TAKSONOMIA E RISHIKUAR E BLOOM

VALBONA IMERAJ

Mendja nuk është një vazo për t’u mbushur, por një zjarr për t’u ndezur!

Çfarë është Taksonomia e Bloom?• Taksonomia e Objektivave Njohës.• Në 1950-ën e zhvilluar nga Benjamin Bloom.• Mjet që shpreh cilësisht llojet e ndryshme të të menduarit.• Përshtatur për përdorim në klasë si një mjet planifikimi.• Vazhdon të jetë një nga modelet më të aplikuara në të gjithë

botën.• Siguron një mënyrë për të organizuar aftësitë e të menduarit në

gjashtë nivele, që nga më themeloret e deri tek nivelet më të larta të rendit të menduarit.

• 1990-Lorin Anderson (ish-student i Bloom) rishqyrtoi Taksonominë

• Si rezultat, një numër ndryshimesh u bënë.

Ndryshimet në Taksonominë e Bloom

• Ndryshimi i termave nga emra në folje• Zëvendësimi i fjalës dije si produkt i mendimit me

kujtesën si kategori e mendimit• Kuptimi u bë të kuptuarit dhe sinteza u riemërtua si

të krijuarit në mënyrë që të përshtatej më shumë me natyrën dhe rregullin e të menduarit.

http://rite.ed.qut.edu.au/oz-teachernet/training/bloom.html (accessed July 2003) ; Pohl, 2000, p. 8)

Termat origjinale Termat e reja

• Vlerësimi

• Sinteza

• Analiza

• Aplikimi

• Kuptimi

• Njohja

•Të krijuarit

•Të vlerësuarit

•Të analizuarit

•Të zbatuarit

•Të kuptuarit

•Të kujtuarit

(Based on Pohl, 2000, Learning to Think, Thinking to Learn, p. 8)

TË KRIJUARITPërdorimi i informacionit për të prodhuar diçka të re. Dizenjon, ndërton, planifikon

TË VLERËSUARITKontroll kritik i nformacionit/Formulim i gjykimeve Kritikon, gjykon, vlerëson TË ANALIZUARITCopëtimi i informacionit dhe krijimi i lidhjeve mes pjesëve Copëton, krahason, organizon TË ZBATUARITPërdorimi i informacionit të njohur në një situatë të re. Zbaton, kryen, përdor.

TË KUPTUARIT I jep kuptim informacionit që merr. Interpreton, përmbledh, shpjegon TË KUJTUARIT Kujtimi, gjetja e informacionit të marrë. Përshkruan, liston, emërton, gjen, përkufizon.

TË KUJTUARIT

Nxënësi është në gjendje të kujtojë, dhe nuk harron të riparaqesë informacionin e mësuar.

• Njeh• Dëgjon• Përshkruar• Identifikon• Kujton• Emërton• Gjen

A mund të kujtoni një informacion që keni marrë?

TË KUJTUARIT

VEPRIMET• listo• mbaj mend• lidh• trego• dallo• jep shembull• riprodho• cito• përsërit• etiketo• kujto• njih• grupo• lexo• shkruaj

• skico• dëgjo• grupo• zgjidh• lexo• rishiko• cito• rikujto• lidh• zgjidh• nënvizo• zgjidh

Produktet e punës:

•Quiz

• Përkufizim

• Fakte

• Fletë pune

• Test

• Etiketa

• Listë

• Bllok shënimesh

• Riprodhim

• Fjalor

Rolet në klasë për të kujtuarin

Rolet e mësuesit

• Drejton• Tregon• Thotë • Kontrollon• Pyet• Vlerëson

• Rolet e nxënësit

• Përgjigjet• Dëgjon• Kujton• Rikujton• Fikson • Përkufizon • Përshkruan • Ritregon

TË KUJTUARIT: Aktivitetet dhe Produktet

• Bëni një “Hartë të historisë” që tregon ngjarjet kryesore të tregimit.

• Bëni “Vijën e kohës” së ditës tuaj tipike.• Bëni një “Hartë koncept” e temës.• Shkruani një listë me fjalë kyçe që ju e dini në lidhje me ....• Cilat ishin personazhet në këtë tregim?• Bëni një tabelë që tregon ...• Bëni një Poemë akronimi në lidhje me ...• Recitoni një poezi që keni mësuar.

Pyetje për veprimtarinë e të kujtuarit

• Çfarë ndodhi më pas……?• Sa……..?• Çfarë është……?• E kujt ishte ……..?• A mund t’a emërtosh……?• Thuaj përkufizimin e ……?• Përshkruaj çfarë ndodhi më pas….?• Kush foli për….?• E vërtetë apo e gabuar…..?

TË KUPTUARIT

• Interpreton• Jep shembuj• Përmbledh• Nxjerr përfundim• Perifrazon• Klasifikon• Krahason• Shpjegon

Mund të shpjegosh ide ose koncepte?ide ose koncepte?

• Nxënësi kupton domethënien, interpreton informacion ,përkthen atë çfarë ka mësuar.

TË KUPTUARIT

VEPRIMET• Përshkruan• Raporton• Njeh• Rishikon• Vëzhgon• Skicon • Llogarit• Interpreton• Gjen idenë• Përcakton• Përsërit

• Identifikon• Diskuton• Ritrgon• Vëzhgon • Mban shënime• Përkthen• Jep shembuj • Perifrazon• Riorganizon• Shoqëron

Produktet e punës:

• Recitimi

• Përmbledhja

• Koleksionimi

• Shpjegimi

• Dramatizimi

• Shembujt

• Quizet

• Listat

• Tabelat

• Skicat

Rolet në klasë për të kuptuarin

Rolet e mësuesit• demonstron• dëgjon• pyet• krahason• ballafaqon• shqyrton

Rolet e nxënësit

• shpjegon• përshkruan• përvijon• paraqet• përkthehet• demonstron• interpreton• merr pjesë aktivisht

TË KUPTUARIT:Aktivitete dhe produkte

• Shkruaj me fjalët e tua ...• Prit nga, ose merr një fotografi për të ilustruar një ngjarje të veçantë në histori.• Raporto në klasë për ...• Ilustro idenë kryesore të pjesës.• Bëni një vizatim mefigura për të treguar sekuencën e ngjarjeve në histori.• Shkruani dhe luani një dramë të bazuar në një histori.• Shkruani një përmbledhje të shkurtër për t’ja shpjeguar këtë histori dikujt tjetër.• Shpjegoni pse personazhi e zgjidhi problemin në atë mënyrë.• Shkruani një raport përmbledhës të ngjarjes.• Përgatisni një grafik shkak-pasojë për të ilustruar rrjedhën e ngjarjeve.• Bëni një libër për t'u ngjyrosur.• Parafrazo këtë kapitull në libër.• Retrego me fjalët tuaja.• Gjeni pikat kryesore të pjesës.

Pyetje për veprimtarinë e të kuptuarit

• A mund të shpjegosh pse….?• A mund t’a shkruash me fjalët e tua…?• Si mund t’a shprehësh….?• Mund të shkruash një përmbledhje të shkurtër të .?• Çfarë mendon se mund të ndodhë më pas…?• Kush mendon se…?• Cila është ideja kryesore…?• A mund t’a qartësosh…?• A mund të japësh shembuj?• A veprojnë të gjithë ashtu siç vepron……?

TË ZBATUARIT

Nxënësi bën përdorimin e informacionit në një kontekst të ndryshëm nga ai në të cilin është mësuar.

• Zbaton• Kryen• Përdor• Ekzekuton A mund t’a përdorësh informacionin në një

situatë tjetër të ngjashme?

TË ZBATUARIT

VEPRIMET• përkthen • manipulon • ekspozon • Ilustron • llogarit• interpreton • bën • praktikon • aplikon• operon • interviston • pikturon

• ndryshon• rendit• tregon • zgjidh• mbledh• demonstron• dramatizon• ndërton• përdor• përshtat• barazon• vizaton

Produktet e punës:

fotografi

ilustrime

simulime

skulpturë

demonstrim

Prezantim

intervistë

performancë

ditar

gazetë

Rolet në klasë për të zbatuarin

Rolet e mësuesit• shfaq• lehtëson• pyet• vëzhgon• vlerëson• organizon

Rolet e nxënësit• Zgjidh probleme• Demostron

përdorimin enjohurive

• përpilon• kompleton• llogarit• ilustron• ndërton• merr pjesë aktivisht

TË ZBATUARIT:Aktivitete dhe produkte

• Ndërton një model për të demonstruar se si duket apo punon• Luan një dramë së bashkume shokët e klasës• Shkruan një hyrje ditari.• Bën një libër me figurina në lidhje me fushën e studimit.• Përgatit ftesat për një festë apo një ditëlindje• Krijon një pazëll apo një lojë në lidhje me temën.• Shkruan një shpjegim në lidhje me një temë për të tjerët.• Bën një hartë topografike. • Vesh një kukull me një kostum kombëtar.• Bëni një model balte ...• Pikturon një afresk duke përdorur të njëjtat materiale.• Vazhdo historinë ...• Bën një dioramë për të ilustruar një ngjarje • Bën një ekspozitë fotografike me një temë të • caktuar.

Pyetje për veprimtarinë e të zbatuarit

• A mund të jepni ju një shembull tjetër ku mund të zbatohet……?

• A mund t’i gruponi sipas karakteristikës së…..?• Cilët janë faktorët që do të ndryshonit

nëse….?• Çfarë pyetjesh mund të bëni rreth……?• Nga informacioni i marrë, a mund të bëje një

listë udhëzimesh për ….?

TË ANALIZUARIT

KrahasimiOrganizimiCopëzimiAtribuimiPërkufizimiGjetjaStrukturimiIntegrimiMund ta copëtoni informacionin në pjesë për të eksploruar

kuptimet dhe marrëdhëniet e tyre?

• Nxënësi COPËTON informacion e mësuar në pjesë të vogla për t’a kuptuar atë.

TË ANALIZUARIT

VEPRIMET• dallon• pyet• çmon• eksperiment• inspekton• ekzaminon• heton• përshtat• hulumton• llogarit• kritikon• Shoshit• ballafaqon

• studjon• zbulon• grupon• sistemon• rendit• provon• debaton• analizon• diagramë• lidh• ndan• kategorizon• dallon

Produktet e punës:

grafik

tabelë

listë e plotë

hartë

skicë

studim

listë të dhënash

variabla

abstrakt

raport

Rolet në klasë për të analizuarin

Rolet e mësuesit• eksploron• drejton• vëren• vlerëson• vepron si një burim• pyet• organizon• copëton

Rolet e nxënësit• diskuton• zbulon• argumenton• debaton• mendon thellë• teston• shqyrton• pyet• llogarit• hulumton• pjesëmarrës aktiv

TË ANALIZUARIT: Aktivitete dhe produkte

• Përdorni një Diagrami Veni për të treguar se si dy tema janë të njëjta dhe të ndryshme• Hartoni një pyetësor për të mbledhur informacion.• Anketoni shokët e klasës për të gjetur se çfarë mendojnë ata për një temë të veçantë.

Analizoni rezultatet.• Bëni një tabelë shkak-pasojë për të treguar fazat kritike.• Klasifiko veprimet e personazheve në libër.• Krijo një sociogram nga tregimi.• Ndërto një grafik për të ilustruar informacionin e përzgjedhur.• Bëni një pemë familjare që tregon marrëdhëniet midis pjestarëve.• Ideo dhe vendos rolin që do luash në një temë që po studjon.• Shkruani një biografi të një personi që keni studiuar.• Përgatit një raport në lidhje me fushën e studimit.• Kryej një hetim për të mbledhur informacion që të mbështetësh një pikëpamje.• Shqyrto një vepër arti në aspektin e ngjyrës, formës dhe cilësisë.• Vizatoni një grafik.• Plotësoni një Matricë të Vendimarrjes e dila do t’ju ndihmojë të kryeni një zgjedhje

Pyetje për veprimtarinë e të analizuarit

• Cilat ngjarje nuk mund të kenë ndodhur?• Nëse. .. ka ndodhur, çfarë mund të ketë qenë që i dha fund?• Në çfarë cilësish......... ngjan me ...?• Çfarë rezultatesh të tjera, të mundshme shihni ?• Pse ndodhën ndryshimet e ...?• A mund të shpjegosh se çfarë duhet të ketë ndodhur kur ...?• Cilat janë disa nga problemet e ...?• A mund t’a bësh dallimin midis... dhe .....?• Cilat anë disa nga motivet që fshihen prapa ..?• Cila ishte pika e kthesës?• Cili ishte problemi me ...?

TË VLERËSUARIT

Nxënësi merr vendime pas një proçesi të thellë reflektimi, kritike dhe vlerësimi.

• Kontroll• Hypoteza• Kritikë• Eksperimente• Gjykim• Testim• Zbulim• Monitorim A mund t’a justifikosh vendimin apo sjelljen tënde?

TË VLERËSUARIT

VEPRIMET• Gjykon• çmon• provon• parashikon• vlerëson• rishikon• dëshmon• përcakton• priorizon• tregon pse• krahason• mbron• zgjedh

• mat • përfundoj• nxjerr një

përfundim• debaton• arsyeton• rekomandon• veçon• heton• argumenton• vendos• kritikon• radhit• refuzon

Produktet e punës:

debat

panel

raport

vlerësim

hetim

vendim

përfundim

fjalim bindës

Rolet në klasë për të vlerësuarin

Rolet e mësuesit• Qartëson• Pranon• Drejton

Rolet e nxënësit• gjykon mosmarrëveshjet• krahason• kritikon• pyet• argumenton• vlerëson• vendos• zgjedh• justifikon• pjesëmarrës aktiv

TË VLERËSUARIT: Aktivitete dhe produkte

• I shkruani një letër redaktorit.• Të përgatisë dhe të zhvillojë një debat• Përgatisni një listë të kritereve për të gjykuar ...• Shkruani një fjalim bindës duke argumentuar qëndrimin pro / kundër ...• Bëni një broshurë me pesë rregulla që ju duken si të rëndësishme. Bind të

tjerët!• Formo një panel për të diskutuar pikëpamjet në lidhje me ....• Shkruani një letër. .. duke këshilluar ndryshimet e nevojshme që duhen

bërë.• Shkruani një raport gjysmë-vjetor në lidhje me.....• Përgatit një rast për të paraqitur pikëpamjen tuaj në lidhje me ...• Plotësoni një PMI për ...• Vlerësoni veprimet e personazhit në një histori.

Pyetje për veprimtarinë e të vlerësuarit

• A ka një zgjidhje më të mirë për ...?• Gjykojë vlerën e ... Çfarë mendoni për ...?• Mund të mbroni pozicionin tuaj në lidhje me ...?• A mendoni se ... është një gjë e mirë apo e keqe?• Si do t’ a kishe trajtuar ti ...?• Çfarë ndryshimesh i sugjeron ti.....?• A besoni ju tek ...? Si do të ndiheni, nëse. ? ..• Sa efektive janë..... ? • Cilat do të ishin pasojat......?• Çfarë ndikimi do të kishte .... në jetët tona?• Cilat janë të mirat dhe të këqijat e ....?• Pse është me vlerë ....?• Cilat janë alternativat e....?• Kush do të fitojë dhe të kush do të humbasë?

TË KRIJUARIT

Nxënësi krijon ide të reja dhe informacion duke përdorur atë që ka mësuar më parë.

• Projektim• Ndërtim• Planifikim• Prodhim• Trillim• Shpikje• Modelim

A mund të shpikni ju produkte, ide apo rrugë të reja ?

TË KRIJUARIT

VEPRIMET• kompozon• grumbullon• organizon• shpik• përpilon• parashikon• sajon• propozon• ndërton

• planifikon• përgatit• zhvillon• krijon• imagjinon• prodhon• formuloj• përmirësoj

Produktet e punës:

Film

Histori

Projekt

Plan

Lojë e re

Gazetë

Produkt mediatik

Lajmërim

Pikturë

Rolet në klasë për të krijuarin

Rolet e mësuesit• Lehtësues • Zgjerues• Reflektues • Analizues• Vlerësues

Rolet e nxënësit• Dizenjues• formulues• planifikues• merr rreziqet• modifikues• krijues• propozues• pjesëmarrës aktiv

TË VLERËSUARIT: Aktivitete dhe produkte

• Përdor strategjinë ZAMAKKE (SCAMPER) për të të shpikur një tip të ri të këpucëve sportive• Shpik një makinë për të bërë një detyrë të veçantë.• Dizenjo një robot për të bërë detyrat e shtëpisë tuaj.• Krijo një produkt të ri. Jepi një emër dhe të planifiko një fushatë marketingu.• Shkruani për ndjenjat tuaja në lidhje me ...• Shkruani një dramë , shfaqje TV , teatër kukullash, lojë me role, këngë apo pantomimë

rreth ..• Harto i një sistemi të ri monetar• Zhvillo një menu për një restorant të ri duke përdorur një shumëllojshmëri ushqimesh të

shëndetshme.• Dizenjo një kopertinë: libri, CD-je ose reviste për ...• Shit një ide.• Shpik një mënyrë për të ...• Krijo një gjuhë të re dhe përdore atë në një shembull.• Shkruani një këngë për të reklamuar një produkt të ri.

Pyetje për veprimtarinë e të krijuarit

• A mund të vizatosh një….duke….?• A sheh një zgjidhje të mundëshme tek…..?• Nëse do të kishe qasje në të gjitha burimet, si do t’i

përdorje ato ...?• Pse nuk e krijon vetë rrugën tëndë për të......?• Çfarë do të ndodhte nëse ...?• Sa mënyra mund të gjeni për të ...?• Mund të gjeni përdorime të reja dhe të pazakonshme

të ...?• A mund të zhvilloni një ide e cila do të bënte të mundur...?

me Taksonominë e !

Të krijuarit

Të vlerësuarit

Të analizuarit

Të zbatuarit

Të kuptuarit

Të kujtuarit