ilköğretimde tarih konularının yerel tarih ile ilişkilendirilmesinin ...
TARİH İLE EL ELE - EUROCLIO · TARİH İLE EL ELE HEDEFLENEN ÖĞRENME ÇIKTILARI Derse...
Transcript of TARİH İLE EL ELE - EUROCLIO · TARİH İLE EL ELE HEDEFLENEN ÖĞRENME ÇIKTILARI Derse...
TARİH İLE EL ELE
HEDEFLENEN ÖĞRENME ÇIKTILARI
Derse Hazırlık / Malzemeler
QQ Bütün öğrenciler: Tarihe yardımcı bilimlerin ne olduğunu bi-lecektir.
QQ Birçok öğrenci: Yardımcı bilimlerin tarihe nasıl veri sağladığı konusunda çıkarımlarda bulunacaktır.
QQ Bazı öğrenciler: Bilimlerin çalışma alanlarının diğer bilimle-rin gelişimine nasıl katkıda bulunduğu örneklerle açıklaya-caktır.
T arih İle Elele adlı bu ders, öğrencilerin kendi kendilerine “ne kadar bildiklerini” ölçmeleriyle başlıyor.
Öğrenciler kendileri için zor ve yabancı pek çok bilim dalının kargaşası içine düşmüşken çalışmanın
diğer aşaması başlıyor. Kafataslarıyla, imzalarla, dikilitaşlarla, paralarla, armalarla, mezar taşlarıyla
dolu bir sınıflama süreci, daha demin onlara anlaşılmaz gelen pek çok ismin içeriğinin doldurulması fırsatını
sunuyor. O isimler gerçekten birer bilim dalıdır ve uğraştıkları nesneler işte bunlardır! Dersin bir sonraki aşa-
masında her bir nesneyle ve onun içerdiği her bir problemle birden çok bilim dalının ilgilendiğini fark ediyorlar
ve biraz önce yaptıkları sınıflamanın, aslında daha karmaşık bir iş olduğunu anlıyorlar. Dahası, kendilerinin de
bu işin üstesinden gelebileceklerini görüyorlar. Bir PPT sunusuyla zenginleştirilmiş bu çalışma, size ve öğrenci-
lerinize keyifli bir seksen dakika vaat ediyor.
Sınıf: 9
Öngörülen Süre: 80 dk.
Anahtar Soru:
Tarih hangi bilimlerden, nasıl yararlanır?
Dersin Amacı:
Öğrencilerin; tarihin faydalandığı bilimleri tanımalarını ve bu bilimlerin tarihe nasıl yardımcı olduğu konusunda çıkarımda bulunmalarını sağlamak.
İlişkili Kazanım:
Öğrenciler, tarih biliminin diğer bilimlerden nasıl yararlandığını açıklar.
2-4 kişilik gruplar oluşturunuz.
Her gruba makas ve yapışkan sağlayınız.
Bilgi Notu-1’de bulunan bililerin isimlerini A4 kağıtlara yazarak sınıfın duvarlarına yapıştırınız.
QTarih hangi bilimlerden, nasıl yararlanır?
Sevgi COŞKUN KESKİN*, Engin KAPLAN**
* Sakarya Üni., Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği, Sakarya** MEB Serdivan Kız Teknik ve Meslek Lisesi, Sakarya
İŞL
EN
İŞ /
SÜ
RE
Ç
süre
Değerlendirme:
Öğrencilerinizden bu derste öğrendikleriyle ilgili üç soru türetmelerini ve bunlardan birini ce-vaplamalarını isteyiniz.
2. Tüm öğrencilere Çalışma Yaprağı-1’i dağıtınız ve tabloda yer alan bilim dallarıyla ilgili renkli kutucuklardan kendi durumlarına uygun olanı işaretlemelerini isteyiniz.
3. Her gruba Çalışma Yaprağı 2'nin birer sayfasını dağıtınız. Öğrenci-lerden sayfalarda yer alan her bir görseli kesmesini isteyiniz.
Öğrencilerden, kestikleri görselleri sınıfın duvarlarına asılmış yap-raklardaki ilgili bilim alanlarına yapıştırmalarını isteyiniz.
Yapıştırma işlemi bittikten sonra öğrencilerle birlikte duvardaki kâğıtları inceleyiniz. Varsa yanlışları düzeltiniz ve farklı bilim alan-larına aynı görsellerin yapıştığı durumunu vurgulayınız.
“Sizce hangi bilim tarihe daha çok yardımcı oluyor? Niçin?”, “Tarih de diğer bilimlere yardımcı olur mu?” soruları bağlamında tartışma yaptırınız.
4. Çalışma Yaprağı-3’ü gruplara dağıtınız ve gruplardan görsellerin ilgili olduğu bilimleri tabloya işaretlemelerini isteyiniz.
Bir kanıtın birden çok alanla ilişkili olabileceğini vurgulayarak grup-ların kendi tablolarını karşılaştırmalarını sağlayınız.
“Tarihten Sahneler” sunusu eşliğinde her görselin, hangi bilimle ilişkili olduğu ve nasıl değerlendirildiğini, bu yolla tarihe nasıl katkı-da bulunulduğunu tartışınız.
5. Her öğrenciye Çalışma Yaprağı-4’ün bir sayfasını dağıtınız. Bireysel olarak çalışma yaprağını dolduran aynı gruptaki öğrencilerin bir-birlerinin çalışmalarını incelemelerini ve grup içinde tartışmalarını sağlayınız. Daha sonra öğrencilerden dönüt alarak varsa eksikleri tamamlayınız.
6. Gruplara Çalışma Yaprağı-5’i veriniz ve ellerindeki dokümanlara bakmadan kendi grup sözlüklerini oluşturmalarını isteyiniz.
7. Daha sonra her grubun bir başka grubun sözlüğünü incelemesini ve kendi sözlükleriyle karşılaştırmasını isteyiniz. Buldukları benzer ve farklı yönleri sınıfta tartışınız.
İŞLE
NİŞ
1. Öğrencilerinizin dikkatini duvarda asılı olan çalışma yapraklarına dik-kat çekiniz. Anahtar soru ile derse giriş yaparak öğrencilerin görüş-lerini alınız.
5 dk.
25 dk.
25 dk.
10 dk.
10 dk.
5 dk.
316Ta
rih İl
e El
Ele
BİL
Gİ
NO
TU
ANTROPOLOJİ
ARKEOLOJİ
COĞRAFYA
DİPLOMATİK
EKOLOJİ
EPİGRAFYA
ETNOGRAFYA
ETNOLOJİ
FİLOLOJİ
HERALDİK
KİMYA
KRONOLOJİ
MÜHÜR BİLİMİ (SİCİLOGRAFİ)
NÜMİZMATİK
PALEOGRAFYA
PALEONTOLOJİ
ŞECERE
SOSYOLOJİ
BİLGİNOTU
KAYNAKÇA
Görseller İçin Yararlanılan Kaynaklar
İnsan Fosili : http://fotogaleri.hurriyet.com.tr
Atatürk’ün İmzaları : www.trport.net
Çivi Yazısı : http://www.itusozluk.com
Berat : http://www.kadinlarkulubu.com
Piri Reis Harita : http://www.beyoglupirireis.k12.tr
Piri Reis Harita 2 : http://www.gamzetuysuz.com
Mühür : http://www.kahta.gen.tr
Türk Silahlı Kuvvetleri arması : http://www.tsk.tr
Osmanlı Arması : http://www.osmanlievladiyiz.com
Kronoloji : http://aygunhoca.com
Ferman : http://www.hatdergisi.com
Hitit Kitabesi : http://atolyeknum.blogcu.com
Halı : http://www.konyalife.com.tr
Midyat : http://www.mardin.gov.tr
Secere : http://www.corumobasiyorukleri.com
Karabalsagun : http://turkleronline.net
Nevruz Kutlaması : http://www.kenthaber.com
Kadeş Anlaşması : http://aygunhoca.com/
Diğer resimler : Sevgi Coşkun Keskin Albümü
317
Tarih
İle
El E
le
1Ç
AL
IŞM
A Y
AP
RA
ĞI
BENİ BİLİYOR MUSUN?
1. COĞRAFYA: Yer ve iklim bilimidir. Tarihi olay-ların geçtiği yere coğrafi çevre denir.
2. KRONOLOJİ: Takvim ve zaman bilimidir.
3. ARKEOLOJİ: Kazı bilimidir. 4. PALEOGRAFYA: Eski Yazı bilimidir.
5. FİLOLOJİ: Dil bilimidir. Yaşayan dilleri inceler. 6. DİPLOMATİK: Siyaset bilimidir.
7. EPİGRAFYA: Anıtlar/Kitabeler bilimidir. 8. SOSYOLOJİ: Toplum bilimidir.
9. ANTROPOLOJİ: İnsan/ırk bilimidir. 10. NÜMİZMATİK: Para bilimidir.
11. MÜHÜR BİLİMİ (SİCİLOGRAFİ): Resmi belge-lerdeki mühürleri inceler.
12. ETNOGRAFYA: Folklor-Kültür (Halk) bilimi-dir.
13. PALEONTOLOJİ: Fosil bilimdir. 14. JENOLOJİ: ŞECERE/Soy kütüğü bilimi.
15. HERALDİK: Arma bilimidir. 16. EKOLOJİ: Çevre bilimidir.
17. KİMYA: Maddelerin yapısını, bileşimini ve özelliklerini, uğradıkları dönüşümleri inceler.
C14 METODU: Her türlü maddenin yaşını belirle-mek için kullanılan yöntemdir.
Hiç Duymadım Duydum Biliyorum
318Ta
rih İl
e El
Ele
2Ç
AL
IŞM
A Y
AP
RA
ĞI
Piri Reis’in Haritası
Çivi Yazısı - Rakamlar
319
Tarih
İle
El E
le
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I2 Duvar Resmi Ferman
Berat: bir kişiye verilen görev, san, ayrıcalık amacıyla verilen belge.
8200 yıllık mühür
Türk Ordusu Arması
320Ta
rih İl
e El
Ele
2Ç
AL
IŞM
A Y
AP
RA
ĞI
Hitit Kabartması Tlos Antik kent- Kemerler- Antalya
Tlos Antik kent- Kemerler- Antalya
4. yy kilise duvar resimleri- Ihlara Vadisi İyon Nekropolleri- Muğla
Osmanlı Arması
321
Tarih
İle
El E
le
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I2
Çınar- Bursa
İğneler- İznik Müzesi Cam kaplar- İznik Müzesi
Kaya evler- Hasankeyf
Muradiye Külliyesi Mezarlıklar Mezar/Lahit Kapağı-Fethiye Müzesi
322Ta
rih İl
e El
Ele
2Ç
AL
IŞM
A Y
AP
RA
ĞI
Çınar-Bursa Halı Dokuma Tezgâhı
Fes SüsüKarabalsagunYazıtı
Gelin Takunyası- İznik Müzesi Para kesesi- İznik Müzesi
323
Tarih
İle
El E
le
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I3
TAR
İHSE
L K
AN
ITLA
R
1.Antropoloji
2. Arkeoloji
3. Coğrafya
. Diplomatik
5. Ekoloji
6. Epigrafya
7. Etnografya
8 . Sosyoloji
9. Filoloji
10. Kimya
11. Heraldik
12. Kronoloj
13. Mühürbilim
14. Nümizmatik
15. Paleografya
16. Paleontoloji
17. Şecere Bilimi
1. K
adeş
Anl
aşm
ası
2. T
akıla
r
3. İs
tako
z Fo
sili
4. O
yunc
ak A
raba
(Kal
kolit
ik D
önem
)
5. O
sman
lı ve
Sel
çukl
u P
aras
ı
6. K
anal
izas
yon
Sist
emi
7. IV
. yy
Evi
8. K
öz Ü
tü
9. A
sırl
ık A
ğaç
10. T
unçt
an F
igür
ler
11. A
mba
r
12. O
sman
lı Ar
mas
ı
324Ta
rih İl
e El
Ele
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I4
Q Yukarıdaki Lahit, Efes/İzmir’dedir. Lahit, genelde zengin insanların öldükten sonra konuldukları üstü kapalı, duvarları taş veya tuğladan yapılı mezarlardır. Lahit üzerine yapılan kabartmalar çoğu zaman ait olduğu kişinin hayatından kesitler içerir.
1. Yukarıdaki Lahit ilgili olarak hangi bilim alanları, tarihe yardımcı olurlar? Nasıl?
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
Q Yukarıdaki resim, Bursa Muradiye Külliyesi’ndeki bir caminin sadaka taşıdır. Camiden ibadetini yaparak çıkan insanlar buraya ihtiyacı olan insanlar için para (sadaka) bırakırlar. İhtiyacı olan insanlar buradan ihtiyacı kadar olan sadakayı alırlardı.
2. Sadaka taşı ile ilgili bilgileri değerlendirirken tarihe hangi bilim alanları, nasıl yardımcı olur?
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
325
Tarih
İle
El E
le
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I4
Q Yukarıdaki kapı Mardin’de bir medresenin kapısıdır. Bu kapıda iki tokmak vardır. Bu tokmaklardan ince olanı kadınlar, kalın olanı erkekler kullanırlarmış. İnce olan ince ses, kalın olan kalın çıkarmaktadır. Böylece kapıyı ince sese kadın, kalın sese erkek açarmış.
3. Yukarıdaki kapı ve onunla ilgili bilgiyi hangi bilimler yorumlayarak tarih bilimine katkıda bulunurlar? Nasıl?
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
Q Yukarıdaki resim Ürgüp/Mustafapaşa’da bir kilisenin kapısıdır. Kapıdaki süslemeler o yörede yetişen bir ürünü resmektedir. Renkli boyalar ise yine o yörede yetişen bitkilerin özlerinden elde edilmiştir.
4. Yukarıdaki resimle ilgili bilgileri ve resmi, tarih bilimine katkı sağlayacak şekilde yorumlayınız.
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
326Ta
rih İl
e El
Ele
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I4
5. Yukarıda Erzurum yöresine ait bir oda vardır. Bu odada bulunan eşyaları dikkate alarak, tarih bilimine nasıl katkı sağlayacağınızı aşağıya belirtiniz.
327
Tarih
İle
El E
le
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I4
Q Yandaki resimde Güzelyurt’ta Yanardağların tüfleriyle oluşmuş bir oluşum üzerinde yaşanılan evi görüyor-sunuz. 4. yy’a ait bu evi tarihe yardımcı olan bilimleri kullanarak değerlendiriniz.
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
Q Yanda nevruz kutlamalarından bir kare var-dır. Nev (yeni) ve ruz (gün) kelimelerinin bir-leşmesinden meydana gelen ve YENİGÜN anlamını taşıyan Nevruz, kuzey yarımküre-de başta Türkler olmak üzere birçok halk ve topluluk tarafından yılbaşı olarak kutlanır. Gece ile gündüzün eşitlendiği 21 Mart'ta gü-neş göçmen kuşlar gibi kuzey yarımküreye yönelir. 21 Mart ile birlikte havalar ısınmaya, karlar erimeye, ağaçlar çiçeklenmeye, top-rak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlar. Yani doğa için yeniden uya-nış başlar. Türkler bu günde Ergenekon’dan demir dağı eritip çıkmalarının anısına ateş üzerinden atlarlar.
Yukarıdaki bilgiyi tarihe yardımcı olmak için başka hangi bilimlerle değerlendirirsiniz? Niçin?
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
328Ta
rih İl
e El
Ele
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I5
BEN KİMİMBEN NEYİM? (TANIM)
TARİHE NASIL YARDIMCI OLURUM?
BENİMLE İLGİLİ BİR KANIT ÖRNEĞİ
ARKEOLOJİ Kazı Bilimiyim.
Toprak ya da su altında kalan eserleri gün ışığına çıkarır; özellikle yazıdan önceki dönemi aydınlatmaya yardımcı olurum.
Toprak altından çıkarılan bir vazo
COĞRAFYA
ETNOGRAFYA
EPİGRAFYA
PALEOGRAFYA
KRONOLOJİ
FİLOLOJİ
SOSYOLOJİ
…………..…………..…………..………….. SÖZLÜĞÜ(Yukarıdaki Boşluğa Grubunuzun Adını Yazınız)
329
Tarih
İle
El E
le
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I5
BEN KİMİMBEN NEYİM? (TANIM)
TARİHE NASIL YARDIMCI OLURUM?
BENİMLE İLGİLİ BİR KANIT ÖRNEĞİ
ANTROPOLOJİ
DİPLOMATİK
NÜMİZMATİK
KİMYA
HERALDİK
EKOLOJİ
PALEONTOLOJİ
JENOLOJİ
SİCİLOGRAFİ
330Ta
rih İl
e El
Ele