T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI -...

T.C.

MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI

GEMĠ YAPIMI

GEMĠ YAPI ELEMANLARI ÇĠZĠMĠ VE

MODELLEMESĠ

Ankara, 2014

i

Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve

Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak

öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıĢ bireysel öğrenme

materyalidir.

Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiĢtir.

PARA ĠLE SATILMAZ.

ii

AÇIKLAMALAR ................................................................................................................... iv

GĠRĠġ ....................................................................................................................................... 1

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-1 ..................................................................................................... 3

1. NUPAS CADMATIC HULL TEMEL ÇĠZĠM KOMUTLARI ........................................... 3

1.1. Nupas Cadmatic Hull Tanımı ........................................................................................ 3

1.2. Programın ÇalıĢtırılması ................................................................................................ 3

1.3. Çizim Penceresi ............................................................................................................. 5

1.4. Yeni Blok OluĢturmak................................................................................................... 6

1.5. Çizim Alanı Tanımları ve Yönler .................................................................................. 7

1.6. Üstten GörünüĢler (Top View) için Çizim Alanı OluĢturmak ...................................... 8

1.7. Yan GörünüĢ (Side View) için Çizim Alanı OluĢturmak ............................................ 10

1.8. Posta Kesitleri (Frame View) için Çizim Alanı OluĢturmak ....................................... 12

1.9. OluĢturulmuĢ ve Kayıtlı Olan Çizim Alanlarına GeçiĢler ........................................... 14

1.10. Top View Çizim Alanında Bir Pleytin Çizilmesi ...................................................... 15

1.11. Side View Çizim Alanında Bir Pleyt‟in Çizilmesi .................................................... 22

1.12. Frame View Çizim Alanında Bir Pleyt‟in Çizilmesi ................................................. 25

1.13. Düzenleme ve DeğiĢiklik Yapma .............................................................................. 26

1.13.1. Çizim Alanı DeğiĢkenleri Yeniden Düzenlemek ............................................... 26

1.13.2. Önceden YaratılmıĢ Pleyt Ölçüleri Yeniden Düzenlemek ................................ 28

1.13.3. Önceden YaratılmıĢ Pleyt Üzerinde Belirli ġekillerde BoĢaltmalar Yapmak ... 30

1.13.4. Pleyt Üzerinde OluĢturulan Contour‟ları Silmek ............................................... 36

1.13.5. Önceden YaratılmıĢ Bir Plakayı Ġstenilen Sayıda Parçalara Bölmek ve Her

Parçada Ayrı Ayrı Düzenlemeler (Kalınlık DeğiĢikliği, Delik Delme, vb.) Yapmak ... 36

1.13.6. Birbirinden Ayrı Pleytleri BirleĢtirmek ............................................................. 44

1.14. Standart Yazı Eklemek .............................................................................................. 45

1.15. Ölçülendirme Yapmak .............................................................................................. 48

1.16. Delik Delmek ............................................................................................................ 49

1.16.1. Merkez Belirleme Yöntemi ile Delik OluĢturmak ............................................. 49

1.16.2. Pleyt Çizme Yöntemiyle Delik OluĢturmak ...................................................... 51

1.16.3. Var Olan Kenarlara Göre Delik OluĢturmak ..................................................... 52

1.16.4. Herhangi Bir KöĢeye Standart Delik Delmek .................................................... 54

1.16.5. Endazeye Paralel ve Ġstenen Sayıda Delik Delmek ........................................... 56

1.17. Delik Düzenlemek ..................................................................................................... 57

1.18. Delik Kopyalamak ..................................................................................................... 59

1.19. Simetrik Delik Yaratmak ........................................................................................... 61

1.20. Delik TaĢımak ........................................................................................................... 62

UYGULAMA FAALĠYETĠ ............................................................................................... 63

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ..................................................................................... 65

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-2 ................................................................................................... 66

2. PROFĠL ATMAK .............................................................................................................. 66

2.1. Tanımlar ve Profil Atma ÇeĢitleri ............................................................................... 66

2.1.1. Komut GiriĢi ve Anlamları .................................................................................. 66

2.2. Yatay Profil Atmak ..................................................................................................... 67

2.3. DüĢey Profil Atmak ..................................................................................................... 69

ĠÇĠNDEKĠLER

iii

2.4. KarĢıdan BakıĢta Profil Atmak .................................................................................... 71

2.5. Serbest Profil Atmak ................................................................................................... 73

2.6. Profil Düzenlemek ....................................................................................................... 74

2.6.1. Yön DeğiĢtirme (Kesitten BakıĢ) ......................................................................... 74

2.6.2. Yönü DeğiĢtirme (Üstten BakıĢ) ......................................................................... 75

2.6.3. Büyüklük ve Tip DeğiĢtirme (Kesitten BakıĢ) .................................................... 76

2.6.4. Büyüklük ve Tip DeğiĢtirme (Üstten BakıĢ) ....................................................... 77

2.6.5. Uç Tipi DeğiĢtirme .............................................................................................. 78

2.6.6. Profil ĠliĢkileri ...................................................................................................... 78

2.6.7. Uzatma-Kısaltma ................................................................................................. 78

2.6.8. Uç ĠliĢkileri .......................................................................................................... 78

2.6.9. Döndürme (Serbest Açıda) .................................................................................. 79

2.6.10. Profil BirleĢtirme ............................................................................................... 80

2.6.11. Profil Kesme ...................................................................................................... 80

2.7. Profil GeçiĢleri Açmak (Cutouts) ................................................................................ 81

2.8. Dikmeler Atmak (Pillars) ............................................................................................ 82

2.9. Yüzeylere Profil Atmak ............................................................................................... 83

2.10. Flenç Atmak .............................................................................................................. 84

2.11. Braket Atmak ............................................................................................................ 85



ÖĞRENME FAALĠYETĠ-3 ................................................................................................... 90

3. PARÇA NUMARALAMA, PARÇA LĠSTESĠ, NESTĠNG .............................................. 90

3.1. Otomatik Parça Numarası OluĢturmak ........................................................................ 90

3.2. Parça Listesi Çıkarmak ................................................................................................ 91

3.3. Nesting Çıkarmak ........................................................................................................ 92

3.4. Katı Modelden Ġki Boyutlu Resimler Çıkarmak ......................................................... 93



MODÜL DEĞERLENDĠRME .............................................................................................. 99

CEVAP ANAHTARI ........................................................................................................... 100

KAYNAKÇA ....................................................................................................................... 102

iv

AÇIKLAMALAR

ALAN Gemi Yapımı

DAL/MESLEK Gemi Ressamlığı

MODÜLÜN ADI Gemi Yapı Elemanları Çizimi ve Modellemesi

MODÜLÜN

TANIMI

Gemi projelerinin hazırlanmasında kullanılan çizim

programının kullanımı ile ilgili bilgilerin verildiği öğrenme

materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOġUL Ön koĢul yoktur.

YETERLĠK Gemi yapı elemanlarını çizmek ve modellemek

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Bu modül sonunda gerekli koĢullar sağlandığında,

Nupas programının temel kavramlarını öğrenerek çeĢitli

parçaların çizimini yapabileceksiniz.

Amaçlar

1. Nupas Cadmatıc Hull temel çizim komutlarını

öğreneceksiniz.

2. Profil atma komutlarını öğreneceksiniz.

3. Parça numaralama, parça listesi, nesting oluĢturmayı

öğreneceksiniz.

EĞĠTĠM ÖĞRETĠM

ORTAMLARI VE

DONANIMLARI

Ortam: Bilgisayar laboratuvarı

Donatım: Çizim takımları, bilgisayar donanımı, paket program

ÖLÇME VE

DEĞERLENDĠRME

Modülün içinde yer alan, her faaliyetten sonra verilen ölçme

araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek kendi kendinizi

değerlendireceksiniz.

Öğretmen, modülün sonunda, ölçme aracı ( test, çoktan

seçmeli, doğru-yanlıĢ, vb. ) kullanarak modül uygulamaları ile

kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir

AÇIKLAMALAR

1

GĠRĠġ Sevgili Öğrenci,

Bu faaliyetler sonucunda gemi dizaynında yaygın olarak kullanılan “Nupas Cadmatıc

Hull” programını kullanmayı, komutlarını ve uygulama örneklerini göreceksiniz.

Programın temel mantığı, gemi yapısı elemanlarının önceden hazırlanan bir endaze

planına (shape) göre modellenmesi ve bu modelden yararlanılarak nestingleri (kesim

resimleri) çıkarma, parça listeleri çıkarma ve iĢçilik resimleri çıkarma vb. iĢlemler

yapabilmektir.

Program sadece gemi inĢasına yönelik olduğu için kullanım kolaylığı sağlamakta

dolayısıyla zamandan tasarruf edilmektedir. Ayrıca hata en aza indirildiğinden malzeme

kaybına da meydan verilmemektedir.

Modülün uygulanabilmesi için mutlaka “Nupas Cadmatıc Hull” paket programına

ihtiyaç vardır. Bu modüldeki uygulamalar verilen bir endazeye göre yapılmıĢtır.

Modül tam uygulandığında öğrenilen bilgilerle bu programı kullanan dizayn

bürolarda geminin tekne kısmı ile ilgili tüm çizimleri kolayca yapabilirsiniz.

GĠRĠġ

3

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-1

Bu faaliyet sonunda gerekli koĢullar sağlandığında, Nupas programının temel

kavramlarını öğrenerek çeĢitli parçaların çizimini yapabileceksiniz.

ÇizilmiĢ projeleri inceleyiniz.

Dizayn bürolarda araĢtırma yapınız.

1. NUPAS CADMATIC HULL TEMEL ÇĠZĠM

KOMUTLARI

1.1. Nupas Cadmatic Hull Tanımı

Nupas gemi inĢa tasarımcıları ve uygulayıcıları için hazırlanmıĢ bir çizim programıdır.

Program yardımıyla bir gemiye ait yapı elemanları, ölçüleri serbest girilerek ya da hazır

dosyalardan seçilerek çizilebilmektedir. Temel mantık olarak önce modeller oluĢturulmakta

daha sonra ise modellerden görünüĢler ve nestingler çıkarılmaktadır.

1.2. Programın ÇalıĢtırılması

Komutu ile çalıĢtırılan programda ilk olarak karĢımıza çıkan aĢağıdaki pencerede sol

taraftan proje (shape) seçilir. Sağ taraftan ise blok numarası seçilmelidir. Örneklerde

yapılacak iĢlemler gösterilmiĢtir

ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1

AMAÇ

ARAġTIRMA

4

ġekil 1.1: Proje (shape) seçmek

ġekil 1.2: Blok seçmek

Hull seçilecek Proje seçilecek

Blok seçilecek

5

1.3. Çizim Penceresi

ġekil 1.3: Nupas Cadmatic penceresi

Nupas çizim penceresi diğer çizim programlarına benzer bir yapıya sahip olup bazı

kolay ulaĢımlar getirilmiĢtir. Ekranın en üst tarafında menü satırı onun altında ise ikon satırı

vardır. Çizimin yapılacağı çizim alanı ve alt tarafta ise komut satırı, en altta ise kullanıcıya

bulunduğu ortamı ve proje ile ilgili bilgilerin verildiği satır bulunmaktadır.

Menüler ve ikonlara ilgili kullanım bilgileri ilerleyen konularda detaylı Ģekilde

verilecek ve uygulamaları yaptırılacaktır.

ġekil 1.4: Yeni blok oluĢturma penceresi

6

1.4. Yeni Blok OluĢturmak

File New Block

ġekil 1.5: Yeni blok numarası girme penceresi

ġekil 1.6: Blok alanı girme penceresi

BLOĞUNUZUN

ADI

200

SADECE ONAYLA

7

ġekil 1.7: SolidDash penceresi

Bu pencerede 200 bizim bloğumuz, eğer önce oluĢturulan komĢu blokla birlikte

çalıĢacaksak sol taraftan komĢu bloğu seçerek kesik çizgilerle ekrana gelmesini

sağlayabiliriz.

1.5. Çizim Alanı Tanımları ve Yönler

Nupas Cadmatic Hull ile bir çizim yapabilmek için öncelikle bazı temel kavramların

bilinmesi gerekir.

Bilindiği gibi gemiye üç temel noktadan bakılmaktadır.

Güverteden ( Top View)

Posta kesitlerinden (Frame View)

Sancak tarafından (Side View)

Burada dikkat edilecek en önemli konu ise bu programda mesafelerin nasıl

tanımlandığıdır. Çünkü daha sonra gireceğimiz rakamsal değerler bu tanımlamalara göre

olacaktır. AĢağıdaki Ģematik resimde bir gemiye ait boy ekseni (Center Line), postaları ve

güverteden bakıĢ verilmiĢtir.

Gemi boy doğrultusundaki ölçüler (Length), Base Line‟dan olan yükseklikler (Height)

ve iskele- sancak doğrultusundaki ölçüler ise (Breadth) olarak tanımlanmıĢtır.

Burada Evet ya da Hayır

seçilebilir. Yeni çalıĢmaya

baĢlayanlar için Hayır

seçmek daha doğru olur.

8

ġekil 1.8: Çizim alanları ve yönler

1.6. Üstten GörünüĢler (Top View) için Çizim Alanı OluĢturmak

ġekil 1.9: Güverte oluĢturma komut sırası

Create View

Top View

9

Burada amaç geminin güvertelerinden bakılacağını ve burada bulunan elemanların

çizileceğini belirlemektir. Komut girilince çıkan aĢağıdaki pencerede ise çizilecek güverte ile

ilgili temel bilgilerin girilmesi gerekmektedir.

ġekil 1.10: BL. 6200 güverte hattı oluĢturulması

6200 örnek olarak verilmiĢtir. Çizilecek güverte Base Line‟dan kaç yükseklikteki ise

onun değeri yazılmalıdır.

Min. Length ve Max. Length ise gemi boyu doğrultusunda hangi postalar arasında

çalıĢılacaksa o değerler girilmelidir.

Min. Breadth ve Max. Breadth değerleri geminin orta ekseninin (Center Line) hangi

tarafında ve hangi mesafelerde çalıĢılacağını belirlemek içindir.

Tabloda bulunan diğer seçenekler ise çizim ekranında görmek istediğiniz elemanlarla

ilgilidir. Ġstendiğinde kapatılabilir ya da açılabilir.

NOT: BakıĢ doğrultusu ve tanımlamalar yapılıp yarat (Create) seçilirse ekranda

aĢağıdaki çizim alanı oluĢacaktır.

Base Line’dan olan

bakıĢ yüksekliği

10

Yeni bir güverte bakıĢı oluĢturmak için önce Save etmek sonra da

Blank Drawing komutu ile boĢ bir çizim alanı oluĢturmak gerekmektedir.

ġekil 1.11: BL. 6200 güverte hattı çizim alanı görünümü

1.7. Yan GörünüĢ (Side View) için Çizim Alanı OluĢturmak

ġekil 1.12: Side View oluĢturma komut sırası

Burada amaç geminin sancak tarafından bakılacağını ve burada bulunan elemanların

çizileceğini belirlemektir. Komut girilince çıkan aĢağıdaki pencerede ise çizilecek boyuna

kesitlerle ilgili temel bilgilerin girilmesi gerekmektedir.

Create View

Side View

11

ġekil 1.13: CL’dan 3960 uzaklıktaki boyuna kesit alanı oluĢturulması

3960 örnek olarak verilmiĢtir. Çizilecek boyuna kesit CL‟dan hangi uzaklıkta ise onun

değeri yazılmalıdır.

Min. Length ve Max. Length ise gemi boyu doğrultusunda hangi postalar arasında

çalıĢılacaksa o değerler girilmelidir.

6500 ise en fazla yükseklik olarak belirtilmektedir. Değerler çizilecek alandan büyük

tutulmalıdır.


aĢağıdaki çizim alanı oluĢacaktır. Yeni Side View bakıĢı oluĢturmak için önce Save etmek

sonra da

Blank Drawing komutu ile boĢ bir çizim alanı oluĢturmak gerekmektedir.

Center Line’dan

çizilecek kesitin uzaklığı

12

ġekil 1.14: CL 3960 endaze hattı çizim alanı görünüĢü

1.8. Posta Kesitleri (Frame View) için Çizim Alanı OluĢturmak

ġekil 1.15: Posta kesitleri oluĢturma komut sırası

Burada amaç geminin Posta kesitlerinden bakılacağını ve burada bulunan elemanların

çizileceğini belirlemektir. Komut girilince çıkan aĢağıdaki pencerede ise çizilecek Postalarla

ilgili temel bilgilerin girilmesi gerekmektedir.

Create View

Frame View

13

ġekil 1.16: 23. posta kesit alanı oluĢturulması

23. Posta örnek olarak verilmiĢtir. Çizilecek enine kesit hangi posta ise onun değeri

yazılmalıdır.

Min. Height ve Max. Height ise hangi yüksekliklerde çalıĢılacaksa o değerler

girilmelidir.


aĢağıdaki çizim alanı oluĢacaktır.

Yeni Side View bakıĢı oluĢturmak için önce Save etmek sonra da

Blank Drawing komutu ile boĢ bir çizim alanı oluĢturmak gerekmektedir

Posta numarası

14

ġekil 1.17: 23. posta çizim alanı görünüĢü

1.9. OluĢturulmuĢ ve Kayıtlı Olan Çizim Alanlarına GeçiĢler

ġekil 1.18: Çizim alanlarını açma penceresi

15

ġekil 1.19: Çizim alanlarına geçiĢ penceresi

Sağ taraftaki listeden bakıĢ yönünü (Top, Side, Frame, Perpendicular, Other) sol

taraftan ise blok içerisindeki çizim bölgesi (6200)…… seçilir.

1.10. Top View Çizim Alanında Bir Pleytin Çizilmesi

Yukarıda belirtildiği gibi öncelikle çalıĢılacak bakıĢ doğrultusu ve çizim alanının

seçilmesi gerekmektedir. Burada yapılacak iĢlem örnekte verilen bir güverte sacını

çizmektir. Bu iĢlemler sırasında giriĢ değerleri saat yönünün tersinde olmalı ve açılan

pencerelere doğru değerlerin girilmesine dikkat edilmelidir. ġekil 1.20‟de örnek bir plaka

yerleĢimleri verilmiĢtir. Daha sonra verilen iĢlem basamakları sırayla uygulandığında

geminin üç bakıĢ yönüne göre plaka oluĢturma iĢlemi gerçekleĢmiĢ olacaktır.

16

ġekil 1.20: Pleyt yerleĢimi ve bakıĢ yönleri

1 no.lu plakayı çizebilmek için bu plakaya ait değerlerin bilinmesi gerekmektedir.

AĢağıdaki örnek verilere göre çalıĢıldığında plaka oluĢturulabilecektir.

17

ġekil 1.21: Çizim alanı seçimi

ġekil 1.22: Çizilecek plakaya bakıĢ

18

ÖRNEK:

1- Min. Length=20

2- Max. Breadth=5000

3- Max. Length=30

4- Min. Breadth=200

ġekil 1.23: Pleyt yaratma komutu giriliĢi

ġekil 1.24: Plakaya kalınlık verme

19

ġekil 1.25: Minimum Length girme

ġekil 1.26: Maksimum Breadth girme

20

ġekil 1.27: Maksimum Length girme ġekil 1.28: Minimum Breadth girme

ġekil 1.29: Çizim doğru ise compute edilir. ġekil 1.30: Okeylenerek pleyt oluĢturulur.

Katı modelini görmek için

21

ġekil 1.31: Yaratılan plakanın katı modelini görme iĢlem basamakları

22

1.11. Side View Çizim Alanında Bir Pleyt’in Çizilmesi

Daha önce de belirtildiği gibi öncelikle çalıĢılacak bakıĢ doğrultusu ve çizim alanının

seçilmesi gerekmektedir. Burada yapılacak iĢlem örnekte verilen bir yan duvar sacını

çizmektir. Bu iĢlemler sırasında giriĢ değerleri saat yönünün tersinde olmalı ve açılan

pencerelere doğru değerlerin girilmesine dikkat edilmelidir. ġekil 1.32‟de örnek bir plaka

yerleĢimleri verilmiĢtir. Daha sonra verilen iĢlem basamakları sırayla uygulandığında istenen

plaka çizilmiĢ olacaktır.

ġekil 1.32: Side View’deki bir plakanın yerleĢimi

ÖRNEK:

1- Min. Length=20

2- Min. Height=3000

3- Max.length=30

23

4- Max. Height= Önceki adımda çizilen Deck 6200 gösterilecek.

ġekil 1.33: Side View’deki 3960 çizim alanının açılıĢı

ġekil 1.34: Yeni alanı update etmek

ġekil 1.35: Plakaya kalınlık verme

24

ġekil 1.36: Side View çizim alanı

ġekil 1.36‟da görüldüğü gibi bir önceki adımda çizilen BL 6200‟deki güverte sacı

yeĢil renkli olarak bu bakıĢ doğrultusunda görünmektedir. Örneğimizdeki adımlarda da

belirtildiği gibi plakanın Max: Height‟ini verirken yeĢil çizginin alt tarafını tıklamak, istenen

değeri seçmek demektir. Çünkü bizim plakamız güverte sacının altına kadar devam

etmelidir. Aksi halde mantıklı bir birleĢtirme söz konusu olmaz.

Verilen örnek değerlere göre ve bir önceki çizimdeki iĢlem basamaklarına devam

edilerek plaka çizilir.

ġekil 1.37: Çizilen plakaların model görünüĢü

25

1.12. Frame View Çizim Alanında Bir Pleyt’in Çizilmesi

Yapılacak ön iĢlemler önceki örneklerdeki gibidir (çizim alanı seçimi vb.).

ġekil 1.38: Frame View’deki bir plakanın yerleĢimi

ÖRNEK:

1- Min. Breadth=Side 3960 gösterilecek.

2- Min. Height=3000

3- Max. Breadth=5000

4- Max. Height= Deck 6200 gösterilecek.

Verilen örnek değerlere göre iĢlem basamaklarına devam edilir.

26

ġekil 1.39: Frame View çizim alnı

ġekil 1.39‟da görüldüğü gibi önceden oluĢturulan plakalar yeĢil renkli olarak

görülmektedir. Yeni oluĢturulacak plaka bu elemanların yüzeylerine yapıĢık olacağından

örnekte de belirtildiği gibi değer girmek yerine bu yüzeylerin istenen tarafları tıklanarak

girilmelidir.

ġekil 1.40: Çizilen plakaların model görünüĢü

1.13. Düzenleme ve DeğiĢiklik Yapma

OluĢturulan bir plaka ve çizim alanı ile ilgili değiĢiklikler daha sonradan yapılabilir.

Burada temel amaç iĢlemleri yeniden yapmaktan ziyade hatanın olduğu ya da eklemeler

çıkarmalar yapılması gerektiğinde önceden oluĢturulan parçalarda sadece tadilat yapmaktır.

Aksi halde zaman kaybı söz konusu olur.

1.13.1. Çizim Alanı DeğiĢkenleri Yeniden Düzenlemek

Çizim ekranında açık olan alanla ilgili temel tanımlamaların değiĢtirilmesi iĢlemidir.

27

DRW komutu seçildiğinde aĢağıdaki pencere açılır ve önceden tanımlanan Ģekli ile

gelir.

ġekil 1.41: Çizim alanı parametrelerini değiĢtirme penceresi

Bu pencerede değiĢtirilmek istenen parametreler tekrar girilerek onaylandığında çizim

alanı yeniden tanımlanmıĢ olur.

Çizim alanı

ölçüleri

değiĢtirilebilir.

28

1.13.2. Önceden YaratılmıĢ Pleyt Ölçüleri Yeniden Düzenlemek

ÖRNEK: 1 no.lu pleyt üzerinde değiĢiklik yapmak için (Deck 6200 açılarak)

ġekil 1.42: Önceden oluĢturulmuĢ bir plakanın ölçülerini değiĢtirme iĢlem basamakları

Change Plate

Relations

29

ġekil 1.43: Ölçüsü değiĢen plakanın görünümü

Aynı Ģekilde side 3960 seçilip düzeltilirse

ġekil 1.44: Side 3960’ın düzeltilmiĢ hali

30

ġekil 1.45: Ölçüsü değiĢen plakaların model görünümü

1.13.3. Önceden YaratılmıĢ Pleyt Üzerinde Belirli ġekillerde BoĢaltmalar

Yapmak

ÖRNEK 1: Önceden oluĢturulmuĢ herhangi bir pleyt üzerinden aĢağıdaki gibi bir parça

çıkarılabilir.

ġekil 1.46: Örnek bir plaka ve boĢaltma ölçüleri

31

Komut satırından

Modify 3D>Plates> Change Plate Relations

veya butonlardan

ġekil 1.47: DeğiĢiklik komutu giriĢi

Komutları girildikten sonra sıra ile aĢağıdaki iĢlemler yapılırsa ve değerler doğru

Ģekilde girilirse ġekil 1.44‟te verilen boĢaltma yapılmıĢ olur.

ĠĢlem Basamakları

Düzenleme yapılacak pleyt seçilince aĢağıdaki dialog pencereleri açılır.

ġekil 1.48: BoĢaltma yapılacak plaka ve boĢaltma baĢlangıç-bitiĢ çizgisi

Start-Stop

adding

32

Ġlk önce baĢlangıç kenarı seçilir ve dialog penceresindeki <Start adding> aktif

hale gelir ve <Start adding> seçilerek iĢleme baĢlama kenarının bu kenar

olacağı belirlenmiĢ olur. Daha sonra verilen ölçülere göre (bu defa saat yönünde

hareket ederek) sırayla

Min. Breadth (1500)

Max. Length (24.5)

Max. Breadth (3500)

Değerleri girilip yine dialog penceresinden <Stop adding> seçilip bir defa daha

baĢlangıç çizgisi tıklanır.

Compute>ok denilerek iĢlem bitirilir.

ġekil 1.49: BoĢaltma yapılmıĢ plakanın model görünüĢü

Eğer oluĢturulan Relation üzerinde değiĢiklik ya da eklemeler olacaksa (radüs, pah,

vb.) yine (Modify 3D>Plates> Change Plate Relations) komutları girilerek ve pleyt seçilerek

yapılabilir. AĢağıdaki örnekte görülen radüsleri oluĢturmak için iĢlem basamakları

verilmiĢtir.

(Modify 3D>Plates> Change Plate Relations)

Pleyt seçilir.

Saat yönünde ucuna 300‟lük radüs açılacak yatay çizgi seçilir (1).

33

ġekil 1.50: Radüs oluĢturulacak plakanın görünüĢü

ġekil 1.51: KöĢelere radüs verme komutları

1

2

Yapılacak

iĢlem

Yarıçap

34

Saat yönünde ucuna 500‟lük radüs açılacak yatay çizgi seçilir (2).

Radüs girilir (500).

Compute

Ok

ġekil 1.52: KöĢelere radüs verme iĢlemi

ÖRNEK 2: Pleyt‟in sağ tarafında açılı boĢaltma yapabilmek için

35

ġekil 1.53: Açılı boĢaltma iĢlemi


Pleyt seçilir.

Start verilecek çizgi seçilir.

Pencereden <Start adding> seçilir.

Max. Breadth girilir (4000).

Penceredeki <No crossever> <Angle from> olarak değiĢtirilerek açı girilir

(135) ve ENTER ile devam edilir.

Min. Breadth girilir (3500).

Max. Length girilir (28).

Max. Breadth girilir (1500).

<Angle to> seçilerek açı değeri girilir (45).

Min. Breadth girilir (1000).

Pencereden <Stop adding> seçilir.

Stop çizgisi gösterilir (tıklayarak).

Compute ve

OK

Daha sonra istenen değiĢiklikler (açı değeri, ölçüler, vb.) yapılabilir.

Start adding(1)

3

4

5

6

7

8

Stop adding(9)

36

1.13.4. Pleyt Üzerinde OluĢturulan Contour’ları Silmek


Pleyt seçilir.

Silinecek çizgi tıklanarak seçilir.

Pencereden <Undo/Remove> seçilerek silinir.

Silme iĢlemleri bittikten sonra <Compute>

Ok

ġekil 1.54: Konturları silme iĢlemi

1.13.5. Önceden YaratılmıĢ Bir Plakayı Ġstenilen Sayıda Parçalara Bölmek ve

Her Parçada Ayrı Ayrı Düzenlemeler (Kalınlık DeğiĢikliği, Delik Delme, vb.)

Yapmak

Plaka bölme iĢlemi iki yöntemle yapılabilir. Birincisi kaynak dikiĢi belirlenerek dikiĢ

yerinden bölmek, ikinci yöntem ise koordinatları vererek doğrudan bölmektir.

Seç

37

1.13.5.1. Kaynak DikiĢ Yerlerini Belirleyerek Bölmek

Kalınlığı 10 mm olan ve tek parçadan

oluĢan plakayı yatay ya da düĢey

doğrultularda istenilen sayıda ve istenilen

aralıklarda parçalara bölmek için

yapılacak iĢlem basamakları aĢağıdaki

örnekte verilmiĢtir.

NOT: Pleyt kalınlığını yazdırmak için

içerisinden

seçilir.

Seçilerek pleyt içerisinde bir

yer tıklanır.

ġekil 1.55: Bölünecek pleyt

Yatay Bölmek

Örnek: 1. parça 1500 Breadth‟dan yatay (Center

Line a paralel) gidecek. Kalınlık 10 mm

2. parça 3500 Breadth‟dan ya da aralarında

2000 adım olacak. Kalınlık 12 mm

3. parça 5000‟de bitecek. Kalınlık 14 mm

ġekil 1.56: Yatay bölünmüĢ pleyt

38

Yukarıdaki ölçülerde bölmek istediğimiz ve her parçaya ayrı kalınlık vereceğimiz

pleyt için iĢlem sırası aĢağıda verilmiĢtir. ĠĢlemler sırayla uygulandığında istenen sonuca

ulaĢılmıĢ olur.

ĠĢlem Basamakları

ġekil 1.57: Yatay kaynak dikiĢi yeri belirleme komut giriĢi sırası

ġekil 1.58: Değer giriĢ penceresi

NOT: Bölünecek pleyt gösterildikten sonra iki defa <Ok>

Welds/Beveling

Horizantal Seam

39

ġekil 1.59: DikiĢ yerleri belirlenmiĢ pleyt

Çizgi renklerinden de anlaĢılacağı gibi sadece pleyt üzerine yatay çizgiler çizildi

(kaynak dikiĢ yerleri), henüz birbirinden ayrılmadı, ayırma iĢlemi yapılamadan kalınlık

tanımlamaları da yapılamaz. ġimdi parçaları ayırma iĢlemini yapmak mümkündür.

ġekil 1.60: Pleyt bölme komut giriĢi

Değer girmek yerine;

1-Yatay (beyaz)çizgiyi seçerek

<Ok>

2-Yatay (beyaz)çizgiyi seçerek

<Ok>

ġekil 1.61: Pleyt bölme yerlerini belirleme

Split Plate

40

ġekil 1.62: BölünmüĢ pleyt

Parçalara kalınlık atamak için:

ġekil 1.63: Pleyt’lere kalınlık atama komut giriĢi

Kalınlığı değiĢtirilecek pleyt

seçilir ve Thickness aktif hale

getirilerek kalınlık girilir. <Ok>

ġekil 1.64: Her parçaya ayrı kalınlık verme

41

Dikey Bölmek

Örnek: Kalınlığı 10 mm olan ve 23. posta ile 30.

posta arasında yer alan pleyt'imizi 26. postadan 250

mm sağ tarafından dikey olarak bölmek için;

1- Insert> Welds/Beveling> Vertical Seam

komutu girilir.

2- AĢağıdaki pencereye veriler girilir.

From frame=26+250

Step size=1

Number of items=1

Pleyt seçilerek <Ok>

ġekil 1.65: Bölünecek pleyt

ġekil 1.66: Bölünme yeri ölçüleri

ġekil 1.67: DikiĢ yeri

42

3- Modyfy plates>Split plate komutu uygulanarak bölme iĢlemi tamamlanır.

1.13.5.2. Doğrudan Bölme ĠĢlemi

Yatay Bölme


ġekil 1.69: Pleyt bölme koordinat giriĢi

NOT: Değerler girildikten sonra bölünecek pleyt gösterilmelidir.

ġekil 1.70: Ġstenen yerden yatay bölünmüĢ pleyt

Split Plate

43

Dikey Bölme


ġekil 1.72: Pleyt bölme koordinat giriĢi

ġekil 1.73: Ġstenen yerden dikey bölünmüĢ pleyt

Split Plate

44

1.13.6. Birbirinden Ayrı Pleytleri BirleĢtirmek

ġekil 1.74: Kalınlıkları farklı pleyt’ler

Görüldüğü gibi pleyt üç parçadan oluĢuyor ancak kalınlıkları farklı, bu durumda ilk

yapılacak iĢlem parça kalınlıklarını eĢitlemek aksi halde birleĢme mantıklı olmaz.

ġekil 1.75: Pleyt’lerin model görünümü

Bu nedenle daha önce uygulanan kalınlık değiĢtirme yöntemi kullanılarak

birleĢtirilecek parçaların kalınlıkları eĢitlenir.

BirleĢtirme için;

1-

ġekil 1.76: Pleyt’leri birleĢtirme komut giriĢi

Join Plates

45

ġekil 1.77: Kalınlıkları eĢitlenmiĢ pleytler

2- BirleĢtirilecek parçalar ikili gruplar halinde seçilerek onaylanır ve birleĢme gerçekleĢir.

ġekil 1.78: Pleyt’in model görünümü

1.14. Standart Yazı Eklemek

Burada temel amaç oluĢturulan parçalarla ilgili bilgileri çizim ekranına yazdırmaktır.

Böylece çalıĢılan alanın kime ait olduğu belirlenmiĢ olur.

ġekil 1.79: Standart yazı ekleme komut giriĢi sırası

46

Komutları girildiğinde aĢağıdaki pencere açılır. Bu pencerede yazdırılacak çizim alanı

metni yer almaktadır. Ayrıca yazı ile ilgili bazı ayarlar da mevcuttur. Ġstendiğinde bu

değiĢkenlerle oynayarak yazı ile ilgili değiĢiklikler (yazı yüksekliği, rengi, alt çizgili vb.)

yapılabilir.

ġekil 1.80: Yazı değiĢkenleri penceresi

47

Ġstenilen yere konumlandırılabilir ve sonra “z” tuĢu basılı tutularak yeri

değiĢtirilebilir.

ġekil 1.81: Çizim alanına yazının konumlandırılıĢı

Eğer daha sonra yazı ile ilgili değiĢiklik yapılacaksa

ġekil 1.82: Yazı ile ilgili değiĢiklikler penceresi

48

Yazı karakteri, rengi, yüksekliği gibi bilgileri değiĢtirmek için ise önce değiĢiklik

yapılacak yazı grubu seçilerek <a> tuĢuna basıldığında yandaki pencere açılır.

Bu tabloda istenilen değiĢiklikler yapılabilir.

Sadece yazının rengi ve layer değiĢiklikleri yapılacaksa yazı grubu seçilerek <L>

harfine basıldığında aĢağıdaki pencere açılır ve istenen değiĢiklik yapılır.

ġekil 1.83: Layer penceresi

1.15. Ölçülendirme Yapmak

ġekil 1.84: Ölçülendirme komut giriĢi menüsü

Delik ölçülendirme

Menhol ölçülendirme

Yatay ölçülendirme

Dikey ölçülendirme

Serbest ölçülendirme

Açı ölçülendirme

49

Ölçülendirme biçimi seçilerek parçaya ait kenarlar seçilir. Çıkan tabloda istenen

değiĢiklikler yapılarak iĢleme devam edilir. Settings>Block Properties>Text display

komutu ile çıkan aĢağıdaki tablo yardımı ile yazı rakam ölçüleri ve renkleri sabitlenebilir.

ġekil 1.85: Ölçülendirme komut giriĢi ve değiĢkenler penceresi

1.16. Delik Delmek

ġekil 1.86: Delik oluĢturma komut giriĢi

1.16.1. Merkez Belirleme Yöntemi ile Delik OluĢturmak

Menü satırından

Ġnsert >Holes>Fixed Hole

veya butonlardan yukarıdaki sıra ile girilerek komut çalıĢtırılır.

Endazeye paralel

KöĢeye göre

Var olan

kenarlara göre Merkeze göre

Pleyt çizer gibi

50

ÖRNEK: Deck 6200‟de oluĢturulan pleyt„in üzerine merkezi 24. posta ile orta eksenden

(centerline) 2500 uzaklıkta olan bir delik (menhol) çizmek için komut girildikten sonra

aĢağıdaki iĢlemler yapılmalıdır.

ġekil 1.87: Delik oluĢturma koordinat giriĢi

ġekil 1.88: Delik tipi ölçüsünün girilmesi

Delik ölçüleri standartlara uygun biçimde değiĢtirilebilir. Değerler girilip onaylanınca

aĢağıdaki gibi delik oluĢur.

Delik tipi

51

ġekil 1.89: OluĢturulan deliğin çizim ekranında görünümü ve ölçüler

1.16.2. Pleyt Çizme Yöntemiyle Delik OluĢturmak

Ġnsert> Holes> Arbitrary Hole

ÖRNEK:

Önceden çizilmiĢ (Deck 6200) üzerine verilen ölçülerde delik delmek için

Komutu girilir ve aĢağıdaki iĢlem basamakları uygulanır.

ġekil 1.90: Güverte sacının çizim ekranında görünümü ve koordinatlı delik oluĢturma penceresi

52

ġekil 1.91: Koordinatların girilmesi ve oluĢan deliğin çizim ekranı ile model görünümü

1.16.3. Var Olan Kenarlara Göre Delik OluĢturmak

Ġnsert> Holes>Related Hole

ÖRNEK:

Önceden çizilmiĢ olan profillerin kesiĢim noktalarının ortasını merkez kabul ederek

bir delik oluĢturmak için;

ġekil 1.92: Pleyt altına atılmıĢ profiller

53

ġekil 1.93: Seçilen profiller

Sıra ile 1,2,3,4 tıklanarak seçilir

.

ġekil 1.94: Profil seçimi

1

:

2

:

3

:

4

:

54

Delik tipi seçilerek

ġekil 1.95: Delik ölçüleri giriĢi

ölçüleri girilir.

ġekil 1.96: Seçilen profillerin orta noktasına oluĢturulan delik

1.16.4. Herhangi Bir KöĢeye Standart Delik Delmek

Ġnsert> Holes>Hole in Corner

55

ġekil 1.97: Deliğin oluĢturulacağı köĢe

ġekil 1.98: Komutun ve ölçülerin giriliĢi

Delik açılacak köĢe

56

1.16.5. Endazeye Paralel ve Ġstenen Sayıda Delik Delmek

Ġnsert > Holes > Hole Paralel to Line

ġekil 1.99: Delik yaratma penceresi ve pleyt

ġekil 1.100: Delik ölçüleri giriĢi

57

Değerleri girip endaze hattını gösteriniz.

ġekil 1.101: Delik çapı giriĢi

ġekil 1.102: Deliklerin çizim ekranında görünümü

1.17. Delik Düzenlemek

Daha önce herhangi bir yöntemle oluĢturulmuĢ deliklerin yeniden düzenlenmesi

iĢlemini yapmaktır. Delik ölçüleri, yerleri, diğer elemanlarla olan iliĢkileri vb. değerler

yenilenerek delikler istenilen Ģekilde değiĢtirilebilir.

Modify>Holes

ġekil 1.103: Delik düzenleme komut giriĢi

58

ġekil 1.104: Komutların anlamları

ÖRNEK:

Relations komutu girilerek birçok değiĢiklik yapılabilir.

DeğiĢiklik yapılacak delik seçilerek <OK>

ġekil 1.104: Delik seçimi

ĠliĢkiler(konum belirleme)

Keyfi ĠliĢkiler(pleyt gibi çizilenler)

KiriĢ ekle

Yer değiĢikliği

Delik durumu

Büyüklük/tip

Delik sembolü

Daireye eksen ata

59

DeğiĢiklik nelerde yapılacaksa bu tabloda düzenlenerek < Compute > ve <Ok>

ġekil 1.105: DeğiĢiklik penceresi

1.18. Delik Kopyalamak

Merkezi 24. postada ve eksenden 1000 uzaklıkta olan deliği sağa doğru her postada bir

olmak kaydıyla 4 adet kopyalamak için;

a- Copy 3D Items

60

ġekil 1.106: Kopyalanacak delik

b-Delik seçilerek çıkan pencereden <Shift> seçilir.

c- Açılan pencerede kopyalama aralıkları ve kaç adet kopyalanacağı girilir.

ġekil 1.107: Değerlerin giriĢ penceresi ve sonuç

61

d- DüĢey doğrultuda 1000‟den baĢlayarak 1000 adımla 3 sıra çoğaltmak için; bir

önceki adımda oluĢturulan delikler seçilerek aĢağıdaki pencerede değerler girilir <Ok>

ġekil 1.108: Yatay ve çoklu kopyalama

1.19. Simetrik Delik Yaratmak

Herhangi bir deliğin yatay ya da düĢey doğrultuda simetriklerini oluĢturmak için;

Komutu girildikten sonra simetriği alınacak parça(Items) ya da parçalar seçilir ve

açılan pencereden <Mirror> tuĢlanır. Yeni pencereye giriĢler aĢağıdaki gibi yapılır.

ġekil 1.109: Dikey eksene göre simetrik oluĢturma

Simetri

ekseni

62

NOT: Burada Top View‟den bakıldığı için Length ve simetri ekseni 25. posta olarak

verilmiĢtir.

1.20. Delik TaĢımak

Merkezi 24. postada ve eksenden 1000 uzaklıkta olan deliği sağa doğru istenilen yere (

1FR, 300 mm, vb) taĢımak için;

Move 3D Items

d- Delik seçilerek pencereden <Shift> seçilir.

e- Açılan pencerede Length olarak kaç Frame veya kaç mm sağa ya da sola taĢınacağı

girilerek <Ok>

ġekil 1.110: TaĢınacak delik

ġekil 1.111: TaĢıma değer giriĢi ve sonuç

NOT: Sola taĢımalarda değer (-) girilmelidir.

63

UYGULAMA FAALĠYETĠ AĢağıdaki iĢlem basamaklarını ve önerileri dikkate alarak verilen resimdeki bir

geminin BL 6200 mesafesindeki güverte saclarını çiziniz. Altına atılmıĢ elemanları

düĢünmeyiniz.

UYGULAMA FAALĠYETĠ

64

ĠĢlem Basamakları Öneriler

Top View bakıĢ doğrultusuna girerek Deck

6200 yaratınız.

Öğrenme faaliyeti içerisindeki

anlatımlara bakınız.

Pleyt oluĢturma komutunu giriniz. Öğretmeninize danıĢınız.

Kalınlığı 8 mm olan pleyti önce bütün

olarak düĢünüp oluĢturunuz. Öğrenme faaliyetlerine bakınız.

Pleyt yatay bölme yöntemini kullanarak

1940, 3910 ve 6550‟den kesiniz.

Öğrenme faaliyetlerine bakınız.

Sol üst köĢedeki boĢaltma iĢlemini yapınız. Öğrenme faaliyetlerine bakınız.

7000‟deki 9 adet çap 450‟lik delikleri

deliniz.

Öğrenme faaliyetlerine bakınız.

Çiziminizi kayıt ediniz.

65

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki cümlelerin baĢında boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen

bilgiler doğru ise D, yanlıĢ ise Y yazınız.

1. ( ) File New Block Yeni blok oluĢturma komutudur. 2. ( ) Bir gemiye posta kesitlerinden bakmaya Top View denir. 3. ( ) Gemi boy doğrultusundaki ölçüler (Length), ile ifade edilir.

4. ( ) Pleyt yaratma komutlarına ulaĢma butonu

5. ( ) Pleyt silme komutu butonu

6. ( ) Kalınlık atama butonu

7. ( ) Pleyt birleĢtirme komutu

8. ( ) Ölçülendirme komutu

9. ( ) Merkeze göre delik delme komutu

10. ( ) GeliĢigüzel bir delik oluĢturma

DEĞERLENDĠRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap

verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.

Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME

66


Bu faaliyet sonunda gerekli koĢullar sağlandığında, uluslararası denizcilik kurallarına

uygun olarak Nupas programını kullanacak ve çeĢitli yerlere uygun biçimlerde profiller

atabileceksiniz.



2. PROFĠL ATMAK

2.1. Tanımlar ve Profil Atma ÇeĢitleri

Gemi inĢasının vazgeçilmez elemanlarından bir tanesi de profillerdir. Profiller genel

olarak balblı (HP) ve düz (Flat Bar) olacak Ģekilde kullanılmaktadır. Yapı Elemanları Resmi

modüllerinde profilleri ve standart ölçülerini öğrenmiĢtiniz, burada bu profillerin gemi

inĢaatında nasıl konstrükte edildiğini ve resimde nasıl konumlandırıldıklarını öğreneceksiniz.

Ayrıca profillerin uç yapılarını da uygulamıĢ olacaksınız.

Profiller genellikle destek elemanı olarak kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra posta,

döĢek (boĢ) oluĢumunda da kullanılan elemanlardır.

Profiller mutlaka bir paklaya yaslanarak dizayn edilmelidir. Çünkü yukarıda da

anlatıldığı gibi görevi baĢka bir elemana destek olmaktır.

Gemi bordasında bulunan posta profilleri ise uç kısımlarından güverte saclarının alt

veya üstünden sabitlenmelidir.

Program içerisinde profillerle ilgili standart ölçüler hazır olarak verilmiĢtir. Sadece

nerede hangi tip profilin kullanılacağını vermek yeterli olacaktır.

Komut kullanımı daha önce öğrenilen giriĢlerdeki gibidir.

2.1.1. Komut GiriĢi ve Anlamları

Ġnsert>Profiles>

AMAÇ

ARAġTIRMA


67

ġekil 2.1: Profil oluĢturma komutları

2.2. Yatay Profil Atmak

ġekil 2.2: OluĢturulacak profil yeri ve ölçüleri

KarĢıdan bakıĢ

Yatay profil

DüĢey profil

Düz çizgiye profil

Eğri çizgiye profil

Serbest profil

Blok bağlantı profili

68

ġekildeki gibi yatay doğrultuda ve eksenden 2400 uzaklıkta olan ve 23. postada

baĢlayıp 30. postada biten HP 120x8 profili oluĢturmak için;

a- Ġnsert>Profiles>Horizantal Profiles komutu girilir.

b- HP seçilir.

c- From Breadth girilir.

d- To Breadth girilir.

e- Bir adet olduğu için step size 0

f- Number of items 1 girilir.

g- <Ok>

h- Frame numbers ya klavyeden veya pleyt‟in sol dik kenarı seçilerek girilir.

i- Horizantal distance aktif olunca profilin bu kenardan ne kadar uzaktan

baĢlayacağı girilir. Eğer tam kenara kadarsa 0 (sıfır) girilir.

j- Aynı pencerede <1st and 2nd endshape > bölümünden profil uç tipi seçilir.

k- Seçilen uç tipine göre istenen değerler girilir.

l- Aynı iĢlem diğer taraf için tekrarlanır.

ġekil 2.3: Profile ait ölçüler ile uç biçimi seçimi

69

Aynı anda 3 adet profil atmak için ise yukarıdaki iĢlemlere ilave olarak

ġekil 2.4: Aynı anda fazla sayıda profil atmak

Verilen her iki örnekte de profiller 28. postadaki pleyt‟in içinden geçmektedir. Bu

durum resimsel olarak mümkün gözükse de gerçekte böyle bir geçiĢ mümkün değildir.

Yapılacak iki iĢlem vardır. Birincisi bu geçiĢlere cugul kanalları açmak ve profili buralardan

geçirmektir (Ġlerideki konularda anlatılacaktır.). Ġkincisi ise profilleri bölerek 28. postadaki

pleyt‟te bitirmektir.

2.3. DüĢey Profil Atmak

Resimdeki gibi kalınlık baĢlangıç tarafı 25. postadan geçen ve düĢey konumdaki bir

profili atmak için;

Ġnsert>Profiles>Vertical Profiles komutu girilir.

70

ġekil 2.5: OluĢturulacak profil yeri ve ölçüleri

ġekil 2.6: Profile ait ölçüler ile uç biçimi seçimi

a- Profil tipi seçilir.

b- From Frame=25

c- To Frame=25

d- Number of items=1

e- Profil ölçüleri seçilir.

f- Kalınlığın 25. postada

baĢlaması ve sağa doğru

olması için <Towards

Reversed Frame> seçilir.

g- <Ok>

h- Yatay profildeki iĢlemler

tekrarlanır, profilin

baĢlangıç ve bitiĢ yerleri

değer girerek ya da mevcut

pleyt‟in üst ve alt kenarları

sırayla seçilerek verilir.

71

2.4. KarĢıdan BakıĢta Profil Atmak

Örneğin 6200 güvertenin altına 27. postada breadth 200 den 5000 e kadar devam eden uç tipi

<B> olan düz bir profil (Flat bar) atmak için;

a- Eğer 27. postaya bakıĢ oluĢturulmamıĢsa önce bu iĢlem yapılır.

ġekil 2.7: Yeni bir posta kesiti bakıĢ doğrultusu oluĢturmak

ġekil 2.8: Yeni bir posta kesiti görünümü

72

b- Ġnsert>Profiles> Profiles in view komutu girilir.

c- 6200 güvertenin alt yüzeyi gösterilir.

ġekil 2.9: Profille ilgili giriĢler

ġekil 2.10: Yeni oluĢturulan profilin görünümü

d- Profil tipi ve ölçüleri

ile<Towards reversed frame>

seçilir.

e- <Ok>

f- Breadth value(baĢlama) ve uç

tipi (B)seçilir.

g- End type değerleri girilir.

h- Tekrar çıkan pencerede breadth

value (bitiĢ) ve uç tipi girilir.

73

2.5. Serbest Profil Atmak

Önceden yaratılmıĢ objeleri referans alarak profil yaratmak için kullanılan komuttur.

Ġnsert>Profiles> Arbitrary Profiles

Resimde görülen yatay profili kesitten görülen profile teğet

ve diğer elemanlara koordinatlı oluĢturabilmek için;

a- Komut girilir.

b- Profil tipi ve ölçüleri seçilir.

c-

d- Profilin uç kısmı seçilerek <Ok>

e- Sol bitiĢ çizgisi gösterilir. Eğer yapıĢık olacaksa

(Horizantal distance <0> <Ok>

f- Uç tipi ve ölçüleri girilir <Ok>

g- Aynı iĢlemler sağ uç için tekrarlanır.

ġekil 2.11: Serbest profil atma iĢlem basamakları

74

2.6. Profil Düzenlemek

Modfy>profiles

ġekil 2.12: Profil düzenleme komutları

2.6.1. Yön DeğiĢtirme (Kesitten BakıĢ)

Modyfy> Profiles >Relations

a-Yön değiĢtirme (kesitten bakıĢ)

b-Yönü değiĢtirme(üstten bakıĢ)

c-Büyüklük ve tip değiĢtirme(kesitten bakıĢ)

d-Büyüklük ve tip değiĢtirme(üstten bakıĢ)

e-Uç tipi değiĢtirme

f-Profil iliĢkileri

g-Uzatma

h-Uç iliĢkileri

i-Döndürme(serbest açıda)

j-Dikey döndürme

k-Profil birleĢtirme

l-Profil kesme

m-Profil taĢıma

Profil modifikasyonlarını geri al

75

ġekildeki HP’lerin yönlerini değiĢtirmek için ya da pleyt’in üstüne almak için;

komutu girilir.

ġekil 2.13: Yön değiĢtirme komut giriĢi

ġekil 2.14: Yön değiĢtirme iĢlemleri

Yönü değiĢtirilecek profil seçilir. Profile in section ve Thickness direction aktif olduğu için

sadece <Ok>

Not: Body direction aktif yapılırsa profil pleyt‟in üstüne geçer.

2.6.2. Yönü DeğiĢtirme (Üstten BakıĢ)

Modyfy> Profiles >Relations

76

profillerin yönünü değiĢtirmek için;

komutu girilir.

Profiller seçilir ve <Ok>

ġekil 2.15: Üstten bakıĢta yön değiĢtirme iĢlemleri

2.6.3. Büyüklük ve Tip DeğiĢtirme (Kesitten BakıĢ)

Modyfy> Profiles >Size/Type

komutu girilir.

Profil ya da profiller seçilerek <Ok>

77

Yeni tip ve ölçüleri seç <Ok>

ġekil 2.16: Büyüklük ve tip değiĢtirme iĢlem basamakları

2.6.4. Büyüklük ve Tip DeğiĢtirme (Üstten BakıĢ)

Modyfy> Profiles >Size/Type

komutu girilir.


Yeni tip ve ölçüleri seç <Ok>

ġekil 2.17: Büyüklük ve tip değiĢtirme iĢlem basamakları

78

2.6.5. Uç Tipi DeğiĢtirme

Modyfy> Profiles >End Type

komutu girilir.


Yeni uç tipini ve ölçüleri seç <Ok>

ġekil 2.18: Uç tipi değiĢtirme iĢlem basamakları

2.6.6. Profil ĠliĢkileri

Profili oluĢtururken verilen iliĢkileri güncellemek (yeniden düzenlemek) için kullanılan

komuttur.

2.6.7. Uzatma-Kısaltma

Profilin herhangi bir ucunu istenilen kadar uzatma iĢlemini yapar

2.6.8. Uç ĠliĢkileri

Modyfy> Profiles >End Relation

Tanımlanan bir obje ile uç arasındaki mesafeyi tanımlama iĢlemini yapan komuttur.

komutu girilir.

79


Referans kenarı seç.

Açılan pencereye uzaklaĢma değerini gir.

ġekil 2.18: Uç iliĢkileri iĢlem basamakları

2.6.9. Döndürme (Serbest Açıda)

Modyfy> Profiles >Rotate

komutu girilir.

Profili ya da profilleri seç. Açıyı gir. Onayla.

ġekil 2.19: Profil döndürme iĢlem basamakları

80

2.6.10. Profil BirleĢtirme

Modyfy> Profiles >Join

komutu girilir.

Her iki ucu birlikte gösterilir.

ġekil 2.20: Profil birleĢtirme iĢlemi

2.6.11. Profil Kesme

Modyfy> Profiles >Split

komutu girilir.

Profil ya da profilleri seçilir. Kesme hattının sol tarafı seçilir.

Onaylanır. Sağ ucu sıfırlamak için önceki komutlardan yararlanılır.

ġekil 2.20: Profil kesme iĢlemi

2.6.12. Profil TaĢıma

Modyfy> Profiles >Move

komutu girilir.

ÖRNEK: 4000. Breadth deki bu profili aynı postada aĢağı doğru (+ yönde) 200 mm

taĢımak için;

81

Komut girilir.

Yatay profil seçilir.

Açılan pencerede Length=0, Breadth=200 girilir.

Onaylanır.

ġekil 2.21: Profil taĢıma iĢlemi

2.7. Profil GeçiĢleri Açmak (Cutouts)

Ġnsert>Cutouts

Delik tipi seçilir ve profil ya da profiller seçilerek onaylanır.

ġekil 2.22: Profil geçiĢleri oluĢturmak

82

2.8. Dikmeler Atmak (Pillars)

Ġnsert>Pillars

ġekil 2.23: Dikme atma komutları giriĢi

Dikmenin ne Ģekilde atılacağı belirlenir.

Açılan pencerede dikme tipi ve ölçüleri belirlenir.

Dikmenin nereden baĢlayarak nereye kadar, hangi aralıkla ve kaç adet olacağı

girilir.

Üst baĢlama noktası önceden çizilen pleyt ya da profil seçilerek belirlenir.

Uç tipi seçilir.

Aynı iĢlem alt nokta için tekrarlanır.

ġekil 2.24: Dikme atma iĢlem basamakları

Yatay dikme

DüĢey dikme

Düz çizgiye dikme

Eğri çizgiye dikme

Serbest dikme

83

2.9. Yüzeylere Profil Atmak

ġekil 2.24: Yüzeylere profil atma komutları giriĢi

Delik yüzeyine profil atmak için;

a- Komut girilir.

b- Delik seçilir.

c- Atılacak profil tipi ve ölçüsü seçilir.

d- Kaç parçalı olacağı seçilir.

ġekil 2.25: Delik dik yüzeyine profil atma iĢlem basamakları

Eğimli yüzeylere

Aralıksız yüzeylere

Delik yüzeyine

84

2.10. Flenç Atmak

Önceden çizilmiĢ herhangi bir pleyt kesitine dik, istenen yönde ve ölçülerde pleyt

atmak için kullanılan komuttur.

ġekil 2.26: Önceden yaratılmıĢ bir pleyt

ÖRNEK:

ġekildeki gibi oluĢturulmuĢ 10 mm kalınlığındaki bir pleyt‟in alt kenarına boydan

boya bir flenç atmak için;

Komut girilir

Pleyt gösterilir.

Flenç ölçüleri tanımlanır.

Yön tanımlanır.

BaĢlama noktası- uç tipi tanımlanır.

BitiĢ noktası- uç tipi tanımlanır.

Kesitten görünüĢ

ġekil 2.27: Önceden yaratılmıĢ bir pleyt dik kenarına flenç atma iĢlem basamakları

85

2.11. Braket Atmak

Braket gemi inĢaatının önemli elemanlarından olup diğer elemanları birbirine

bağlayan ve desteklik yapan sac plakalardır. Kullanılacağı yere göre belirli Ģekilleri vardır.

Nupas içerisinde standart Braket yapıları oluĢturulmuĢtur. Bizim yapmamız gereken ise

doğru barketi ve ölçülerini seçmektir.

Ġnsert>Brackets in Plan View

Bu komutla braket yüzeyine dik bakıĢ konumunda çalıĢırken değerler verilmelidir.

ġekil 2.28: Braket atılacak köĢe ġekil 2.29: Braket tipi

Komut girildikten sonra Ģekilde gösterilen 1 ve 2 no.lu kenarlar seçildiğinde aĢağıdaki

tablo çıkacaktır. Eğer ölçülerin nupasın tanımladığı değerler olmasını istiyorsak hiçbir

değiĢiklik yapmadan onaylamamız gerekir. Ölçüleri biz girmek istiyorsak <free> seçeneğini

kullanmamız gerekir.

1

2

86

ġekil 2.30: Braket ölçüleri serbest giriĢ ya da otomatik kabul penceresi

ġekil 2.31: Braket atılan köĢe

87


AĢağıdaki iĢlem basamaklarını ve önerileri dikkate alarak yukarıdaki resimde verilen

ve Uygulama Faaliyeti-1‟de oluĢturulan güverte sacının altına profilleri atınız. Perdeleri

dikkate almayınız.


88


FR 28‟deki dikey doğrultuda HP 200x9 profili

atınız.



CL‟dan 1320 mesafedeki HP 200x9 profili atınız

(Ġki parçaya ayırınız.). Öğretmeninize danıĢınız.

Dikey doğrultudaki ve 1320‟den baĢlayıp 6550‟de

biten 1FR aralıklı HP 140x8 profilleri atınız.



Dikey doğrultudaki ve +100‟den baĢlayıp 3910‟da

biten 1FR aralıklı HP 140x8 profilleri atınız.



Çiziminizi kayıt ediniz.



89

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki cümlelerin baĢında boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen


1. ( ) Gemi inĢaatında profiller genel olarak balblı (HP) ve düz (Flat Bar) olacak

Ģekilde kullanılmaktadır.

2. ( ) Profil atma komutu butonu

3. ( ) posta kesiti ifadesidir.

4. ( ) Profil düzenleme komutu butonu

5. ( ) Modyfy> Profiles >Relations profil ölçüsü değiĢtirme komutudur.

6. ( ) Profil büyüklüğü ve tipini değiĢtirme komutudur.

7. ( ) Profil uç tipini değiĢtirme komutudur.

8. ( ) Profil kesme komutudur.

9. ( ) Profil taĢıma komutudur.

10. ( ) Dikme komutları butonu

DEĞERLENDĠRME



Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.


90


Bu faaliyet sonunda gerekli koĢullar sağlandığında, nupas programı ile parçaları

çizecek, numaralandırabilecek, parça listesi ve nesting çıkarabileceksiniz.



3. PARÇA NUMARALAMA, PARÇA

LĠSTESĠ, NESTĠNG

3.1. Otomatik Parça Numarası OluĢturmak

Çizilen katı modellerin parça numaralarını vermek ve daha sonra istenilen formatta

(Word, Excel) parça listesi çıkarma iĢlemine hazırlık yapmak için uygulanan komuttur.

Logistics>Auto Numbering

ARAġTIRMA


AMAÇ

91

ġekil 3.1: Auto Part Numbering ayarlar tablosu

Auto Part Numbering penceresinde <No Reference Line> ve hangi elemanlar

numaralandırılacaksa aktif hale getirilerek onaylanır. Numaralama pleyt‟ler için 1‟den,

profiller 200‟den, braketler 300‟den, kaplamaların 600‟den baĢlayacağı belirlenir (Bu

baĢlama numaraları değiĢik olabilir.).

3.2. Parça Listesi Çıkarmak

NumaralandırılmıĢ parçaların tüm özelliklerini veren Word ya da Excel formatında

listeler oluĢturmak için uygulanan komuttur.

CAM> Report> Create Report

92

komutu girilir.

ġekil 3.2: Parça listesi komut giriĢi

ġekil 3.3: Parça listesi oluĢturma seçenekleri tablosu

CSV = Excel formatında oluĢturmak

RTF= Word formatında oluĢturmak

Seçim yapıldıktan sonra < Create and view New Report> seçilerek parça ile ilgili tüm

bilgileri içeren tablo oluĢturulur.

3.3. Nesting Çıkarmak

CAM > Create Production Information

komutu girilir.

Seçilir

93

ġekil 3.4: Nesting seçenekleri tablosu

Seçimler yukarıdaki Ģekilde yapılarak <Ok> daha sonra DXF formatında oluĢturulan

dosyalara komutu girilerek bakılabilir ve DWG dosyası olarak açılıp parçalar plakalar

üzerine yerleĢtirilebilir.

3.4. Katı Modelden Ġki Boyutlu Resimler Çıkarmak

Önceden oluĢturulmuĢ katı modeller üzerindeki yazılar, ölçüler ve sembollerle birlikte

sayfa düzeninde iki boyutlu olarak görmek ve gerektiğinde kâğıda aktarmak amacıyla

yapılan iĢlemlerdir.

File> Sheet Drawing

Komutu girildiğinde yeni bir ekran açılır ve iĢlemler- komutlar bu aktif ekranda

yapılır.

94

Ġlk yapılacak iĢlem yeni bir çizim sayfası yaratmaktır. Bunun için butonlardan

yararlanılır.

Create New Sheet

ġekil 3.5: Resim kâğıdı ölçüsü giriĢi penceresi

Kâğıt ölçüleri (resmin ne kadar bir alana yerleĢtirileceği) ve ölçek tanımlanmalıdır

ancak ölçeği değiĢtirmek sorun yaratabilir. Model oluĢturulurken kullanılan ölçeğin aynı

olmasına dikkat edilmelidir.

ġekil 3.6: Antet bilgileri giriĢi penceresi

95

Bu pencerede ise resim ile ilgili genel bilgiler ( çizen, tarih, kontrol eden, ilgili klas

kuruluĢu, vb.) girilmelidir.

ġekil 3.7: Çizim alanına aktarılacak kesitleri seçme ve yerleĢim yeri seçimi penceresi

Çizdirilecek bakıĢ doğrultuları ve modelde oluĢturulan kesitlerin nereleri olduğunu,

izometrik (3D Show) yerleĢtirilip yerleĢtirilmeyeceğini bakıĢ yerleĢtirme doğrultularını ve

bir önceki yerleĢtirilen bakıĢa göre bir sonrakinin alta ya da yana yerleĢtirileceğini belirleyen

penceredeki bilgiler girilmelidir.

All = Tüm bakıĢlar ve kesitler, izometrikler

Top = Sadece güverteler

Side = Sadece Long Sectionlar

Frame = Sadece Postalar

Manuel = Serbest( istenilen yere) yerleĢtirme

Use origin = Merkezi yerleĢtirme

Vertical, horizontal = Dikey, yatay yerleĢtirme

Arbitrary = Serbest yerleĢtirme

Beside model = Bir öncekinin yanına hizalayarak ( sağ taraf gösterilirse sağına, sol

taraf gösterilirse soluna) yerleĢtirmek

Above/below = Bir öncekinin altına hizalayarak yerleĢtirmek

Application = Baz olarak nereden yararlanılacağı

Undo last = Çizim alanına yerleĢtirilen görünüĢü geri alma

Clear sheet = Çizim alanındaki tüm görünüĢleri silmek

Settings = GörünüĢler arasındaki mesafelerin ayarlanması

96

ġekil 3.7: GörünüĢler arasındaki mesafeyi ayarlama penceresi

97

UYGULAMA FAALĠYETĠ AĢağıdaki iĢlem basamaklarını ve önerileri dikkate alarak resimde verilen posta kesitine ait

uygulama faaliyetini yapınız.


9 mm kalınlığındaki 3500 güvertede biten

pleyt‟i çiziniz. Endaze hattından geçecektir.

9 mm kalınlığındaki Deck 6200 ve Long

Section 6600 arasındaki pleyt‟i çiziniz. Endaze hattından geçecektir.

450 mm çapındaki iki deliği oluĢturunuz. Delik arası mesafeleri hesaplayınız.

1200/450 ölçüsündeki menhol deliğini

oluĢturunuz. Merkez ölçülerine uyunuz.

4620,5280,5940 mesafelerdeki stifnerleri

atınız.

Stifner uç detaylarına ve yönüne

dikkat ediniz.

7400 mesafeye HP 120x8 Stifner atınız. Stifner uç detaylarına ve yönüne

dikkat ediniz.

Parça listesi oluĢturunuz.

Nestinglerini çıkarınız.


98


AĢağıdaki cümlelerin baĢında boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen


1. ( ) Otomatik parça numarası verme komutudur.

2. ( ) CAM> Report> Create Report parça silme komutudur.

3. ( ) CSV = Excel formatında oluĢturmak

4. ( ) DXF formatında dosya oluĢturma

5. ( ) File> Sheet Drawing çizim dosyası açma

DEĞERLENDĠRME



Cevaplarınızın tümü doğru ise “Modül Değerlendirme”ye geçiniz.


99

MODÜL DEĞERLENDĠRME

Bu faaliyet kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız becerileri Evet,

kazanamadığınız becerileri Hayır kutucuğuna (X) iĢareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.

KONTROL LĠSTESĠ

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. Nupas çizim programı hakkında genel bir bilgiye sahip oldunuz

mu?

2. Kalınlığı ve ölçüleri verilen bir pleyt çizebiliyor musunuz?

3. Standart profilleri uygun Ģekilde atarak gerektiğinde değiĢiklikler

yapabiliyor musunuz?

4. ÇeĢitli menhol delikleri oluĢturarak gerektiğinde değiĢiklikler

yapabiliyor musunuz?

5. Destek elemanlarını doğru Ģekilde kullanarak standartlarını

öğrendiniz mi?

6. Geminin bakıĢ doğrultularını ve özelliklerini kavradınız mı?

7. Parçaları numaralandırabiliyor musunuz?

8. Parça listesi çıkarabiliyor musunuz?

9. Nesting oluĢturarak DXF dosyalarını açtınız mı?

DEĞERLENDĠRME

Değerlendirme sonunda “Hayır” Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız

“Evet” ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize baĢvurunuz.

MODÜL DEĞERLENDĠRME

100

CEVAP ANAHTARI ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1’ĠN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 Y

3 D

4 D

5 Y

6 D

7 D

8 Y

9 D

10 Y

ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2’NĠN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 D

3 Y

4 D

5 Y

6 D

7 D

8 Y

9 D

10 D

CEVAP ANAHTARI

101

ÖĞRENME FAALĠYETĠ–3’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 Y

3 D

4 D

5 Y

102

KAYNAKÇA

DELTA MARĠN, Dizayn Ofis.

KAYNAKÇA

T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI -...

Documents

Transcript of T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI -...