II Konferencja z cyklu REA [Rozwój Edukacji Akademickiej]ZNACZENIE WEWNETRZNYCH SYSTEMÓW ZAPEWNIANIA JAKOSCI

W SWIETLE NOWEGO PODEJSCIA DO AKREDYTOWANIA PROGRAMÓW STUDIÓW

Gdańsk, 13 marca 2009 roku

System zapewniania jakości kształcenia w polskim szkolnictwie wyższym

Marek FrankowiczWydział Chemii UJ

Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym UJZespół Ekspertów Bolońskich

Cztery podstawowe pytania(EUA Institutional Evaluation Programme)

• What are you trying to do?– co próbujesz robić?

• How are you trying to do it?– jak to chcesz robić?

• How do you know it works?– skąd wiesz, że to działa?

• How do you change in order to improve?– co zmieniasz, aby było lepiej?

Zewnętrzne uwarunkowania wewnętrznych systemów

zapewniania jakości kształcenia

Teoria

Europa, światPolskaUczelniaWydział/instytut

Praktyka

Wydział/instytutUczelniaPolskaEuropa, świat

Nieco historii (1989-2009)

Dwadzieścia lat minęło…

Cztery pory roku

WIOSNA• program pilotażowy Rady Głównej,

• indywidualne działania uczelni

• Konferencja w hotelu „BOSS” w Miedzeszynie (marzec 2004)

LATO

• liczne projekty (TEMPUS, FSB etc.),

• seminarium w ISP,

• początek akredytacji środowiskowej

JESIEŃ• rozwój akredytacji środowiskowej,

• utworzenie PKA,

• wysychanie źródeł finansowania działań projakościowych

ZIMA

• akredytacja PKA,

• zahamowanie działań w obszarze wewnętrznych systemów zapewnienia jakości

PKA: od 1.01.2002 - tytaniczna praca:

• do końca 2007 r.- sformułowano 2321

ocen,- rozpatrzono 3414

wniosków,

ale: • do końca 2007:- na 130 uczelni publicznych

nie oceniono 12,- na 306 niepublicznych – nie

oceniono 73,• do końca 2007 na 118

kierunków studiów:- oceny zakończone dla 13,- nie rozpoczęto oceny – 11

istniejących + 12utworzonych po 1/10/2006.

Przedwiośnie?

• „Europejskie standardy i wskazówki”,

• nowe wytyczne PKA,

• konieczność budowy wewnętrznych systemów zapewnienia jakości kształcenia

ENQA “European Standards and Guidelines” /ESG/

1. Polityka oraz procedury zapewnienia jakości2. Zatwierdzanie, monitoring oraz okresowy

przegląd programów oraz ich efektów3. Ocenianie studentów4. Zapewnienie jakości kadry dydaktycznej5. Zasoby do nauki oraz środki wsparcia dla

studentów6. Systemy informacyjne7. Publikowanie informacji

Załączniki do uchwały Nr 873/2007 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 8 listopada 2007 r. RAPORT SAMOOCENY

• Nazwa szkoły wyższej, nazwa wydziału (jednostki) prowadzącej oceniany kierunek (makrokierunek, studia międzykierunkowe), nazwa ocenianego kierunku (makrokierunku, studiów międzykierunkowych), ze wskazaniem poziomu i formy kształcenia:

• Skład zespołu przygotowującego raport samooceny • Nazwa organu opiniującego raport

Załączniki do uchwały Nr 873/2007 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 8 listopada 2007 r. RAPORT SAMOOCENY

1. Krótka prezentacja Uczelni – Uwarunkowania prawne (publiczna, niepubliczna, założyciel),

misja, cele strategiczne, relacje z otoczeniem, struktura Uczelni (wydziały, instytuty, katedry), rozmiary rekrutacji w ostatnich trzech latach, liczba absolwentów w ostatnich trzech latach, ogólna struktura budżetu - w tym środki przeznaczone na wyposażenie bibliotek i laboratoriów studenckich, informacje o wynikach dotychczasowych ocen jakości kształcenia i akredytacji, dokonanej przez instytucje krajowe i zagraniczne.

Załączniki do uchwały Nr 873/2007 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 8 listopada 2007 r. RAPORT SAMOOCENY

2. Prezentacja jednostki organizacyjnej – Informacje o jednostce organizacyjnej, w której prowadzony jest

oceniany kierunek studiów, w tym o kadrze i jej rozwoju, bazie dydaktyczno – naukowej (jeżeli zajęcia prowadzone są z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość należy opisać dostępną w tym celu infrastrukturę informatyczną i oprogramowanie), prowadzonych w tej jednostce kierunkach studiów i studiach doktoranckich, posiadanych przez nią uprawnieniach do nadawania stopni naukowych, usytuowaniu kierunku w strategii rozwoju jednostki oraz o istotnych zmianach, które nastąpiły w jednostce w ciągu ostatnich 5 lat

Załączniki do uchwały Nr 873/2007 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 8 listopada 2007 r. RAPORT SAMOOCENY

3. Kadra wizytowanego kierunku studiów

………………..3.4 Polityka kadrowa i jej realizacja – trudności i problemy kadrowe

(sposób doboru kadry, kompetencje, obciążenia dydaktyczne, naukowe i organizacyjne, ocena kadry: stan obecny i perspektywy rozwoju w ciągu 3 lat).

4. Kształcenie 4.1 Zasady rekrutacji

Opis wymagań rekrutacyjnych właściwych dla danego kierunku i poziomu kształcenia, wskazanie do jakich kandydatów kierowana jest oferta edukacyjna.

4.2 Liczba studentów i absolwentów ocenianego kierunku

Załączniki do uchwały Nr 873/2007 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 8 listopada 2007 r. RAPORT SAMOOCENY

4.3 Struktura kwalifikacji absolwenta

– sylwetka absolwenta dla prowadzonych poziomów kształcenia ze szczególnym uwzględnieniem specjalności prowadzonych w ramach ocenianego kierunku. Określenie celów kształcenia oraz kompetencji ogólnych i specyficznych uzyskanych przez absolwentów odnoszących się do wiedzy, umiejętności i postaw, w tym umiejętności rozumienia i stosowania w praktyce zdobytej wiedzy, dokonywania ocen i formułowania sądów, komunikowania się z otoczeniem, kontynuacji kształcenia przez całe życie, a także dostosowania kwalifikacji absolwenta do potrzeb rynku pracy.

Załączniki do uchwały Nr 873/2007 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 8 listopada 2007 r. RAPORT SAMOOCENY

4.4 Plany studiów i programy nauczaniaOpis planów studiów i programów nauczania z uwzględnieniem

liczby semestrów i godzin zajęć dydaktycznych na poszczególnych formach studiów i poziomach kształcenia, porównanie ze standardami kształcenia, wskazanie przedmiotów w ramach których realizowane są poszczególne treści kształcenia, w tym treści do wyboru, oraz w których znajdują odzwierciedlenie cele sformułowane w sylwetce absolwenta, a także w których prowadzone są zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, informacje na temat punktów ECTS, dostosowania programu do wymagań rynku, udziału różnych form zajęć dydaktycznych (wykłady, ćwiczenia, laboratoria, projekty, seminaria).

Załączniki do uchwały Nr 873/2007 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 8 listopada 2007 r. RAPORT SAMOOCENY

4.5 Stosowane metody dydaktyczne i organizacja kształcenia

Uzasadnienie wyboru stosowanych metod dydaktycznych, w tym metod i technik kształcenia na odległość oraz technologii informatycznych, praca własna studenta, wykorzystywane materiały dydaktyczne, oferta kształcenia w językach obcych, indywidualizacja procesu kształcenia, oferta kształcenia dla studentów niepełnosprawnych, liczebność grup studenckich, organizacja kształcenia w formie studiów niestacjonarnych, dostępność wykładowców dla studentów.

4.6 Cele praktyk, formy realizacji, system kontroli, zaliczanie

4.7 Odsiew studentówAnaliza i ocena przyczyn odsiewu

Załączniki do uchwały Nr 873/2007 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 8 listopada 2007 r. RAPORT SAMOOCENY

4.8 Wewnętrzny system zapewnienia jakości kształcenia: Opis wewnętrznego systemu zapewnienia jakości obejmujący informacje dotyczące:

– stosowanej polityki i procedur w zakresie zapewnienia jakości,– okresowych przeglądów planów i programów nauczania oraz ich efektów– oceniania studentów – zapewnienia jakości kadry dydaktycznej (np. okresowe ocen pracowników, hospitacje,

ankiety dla studentów oceniające zajęcia dydaktyczne, częstotliwość ankietyzacji),– form wsparcia studentów (np. informacje o wsparciu ze strony nauczycieli akademickich,

w tym opiekunów roku oraz pracowników administracyjnych, ankiety dla studentów dotyczące pracy administracji),

– stosowanego systemu informacyjnego (np. gromadzenie, analizowanie i wykorzystywanie informacji o poziomie zadowolenia studentów oraz o wynikach kształcenia osiąganych przez studentów, możliwościach zatrudnienia absolwentów itp.),

– publikowania informacji (np. dostęp do aktualnych i obiektywnych informacji na temat m.in. oferty kształcenia, posiadanych uprawnień, stosowanych procedur toku studiów, planowanych efektów kształcenia)

Załączniki do uchwały Nr 873/2007 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 8 listopada 2007 r. RAPORT SAMOOCENY

4.9 Zasady dyplomowania

5. Baza dydaktyczna

6. Sprawy studenckie

7.Działalność naukowa jednostki organizacyjnej

8. Współpraca międzyuczelniana i międzynarodowa dotycząca ocenianego kierunku studiów (w ostatnich trzech latach)

9. Najważniejsze osiągnięcia Wydziału (Jednostki)

10. Najsłabsze i najmocniejsze strony jednostki organizacyjnej

11. Plany na najbliższą przyszłość

Akredytacja środowiskowa:przykład UKA

• Powstanie UKA: styczeń 1998• Wielorakie działania:

– Akredytacja środowiskowa – „znak jakości”– Program MOST– Działalność wydawnicza i szkoleniowa– Działania międzynarodowe – udział w CEEN

• Przyszłość?– Akredytacja międzynarodowa (obecne:

chemia)– Działania w ramach KRASP

Przyszłość

Podstawowe warunki sukcesu:

odpowiednia atmosfera polityczna (chęć współpracy wszystkich gremiów związanych ze szkolnictwem wyższym) MNSW, PKA, RGSW, KRASP, agencje środowiskowe…

oraz udział w procesach europejskich

ENQA, ECA, CEEN, EQAR, …

Systemy zapewniania jakości:Budować „od góry” czy „od dołu”?

• Od góry: zaprojektowanie systemu, uchwała Senatu, uruchomienie systemu…

• Od dołu: wdrożenie „samorozpakowującego się” elementu systemu, częściowo „samoistny” wzrost i rozwój…

Uwagi końcowe (1)

• Z systemami/standardami/… etc jest jak z modą:– nikt nie ubiera się dokładnie tak, jak sugeruja dyktatorzy

mody– każdy dobiera sobie takie elementy, jakie mu pasują – moda się zmienia

• Uczelnie powinny – w oparciu o dostępne modele, standardy i wskazówki – tworzyć własne systemy zapewniania jakości kształcenia dostosowane do swoich potrzeb

Uwagi końcowe (2)

Może warto „odbudować” środowisko osób zajmujących się

jakością kształcenia (pełnomocnicy ds. jakości, osoby

zajmujące się ankietami studenckimi etc.)?

„Forum Jakości Kształcenia”

Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo

(Kropla drąży skałę nie siłą, lecz ciągłym padaniem)

(Owidiusz)

Dziękuję za uwagę!

marek.frankowicz@gmail.comwww.cbsw.uj.edu.pl