Guli ston davlat uni versi teti ni ng tali mi y, madani y-mari f i y nash ri

Kuch-bilim va tafakkurda

Gazeta 1999-yil 22-dekabrdanchop etila boshlagan

№ 11 (188) 2017-yil noyabr

TABRIKLAYMIZ!

Qadrli IsmatullaUmarovich!

Sizni shu yilning 29noyabr kuni biologiyafanlar i doktori deganyuksak unvonni himoyaqilganingiz bilan samimiyqutlaymiz. Siz bu darajagaerishish uchun salkam qirqyillik umringizning engqaynoq damlarini ilm-fanyo'lidagi iz lanishlargasarflaganingizni bilamiz.O'zbekiston Fanlara k a d e m i y a s i n i n gtuproqshunoslik vaagrokimyo ilmiy-tadqiqotinstituti, Guliston davlatuniversiteti jamoalaridalaborantlikdan to kafedramudir i, dekanlikvazifalarigacha bo'lganhayot yo'lingizda qishloqxo'jalik fanining eng muhimsohalar iga doir i lmiyiz lanishlar va munosibkadrlar tayyor lashborasidagi sa'y-harakatlarbilan hurmat qozondingiz.Ayniqsa sho'rxok, bo'zyer larning tuproqunumdorligini, qo'r iqmaydonlarda dehqonchiliksamaradorligini oshirishborasidagi izlanishlaringizdiqqatga sazovor.

Ilm-fan sohasidagiuzluksiz mehnatingiznati jasi sifatida Siz

Shu yilning 29-noyabr kuni O'zbekistonFanlar akademiyasining tuproqshunoslik vaagrokimyo ilmiy-tadqiqot institutining ilmiykengashida Guliston davlat universitetituproqshunoslik kafedrasi olimi,O'zbekiston Respubl ikasida xizmatko'rsatgan yoshlar murabbiysi Ismatulla

Umarovich O'rozboyev "Sug'oriladiganbo'z tuproqlar qoplami strukturasi vaularning unumdorligini baholash" mavzuibo'yicha doktorlik dissertatsiyasini yoqladi.

"Sug'or i ladigan bo'ztuproqlar qoplamistrukturasi va ularningunumdorligini baholash"mavzui bo'yicha doktorlikd i s s e r t a t s i y a s i n iyoqladingiz va biologiyafanlari doktori i lmiydarajasiga sazovorbo'ldingiz. Buyutug'ingizdan barchahamkasblaringiz, yorudo'stlar ingiz qator iuniversitetimiz jamoasiham cheksiz faxrlanishgahaqlidir.

Yana bir karra Sizniyuksak martaba bilanmuborakbod etamiz!

Guliston davlatu n i v e r s i t e t i«T up ro q sh un os l i k »kafedrasi jamoasi

Har qachongidek,bugungi kunda ham xotin-qizlarn ing qonuniymanfaatlarini himoya qilish,ularning erkaklar bilan tenghuquqliligini ta’min lashdunyo miqyosida dolzarbmasala bo’l ib turibdi.Musiqa yo’nalishi talabasiLola Norova va Iqtisodiyotyo’nalishi talabasi GulmiraTurdiqulovalar tashabbusi

bilan shu yil 28-noyabr kuni“Xot in-qizlar huquqlariqonun himoyasida” nomlitadbir uyushtirildi.

Tadbir tashkilotchilarima’ruzasidan so’ng ushbumavzu bo’yicha universitetxotin-qizlar kengashi raisasiNigora Sultonova, Ijtimoiy-iqtisodiy fakultet xotin-qizlarkengashi raisasi SaidaMamajonova , katta

o’qituvchi MasturaAllayorovalar ham so’zgachiqib juda qiziqarl ima’lumotlar berishdi.

Tadbirning badiiy qismidatalabalar ayol va ona madhetilgan she’r va qo’shiqlarijro etishdi.Konstitutsiyamizning 25 yilligiarafasida bunday tadbirningo’tkazilishi talabalarda iliqtaassurot qoldirdi.

XOTIN-QIZLAR HUQUQLARI TALABALAR NIGOHIDA

SIFAT OYLIGI YAKUNLANDIGazetamizning o'tgan

sonida 9-oktyabrdan 9-noyabrga qadar ta'lim sifatva samaradorligi oyliginio'tkazish haqida rektorfarmoyishini e'lon qilganedik. Oylik davomida 40kishidan iborat 6 ta ishchiguruhi tuzil ib, barchafakultet va kafedralardata'l im jarayoni hartomonlama o'rganibchiqildi. Jumladan, ta'limstandartlariga amal qilish,darslar tahlili, darsliklar vametodik qo'llanmalar bilanta'minlanish, professor-o'qituvchilar, talabalarningkiyinish madaniyati, ijro vamehnat intizomi, yuqoritashkilotlarning buyruq va

qarorlari ijrosi, hujjatlarniyuritish, rasmiylashtirishdarajasi kabi muammolaro'rganib chiqildi.

Sifat oyligining borishiishchi guruhlar i,dekanatlar, kafedralar vabo'limlar rahbarlar iishtirokida har haftaningdushanba kunlar imuhokama qilib borildi.Dars tahlillari, hujjatlarnio'rganish va boshqaaniqlangan muammolarbo'yicha tavsiyalar beribborildi.

Sifat va samaradorlikoyligi shuni ko'rsatdiki,darslarning ta'sirchanliginioshirish, ijro intizomi,davomat kabi masalalarda

hali ko'plab muammolarmavjud. Ularni bartarafqilish yuzasidan tavsiyalarishlab chiqildi.Ko'rsatilgankamchilik lar bo'yichadekanatlar, kafedralarjamoalari tadbirlar belgilab,ularning ko'pchiligi oylikdavomida bartaraf qilindi.Ayrim masalalar bo'yichauzoq muddatli, doimiyishlar ko'lami belgilandi.

Ta'lim va tarbiya, yetukmutaxassislar tayyorlashuniversitet jamoasiningbosh vazifasi ekanliginazarda tuti l ib, ushbuyo'nalishlarda boshlanganxayr li ishlarni doimiyravishda davom ettirishgaqaror qilindi.

Shu yilning 27-noyabrkuni univers itet boshbinosining majlislar zalidafaollar yig'ilishi bhlib o'tdi.Yig'ilishni O'zbekiston oliy vao'rta-maxsus ta'lim vaziri I.O'. Majidov ochdi. Uyig'ilganlarni ilgari Toshkentto'qimachi lik va yengi lsanoat institut i kafedramudiri bo' lib ishlagan,texnika fanlari doktori,professor MuksinTadjiyevich XodjiyevniGulistan davlat universitetirektori etib tayinlash haqidavazirl ik buyrug' i bi lantanishtirdi.

Yig'ilishda qatnashganO'zbekiston RespublikasiPrezidentining Dav latmaslahatchisi R. S. Qosimovuniversitet jamoasi oldidaturgan vazifalar, OTMmoddiy-texnika bazasiniyanada mustahkamlashbo'yicha belgilanganistiqbolli rejalar xususidafikrlashdi. Shuningdek,yig'ilishda Sirdaryo viloyatihokimi G'. G'. Mirzayevham ishtirok etdi va so'zgachiqdi.

Faollar yig'i lish iqatnashchilari RespublikamizPrezidenti, hukumatimizningqo'riq viloyat universitetigak o ' r s a t a y o t g a ng'amxo'rliklari va e'tiborigafidokorona mehnatimiz bilanjavob beramiz deb ishonchbildirishdi.

(O'z muxbirimizdan).

UNIVERSITETJAMOASIYIG'ILISHI

I j t imo iy- iqt isod iyfakultet, iqt isodiyotta'lim yo'nalishining 4-kurs talabasiShodiboyeva MasturaKomiljon qizi uchun2017-yil omadlar yilibo'ldi. Bu t ir ishqoq,iste'dodli talabaning ilm-fan sohasidagiizlanishlari munosibbahoga sazovor bo'ldi.Mastura - "Navoiy"nomli davlatstipendianti.

(Mastura haqidagim a t e r i a l n igazetamizning kelgusisonlaridan biridao'qiysiz).

2 UNIVERSITET OVOZI 2017-yi l noyabr

BILGAN O'QIR, BILMAGAN TO'QIR.

Muxbir: FaxriddinBo'riboyevich, biz tilgaolingan qaror mazmun-mohiyatiga qisqachato'xtalib o'tsangiz.

F . N i y a z o v :Prezidentimizning ushbuqaroriga ko'ra bo' lajaktalabalarni maqsadlitayyorlash ishidagi asosiymas'u liyat ol iy ta' limmuassasalariga yuklatildi.Bunda 2019-yil 1-sentyabrdan boshlab o'quv-metodik va moddiy-texnikabazasi zamonaviy talablargajavob bermaydigan, oliyta' lim muassasasidanuzoqda joylashgan, ta'limsifati va bitiruvchilarning oliyta'lim muassasalariga kirishko'rsatkichlari past bo'lganakademik litseylar faoliyatinito'xtatish, yuqori ilmiy vapedagogik salohiyatga egabo'lgan akademik litseylarniesa oliy ta'lim muassasalaritasarrufiga o'tkazishga qarorqilinganligi o'ta muhimahamiyat kasb etadi. Chunkioliy ta'lim muassasalaridamoddiy-texnika bazasi ham,malakal i mutaxass is larmasalasi ham muammoemas. Eng muhimi, ularbo'lajak talabalarni o'zlaritayyorlaydilar va kelgusita'lim bosqichida xalq tilibi lan aytganda "o'zlaripish irgan oshni o'zlaritanavvul qiladilar".

Muxbir: Mamlakatimizdao'n bir yillik umumiy o'rtata'lim tizimi joriy qilinganligi,

ko'plab kollej larn ingqisqarishi, oliy ta'l immuassasasi tarkibida asosanbittadan akademik litseyqoldirilishi munosabati bilanlitseyda o'qishga talabgorlarko'payish i, u larn ingko'pchiligi turli qishloq vatumanlardan kelishi tabiiy.Ularga yashash va o'qishsharoiti yaratish ham ko'zdatutilayotgan bo'lsa kerak?

F.Niyazov: Albatta.Prezidentimizning qaroridategishli akademik litseylarnioliy ta'lim muassasalaritasarrufiga o'tkazishginabelgi lanmagan. Bundaylitseylar soni kamayishi vahududlardan ularda o'qishistagidagi o'quvchi larko'payishi munosabati bilanuzoqdan keluvchi larn ibelgilangan imtiyozli tartibdayotoqxona, hatto oziq-ovqatbilan ta'minlash ham ko'zdatut ilgan. Ya'ni bunday

o'quvchilarning ota-onalariuchun har oyda eng kamoylik ish haqining bir baravarimiqdoridagina to' lovbelgilanadi.

Muxbir: Qarorda 2017/2018 o'quv yilidan boshlabakademik litseylarda o'qishmuddat i ikki yil etibbelgilangani ta' limsohasidagi muhim yangilikbo' ldi. Bu hol o'quvmuassasalaridagi o'quv-metodik dasturlar, o'quvadabiyot lari hamyangilanajagidan dalolatberadi, to'g'rimi?

F.Niyazov: To'g'ri .Bundan tashqari oldimizdalitsey rahbarlarini, barchapedagoglarin i qaytatayyorlashdek muhim vazifaham turibdi. Bu boradagiasosiy mas'uliyat shubhasiz,oliy ta'l im muassasasizimmasiga tushadi.Akademik litseylar rahbar va

pedagoglarin i qaytatayyorlash va malakasinioshirish universitet qoshidagipedagog kadrlarni qaytatayyorlash va ularningmalakasini oshirishmintaqaviy markazidaamalga oshiriladi.

Ta'kidlash joizki,akademik litseylar samaralifaoliyat ko'rsatishi, ulardao'qitish sifatini ta'minlashhamda ularning moddiy-texnika bazasi va yuqorimalakali o'qituvchilar tarkibibilan ta'minlanganligi, ta'lim-tarbiya jarayoni ustidannazorat qil in ishi,bitiruvchilarning oliy ta'limmuassasalariga kirish iko'rsatkichlarini to' liqta'minlash uchun shaxsiymas'uliyat tegishli oliy ta'limmuassasalari rektorlari,akademik litsey va kasb-hunar kollejlari bilan ishlashbo'yicha prorektorlari va

MUHIM QADAMDolzarb mavzuda suhbat

Ma'lumki, oliy ta'limda yuksak sifat ko'rsatkichlariga erishish, farzandlarimiznizamonamizning o'qimishli, yetuk insonlari qilib yetishtirish uchun birinchi navbatdata'limning quyi bosqichida yaxshi tayyorgarlik bo'lishi talab qilinadi. Buning uchunmaktab, litsey va boshqa ta'lim muassasalarida yigit-qizlarning o'qishni davomettiradigan darajada zarur va yetarli sharoitini yaratish, chuqurlashtirilgan nazariyva kasbiy tayyorgarligini ta'minlash zarur. Bu borada O'zbekiston RespublikasiPrezidentining 2017-yilda qabul qilgan bir qator qarorlari, jumladan, joriy yilning26-sentyabrida imzolangan "Oliy ta'lim muassasalariga kirish uchun nomzodlarnimaqsadli tayyorlash tizimini yanada takomillashtirish to'g'risida"gi qarori ta'limningquyi bosqichlarini rivojlantirishda hech shubhasiz, yangi, muhim qadam bo'ldi.

Muxbirimiz Munavvar Pardayevning akademik litsey va kasb-hunar kollejlaribilan ishlash bo'yicha prorektor, dotsent Faxriddin Niyazov bilan suhbati ushbuqarorning mohiyati va uni bajarish borasidagi ishlar mavzusida bo'ldi.

akademik l itseydirektorlariga yuklanadi.Bundan buyon agar tegishliakademik li tseylarn ingo'quvchilarida universitetyoki institutlarga kirishko'rsatkichi past bo'lsa,mas'ul xodimlarga oylikmaoshlaridan chegiribtashlash jarimasi qo'llanishiko'zda tutildi.

Muxbir: Prezidentqarori kuchga kirganigaham ikki oy vaqt o'tdi.Universitetimizda unibajarishga doir qanday ishlaramalga oshirildi?

F. Niyazov: Yuqoridagiqarorga asosan Gulistondavlat universiteti qoshidagiGuliston akademik litseyiuniversitetimiz tasarrufigao'tkazildi. Shu munosabatbilan universitet rektorati,professor-o'qituvchilarjamoasi GulDU ustavi vaboshqa normativ hujjatlargaqo'shimcha-o'zgartirishlarkiritish, litseyning o'quvrejasini va o'quv dasturlariniqayta ko'rib chiqish,o'qituvchi kadrlar malakasinioshirish tizimini ish labchiqish kabi muhim ishlarniallaqachon boshlab yubordi.Maqsad tasarrufimizdagiakademik litseyda ta'lim-tarbiya jarayonini bugungitalablar, islohotlar asosidatashkil etish vabitiruvchilarining oliy o'quvyurtiga kirish ko'rsatkichiniyuqori darajagayetkazishdan iborat.

Ìàñòåð ïîýòè÷åñêîãî ñëîâà,äðàìàòóðã, ïåðåâîä÷èê,ëèòåðàòóðíûé êðèòèê, ñöåíàðèñòÑàìóèë ßêîâëåâè÷ Ìàðøàêðîäèëñÿ 22 îêòÿáðÿ (3 íîÿáðÿ)1887 ãîäà â Âîðîíåæå â ñëîáîäå×èæîâêà â åâðåéñêîé ñåìüåìàñòåðà íà ìûëîâàðåííîì çàâîäåáðàòüåâ Ìèõàéëîâûõ. Ôàìèëèÿ«Ìàðøàê» ÿâëÿåòñÿ ñîêðàùåíèåì,îçíà÷àþùèì «Íàø ó÷èòåëü ðàááèÀàðîí Øìóýëü Êàéäàíîâåð» èïðèíàäëåæèò ïîòîìêàì ýòîãîèçâåñòíîãî ðàââèíà è òàëìóäèñòà(1624—1676).

Ðîäèòåëè áóäóùåãî ïèñàòåëÿèìåëè ïîëíîå ïðàâî ãîðäèòüñÿñâîèìè äåòüìè. Ñåñòðà Ñàìóèëÿ- Ëèÿ (ïñåâäîíèì Åëåíà Èëüèíà)(1901—1964), ïèñàòåëüíèöà. Áðàò- Èëüÿ (ïñåâäîíèì Ì. Èëüèí;

1896—1953), ïèñàòåëü, îäèí èçîñíîâàòåëåé ñîâåòñêîé íàó÷íî-ïîïóëÿðíîé ëèòåðàòóðû.

Ðàííåå äåòñòâî è øêîëüíûåãîäû Ñàìóèë ïðîâ¸ë â ãîðîäêåÎñòðîãîæñêå ïîä Âîðîíåæåì, ãäåæèë åãî äÿäÿ — çóáíîé âðà÷Îñòðîãîæñêîé ìóæñêîé ãèìíàçèèÌèõàèë Áîðèñîâè÷ Ãèòåëüñîí(1875—1939).  òå ãîäû îäíà èçïîýòè÷åñêèõ òåòðàäåé Ìàðøàêàïîïàëà â ðóêè Â.Â. Ñòàñîâà,èçâåñòíîãî ðóññêîãî êðèòèêà èèñêóññòâîâåäà, êîòîðûé ïðèíÿëãîðÿ÷åå ó÷àñòèå â ñóäüáå þíîøè.Ñ ïîìîùüþ Ñòàñîâà Ñàìóèëïåðååçæàåò â Ïåòåðáóðã è ó÷èòñÿâ îäíîé èç ëó÷øèõ ãèìíàçèé.Öåëûå äíè ïðîâîäèò îí âïóáëè÷íîé áèáëèîòåêå, ãäåðàáîòàë Ñòàñîâ.  1904 ãîäó âäîìå Ñòàñîâà Ìàðøàêïîçíàêîìèëñÿ ñ ÌàêñèìîìÃîðüêèì, êîòîðûé îòí¸ññÿ ê íåìóñ áîëüøèì èíòåðåñîì èïðèãëàñèë åãî íà ñâîþ äà÷ó âßëòå, ãäå Ìàðøàê æèë â 1904—1906 ãîäàõ. Êîãäà ñåìüÿ Ãîðüêîãîâûíóæäåíà áûëà ïîêèíóòü Êðûìèç-çà ðåïðåññèé öàðñêîãîïðàâèòåëüñòâà ïîñëå ðåâîëþöèè1905 ãîäà, Ìàðøàê âåðíóëñÿ âÏåòåðáóðã, êóäà ê òîìó âðåìåíèïåðåáðàëñÿ åãî îòåö, ðàáîòàâøèéíà çàâîäå çà Íåâñêîé çàñòàâîé.

 1911 ãîäó Ñàìóèë Ìàðøàêâìåñòå ñî ñâîèì äðóãîì, ïîýòîìßêîâîì Ãîäèíûì, è ãðóïïîéåâðåéñêîé ìîëîä¸æè ñîâåðøèëäëèòåëüíîå ïóòåøåñòâèå ïî

Áëèæíåìó Âîñòîêó: èç Îäåññûîíè îòïëûëè íà êîðàáëå,íàïðàâëÿÿñü â ñòðàíûÂîñòî÷íîãî Ñðåäèçåìíîìîðüÿ —Òóðöèþ, Ãðåöèþ, Ñèðèþ èÏàëåñòèíó. Ìàðøàê ïîåõàë òóäàêîððåñïîíäåíòîì ïåòåðáóðãñêîé«Âñåîáùåé ãàçåòû» è «Ñèíåãîæóðíàëà». Ïîä âëèÿíèåìóâèäåííîãî îí ñîçäàë öèêëñòèõîâ ïîä îáùèì íàçâàíèåì«Ïàëåñòèíà». Ëèðè÷åñêèåñòèõîòâîðåíèÿ, íàâåÿííûå ýòîéïîåçäêîé, ïðèíàäëåæàò ê ÷èñëóíàèáîëåå óäà÷íûõ â òâîð÷åñòâåìîëîäîãî Ìàðøàêà («Ìû æèëèëàãåðåì â ïàëàòêå...» è äðóãèå).Íåêîòîðîå âðåìÿ æèë âÈåðóñàëèìå.  ýòîé ïîåçäêåÌàðøàê ïîçíàêîìèëñÿ ñ ÑîôüåéÌèõàéëîâíîé Ìèëüâèäñêîé(1889—1953), ñ êîòîðîé âñêîðå ïîâîçâðàùåíèè îíè ïîæåíèëèñü. Âêîíöå ñåíòÿáðÿ 1912 ãîäàìîëîäîæ¸íû îòïðàâèëèñü âÀíãëèþ. Òàì Ìàðøàê ó÷èëñÿñíà÷àëà â ïîëèòåõíèêóìå, çàòåìâ Ëîíäîíñêîì óíèâåðñèòåòå(1912—1914). Âî âðåìÿ êàíèêóëîí ìíîãî ïóòåøåñòâîâàë ïåøêîìïî Àíãëèè, ñëóøàë àíãëèéñêèåíàðîäíûå ïåñíè. Óæå òîãäà íà÷àëðàáîòàòü íàä ïåðåâîäàìèàíãëèéñêèõ áàëëàä, âïîñëåäñòâèèïðîñëàâèâøèõ åãî.

 1914 ãîäó Ìàðøàê âåðíóëñÿíà ðîäèíó, ðàáîòàë â ïðîâèíöèè,ïóáëèêîâàë ñâîè ïåðåâîäû âæóðíàëàõ «Ñåâåðíûå çàïèñêè» è«Ðóññêàÿ ìûñëü».  âîåííûå ãîäû

çàíèìàëñÿ ïîìîùüþ äåòÿìáåæåíöåâ.

 1920 ãîäó, æèâÿ âÅêàòåðèíîäàðå, Ìàðøàêîðãàíèçóåò òàì êîìïëåêñêóëüòóðíûõ ó÷ðåæäåíèé äëÿäåòåé, â ÷àñòíîñòè, ñîçäà¸ò îäèíèç ïåðâûõ â Ðîññèè äåòñêèõòåàòðîâ è ïèøåò äëÿ íåãî ïüåñû. 1923 ãîäó îí âûïóñêàåò ñâîèïåðâûå ñòèõîòâîðíûå äåòñêèåêíèãè («Äîì, êîòîðûé ïîñòðîèëÄæåê», «Äåòêè â êëåòêå», «Ñêàçêàî ãëóïîì ìûøîíêå»). ßâëÿåòñÿîñíîâàòåëåì è ïåðâûìçàâåäóþùèì êàôåäðîéàíãëèéñêîãî ÿçûêà Êóáàíñêîãîïîëèòåõíè÷åñêîãî èíñòèòóòà (íûíåÊóáàíñêèé ãîñóäàðñòâåííûéòåõíîëîãè÷åñêèé óíèâåðñèòåò).

Íà ïðîòÿæåíèè íåñêîëüêèõëåò Ìàðøàê òàêæå ðóêîâîäèëËåíèíãðàäñêîé ðåäàêöèåéÄåòãèçà, Ëåíãîñèçäàòà,èçäàòåëüñòâà «Ìîëîäàÿ ãâàðäèÿ».Èìåë îòíîøåíèå ê æóðíàëó «×èæ».Â¸ë «Ëèòåðàòóðíûé êðóæîê» (ïðèëåíèíãðàäñêîì Äâîðöåïèîíåðîâ).  1934 ãîäó íà Ïåðâîìñúåçäå ñîâåòñêèõ ïèñàòåëåé Ñ. ß.Ìàðøàê ñäåëàë äîêëàä î äåòñêîéëèòåðàòóðå è áûë èçáðàí ÷ëåíîìïðàâëåíèÿ ÑÏ ÑÑÑÐ.  1937 ãîäóñîçäàííîå Ìàðøàêîì äåòñêîåèçäàòåëüñòâî â Ëåíèíãðàäå áûëîðàçãðîìëåíî. Ëó÷øèå åãîâîñïèòàííèêè â ðàçíîå âðåìÿáûëè ðåïðåññèðîâàíû: â 1941 —À. È. Ââåäåíñêèé, â 1937 — Í. Ì.Îëåéíèêîâ, â 1938 — Í. À.Çàáîëîöêèé, â 1937àðåñòîâûâàëàñü Ò. Ã. Ãàááå, â1941 àðåñòîâàí Õàðìñ. Ìíîãèåóâîëåíû.

ÄÎÁÐÛÉ ÄÐÓÃ ÄÅÒÅÉ130-ËÅÒÈÞ ÂÛÄÀÞÙÅÃÎ ÐÓÑÑÊÎÃÎ ÏÎÝÒÀ ÑÀÌÓÈËß ÌÀÐØÀÊÀ

Ïðîäîëæåíèå íà 7-é ñòðàíèöå

(Xalq maqoli)

UNIVERSITET OVOZI 32017-yi l noyabr

KIMGADIR BAXTLI KO`RINGAN EMAS, BALKI O`ZINI BAXTLI SEZGAN ODAM BAXTLIDIR Publiy SIR

Adabiyot olamida, ayniqsa, mumtozadabiyot, matnshunoslikda Vahob Rahmonnitanimagan odam yo’q. Bir toifasi xush ko’rar,xush ko’rmasa ham ichida tan olar, katta birtoifasi otgani o’qi yo’qlardan. Noshirlar orasidaham shunday - yarmi nomini eshitsa, labigauchuq toshadi, o’zini panaga oladi, yarmi ungapeshvoz chiqqani shoshiladi.

Kimdir zahmatkash olim deydi, kimdir timirskideydi. Yana kimdir fidoyi desa, boshqasi qitmirdeydi. Sirasini aytganda u gapda ham, bugapda ham jon bor. Birida ko’proq, biridaozroq. Lekin u tomon ham, bu tomon ham ich– ichidan bir narsaga tan beradi – u o’z ishini,sohasini yaxshi bilgan olim. U bilan tortishibobro’ topmaysiz. U baribir haq bo’lib chiqadi.Chunki mumtoz adabiyotda, ayniqsa,matnshunoslikda unga yetadigan kam. Shutufayli do’st topdi, dushman topdi.

Vahob Rahmonov nomi o’tgan asrning 70-yillarida adabiy bahslarda tilga tusha boshlagan.Mumtoz adabiy asarlar chop etilgach, ungahozirjavoblik bi lanmunosabat bi ldirar,matbuotda maqolalarichiqar, eng ajablanarlisi,ularning aksari tanqidiy ruhdabo’lardi. Toshkentdagi kazo-kazo olimizamonlarning ensasi qota boshladi, ”kim ekano’zi bu, viloyatda turib aqillilik qiladigan...”

Maqolalar bilan ancha-muncha “po’stagini”qoqib bo’lgach, 1981-yil shogirdi KomiljonIsroilov bilan Mashrab “Devoni”ni nashrgatayyorlab, chop ettiradi. Ko’p o’tmay atoqli olimAlibek Rustamov “O’zbekiston adabiyoti vasan’at i” gazetas in ing ikki sonida“Matnchiligimizdagi nuqsonlar” maqolasi bilanuning o’zini ham yaxshilab “po’stagini”qoqadilar. Unga aynan shunaqa holat kerakekanmi, tezda yosh kandidat akademikni hamyuz –xotir qilmay, raddiya bilan chiqdi.Gazetaning uchinchi beti o’ng qanotidayuqoridan Vahob Rahmonov, uning ostidan“Matn va matnshunoslik” nomli maqola uchustun to’la edi (10-X11-1982). Bu esa VahobRahmonovning o’zbek adabiyotshunosliginingeng qiyin va eng ishlanmagan sohasi -matnshunoslikdagi o’rnini uzil-kesil belgilabberdi. Alohida maqom va doiragagina xosmaydonda o’z o’rnini kurashlar bilan bo’lsa-da, yuz-xotirlarsiz bo’lsa-da, muhimi, saviyasibilan egalladi.

Endi uni jiddiy ishlarga rasman chaqirishlarboshlandi. Shunchalikki , “O’zbek adabiyotibo’stoni” turkumida chop etilgan 15 ta yirikkitobning 9 tasiga Vahob Rahmonov mas’ulmuharrirlik qilgan. Yana 2 tasida ham bevositaishtirok etgan. (Qolganlari ungacha bosilibbo’lgandi. Holbuki, bu nashrlar o’sha kezlardaO’zbekiston Fanlar akademiyasi tamg’asi bilanchiqar, bu odam u dargohda ishlamasdi.)

Ana shu “aqilli”ning Toshkentga ishga taklifqilinishi ham qiziq bo’lgan ekan. Buni endio’zlaridan eshitganmiz. Xullas, 1971-1972yilarda Ogahiy olti jildlik asarlarining dastlabkiikki jildi chop etildi (Har biri 25 ming nusxada).Vahob Rahmonov bu jildlarni o’rganib, harbirida o’rta hisobda mingdan ortiq jiddiy matnxatolari borligini nashriyot bosh muharriri TohirIbrohimovga isbotlab beradi. Nafasi ichigatushib ketgan rahbar har sahifas i“lolaqizg’aldoq” bo’lib ketgan (noshirchilikdaham maktabdagi kabi xatolar qizil qalamdatuzatiladi) ikki kitobni varaqlab, afsus bilanbosh chayqab:

-Biz ikki ulug’ ustozimizga ishonib chakkiish qilibmiz,- degan ekan.

Bir baytdagi ikki imloviy va ikki jiddiy matnnuqsoni sodir etilgan holat:

Naqdi jon berdiy, musulmonlar, uyotlig’manhanuz,

To istadim biyikdin ul nomusulmon mujdasin.(II jild,189-bet.)Baytning sahih holati:Naqdi jon berdim, musulmonlar, uyotlig’man

hanuzTo eshitdim payqdin ul nomusulmon

mujdasin.

Eng xavotirli holat:bu jildlarda mashshariy(11-209), hanni, alfas(11-188), ho’ (11-188), bamz (11-198,210), ruqu (11-200), huzi (11-201),faraq (11-210), husur(11-231), nikil (11-287), xolovor (11-305), shahvar (11-255), lutf (11-276),

alab (11-310), gihmih (11-316), nekxat (11-316) kabi o’nlab tilda yo’q so’zlar mumtozmatnga oralab ketgan edi.

Nihoyat unga Ogahiy “Asarlar”ining uchinchijildini ko’rib berishni topshirishadi. Yosh olimbu ishni qo’lyozmada emas, balki alohida birdaftarda bajarib keladi va matn chop etishgayaroqsiz ekanligini aytadi. Boshi qotgan Boshmuharrir yurak yutib taqrizchini ulug’ ustozlardanbirining uyiga jo’natadi. (Men shu o’rinda bosh

muharrir qismati haqida ikki og’iz gapiribo’tsam. Bosh muharrir mening nazarimdadorvozga o’xshaydi. Yuqoridagi holatning o’ziniolaylik. Demak, matn yaroqsiz.Uni ulug’ustozlarga aytolmaydi. Boshlig’i ham baribirular taraf chiqadi. Oxiri “boltadan toymas”taqrizchini, aslida tanqidchini, muallif yokinashrga tayyorlovchilar oldiga jo’natadi. (Salyumshatib, popugini pasaytirib). Bungacha

muallif yo ulug’ ustozlarga ham sim qoqib,ularning oldidan ham o’tadi, eshitib ko’ringlarchibir, mayli , u yog’ini baribir maslahatlashamizo’zinglar bilan deydi. Kitob esa chiqishi kerak.Reja bor . U bajarilishi kerak. Yuqori hamxabardor va hokazo. Oxiri six ham kuymay,kabob ham kuymay bir navi kitob chiqadi. Ikkitomon ham xursand. Faqat bir kishi kuyadi –bosh muharrir).

Xullas, Vahob Rahmonov ulug’lardan birininguyiga boradi. O’z da’volarini asoslab, izohlabberadi. Lekin mezbonning jazavasi tutib:

-.Besh foiz tuzatishlaringizga qo’shilaman.To’qson besh foiziga qo’shilmayman. Siz o’zbekklassik adabiyotidan hech vaqoni bilmaysiz! –deydi.

Taqrizchi uzr so’rab chiqib ketadi. Uyigaqaytgach, “Nashr va mas’uliyat” nomli maqolayozib “Sharq yulduzi” jurnaliga topshiradi. 1973yil may oyida maqola bosilib chiqadi. Iyuldaesa Markazqo’mda Ogahiy “Asarlar”i yaroqsizekanligi masalasi muhokama bo’ladi. Bu ishdaishtirok etgan kattayu kichik ta’zirini yeydi. Lekinko’p aziyat chekkan, boya aytganimday boshmuharrir bo’ladi. To’g’ri xulosa chiqargandirektor Hamid G’ulom ishning qolganiniulug’larsiz qilishga jazm etib, ”janjalning uyasi”nichaqirib, kitob muharrirligiga taklif qiladi vakattagina qalam haqi beradi. Ogahiy“Asarlar”ining uchinchi jildi Vahob Rahmonovredaktorligida dunyo yuzini ko’radi...

Ming afsuski, Ogahiy asarlarining boshqatomlaridan olingan g’azallar hali-hamon xatolarbilan chiqayapti. Hatto yaqinda chiqqanlariham... Hech kim e’tibor bermaydi. Yana 1-2yildan keyin shu kitobga qarab, shu fayldanfoydalanib qayta-qayta bosilaveradi...

Suhbatimiz shu yerga kelganda, mening hamqitmirligim tutib: “Katta ustozlar bilankelisholmagan biror so’zni eslaysizmi?”,- debso’radim.

-Domla “marg’zor” so’zini, “murg’zor” bo’ladideb turib oldilar va buning isboti uchun u“qushzor” degani dedilar. Qarang, professordomla men dotsentga tilimizda “qushzor” deganso’z borligini da’vo qilmoqda. Dotsent ham bo’shkelmadi: ”Ustoz, unday bo’lsa, ona tilimizda“itzor”, ”eshakzor” degan so’zlar ham bormi?!”

– dedim. Domla tan berdilar, keyindo’stlashib ketgandik, hamkorlik ham qildik,joylari jannatda bo’lsin...

Ahli ilm ichida gap yotmaydi. Ana shuvoqealar shov-shuvi Navoiy ijodi jonkuyariHamid Sulaymonovgacha borib yetadi. Uqahramonimizni kabinetiga chorlab, u xizmatqilayotgan pedinstitut rektoriga rasmiy xat yozibberadi. Unda Vahob Rahmonovni O’zbekistonFanlar Akademiyasi qo’lyozmalar institutigaishga yuborish so’ralgan edi.

Matnshunoslik sohasida Vahob Rahmonovsalohiyatini birinchi bo’lib, Hamid Sulaymonsezgani, ta’bir joiz bo’lsa, tan olgani rost.Xuddi shunday birinchi bo’lib, bu boradasiylovni ham u bergani rost. Voqeani Vahobakaning o’zlaridan, o’z og’izlaridan eshitganimizbo’yicha bayon etamiz:

1978-yilda Vahob Rahmonov professorHamid Sulaymonov huzurlariga boradi.Domlaga “Xazoyin-ul maoniy”ning uchinchijildini ko’rsatgan:

-Ustoz, shu kitobnisiz nashrgatayyorlaganmisiz?

Dabdurustdan hechkimdan bunday gap

eshitmagan ustoz ham tabiiyki ensasi qotib:- Ha, nima edi? - deb so’raydi.- Men to’rtala devonni o’qib chiqib, noiloj

qalam tekkizdim. Chamamda, mayda –chuyda nuqsonlarni ham hisoblasak, har birkitobda uch mingtadan xato bor.

-Yo’g’-e, yo’g’-e,- deya HamidSulaymonov Vahob Rahmonov oldiga ,poygakka uzun stolni aylanib o’tadi.

Vahob Rahmonov qo’lidagi kitobni ochibo’qiydi:

Ey Navoiy, gar vafosiz chiqdi ul SultonHusayn,

Topding eldinkim, t ilarsenemdi sultondan vafo?!

-Ustoz, Navoiy Sulton Husaynni rostakamshunaqa haqorat qilganmi?

-Ha, ko’rib turibsiz-ku!-Yo’q, men ko’rishni hohlamayapman! Bu

yolg’on gap! Sizning gapingiz bo’lsa ham,Navoiyniki bo’lsa ham yolg’on!- deydi mutlaqobeandishalik bilan.

-Unda sizningcha qanday bo’ladi?-Agar siz, ”Ilk devon” fotofaksimelisini nashr

etmaganingizda men bu haqiqatni bilmasdim. Domla kitob javonidan Alisher Navoiy

“Ilk devon” kitobini oladi. Vahob Rahmon“14a- betida” deydi. Ustoz o’sha sahifani ochibo’qiy boshlaydi:

-Ey Navoiy, gar vafosiz chiqdi ul sultonihusn...

Professor birdan to’xtab, hayqirib yuboradi:-Iye, Sulton Husayn qaerdan keldi?!!...Vahob Rahmonning eng katta orzusi

Alisher Navoiy barcha asarlarini (devonlarbundan mustasno) janr saqlangan holdahozirgi o’zbek tilida tabdil etish va ommagayetkazish. Aslida bir umr shu yo’lda xizmatqilib kelmoqda : “Muhokamat-ul lug’atayn”nitabdil etdi,”Lison-ut tayr”, “Farhod va Shirin”tabdi llarin i to’ldirib butladi,”Tavorix imusiqiyun”ni tabdildan chiqardi. ShoirAbduhamid Pardaev bilan birgalikda AlisherNavoiy 6 dostonning she’riy tabdilini nihoyasigayetkazishdi. Yana bir orzusi Navoiy asarlariningbog’chabop va maktabbop tabdillarini yaratish.

Orasida... Orasida bizdek noshirlar chopetgan kitoblarning “changini”, nashriyotlarning“cho’ntagini” qoqib turish. Axir shunday birodam ham kerakda. Olimlarni, noshirlarnisergak tortirib turadigan...

Darvoqe, korrektura-yu urush-janjal bilansezmay qolibmiz, bu jonsarak olim yetmishyettini urib qo’yibdi. Shuni bi lib birkasbdoshimizga aytsam: -Endi-ya! – deb yubordi. - Ha, - dedim men ham kulib, hamtaajjublanib. - Yetmish yettida shunchalik yursalaryana ancha yillar qonimizni icharkanlar-da! Gurillab kulib yubordik. Ahror AHMEDOV“Sharq ziyosi” gazetasi, 24-avgust2017-yil (Qisqartirib bosilmoqda).

Qalb va qiyofa

BU VAHOB RAHMON DEGANLARI...

4 UNIVERSITET OVOZI 2017-yi l noyabr

Guliston davlat universitetida"Sifat va samaradorlik oyligi"e'lon qilindi. Ijodkor va tajribalip r o f e s s o r - o ' q i t u v c h i l a rtarkibidan darslarni tahlil etishbo'yicha ishchi guruhi tuzildi.Ishchi guruh a'zolarin ingqo'llariga tegishli savolnomahamda "dars tahlili va uningmetodikas i" yo'riqnomasiberi ldi. To'g'risi , "sifat vasamaradorlik oyligi" professor-o'qituvchilar uchun yangilikemas. Avvallari ham o'tkazilgan.Ammo bu galgi oylikn ingqamrov i keng bo' lib, darstahlilining maqsadi aniq qo'yildi.

Dars tahlilining maqsadi -o'qituvchining kasbiy pedagogikfaoliyatga bo'lgan munosabatini,sohasi bo'yicha bilim, tajriba,ilmiy-innovatsion yondashuvlarhamda mahorat qirralarini,mehnatining provard natijasio'laroq erishgan yutuq(kamchil ik)larin i aniqlash,tegishli baho va tavsiyalarberish, i jodkorlik hamdabunyodkorlik tajribalarini tahlilqilish va ommalashtirishdaniborat.

Shu o'rinda dars tahliliningpedagogik ta'rifini ham beribo'tishni joiz deb topdik.

Ma'lum dars turi (tipi)tuzilmasini ayrim tarkibiyqismlarga ajratgan holda ungaxos xususiyatlarni o'rganish,munosabat bildirish hamdailmiy-metodik talablargamuvofiq tegishli xulosa vatavsiyalar ishlab chiqishgaqaratilgan ijodiy jarayonga darstahlili deyiladi.

Dars qanday holat lardakuzatiladi va tahlil etiladi

1. Davomat va intizomnio'rganish maqsadida.

2. Talabani fan asoslari vatanlangan kasbiga qiziqishihamda munosabatini aniqlashbo'yicha.

3. O'zlashtirish darajasinio'rganishga (to' liqo'zlashtirishga erish ishprins ipin ing mohiyatiga)muvofiq.

4. O ' z l a s h t i rm ov c h i l i k(o'rtamiyonalik)ning oldini olishmaqsadida.

Inson qalbiga yo'l avvalo ta'lim-tarbiyadanboshlanadi. I.Karimov

DARS TAHLILI

5. Talabaning iste'dod qirralarinio'rganish maqsadida.

6. Yetakchilar (liderlar) faoliyatinianiqlash uchun.

7. Guruh jamoasin ingshakllanganligini aniqlash bo'yicha.

8. Psixologik muhitni o'rganishmaqsadida.

9. Talabaning ijtimoiy faolliginio'rganishga ko'ra.

10. Yuqumli kasalliklarningoldini olish, shaxsiy gigiyena tartib-qoidalarini aniqlashga ko'ra.

11. Turli xil yot illatlarningoldini olish, qo'l telefonidan maqsadlifoydalanishni o'rganish bo'yicha.

12. O'qituvchi faol iyat ito'g'ris ida ota - onalar vajamoatchilik tomonidan norozilik(shikoyatlar) tushgan holatlarda.

13. Yosh mutaxassislargametodik yordam ko'rsatish bo'yicha.

14. I lg'or innovats ion

pedagogik tajribalarni o'rganish vaommalashtirish kabi maqsadlarda.

Ma'lumki, dars ta'lim jarayoniningyuragi. Ta'lim mazmuni kelgusidaegallanadigan ma'lumot tarkibidanolinadi. Ta'limning asosiy mazmuniuning maqsadi va vazifalaridaoydinlashadi. Asosiy vazifalarga aqliytarbiya bilan bog'liq bo'lgan vazifalarkiradi.

Qanaqa maqsad qo'yilishigaqarab metod tanlanadi. Metod-faoliyatn i amalga oshuv igaqaratilgan yo'l - yo'riqlar, usullarbo'lib, u maqsadga erishishnita'minlaydi. Talabaning o'quv-biluvmaqsadlari quyidagilar:

1. Ta'limiy maqsad - o'quvmaterialining mazmunini bilishasosida tegishli ilmiy bilimlarnio'zlashtirish va amaliyotga tatbiq etaolish.

2. Tarbiyav iy maqsad - fanasoslarining mazmunida yotgang'oyalar, ilmiy bilimlar ta'siridao'zining shaxsiy, kasbiy, fuqaroliksifatlari hamda fazilatlarini, e'tiqodiva imonini shakllantirish.

Bu o'rinda kasbiy sifatlar biror

soha mutaxassisini boshqa sohavakillaridan ajralib turishga hamdafaoliyat samaradorligini ta'minlashgaxizmat qiladi.

3. Rivojlantiruvchi maqsad -egallayotgan bilim, ko'nikma vamalakalar asosida shaxsning bilishva kasbiy qobi liyatini, aqliykamolotini, mehnat faoliyatigabo' lgan munosabat i hamdadunyoqarashini takomillashtirishdaniborat.

Ta'lim jarayoni metodlar boyib,takomillashib borish in ingmuqarrarligiga asoslanadi. Metodlarxazinasi (banki) uzluksiz yangilanibboradi. Bunga yangi-yangizamonaviy ko'rsatmali vositalarningkelib chiqishi sabab bo'ladi. Demak,vositalar metodlarni boyitishga,ularning mazmunli bo'lishiga xizmatqiladi.

An'anaviy ta'limda ko'proq,an'anaviy metodlar (kuzatish,suhbat, savol-javob, kitob bilanishlash, h ikoya, leksiya va

boshqalar), zamonaviy ta'limdaasosan axborot texnologiyasiga,interfaol metodlar (zanjir, aqliyhujum, muzyorar, klaster, debat,keys-stadi va boshqalar)gaasoslanadi. Bir gap bilan aytgandabugungi kunda davr talabigahamohang ta'lim islohotlari amalgaoshirilmoqda. Bu o'qituvchidanyuqori bilim, malaka va mahorattalab etadi.

O'qituvchining darsgatayyorgarligi

O'qituvchining darsgatayyorgarligi jiddiy va o'z navbatidamas'uliyatli jarayon hisoblanadi. Olibborilgan dars tahli llari shuniko'rsatdiki, ayrim o'qituvchilar darslikdoirasida cheklanish evaziga ishlabkelayotganligi ham ma'lum bo'ldi.Dars loyihasini yangi pedagogik vaaxborot texnologiyalari tatbiqiasosida tayyorlagan o'qituvchi hechqachon yutqazmaydi. Kasbfaoliyatida uchrashi mumkin bo'lganmuammoli vaziyatlarni yengib o'taoladi, ya'ni o'qituvchi shunchakiyuklama bajaruvchi bo'lib qolmaydi.Uning ijodkorlik faoliyati moddiy vama'naviy jihatdan o'sib, rivojlanib,pedagogik mahorati yuksalibbormog'i lozim.

Yana bir zarur jihat, o'qituvchidarsga tayyorgarlik ko'rayotgandaqanday ko'rsatmali vositalardanfoydalanajagini aniq bilishi lozim.Ko'rsatmalilik - didaktikaning oltinqoidasi hisoblanadi. Har doimo'qituvchi darsdan kamida bir kunoldin ko'rsatmali materiallarnio'tayotgan fani bo'yicha ajratib,lozim paytda videoproektordaekranda tekshirib ko'rmog'i joiz. Aniqfanlarda ham xuddi shunday talablarqo'yiladi.

O'qituvchi darsga hozirlikko'rayotgan jarayonda uyga berilganvazifani ham alohida nazardatutmog'i lozim. Uyga vazifa mustaqilish mazmunini belgilab, darsdao'tilgan materialni takrorlashdan

iborat bo'lib qolmasligi kerak.Talabani ijodiy izlanishga undovchimuammoli savollar, topshiriqlar vaqiyosiy tahlilga oid materiallardaniborat bo'lishi maqsadga muvofiqhisoblanadi. Uyga vazifa talabanio'zlashtirish darajasiga (B.Blumtaksonomiyasiga mos keluvchireproduktiv, mahsulli, ijodiy) mosravishda tanlangan bo'lishi vao'qituvchi tomonidan qisqachasharhlab o'tilishi lozim. Shuninguchun dars jarayonidagi (yokipoyonidagi) vaqt taqsimotining 4-5daqiqasi uyga vazifa uchun ajratiladi.Buni o'qituvchi darsga tayyorgarlikko'rishda alohida hisobga olishitalab etiladi.

Dars mazmuni, ya'ni egallanganbilim, ko'n ikma va malakalartalabaning xotirasida uzoq saqlanishiva hayotiy ahamiyatga ega bo'lishinita'minlashda sezgi a'zolarining o'rnimuhim. Ayniqsa, ko'rish va eshitishanalizatorlarining uyg'unligidagiko'rsatmalilik (audio, video, tabiiy,

tasviriy va boshqa) xotira va tafakkurjarayonini mustahkamlaydi. Shungamuvofiq inson:

Ko'rish a'zosi orqali - 83%;Eshitish a'zosi orqali - 11%;Hid bilish a'zosi orqali - 3,5%;Teri sezgisi orqali - 1,5%;Ta'm bilish sezgisi orqali - 1%bilimlarni o'zlashtirib olishi o'z

isbotini topgan.Demak, turli sezgi a'zolarining

ishtirokida o'zlashtirilgan axborot(ayniqsa ko'rish va eshitish - 94%)hayotiy ahamiyati bilan o'rganilsa,talaba xot iras ida uzoq vaqtsaqlanishi muqarrar.

Bu o'rinda kasbiy xotira va uningshakllanishi ham alohida ahamiyatkasb etadi. "Inson - inson" kasblarituriga kirgan o'qituvchilik kasbidamutaxassislik yo'nalishiga qarabkasbiy xotira ham turlicha bo'ladi.Aytaylik, matematiklar sonlar, kattaraqamlar, geometrik figuralarnixotiralarida yaxshi saqlashsa,ijtimoiy-gumanitar yo'nalishdagimutaxassislar turli xil ta'rif, qoida,tartib, prinsip va metodlarning qaydarajada tizimli ekanligiga etiborqaratishadi.

Ayrim insonlarning xotirasidannoligan holatlarga ham duchkelinadi. O'zlashtirilayotgan bilimgapirib va amalda bajarib ko'rsatilsa,axborotning 90 foizi xotirada qoladi.Shuning uchun talabalar o'rtasidao'tkazi ladigan (ayniqsa kichikguruhlarda) bahs-munozaral iseminar-treninglar kasbiy xotiraningshakllanishida muhim o'rin tutadi.Shuning uchun o'qituvchiningbil imdonligi, izlanuvchanligi,innovatsion tizimli faoliyati, yangidarsga tayyorgarlik ko'rishjarayonida, mashq va takrorlashgae'tibori bilan uyg'unlasha olsa,metodik mahorat rivoj topadi.

Albatta har bir dars j iddiytayyorgarlikning mahsuli o'laroqo'zining yangiligi, rang-barangligi,his-tuyg'u larga (emots ional

2017-yi l noyabr

kechinmalarga) boyligi bilan talabaong-u shuuriga tezroq yetib boradi.Talaba hissiyotga ehtiyojmandroqbo'ladi. Hissiy ruh asosidaberiladigan aqliy, axloqiy va ayniqsa,nafosat tarbiyasi tafakkur va xotirako'lamini kengaytiradi.

Talaba e'tiqodining shakllanishidaustoz-murabbiyning o'rni kattadir. Bizko'pincha ijtimoiy faollikning tubmohiyatiga e'tibor bermay, unga birtomonlama qaraymiz.

Ilmiy nuqtai nazardan ijtimoiyfaollik talabaning mehnati mahsuligaaylanishi va undan talaba qoniqish,zavq olishi lozim. Bu jarayonningdinamikasi ijtimoiy faollikni ehtiyojgaaylantiradi. Natijada kasb axloqigaxos mas'uliyat shakllanadi. Anashunda talabaga nafaqat bo'lajakmutaxassis, balki betakror shaxssifatida qarash imkoni yaratiladi.

Shunga muvofiq, o'qituvchininguzoq ijodiy umr ko'rishi uni o'zkasbini naqadar sevishi, o'z ustida

faol ishlashi, kasbidan zavqlanishi,ya'ni kasbiy mahorati natijasi o'laroqo'z mehnatining samarasini ko'raolishi, yangi ijodiy marralarni zabtetishga intilib yashashi bilan bog'liqdegan xulosa chiqarish mumkin.

"Sifat va samaradorlik oyligi"ningdastlabki natijalari o'laroq ishchikomissiyasi tomonidan 300 danortiq darslar tahlil etildi. Tahlilda engkuchli, ibrat li , ommalashtirsaarziydigan darslarni alohida, yaxshiva bo'sh o'tilgan darslar alohidao'rganib chiqildi. Keyingi oy "sifatva samaradorlik oyligi"ning davomisifatida "ochiq darslar oyligi" debe'lon qilinishi taklifi o'rtaga tashlandi.

Tahlil davomida ko'p martakuzatilgan xatoliklar

Ma'lumki, ijtimoiy qonuniyatlarpedagogik jarayondagi muomalaodobida shakllanadi va namoyonbo'ladi. Pedagogik odob jamiyatdaqabul qilingan ma'naviy-axloqiy,milliy va umuminsoniy qadriyatlargaasoslanadi. O'qituvchining muomalaodobi bevosita baho beruvchilikxususiyatiga ham ega. Pedagogikjarayonda hamda dars mobaynidao'qituvchi axloqiy munosabatlarningsub'ekti hisoblanadi.

Ayrim o'qituvchilar talabalarnido'q-po'pisa bilan qo'rqitish, baqir-chaqirlar ila arzimagan muammolivaziyatdan chigal muammo yasab,o'zining bilim va kasb axloqi anchazaif ekanligini ko'rsatgan holatlarham uchradi. Shundan kelib chiqib,tahl il jarayonida sodir eti lgannuqsonlarn i quyidagi tartibdakeltirdik:

1. Maqsadni aniq va to' liqqo'ymaslik nati jasida dars o'zyechimiga ega bo'lmay qolishi.

2. Dars maqsadiga muvofiqmetod, usul va vositalarni to'g'riqo'llay olmaslik, talabani qiziqtiraolmaslik.

3. O'qituvchida yorug' chehra,shirali nutq va hissiy ruh (emotsionalh is-tuyg'u) va muomala

MAS`ULIYATI

madaniyatining yetishmasligi.4. Dars o' tishda zamonav iy

pedagogik va axborot texnologiyalario'rn ida ma'ruza matndanfoydalanish, ko'rsatmalimateriallarning yo'qligi, bori hammetodik talablar darajasida emasligi.

5. Dars yangi ligi va uningdolzarblik aks etmasligi.

6. Darsni hayot va amaliyot bilanbog'lay olmaslik.

7. Talabalarning faol va onglio'zlashtirishlariga erisha olmaslik.Ilg'or tajribalar, jumladan xorijtajribalaridan foydalana bilmaslik.

8. Interfaol metodlardansamarali foydalana bilmasl ik,axborot texnologiyalari vositalariningnochorligi.

9. Nazorat topshiriqlarin ibosqichl i bermaslik va susto'zlashtiruvchilar bilan individualshug'ullanmaslik.

10.Savol-javob, bahs-munozaraning deyarli yo'qligi,

talabalarni kichik guruhlarga ajratibishlamaslik.

11.Vaqt taqsimotiga e't iborbermaslik, uyga vazifalar tanaffuspaytida berilganligi va hokazo.

Yuqoridagi xatoliklarni isloh etishuchun tavsiyalar

1. O'qituvchining ertangi(navbatdagi) darsga har tomonlamamas'uliyat bilan tayyorgarlik ko'rishi.

2. Ilmiy - amaliy va innovatsiontexnologik yondashuvlarni o'rganib,dars jarayoniga tatbiq etish.

3. "Ustoz-shogird" an'analarigasodiq bo'lgan holda boy pedagogiktajribalarni o'rganib, o'z faoliyatigasingdirib borish.

4. Ochiq dars larga alohidamas'uliyat bilan tayyorgarlik ko'rish,imkon qadar har bir darsni ochiqdars darajasida o'tib borish.

5. O'zaro dars larga kirish,metodik tajriba almashish orqalikamchiliklarni isloh etib borishmaqsadga muvofiq hisoblanadi.

O'qituvchi kasb faoliyati tuzilmasiOlib borayotgan tadqiqiy

izlanishlarimiz o'qituvchi kasbfaoliyati tuzilmasi quyidagi algoritmtartibida kelishini ifoda etdi:

1. Tarbiyachilik.2. Tashkilotchilik.3. Kommunikativ.4. Pertseptiv5. Informatsion.6. Didaktik.7. Yo'naltiruvchi.8. Safarbar etuvchi.9. Rivojlantiruvchi.10.Kreativ.11.Gnostik (tadqiqotchilik).Pedagogik va psixologik

adabiyotlarda o'qituvchining kasbfaoliyati tuzilmasi uning kasbiysifatlari va ayni paytda kasbqobiliyatlari ham deyiladi. Bu tuzilmaasosida talabalar tomonidano'qituvchining yuzlab kasb sifatlariva fazilatlari aniqlangan. Jumladan,200 ga yaqin ijobiy sifatlar, ya'niqobiliyatlar va 60 dan ortiq salbiy

kasbiy jihatlar o'rganilgan. Talaba-yoshlar yuqorida sanab o'tilganqobiliyatlarga ega bo'lgan ustoz-murabbiylarn i chin dildanxohlashadi.

O'qituvchining salbiy sifatlari

ko'rinishida quyidagilar aniqlandi1. Bilimsizlik.2. O'z kasbini sevmaslik.3. Nafosatdan uzoqlik.4. Andishasizlik.5. Ikkife'llik.6. Maqtonchoqlik.7. Didsizlik.8. Kasb odobi va madaniyatini

bilmaslik.9. Asabiylik.10.Manmanlik.11.O'ta qattiqqo'llik.12.Hayosizlik.13.Qalloblik.14.Kasbiy kasallik.15.Ta'magirlik.Amal qilinadigan qoidalarDars tahliliga yaxlit tizim sifatida

qaralib, tahlil daftari yuritiladi,sahifalanadi, shnurlanadi, rahbarimzosi bilan muhrlanadi.

Ba'zi bir anglashilmovchilik vapsixologik to'siqlar kelib chiqmasligiuchun dars o'tuvchi mutaxassisoldindan ogohlantiriladi.O'qituvchining har bir darsi ochiqdars hisoblanib, tashqaridan tashrifbuyurganlar (ota-ona, mehmon,tajriba o'rganuvchi komissiya a'zosiva boshqalar) bilan birgalikda albattama'muriyat vakili yoki metodikbirlashma rahbari (a'zosi) yoki shusoha mutaxassisi qo'shilib darsgakirishi lozim. Bu holatning darssifatiga ta'sir ko'rsatmasligi oldindanbelgilanishi shart.

Kuzatuvchi kirish qo'ng'irog'idanoldin auditoriyaga kirmaydi.O'qituvchi bilan birga tashrif buyurib,hech kimga xalaqit bermay, orqao'rindiqlarning biriga joylashadi.Kuzatuvchi dars mobaynida hechkimga savol bilan murojaat qilmaydi.O'z navbatida dars o'tayotgano'qituvchi ham kuzatuvchi bilanmuloqotga kirishmaydi.

Tahlil ijodiy jarayon bo'lganiuchun har bir fanning o'z talablari,xususiyatlari borligi inobatga olinadi.Odatda dars o'tib bo'lingach, keyingi

kunga qoldirmagan holda tahliletilishi lozim. Tahlil jarayoninima'muriyat rahbari yoki shusohaning yetakchi mutaxassisiolib borgani ma'qul (agar ulardarsda isht irok etishganbo'lsa!). Tahlil jarayonidabirinchi so'z dars o'tgano'qituvchiga beriladi. Tahlilso'ngida darsga baho beriladi,xulosalar qilinadi va tegishlitavsiyalar ishlab chiqiladi.

Bilib qo'ying!1. Dars muqaddas, uni

buzib kirib kel ish o'tamadaniyatsizlik va o'qituvchishaxsiga n isbatanbepisandlikdir. Bunda hol sodirbo'lsa, o'qituvchi va talabaningfikri chalg' ib, gapidanyanglishadi, ilhom va zavqyo'qoladi, vaqt besamar ketadi,talaba va o'qituvchi oldingikayf iyat in i tiklagunchaqiynaladi, nat ijada insonruhiyati ozor chekadi.

2. Dars jarayoni uchuno'qituvchi mas'ul. Davomathaqidagi va boshqa intizomgaoid masalalar darsdan so'ngtahlil etiladi. Nazoratchilarningkirishiga ruxsat bermasliko'qituvchin ing ixtiyorida.Ruxsat berilishi esa pedagogikodobga to'g'ri kelmaydi.

3. Demak, begona odam(rektorat vakili, dekan, dekanmovuni, kafedra mudiri ,murabbiy, navbatchi o'qituvchiva boshqalar) o'ta zarurhollardagina eshikni taqillatishi,salom - alik bo'lishi, o'qituvchiruxsat bergandan so'ngginamuammo aytilishi lozim.

Tadqiqotlardan ma'lumbo' lish icha va s ifat oyl igidavomida ol ib borilgankuzat ishlar nat ijas i shuniko'rsatdiki, 90-95 foiz talabalartashqaridan dars jarayoninibuzib kirib kelganlarn iyoqtirishmaydi. Jumladan, 90foizga yaqin talabao'qituvchining kayfiyati darsjarayoniga qanday ta'siretishini yaxshi biladi.

4. O'rtamiyona o'qituvchibo'lib yurgandan ko'ra, boshqaish tanlagan ma'qul.

5. O'qituvchi o'z kasbinisevadigan, davr talabidanortda qolmaydigan, kasbburchi va mas'uliyatini hisetadigan, shijoatli, vijdoniuyg'oq, o'z-o'ziga talabchan,ijodkor va eng muhimikompetent bo'lishi lozim.

Habibullo ABDUKARIMOV, universitet sifat va

samaradorlik komissiyasi dars tahlili va metodikasi

bo'limi raisi.

UNIVERSITET OVOZI 5

6 UNIVERSITET OVOZI 2017-yi l noyabr

ILM-U HIKMAT SUVNI YONDIRAR.

CHORRAHADAXiyonat...Chuvalandi o’y.Zulmatga mahkumXayoldagi to’y.

Orzu...Xayol-da bebosh.Qalb kemirarSevgi - o’tli tosh.

Umid...Ko’ngil to’q.Yo’l bor, Yo’l bor-u... Manzil yo’q!

Ne og’uki, sanchdi nashtar,Har nafasi yetmas so’ngiga.Tush aylandi o’ngiga.Xasta, murg’ak unidek zaifTitrab turar - bu so’nggi ilinj.Umid uzolmaydi, tinchDod solgisi kelar olamga.Tomirlarda qotib borar qon.Qalqib qo’yar bir yon.Qani kecha yangragan ovoz?Har daryoda qip-qizil dovul.Shu holiga 24 qorovul.

Uyim tinch, o’zim sog’, qilaman shukur,Baxtim bog’bonidan bo’lib minnatdor.Menda g’am tashvishlar unutdir butkulBog’larim gullaydi takror va takror.

O’zbekning bekligin taniydi dunyo,Ajdodim cho’qqidan boqadi mag’rur.Bayrog’im Yer uzra hilpirar, zero-Shu kunni ko’rish ham baxsh etar g’urur.

Barcha go’zalliklar namoyon makon,Bu ona yurtimdir - ko’kda hilolim.Mehribon bag’rida zarra yo’q armon,Udir nurli chashmam, ajib zilolim.

O’zingsan sanamim, o’zingsan dildor,Bor baxtim, ishqimni senga aytaman.Jonajon Vatanim, gullagan diyor,Yuragim nomingga guldek qadayman.

Siz qalbim to’ridan chiqqan sadosiz,O’ziga rom etgan sirli sabosiz,Mungli nolamdirsiz, ohangrabosiz,Ayting, qachongacha qiynaysiz dilni?

Bergan va’dangizning yo’qdir hech kami,O’tli nigohingiz –qalbim malhami,Yoritgan nur umri shuncha qisqami,Shirin so’zlaringiz chinmi, hazilmi?

Umr o’zi bir “milt” etib yongan sham,Hatto kapalakning vaqtidan-da kam.Ne-chun unda qiynoq, ne-chun unda g’am?Baxtning yuki shuncha og’irmi, zilmi?

Ayting, qachongacha qiynaysiz dilni?

Qadringizni bildim yiroqda,Talpinaman, ichimda dardim.Iloj topsam qani, shu chog`da,Bag’ringizga qarab uchardim.

***Jaranglaydi kulgu ovozi.Bir qadamdek yettinchi osmon.Hatto tog’ni talqon qilmoqlikJuda oddiy va juda oson.

Yurak -.ishqim maskani.Mana, sening kutgan kunlaring.Sevgim - cheksiz quvonchim,Shodlikka kon maskaning – uying.

Muhabbat, hayotim mening,Senga qo’ygum men oltindan taxt.Sen-la olam go’zal, charog’on,Sen-la birga bitilgusi baxt!

MashhuraFAYZULLAYEVA,

universitet tasarrufidagiGuliston akademiklitseyi o’quvchisi Sen kulasan, baxtingdan sarmast.

Bil, tabassum ham boqiy emas.Osmonlarning og’ushidan tush,Jindakkina ketaqolgin past.

Xandon otib kulguncha yolg’on,Baxtsizlarga baxtingni ulash.Ikki dunyo saodati bu –Faqirlarga yorug’lik tilash.

Qo’ldan kelsa dunyo shodliginTaqsim ayla hammaga birday.Bor odamzot baxtdan porlasin,Saxiy oydan sepilgan nurday.

Sening go’zal tabassumingdanG’amgin ko’zlar quvonib ketsin.Faqat...Faqat kulgu samimiy bo’lsin,Toza, mushtoq qalblarga yetsin.

Armonlar beayov dilni tirnaydi,

Bir so’z aytolmasdan vujud ingraydi.“Nahot sog’inmaysiz meni bir bora?..”

Bu nolamni faqat shamol tinglaydi.

Ortga qarab yashash bunchalar mushkul,

Sog’inch sirtmog’ida bo’g’ildik butkul.Keling, oq varaqdan boshlay qolaylik,

O’tmish sinovlari yonib, bo’lsin kul.

Ko’z yosh, armonlar ham bu o’tda yonsin,

O’tkinchi va’dalar daf bo’lsin, tonsin.

Bizni BAXT qasriga boshlar ishqning toQudrati, sehriga hamma ishonsin.

XASTA YURAK

Sen kulasaN

SIZ

SOG’INCH

Shukrona

ONAJONLAR

YAQINLARIMGA

Muhabbatim, muhabbat,Ne ko'ylarga tashlading.Birda ko'nglim chog' etib,Birda dilni g'ashlading.Qalbda pinhon bir tuyg'uOshkor etadi ko'zlar.Ular ko'nglim ko'zgusi,Ne desa ham chin so'zlar.Orzularni ot misolQanot bog'lab uchirding.O'zni podsho sayladim,Faqir nomin o'chirding.Hayotimga sen tumor,Sen-la bog'liq ahdim bor.Sen umrimning mazmuni,Sen borsanki, baxtim bor!

MUHABBATIM

Dunyo to’kis bo’lmas ediOnajonlar, bo’lmasangiz.Baxt quchog’i to’lmas ediSiz shodlikka to’lmasangiz.

Jigargo’sham, qarog’im deb,Farzandingizga qaraysiz

Ko’zim nuri, chirog’im deb,Har kuniga siz yaraysiz.

Siz borsizki, afsonalarHaqiqatga aylanadi.

Mard yigitlar Vatan deyaKurashlarga shaylanadi.

Siz borsizki, odam tugal,Ey, mo’tabar onajonlar.Siz borsizki, olam go’zal,Qadrdonlar, jonajonlar.

FotimaSAIDOVA,

tabiiy fanlarfakulteti kimiyo

yo'nalishitalabasi

ChinoraYorqulova,

Filologiya fakultetio`zbek tili va

adabiyotiyo'nalishi 1-kurs

talabasi

(Xalq maqoli)

GULDASTASIKO’HINUR (Go’zal Islomova),

O’zbek tili va adabiyoti yo’nalishi4-bosqich talabasi

UNIVERSITET OVOZI 72017-yi l noyabr

BILAGI ZO'R BIRNI YIQAR, BILIMI ZO'R - MINGNI

Pedagogika fakulteti talabalari ishtirokida“OITS – asr muammosi mavzuida tadbiro’tkazildi. “Ma’naviyat saboqlari” rukniostida o’tkazilgan ushbu anjumandafakukltet talabalari , shuningdek,“Pedagogika va psixologiya” kafedrasio’qituvchi-professorlari, Viloyat OITSgaqarshi kurashish markazi mutaxassislari,universitet xotin-qizlar kengashi faollari vaboshqalar qatnashdilar.

Kafedra katta o’qituvchisi Ya.Nurumbekova o’z kirish so’zida OITSdunyo hamjamiyatini tashvishga solibturgan kasal liklardan biri ekanliginita’kidladi. 1981-yilda ilk bora ro’yxatgaolingan ushbu infeksiya bugunga kelibpandemiya darajasiga yetdi. 1988-yil 1-dekabri BMT tomonidan Xalqaro OITS gaqarshi kurash kuni deb e’lon qilindi. Bugunushbu kasallik kirib bormagan mamlakat,davlat yoki hududning o’zi qolmadi.

Ushbu muammoning asosi va uningoldini olish chora – tadbirlari haqida viloyatOITSga qarshi kurashish markazi bo’limmudiri B.Rahimov batafsil to’xtalib o’tdi.U o’z so’zida orttirilgan immunitettanqisligi sindromi asosan odamning immuntizimini zararlashi, oqibatda inson yuqumlikasalliklarga beriluvchan bo’lib qolishihaqida gapirdi. OIV infeksiyasi g`oyat xavflibo’lib, u hamma bosqichida yuqumlidir.

Markaz hamshirasi S. G’aniyeva o’zso’zida aytdiki, OITS kasalligining yuqishyo`llari juda xilma-xil. Virus bemor odamorganizmidagi hamma biologik suyuqliklar- qon, sperma, qin ajratmasi va ko’kraksutida uchraydi. Kasallik 3 xil yo`l bilanyuqadi. Birinchi: himoyalanmagan jinsiyaloqa orqali - tabiiy yo’l bilan. Ikkinchi:parenteral, ya’ni sun’iy yo’l, teri va shilliqqavat butunl igin ing buzi lish i bi lankechadigan muolajalarda, nosteril tibbiyasboblardan foydalanganda, ayniqsa,umumiy igna, shpris bilan giyohvandmoddalarni qon tomiriga yuborganda,soqol olish uskunalari va tish yuvishvositalari umumiy ishlatilganda, teriga rasmsolganda (tatuaj), tekshirilmagan qon vaqon mahsulotlari quyilganda, a’zo vato’qimalar ko’chirib o’tkazi lganda.Uchinchisi esa vertikal, tabiiy yo’l, ya’niOIVni yuqtirib olgan homilador ayoldanhomilaga yoki chaqaloqqa yuqishi (OIVbolaga ona qornidaligida, tug’ish jarayonidava tug’ilgandan so’ng ona suti orqaliyuqishi mumkin).

63.16-guruh talabalari Z. Ahmedova,D. O’rolovalar OITS kasalligining belgilarihaqida to’plagan ko’rgazma ma’lumotlariasosida tayyorlagan lavhalarini talabalarbilan o’rtoqlashdilar.

Shuningdek, tadbirda psixolog K.Hamraqulova, GulDU xotin-qizlar kengashiraisi N. Sultonova va boshqalar hamso’zga chiqib, asr vabosigachalinmaslikning birdan-bir yo’li sog’lomturmush yo’ lini tanlash ekanligin ita’kidlashdi. . Aytish joizki, faqat nsonningongi va hulqi o’zgargan- dagina OITSgaqarshi chora-tadbirlar o’z samarasiniberadi. Shuning uchun inson o’zini turli xilxastaliklardan asray bilishi, uzoq umr ko’rishva farovon hayot kechirishga tayyorlashilozim. Buning birdan-bir yo’li sog’lomturmush tarzidir.

Tadbir so’ngida mutaxass is lartalabalarni qiziqtirgan savollarga javobberishdi. Bu uchrashuv juda chiroyli,ma’lumotlarga boy, talabalar faolligi bilano’tdi.

Z. Ahmedova

OITS - ASRMUAMMOSI

Ma’naviyat saboqlariÄÎÁÐÛÉ ÄÐÓÃ ÄÅÒÅÉÂ ãîäû Âòîðîé Ìèðîâîé

âîéíû ïèñàòåëü àêòèâíîðàáîòàë â æàíðå ñàòèðû,ïóáëèêóÿ ñòèõè â «Ïðàâäå» èñîçäàâàÿ ïëàêàòû âñîäðóæåñòâå ñ Êóêðûíèêñàìè.Àêòèâíî ñîäåéñòâîâàë ñáîðóñðåäñòâ â Ôîíä îáîðîíû.

 1960 ãîäó Ìàðøàêïóáëèêóåò àâòîáèîãðàôè÷åñêóþïîâåñòü «Â íà÷àëå æèçíè», â1961 ãîäó — «Âîñïèòàíèåñëîâîì» (ñáîðíèê ñòàòåé èçàìåòîê î ïîýòè÷åñêîììàñòåðñòâå). Ïðàêòè÷åñêè âîâñ¸ âðåìÿ ñâîåé ëèòåðàòóðíîéäåÿòåëüíîñòè (áîëåå 50 ëåò)Ìàðøàê ïðîäîëæàåò ïèñàòü èñòèõîòâîðíûå ôåëüåòîíû, èñåðü¸çíóþ, «âçðîñëóþ» ëèðèêó. 1962 ãîäó ó íåãî âûøåëñáîðíèê «Èçáðàííàÿ ëèðèêà».Åìó ïðèíàäëåæèò òàêæåîòäåëüíî èçáðàííûé öèêë«Ëèðè÷åñêèå ýïèãðàììû».

Ñàìóèë Ìàðøàê ÿâëÿåòñÿèçâåñòíûì ðóññêèì ïîýòîì èàâòîðîì ìíîãî÷èñëåííûõ êíèãäëÿ äåòåé. Èìåííî ïîýòîìó îíè ñòàë îäíèì èç ëó÷øèõ äðóçåéäëÿ äåòåé. Ìàðøàê íàïèñàëìíîãî ñòèõîâ äëÿ äåòåé. Âñþæèçíü îí áûë äîáðûì äðóãîìäåòåé. Åãî ñòèõè ó÷àò

íûíåøíèõ äåòåé êðàñèâîìóïîýòè÷åñêîìó ñëîâó. Îíèíàñòîëüêî ðåàëèñòè÷íîïåðåäàþò æèçíåííûå êàðòèíêè,÷òî ýôôåêò ïðèñóòñòâèÿ ïðîñòîïîòðÿñàþùèé. Ïîýò ñ÷èòàë, ÷òîñ ïîìîùüþ åãî ñòèõîòâîðåíèéìîæíî ðèñîâàòü ìèð, ìå÷òàòü,ðàññêàçûâàòü èíòåðåñíûåèñòîðèè äëÿ âñåõ ïîêîëåíèé.Âîò îäèí èç ÿðêèõ ïðèìåðîâ:

Öåíèòå ñëóõ, öåíèòåçðåíüå.

Ëþáèòå çåëåíü, ñèíåâó —Âñ¸, ÷òî äàíî âàì âî

âëàäåíüåÄâóìÿ ñëîâàìè: ÿ æèâó.Ëþáèòå æèçíü, ïîêóäà

æèâû.Ìåæ íåé è ñìåðòüþ òîëüêî

ìèã.À òàì íå áóäåò íè êðàïèâû,Íè çâåçä, íè ïåïåëüíèö,

íè êíèã. Ìàðøàê — àâòîð ñòàâøèõ

êëàññè÷åñêèìè ïåðåâîäîâñîíåòîâ Óèëüÿìà Øåêñïèðà,ïåñåí è áàëëàä Ðîáåðòà Á¸ðíñà,ñòèõîâ Óèëüÿìà Áëåéêà, Ó.Âîðäñâîðòà, Äæ. Êèòñà, Ð.Êèïëèíãà, Ý. Ëèðà, À. À. Ìèëíà,Äæ. Îñòèí, Îâàíåñà Òóìàíÿíà,à òàêæå ïðîèçâåäåíèéóêðàèíñêèõ, áåëîðóññêèõ,ëèòîâñêèõ, àðìÿíñêèõ è äðóãèõ

ïîýòîâ. Ïåðåâîäèë òàêæåñòèõè Ìàî Öçýäóíà. Çàïåðåâîäû èç Ðîáåðòà Á¸ðíñàâ 1960 ãîäó Ñ. ß. Ìàðøàê áûëóäîñòîåí çâàíèÿ ïî÷¸òíîãîïðåçèäåíòà Âñåìèðíîéôåäåðàöèè Ðîáåðòà Á¸ðíñà âØîòëàíäèè.

Ìàðøàê íåñêîëüêî ðàççàñòóïàëñÿ çà Áðîäñêîãî èÑîëæåíèöûíà. Îò ïåðâîãî îíòðåáîâàë «ïîñêîðåå äîñòàòüïåðåâîäîâ òåêñòîâ íàËåíôèëüìå», çà âòîðîãîçàñòóïàëñÿ ïåðåäÒâàðäîâñêèì, òðåáóÿîïóáëèêîâàòü åãîïðîèçâåäåíèÿ â æóðíàëå«Íîâûé ìèð». Åãî ïîñëåäíèìëèòåðàòóðíûì ñåêðåòàð¸ìáûë Â.Â. Ïîçíåð.

Èìåíåì Ñàìóèëà Ìàðøàêàíàçâàíû óëèöû â Ìîñêâå,Âîðîíåæå, ×åáîêñàðàõ,Êèåâå, Äîíåöêå, Êðàìàòîðñêåè ßëòå, ïðîñïåêò â Ñàíêò-Ïåòåðáóðãå.Óñòàíîâëåíûìåìîðèàëüíûå äîñêè âÌîñêâå, Ñàíêò-Ïåòåðáóðãå,ßëòå, Êðàñíîäàðå,Âîðîíåæå, Îñòðîãîæñêå . ÂÂîðîíåæå 2012 ãîä áûëîáúÿâëåí Ãîäîì Ìàðøàêà.

Äèëüáàð ÄÆÀÁÁÀÐÎÂÀ, ïðåïîäàâàòåëü êàôåäðû ðóññêîãî ÿçûêà è ëèòåðàòóðû.

SX SKP PGf B?S PG P? Gf

Xayf ni ng “Bnåy si on” ti bbi yot markazi qosh i dag i Sh i mon Vi ktåranomli g ånåti ka i nsti tuti oli mlari h omi lani ng g ånåti k buzi li sh i - tug mapakanali kni ani klash uslubi ni i sh lab ch i qdi lar.

Pakanali k g ånåti k buzi li sh oqi bati , ya'ni boda org ani zmi da ?si shg ormoni i sh lab ch i qi li sh i ni ng tormozlani sh i nati jasi di r. Kasalli k nasldan-naslg a etadi, bi rok li li put bolalar ri soladag i dåk ota-onadan h am tuGi li sh imumki n. Ush bu kasali kka ch ali ng an bolalarda skålåt ri vojlanish i toxtaydiva ular voyag a åtg anda h am boylari ki ch ki nali g i ch a qolavåradi .

Prof åssor Svi Boroxovich bosh ch i li g i da olib bori lg an tadqiqotlar bun-day kasalli kni i lk kori ni sh - lari dayoq ani qlash i mkoni ni båradi . Buyang i usul ultratovush va si tolog i k tah li lni qoz i ch i g a oladi .

PAKANALIK SIRLARI O`RGANILMOQDA

AQShda o`lim darajasining pasayganligio`rtacha umr ko`rish sur'ati oshishini ta'minladiva bu borada yuqori ko`rsatkichga erishildi, ya'nibugungi kunda o`rtacha umr ko`rish 77.6 yoshnitashkil etmoqda. Sog`liqni saqlash sohasigaqarashli milliy statistika markazi bårgan hisobotdaqayd etilishicha, Amårikada ayollar hanuzerkaklarga nisbatan ko`p umr ko`rmoqdalar, faqatular orasidagi oraliq 5.3 yilga qisqargan.

Agar o`rtacha umr ko`rish darajasini yana birqudratli davlat - Rossiyadagi ko`rsatkich bilansolishtiradigan bo`lsak, bu yårda o`rtacha umr66.8 yoshni tashkil etadi, (bu ko`rsatkich ayollarda72.9 yosh bo`lgani holda erkaklarda 60.9 yosh).

Biroq AQShdagi o`rtacha umrni jahonko`rsatkichi bilan solishtirilsa, maqtanib bo`lmaydi.Jahon sog`l iqni saqlash tashkilot in ingstatistikasida qayd etilishicha, bu borada Yaponiyabirinchi qrinda. Ya'ni u årda qrtacha Monako,San-Marino, Shvåytsariya, Avstraliya, Andorra vaIslandiyaga nasib etgan. Ularda o`rtacha umr80 yosh. Shuningdåk, kanadaliklar, frantsuzlar,nåmislar, yangi zålandiyaliklar, singapurliklar,ispanlar va britaniyaliklar ham amårikaliklardanoldinda. Ammo Amårikada avvalgiko`rsatkichlarga nisbatan o`sish yuzg` bårganliginiinkor etib bo`lmaydi.

T i n i b - t i n c h i m a syaponlar «Papero” dåbnomlangan yangi robotixtiro qildilar . U uchmingdan ziyod so`zniyodda saqlashi, buyurilganyo`nalishda yurishi vaqiyofani eslab qolishimumkin. Bundan tashqari,robot siz bilansuhbatlashadi, xonangiznitozalab båradi. “NIS”korporatsiyasi yaratganushbu robotga vidåokaåra,to`rtta mikrofon va Intårnåtbilan ulanish imkoniga egabo`lgan kompyutåro`rnatildi.

G`AROYIB ROBOT

Íà÷àëî ñì. íà 2-é ñòðàíèöå

Shotlandiyalik o’zitopib olgan 30 funtniqaytarib berdi va shukuniyoq boyib ketdi

50 yoshli shotlandiyalikKolin Benks bankomatdatopib olgan pulni qaytarib,shu kuniyoq boyib ketdi,deb yozadi Daily Record.

Quruvchi bo’l ibish laydigan Benkssupermarketda joylashganbankomatdan kimdir unutibqoldirgan 30 funt sterling(taxminan 40 dollar)ni topiboldi va uni sotuvch igaberib, vaziyatni tushuntirdi.

Yarim soat o’tar-o’tmas,Kolin virtual poygalarda 49077 funt sterling (66,4 mingdollar) yutib olganidanxabar topdi. U bor-yo’g’i1,5 funt (5 dollar) pul tikkanedi, xolos.

«Halollik — eng yaxshisiyosat, deydilar, meningholatimda ham shundaybo’lib chiqdi. Mening oilamkatta, endi biz Yangi yilniajoyib tarzdao ’ t k a z i s h i m i z g aishonaman», — deya u o’zomadini izohladi.

HALOLLIKVA OMAD

(Xalq maqoli)

8 UNIVERSITET OVOZI 2017-yi l noyabr

«Universitet ovozi» gazetasi

tahririyatida sahifalanib,

«Шердор Плюс полиграф»

MCHJ bosmaxonasida ofset

usulida chop etildi.

Bosmaxona manzili:

Samarqand shahri, Ulug`

Tursunov ko`chasi, 82-uy.

Tahririyat manzili:

Guliston shahri,4-mavze. GulDU, 2-TTJ .

1-qavat, 108-хоnа.Telefon: 225-05-54.

Nashr uchun mas`ul:Abdurasul

SODIQOV

Tali mi y, madani y-mari f i y nash r

TAHRIR HAY`ATI

MuqsinHOJIYEV

Faxriddin NIYOZOVAmaliddin

SULAYMONOV

FazliddinSHARIPOV

Yo`ldoshKARIMOV

Sarvinoz QURBONBOYEVA

Muassis:Guliston davlat

universiteti

E-mail:un i v er s i t e t o v o z i 56@uma i l . u z

Sahifalovchi dizayner:Farhod

RO`ZIQULOV

Qog`oz bichimi А-3. Adadi1000 nusxa. Buyurtma №

_____Bahosi kelishilgan narxda. Сhop

etishga berilganvaqti 30. 11. 2017-yil.

Gazeta 2009-yil 20-fevralda Sirdaryo

viloyati Matbuot

va axborot boshqarmasida

10-031-raqam bilan ro`yxatga

ol ingan.

Indeks 6047,ISSN raqami

2181-5828

Bosh muharrirMunavvar PARDAYEV

obunadavom etyapti.

"Universitet ovozi"ga obuna bo'ling, yutqazmaysiz!

QADRLI GAZETXON!

G a z e t am i z n i n gy i l l i k o b u na n a r x ib u l t u r g i h a j m d aqoldirildi .

2018-yilda "UO"sahifalarida talabalar vaustozlarning eng saramaqolalarini, i jodnamunalarini e'lon qilishmo'ljallanmoqda.

Sizga yaqin maslahatgo'y,suhbatdosh va komil inson

bo'lishingizda hamishasafardosh bo'lgan gazetangiz"Universitet ovozi"ga 2018-yil

uchun

Tarkibi: Biskvit uchun: 1 stakan un, 8 tuxum, 80gmaydalangan bodom yoki o`rik mag`zi, 200g shakar. Krem:300g råzavor måvalar (qulupnay, malina, smorodina vab.) yoki pardalaridan tozalangan va kvadratlargato`g`ralgan apålsin, 450g yogurt, 70g shakar kukuni, 1limon, 4 choy qoshiq jålatin, 250g qaymoq yoki yangismåtana, vanilin.

Tayyorlanishi: Mahsulotlardan biskvit tayyorlanadi.Bodom yoki o`rik danaklarining mag`zi quritiladi(mikrovolnovkada ham mumkin). Kåyin maydalanib biskvitxamiriga qo`shiladi. Biskvit pishirib olinadi. Qaymoqshakar kukuni bilan birga miksårda uriladi. Alohidaidishda yogurt, limon sådrasi va sharbati aralashtiriladi.Yogurtning shu tort uchun olingan råzavor måvasiqo`shilgani bo`lishi kårak. Shunda tortda bir xil måvaningta'mi bo`ladi. Agar yogurt måvasiz bo`lsa unga måvaningsharbati, undan ham yaxshisi djåmi qo`shiladi. Jålatinsovuq qaynagan suvga bo`ktirib qo`yiladi. Bir ozdan kåyinortiqcha suvi to`kib tashlanib vodyanaya banyada eritiladi.Xona haroratigacha sovutilib yogurtli aralashmagaqo`shiladi. Ushbu aralashmaga miksårda urilgan qaymoqqo`shiladi. Dåvorlari baland bo`lgan qolipga biskvitjoylanadi, uning ustiga råzavor måva yoki to`g`ralganapålsin bir qator qilib solinadi. Kåyin yogurtli kråm solinib,tort kråm qotgunicha xolodilnikka qo`yiladi. Tort yirikto`rtburchak shaklida kåsilib dasturxonga tortiladi.

Tarkibi: Xamiruchun: 2 stakan un, 1stakan shakar, 200gyumshatilgan saryog`, 1limon, 1 choy qoshiqkurkuma, 4 tuxum, 1choy qoshiq soda,vanilin . Shimi lgich(propitka): 3/5 choyqoshiq limon sharbati, 6 choy qoshiq shakar kukuni.

Tayyorlanishi: Limonning po`sti maydaqirg`ichdan chiqaziladi. Limonning o`zi siqilibsharbati olinadi. Yumshatilgan saryog` shakar,vanilin, kurkuma, tuxum sarig`i, limon sharbati vasådrasi bilan birga aralashtiriladi. Unga soda bilanqorishtirilgan un solinib xamir qoriladi. Tuxumningoqi ko`pik holigacha uriladi va aralashmaga ohistaqo`shiladi. qolipchalarga yoki bitta katta qolipgayog` surtilib un, maydalangan yong`oq yoki ushoqsåpiladi. Ortiqchasi to`kib tashlanadi. Xamirqolipchalar yoki qolipga solinib 180°S da 30minutdan 1,5 soatgacha pishiriladi. Vaqtning harxilligi formalarning katta yoki kichikligiga bog`liq.Propitka limon sharbatiga shakar kukuni qo`shilibaralashtirish yo`li bilan tayyorlanadi. Propitka pishibchiqqan kåks hali issiqligida ustidan quyiladi.

Tarkibi: qaynatib quyultirilgansut (varånaya), yong`oq. Xamir:2 qaynatib pishirilgan tuxumningsarig`i, 1,5 stakan un, 4 osh qoshiqshakar, 200g saryog` yokimargarin. Beze: 1 tuxumning oqi,1/3 stakan shakar.

Tayyorlanishi: Yuqoridako`rsatilgan mahsulotlardan xamirtayyorlanadi va qoliplarga solibpåchånålarning “savatchalari”pishirib olinadi . Savatchalarsovutiladi. Savatchalarning ustiga 0,5choy qoshiq quyilti ri lgan sutquyiladi va bitta butun yoki yarimtayong`oq savatcha ichiga botiribkirgiziladi. Yong`oq o`rniga yåryong`oq, o`rmon yong`og`i va bosh.ishlatish mumkin. Båzåmahsulotlaridan båzå tayyorlanadi vatayyor båzå gulli nasadka orqaliyong`oqlarning ustiga baland qilib

chiqaziladi. Agar konditår shprisiyoki qopchasi bo`lmasa båzåniqoshiq yordamida chiroyli qilibjoylash ham mumkin. Påchånyåyana gaz pechiga qo`yiladi. Agarbåzå oppoq va kumur-kumurbo`lishi xohlansa 80-100°S haroratostida 30 minut quritiladi. Agar båzåyumshoq va sal qizargan bo`lishiistalsa baland olovli pechga bir-nåcha minutga, ya'ni båzå salqizargunicha qo`yiladi. Kåyin olovo`chiriladi, pechning eshigi sal ochibpåchånyålar pechning ichidasovutiladi.

TALABA DASTURXONIGA

BEZELI PECHENYE

LIMONLI KÅKS

KRÅMLIVA

RÅZAVORLITORT

Bir bola yugurib kålayotib birodamga urilibdi. -Ha, namuncha hovliqmasang?Qayoqqa oshiqyapsan?

-Uyga, onam jazomnibårsin.

-Nima, oshiqmay borsang,jazosiz qolasanmi?

-Yo`q, otamdan kåyinborsam, jazomni otam båradi.

Eshmat maktabdan kåldi-da, otasiga kimyo darsida tajribao`tkazayotganida portlash sodirbo`lganini gapirib bårdi.

-O`qituvching yana sånga 2baho qo`ygandir?-dåb so`radi otasi.

-Yo`q, ulgurmadi.

Pazandalik san`atini egallagan yigit va qizlarmo`jizalar yaratishga qodir deyishadi. Shu boisdanham gazetamizda bugungi sondan boshlab «Talabadasturxoniga» ruknini ochishga va unda shirin-shakar mazali taomlar, turli tortlar va pishiriqlartayyorlash sirlaridan sizni ogoh etib borishga qarorqildik.

Guliston davlat universiteti rektorati va kasabauyushmasi Axborot texnologiyalari kafedrasi kattao'qituvchisi Abdurayim Odilovga otasi

Namoz Odilovningvafot etganligi munosabati bilan samimiy hamdardlikizhor etadi.

Guliston davlat universiteti rektorati va kasabauyushmasi Tarix kafedrasi dotsenti SangirovaDiloromga turmush o'rtog'i

Husan Xudoyqulovning bevaqt vafot etganligi munosabati bilan chuqur ta'ziyaizhor etadi.