χωρήσαι τα γραφόμενα βι-βλία». Τελικά όμως αυτό που λαμβάνει ο κα-θένας από την προσκύνηση της εικόνος τηςΜεταμορφώσεως του Σωτήρος είναι κάτιμυστικό, που ενσταλάζει μέσα στην καρδιάτου και που θα ήταν άσκοπο και κουραστικόνα το αναλύσουμε διεξοδικά με γράμματακαι χαρακτήρες. Ας προσεγγίσουμε και διατης εικόνος την ωραία γιορτή της Μεταμορ-φώσεως και ας προσευχηθούμε ολόθερμαστο Σωτήρα μία τέταρτη ακτίνα ακτίστουφωτός από αυτές που Τον περιβάλλουν ναξεφύγει από την εικόνα Του και, καθώς στε-κόμαστε κοντά Του στο δικό μας προσωπικόΘαβώρ της προσευχής, να φωτίσει τα σκο-τάδια της υπάρξεώς μας, να μας καθαρίσειαπό κάθε πνευματική βρομιά και να μας κα-θοδηγήσει στην ακένωτη χαρά της καθορά-σεως του λατρεμένου Του προσώπου στηναιωνιότητα. Αμήν.

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ6 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο ΆΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣΚύρηγμα που εκφωνήθηκε στις 13/11/2008

στον Ι.Ν. Απ. Παύλου της Θεολογικής Σχολής Αθηνών

Του Γεωργίου Καψάλη, Φοιτητής Κοινωνικής Θεολογίας Παν/μίου Αθηνών

Ο Κύριός μας ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ, ωςΑρχιποίμην των λογικών προβάτων της Εκκλη-σίας, διατυπώνοντας κατά την σημερινή ευαγ-γελική περικοπή την φράση:«...ο ποιμήν ο κα-λός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ των προβά-των...», υποδεικνύει διαχρονικά μεταξύ άλλωντο γεγονός ότι ο κάθε πνευματικός ποιμένας ο-φείλει να προσανατολίσει κατάλληλα όλη τουτη ζωή, ούτως ώστε να αποτελέσει αυτή μίαμαρτυρία Χριστού προς χάριν του ποιμνίουτου. Με γνώμονα τον λόγο αυτόν του Κυρίου,έζησε κατά τα τέλη του 4ου και αρχές του 5ου

αιώνα μ.Χ. και μαρτύρησε, ένας από τους με-γαλύτερους Πατέρες και Διδασκάλους της Εκ-κλησίας μας, ο Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομοςτου οποίου την ιερά μνήμη τιμούμε σήμερα.

Γεννήθηκε στην Αντιόχεια το 354 μ.Χ. απόευσεβείς γονείς, τον αρχιστράτηγο Σεκούνδοκαι την Ανθούσα η οποία, επειδή έμεινε ορφα-νός, φρόντισε αποκλειστικά την χριστιανικήτου ανατροφή. Αφού βαπτίσθηκε, σπούδασερητορική, φιλοσοφία και θεολογία στη Θεολο-γική Σχολή της Αντιοχείας. Έπειτα, αποσύρ-θηκε στην έρημο και έζησε προσευχόμενος καιμελετώντας επισταμένως την Αγία Γραφή. Γιαλόγους υγείας, επιστρέ-φει στην Αντιόχεια καιτο 381 χειροτονεί- ται Διάκονος και Πρεσβύτε-ρος, υπηρετώντας έως το 397, οπότε εκλέχθηκεκαι χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος Κων/πό-λεως. Από την θέση του αυτή, διεξήγαγε αγώ-νες κατά των ειδωλολατρών και των αιρετικώνκαι οργάνωσε την φιλανθρωπία και την ιερα-ποστολή σε πολλές περιοχές. Σταθερός καθώςήταν στις αρχές της ορθοδοξίας, εξορίσθηκε 2φορές από την αυτοκράτειρα Ευδοξία, σύζυγοτου αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αρκαδίου,και εκοιμήθη εξόριστος στην πορεία του προςτα Κόμανα του Πόντου το 407 μ.Χ.

Τόσο η ασκητική και μοναχική του εμπει-ρία, όσο και η σύγκρουσή του με τα διεφθαρ-μένα κατεστημένα της εποχής του αλλά καιολόκληρη η πολυτάραχη βιοτή του, φανερώ-νουν τον μοναδικό πλούτο της αγάπης και τηςαφιερώσεως του Αγίου στον Θεό και στον συν-άνθρωπο. Ειδικότερα, απαύγασμα κυρίως τουασκητικού και νηπτικού χαρακτήρος του υπήρ-ξε το ενδιαφέρον του για την πνευματική προ-κοπή των χριστιανών το οποίο εκδηλωνότανως επίθεση και κατάκριση της αμαρτίας αλλάκαι ως επιείκια στον αμαρτωλό και καθοδήγη-σή του, ελευθέρως, προς την αληθινή μετάνοια

και τελικά την σωτηρία του. Τονίζοντας ο ιερόςΧρυσόστομος την αξία του ανθρώπου ως τουμόνου δημιουργήματος που μπορεί να κοινω-νήσει απευθείας με τον Θεό και να χρησιμο-ποιήσει το σπουδαίο προνόμιο της ελευθερίας,κατά Θεόν, καταδεικνύει την θλιβερή υπαγω-γή του στην φθορά και τον θάνατο και βέβαιατην διακοπή της κοινωνίας αυτής, Δημιουργούκαι δημιουργήματος, με την πτώση.

Ιδιαίτερη όμως βάση δίνει ο ιερός Πατήρστην σημασία που ενέχει η ενανθρώπηση τουΘεού Λόγου για όλο τον κόσμο καθώς μέσωαυτής επιτεύχθηκε και πάλι η ένωση του αν-θρώπου με τον Θεό, η απαλλαγή του από τονθάνατο και η σωτηρία του. Για τον λόγο αυτόν,επισημαίνει την αναγκαιότητα διεξαγωγής τουπνευματικού πολέμου κατά των παθών και τωνπαρά φύσιν συμπεριφορών και της ουσιαστι-κής και ενσυνείδητης μετοχής μας στο μυστή-ριο της μετανοίας και της Θ. Ευχαριστίας όπουκαι επιτυγχάνε-ται η ψυχική ίαση και θερα-πεία. Για τον Χρυσόστομο, μόνο η διαρκήςσυμμετοχή μας στην προσευχή και στην λα-τρευτική ζωή και η σταθερή ελπίδα μας στηναπέραντη φιλανθρωπία του Θεού, δύναται ναμας αναδείξει μετόχους της Βασιλείας Του καικοινωνούς της δόξης Του.

Μία άλλη πτυχή της προσωπικότητας τουΑγίου, αγαπητοί αδελφοί, η οποία επιβεβαιώ-νει τα αισθήματα χριστιανικής ισότητας απ’ ταοποία διακατεχόταν αλλά και την αφοσίωσήτου στις ευαγγελικές εντολές, είναι η ανυπο-

χώρητη και ασυμβίβαστη στάση του απέναντιστην απροκάλυπτη αμαρτία και την κοινωνικήαδικία, την έπαρση της εξουσίας εις βάρος τουλαού και την υποκρισία. Αυτή ήταν η κινητή-ριος δύναμη που ώθησε τον ίδιο στο να ανα-πτύξει δραστικά την φιλανθρωπία, εκποιώνταςτον πλούτο της αρχιεπισκοπής για την ανέ-γερση πολλών ιδρυμάτων και να σπεύσει σεκάθαρση του εκκλησιαστικού κατεστημένουτης εποχής, αντικαθιστώντας ανάξιους κληρι--κούς με περισσότερο κατάλληλους για το ύψοςτου ιερατικού αξιώματος και λειτουργήματος,ιερείς και αρχιερείς. Αυτή όμως ήταν και η αι-τία να οδηγηθεί σε σύγκρουση και ρήξη μετους τότε κρατούντες και τελικά στις εξορίεςκαι στο μαρτύριο, έχοντας όμως δεδομένη τηναγάπη και την αποδοχή του πιστού λαού τουΘεού.

Η δυναμική και θαραλλέα αυτή στάση τουαγίου Πατρός απέναντι σε κάθε πρακτική ηοποία εναντιωνόταν στις ευαγγελικές αξίεςκαι αρχές της ορθοδόξου πίστεως και παραδό-σεως, αποτελεί και για εμάς σήμερα πολύτιμηπαρακαταθήκη και μοναδικό παράδειγμαπρος μίμησιν, σε μία περίοδο μάλιστα όπου ηχαλαρότητα των ηθικών δεσμών, η υλιστική συ-μπεριφορά και ενίοτε η κρατική αυθαιρεσίατείνουν να επικρατήσουν. Σκοπός μας θα πρέ-πει να είναι η συμφωνία λόγων και πράξεωναλλά και η παραδοχή και υποστήριξη της ξε-κάθαρης αλήθειας σε κάθε περίπτωση, όπωςακριβώς συνέβαινε και με τον χρυσορρήμοναΙωάννη, οποιοδήποτε κόστος κι αν ενέχει αυτήμας η συμπεριφορά.

Αγαπητοί αδελφοί, ο «χρυσούς τον λόγον,χρυσούς και την καρδίαν» ιερός Χρυσόστομος,ο άριστος θεολόγος, ο θαυμαστός ρήτορας καιερμηνευτής της Αγίας Γραφής και ο διεισδυτι-κώτατος ψυχολόγος, εμφανίζεται διαχρονικάως ένας από τους εξαίρετους «παιδαγωγούςεις Χριστόν» για όλους μας. Με το αριστερότου αυτί το οποίο παραμένει άφθορο στο Ά-γιον Όρος έως και σήμερα, εισακούει τις προ-σευχές μας και πρεσβεύει στον Κύριο για τηνπνευματική πρόοδο και σωτηρία μας. Συγχρό-νως, μας καλεί να μην χάνουμε ποτέ και για τί-ποτε την ελπίδα μας αλλά με βαθιά πίστη νααναφωνούμε και εμείς όπως ο ίδιος κατά τηνμαρτυρική του κοίμηση: «ΔΟΞΑ ΤΩ ΘΕΩ ΠΑ-ΝΤΩΝ ΕΝΕΚΕΝ!». Αμήν.

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 7Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο μακαριστός και αλησμόνητος μητρο-πολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κυρός Μελί-των ο Α’ (1913-1989), κατά κόσμον Σωτή-ριος Χατζής, εγεννήθη στην Κωνσταντινού-πολη το έτος 1913 από τον Νικόλαο και τηνΕυδοξία, το γένος Μπακαλοπούλου.

Την στοιχειώδη εκπαίδευση έλαβεστην κοινοτική -αστική σχολή Γαλατά και ά-κουσε τα γυμνασιακά γράμματα στο Ελληνι-κογαλλικό Λύκειο της κοινότητος του Σταυ-ροδρομίου. Στη συνέχεια ετέθη υπό τηνπνευματική προστασία και χειραγωγία τουΟικουμενικού Πατριάρχου Κων/πόλεως Βα-σιλείου Γ΄ (1925-1929) και εισήχθη, ύστε-ρα από επιτυχείς εξετάσεις, στην ιεράθεολογική Σχολή της Χάλκης από την ο-ποία απεφοίτησε αριστούχος και μετ’ επαί-νου το έτος 1934, αφού υπέβαλε προηγου-μένως εναίσιμη διατριβή περί της «θεο-πνευαστίας των θείων Γραφών κατά τουςΑποστολικούς πατέρας και τους Απολογη-τάς της β΄ εκατονταετηρίδος».

Διανύοντας το τελευταίο έτος τωνσπουδών του εχειροτονήθη διάκονος απότον μακαριστό γέροντά του, μητροπολίτητότε Χαλκηδόνος και μετέπειτα Οικουμε-νικό Πατριάρχη Μάξιμο Ε’ (1946-1948), καιέλαβε κατά την χειροτονία του το όνομαΜελίτων. Έπειτα διορίστηκε αρχιδιάκονοςστην μητρόπολη Χαλκηδόνος και διακρίθη-κε σ’ αυτή ως λαμπρός Ιεροκήρυξ και κατη-χητής, αφού ο ίδιος ίδρυσε πάμπολλα καιδιεύθυνε όλα σχεδόν τα κατηχητικά σχο-λεία της επαρχίας (1934-1938).

Τον Μάρτιο του 1938 ο ΠατριάρχηςΒενιαμίν Α΄ (1936-1946) εκάλεσε τον Με-λίτωνα στην θέση του υπογραμματέως τηςAγίας και Ιεράς Συνόδου απ’ όπου με ζήλουπηρέτησε την Μητέρα Εκκλησία μέχρι το1941, οπότε εχειροτονήθη πρεσβύτεροςαπό τον αείμνηστο μητροπολίτη Χριστου-πόλεως Μελέτιο. Το ίδιος έτος απεστάληυπό του Πατριαρχείου για μετεκπαίδευσηκαι επιμόρφωση στο Μάντσεστερ της Αγ-γλίας. Εκεί ο μητροπολίτης Θυατείρων

Γερμανός διόρισε τον Μελίτωνα προDστά-μενο της ελληνορθοδόξου κοινότητος στοΜάντσεστερ. Λόγω όμως της εμπολέμουκαταστάσεως (β’ παγκόσμιος πόλεμος1939-1945) επί διετίαν εξυπηρέτησε τιςθρησκευτικές ανάγκες των ορθοδόξωνστρατιωτών και προσφύγων στην Μέση Α-νατολή και ηδυνήθη να μεταβεί στο Μάν-τζεστερ μόλις τον Σεπτέμβριο του 1943,όπου παρέμεινε μέχρι και το έτος 1947 ε-πειδή παρακολούθησε μαθήματα στο μετα-πτυχιακό τμήμα του πανεπιστημίου της πό-λεως εκείνης. Παράλληλα, μοναδική και α-ξιοθαύμαστη υπήρξε η ποιμαντική και εκ-κλησιαστική δράση και προσφορά του στηνεκεί ελληνορθόδοξη κοινότητα, όπου συ-νέχισε το έργο του αειμνήστου Μεγάλουπρωτοπρεσβυτέρου της Εκκλησίας Κων-σταντινουπόλεως Κωνσταντίνου Καλλινί-κου.

Κατά το έτος 1947 ο αείμνηστος Οι-κουμενικός Πατριάρχης Μάξιμος ο Ε΄(1946-1948) εκάλεσε τον Μελίτωνα πίσωστο Φανάρι, όπου τον ενέταξε στην Πα-τριαρχική αυλή και τον διόρισε Μέγα Πρω-τοσύγκελλο του Πατριαρχείου. Ο Μελίτωνπαρέμεινε στην θέση αυτή επί μια τριετία(1947-1950) και στις 23 Νοεμβρίου του1950 η Αγία και Ιερά Σύνοδος εξέλεξε αυ-τόν ως μητροπολίτη Ίμβρου και Τενέδου(1950-1963). Η εις επίσκοπο χειροτονίατου ετελέσθη στον πάνσεπτο πατριαρχικόναό του Αγίου Γεωργίου κατά την πατριαρ-χική και συνοδική λειτουργία επί τη θρονι-κή εορτή του Αγίου Ανδρέου (30 Νοεμ-βρίου), προεξάρχοντος του αειμνήστου Οι-κουμενικού Πατριάρχου Αθηναγόρου Α’(1948-1972).

Κατά τη διάρκεια των δεκατριών ετώντης αρχιερατικής διακονίας του στην Ιεράμητρόπολη Ίμβρου και Τενέδου ο αείμνη-στος και μέγας Ιεράρχης Μελίτων άνευ υ-περβολής ανέστη σε με την δράση καιπροσφορά του τα δύο απομακρυσμένα νη-σιά.

Ίδρυσε στα δύο νησιά επτά σχολεία γιατην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και ένα ημι-γυμνάσιο, το οποίο ήταν πρόθεσή του ναδιευρύνει σε πλήρες γυμνάσιο, αλλά ηΤουρκική κυβέρνηση δεν παρέσχε την σχε-τική άδεια. Το κτίριο ανηγέρθη ως γυμνά-σιο, αλλά ελειτούργησε τελικώς ως ημιγυ-μνάσιο και δημοτική σχολή Παναγίας. Ο μη-τροπολίτης Μελίτων διοργάνωσε τα σχο-λεία αυτά με άξια εκπαιδευτικά στελέχηκαι με πρόγραμμα που ενέκρινε η κυβέρνη-ση. Εμερίμνησε και για την περαιτέρω λει-τουργία των σχολείων με την μετεκπαίδευ-ση δασκάλων και καθηγητών στα πανεπι-στήμια του εξωτερικού με υποτροφίες πουο ίδιος προσωπικώς παρέσχε στους νέουςεκπαιδευτικούς. Ίδρυσε επίσης στην Ίμ-βρο πέντε νηπιαγωγεία και διάφορους μορ-φωτικούς συνδέσμους για τους νέους, κα-θώς και συσσίτια για τους απόρους μαθη-τές.

Παράλληλα ησχολήθη αποτελεσματι-κώς με τα προβλήματα του ποιμνίου του.Επέτυχε για τον λαό του νησιού οδοποιία,ηλεκτροφωτισμό στα χωριά, ύδρευση, ί-δρυση νοσοκομείου στην πρωτεύουσα τουνησιού Παναγία και συνέβαλε εν γένει μετις πρωτοβουλίες του στην ανάπτυξη τηςγεωργίας και του θαλασσίου πλούτου τωνδύο νησιών.

Επί των ημερών του επείσθησαν οιβουλευτές του νομού Δαρδανελλίων, όπουυπάγονται τα δύο νησιά, και τελικώς η Τουρ-κική κυβέρνηση επέτρεψε την εφαρμογήομογενειακής παιδείας στην Ίμβρο και Τέ-νεδο, όπως ακριβώς συνέβαινε στην Κων-σταντινούπολη. Κατά το έτος 1952 μεέγκριση της κυβερνήσεως ο μητροπολίτηςΜελίτων εγκαινιάζει τα κτίρια τριών νέωνσχολών: α) μιας στη πρωτεύουσα της Ίμ-βρου, Παναγία, που περιελάμβανε μία εκ-τατάξια αστική σχολή και ένα ημιγυμνάσιο,β) μιας εκταταξίου δημοτικής σχολής στοχωριό του Κάστρου και γ) μιας αστικής εκ-ταταξίου σχολής στην Τένεδο. Τον ΜάDο

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΙΜΗΣ

Ο ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΜΕΛΙΤΩΝ ΧΑΤΖΗΣ (1913-1989)20 έτη από την κοίμησή του (1989-2009)

Ο Βίος, η Θεολογική προσφορά και η Εκκλησιαστική δράσητου μεγίστου Πατριαρχικού Ιεράρχου του προηγουμένου αιώνος

Γράφει ο Θεολόγος-Εκκλησιαστικός Ιστορικός-Νομικός κ. Ιωάννης Ελ. Σιδηράς

8 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ

του 1954 ο μητροπολίτης Μελίτων εγκαι-νίασε το νέο σχολείο της κοινότητος Αγρι-δίων Ίμβρου, ανακαίνισε τον ναό της κοινό-τητος Γλυκέος, ενώ κατά το έτος 1955 κα-τετέθη ο θεμέλιος λίθος του νοσοκομείουΊμβρου και του νέου σχολικού κτιρίου τηςκοινότητος Σχοινουδίου Ίμβρου.

Ο μητροπολίτης Μελίτων κατά το 1959εγκαινίασε το πρώτο νοσοκομείο Ίμβρου,συντόνισε τις εργασίες προκειμένου ναπερατωθούν τα κτίρια των σχολικών μονά-δων στα χωριά Γλυκύ, Σχοινούδιο και Αγρί-δια, αλλά και το γυμνασιακό τμήμα τηςΚεντρικής σχολής Ίμβρου. Κατά το χρονικόδιάστημα 1950-1963 εξωράισε, επισκεύα-σε, ανακαίνισε και ανήγειρε εκ βάθρωνναούς, εξωκκλήσια και αγιάσματα στα δύονησιά. Ελειτούργησαν επίσης στην Ίμβροέξι κατηχητικά σχολεία στα οποία φοιτού-σαν περίπου 500-600 παιδιά.

Για τους νέους και τις νέες του νησιούπου ήθελαν εργασία, ίδρυσε «ΓραφείοΠρονοίας» για να αποφευχθεί η μετανά-στευσή τους από το νησί σε άλλα μέρη.

Τον Φεβρουάριο του 1963 ο μητροπο-λίτης Μελίτων μετετέθη στον θρόνο τηςμητροπόλεως Ηλιουπόλεως και Θείρων.Τον Απρίλιο του ιδίου έτους αποχαιρετά τοποίμνιό του και λέγει: «Τώρα που φεύγωτην τελευταίαν μου παρακαλώ να φυλάξετεδιαθήκην. Να μείνετε ορθόδοξοι χριστιανοίγια πάντα, και να διαφυλάξετε τη πίστη τωνπατέρων σας. Να μείνετε πιστοί στην γενιάσας. Να αγαπάτε την πατρίδα σας, και ναεκδηλώνετε την αγάπην σας με έκδηλονενδιαφέρον».

Όταν το 1963 ο Μελίτων μετετέθηστην Ιερά μητρόπολη Ηλιουπόλεως και θεί-ρων ο Οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγό-ρας Α΄ ανέθεσε σ΄ εκείνον την υπεύθυνηκαι δύσκολη διακονία στους τομείς των πα-νορθοδόξων; διορθοδόξων και διαχριστια-νικών (διομολογιακών) σχέσεων του Οικου-μενικού Πατριαρχείου. Είναι δε γεγονός α-ναμφισβήτητο ότι ο μητροπολίτης Μελίτωνυπήρξε η καρδιά και η κινητήριος δύναμητης διορθοδόξου ενότητος και του διαχρι-στιανικού διαλόγου, αλλά και το δεξιό χέριτου αειμνήστου πατριάρχου Αθηναγόρου.Στην μητρόπολη Ηλιουπόλεως και θείρωνπαρέμεινε για τρία έτη, μέχρι δηλαδή τονΟκτώβριο του 1966, οπότε η Αγία και ΙεράΣύνοδος εξέλεξε αυτόν πρώτον τη τάξειμητροπολίτη Χαλκηδόνος (1966-1989). Καιστην νέα πρωτόθρονη μητρόπολή του επε-τέλεσε μεγάλο ποιμαντικό και εκκλησια-στικό έργο. Ανοικοδόμησε εκ βάθρων τομητροπολιτικό μέγαρο της επαρχίας Χαλ-κηδόνος (1978). Επεμελήθη της ανακαινί-

σεως των Ιερών ναών και των λοιπών ιδρυ-μάτων της επαρχίας του, ενώ μεγάλη υ-πήρξε η μέριμνα και φροντίδα του για τηνάρτια οργάνωση και λειτουργία των σχο-λείων σε συνδυασμό με την ανάδειξη τωναριστούχων μαθητών, τους οποίους ενί-σχυε με υποτροφίες για τις περαιτέρωσπουδές τους.

Από της πρώτης στιγμής που εξελέγημητροπολίτης του Οικουμενικού Πατριαρ-χείου μέχρι και το τέλος της ζωής του, υ-πήρξε μέλος της Αγίας και Ιεράς Πατριαρ-χικής Συνόδου και πρόεδρος πολλών πα-τριαρχικών και συνοδικών επιτροπών, αλλάκαι επικεφαλής ή έξαρχος του πατριαρ-χείου σε πολλές εκκλησιαστικές ανά τηνοικουμένη αποστολές. Ήταν εκείνος ο Ιε-ράρχης που προήδρευσε στην Α Πανορθό-δοξη διάσκεψη στη Ρόδο και αλλού. Ήτανο πρώτος Ιεράρχης που εκπροσώπησε τοοικουμενικό πατριαρχείο στην επίσκεψήτου στο Βατικανό κατά την τελετή της άρ-σεως των αναθεμάτων (1965). Ήταν εκεί-νος που συνόδευσε τον αείμνηστο Οικου-μενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα στα Ιεροσό-λυμα κατά την συνάντησή του για πρώτηφορά με τον Πάπα Παύλο Στ΄, αλλά και κατάτην επίσκεψή του Αθηναγόρα στο Βατικα-νό. Γι’ αυτό δικαίως θεωρείται μέχρι καισήμερα ο εμπνευστής του διορθοδόξου καιδιαχριστιανικού διαλόγου, αλλά και το alterego του Πατριάρχου Αθηναγόρα, ο οποίοςχρησιμοποιούσε τον μητροπολίτη Μελίτω-να στις αποστολές για την εξυπηρέτησητων συμφερόντων του Οικουμενικού Πα-τριαρχείου, στις συναντήσεις των Ορθοδό-ξων και στις πρωτοβουλίας της Οικουμενι-κής Κινήσεως ανάμεσα στις διάφορες χρι-στιανικές ομολογίες.

Ο μητροπολίτης Μελίτων έδωσε πολ-λές διαλέξεις και ετιμήθη με διάφορες δια-κρίσεις και τιμητικά διδακτορικά διπλώμα-τα. Εγνώριζε δε την αγγλική, γαλλική, ελ-ληνική και τουρκική γλώσσα. Κατά την πε-ρίοδο 1970-1972, όταν οι φυσικές δυνά-μεις του αειμνήστου Πατριάρχου Αθηναγό-ρου είχαν αρχίσει να τον εγκαταλείπουν, ηΙερά Σύνοδος του Πατριαρχείου με εντολήτου Πατριάρχου διόρισε τον Μελίτωνα Πα-τριαρχικό επίτροπο. Αλλά και στο διάστημα7-16 Ιουλίου 1972, από τον θάνατο δηλαδήτου Πατριάρχου Αθηναγόρου μέχρι και τηνεκλογή του Πατριάρχου Δημητρίου, ο μη-τροπολίτης Μελίτων διορίστηκε με συνο-δική απόφαση Προεδρεύων της Ιεράς Εν-δημούσης Πατριαρχικής Συνόδου.

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι κατάτα τελευταία έτη της πατριαρχείας του γη-ραιού πια Πατριάρχου Αθηναγόρου (1948-

1972) ο Χαλκηδόνος Μελίτων κατηύθυνετα εκκλησιαστικά πράγματα και είχε γύρωτου μία ομάδα αξίων αρχιερέων του θρό-νου, με τους οποίους θα ακολουθούσε κοι-νή εκκλησιαστική γραμμή στις υποθέσειςτου πατριαρχείου, κατά την μετά τον Αθη-ναγόρα περίοδο, εάν βεβαίως εξελέγετοπατριάρχης. Μετά τον θάνατο του Αθηνα-γόρου (1972) όλοι οι αρχιερείς και ο λαόςγνώριζαν ότι ο διάδοχος θα ήταν ο Χαλκη-δόνος Μελίτων, αλλά την τελευταία στιγμήη τουρκική κυβέρνηση διέγραψε από τονκατάλογο των υποψηφίων για τον πατριαρ-χικό θρόνο το όνομα του Χαλκηδόνος Με-λίτωνος και άλλων αξίων ιεραρχών.

Τότε στην διαμορφωθείσα οδυνηρά κα-τάσταση, ο Χαλκηδόνος Μελίτων παραμέ-ρισε την προσωπική του πικρία και μαζί μετην παράταξη των πατριαρχικών αρχιερέωνπου τον εστήριζαν, επρότεινε ως υποψήφιογια τον πατριαρχικό θρόνο τον τότε μητρο-πολίτη Ίμβρου και Τενέδου Δημήτριο, ο ο-ποίος εξελέγη πατριάρχης και μέχρι τέ-λους της ζωής του είχε τον ΧαλκηδόνοςΜελίτωνα συνεργάτη, δεξιό σύμβουλο καιάριστο συναρωγό του στα πατριαρχικά τουκαθήκοντα.

Δυστυχώς ο Χαλκηδόνος Μελίτων κα-τά το 1984 υπέστη εγκεφαλική συμφόρησηκαι απώλεσε το κέντρο του λόγου. Εκοι-μήθη στις 27 Δεκεμβρίου του 1989 πλαι-σιωμένος από τα πολυάριθμα πνευματικάτου τέκνα που τον ελάτρευαν και μεταξύαυτών ήταν ο νυν οικουμενικός πατριάρχηςΒαρθολομαίος, ο μητροπολίτης Χαλκηδό-νος Ιωακείμ και ο μητροπολίτης Φιλαδελ-φείας Μελίτων.

Η κηδεία ετελέσθη στις 30 Δεκεμβρίου1989 στον καθεδρικό ναό Αγίας ΤριάδοςΧαλκηδόνος από τον Πατριάρχη Δημήτριοκαι την Ιερά Σύνοδο. Τον επικήδειο εκφώ-νησε ο πνευματικός του υιός, αρχιγραμμα-τεύς της Ιεράς Συνόδου Μελίτων Καράς.Ο δε ενταφιασμός του έγινε στο κοιμητήριοτου αγίου Ιγνατίου Χαλκηδόνος, πλησίοντων τάφων των προκατόχων του.

Ο Χαλκηδόνος Μελίτων υπήρξε ο κο-ρυφαίος ιεράρχης του Οικουμενικού Πα-τριαρχείου του 20ου αιώνος. Παγκοσμίωςγνωστή και διορθοδόξου - διαχριστιανικού- διαθρησκειακού κύρους εκκλησιαστική -θεολογική μορφή. Υπήρξε αριστοτέχνης ιε-ροκήρυκας και ομιλητής, ικανότατος καιπρωτότυπος συγγραφεύς, θαυμάσιος χει-ριστής της γλώσσας και του καλάμου, καικυρίως μοναδικός και ανεπανάληπτος λει-τουργός.

9Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ιστορικά στοιχεία φορητών εικόνων: Φορητές εικόνες ονομάζονται οι απει-

κονίσεις μεμονωμένων κυρίως προσώπων,αλλά και σκηνών πάνω σε ένα ξύλο, σε γύ-ψινη επιφάνεια ή σε ύφασμα. Οι πρώτεςχριστιανικές φορητές εικόνες ακολούθη-σαν την τεχνική και την τεχνοτροπία τωνπροσωπογραφιών του Φαγιούμ της Αιγύ-πτου (3ος και 4ος αιώνας π.Χ) και παρου-σιάζουν μεγάλη ομοιότητα με αυτές. Η ο-μοιότητα των φαγιούμ και των χριστιανικώνεικόνων περιορίζεται στο στυλιστικό επί-πεδο και δεν προχωρά στο επίπεδο τωνβασικών ζωγραφικών αρχών και της σύν-θεσης. Στα φαγιούμ επικρατεί η νατουρα-λιστική επιδίωξη της αναπαράστασης καιτης δημιουργίας μιας αντικειμενικής μορ-φής όπου η υποδήλωση ψυχικής καταστά-σεως είναι ζητούμε- νο και επιδιωκόμενο.Στις χριστιανικές εικόνες η νατουραλι-στική μορφή υπερβαίνεται ενώ απουσιάζεισχεδόν τελείως η υποδήλωση ψυ-χικήςκαταστάσεως.

Τις φορητές ει-κόνες τις διαιρούμεσε δύο κατηγορίεςως προς την θεμα-τογραφία τους: α) σ΄αυτές που απεικονί-ζουν επεισόδια καισκηνές από την Α-γία Γραφή και απότους βίους των Α-γίων και β) σε εκεί-

νες που παριστάνουν μεμονομένα ιεράπρόσωπα. Οι πρώτες έχουν ως πρότυπατοιχογραφίες και ψηφιδωτά, ενώ οι δεύτε-ρες κατάγονται από τις νεκρικές προσω-πογραφίες της Αιγύπτου (στο Φαγιούμ).Όλες οι εικόνες του 4ου και 5ου αιώνα έ-χουν καταστραφεί. Οι παλαιότερες από τιςγνωστές σήμερα βυζαντινές εικόνες βρί-σκονται στο όρος Σινά και σε μουσεία δια-φόρων πόλεων και ανάγονται στον 6ο ήστις αρχές του 7ου αιώνα. Στους χρόνουςπου ακολούθησαν έγινε πλατειά η χρήσητων φορητών εικόνων για λατρευτικούςσκοπούς.

Μέχρι την αρχή της μακροχρόνιας πε-ριόδου της εικονομαχίας (727) επικρατεί ηπιο παλιά τεχνική κατασκευής φορητών ει-κόνων, η εγκαυστική. Η εγκαυστική μέθο-δος είναι μια αρχαιότατη τεχνική που τηνχρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες, οιΡωμαίοι, καθώς και οι Αιγύπτιοι (Φαγιούμ)όπως προαναφέραμε. Η εγκαυστική μέθο-δος συνίσταται στο ανακάτεμα κάθε χρώ-ματος που ήταν σε σκόνη μέσα στο μαλακόλιωμένο κερί. Μ΄αυτή την χρωστική μάζαζωγράφιζαν την εικόνα, στο τέλος ζέσται-ναν ολόκληρη την ζωγραφική επιφάνεια μετο “κέστρον”, δηλαδή ένα πυρακτωμένοσίδερο, με το ζέσταμα έλιωνε το κερί, έδε-ναν τα χρώματα και έπαιρναν μια λάμψη,σαν βερνίκι που έχει περαστεί ομοιόμορφαστην εικόνα. Μετά το τέλος της εικονομα-χίας (843) και μέχρι τα πρώτα χρόνια τηςτουρκοκρατίας επικρατεί η τεχνική της τέ-μπερας. Η λέξη τέμπερα προέρχεται απότην λατινική λέξη temperare = αναμιγνύ-ειν. Είναι δηλ. η ανάμειξη διαφόρων χρω-μάτων. Αρχικά ανακάτευαν τα χρώματα μεκρόκο αυγού αντί για κερί και στην συνέ-χεια πρόσθεταν ρετσίνι, γάλα συκιάς ή α-ραιωμένο ξύδι αμπέλου κ.α για να στερεω-θούν. Τα χρώματα όταν ξηραίνονταν γίνο-νταν θαμπά και άτονα και γι΄αυτό επαλεί-φανε τις εικόνες με βερνίκι. Η τεχνικήαυτή είναι και σήμερα ευρύτερα γνωστήως “αυγοτέμπερα” ή “τέμπερα”.

Αμέσως μετά την λήξη των εικονομα-χικών έριδων και τον τελικό θρίαμβο τηςορθοδοξίας ανοίγεται πραγματικά μια νέαεποχή για την χριστιανική τέχνη. Οι διαφο-ρές της προ και μετά εικονομαχικής πε-ριόδου (ως προς την τε-χνική κατασκευήςμιας εικόνας) δεν έγκειται μόνο στον τρό-πο που αναμίγνυαν τα χρώματα. Κατά τηνΜεταεικονομαχική περίοδο καθώς καιστην Μεταβυζαντινή περίοδο (άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1453 ) αναπτύσσο-νται αγιογραφικές τάσεις από τις οποίεςάλλες επηρεάζονται απο το αναγεννησια-κό πνεύμα της εποχής και άλλες επιμέ-νουν να εκφράζουν τον βυζαντινό ιδεαλι-σμό. Ο Γάλλος Gabriel Millet διατύπωσε τη

θεωρεία περί υπάρξεως “δύο Σχολών” ζω-γραφικής στα βυζαντινά εδάφη από τον14ο αιώνα και έπειτα. Τις δύο αυτές “Σχο-λές” που είχαν ως αφετηρία την Πόλη τιςονόμασε Μακεδονική και Κρητική, επειδήτα περισσότερα έργα της πρώτης βρίσκο-νται στην Μακεδονία ενώ της δεύτερης,που αναπτύχθηκε κυρίως στα τέλη του15ου αιώνα, στην Κρήτη.

Τα έργα της Μακεδονικής σχολής α-νάγονται κυρίως στον 14ο αι. και κυριότε-ρος εκπρόσωπός της είναι ο ΠανσέληνοςΜανουήλ από την Θεσσαλονίκη. Τα έργατης Σχολής αυτής εμπνέονται από τον α-ναγεννητικό άνεμο που επικρατούσε γενι-κά εκείνη την εποχή. Είναι έργα της αυλήςκαι των μορφωμένων τάξεων. Τα χαρακτη-ρίζουν οι ζωηρές κινήσεις, η ελευθερία καιο ρεαλισμός. Οι τόνοι των χρωμάτων τουςείναι ζωηροί.

Τα έργα της Κρητικής Σχολής εκφρά-ζουν τον βυζαντινό ιδεαλισμό, κυριότεροςεκπρόσωπό της είναι ο Θεοφάνης ο Κρής.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ & ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ

ΦΦΟΟΡΡΗΗΤΤΕΕΣΣ ΕΕΙΙΚΚΟΟΝΝΕΕΣΣ::ΙΙσσττοορριικκήή ΑΑννααδδρροομμήή -- ΤΤεεχχννιικκήή -- ΑΑιιττίίαα φφθθοορρώώνν

Της Ανασατσίας Ευθυμίου

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ & ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ10 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Είναι η τέχνη της αυστηρής ορθοδοξίαςκαι των μοναχών. Τα έργα της τα χαρακτη-ρίζουν οι σκιεροί χρωματισμοί, οι συγκρα-τημένες κινήσεις, η λιτότητα και η υποβλη-τικότητα. Η παραδοσιακή έκφραση τηςΚρητικής Σχολής ήταν εγγύτερη στην νοο-τροπία του μοναχισμού, γι΄ αυτό και καθιε-ρώθηκε στο Άγιο Όρος, στα Μετέωρα καιστα άλλα μοναστικά κέντρα, αποδυνάμωσετην επίδραση της λεγόμενης ΜακεδονικήςΣχολής και επικράτησε σε ολόκληρη τηνορθοδοξία. Ωστόσο στη Ρωσία συνεχίστη-κε η αγιογραφική τάση της ΜακεδονικήςΣχολής. Τα κύρια χαρακτηριστικά των ει-κόνων της Μόσχας είναι η ελευθερία και ηπολυπλοκότητα της σύνθεσης, οι μεγάλεςφιγούρες, η απαλότητα της έκφρασης τωνμορφών και η ανοιχτόχρωμη γκάμα χρωμά-των.

Στοιχεία τεχνολογίας - κατασκευήςφορητών εικόνων:

Προσπαθώντας να κατανοήσουμε κα-λύτερα τον τρόπο κατασκευής μιας φορη-τής εικόνας πρέπει να αναφέρουμε ότικάθε φορητή εικόνα αποτελείται από πέ-ντε επιμέρους στρώματα.

Έτσι έχουμε: το ξύλινο υπόστρωμα, τούφασμα, την προετοιμασία, την ζωγραφικήεπιφάνεια και το βερνίκι. Πολλές φορές τούφασμα δεν συναντάται, ενώ πολύ συχνά ηζωγραφική επιφάνεια φέρει φύλλο χρυσούή ασημιού.

Για την κατασκευή των φορητών εικό-νων χρησιμοποιήθηκαν διαφόρων ειδώνξύλινα υποστρώματα (καρυδιάς, πεύκου,έλατου, κυπαρισσιού, πεύκου). Αξίζει νασημειωθεί ότι οι μεγάλοι ζωγράφοι πρόσε-χαν πολύ την επιλογή του ξύλου και φρό-ντιζαν πάντα να χρησιμοποιούν παλία ξυ-λεία (π.χ. ο Δαμασκηνός έχει ζωγραφίσειεικόνες σε ξύλα από παλιές κασέλες). Στηδύση το πιο συνηθισμένο ξύλο για υπόβα-θρο ζωγραφικής είναι η δρυς και το φλα-μούρι, ενώ στην Αίγυπτο συναντάται τοφοινικόδεντρο και η συκομουριά. ΣτονΠόντο και την Μ. Ασία χρησιμοποιήθηκε ηκαρυδιά και η φουντουκιά, στην Ρωσία κυ-ρίως το φλαμούρι, ενώ στην Ελλάδα διά-φορα είδη ξύλων λόγο της μεγάλης ποικι-λίας.

Συναντάμε φορητές εικόνες ζωγραφι-σμένες πάνω σε ξύλα λεπτά ή παχιά, μο-νοκόμματα ή αποτελούμενα από περισσό-τερα κομμάτια, απλά ή με ξυλόγλυπτη δια-κόσμηση. Η ένωση κομματιών του ξύλουγινόταν μες χειροποίητα μεταλλικά καρ-φιά, με ξύλινες καβίλιες, με σφήνες ή με“πεταλούδες”. Πολλές εικόνες φέρουν

στο πίσω μέρος της ξύλινης επιφάνειαςδύο ξύλινους πήχεις, τα τρέσα. Αυτά ήτανκαρφωτά ή συρταρωτά σε ειδικά αυλάκιαπου άνοιγαν στο ξύλο. Τα τρέσα μπαίνουνγια να μη σκευρώσει το ξύλο. Επειδή τοξύλο έχει ινώδη μορφή και ατέλειες καλυ-πτόταν από ένα στρώμα προετοιμασίας καιυφάσματος ώστε να μπορεί να γίνει ζω-γραφική πάνω σε αυτό. Το στρώμα τηςπροετοιμασίας αποτελούνταν από: ένα α-δρανές υλικό, όπως γύψος, κιμωλία καικάποιες λευκές χρωστικές (η χρήση γύ-ψου ήταν προτιμότερη γιατί δημιουργούσεεπιφάνεια με ικανοποιητικό πορώδες) καιένα συνδετικό μέσο, δηλαδή μια υδατοδια-λυτή κόλλα ζωικής προέλευσης. Αυτή ηκόλλα χρησιμοποιήται διότι δουλεύεται,στεγνώνει, λειαίνεται πιο εύκολα και δια-τηρεί το λευκό χρώμα της γύψου ή της κι-μωλίας. Πάνω στην προετοιμασία υπάρχειτο ζωγραφικό στρώμα. Το στρώμα αυτόφέρει τα εξής στοιχεία: σχεδίαση του θέ-ματος που γινόταν με ελεύθερο χέρι ή μεανθίβολο, το χρύσωμα, η χρυσοκονδυλιά,οι προπλασμοί (δηλ. τα χρώματα που περ-νούσε ο ζωγράφος πάνω στην χρυσωμένηεικόνα πρωτού να γίνει η καθεαυτού ζω-γραφική) και η ζωγραφική που γινόταν μεδιάφορες χρωστικές (πιγμέντα), τέλος τοβερνίκι.

Φθορές - αίτια φθορώνστις φορητές εικόνες

Φθορές στις φορητές εικόνεςΟι περιβαλλοντικές παράμετροι επι-

δρούν στα υλικά κατασκευής της εικόναςξεχωριστά αλλά και λόγω του συνδυασμούτων υλικών αυτών. Για παράδειγμα, όταν υ-πάρχει μείωση της σχετικής υγρασίας, η εμ-πρός πλευρά της εικόνας (ζωγραφική επι-φάνεια) αποβάλλει την υγρασία ταχύτερααπό την πίσω πλευρά (ξύλινο υποστήριγμα),με αποτέλεσμα το ξύλο να σκευρώνει και ηζωγραφική μην μπορώντας να ακολουθήσειαυτή την κίνηση, να κρακελάρει.

Φθορές στο ξύλινο υποστήριγμαΜηχανικές αλλοιώσεις

Το ξύλο είναι οργανικό και υγροσκοπι-κό υλικό και δέχεται αλλοιώσεις από τηνστιγμή που κόβεται από το δέντρο όπουχάνει σημαντική ποσότητα υγρασίας. Δια-τηρεί όμως κάποιο ποσοστό υγρασίας η ο-ποία αποβάλλεται σταδιακά ώστε να υπάρ-χει ισορροπία με την υγρασία του περιβάλ-λοντος. Η σταδιακή αυτή μεταβολή συνε-πάγεται το ξύλο να κινείται σε φορά αντί-θετη από την αρχική του σύνθεση και νασκευρώνει. Ο τρόπος με τον οποίο έχεικοπεί το ξύλο επηρεάζει το βαθμό σκεύ-ρωσης και τα ξύλα που έχουν κοπεί πα-ράλληλα με την επιφάνεια του κορμού καιμακρύτερα από τον κεντρικό άξονα σκευ-ρώνουν περισσότερο από τα ξύλα που ηκοπή τους έχει γίνει κοντά στη διάμετροτου κορμού. Ο ρυθμός με τον οποίο σκευ-ρώνει το ξύλο εξαρτάται από το είδος τουξύλου, το πορώδες του, η κατανομή τωνπόρων αλλά και τις μεταβολές της σχετι-κής υγρασίας. Ένα ξύλο που την στιγμήτης κοπής του περιείχε υψηλό ποσό υγρα-σίας δέχεται μεγαλύτερη αλλοίωση όταν ηυγρασία αυτή εξατμιστεί. Τα ξύλα που δέ-χονται τις μεγαλύτερες μηχανικές αλλοιώ-σεις είναι τα σκληρά ξύλα όπως η καρυδιάκαι η οξιά όμως αυτά έχουν την μεγαλύ-τερη αντοχή σε χτυπήματα και μικροοργα-νισμούς (έντομα, μύκητες κ.λπ).

Η ποιότητα του ξύλου είναι καθοριστι-κή για την μετέπειτα συμπεριφορά του.Ένα ξύλο που περιέχει ρόζους δέχεται το-πικά εντάσεις στο σημείο αυτό οι οποίεςοδηγούν στην δημιουργία ρωγμών. Ρωγ-μές σχηματίζονται επίσης σε εικόνες πουέχουν τρέσα και οι δυνάμεις από την κίνη-ση του ξύλου συσσωρεύονται τοπικά.

ΜύκητεςΟι διάφορες μορφές μυκήτων δρουν

στο ξύλο σε πολύ υψηλά ποσοστά υγρα-

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ & ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣσίας και κυρίως στα περισσότερο υγρο-σκοπικά ξύλα (μαλακά ξύλα). Τα συνήθηξύλα που χρησιμοποιούσαν οι αγιογράφοιείναι αρκετά ανθεκτικά στους μύκητες, ε-νώ νεότερες σχετικά εικόνες με κακήςποιότητας ξύλων παρατηρείται ότι προσ-βάλλονται ευκολότερα από μύκητες και μι-κροοργανισμούς. Οι μύκητες μπορεί ναδρουν επιφανειακά, να επηρεάζουν τοχρώμα του ξύλου, την υφή ή και τη μηχανι-κή του αντοχή.

Ξυλοφάγα έντομαΤα ξυλοφάγα έντομα έχουν 4 στάδια

ζωής: αυγό, προνύμφη, νύμφη και τέλειοέντομο, από τα οποία στα 3 τρέφονται απότο ξύλο. Το έντομο αφήνει τα αυγά του στοξύλο όπου αυτό εκκολάπτεται και ξεκινάειτις μεταμορφώσεις του τρώγοντας τα θρε-πτικά στοιχεία του ξύλου και αφήνονταςσκόνη εσωτερικά. Αυτά δρουν σε τούνελπαράλληλα με τα νερά του ξύλου όπου τοξύλο είναι πιο μαλακό. Όπως και οι μύκη-τες ευνοούνται από την υψηλή υγρασία καιδρουν περισσότερο σε υγροσκοπικά (μα-λακά) ξύλα, τα οποία έχουν την τάση ναδιατηρούν την υγρασία στο εσωτερικότους και διευκολύνουν την εκκόλαψη καιτην παροχή τροφής.

Φωτοχημικές αλλοιώσειςΤο φως δρα επιφανειακά στο ξύλο και

δεν επιδρά τόσο στην μηχανική του αντοχήόσο στην όψη του αλλοιώνοντας το χρώμα.Αυτό συμβαίνει γιατί οι ταννίνες του ξύλουαντιδρούν με τα στοιχεία της ατμόσφαι-ρας. Κάποια είδη ξύλων ασπρίζουν με τηδράση του φωτός, όπως η καρυδιά ή τομαόνι, κάποια κιτρινίζουν ελαφρά όπως ηβελανιδια, η τριανταφυλλιά και η μουριά,ενώ άλλα όπως ο πύξος μαυρίζουν.

Φθορές στην προετοιμασίαΤο κρακελάρισμα και οι αποκολλήσεις

της προετοιμασίας προέρχονται τις περισ-σότερες φορές από τις αντίστοιχες φθο-ρές στο υποστήριγμα- καθώς το ξύλο κι-νείται, η προετοιμασία δεν μπορεί να ακο-λουθήσει αυτές τις κινήσεις και δημιουρ-γούνται ρωγμές ή αποκολλάται. Επίσης, ηπροετοιμασία αλλοιώνεται από τις μετα-βολές περιβαλλοντικών συνθηκών: με τηναπορρόφηση υγρασίας διογκώνεται καιθρυμματίζεται ενώ γίνεται περισσότεροεπιρρεπής στην δράση των μικροοργανι-σμών. Αντίστοιχα, σε συνθήκες χαμηλήςσχετικής υγρασίας συρρικνώνεται και δη-μιουργούνται ρωγματώσεις.

Φθορές στο ζωγραφικό στρώμαΤα χρώματα αλλοιώνονται με την επί-

δραση του φωτός σε συνδυασμό με το ο-ξυγόνο της ατμόσφαιρας. Στην περίπτωσητης φορητής εικόνας τα χρώματα προστα-τεύονται καθώς είναι επικαλυμμένα μεβερνίκι. Η αυγοτέμπερα έχει πολύ καλέςιδιότητες συγκράτησης των μορίων τηςχρωστικής η οποία είναι καλύτερη σε ορυ-κτές χρωστικές που εμφανίζονται αναλ-λοίωτες. Το φύλλο χρυσού δεν δέχεταιαλλοιώσεις, δέχεται όμως το μπόλο πουτο συγκρατεί . Επίσης, οι λαζούρες και οιχρυσοκονδυλιές είναι περισσότερο αστα-θή στρώματα καθώς είναι πιο αραιά χρω-ματικά στρώματα.

Φθορές στο βερνίκιΤο βερνίκι λειτουργεί ως προστατευ-

τικό στρώμα καθώς καλύπτει το χρωματικόστρώμα και είναι αυτό που έρχεται σε ά-μεση επαφή με το φως σε συνδυασμό μετο οξυγόνο και τους ρύπους της ατμόσφαι-ρας. Άμεσο αποτέλεσμα είναι η έντονεςαλλοιώσεις του. Οι φυσικές ρητίνες είναιπολυμερείς ουσίες που εύκολα οξειδώνο-νται αλλάζοντας όψη (κιτρίνισμα). Επίσης,σε υψηλές θερμοκρασίες τα βερνίκια, ι-διαίτερα αυτά με χαμηλό σημείο τήξης ό-πως το κολοφώνιο, μαλακώνουν και έχουντην τάση να προσελκύουν την σκόνη καιτους ρύπους της ατμόσφαιρας. Με την πά-ροδο του χρόνου τα βερνίκια έχουν την τά-ση να σκληραίνουν και να συρρικνώνονταιδημιουργώντας κρακλέ επιφανειακά. Κά-ποια βερνίκια όπως η γομαλάκα έχουν ευ-αισθησία στην υγρασία που μεταβάλλει τοχρώμα τους. Η δάμμαρη θεωρείται ότι έχειίσως τις καλύτερες ιδιότητες από τις φυ-σικές ρητίνες, παρόλα αυτά και αυτή κιτρι-νίζει έντονα με τη γήρανση.

Φθορές στην εικόνα από εξωγενείςπαράγοντες

ΦωτιάΗ φωτιά καταστρέφει το ξύλο της εικό-

νας ολοκληρωτικά, ενώ αλλοιώνει ανεπα-νόρθωτα τα χρώματα και τα βερνίκια. Οιπολύ υψηλές θερμοκρασίες που δημιουρ-γούνται σε συνθήκες φωτιάς δημιουργούνφθορές μη αντιστρέψιμες.

Ανθρώπινος παράγονταςΟι χαράξεις από βανδαλισμούς είναι

πολύ συχνό φαινόμενο στις φορητές εικό-νες. Πολλές φορές γράφονται ονόματα, α-φιερώσεις κ.λπ. ενώ υπάρχουν και μηχανι-κές φθορές από απροσεξία, από πτώση,από τάματα που επικολλούνται κ.λπ. Η επι-κάλυψη της πίσω πλευράς με βερνίκια ήλαδομπογιές είναι πολύ συχνό φαινόμενο,το οποίο όμως είναι καταστρεπτικό για τις

εικόνες καθώς η υγρασία του ξύλου εγ-κλωβίζεται στο εσωτερικό με συνέπεια ναγίνεται πρόσφορο έδαφος για την ανά-πτυξη των ξυλοφάγων εντόμων. Η προ-σθήκη αφιερωμάτων (πάμφυλλα) δημιουρ-γεί επιπλέον φθορές, μηχανικές εκεί όπουακουμπάει το μέταλλο, αλλά και συσσώ-ρευση σκόνης και ανάπτυξη μικροοργανι-σμών κάτω από το πάμφυλλο.

Μεταγενέστερες επεμβάσεις-επιζωγραφίσεις

Παλαιότερες επεμβάσεις συντήρησηςμε προσθήκη ακατάλληλων υλικών, στό-κων ή χρωμάτων, μπρουτζίνας κ.λπ., ή α-πόπειρες καθαρισμού με διαβρωτικά μέσαέχουν επιφέρει σημαντικές φθορές στιςφορητές εικόνες. Επίσης, πολλές φορέςπαλαιότερες εικόνες έχουν χρησιμοποιη-θεί για επαναζωγράφιση, με αποτέλεσμανα υπάρχουν δύο ή περισσότερα στρώμα-τα ζωγραφικής. Οι επιζωγραφίσεις στιςφορητές εικόνες είναι ένα πολύ συχνόφαινόμενο, που οφείλεται εν μέρει στονλατρευτικό χαρακτήρα της εικόνας. Οι ει-κόνες, λόγω της εκτεταμένης χρήσηςτους μέσα στην εκκλησία κατά πρώτον δέ-χονται πολλαπλούς παράγοντες φθοράςκαι κατά δεύτερον οφείλουν να είναι σεκαλή κατάσταση, δεδομένης και της «με-ταφυσικής» τους ιδιότητας. Έτσι κατά και-ρούς ενδέχεται να δεχτούν τροποποιήσειςγια τον καλλωπισμό και τη διατήρηση τηςλάμψης τους.

Οι αγιογράφοι που δρουν ως «επιζω-γραφιστές» πολλές φορές θέλουν να δώ-σουν τη δική τους πινελιά πάνω στο έργο,κάνοντας προσθήκες, αλλοιώνοντας τησύνθεση, και σε κάποιες περιπτώσεις α-κόμα και επαναζωγράφισης με νέο θέμα.Είναι γεγονός ότι η δυσκολία ανεύρεσηςυποστρώματος ζωγραφικής έχει πολλέςφορές οδηγήσει τους αγιογράφους να βά-λουν νέα προετοιμασία σε μία παλαιά ει-κόνα και να την ξαναζωγραφίσουν από τηναρχή.

Στις περισσότερες περιπτώσεις όμωςο νέος αγιογράφος «πατάει» πάνω στηνπαλαιότερη εικόνα με σκοπό να τη διορ-θώσει. Έτσι τα νέα χρώματα μιμούνται ταήδη υπάρχοντα, χωρίς όμως να ανταποκρί-νονται στα αυθεντικά, καθώς αυτά καλύ-πτονται συνήθως από παχύ στρώμα οξει-δωμένου βερνικιού.

Πολλές φορές οι επιζωγραφίσεις έ-χουν την λογική της επικάλυψης των φθο-ρών όμως συνήθως ο νεότερος αγιογρά-φος μεταφέρει την άποψή του στο παλαιό-τερο έργο.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ & ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Δημοσιεύουμε την εξαιρετική πρότασητου Δ/ντη του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυ-κείου Κορίνθου κ. Βλάση Ανδρικόπουλουπου έκανε για την συνέχιση των εκκλησια-στικών Λυκείων - Γυμνασίων.

Θα πρέπει λοιπόν ο εκάστοτε επαρ-χιούχος επίσκοπος που έχει στην επαρχίατου ένα τέτοιο σχολείο να το διατηρήσει καιόχι να το αγνοεί και στο τέλος να φτάνουμεστο κλείσιμό τους.

Αν θέλουν νέα στελέχη για τις ενορίεςτους, ο μόνος τρόπος είναι η συνέχιση τηςεκκληστιαστικής εκπαίδευσης σε όλη τηνΕλλάδα είτε αρέσει είτε δεν αρέσει σε κά-ποιους.

ΠΕΡΙΦ/ΚΗ Δ/ΝΣΗ Π. & Δ. ΕΚΠ/ΣΗΣΠΕΛ/ΣΟΥΔ/ΝΣΗ Δ.Ε. Ν. ΚΟΡΙΝΘΙΑΣΓΕΝΙΚΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟΚΟΡΙΝΘΟΥ

Μακαριώτατε, κατά την εκδήλωση «Πε-ρί των Ιερατικών Κλίσεων» που πραγματο-ποιήθηκε στις 21 Μαρτίου 2009 στη ΡιζάρειοΕκκλησιαστική Σχολή με την παρουσία Σας,διατυπώσαμε τις προτάσεις μας για την προ-βολή της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης, οι ο-ποίες έτυχαν ευμενούς αποδοχής. Μετά τηνεπεξεργασία και υλοποίηση του υλικού πουσυγκεντρώσαμε, αποστέλλουμε σε συγκε-κριμένη και ψηφιακή μορφή σε Σας, καθώςκαι στην αρμόδια Συνοδική Επιτροπή τηςΕκκλησιαστικής Εκπαιδεύσεως τις προτά-σεις μας, με την παράκληση για την υλοποίη-σή τους. 1. Έντυπο Νο1 το οποίο προορίζεται για: α) όλα τα εκκλησιαστικά έντυπα της Ιεράς

Συνόδου και των Μητροπόλεων (περιο-δικά, εφημερίδες, ημερολόγια κλπ),

β) περιοδικό της Ένωσης Θεολόγων «Κοι-νωνία»

γ) τις ιστοσελίδες της Ιεράς Συνόδου καιτων Ιερών Μητροπόλεων,

δ) εκκλησιαστικούς τηλεοπτικούς και ρα-διοφωνικούς σταθμούς.

ε) περιοδικά της Ένωσης Πολυτέκνων2. Αφίσα (με το χάρτη της χώρας μας και

τα μέρη που βρίσκονται τα εκκλησια-στικά μας σχολεία) που θα αναρτηθεί:

α) σε όλους τους Ιερούς Ναούς της πατρίδαςμας,

β) τα Πνευματικά Κέντρα των ενοριών, γ) στα σχολεία (Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύ-

κεια), δ) σε διάφορα ιδρύματα με νέους (π.χ. Κι-

βωτός, Λύρειο Ίδρυμα, Χαμόγελο τουΠαιδιού, Ένωση Πολυτέκνων κ.α.).

3. Έντυπο Νο2 το οποίο θα προωθήσει ηΙερά Σύνοδος προς το Υπουργείο Παι-δείας και Θρησκευμάτων στη Διεύθυν-ση Συμβουλευτικού, ΕπαγγελματικούΠροσανατολισμού και εκπαιδευτικώνΔραστηριοτήτων, τμήμα Α΄ ΓραφείοΣΕΠ (e-mail: sep@ypepth.gr) για ενη-μέρωση των μαθητών Δημοτικών, Γυ-μνασίων και Λυκείων, μέσω:

α) των Κέντρων Συμβουλευτικής και Προ-σανατολισμού (ΚΕΣΥΠ),

β) των Γραφείων ΣΕΠ (ΓραΣΕΠ),γ) του κλάδου των Θεολόγων.

γιατί είναι ελλιπής έως ανύπαρκτη η ε-νημέρωση των μαθητών από τους αρμόδιουςαυτούς φορείς για τον θεσμό της εκκλησια-στικής εκπαίδευσης. Πρέπει να καταστείσαφές ότι εκτός της Γενικής, Επαγγελματι-κής, Μουσικής, Αθλητικής Παιδείας, υπάρ-χει και η Εκκλησιαστική Παιδεία!

Οι προτάσεις μας αυτές αντικατοπτρί-ζουν τις αγωνίες και τις προσδοκίες μαςώστε τα σχολεία μας να γεμίσουν απόκαλούς μαθητές οι οποίοι θα στελεχώσουνε-πάξια την Εκκλησία μας.

Εναποθέτουμε τις ελπίδες μας σε Σαςώστε να γίνουν πραγματικότητα και να έ-χουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Διατελούμε με βαθύτατο σεβασμό.Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

Ανδρικόπουλος Βλάσιος, Φυσικός

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η Εκκλησιαστική Εκπαίδευση έχει ωςσκοπό την ανάδειξη και κατάρτιση Κληρι-κών και ΛαOκών Στελεχών της ΟρθόδοξηςΕκκλησίας μας, υψηλού μορφωτικού επιπέ-δου και χριστιανικού ήθους.

Το Γενικά Εκκλησιαστικά Γυμνάσιακαι Λύκεια είναι δημόσια σχολεία που υπά-γονται στο Υπουργείο Παιδείας (ΔιεύθυνσηΕκκλησιαστικής Εκπαίδευσης). Είναι ισό-τιμα με τα υπόλοιπα γενικά σχολεία και λει-τουργούν σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρό-

Πρόταση σημαντικού κύρους για τη συνέχισηΠρόταση σημαντικού κύρους για τη συνέχισητης εκκλησιαστικής εκπαίδευσηςτης εκκλησιαστικής εκπαίδευσης

Του πάτερ Κωνσταντίνου Τσουρέλη

Οι άραβες και οι πειρατές επιδρομείςέχουν μειώσει σημαντικά τον πληθυσμό τωνΚυκλάδων.

Στην αρχή του 13ου αιώνα αρχίζει η πε-ρίοδος της κατοχής των νησιών από τουςΦράγκους (περίοδος Φραγκοκρατίας).

Οι Βενετοί για να εξασφαλίσουν τουςθαλάσσιους δρόμους για τα πλοία τους έ-χτισαν κάστρα και οργάνωσαν την άμυνα

των νησιών, για προστασία από τους πειρα-τές και άλλους.

Γύρω από τα Φράγκικα κάστρα έγιναν σεπολλά νησιά αξιόλογοι οικισμοί και λιμάνια.

Στους οικισμούς αυτούς οι Λατίνοι μαζίμε τις στρατιωτικές φρουρές έφεραν καιπολλούς αποίκους απ’ τη Δύση.

Έτσι σε ΝΑΞΟ, ΤΗΝΟ, ΑΝΔΡΟ, ΣΑΝΤΟ-ΡΙΝΗ και αλλού δημιουργήθηκαν σημαντικέςκαθολικές κοινότητες και χτίστηκαν πολλέςκαθολικές εκκλησίες σύμφωνα με τα δυτικάπρότυπα.

Οι Κυκλαδίτικες εκκλησίες όμως δεν ε-πηρεάστηκαν από την αρχιτεκτονική τωνδυτικών-καθολικών. Ακολουθούν την Βυζα-ντινή παράδοση διατηρώντας την διαχωρι-στική γραμμή ανάμεσα στον ορθόδοξο καιτον καθολικό πληθυσμό των νησιών.

Μετά την άλωση της πόλης κατά τη με-ταβυζαντινή περίοδο δηλαδή μετά το 1453οι τουρκοβενετικοί πόλεμοι και οι πειρατι-κές επιδρομές έγιναν αιτία να καταστρα-φούν ή να πάθουν σοβαρές ζημιές πολλέςαπό τις υπάρχουσες εκκλησίες.

Στα χρόνια που ακολούθησαν οι εκκλη-σίες επισκευάστηκαν και στις επισκευέςαυτές παρατηρήθηκαν πολλές μετατροπέςκαι προσθήκες χωρίς όμως να αλλοιώνουνσοβαρά την βυζαντινή παράδοση. Αυτό πρέ-πει να οφείλεται στον ορθόδοξο πληθυσμότων νησιών που πάντα αντιστέκεται σ’ οτι-δήποτε πάει να τον βγάλει απ’ τον ορθόδο-ξο δρόμο.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ & ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣΓράφει ο Α. Κάσσας, Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

Όταν ο καιρός βρήκε την αλμύρα και το υπέροχο γαλάζιο σου,όταν ο άνεμος θρόισε μελωδικά μες στις απίθανες φυλλωσιές σου,κι όταν ο ήλιος έλαμψε μεγαλόπρεπα και χρύσωσε τις ξέρες σου,

εκεί που η ομορφιά βιαζόταν να γίνει τέχνη,εκεί που ο λόγος περίμενε με υπομονή στα χείλη των αιώνων, εκεί που η λευτεριά χόρεψετο λεβέντικο χορό της,

γεννήθηκες πατρίδα μουκαι δεν τελειώνει η ομορφιά και η λάμψη σου.

Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΟΥΜυρτώ Αγγέλου

γραμμα του ΥΠΕΠΘ. Διδάσκονται μαθήματα γενικής παιδείας

(Θεωρητικής Κατεύθυνσης) και επιπλέον τρίαΘεολογικά μαθήματα και Βυζαντινή Μουσικήσε κάθε τάξη με σκοπό τη θεωρητική και πρακτι-κή κατάρτιση των νέων που ενδιαφέρονται ναστελεχώσουν την Εκκλησία. Λειτουργούν τμήμα-τα Πρόσθετης Διδακτικής Στήριξης, εργαστήριαφυσικών επιστημών και ηλεκτρονικών υπολογι-στών.

Οι μαθητές συμμετέχουν στις Πανελλαδι-κές Εξετάσεις ενώ έχουν και τη δυνατότηταπρόσβασης με ειδικό ποσοστό στις ΑνώτατεςΕκκλησιαστικές Ακαδημίες.

Χορηγούνται υποτροφίες στους αριστού-χους μαθητές από την Ιερά Σύνοδο.

Στα περισσότερα Εκκλησιαστικά Σχολείαλειτουργούν οικοτροφεία για τη δωρεάν διαμονήκαι σίτιση των μαθητών, Παρεκκλήσια για τηντέλεση των Ιερών Ακολουθιών και σύγχρονεςαθλητικές εγκαταστάσεις.

Πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στις διευ-θύνσεις των παρακάτω σχολείων και στις κατάτόπους Μητροπόλεις.- ΑΘΩΝΙΑΔΑ ΕΚΚΛ/ΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ:

ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΛΥΚΕΙΟ, ΚΑΡΥΕΣ ΑΓ. ΟΡΟΥΣ,ΤΗΛ: 23770-23220, 23341

- ΕΚΚΛ/ΚΟ ΓΥΜΝ. - ΛΥΚ. ΑΘΗΝΩΝ,ΤΗΛ: 210-7245401, 7295560

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Λ. ΒΕΛΛΑΣ,ΙΩΑΝΝΙΝΑ, ΤΗΛ: 26530-41285, 42160

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Λ. ΒΟΛΟΥ,ΤΗΛ: 24210-45348, 50628

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Λ. ΚΑΒΑΛΑΣ,ΤΗΛ: 2510-316283, 316623

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Γ. - Λ. ΚΙΛΚΙΣ,ΤΗΛ: 23410-27680

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Λ. ΚΟΡΙΝΘΟΥ,ΛΟΥΤΡΑΚΙ, ΤΗΛ: 27440-63187, 61822

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Γ. - Λ. ΛΑΜΙΑΣ,ΤΗΛ: 22310-21381, 34353

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Γ. - Λ. ΝΕΑΠΟΛΕΩΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ,ΤΗΛ: 2310-735717

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Γ. - Λ. ΞΑΝΘΗΣ,ΤΗΛ: 25410-29911, 22362, 25581

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Γ. - Λ. ΠΑΤΜΟΥ,ΤΗΛ: 22470-31278, 32777

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Λ. ΠΑΤΡΩΝ,ΤΗΛ: 2610-225542, 278269

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Λ. ΡΙΖΑΡΕΙΟΥ,ΧΑΛΑΝΔΡΙ, ΤΗΛ: 210-6851866, 6814048

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Γ. - Λ. ΤΗΝΟΥ,ΤΗΛ: 22830-22283, 29020

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Γ. - Λ. ΦΛΩΡΙΝΑΣ,ΤΗΛ: 23850-23300, 45527, 28869

- ΕΚΚΛ/ΚΟ Γ. - Λ. ΧΑΝΙΩΝ,ΤΗΛ: 28210-44475, 43984

- ΔΙΟΝΥΣΙΕΙΟΝ ΕΚΚΛ/ΚΟ Λ. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ,ΧΙΟΣ, ΤΗΛ: 22710-32167

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Είναι γνωστό σε όλους μας ότι τα καρδιαγ-γειακά συμβάματα, δηλαδή η στεφανιαία νόσοςκαι τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούντην πρώτη αιτία θανάτου στον αναπτυγμένο κό-σμο. Στη χώρα μας συμβαίνουν περίπου 30.000οξέα καρδιακά επεισόδια το χρόνο ενώ οι προ-βλέψεις είναι δυσοίωνες καθώς περιγράφουν αύ-ξηση του αριθμού των ατόμων που θα εμφανίσουνέμφραγμα μυοκαρδίου στην επόμενη δεκαετία,καθώς ο σύγχρονος τρόπος ζωής και διατροφήςσυνεισφέρουν τα μέγιστα προς την κατεύθυνσηαυτή. Ποιοι, όμως, είναι οι παράγοντες εκείνοιπου αυξάνουν τον κίνδυνο για την εμφάνιση εμ-φράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου για τον κα-θένα μας ξεχωριστά; Και κατά δεύτερο λόγο,γνωρίζει ο καθένας μας τον κίνδυνο που διατρέ-χει λόγω των οικογενειακών καταβολών του, αφε-νός αλλά και των συνηθειών του αφετέρου; Σταπλαίσια αυτού του άρθρου θα γίνει μια προσπά-θεια να οριοθετηθούν αυτοί οι παράγοντες, γιανα μπορέσει, στη συνέχεια, ο καθένας να αξιολο-γήσει και να προσδιορίσει το δικό του ποσοστόκινδύνου, με την ελπίδα ότι αυτό θα λειτουργήσειως έναυσμα για τη βελτίωση του τρόπου της κα-θημερινής μας ζωής, καθώς η πρόληψη είναι προ-τιμότερη της θεραπείας.

Ο κίνδυνος για την εμφάνιση καρδιαγγειακήςνόσου προσδιορίζεται από δύο ομάδες παραγό-ντων, τους μη τροποποιήσιμους και τους τροπο-ποιήσιμους. Στον όρο μη τροποποιήσιμοι παράγο-ντες κινδύνου περιλαμβάνεται η ηλικία, το φύλοκαι το θετικό οικογενειακό ιστορικό για την εμφά-νιση καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Ειδικότερα:- Η κρίσιμη ηλικία για την εμφάνιση καρδιαγ-

γειακών νοσημάτων είναι ανάλογη του φύ-λου, έτσι όσον αφορά τους άνδρες είναι ηηλικία των 40-50 ετών, ενώ για τις γυναίκες,η ηλικία των 50-60 ετών.

- Οι άνδρες εμφανίζουν σε μεγαλύτερη συχνό-τητα καρδιαγγειακά συμβάματα σε σύγκρισημε τον γυναικείο πληθυσμό.

- Το θετικό οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή ηεμφάνιση περιστατικών εμφραγμάτων μυο-καρδίου, ανακοπών ή αγγειακών εγκεφαλι-κών επεισοδίων σε 1ου βαθμού συγγενείς,ηλικίας μικρότερης των 60 ετών, αποτελείένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου. Λαμβά-νοντας υπόψη το γεγονός ότι η κατασκευήτων αρτηριών καθορίζεται γενετικά, είναι φα-νερό πως δεν μπορεί κάποιος να αποφύγειτην κληρονομούμενη ευπάθεια των αγγείων

του όπως αυτή εκδηλώνεται από περιστατικάεμφραγμάτων ή εγκεφαλικών επεισοδίων στοστενό οικογενειακό του περιβάλλον.Όπως, λοιπόν, το αποδίδει και ο χαρακτηρι-

σμός, οι μη τροποποιήσιμοι παράγοντες δεν είναιδυνατό να αλλάξουν και δυστυχώς δεν μπορεί κα-νείς να κάνει κάτι για να τους αποφύγει. Όμως,στον αντίποδα υπάρχουν οι τροποποιήσιμοι παρά-γοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγεια-κών συμβαμάτων και στην ομάδα αυτή πολλά μπο-ρούν να βελτιωθούν από τη δική μας προσπάθεια.

Οι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνουείναι λοιπόν:

- το κάπνισμα- η παχυσαρκία- η αρτηριακή υπέρταση- ο σακχαρώδης διαβήτης- η υπερχοληστερολαιμία- η έλλειψη άσκησης

Το κάπνισμα συγκινεί ιδιαίτερα τους Έλλη-νες, αφού περίπου ο ένας στους δύο είναι καπνι-στής και η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στηνκατά κεφαλή κατανάλωση καπνού στην Ευρώπη,με το ποσοστό των γυναικών που καπνίζουν, ναπαρουσιάζει συνεχώς αυξητική τάση.

Το κάπνισμα είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικό γιατο καρδιαγγειακό μας σύστημα και συνδέεται άμε-σα με την εμφάνιση εμφράγματος του μυοκαρδίουκαι εγκεφαλικών επεισοδίων. Είναι χαρακτηριστι-κό ότι οι καπνιστές έχουν 2 με 3 φορές μεγαλύτε-ρη πιθανότητα να πάθουν έμφραγμα του μυοκαρ-δίου από τους μη καπνιστές, ενώ αυτοί που συνε-χίζουν να καπνίζουν μετά από αορτοστεφανιαίαπαράκαμψη, το γνωστό σε όλους by-pass, ή τηναγγειοπλαστική, δηλαδή το «μπαλονάκι» έχουναυξημένη θνητότητα. Πέραν από τους καπνιστές,επιβάρυνση υφίστανται και οι παθητικοί καπνι-στές. Το παθητικό κάπνισμα μπορεί να μην είναιτόσο επιβαρυντικό όσο το ενεργητικό, ωστόσοπαρατηρήσεις και μελέτες απέδειξαν ότι επηρεά-

ζει σημαντικά το καρδιαγγειακό σύστημα. Και αςμην ξεχνάμε ότι δεν υπάρχει ασφαλής δόση κα-πνίσματος. Η μόνη ασφαλής επιλογή είναι η δια-κοπή του καπνίσματος!

Η παχυσαρκία αποτελεί και αυτή μια νόσοτης σύγχρονης εποχής. Η παχυσαρκία διακρίνεταισε κοιλιακή παχυσαρκία, και εμφανίζεται κυρίωςσε άνδρες, με τη χαρακτηριστική «κοιλίτσα» ναπροβάλει και σε γλουτομηριαία παχυσαρκία, γνώ-ρισμα κυρίως των γυναικών. Η παχυσαρκία συνδέ-εται άμεσα με την εμφάνιση αρτηριακής πίεσης,σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακών παθήσεωνκαι υπερλιπιδαιμίας. Μια απώλεια βάρους της τά-ξης του 5-10% μπορεί να βελτιώσει αισθητά τουςπαράγοντες κινδύνου που ήδη αναφέρθηκαν. Τοσυμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι η απώλεια βάρουςπρέπει να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα γιατί τοχαμηλό βάρος σώματος είναι σύμμαχος για μιαγερή καρδιά.

Η αρτηριακή πίεση είναι ένας ακόμα πα-ράγοντας κινδύνου και ο αποτελεσματικός έλεγ-χος της παρέχει μείωση της πιθανότητας αγγεια-κού εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 40% και τηςστεφανιαίας νόσου κατά 25%. Ποια όμως είναι ηεπιθυμητή αρτηριακή πίεση; Η μέτρηση της αρτη-ριακής πίεσης σε συνθήκες ηρεμίας δεν πρέπεινα υπερβαίνει τα επίπεδα του 140/90, τα οποίαχαρακτηρίζονται ως προWπέρταση, ανεξάρτητα α-πό την ηλικία. Μάλιστα, σε επανειλλημένες με-τρήσεις σε αυτά τα επίπεδα, θα πρέπει να λη-φθούν μέτρα, όπως περιορισμός της κατανάλω-σης αλατιού, απώλεια βάρους και συστηματική ά-σκηση, ώστε να επιτευχθούν χαμηλότερα επίπεδαμετρήσεων.

Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας είναι οσακχαρώδης διαβήτης, ο οποίος εμφανίζεταιολοένα και πιο συχνά. Η δράση του αυξημένουσακχάρου στα αγγεία του σώματος είναι καταλυ-τική, γι` αυτό και οι άνθρωποι με διαβήτη παρου-σιάζουν συχνότερα εμφράγματα, αγγειακά εγκε-φαλικά επεισόδια αλλά και περιφερική αγγειοπά-θεια.

Τέλος, η υπερλιπιδαιμία, δηλαδή τα αυξη-μένα επίπεδα χοληστερόλης στον οργανισμό, εί-ναι απόρροια των διατροφικών μας συνηθειών,της καθιστικής ζωής αλλά και της γενετικής προ-διάθεσης και παίζει πρωταρχικό ρόλο στην εγκα-τάσταση στεφανιαίας νόσου ή αγγειακού εγκεφα-λικού. Το 40% της χοληστερόλης που ανιχνεύεται

Γνωρίζουμε τον προσωπικό μας κίνδυνογια την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου;

Της Λάμπρου Αλεξάνδρας, Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣστο αίμα οφείλεται στη διατροφή και το 60% οφεί-λεται στην κατασκευή της από τον οργανισμό, α-νεξάρτητα από το τι και πόσο καταναλώνουμε.Εκ-τός από την ολική χοληστερόλη, πολύ μεγάλησημασία έχουν τα επίπεδα της λεγόμενης «κακήςχοληστερόλης», της LDL, που είναι υπεύθυνη γιατις βλάβες που προκαλούνται στις αρτηρίες καιτα επίπεδα της «καλής χοληστερόλης» της HDL,που δρα προστατευτικά στα αγγεία μας. Έτσι, η ε-πιδίωξή μας είναι να έχουμε υψηλή HDL και χα-μηλή LDL. Το πόσο χαμηλή θα πρέπει να είναι ηLDL, εξαρτάται από τους πόσους από τους παρα-πάνω παράγοντες συγκεντρώνει κανείς για εμφά-νιση καρδιαγγειακών συμβαμάτων και επομένωςδεν είναι η ίδια τιμή για όλους.

Ας δούμε όμως τι μπορούμε να κάνουμε απότην πλευρά μας, εστιάζοντας στη διατροφή και τηνάσκηση ώστε να καταφέρουμε να θωρακίζουμετην καρδιά μας. Η διατροφή είναι ένα εξαιρετικάσημαντικό κεφάλαιο. Τι πρέπει, λοιπόν, να τρώμε;

Για μια υγιή καρδιά,- καταναλώστε καθημερινά φρέσκα φρούτα

και λαχανικά- περιορίστε την ποσότητα των λιπαρών, και

ειδικά των κεκορεσμένων- επιλέξτε τροφές πλούσιες σε διαλυτές ί-

νες όπως φακές, αρακά, καλαμπόκι- τρώτε τακτικά ψάρι- επιλέξτε άπαχο κρέας ή πουλερικά- καταναλώστε γάλα και γαλακτοκομικά με

μέτροΕπίσης είναι ευεργετική,- η λήψη περίπου 6-8 ποτηριών νερού κα-

θημερινά - η λήψη μικρής ποσότητας κόκκινου κρα-

σιού (ένα με δύο ποτήρια)- η περιορισμένη λήψη αλατιού- η ελεγχόμενη λήψη καφε.νης

Η Μεσογειακή Δίαιτα ενσαρκώνει τα παρα-πάνω στοιχεία, καθώς είναι δίαιτα πλούσια σεφρούτα, φρέσκα λαχανικά, όσπρια, ωμούς ξηρούςκαρπούς και δημητριακά. Έχει ως βάση το ελαιό-λαδο, πηγή των μονοακόρεστων λιπαρών οξέωνκαι περιλαμβάνει μέτρια χρήση γαλακτοκομικών,πουλερικών και ψαριών-πηγή των ω-3 λιπαρώνοξέων. Επίσης, περιλαμβάνει την κατανάλωση 3-4 αυγών την εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένωναυτών που χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα, μεσπάνια τη χρήση κόκκινου κρέατος.

Τι πρέπει να αποφεύγουμε στα πλαίσια μιαςυγιεινής διατροφής;

- Αποφύγετε τα κορεσμένα λιπαρά που προ-έρχονται από ζωικά προ/όντα (κόκκινοκρέας και τα παράγωγά του, όπως αλλα-ντικά, βούτυρο)

- Αποφύγετε τα τρανσλιπαρά και/ή επεξερ-γασμένη ζάχαρη που βρίσκονται στα μπι-σκότα, τις πάστες, τα κράκερ, τα λουκάνι-κα

- Αποφύγετε την υπέρμετρη κατανάλωσηαλκοόλ, αλατιού, αναψυκτικών και καφέ

- Αποφύγετε τα τηγανητά φαγητά- Αποφύγετε τη συχνή κατανάλωση έτοιμου

φαγητού

Η συστηματική σωματική άσκηση είναι πολύ-τιμος σύμμαχος μας στην προσπάθεια για μια γε-ρή καρδιά χάρη στα ανεκτίμητα οφέλη που εξα-σφαλίζει, καθώς:

- Βελτιώνει τη φυσική κατάσταση- Προκαλεί απώλεια βάρους- Αυξάνει την καλή HDL χοληστερίνη και

μειώνει την κακή LDL χοληστερίνη- Συνεισφέρει στη μείωση της αρτηριακής

πίεσης, στη ρύθμιση των επιπέδων σακχά-ρου

- Μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγ-γειακού επεισοδίου

- Μειώνει τις θρομβώσεις- Προκαλεί ευεξία, απομακρύνοντας τον

κίνδυνο κατάθλιψης- Βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου- Προάγει την κοινωνικότητα- Αυξάνει το προσδόκιμο επιβίωσης- Δρα ευεργετικά στην οστεοπόρωση- Μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης συγκε-

κριμένων μορφών καρκίνου- Βοηθά στη διακοπή του καπνίσματος

Ποια μορφή άσκησης είναι ευεργετική για τηνκαρδιά;

Για την προαγωγή και διατήρηση της υγείαςτης καρδιάς μας απαιτείται αεροβική άσκηση μέ-τριας έντασης διάρκειας τουλάχιστον 30 λεπτών,πέντε φορές την εβδομάδα. Ένα παράδειγμα άσ-κησης μέτριας έντασης αποτελεί το γρήγορο βά-δισμα (5-6χιλ την ώρα σε έδαφος χωρίς κλίση)ενώ είναι δυνατό να γίνει και συνδυασμός, π.χ.γρήγορο βάδισμα διάρκειας 30 λεπτών δύο φο-ρές την εβδομάδα και τρέξιμο διάρκειας 20 λε-πτών δύο άλλες ημέρες την εβδομάδα. Τη συνι-στώμενη αεροβική άσκηση συμπληρώνουν οι κα-θημερινές δραστηριότητες μικρής έντασης, ό-πως οι οικιακές δραστηριότητες, το ήπιο βάδισμακ.λ.π.

Όμως, μπορούμε να εντάξουμε την άσκησηκαι στην καθημερινότητά μας . Γι` αυτό:

- Προτιμήστε τα σκαλοπάτια από το ασανσέρ- Μη χρησιμοποιείτε το αυτοκίνητό σας για

διαδρομές μέσα στην πόλη- Κάντε μόνοι σας όσο γίνεται περισσότερες

δουλειές στο σπίτι

Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η άσκησηπρέπει να γίνεται υπό προWποθέσεις ώστε να μηνκαταπονείτε ο οργανισμός μας. Επομένως:

- Ασκηθείτε μόνο όταν αισθάνεστε καλά. - Μην ασκείστε αμέσως μετά το φαγητό.

Περιμένετε τουλάχιστον 2 ώρες. - Χρειάζεται προσοχή στις καιρικές συνθή-

κες. Αποφύγετε την άσκηση με υψηλέςθερμοκρασίες.

- Προσοχή στις ανηφόρες. Μειώστε ταχύ-τητα και ένταση οπωσδήποτε. Ασκηθείτεμε ελαφρά αθλητικά ρούχα και παπούτσια

- Αν κατά τη διάρκεια της άσκησης νιώσετεπόνο ή δυσφορία στο θώρακα, τα άνωάκρα, το λαιμό, προλιποθυμική τάση ή λι-ποθυμία κατά ή μετά την άσκηση, ή δύ-σπνοια, τότε σταματήστε αμέσως την άσ-κηση και ενημερώστε τον καρδιολόγο σας

Η σωστή διατροφή και η συστηματική άσκησηείναι δύο ισχυροί σύμμαχοι της καρδιάς μας απέ-ναντι στα καρδιαγγειακά συμβάματα. Παρατηρή-θηκε ότι για μια ώρα άσκησης αυξήθηκε το προσ-δόκιμο επιβίωσης κατά δύο με τρεις ώρες. Επο-μένως αξιοποιήστε τους και θωρακίστε έγκαιρατην καρδιά σας γιατί

Η υγεία της καρδιά σας αξίζει τον κόπο!

16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

Η αυστηρή νηστεία συνιστάται από την ορθόδοξη θρησκεία για του-

λάχιστον 180 ημέρες τον χρόνο. Μία από τις μεγαλύτερες σε διάρκεια νη-

στεία είναι αυτή των Χριστουγέννων που διαρκεί 40 ημέρες.

Στη διάρκεια της νηστείας πρέπει να αποφεύγονται το κρέας, τα αυγά

και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ αντιθέτως επιτρέπεται να καταναλώ-

νονται όσπρια, φρούτα, λαχανικά, χόρτα, ψωμί, θαλασσινά, πατάτες, λίγο

κρασί με το φαγητό και περιστασιακά κάποιο νηστίσιμο γλυκό (συνήθως

χαλβάς). Στην νηστεία, όμως, των Χριστουγέννων επιτρέπεται η κατανά-

λωση ψαριού.

Ποια είναι τα οφέλη της νηστείας;

Η νηστεία αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για περιοδική αποχή από

τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, με αποτέλεσμα να συνδυάζεται με όλες

της θετικές επιδράσεις που μπορεί να έχει η αποχή αυτή για την υγεία μας.

Συγκεκριμένα η έλλειψη τροφών ζωικής προέλευσης από τη διατροφή, ση-

μαίνει μείωση του προσλαμβανόμενου λίπους και βασικά του κορεσμένου

λίπους, το οποίο είναι και το πιο επιβαρυντικό. Αυτό έχει ως επακόλουθο

τη μείωση στις τιμές της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων, ιδιαίτερα

σε αυτούς που οι τιμές τους, υπερβαίνουν τις φυσιολογικές. Η μείωση της

χοληστερίνης μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 40-50mg, εάν ακολουθηθεί

σωστά η νηστεία για όλη την περίοδο της σαρακοστής. Οι μελέτες του

Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρή-

της έχουν δείξει ότι όσοι κάνουν νηστεία 180 μέρες τον χρόνο, έχουν ολική

χοληστερόλη 12,5% χαμηλότερη και «κακή» (LDL) χοληστερόλη 20% χα-

μηλότερη απ’ ότι οι άνθρωποι που δεν νηστεύουν.

Οι άνθρωποι που νηστεύουν έχουν επίσης πολύ λιγότερο οξειδωτικό

στρες - μία αντίδραση του οργανισμού που θεωρείται γενεσιουργός αιτία

της αθηροσκλήρωσης, του καρκίνου και των εκφυλιστικών νοσημάτων

του νευρικού συστήματος, όπως η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του

Άλτσχαϊμερ.

Η μείωση της αρτηριακής πίεσης μπορεί επίσης να ενταχθεί στα οφέλη

της νηστείας. Τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά, που

αποτελούν τρόφιμα που καταναλώνονται σε μεγαλύτερη ποσότητα και συ-

χνότητα κατά την περίοδο της νηστείας, είναι πλούσια σε κάλιο.

Κατά τη διάρκεια της νηστείας μπορεί να επιτευχθεί μείωση και έλεγ-

χος του σωματικού βάρους. Η εγκράτεια, η οποία αποτελεί τη βασική έν-

νοια της νηστείας, σε συνδυασμό με τη μειωμένη πρόσληψη διατροφικού

λίπους, μπορεί να βοηθήσει ακόμα και στην απώλεια μερικών περιττών

κιλών.

Διατροφική αξία της νηστείας

Κατά τη νηστεία αυξάνεται η πρόσληψη ενέργειας που προέρχεται α-

πό υδατάνθρακες και μειώνεται αυτή που προέρχεται από λίπη και πρω-

τεΐνες. Η μείωση του λίπους και ειδικά του κορεσμένου (που προέρχεται

από τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα κρέατα) συμβάλλει στη βελτίωση

της υγείας μας.

Επίσης κατά την περίοδο της νηστείας αυξάνεται η κατανάλωση φυτι-

κών ινών, οι οποίες μειώνουν τα επίπεδα λιπιδίων και γλυκόζης στο αίμα,

συμβάλλουν στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και προφυλάσσουν

από ορισμένες μορφές καρκίνου. Ταυτόχρονα με την αυξημένη κατανάλω-

ση λαχανικών, φρούτων και ακατέργαστων δημητριακών θωρακίζουμε τον

οργανισμό μας με βιταμίνες και φλαβονοειδή, που είναι γνωστά για την α-

ντιοξειδωτική τους δράση και την τόνωση του ανοσοποιητικού μας συστή-

ματος.

Κάποιες τροφές που καταναλώνονται ιδιαίτερα κατά την περίοδο της

νηστείας φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευεργετικές για τον οργανισμό. Πρό-

κειται για το σησάμι, το ταχίνι (δηλαδή ο αλεσμένος σησαμόπολτος) και

τον χαλβά. Συγκεκριμένα το σησάμι και το ταχίνι περιλαμβάνουν πρωτεΐνη

σε ποσοστό 20%. Η πρωτεΐνη του ταχινιού είναι πλούσια σε αμινοξέα σε

αντίθεση με τις πρωτεΐνες άλλων τροφών.

Όταν μάλιστα συνδυαστεί με όσπρια (όπως στο γνωστό μεσανατολικό

πουρέ ρεβιθιών «χούμους») αποτελεί μια τροφή μοναδικής θρεπτικότητας,

καθώς αυξάνεται η διαιτητική αξία της συνολικής πρωτεΐνης του. Το έλαιο

του σησαμιού και του ταχινιού, που αποτελεί το 50% αυτού, περιέχει ση-

μαντική ποσότητα βιταμίνης Ε και μάλιστα 2.5 φορές περισσότερη από ό-

τι το ελαιόλαδο. Η βιταμίνη Ε είναι γνωστή για την αντιοξειδωτική της

δράση κατά των ελεύθερων ριζών, ενώ προλαμβάνει το σχηματισμό καρκι-

νικών κυττάρων.

Η σησαμίνη, ουσία που βρίσκεται μόνο στο σησάμι και στα παράγωγά

του, έχει την ιδιότητα να μειώνει τη χοληστερίνη από τον οργανισμό. Ο

φλοιός του σησαμιού περιέχει υψηλές ποσότητες των βιταμινών Β1, Β2 και

νιασίνης, οι οποίες είναι ευεργετικές για το νευρικό και το καρδιαγγειακό

σύστημα και τον μεταβολισμό, ενώ είναι πλούσιος και σε φυτικές ίνες.

Ακόμη το σησάμι και τα προϊόντα του είναι πλούσια πηγή Σιδήρου,

Φωσφόρου, Ασβεστίου και Καλίου και διαθέτουν αξιόλογες ποσότητες

Μαγνησίου, Ψευδαργύρου και Σεληνίου. Τα συστατικά αυτά αποτελούν

πολύ σημαντικά στοιχεία του ανθρώπινου μεταβολισμού όντας απαραίτητα

για ποικίλες λειτουργίες, όπως η σύνθεση των οστών και των μυών (ασβέ-

στιο), οι αντιδράσεις μεταβολισμού (ψευδάργυρος). Ιδιαιτέρως το σελήνιο,

που περιέχεται σε σημαντικές ποσότητες στο σουσάμι, έχει διαπιστωθεί

τα τελευταία χρόνια ότι επίσης διαθέτει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες,

προστατεύοντας έτσι από καρδιοπάθειες και καρκίνο (ιδίως τον καρκίνο

του προστάτη). Μια μερίδα χαλβά καλύπτει το 50% της Συνιστώμενης Η-

μερήσιας Δόσης σε Φώσφορο και Σίδηρο.

Το σουσάμι περιέχει επίσης φυτοχημικές ουσίες με ισχυρές αντιοξει-

δωτικές ιδιότητες, όπως στερόλες (καμπεστερόλη, στιγμαστερόλη, β – σι-

τοστερόλη κ.α.) και λιγνάνες (σεσαμίνη και σεσαμολίνη). Πολλές μελέτες

που έχουν διεξαχθεί με αυτές έχουν δείξει ότι δρουν προστατευτικά στον

οργανισμό.

«Νηστέψτε, κάνει καλό!»

Εύλογο είναι το ερώτημα κατά πόσο η νηστεία μπορεί να παρέχει όλα

τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό, από τη στιγμή μά-

λιστα που μια μεγάλη ομάδα τροφίμων, όπως είναι αυτά της ζωικής προέ-

λευσης, αποκλείονται από τη διατροφή. Η μη κατανάλωση κρέατος σχετί-

ζεται με τη μειωμένη πρόσληψη σιδήρου. Είναι γνωστό πως ο σίδηρος που

υπάρχει στο φυτικό βασίλειο έχει χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα, δηλαδή απορ-

ροφάται σε μικρές ποσότητες εξαιτίας ορισμένων συστατικών (π.χ. φυτικό

οξύ, τανίνες) που υπάρχουν στις τροφές αυτές. Γι` αυτό το λόγο θα πρέπει

να καταναλώνονται τροφές που περιέχουν Σίδηρο σε υψηλές συγκεντρώ-

σεις, όπως τα κρεμμύδια, το μαρούλι, η σόγια, το σπανάκι, οι φακές, η

φρυγανιά, το ψωμί και οι ξηροί καρποί. Επίσης θα πρέπει να αυξήσουμε

την πρόσληψη βιταμίνης C, που αυξάνει την απορρόφηση Σιδήρου και να

αποφύγουμε την κατανάλωση καφέ ή τσαγιού πριν ή αμέσως μετά τα γεύ-

ματα, γιατί εμποδίζουν την απορρόφησή του από τις τροφές.

Το ασβέστιο επίσης κατά την περίοδο της νηστείας μειώνεται, λόγω

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΝΗΣΤΕΙΑΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΝΗΣΤΕΙΑΕπιμέλεια:Φαίη Καλλίδου, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MScFamily Fit, Κέντρα Διατροφής & Ευεξίας

17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

Το βιβλίο της ζωής μαςΚτενάς Χρυσάφης

Ο άνθρωπος με τη γραφή καθήλωσε το λόγο κι έγινε κυρίαρχος

των λέξεων και της διατύπωσης. Ξέφυγε από τον προφορικό λόγο και

τη μαγεία του, μα κι απ’ την αστάθεια της ρευστής επικοινωνίας. Με

το γραπτό λόγο σημάδεψε γεγονότα κι εξελίξεις και χάραξε αιώνια ίχνη

της ιστορικής του πορείας. Δεσμεύτηκε συγχρόνως - ασυνείδητα - από

τη γοητεία του γραπτού κειμένου, ώστε να υπάρχουν στο μέλλον μαρ-

τυρίες της θριαμβευτικής ή οδυνηρής πορείας του ανθρώπινου πνεύμα-

τος και γενικότερα του ανθρώπινου γένους.

Ο ανθρώπινος λόγος δέθηκε οριστικά και τελεσίδικα με το δημιουρ-

γό του. Το γεγονός ότι ο άνθρωπος γράφει και διαβάζει θεωρείται ως

το πλέον σημαντικό γεγονός στην ιστορία του πολιτισμού, γιατί διατυ-

πώνει μόνιμα τις σκέψεις του, εκφράζει τα συναισθήματά του, κάνει υ-

πεύθυνο διάλογο με το συνάνθρωπό του καταλύοντας τα σύνορα του

χώρου και του χρόνου, πληροφορείται, συνυπάρχει, βελτιώνεται κι ω-

ριμάζει.

Η κυριαρχία του γραπτού λόγου στη ζωή του ανθρώπου καθορίζε-

ται από τότε που ο Γουτεμβέργιος ανακάλυψε την τυ-πογραφία. Το τυ-

πωμένο βιβλίο είναι εκτός όλων των άλλων και αισθητική παρουσία

στη ζωή μας, γιατί χαιρόμαστε το πνεύμα, τις ιδέες και τις ευαισθησίες,

αλλά και τη χρονική ζωή που έχει μέσα του. Τα πρώτα τυπωμένα βιβλία

είναι χαρακτηριστικά και για την ευρύτερη αξία τους και για την επί-

δρασή τους στην πνευματική και πολιτιστική πορεία του ανθρώπου·

είναι βιβλία που μετέβαλαν την πορεία της ανθρωπότητας.

Οι πρώτες λέξεις που τυπώθηκαν στο χαρτί είναι «In principio

creavit Deus caelum et terram». Είναι η λατινική απόδοση της γνωστής

φράσης της Βίβλου: «εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την

γην» (Γένεσις 1.1) που τυπώθηκε σε πρώτη έκδοση (στα λατινικά) το

1455 στο Μάιντζ της Γερμανίας. Σήμερα είναι γνωστά 48 αντίτυπα αυ-

τής της Βίβλου: 36 τυπωμένα σε χαρτί και 12 σε περγαμηνή.

Με την τυπογραφία η

γνώση και η εμπειρία του αν-

θρώπου γίνονται προσιτές

στον καθένα. Το έντυπο κυ-

ριαρχεί και δυναστεύει τον

άνθρωπο που αφήνεται συνει-

δητά και με ευγνωμοσύνη στη

γοητευτική δυναστεία του βι-

βλίου έως και σήμερα.

της αποχής από τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Συνεπώς πρέπει να κατανα-

λώνονται φυτικές τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, όπως μαύρο ψωμί, ξηροί

καρποί (αμύγδαλα), φασόλια, λάχανο, μπρόκολο και σπανάκι, το σουσάμι

και ο χαλβάς.

Εκτός από το ασβέστιο και σίδηρο και οι βιταμίνες Β12 και φυλικό ο-

ξύ προσλαμβάνονται σε μικρές ποσότητες, γιατί βρίσκονται κυρίως σε ζωι-

κές τροφές. Βέβαια η φύση έχει προβλέψει και γι` αυτό. Οι αποθήκες ενός

καλά διατρεφόμενου οργανισμού σε αυτές τις βιταμίνες είναι αρκετά μεγά-

λες και η περίοδος της νηστείας δεν μπορεί να οδηγήσει στην έλλειψή τους.

Σε μελέτη, που είχε ως αντικείμενο τις διατροφικές συνήθεις στη γυναι-

κεία Ιερά Μονή Σαββαθιανών, δεν βρέθηκαν ανεπάρκειες ή έλλειψη σε α-

παραίτητα συστατικά στις γυναίκες αυτές. Το διαιτολόγιο τους δεν περι-

λαμβάνει καθόλου κρέας και ψάρι, και λάδι χρησιμοποιούν μόνο το Σαββα-

τοκύριακο. Καταναλώνουν όμως πολλά όσπρια, λαχανικά και θαλασσινά.

Η πρωτεΐνη των οσπρίων και των δημητριακών είναι χαμηλής βιολο-

γικής αξίας συγκριτικά με την πρωτεΐνη ζωικής προέλευσης. Αυτό σημαί-

νει ότι η πρωτεΐνη των οσπρίων και των δημητριακών δεν περιέχει όλα τα

απαραίτητα αμινοξέα που χρειάζεται ο οργανισμός σε αντίθεση με την

πρωτεΐνη ζωικής προέλευσης. Βέβαια η πρωτεΐνη των όσπριων δεν περιέ-

χει κάποια αμινοξέα που περιέχονται στην πρωτεΐνη των δημητριακών και

το αντίστροφο. Έτσι ο σωστός συνδυασμός οσπρίων και δημητριακών και

συγκεκριμένα ρύζι + όσπρια, ρύζι + σησάμι, σιτάλευρο + φασόλια αυξάνει

τη βιολογική αξία της πρωτεΐνης και την κάνει ισάξια με τη ζωική.

Ποιοί θα πρέπει να αποφεύγουν τη νηστεία;

Άτομα που νοσούν και γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, μικρά

παιδιά καθώς και ηλικιωμένοι θα πρέπει να αποφεύγουν τη νηστεία για με-

γάλο χρονικό διάστημα, λόγω των αυξημένων αναγκών σε Θρεπτικά συστα-

τικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους.

Για να μη σας παχύνει η Νηστεία

Ενώ, λοιπόν η νηστεία αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για να εφαρ-

μοστεί ένα διαιτολόγιο χαμηλό σε κορεσμένα λιπαρά, δεν είναι λίγοι αυτοί

που κατά την περίοδο της νηστείας παίρνουν βάρος.

Υπάρχουν πολλές τροφές της Σαρακοστής, οι οποίες δεν έχουν σημα-

ντική ενεργειακή αξία, αλλά ο τρόπος μαγειρέματος αυξάνει σημαντικά

τις θερμίδες τους. Τα λαδερά, τα όσπρια αλλά και τα θαλασσινά δεν έχουν

πολλές θερμίδες. Αν όμως μαγειρευτούν με πολύ ελαιόλαδο ή αν τηγανι-

στούν, τότε η θερμιδική τους αξία αυξάνεται πολύ.

Στην παραδοσιακή ταραμοσαλάτα και μελιτζανοσαλάτα μειώστε το

λάδι που χρησιμοποιείτε. 1 κουταλιά της σούπας ταραμοσαλάτα αποδίδει

100Kcal.

Το τουρσί αποτελεί καλή επιλογή, αν δεν έχετε φρέσκια σαλάτα και α-

ποδίδει 20Kcal/100gr.

Προσοχή στις ελιές που περιέχουν και αυτές πολλές θερμίδες (4 ελιές

= 20Kcal)

Ένα ακόμη έδεσμα των νηστειών, ο χαλβάς περιέχει επίσης πολλές

θερμίδες και απαιτείται μέτρο στην κατανάλωσή του. Ο σιμιγδαλένιος χαλ-

βάς έχει πολύ λιγότερες θερμίδες, ανάλογα με τον τρόπο παρασκευής

του.Τι θα πρέπει να προσέξουμε κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής:

- Να μην υπερκαταναλώνουμε

- Να αποφύγουμε το τσιμπολόγημα

- Να τρώμε πάντα πρωινό

- Να τρώμε αρκετά φρούτα μεταξύ των γευμάτων

- Να μην λείπει η σαλάτα από το τραπέζι

- Να υπάρχουν όσπρια 1 και 2 φορές την εβδομάδα

- Να τρώμε 1 φορά την εβδομάδα τα θαλασσινά που επιτρέπονται

- Να έχουμε ποικιλία στη διατροφή μας και όχι μόνο πατάτες και μα-

καρόνια

- Και τέλος να τρώμε ένα ελαφρύ βραδινό.

18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ ÉÅÑÏÕ ÍÁÏÕ

• Όσοι αναγνώστες, ενορίτες, φίλοι επιθυμούν ναπροσφέρουν οικονομικά για την έκδοση του περιο-

δικού μας, μπορούν να απευθύνονται στην Συντακτική Ε-πιτροπή του περιοδικού.

ÌÕÓÔÇÑÉÁ- Κυριακή 16 Αυγούστου 2009

Ετήσιο Μνημόσυνο Κυριακούλας Αθανασιάδου

- Σάββατο 22 Αυγούστου 2009Ο Παναγιώτης Αρχοντίκης και η Νίκη ΑφεντούληΒάπτισαν το 4ο κοριτσάκι τους καιτου έδωσαν το όνομα «Δανάη»

- Σάββατο 12 Σεπτεμβρίου 2009Παντρεύτηκαν στον Ι.Ν. του χωριού μαςο Παναγιώτης Τζαβάρας καιη Κλεονίκη Σουργουτζίδου

- Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου 2009Ο Γεώργιος και η Ματούλα Καμπούρη βάπτισαντο 2ο παιδί τους και πήρε το όνομα «Ηλίας»

- Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 2009Κηδεύτηκε στον Ι.Ν. του χωριού μαςο Ι. Μπατσεντζής

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

Γιατί ο Χριστός μέσα στη Γραφή λέγεται οδός; Για να μάθεις ότι μέσω

Αυτού ανεβαίνουμε στον Πατέρα.

Γιατί λέγεται θεμέλιος λίθος; Για να μάθεις ότι Αυτός βαστάζει όλους μας.

Γιατί λέγεται αμνός; Για να μάθεις ότι Αυτός θυσιάστηκε για χάρη μας.

Γιατί λέγεται ζωή; Διότι ενώ ήμασταν νεκροί στην αμαρτία, μας ανέστησε.

Γιατί λέγεται φως; Διότι μας έβγαλε από το σκότος της πλάνης.

Γιατί λέγεται ιμάτιο; Διότι τον ντυθήκαμε με το Βάπτισμα.

Γιατί λέγεται Τράπεζα; Διότι τον εσθίουμε με τα άγια μυστήρια.

Γιατί λέγεται οίκος; Διότι ζούμε μέσα σ’ Αυτόν.

Γιατί λέγεται ένοικος; Διότι είμαστε ναοί Του.

(Αγίου Ιωάν. Χρυσοστόμου)

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΝΗ ΕΛΠΙΔΑ ΣΩΤΗΡΙΑΣ

• Το Δ.Σ. ευχαριστεί τον άρχοντα ορφανοτρόφο κ. Εμ. Μάνογια τη δωρά 500 Ευρώ για το περιοδικό.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΤΟΥΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

EΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ 2009Ο Σύνδεσμος Αγάπης της Ενορίας Καρυδιάς τίμησε τον Σεβασμιώτατο

Μητροπολίτη Πριγκηπονήσων κ.κ. Ιάκωβο γαι τα 40 χρόνια ιερωσύνης καιπραγματοποίησε την αδελφοποίηση με την «Διακονία της Αγάπης Πριγκήπου»

Το βιβλίο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου εκδόθη-κε για πρώτη φορά στην Αθήνα το 2001. H Β΄ Έκδοση έγι-νε το 2008 στη Θεσσαλονίκη και εμπλουτίστηκε με νέο φω-τογραφικό υλικό, το οποίο παρακολουθείτε στην οθόνη.

Η Θεοφρούρητη επτάλοφη Πόλη έχει να παρουσιάσεισε κάθε προσκυνητή εξαίρετα εκκλησιαστικά μνημεία πουδιαλαλούν περίτρανα το κλέος της ορθόδοξης Εκκλησίαςκαι του Γένους μας.

Παρουσίαση του βιβλίου του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πριγκηποννήσων κυρίου Ιακώβου

«Τρεις Ιστορικοί Ναοί της Πόλεως»Ομιλήτρια Μαργαρίτη Ελένη, Καθηγήτρια Θεολόγος

Στις 9 - 10 και 11 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε η επετεια-κή εκδήλωση για τα 40 χρόνια ιεροσύνης του Συνδέσμου Αγάπηςπρος τιμήν του Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Πριγκηποννήσωνκ.κ. Ιακώβου στην Κομοτηνή στην αίθουσα της Μηχανικής όπουπαρουσιάστηκε και το βιβλίο του «Οι Τρεις Ιστορικοί Ναοί τηςΠόλης» που περιλαμβάνει τους Ναούς: Παναγιά των Βλαχερ-νών, Αγ. Δημήτριο Ξυλόπορτας και Παναγία Μουχλιώτισσα.

Την Παρασκευή επισκεφθήκαμε μαζί με τον Σεβασμιώτατοτον Νομάρχη, τον Δήμαρχο, τον Σεβασμιώτατο μας και τον κ.Αντώνη Λιάπη Δ/ντη Τράπεζας Κύπρου και εκπρόσωπο της Μη-χανικής Α.Ε. στην Κομοτηνή, καθώς επίσης και τα οχυρά τηςΝυμφαίας.

Το Σάββατο 10 Οκτωβρίου στην εκδήλωση ομιλητές ήταν οι:πάτερ Κωνσταντίνος Τσουρέλης εφημέριος Ιερού Ναού Καρυ-διάς ο οποίος αναφέρθηκε για τα Πριγκηπόνησα που βρίσκονταικαι για το βιογραφικό του Σεβασμιώτατου και η θεολόγος καθη-γήτρια Ελένη Μαργαρίτη η οποία παρουσίασε το βιβλίο του ε-κτενέστερα και ο σεβασμιώτατος για το έργο της Μητρόπολήςτου και για την ιστορία της.

Την Κυριακή πραγματοποιήθηκε Αρχ. Θεία Λειτουργίαστον Ιερό Ναό Καρυδιάς ιερουργούντος του Σεβασμιώτατου καιστο τέλος πραγματοποιήθηκε και η αδελφοποίηση των Συλλόγων

Συνδέσμου Αγάπης της ενορίας και της Διακονίας της ΑγάπηςΠριγκήπου.

Το επίσημο γεύμα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο μετά τηνεκδήλωση στο κέντρο Diamond προς τιμήν του Σεβασμιώτατουπροσφορά του Δημάρχου Κομοτηνής κ. Κοτσάκη.

Η όλη επίσκεψη του Σεβασμιότατου μετά των επισκεπτών α-πό την Πόλη – Πρίγκηπο και του Άρχοντα Ορφανοτρόφου τηςΜ.Χ.Ε. κ. Μάνου από την Θεσσαλονίκη ο οποίος μας τίμησε τοτριήμερο με την παρουσία του, στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία.

Το Δ.Σ. του Συνδέσμου Αγάπης και ο εφημέριος με το εκκλη-σιαστικό συμβούλιο νιώθουν την ανάγκη να ευχαριστήσουν όλουςόσους συνέβαλαν στην πραγματοποίηση αυτής της μοναδικής γιατα χρονικά επετειακής εκδήλωσης για την περιοχή μας αλλά καιγια το χωριό μας. Ειδικότερα τον Δήμαρχο Κομοτηναίων, για τηνβοήθεια και την προσφορά του, το T.V. Ροδόπη και ειδικότερα τονκ. Στέργιο Κούτρα που επιμελείται και παρουσιάζει την πολιτιστικήεκπομπή «Αντίλαλοι Ψυχής» και την Μηχανική Α.Ε. για την διάθε-ση της αίθουσας για την εκδήλωση. Ευχόμαστε ο Θεός να τους δίνειδύναμη, υγεία και στο μέλλον να είναι πάλι δίπλα μας.

Δώσαμε την υπόσχεση για την ολοκλήρωση της Αδελφοποί-ησης να ανταποδώσουμε την επίσκεψη και θα το κάνουμε στοάμεσο μέλλον, μετα τις Άγιες μέρες του Πάσχα.

Ο τιμώμενος Ιεράρχης κατά την στιγμή της ομιλίας στην επετειακήεκδήλωση προς τιμή του.

Ο τιμώμενος ιεράρχης με την πρόεδρο του Συνδέσμου Αγάπηςμετά την επίδοση της πλακέτας εκ μέρους του Συνδέσμου Αγάπης.

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Μεταξύ των πολλών ιερών σκηνωμάτων στη ΒασιλίδαΠόλη ιδιάζουσα θέση κατέχουν τρεις Ιστορικοί ιεροίΝαοί: η Παναγία των Βλαχερνών, η Παναγία Μουχλιώ-τισσα και ο Άγιος Δημήτριος Ξυλοπόρτης. Οι λόγοι γιατους οποίους επιλέγει ο συγγραφέας τους Ναούς αυτούςείναι πρώτον επειδή βρίσκονται και οι τρεις κοντά στηνΚαθέδρα της Ορθοδοξίας και δεύτερον γιατί αποτελούνσυνδετικό κρίκο μεταξύ του παρελθόντος και του παρό-ντος.

Η Παναγία των Βλαχερνών και σήμερα ακόμη μας με-ταφέρει πίσω στο ένδοξο παρελθόν της Εκκλησίας τηςΚωνσταντινούπολης. Η Παναγία η Μουχλιώτισσα είναι ομόνος εν λειτουργία Βυζαντινός Ναός της πόλης και ο Ά-γιος Δημήτριος Ξυλοπόρτης διετέλεσε πατριαρχικός Ναόςμε μακρά και ενδιαφέρουσα ιστορία.

Παναγία των Βλαχερνών Η ευσέβεια των κατοίκων της Πόλης αλλά και των Βα-

σιλέων προς την ευλογημένη αυτή περιοχή είναι εντυπω-σιακή. Η Παναγία δίνει το όνομά της στη συνοικία, στατείχη, στα Ανάκτορα και στους Ναους.

Εδώ πρωτακούσθηκαν οι επινίκιοι ύμνοι της Εκκλη-σίας, εδώ η Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία φύλαξετην τιμία Εσθήτα και τη Ζώνη της Θεοτόκου. Εδώ πρωτο-αντήχησε ο Ακάθιστος Ύμνος για να αποτελέσει σύμβολογια τη ζωή του γένους μας.

Αλλά και σήμερα αποτελεί το συμπαθές προσκύνημαόχι μόνο των κατοίκων αλλά και όλων των επισκεπτών τηςπόλης.

Πολλές εκδοχές για την ονομασία «Βλαχέρναι». Οσυγγραφέας μας τις παραθέτει. Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότιπροήλθε από τις παλαμύδες που ψαρεύονταν εκεί. Λατινι-κά Λακέρναι-Βλαχέρναι. Άλλη εκδοχή από τα Βλάχνα (τιςφτέρες) και την πλούσια βλάστηση της περιοχής. Άλλη ά-ποψη από τα χέρια μιας ολόσωμης μαρμάρινης εικόναςτης Θεοτόκου απ’ όπου έρεε αγίασμα. Μέσα σ’ αυτό το α-γίασμα υπήρχε και το εκτύπωμα του χεριού της Παναγίας.Οι Βλαχέρνες, σύμφωνα με το Διονύσιο το Βυζάντιο, έ-πρεπε να ήταν στην αρχαιότητα μεγάλος συνοικισμός καινα είχε βασιλιά. Από το όνομα ενός βασιλιά πρέπει να πή-ρε την ονομασία αυτή όλη η περιοχή. Προς αυτή την εκδο-χή κλείνει περισσότερο ο συγγραφέας.

Πολλοί ιστορικοί θεωρούν ιδρύτρια του ναού τη βασί-λισσα Πουλχερία το έτος 435 μ.Χ. Ο συγγραφέας όμως θε-ωρεί ότι το ναό έκτισε ο Ιουστίνος ο Α θείος τουΙουστινια-νού και τον επισκεύασε ο Ιουστίνος ο Β. Επικα-λείται δε ως πηγές τον ιστορικό της Ιουστινιάνειας εποχήςΠροκό-πιο και δύο επιγράμματα της Παλατινής Ανθολο-γίας.

Αρχικά ο ναός βρισκόταν έξω από τα τείχη της Πόλης.Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος όμως το 627 μετά το θαύματης Παναγίας που κατέστρεψε τον στόλο των Αβάρων καιτους ανάγκασε να λύσουν την πολιορκία της Πόλης και ναφύγουν, κατασκεύασε πρόσθετο τείχος όπου συμπεριέλα-βε και την περιοχή των Βλαχερνών.

Ο αρχαίος ναός της Θεοτόκου κάηκε το 1434 λίγο πριντην Άλωση. Βρισκόταν δε στο χώρο που κατέχει τώρα οναός του ιερού Αγιάσματος των Βλαχερνών.

Το έργο του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου «Βασί-λειος Τάξις» μας παρέχει τέλεια περιγραφή του συγκροτή-ματος στο κεφάλαιο που αφορά την τάξη που πρέπει νατηρείται όταν οι βασιλείς πήγαιναν στις Βλαχέρνες ναλουσθούν στο Αγίασμα. Το Αγίασμα των Βλαχερνών το1847 έγινε αφορμή μεγάλης διαμάχης μεταξύ των ενορι-τών του Αγίου Δημητρίου Ξυλοπόρτη και της συντεχνίαςτων Γουναράδων που διεκδικούσαν την κυριότητα του, ε-πειδή είχαν αγοράσει τα κτήματα γύρω από το Αγίασμα.Με πατριαρχικό γράμμα τέθηκε τέρμα σ’ αυτή τη διαμάχηορίζοντας ότι οι Εκκλησίες, τα αγιάσματα και όλα τα καθι-δρύματα δεν ανήκουν σε καμιά αυτοδιοίκητη διοίκηση αλ-λά σ’ όλο το γένος.

Η Παναγία του Μουχλίου Ο μόνος Βυζαντινός ναός στην Πόλη που βρίσκεται σε

συνεχή λειτουργία μέχρι τις ημέρες μας χωρίς ποτέ να έχειμετατραπεί σε τζαμί. Βρίσκεται στον πέμπτο λόφο της ε-πτάλοφης πόλης, στη συνοικία Φανάρι μεταξύ της Μεγά-λης του Γένους Σχολής και του Ιωακείμειου Παρθεναγω-γείου. Είναι γνωστός με τα ονόματα Παναγία Μουχλιώ-τισσα, Θεοτόκος Παναγιώτισσα, Παναγία των Μογγόλωνκαι στα τούρκικα Κανλί Κιλισέ (ματωμένη εκκλησία). Οκορυφαίος Βυζαντινολόγος Στήβεν Ρόνσιμαν αναφέρειότι κατά τον 18ο αι. μόνο τρεις από τις προ της Αλώσεωςεκκλησίες είχαν μείνει σε χριστιανικό χέρια: ο Άγιος Γεώ-

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣργιος Κυπαρισσιών, ο Άγιος Δημήτριος Καναβού (Ξυλο-πόρτης) και η Παναγία η Μουχλιώτισσα.

Υπάρχει η άποψη ότι το προσωνύμιο Μουχλιώτισσαπροέρχεται από την πόλη Μουχλίον της Αρκαδίας, οι κά-τοικοι της οποίας εγκαταστάθηκαν το 1242 στο Φανάρι.Άλλη εκδοχή, ότι πρόκειται για την απόδοση στα ελληνικότης σλαβικής λέξης Mogyla (Μογγολία). Τον 13ο αι. η φυ-σική κόρη του αυτοκράτορα Μιχαήλ 8ο Παλαιολόγου πα-ντρεύεται τον χάνο των Μογγόλων Απαγά. Μένει στην αυ-λή των Μογγόλων15 χρόνια και μετά τη δολοφονία τουάντρα της το 1282 επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη. ΗΔέσποινα των Μογγόλων, όπως έμεινε γνωστή, αγόρασεαπό τη Μαρία Δούκαινα Ακροπολίτισσα μεγάλη έκτασηγης στο Φανάρι, στην περιοχή «τα Παναγίου» σε προAπά-ρχουσα μονή, όπου περιλαμβάνονταν διάφορα κτίσματα,κήποι, αμπελώνες και ο ναός της Θεοτόκου Παναγιωτίσ-σης. Η Μαρία των Μογγόλων ενίσχυσε οικονομικά τη μο-νή αφιερώνοντας όλη την περιουσία της. Ανήγειρε κελιάκαι μόνασε με άλλες μοναχές μέχρι το τέλος της ζωής της.Μετά το 1453, την Άλωση της Πόλης από τους ΟθωμανούςΤούρκους, εμφανίζεται πάλι στο ιστορικό προσκήνιο οναός.

Σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς ο Μωάμεθ ο πορθη-τής με Φιρμάνι, χώρισε το ναό της Παναγίας Μαγουλιωτίσ-σης και τους παρακείμενους χώρους ως επιβράβευση στονχριστιανό αρχιτέκτονα Χριστόδουλο, ο οποίος έκτισε τοτέμενος του πορθητού (Fatix Τζαμί) πάνω στον κατεδαφι-σθέντα ναό των Αγίων Αποστόλων. Μ’ αυτό το Φιρμάνιτου Πορθητού θα σωθεί και τους επόμενους αιώνες ο ναόςκαι δε θα μετατραπεί ποτέ σε τέμενος. Προ των θλιβερώνγεγονότων του 1955 στο ναό φυλάσσονταν ιερά σκεύη, πο-λύτιμα κειμήλια και ιερό λείψανα. Στο δεξιό μέρος τουναού κάτω από το δάπεδο υπάρχει Βυζαντινό Αγίασμα τηςΚοιμήσεως της Θεοτόκου. Σύμφωνα με πληροφορίες Φα-ναριωτών βρέθηκαν εκεί και τα χρυσοκέντητα πέδιλα τηςκυράς των Μουγολίων Μελάνης Μοναχής, τα οποία αφιέ-ρωσε στην Παναγία όταν την θεράπευε από παράλυση τωνκάτω άκρων. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έδειξε πάντοτειδιαίτερο ενδιαφέρον για την ενοριακή ζωή και πορεία τουναού. Με Σιγιλλιώδες Γράμμα που βρίσκεται ανηρτημέναμέσα στο ναό επιβεβαιώνεται η μέριμνα της Μητρός Εκ-κλησίας προς την κοινότητα Μουχλίου.

Άγιος Δημήτριος Ξυλοπόρτης Στην άκρη της Συνοικίας των Βλαχερνών περιμένει τον

επισκέπτη - προσκυνητή ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημη-τρίου τον Καναβού. Αυτή ήταν η αρχική ονομασία τουναού. Η ονομασία Ξυλόπορτα είναι μεταγενέστερη απότις δυο προς το δρόμο ξυλόγλυπτες πόρτες.

Ο ναός κτίσθηκε τον 9ο αι. από τον Βάρδα, θείο τουΜιχαήλ του Γ. Δίπλα στο ναό κατοικούσε ο Νικόλαος Κα-ναβός, ο Πατρίκιος που έγινε αυτοκράτορας το 1204 για 8μόνο ημέρες, ύστερα από επανάσταση. Ο ναός λέγεται ότιπήρε το όνομα του βραχύβιου αυτού αυτοκράτορα. Έμει-νε δε άθικτος μετά την Άλωση του 1453, σύμφωνα με τονΡάνσιμαν. Το έτος 1597 εμφανίζεται κατεστραμμένος. Οτότε τοποτηρητής του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Πα-τριάρχης Αλεξανδρείας Μελέτιος Πηγάς φαίνεται απότην αλληλογραφία του, ότι επιθυμεί να οικοδομήσει εκείΠατριαρχείο, γιατί δεν έχει τόπο να εγκατασταθεί. Η Με-τατροπή του Αγίου Δημητρίου σε Πατριαρχικό Ναό, αρ-χίζει τον Ιούλιο του 1597. Παρέμεινε δε εκεί μέχρι το 1601.

Επί Οικουμενικού Πατριάρχου Ματθαίου Β τον απόΙωαννίνων, μεταφέρθηκε και εγκαταστάθηκε στο Φανάριόπου παραμένει αμετακίνητο μέχρι σήμερα. Από σχετικήεπιγραφή του ναού πληροφορούμαστε ότι το 1729 έγινεπαρανάλωμα του πυρός, κτίσθηκε πάλι το 1730. Ανακαινί-σθηκε κατά τα έτη 1933 και 1960. Στις μέρες μας, επειδήο ναός παρουσίαζε δείγματα κατάρρευσης, με δαπάνεςτης αδελφοποιημένης κοινότητας του Αγίου ΔημητρίουΝέου Σκοπού Σερρών και του επιχειρηματία κ. ΓερασίμουΒασιλόπουλου, ο ναός εξωρα[στηκε. Η ύπαρξη ειδικούχώρου στο υπόγειο για την φύλαξη του Αγίου Μύρου, κα-θώς και η παλαιά συνήθεια στη μνήμη του Αγίου Δημη-τρίου να γίνεται Πατριαρχική και Συνοδική Χοροστασία,ενισχύουν τη θέση του συγγραφέα ότι ο ναός υπήρξε γιαλίγα χρόνια έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Με μεγάλο σεβασμό στις ιστορικές πηγές, ο Σεβασμιό-τατος Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων κ. Ιάκωβος επέλε-ξε αυτούς τους τρεις ιστορικούς ναούς της Πόλης για νατους παρουσιάσει στους αναγνώστες του. Εύχεται να μπο-ρέσουν οι αναγνώστες να ακούσουν τη φωνή των πατέρωνμας και να γευθούν το μεγαλείο της Ανατολικής Ορθόδο-ξης Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης.

Παναγιά Μουχλιώτισα. Η είσοδος του Αγίου Δημητρίου Ξυλόπορτας.

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αναμνηστική φωτογραφία στο Οχυρό της Νυμφαίας. Κατά την ξενάγησή μας στο Οχυρό Νυμφαίας.

Επίσκεψη στο Οχυρό Νυμφαίας. Επίδοση αναμνηστικών εκ μέρους του Σεβασμιώτατουστον Λοχαγό του Οχυρού.

Καφές – Αναψυκτικό μετά την επίσκεψή μας στο Οχυρό Νυμφαίαςστο τουριστικό του Δήμου.

Το πάνελ των ομιλητών κατά την εκδήλωση.

Ο εφημέριος π. Κωνσταντίνος Τσουρέλης κατά τη στιγμήτης ομιλίας του στην επετειακή εκδήλωση.

Άποψη από το ακροατήριο.

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η μικτή χορωδία του Δήμου Κομοτηνής στην εκδήλωση. Ο Δήμαρχος, ο Σεβασμιώτατος, ο Άρχοντας Ορφανοτρόφος καιο εφημέριος κατά το επίσημο γεύμα.

Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στον Ι.Ν. Μεταμόρφωσηςτου Σωτήρος Καρυδιάς.

Ο Άρχοντας Ορφανοτρόφος στην Αρχ. Θεία Λειουργία.

Επίδοση αναμνηστικών στον Σεβασμιώτατο από τον εφημέριοκαι το εκκλησιαστικό συμβούλιο.

Η επίδοση αναμνηστικής πλακέτας από τον εφημέριογια τα 40 χρόνια ιεροσύνης.

Επίδοση αναμνηστικού μεταλλίου του Ι.Ν. στην πρόεδροτης Δικονίας Αγάπης κυρία Αγνή Νικολα7δου

κατά την στιγμή της Αδερφοποίησης των δύο Συλλόγων.Επίδοση από τον Σεβασμιώτατο στον εφημέριο

π. Κων/νο Τσουρέλη το μετάλλιο του Αγίου Νικολάου Χάλκης.

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΡΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail: karidia9@otenet.gr

Êýñéå Éçóïý ×ñéóôÝ åëÝçóüí ìå ôïí áìáñôùëü