T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE

GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE DAİRE BAŞKANLIĞI

ÇÖLLEŞME

2/30

3/30

“İklim değişiklikleri ve insan faaliyetleri de dahil olmak üzere çeşitli faktörler yüzünden toprağın doğal özelliklerini yitirmesi.”“Kısaca toprak/arazi bozulumudur.”

ÇÖLLEŞME

DOĞAL NEDENLER

• Toprak aşınımı (su ve rüzgar erozyonu, kumul hareketleri).

• Toprak verim kalitesinin bozulması.

• İklimsel değişimler.

4/30

TEKNİK NEDENLER

• Orman alanlarının ve doğal bitki örtüsünün yok edilmesi.

• Tarım ve Orman arazilerinin amaç dışı kullanımı.

• Hatalı tarım uygulamaları.

• Meraların yanlış, düzensiz, kontrolsüz ve ağır biçimde otlatılmaları.

• Plansızca ve yanlış yapılan sulamalar.

• Toprak kirlenmesi.

5/30

SOSYOEKONOMİK, YÖNETİMSEL VE YASAL NEDENLER

• Yasal mevzuattan kaynaklanan sorunlar

• Göç• Eğitimsizlik

6/30

DÜNYA’DA ÇÖLLEŞME

7/30

Dünya nüfusunun hızla artmasına paralel olarak gıda ihtiyacındaki açığın büyümesi çölleşme ve arazi bozulmalarının bir sonucudur.

Çölleşme ve buna bağlı olan arazi bozulmalarının nedenleri; aşırı otlatma, iklim değişikliği, ormanların tahribi, sağlıksız sulama yöntemleri ve toprağın aşırı kullanımıdır.

DÜNYA’DA ÇÖLLEŞME

8/30

• Çölleşme ve kuraklık 4 milyar ha alanı ve 110 ülkede yaşayan 1,2 milyar nüfusu doğrudan tehdit etmekte.

• 1960-1990 yılları arasında 450 milyon ha orman alanı yok olmuştur.

• Dünya’da her sene 6 milyon ha alan çölleşmektedir.

• FAO verilerine göre Dünya’daki orman varlığı yılda yaklaşık 7.3 milyon ha azalmaktadır.

• BM Çevre Programı UNEP’e göre; küresel düzeyde, çölleşmeden doğrudan etkilenen bölgelerde yıllık gelir kaybı 42 milyar dolarken, çölleşme ile mücadelenin yıllık bedeli sadece 2,4 milyar dolardır.

DÜNYA’DA ÇÖLLEŞME

9/30

Afrika’nın Sahel kuşağında, 1968-1973 yılları arasında meydana gelen kuraklık sonucu bu bölgede büyük bir insanlık dramı yaşanmıştır.

DÜNYA’DA ÇÖLLEŞME

10/30

• Birleşmiş Milletler 1974 yılı genel kurulunda; çölleşmeyle savaş eylem planı hazırlamak üzere, Birleşmiş Milletler Çölleşme Konferansının toplanması dahil, çölleşmeyle savaş için uluslararası işbirliğine gidilmesi çağrısında bulunmuştur.

DÜNYA’DA ÇÖLLEŞME

11/30

• Bu çağrıyla, 1977 de Kenya’nın başkenti Nairobi’de Birleşmiş Milletler Çölleşme Konferansı toplanmış, ulusal, bölgesel ve uluslararası seviyelerde çölleşmeye karşı alınabilecek işbirliğini içeren Çölleşme ile Mücadele Eylem Planı görüşülerek kabul edilmiştir.

DÜNYA’DA ÇÖLLEŞME

12/30

BM Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesinin Tarihçesi

• 5 Haziran 1972 Çevre Konferansı• 1977 Çölleşme Konferansı-Eylem Planı• 1992 Sözleşmenin Hazırlanması• 17 Haziran 1994 Sözleşmenin Kabulü• 15.10.1994 Türkiye’nin İmzalaması• 16 Mayıs 1998 Sözleşmenin Resmi

Gazetede yayınlanması• 9 Mart 2005 Ulusal Eylem Programının

Resmi Gazetede Yayınlanması

DÜNYA’DA ÇÖLLEŞME

13/30

TÜRKİYE’DE ÇÖLLEŞME • Dünya Çölleşme Tehlikesi Haritasında, Türkiye’nin önemli

bir bölümü çölleşmeye hassas olarak gösterilmektedir.

USDA-NRCS, Soil Survey Division, World Soil Resources, Washington D.C ( Birleşik Devletler Tarım Bakanlığı, Doğal Kaynakları Koruma Dairesi )

14/30

Türkiye; • uzun yıllar boyunca yanlış arazi kullanımı,• hatalı tarım uygulamaları, • mera ve orman sahalarında tahribat, • iklim ve topografik yapı, • toprakların erozyona karşı hassas olması sebepleriyle,

erozyona maruz ülkeler arasındadır.

TÜRKİYE’DE ÇÖLLEŞME

15/30

DÜZELTİLEBİLİR ÇÖLLEŞME SORUNLARI• Erozyon• Ormansızlaşma• Mera alanlarında bozulum• Toprakların organik madde kaybı• Arazilerin fiziksel bozulumları• Yanlış arazi kullanımı• Kullanılabilir suyun azalması• Çoraklaşma• Sulanan topraklarda tuzluluk sorunu• Tarım ilaçları• Toprak kirlenmesi• Doğal vejetasyon ve Bioçeşitliliğin bozulumu

TÜRKİYE’DE ÇÖLLEŞME

16/30

Yanlış arazi yönetimleri nedeniyle ortaya çıkan en önemli sorun Erozyondur.

TÜRKİYE’DE ÇÖLLEŞME

17/30

Mera alanları

Orman Alanları

Tarım Alanları

TÜRKİYE’DE ÇÖLLEŞME

18/30

Kurak ve yarı kurak alanlar: Trakya, İç Anadolu Bölgesi,Orta Karadeniz’in iç kesimleri, Doğu Anadolu’nun doğusu.

TÜRKİYE’DE ÇÖLLEŞME

19/30

TÜRKİYE'DE ORMAN VARLIĞI

Ülke alanı : 78.3 milyon hektar

Orman alanı : 21.5 milyon hektar (%27,6)

ProductiveForest Unproductive Forest4647484950515253

%51

%49

Series1

20/30

%30 Orman Varlığı hedefine ulaşmak için 2008 – 2012 yıllarını kapsayan “Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberliği Eylem Planı” uygulamaya konmuştur.

TÜRKİYE'DE ORMAN VARLIĞI

21/30

TÜRKİYE'DE ORMAN VARLIĞI

22/30

TÜRKİYE'DE ORMAN VARLIĞI

23/30

24/30

YAPILAN ÇALIŞMALAR

• Ağaçlandırma

• Rehabilitasyon

• Erozyon Kontrolü

• Yeşil Kuşak Ağaçlandırması

• Suni Gençleştirme

• Enerji Ormanı Tesisi

• Mera Islahı

YAPILAN ÇALIŞMALAR

25/30

YAPILAN ÇALIŞMALAR

26/30

Eylem programı kapsamında ilgili kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen faaliyetler;

• Konya Ereğli havzasının projelendirme çalışmaları ilgili kurumlarının katılımı ile devam etmektedir.

• Avrupa Uzay Ajansının koordinasyonunda Portekiz ve İtalya ile birlikte Çölleşmeyi İzleme Projesi yürütülmektedir.

• Ormanların planlanması çalışmalarında odun üretimi temeline dayanan planlama yaklaşımı terk edilerek, ormanların fonksiyonlarını ön plana çıkaran fonksiyonel planlama metodu uygulanmaya başlanmıştır.

• Sulak alan yönetim planları hazırlanmış, toprak koruma ve arazi kullanımı kanunu uygulamaya girmiştir.

• Toprak kirliliği kontrol yönetmeliği çıkarılmıştır.

27/30

YAPILAN ÇALIŞMALAR

• Hava kirliliğinin ormanlar üzerine etkisini azaltmak amacıyla ormanların izlenmesine yönelik bir proje başlatılmış ve uygulanmaktadır.

• Mera arazilerinin kabiliyet sınıflarına uygun olarak kullanılmasını sağlaması amaçlı ve TÜBİTAK destekli “Ulusal Mera Kullanım ve Yönetim” projesi çalışmaları devam etmektedir.

• Su havzalarının korunması amacıyla muhafaza ormanları tesis edilmektedir. Bu yerlerde arazinin bozulmasına yönelik herhangi bir faaliyete müsaade edilmektedir.

• Birleşmiş Milletler Çevre Programı; Birleşmiş Milletler Çevre Programının dünya çapında başlatmış olduğu 1 milyar ağaç dikim kampanyasına 200 milyon adet ile destek verilmiştir.

• Kamuoyunun bilinçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi çalışmaları devam etmektedir.

FAALİYETLERİN TAKİBİ

Her yılın Nisan ayında ilgili kuruluşlardan,

Türkiye Ulusal Eylem Programı kapsamında yaptıkları faaliyetler hakkında bilgi talep edilmektedir.

Bu bilgiler Daire Başkanlığımızca derlenip, değerlendirilmeye

alınmaktadır.

28/30

ÖNERİLER• İyi tarım uygulamaları teşvik edilmeli,

• Su kaynaklarının kaybı ve toprak tuzlanması önlenerek kuraklık etkileri azaltılmalı,

• Ağaçlandırma teşvik edilirken, mümkün olduğu kadar orman yangınları ile mücadele edilmeli ve önlenmeli,

• Erozyon ve kumul birikimiyle mücadele edilmeli,

• Özellikle çiftçilerin büyük baş hayvan yetiştiricilerinin ve diğer ilgili sosyal grupların konu hakkında bilinçlenmeleri sağlanmalı ve problemin halkın katılımı ile çözümü hedeflenmeli.

29/30

30/30

TEŞEKKÜRLER