Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson,...
-
date post
19-Dec-2015 -
Category
Documents
-
view
226 -
download
2
Transcript of Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson,...
![Page 1: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/1.jpg)
Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur
Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva
![Page 2: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/2.jpg)
Efnistök
– Þróunin í Noregi– Stefna Norðmanna– Gullestad nefndin– Norsku strandsvæðin– Verklagsreglur– Fiskeldissvæði– Fjarlægðir og hvíld
![Page 3: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/3.jpg)
Þróunin í Noregi• Ótrúleg þróun fiskeldis í Noregi s.l. 40 ár
– frá 531 tonni 1971 í u.þ.b. 1 milljón tonna 2010– ein mikilvægasta atvinnugrein strandsvæðanna
• Norskt fiskeldis hefur mikla hæfileika til að leysa þau vandamál sem upp hafa komið: tækni, rekstur, heilbrigði, eldi, fóður og markaðssetningu– Það er grundvöllur þess að fiskeldi verður mikilvægasta útflutningsgreinin
í Noregi þegar olíuævintýrinu lýkur– Einstakar aðstæður fyrir eldi í sjó er helsta samkeppnisforskot Norðmanna
• Nú er svo komið að lítið er eftir af heppilegum svæðum og þau er helst í Norður Noregi
![Page 4: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/5.jpg)
Stefna Norðmanna um umhverfisvænt og sjálfbært fiskeldi frá 2009
1. Sjúkdómar í fiskeldi hafi ekki áhrif á villtan fisk, og stærsti hluti eldisfisksins vaxi í sláturstærð með lágmarks lyfjanotkun.
2. Eldi í sjó hafi ekki áhrif á breytingar á erfðaeiginleikum villtra fiskstofna.
3. Allar eldisstöðvar í rekstri uppfylli reglur um ásættanlegt umhverfisástand, og losa ekki næringarsölt og úrgang umfram þolmörk viðtaka.
4. Skipulag fiskeldis í sjó og svæðanotkun þess minnki umhverfisáhrif og hættu á sjúkdómasmiti.
5. Þörf fiskeldisins fyrir fóður er mætt án þess að ógna villtum sjávardýrastofnum.
![Page 6: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/6.jpg)
Norska nefndin- Gullestad nefndin
• Þrjár forsendur nefndarinnar um þróun fiskeldis í Noregi:1. Strandsvæði Noregs verði skipt upp í aðskilin
framleiðslusvæði með tilheyrandi útsetningarsvæðum2. Aðgerðar á eldissvæðum skulu stjórnast af
skilgreindum vísum (indikatorum) og verklagsreglum (handlingsregler)
3. Eldisfyrirtækin á einstökum eldissvæðum fái meira hlutverk og samfélagsábyrgð við að lausn viðfangsefna.
![Page 7: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/7.jpg)
Gullestad nefndin
• Engin ný eldisleyfi eða aukning á hámarks lífmassa (MTB) þar til að framleiðslusvæði hafa verið skilgreind
• Auðvelda eldismönnum að hefja matfiskeldi á landi og eldi í lokuðum fljótandi eldiseiningum (ATH tók út tvær setningar)
• Hækka mörk þyngdar á seiðum fyrir útsetningu upp fyrir 250 gr.
• Styrkja og auka umhverfisvöktun hjá stórum eldisstöðvum
• Setja í forgang umsóknir um stofnun eða stækkun seiðaeldisstöðva.
![Page 8: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/8.jpg)
Gullestad nefndin
• Ráðleggur eldisfyrirtækjunum að skipuleggja sameiginleg verkefni á framleiðslusvæðunum
• Nefndin leggur til að ríkið kom fram með væntingar um svæðaskipulag í fiskeldi
• Gerð verði “pilot” eldistöð fyrir sjálfbært eldi
• Gerð verði vegvísir um skipulag fiskeldisins
• Þörf á R&Þ verkefnum: lokuð kerfi, sjúkdómar, sníkjudýr, fóður, flutningar, áhrif á umhverfi og velferð fiska svo eitthvað sé nefnt.
![Page 9: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/9.jpg)
Norsk strandsvæði
• Norsk strandsvæði er stærsti almenningur í Noregi. Þar er öllum frjáls för, tómstundaveiði heimil og aðgangur fyrir alla. Aðgangur er þó takmarkaður nálægt við fiskeldissvæði
• Með nýtingu á strandsvæðanna, vali milli ólíkra hagsmuna koma fram ýmis vandamál sem eru aðkallandi og þarf að takast á við og leysa
• Hvar eiga áherslurnar að liggja? Ríkið, fylki, landshlutar og sveitarfélög standa frammi fyrir þeirri áskorun að stýra nýtingu stórra strandsvæða
• Fiskeldi í Noregi er stór iðnaður. Eldislaxinn er sigurvegarinn með ákjósanlegum framleiðslu- og markaðskostum
• Í mörgum tilvikum fellur stjórnsýsla undir nokkur sveitarfélög. Í slíkum tilfellum er þörf á sameiginlegu átaki sveitarfélaganna í skipulagsmálum.
![Page 10: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/10.jpg)
Norsk strandsvæði fr.h.
Framleiðslusvæði, árgangasvæði, branngater:
– Ein aðal áhersla er á að skipta strandsvæði Noregs í “soner” framleiðslueldissvæði sem síðan er skipt niður í útsetningarsvæði fyrir vorfisk (sone 1) og svæði fyrir haustfisk (sone 2)
– Með slíku fyrirkomulagi er hugsunin sú að allur fiskur fari í/úr kvíum á sama/(svipuðum) tíma. Eftir slátrun eru svæði hvíld til að minnka áhættu t.d. af völdum vírusa, sníkjudýra o.fl.
– Hugtakið “branngater” eru aðliggjandi eldisfrí svæði, hugsuð til að hindra að smit berist á milli svæða
• 1000 svæði eru fyrir lax. 600 eru í rekstri. Svæði í hvíld eftir slátrun.
![Page 11: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/11.jpg)
Dæmi um verklagsreglur
• Bannað verði að flytja seiði, tæki og búnað milli eldissvæða
• Mikil afföll eða töp í eldisrekstri á ákveðnu svæði er merki um slæma nýtingu þess strandsvæðis:– Minnka lífmassa á svæðum með mikið tap– Stuðla að flutningi til svæða með lítið tap.
![Page 12: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/12.jpg)
Smáar og stórar eldisstöðvar
• Stærðaraukning í sjókvíum eykur ekki líkur á sjúkdómum, en– afleiðingarnar af sjúkdómum eru mun meiri– gerir kröfu um áreiðanlegt verklag og mikla tækni
• Stærri stöðvar– er forsenda þess að bæta nýtingu svæða.
![Page 13: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/13.jpg)
Heilbrigðisástand í laxeldi í Noregi
• Gott eftirlit með bakteríusjúkdómum - leiðir til minni lyfja- og efnanotkun.
• Áskoranirnar eru enn – “gömlu og nýju” vírussjúkdómarnir• Laxalúsin er núna stærsta áskorunin• Hlutfallslega er mikið tap sem stafar af sjúkdómum.
![Page 14: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/14.jpg)
Ástæður fyrir framleiðslutapi í fiskeldi
• Tap er mismunandi eftir fylkjum í Noregi– Noregi að meðaltali í kringum 20%
• Um 80% þess er fiskdauði• Framleiðslutap í öðrum löndum
– Í Færeyjum liggur tap milli 5-10%– og Skotlandi allt að 28%
• Mikilvægir áhættuþættir taps:– Vatnsgæði í seiðaeldi og gæði seiða– Staðsetningar og rekstur sjókvíastöðva– Fjöldi fiska í sjókví– Gæði eldissjávar og umhverfisþættir í staðsetningu.
![Page 15: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/15.jpg)
Framleiðslusvæði
• Fjórar norskar stofnanir vilja taka upp svæðaskipulag og skilgreina framleiðslusvæði og verklagsreglur til að bæta svæðanýtingu með lágmarks umhverfisáhrifum
• Norsku stofnanirnar eru sammála um:
– skipuleggja framleiðslusvæði í fiskeldi, aðskilin með svæðum með engu fiskeldi – branngater
– skilgreina verklagsreglur og vísbendingar/kennitölur (indikatora) sem sýna góða nýtingu svæðis í fiskeldi á viðunandi hátt
– Nauðsynlegt er að kortleggja strandsvæði rækilega, kanna upplýsingar um strauma til að hafa besta vísindalegan grunn til að staðsetja fiskeldi miðað við umhverfi og smithættu
– Taka meira tillit til umhverfisins en nú er gert en einnig heilbrigði fisks og velferð fiska.
![Page 16: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/16.jpg)
Umhverfisáhrif frá fiskeldi
• Losun á lífrænum úrgangi og næringarsöltum• Losun á lyfjaleyfum og ýmsum efnum• Áhrif á villta laxfiskastofna• Áhrif á sjávardýrastofna, fisk, skeldýr og lindýr• Áhrif á fugla og spendýr
![Page 17: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/17.jpg)
Helstu varnaraðgerðir fyrir sjúkdóma og smit í nágrannalöndum
Noregur Skotland Færeyjar Chile
Árgangasvæði Já Já Já já
Svæði hvíld Já Já Já já
Öryggisvæði við ILA 5 km 7,2 km já já
Sótthreinsun brunnbáta Já Já Já já
• Skipulag ferðaleiða brunnbáta • Bólusetning seiða fyrir útsetningu• Neyðarslátrun – fækka einstaklingum og minnka smit• Fiskeldisfrí svæði
![Page 18: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/18.jpg)
Smits breiðist út með vatn
• Smit breiðist út með vatni milli fiska– Vatnið/sjórinn er áhrifamesta smitleiðin fyrir flesta sjúkdóma ásamt
flutningi á lifandi fiski
• Rannsóknir sýna að fjarlægð milli stöðva er mikilvægur áhættuþáttur
• Straumhraði, botnlandslag, straumátt og fjarlægð milli stöðva– Fjarlægð notuð sem aðalforsenda– Straumfræðimódel er stundum notað – Það er mikilvægt verkfæri við
mat á smitáhættu.
![Page 19: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/19.jpg)
Hvíld svæða• Hvíld svæða minnkar smit í umhverfinu– áhrifin eru háð mörgum þáttum
• Hvíld er notað sem fyrirbyggjandi aðgerð– staðsetningar minnst 2 mánuðir
• Kappkosta hvíla svæði í 1 mánuð– Framkvæmdin er misjöfn
• Hvíld búnaðar og svæða er framkvæmd til að koma í veg fyrir að útbreiðslu sjúkdóma í fiskeldi.
![Page 20: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/20.jpg)
Viðmiðanir um fjarlægðir eldisstaða í Noregi
– Eldi matfisks í sjó allt að 2700 tonn MTB, fjarlægðir• 5 km frá sláturaðstöðu, hrognastöðvum, frárennsli
seiðastöðva í landi, klakfiskstöðva, hreinsistöðvum fyrir nætur, hópa fiskeldisstaðsetninga og stærri matfiskastöðva (> 3120 tonn MTB)• 2,5 km milli annarra sjókvíaeldisstöðva,
landeldisstöðva, skel (þó ekki bláskel) og laxáa.• 1,5 km frá losunarstöðum (låssettingsplasser), bláskel,
hafbeit og mikilvægum siglingaleiðum fyrir lifandi eldisfisk.
![Page 21: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/21.jpg)
Reglur um fjarlægðir eldisstaða í Færeyjum
• 5 km fjarlægð á milli:– Klakfiskastöðva– Klakfiskastöðva og seiða-/matfisk eða sláturaðstöðu– Matfiskastöðva á milli fjarða
• 2,5 km fjarlægð á milli:– Matfiskastöðva í sama firði
• 1 km fjarlægð á milli:– Seiðastöðva– Seiðastöðva og matfiskastöðva/sláturaðstöðu– Matfiskastöðva og sláturaðstöðu
![Page 22: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/22.jpg)
Hvíld sjókvíastaðsetninga
• Noregur, gildir frá 1. jan 2010– 2 mánuðir eftir hverja eldislotu– Lengri hvíld ef grunur er um smit eða sjúkdóm– Hvíldartími byrjar þegar stöðin hefur verið tæmd af fiski,
nót tekin upp og stöðin hreinsuð.
• Færeyjar– 1 vika í eldi á landi– 2 mánuðir fyrir sjókvíar– 1 mánuðir fyrir matfiskastöðvar með fjarlægðarmörk 5 km
![Page 23: Svæðaskipting, fjarlægðir, árgangasvæði, hvíldartími og flutningur Guðbergur Rúnarsson, Landssamband fiskeldisstöðva.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022062216/56649d385503460f94a11591/html5/thumbnails/23.jpg)
Ísland- reglugerðardrög
• 3. gr. Fjarlægð milli sjókvíaeldisstöðva 5 km– Styttri fjarlægðir í samráði við Mast og Hafró– Hvíld – 60 dagar eftir slátrun hverrar kynslóðar
• 7. gr. Heimild til að skylda umsækjanda á eigin kostnað að rannsaka hvort starfsemin auki hættu á fisksjúkdómum– neikvæð vistfræðileg áhrif– mati á göngu laxfiska
• 26.gr. Hreinsa netpoka á 20 mánaða fresti