Tıbbi Genetik -...

ANKARA NOBELTIP KİTABEVLERİ



9 786059 215442

ISBN 605921544-0

Adres : Sağlık 1 Sok. No:17/D Sıhhiye/ANKARATel : 0 312 434 10 87 0 312 434 05 17Faks : 0 312 434 02 99E-mail : [email protected]

Adres : Kazım Dirik Mh. 186/1 Sok. No:3D Bornova-İZMİRTel : 0 232 343 10 50 0 232 343 60 20Faks : 0 232 343 30 60E-mail : [email protected]

Adres : Adnan Saygun Cad. Rauf Önay İşhanı No: 4/1-2 Sıhhiye/ANKARATel : 0 312 432 05 18 E-mail : [email protected]

ŞUBE KRC BAŞKENT TIP KİTABEVİ

Online Satış : www.ankaranobel.com /www.nobeltipkitaplari.com

MERKEZ ANKARA NOBEL TIP KİTABEVLERİ

ŞUBE İZMİR NOBEL TIP KİTABEVLERİ

Bu kitap kişisel tıp ve genetik tedavinin oldukça popüler olduğu günümüzde hastalıkların genetik temeli ile beraber tanı, tedavi ve izleminde en sık kullanılan genetik yöntemleri bir araya getirerek okuyucuyla buluşturmayı amaçlamıştır. Elliye yakın araştırmacının emekleri ile hazırlanan kitabımızda “İnsan Genetiği” alanında yeri olan hemen hemen tüm konulara değinilmeye çalışılmıştır. Konu içerikleri olabildiğince en sık karşılaşılan başlıkların ele alınması şeklinde olmuştur. Hedef okuyucu kitlemizi öğrenciler, asistanlar, “İnsan Genetiği” alanına adımını yeni atmış araştırmacılar ya da çalışmalarını başka bir alanda devam ettirmekte olup da bu konuda bilgi sahibi olmaya çalışanlar oluşturmaktadır. Aslında her biri bir kitap başlığı olabilecek olan bu konuların yazımında dikkate alınan temel noktalar anlaşılır bir dil kullanmak ve okuyucuya yeni bilgileri olabildiğince aktarmak olmuştur. Böylece okuyucunun ilgilendiği konu ile ilgili aklına takılan sorulara yanıt vermeyi düşündük. Bununla birlikte araştırmacıların kendi alanlarında yapacakları çalışmalarda ya da hastalarla iletişimlerinde genetik konusunda bir rehber görevi görmek de hedeflediğimiz diğer kriterleri oluşturmaktaydı. Bu çerçevede kitabın içeriğini genetiğin tarihçesi, temel genetik kavramlar, sık kullanılan laboratuvar yöntemler, sık karşılaşılan genetik hastalıklar ve adli tıpta genetik oluşturdu. Umarız başarılı olmuşuzdur.

Tıbbi Genetik Laboratuvar ve Klinik

EDITÖRProf. Dr. Özgür ÇOĞULU


EDITÖ

RP

rof. D

r. Özg

ür Ç

OĞ

ULU


genetik kapak son matbaa gidecek olanson.indd 1 25.10.2017 11:33


EDITÖR

Prof. Dr. Özgür ÇOĞULU


© 2017 Ankara Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti


EditörProf. Dr. Özgür ÇOĞULU

ISBN: 978-605-9215-44-2

Kitaptaki bölüm içeriklerinin sorumluluğu, yazarlarına aittir.

5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri yayım hükümleri gereğince herhangi bir bölümü, resmi veya yazısı, yazarların ve yayınlayıcısının izni alınmadan tekrarlanamaz, basılamaz, kopyası çıkarılamaz, fotokopisi alınamaz veya kopya anlamı taşıyabilecek hiçbir işlem yapılamaz.

Yayına Hazırlayan : Ankara Nobel Tıp KitabevleriYayın Koordinatörü : Mehmet Ali KARACA ([email protected])Baskı ve cilt : Neyir Matbaacılık Tanıtım Hizmetleri

Matbaacılar Sitesi 35.cad. No:62 İvedik Yenimahalle/ANKARA Tel: 0312 395 53 00

Sertifika No : 16902Sayfa ve Kapak Tasarımı : İbrahim Yıkılmaz ([email protected])Baskı Tarihi : Ekim 2017, Ankara

Adres : Sağlık 1 Sok. No:17/D Sıhhiye/ANKARATel : 0 312 434 10 87 0 312 434 05 17Faks : 0 312 434 02 99E-mail : [email protected]

Adres : Kazım Dirik Mh. 186/1 Sok. No:3D Bornova-İZMİRTel : 0 232 343 10 50 0 232 343 60 20Faks : 0 232 343 30 60E-mail : [email protected]

Adres : Adnan Saygun Cad. Rauf Önay İşhanı No: 4/1-2 Sıhhiye/ANKARATel : 0 312 432 05 18 E-mail : [email protected]

ŞUBE KRC BAŞKENT TIP KİTABEVİ

Online Satış : www.ankaranobel.com /www.nobeltipkitaplari.com


MERKEZ ANKARA NOBEL TIP KİTABEVLERİ

ŞUBE İZMİR NOBEL TIP KİTABEVLERİ

Bu kitap ülkemizde Genetik Biliminin kurulmasında ve gelişmesinde öncü olan ve bizleri yetiştiren tüm hocalarımıza ithaf edilmiştir.

Sonsuz Teşekkürlerimizle...

önsöz

Değerli Okuyucular

İnsanoğlu, bilimsel gelişmelerini 1850’li yılla-ra kadar hipotetik ve bu yıllardan itibaren deney-sel verilere dayandırarak gerçekleştirmiştir. Son yüzyıl, özellikle son 50 yılda göstermiş olduğu bilimsel gelişmeler belki de tüm insanlık tarihi boyunca gerçekleştirilenlerden daha fazladır. Bi-lişim alanında gösterilen gelişme bilginin en uzak noktalara kadar gitmesini, herkes tarafından ko-layca ulaşılması ve paylaşılmasını sağlamış ve di-ğer tüm bilim alanlarının önünü açmıştır. Gene-tik belki de bu bilim alanları arasında bilişimden en çok yararlanan bilim alanı olmuştur. İnsan sağ-lığı konusunda şimdilik sadece hayal edebildiği-miz birçok şey yakın gelecekte gerçekleşebilecek gibi gözükmektedir. Bu gelişmelerin sağlanma-sında biz genetik alanında çalışanların en büyük sorumluluklarından biri de genetik konusunda bilgi sahibi olmak isteyenlere temel ve gerekli genetik bilgileri sağlayabilecek kaynakları oluş-turmaktır. Genetik konusu meslektaşlarımızın çoğu açısından karışık ve anlaşılmaz bulunmakla

birlikte bir o kadar da tüm toplumda ve araştır-macılar arasında gittikçe artan düzeyde merak ve ilgi uyandırmaktadır. İsteyen herkes bu konuya ait temel bilgilere internet ortamında ulaşabilir ancak bu bilgilerin her zaman el altında tutulma-sı da gerekmektedir. Ülkemizde çeviri şeklinde hatırı sayılır sayıda tıbbi genetik ile ilgili kitap bulunmakla birlikte A’dan Z’ye bilgileri bizler tarafından derlenmiş çok az sayıda kaynak var-dır. Öte yandan bilim insanları olarak en önemli sorumluluklarımızdan biri de bilim dünyasına ve gelecek kuşaklara kalıcı eserler bırakabilmektir. Amacımız Tıbbi Genetik konusunda bilgi sahibi olmak isteyenlere gerekli olan tüm temel bilgileri bir araya getirerek ve bu alanda öncü konumda olan bilim insanlarının tecrübelerinden yararla-narak bütün halinde bir kitapta bu bilgileri topar-lamaktı. Umarım hedefimize ulaşmışızdır.

Editör

Prof. Dr. Özgür ÇOĞULU

İçindekiler

IÇERIKLER

Önsöz ...........................................................................................................v

Kısaltmalar .............................................................................................. vii

Yazarlar Listesi ..................................................................................... xvii

BÖLÜM 1

Genetik Yöntemlerin Tarihçesine Genel Bakış ve

Temel Genetik

KONU 1Tıbbi Genetiğin Tarihçesi ................................. 2Mendel Öncesi ve Sonrası ...................................................................3

Kromozom Çalışmalarının Tarihçesi ................................................3

Nükleik Asit Çalışmalarının Tarihçesi ...............................................5

İnsan Genom Projesi ve Kazandırdıkları .........................................7

KONU 2Genetik Materyal ve İşleyişi .......................... 11Genom Yapısı ........................................................................................12

Kopya Sayısı Değişikliği [Copy number varIatIon (CNV)] .......15

Uniparental Dizomi (UPD) .................................................................15

Genetik Geçiş ve Hastalıkları ............................................................16

Kromozom Hastalıkları .......................................................................16

Tek Gen Kalıtımı ve Hastalıkları .......................................................27

Multifaktöriyel Kalıtım ........................................................................30

Somatik Hücre Genetik Bozuklukları .............................................31

Mitokondrial Kalıtım ............................................................................31

Hastalıklara Genetik Yaklaşım ..........................................................32

KONU 3Popülasyon Genetiği ...................................... 35Gen Havuzu ............................................................................................36

Genotip Frekansı .................................................................................36

Genetik Polimorfizm............................................................................37

Öjeni ..........................................................................................................37

Tarama Testleri ......................................................................................37

KONU 4Mitoz ve Mayoz ............................................. 39Mitoz .........................................................................................................40

Mayoz .......................................................................................................43

KONU 5İnsan Genom Projesi ve Klonlama ................ 47İnsan Genom Projesi ...........................................................................48Klonlama ..................................................................................................48

BÖLÜM 2

Tıbbi Genetikte Kullanılan Yöntemler

KONU 6Kromozom İncelemesi ................................... 54Kromozom Yapısı, Analiz Yöntemleri, Sınıflandırma

ve Nomenklatür ....................................................................................55

Kültür ve Kromozom Eldesi...............................................................58

Boyama ve Bantlama Teknikleri ......................................................59

Prenatal Tanıda Sitogenetik ............................................................60

İnvazif Yöntemler ................................................................................61

Dokudan Sitogenetik ..........................................................................65

Kromozom İnstabilitesi ve Kırılgan Bölgeler ..............................67

KONU 7Floresan in Situ Hibridizasyon (FISH) ........... 73Tanı ve Bilimsel Çalışmalarda Moleküler Sitogenetik

Yaklaşımlar ..............................................................................................74

Standart FISH Yöntemi Temel Mekanizması ve Protokolleri 75

Kullanılan Problar .................................................................................75

Kullanım Alanları ve Avantajları .....................................................78

FISH Uygulama Alanları .....................................................................79

Multicolor FISH ve Diğer FISH Teknikleri .....................................84

KONU 8Restriksiyon Endonükleaz Enzimleri ............ 85Restriksiyon Enzimlerinin İsimlendirmesi, Çalışma

Prensipleri ve Kullanım Alanları .....................................................86

Restriksiyon Fragman Uzunluk Polimorfizmi (RFLP) ................87

Moleküler Klonlama ............................................................................88

KONU 9Polimeraz Zincir Reaksiyonu ......................... 91Polimeraz Zincir Reaksiyonu ............................................................92

Nükleik Asit İzolasyonu .....................................................................92

Klasik PCR ...............................................................................................94

PCR .............................................................................................................95

Jel Elektroforezi .....................................................................................96

TIBBI GENETIK LABORATUVAR ve KLINIKviii

Real-Time PCR .......................................................................................98

Real-Time Revers Transkriptaz PCR (RT-PCR) ..........................105

KONU 10Komperatif Genomik Hibridizasyon (CGH) 110Konvansiyonel CGH Yöntemi .........................................................111

Array-CGH Yöntemi ..........................................................................112

Oligonukleotid Array (Mikroarray) ...............................................113

CGH ve Array-CGH’in Avantajları ve Dezavantajları ..............116

Klinik Uygulamalar .............................................................................122

KONU 11DNA Dizi Analizi ........................................... 128Dizi Analizi .............................................................................................129

Klasik DNA Dizi Analizi Yöntemleri ..............................................129

Yeni Nesil Dizi Analizi Yöntemleri .................................................131

KONU 12DNA Fragman Analizi .................................. 133STR (Short Tandem Repeat) Tanımı ve Kullanım Alanları ...134

Kimerizm Analizi ................................................................................135

Quantitative Fluorescent PCR (QF-PCR) ....................................135

KONU 13Diğer Genetik Testler ................................... 136Multipleks Ligasyon Bağımlı Prob Amplifikasyonu

(MLPA) ...................................................................................................137

Southern Blot- Northern Blot .........................................................140

Southern Blot .......................................................................................141

Northern Blot .......................................................................................143

Hibridizasyon Tabanlı Mutasyon Analizi ....................................148

Amplified Fragment Length Polymorphism (AFLP) ..............152

Klonalite Testleri .................................................................................156

KONU 14Mitokondriyal DNA ...................................... 159Mitokondri ve Mitokondri Genomu .............................................160

Mitokondrial DNA Testleri ...............................................................165

KONU 15Epigenetik ..................................................... 167Epigenetiğin Tanımı ve Moleküler Mekanizmaları .................168

Epigenetik Değişiklikleri Saptamada Kullanılan Yöntemler 173

Genomik İmprinting ve Epigenetik Temeli ..............................175

X-Kromozom İnaktivasyonu ...........................................................179

KONU 16Proteinlerin Analizi ...................................... 181Western Blot ........................................................................................182

Proteomiks ...........................................................................................186

BÖLÜM 3

Klinik Genetik

KONU 17Dismorfoloji .................................................. 208Dismorfoloji Oluşum Nedenleri ve Tanımlamalar ..................209

Dismorfik Olguya Yaklaşım ............................................................213

Klinik Örnekler .....................................................................................218

KONU 18Kromozomal Hastalıklar .............................. 221Down Sendromu ................................................................................222

Trizomi 13 ..............................................................................................225

Trizomi 18 ..............................................................................................226

Turner Sendromu ...............................................................................227

Klinefelter Sendromu ........................................................................228

47,XXX ....................................................................................................229

47,XYY .....................................................................................................230

KONU 19Mikrodelesyon Sendromları ........................ 231Wolf-Hirschorn Sendromu (del4p) ...............................................232

Cri-du-Chat Sendromu (del5p) ......................................................233

Williams Sendromu (del7q11.23) .................................................233

Beckwith-Wiedemann Sendromu ................................................234

Prader-Willi/Angelman Sendromu...............................................235

Prader-Willi Sendromu ....................................................................235

Angelman Sendromu .......................................................................236

Smith-Magenis Sendromu (del17p11.2) ....................................237

Alagille Sendromu ............................................................................237

Velo-Cardio-Facial Sendrom (del22q11.2) ................................238

1p36 Mikrodelesyon Sendromu ...................................................239

Kleefstra Sendromu ...........................................................................239

16p11-p12.1 Mikrodelesyon Sendromu ....................................240

15q13.3 Mikrodelesyon Sendromu..............................................240

15q24 Mikrodelesyon Sendromu .................................................240

16p11-p12.1 Mikrodelesyon Sendromu ....................................240

17q21.31 Mikrodelesyon Sendromu ...........................................240

Alfa Talasemi Mental Retardasyon Sendromu (ATMR

Sendromu) ............................................................................................240

Rubinstein-Taybi Sendromu ..........................................................240

Silver-Russell Sendromu ..................................................................240

KONU 20Tek Gen Hastalıkları ..................................... 242Hematolojik Genetik .........................................................................243

Endokrin Genetik ................................................................................248

Metabolik Genetik ..............................................................................255

Nörogenetik .........................................................................................271

İmmünogenetik ..................................................................................283

Solunum Sistemi .................................................................................286

Nefrolojik ...............................................................................................289

İskelet Displazileri ...............................................................................294

Kalıtsal Cilt Hastalıkları (Genodermatozlar) ...............................299

İçindekiler ix

KONU 21DNA Tamir Hastalıkları ................................ 303DNA Hasarı ve Tamir Mekanizmaları ...........................................304DNA Tamir Mekanizma Bozuklukları ..........................................305Ataksi-Telenjektiazi ............................................................................305Nijmegen-Breakage Sendromu.....................................................306Kseroderma Pigmentozum .............................................................307Trikotiyodistrofi ...................................................................................308Cockayne Sendromu .........................................................................308Rothmund-Thomson Sendromu ..................................................309Bloom Sendromu ...............................................................................310Werner Sendromu ..............................................................................310Hutchinson-Gilford-Progeria Sendromu ...................................311Fankoni Anemisi .................................................................................311

KONU 22Trinükleotid Tekrar Hastalıkları .................. 313Trinukleotid Tekrar Hastalıklarına Giriş .......................................314Frajil-X Sendromu ..............................................................................314Friedreich Ataksisi ..............................................................................315Huntington Hastalığı .........................................................................315Myotonik Distrofi ................................................................................315

KONU 23Genomik İmprinting Defektleri ................... 318Genomik İmprinting ve Defektlerinin Oluşum Mekanizması ........................................................................................319Prader-Willi Sendromu .....................................................................319Angelman Sendromu ......................................................................321Beckwith-Wiedemann Sendromu ................................................322Silver-Russell Sendromu ..................................................................323

KONU 24Prenatal Tanı ................................................ 325Prenatal Tanının Önemi ve Endikasyonları ...............................326İnvazif Prenatal Tanı/Tarama Yöntemleri ..................................326Non-İnvazif Prenatal Test Yöntemleri .........................................330

KONU 25Kanser ........................................................... 336Kanser Oluşum Mekanizması ve İlgili Genler ...........................337Kalıtsal Kanser Sendromları ............................................................338Hematolojik Kanserler ......................................................................343Solid Tümörler .....................................................................................356

KONU 26Mitokondrial Hastalıklar .............................. 359Mitokondri Genel Özellikleri ve Hastalıkları ..............................360Sınıflama ................................................................................................360mtDNA Delesyonları ..........................................................................362mtDNA Nokta Mutasyonları ...........................................................363Nükleer Mitokondrial Genlerden Kaynaklanan Mitokondrial Hastalık ........................................................................364OXPHOS Dışı Mitokondrial Hastalık .............................................365Mitokondrial Hastalıkların Moleküler Genetik Analizi ...........365

Tedavi .....................................................................................................365

KONU 27Hastalıklara Yatkınlıklar .............................. 367Genomik Varyasyonlar .....................................................................368

Multifaktöriyel Kalıtılan Hastalıklar ..............................................368

KONU 28Aile Ağacı Analizi ve Genetik Danışmanlık 371Aile Ağacı Çizimi ve Analizi .............................................................372

Genetik Danışma ...............................................................................378

KONU 29Genetik Hastalıklarda Tedavi ...................... 393Genetik Tedavi Sınıflandırması ......................................................394

DNA ve Gen Düzeyinde Tedavi .....................................................394

mRNA Düzeyinde Tedavi .................................................................396

Protein Düzeyinde Tedavi ...............................................................396

Klinik Bulgulara Yönelik Tedaviler ................................................397

KONU 30Adli Tıp Uygulamaları .................................. 398Adli Olgu ve Bilirkişilik ......................................................................399

DNA Veri Bankaları .............................................................................407

Genetik Araştırmalar .........................................................................408

Adli Genetik İncelemelerde Sık Karşılaşılan Sorunlar ............409

Adli Genetik Laboratuvarlarında Akreditasyon .......................410

Hatalı Adli Genetik İnceleme/Raporlarda Sorumluluk ..........410

Dizin .............................................................. 437

Kısaltmalar

µl : Mikrolitre

µM : Mikromol

A : Adenin

AC : Akciğer

ACMG : American College of Medical Genetics and Genomics

ADO : Allel Dropout

ADP : Adenin Difosfat

AFLP : Amplified Fragment Length Polymorphism

AFP : Alfa-fetoprotein

ALL : Akut Lenfoblastik Lösemi

AML : Akut Myeloblastik Lösemi

AON : Antisens Oligonükleotid

Arg : Arjinin

ASD : Atriyal Septal Defekt

AT : Ataksi Telenjiektazi Sendromu

BAC : Bakteriyel Artificial Chromosomes/Bakteri Yapay Kromozom

B-ALL : B Hücre Prekürsörlü Akut Lenfoblastik Lösemi

bç : Baz çifti

BL : Burkitt Lenfoma

BMD : Becker Muskuler Distrofisi

BMI : Vücut Kitle İndeksi

BP1 : Breakpoint1

BP2 : Breakpoint2

BP3 : Breakpoint3

BRRS : Bannayan-Riley-Ruvalcaba Sendromu

BSA : Bovin Serum Albumin

BWS : Beckwith-Wiedemann Sendromu

CCM : Chemical Cleavage Of Mismatch

cDNA : Komplementer DNA

CFC : Kardiyofasiyokutanöz

cffDNA : Serbest Fetal DNA

CGH : Comperative Genomic Hybridization / Komperatif Genomik Hibridizasyon

Cl : Klor

CMA : Sitogenetik Mikroarray

TIBBI GENETIK LABORATUVAR ve KLINIKxii

CMT : Charcot-Marie-Tooth

CNV : Copy Number Variation /Kopya Sayısı Değişikliği

CODİS : Kombine DNA İndeks Sistemi

COX : Sitokrom C Oksidaz

CVS : Koryon Villus Örneklemesi/Chorionic Villus Sampling

DEB : Diepoksibutan

DGGE : Denatüre Gradyan Elektroforez

DGV : Database Of Genomic Variants

dHPLC : Denatüre Edici Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi

DMD : Duchenne Musküler Distrofi

DMR1 : Differentially Methylated Region 1

DMR2 : Differentially Methylated Region 2

DMS : Diffüz Mezengial Skleroz

DNA : Deoksiribonükleik Asit

DNMT : DNA Metil Transferazlar

dNTP : Deoksinükleotitfosfat

DS : Down Sendromu

DsRNA : Çift Zincirli RNA

DTT : Dithiothreitol

Dup : Duplikasyon

E.coli : Escherichia coli

ECARUCA : European Cytogeneticists Association Register of Unbalanced Chromosome Aberrations

EDS : Ehlers Danlos Sendromu

EDTA : Etilendiamin Tetraasetik Asit

ESI : Elektrosprey İyonizasyon

FAD : Flavin Adenin Dinükleotid

FAP : Familyal Adenomatoz Polipozis

FISH : Floresan İn Situ Hibridizasyon

FSGS : Fokal Segmental Glomeruloskleroz

FSTS : Fork Stalling And Template Switching

G : Guanin

GWAS : Genome-Wide Association Study

H : Hidrojen

H2 : Kalıtılabilirlik

HAC : İnsan Yapay Kromozomu

HAT : Histon Asetil Transferaz

HBOC : Kalıtsal Meme-Over Kanserleri

HGP : Human Genome Project

HLA : Human Leukocyte Antigen

HMT : Histon Metil Transferaz

HNPCC : Herediter Non-polipozis Kolorektal Kanser

HuGO : İnsan Genom Organizasyonu

ICF : Immundeficiency-Centromeric Instability Facial Anomalies Syndrome

Kısaltmalar xiii

ICSI : İntrasitoplazmik Sperm İnjeksiyonu

IGH : Ig Heavy Locus

IGK : Ig Kappa Chain Complex

IGL : Ig Lambda Locus

IPSS-R : Uluslararası Prognostik Skorlama Sistemi

ISCN : International System for Human Cytogenetic

IUBG : İntrauterin Büyüme Geriliği

IUGR : Intrauterin Growth Restriction

İ : İzokromozom

İGP : İnsan Genom Projesi

İndel : İnsersiyon/Delesyon

İnv : İnversiyon

KAH : Konjenital Adrenal Hiperplazi

Kb : Kilobaz

KCFT : Karaciğer Fonksiyon Testleri

KCl : Potasyum Klorür

kDa : Kilodalton

KF : Kistik Fibrozis

KHN : Kök Hücre Nakli

KKD : Kardeş Kromatid Değişimi

KKH : Konjenital Kalp Hastalığı

KLL : Kronik Lenfositik Lösemi

KML : Kronik Myeloid Lösemi

KSS : Kearns-Sayre Sendromu

KTW : Klippel-Trenaunay-Weber Sendromu

LCR : Düşük Kopya Tekrarları/Low Copy Repeats

LCSH : Long Contiguous Stretcher Homozygocity

LFS : Li Fraumeni Sendromu

LHON : Leber’in Herediter Optik Nöropatisi

LIMM : Lethal İnfantil Mitokondriyal Miyopati

LINEs : Long Interspersed Repeats

Long ncRNA : Long Non-Coding RNA

Lys : Lizin

MAC : Memeli Yapay Kromozomu

MALDI : Matriks Destekli Lazer Dezorbsiyonu/ İyonizasyonu

Mb : Megabaz

MDS : Myelodisplastik Sendrom

MELAS : Mitokondriyal Miyopati, Ensefalopati, Laktik Asidoz, Stroke Like Episodes

MEN : Multiple Endokrin Neoplazi

MERRF : Myoklonik Epilepsi – Ragged Red Fiber

MFS : Marfan Sendromu

MgCl2 : Magnezyum Klorür

MILS : Maternal Kalıtsal Leigh Sendromu

TIBBI GENETIK LABORATUVAR ve KLINIKxiv

Mİ : Monozigotik İkiz

miRNA : Micro RNA

MLPA : Multiplex Ligation-Dependent Prob Amplification

MPF : Maturation Promoting Factor

mRNA : MessangerRNA

MSCI : Mayotik Seks Kromozom İnaktivasyonu

MS-MLPA : Metilasyon Spesifik Multiple Ligasyon Prob Analizi

MSRE : Metilasyona Dirençli Restrüksiyon Enzimi

mtDNA : mitokondrial DNA

NAD : Nikotinamid Adenin Dinükleotit

NAHR : Non-allelic Homolog Rekombinasyon

NARP : Nöropati, Ataksi, Retinitis Pigmentoza

ncRNA : Non-coding RNA

NF : Nörofibromatozis

NF1 : Nörofibromatozis Tip 1

NF2 : Nörofibromatozis Tip 2

NGS : Next Genaration Sequencing/Yeni Nesil Dizileme Yöntemleri

NHEJ : Non-homolog End Joining

NHGRI : Ulusal Genom Araştırmaları Enstitüsü

NHL : Non-Hodgkin Lenfoma

NICHD : National Instute of Child Healt and Human Development

NIPD : Non-İnvazif Prenatal Tanı

NIPT : Non-İnvazif Prenatal Tarama

NOR : Nuclear Organising Region

NS : Nefrotik Sendrom

NT : Ense Kalınlığı

NTD : Nöral Tüp Defekti

OA : Oküler Albinizm

OCA : Okülokütanöz Albinizm

OD : Otozomal Dominant

OI : Osteogenezis İmperfecta

OMIM : Online Mendelian Inheritance in Man

OR : Otozomal Resesif

OXPHOS : Oksidatif Fosforilasyon

PAC : P1 Kökenli Yapay Kromozom

Page : Poliakrilamid Jel Elektroforez

PAPP-A : Gebelikle İlişkili Plazma Proteini A

PBS : Phosphate Buffered Saline

PCR : Polimeraz Chain Reaxion/Polimeraz Zincir Reaksiyonu

PEG : Polietilen Glikol

PEO : Progresif Eksternal Oftalmopleji

PGD : Preimplantation Genetic Diagnosis

PGH : Premordial Germ Hücreleri

Kısaltmalar xv

PGS : Preimplantasyon Genetik Tarama/ Preimplantation Genetic Screening

PGT : Preimplantasyon Genetik Tanı

Ph : Philadelphia Kromozomu

PHA : Fitohemaglutinine

piRNA : Piwi-interacting RNA

PNBG : Postnatal Büyüme Geriliği

PROMM : Proksimal Miyotonik Miyopati

PUBS : Deri Yoluyla Umblikal Kan Örnekleme

PVDF : Poli-Vinilidan Faktör

PWS : Prader-Willi Sendromu

Q- bantlama : Quinacrine Bantlama

QF- PCR : Quantitative Fluorescence PCR

RB : Retinoblastom

rCRS : Cambridge Revize Sekansı

RFLP : Restriksiyon Fragman Uzunluk Polimorfizmi/ Restriction Fragment Length Polymorphism

RISC : RNA Induced Silencing Complex-RNA Etkili Susturma Kompleksi

RNA : Ribonükleik ASİT

RPA : Ribonuclease Protection Assays

RT-PCR : Real-Time Revers Transkriptaz PCR

RTT : Rett Sendromu

S : Sitozin

SAC : Spindle Assembly Checkpoint

SCE : Sister Chromatid Exchange

SCNT : Somatic Cell Nuclear Transfer

SDH : Süksinat Dehidrogenaz

SGBS : Simpson-Golabi-Behmel Sendromu

shRNA : Short RNA

SINEs : Short Interspersed Repeats

siRNA : Small İnterfering RNA

SKY : Spektral Karyotipleme

SMA : Spinal Muskuler Atrofi

SnoRNA : Small Nucleolar RNA

SNP : Tek Nükleotid Polimorfizm/ Single-Nucleotide Polymorphism

SnRNA : Small Nuclear RNA

SRNS : Steroid- Resistant Nephrotic Sendromu

SRS : Silver–Russell Sendromu

SSCP : Single Strand Conformational Polymorphism

sSMC : Small Supernumerary Marker Chromosomes

SSS : Santral Sinir Sistemi

ST FISH : Subtelomerik Floresan İn Situ Hibridizasyon

STR : Short Tandem Repeat

STS : Sequence Tagged Sites

SWS : Sturge Weber Sendromu

TIBBI GENETIK LABORATUVAR ve KLINIKxvi

T : Timin

T-ALL : T Hücre Prekürsörlü ALL

TCGA : Kanser Genom Atlası /The Cancer Genome Atlas

TCRB : T-cell Receptor Beta

TCRD : T-cell Receptor Delta

TCRG : T-cell Receptor Gamma

TDT : Terminal Deoksinükleotid Transferaz

TED : Tüm Ekzom Dizi Analizi

THR : T hücre reseptörü

Tm : Erime Sıcaklığı

TNDM1 : Geçici Neonatal Diabetes Mellitus Tip 1

TP-PCR : Triplet Repeat Primed PCR

Tris-HCL : Tris Hidroklorid

TS : Tuberoskleroz

TSG : Tümör Süpresör Gen

UPD : Uniparental Dizomi

USG : Ultrasonografi

UTR : Untranslated Region

VHL : Von Hippel Lindau Sendromu

VNTR : Variable Number of Tandem Repeat

VOUS : Variation of Uncertain Significiance

VSD : Ventriküler Septal Defekt

WAGR : Willm’s Tümörü- Aniridi- Genitoüriner Retardasyon

WCP : Whole Chromosome Prob

WES : Whole Exome Sequencing

WGS : Whole Genome Sequencing

WHO : Dünya Sağlık Örgütü

WT : Willm’s Tümörü

XP : Kseroderma Pigmentosum

YAC : Maya Yapay Kromozomu

YÜT : Yardımcı Üreme Teknikleri

λr : Relatif Risk

Yazarlar Listesi

Adı-Soyadı Ünvan Çalıştığı Kurum Şehir

Aslı ECE SOLMAZ Uzm. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Aslı TETİK VARDARLI Arş. Gör. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Asude ALPMAN DURMAZ Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Aycan AŞIK Arş. Gör. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Ayça AYKUT Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Ayfer ÜLGENALP Prof. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Genetik Bilim Dalı

İzmir

Ayşenur KAVASOĞLU Uzm. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Bakiye GÖKER BAĞCA Arş. Gör. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Bilçağ AKGÜN Arş. Gör. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Genetik Bilim Dalı

İzmir

Buket KOSOVA Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Burak DURMAZ Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Burçin KAYMAZ TEZCANLI Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Cumhur GÜNDÜZ Prof. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Çığır BİRAY AVCI Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

E. İpek CEYLAN Arş. Gör. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Ekin Özgür AKTAŞ Prof. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı İzmir

Elçin BORA Prof. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı

İzmir

Elif UZAY Arş. Gör. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Emin KARACA Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Erhan PARILTAY Uzm. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Esra ARSLAN ATEŞ Uzm. Dr. Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi İstanbul

Esra ATAMAN Uzm. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı

İzmir

Esra IŞIK Uzm. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Genetik Bilim Dalı

İzmir

Ferda ÖZKINAY Prof. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Genetik Bilim Dalı

İzmir

Filiz HAZAN Uzm. Dr. Behçet Uz Çocuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi İzmir

Hale GÜLER KARA Arş. Gör. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Haluk AKIN Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

TIBBI GENETIK LABORATUVAR ve KLINIKxviii

Adı-Soyadı Ünvan Çalıştığı Kurum Şehir

Hilmi BOLAT Arş. Gör. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Hüseyin ONAY Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

M. Derya ERÇAL Prof. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Genetik Bilim Dalı

İzmir

Melike ATASEVEN KULALI Uzm. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Genetik Bilim Dalı

İzmir

Neslihan Pınar ÖZATEŞ AY Arş. Gör. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Nur SELVİ GÜNEL Yrd. Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Özge AKSEL KILIÇASLAN Uzm. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı

İzmir

Özgür ÇOĞULU Prof. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Genetik Bilim Dalı

İzmir

Özgür KIRBIYIK Uzm. Dr. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi İzmir

Özlem GİRAY BOZKAYA Prof. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Genetik Bilim Dalı

İzmir

Samim ÖZEN Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Endokrinoloji Bilim Dalı

İzmir

Semih AŞIKOVALI Arş. Gör. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Semra GÜRSOY Uzm. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Genetik Bilim Dalı

İzmir

Sunde YILMAZ SÜSLÜER Arş. Gör. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Taha Reşid ÖZDEMİR Uzm. Dr. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi İzmir

Tahir ATİK Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Genetik Bilim Dalı

İzmir

Tuba SÖZEN TÜRK Arş. Gör. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Tufan ÇANKAYA Doç. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı

İzmir

Vildan BOZOK ÇETİNTAŞ Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Zehra CENGİSİZ Arş. Gör. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Genetik Anabilim Dalı İzmir

Zekeriya DÜZGÜN Arş. Gör. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Zuhal EROĞLU Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı İzmir

Tıbbi Genetik -...

Documents

Transcript of Tıbbi Genetik -...