OTOMASYON YATIRIM ANALİZİ

İÇERİKOTOMASYONUN TANIMIOTOMASYONUN TARİHÇESİOTOMASYONUN KULLANIM ALANLARIGÜNÜMÜZDE VE TÜRKİYE’DE OTOMASYONOTOMASYONUN AVANTAJLARI DEZAVANTAJLARIYATIRIM NEDİR? İŞLETMELRİ YATIRIM YAPMAYA YÖNELTEN ETKENLERYATIRIM TÜRLERİYATIRIM PROJELERİNİN HAZIRLANMA SÜRECİSONUÇ

OTOMASYON NEDİR? Otomasyonu kısaca

otomatik kontrol olarak tanımlayabiliriz.Geniş anlamda ise işin insan ile ekipman arasında paylaşılması demektir.Toplam işin paylaşım yüzdesi otomasyon düzeyini belirler. Düşük düzey işlerin çoğunluğunun insan tarafından, yüksek düzeyin ise makineler tarafından yapıldığı durumu anlatır.

OTOMASYON NEDİR ?

Otomasyon imalatın başlatılması ve kontrolü için mekanik ,elektronik ve bilgisayar tabanlı uygulamalarla ilişkili bir teknolojidir. Bu teknoloji işlem kısımları için;• Otomatik makine takımları • Otomatik montaj takımları • Endüstriyel robotlar • Otomatik materyal kullanımı ve depolama sistemleri • Kalite kontrol için otomatik tarama sistemleri • Geri besleme kontrolü ve işlem kontrolü • Planlama ve veri koleksiyonu için bilgisayar sistemleri ve imalat aktivitelerini desteklemek için karar vermedir.•İnsan gücünün yoğun olduğu otomasyon sistemleri yarı otomasyon, makinelerin yoğun olduğu sistemler ise tam otomasyon olarak adlandırılır.

  İlk organize otomasyon endüstriyel devrimin sonrasında İngiltere’de 18.yy’ın ikinci yarısının sonlarında olduğu varsayılır. Son 200 yılda otomasyon sistemlerinde gelişen bazı önemli olaylar:• 1770 Endüstriyel Devrim ve mekanizasyon.• 1900 Henry Ford ve üretim hatlarının oluşması• Nümerik Kontrollü Takım Tezgahları, 1952 (ABD Hava Kuvvetleri, MIT).• Mikroçip bilgisayarların hızlı gelişimi, 1960‘ ların sonları.• CNC (Bilgisayar Destekli Nümerik Kontrollü) Takım Tezgahları.• Endüstriyel Robotlar (1970‘ ler).• Bilgisayar Ağları (1970‘ ler).• Geleceğin Fabrikası: Tam Otomatik Esnek İmalat Sistemleri 1990‘ lar. 

OTOMASYON TARİHİ

Endüstride kolay ve güvenilir üretim, temelde prosesin doğru işletilmesi ve her adımında kontrol edilmesiyle mümkündür. Bu şekilde bir prosesi planlarken, daha az insan gücü ile daha kontrollü ve kaliteli üretim için en iyi yardımcımız otomasyon sistemleri olacaktır.Otomatik kontrolün endüstride ilk yerleşmeye başladığı tarihte pek çok sistem rölelerle veya özel olarak tasarlanmış elektronik kartlarla kontrol ediliyordu. Bu sistemlerin çok maliyetli olması yanında karmaşık yapısı, arıza takibinin zorluğu ve yeni teknolojik gelişmelere açık olmaması gibi daha birçok sorunu da beraberinde getirmekteydi. Aynı zamanda reçete işleme, veri toplama, değerlendirme ve raporlama özelliklerinde yoktu. İşte bu nedenlerden dolayı PLC’ ler (programlanabilen kontroller) , SCADA (veri tabanlı gözetleme ve kontrol sistemleri) ve ERP’ ler (Kurumsal Kaynak Planlaması) doğdu.

OTOMASYON TARİHİ

SCADA SCADA terimi “Supervisory Control

And Data Acquisition” kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur. Türkçe’ ye “ Uzaktan Kontrol ve Gözleme Sistemi” olarak çevrilir. Kısaca bilgisayarlardan , haberleşme aletlerinden, algılayıcılardan veya diğer aygıtlardan oluşturulmuş denetlenebilen ve kontrol edilebilen sistemin genel adıdır.Çeşitleri: enerji scadası ve proses scadası dır.

Örneğin; dağıtım ve su otomasyonu ile şebekenin uzaktan izlenmesi ve hızlı, etkin bir şekilde kontrolünü sağlar. Sonuçta daha güvenilir sürekli ve kaliteli elektrik enerjisi ve su beslemesi yapılır. Sistem bilgileri arşivlenebilir ve istatistiki raporlarla en etkin ve ekonomik işletme yönetimi sağlanır.

PLC

PLC terimi ‘Programmable Logic Controller’ yani programlanabilir lojik kontrolcü anlamına gelir. PLC’ ler endüstri alanında kullanılmak üzere tasarlanmış, sayısal prensiplere göreyazılan fonksiyonu gerçekleyen, bir sistemi ya da sistem gruplarını giriş çıkış kartları iledenetleyen, içinde barındırdığı zamanlama, sayma, saklama ve aritmetik işlem fonksiyonlarıile genel kontrol sağlayan elektronik bir cihazdır.

ERP

Kurumsal Kaynak Planlaması (Enterprise Resource Planning), kısaltılmış orijinal adıyla ERP bir kurumun tüm bölümlerini tek bir bilgisayar sistemi altında toplayarak değişik departmanların ortaklaşa veri paylaşımını sağlar.

• İmalat sektörü : Fabrika otomasyon sistemleri

• İnşaat sektörü : Bina, deprem otomasyon sistemleri

• Elektrik sektörü : Akıllı sayaç, aydınlatma otomasyon sistemleri

• Geri dönüşüm sektörü : Su arıtma , atık kağıt değerlendirme

• Tekstil sektörü : Kumaş boyama otomasyonları

• Enerji sektörü : Enerji üretim, denetim, ücretlendirme otomasyon sistemleri

• Elektronik sektörü : Devre dizayn, üretim otomasyon sistemleri

• Ayrıca bilişim,telekomünikasyon, ofis yönetimi otomasyon sistemleri de vardır.

OTOMASYONUN KULLANIM ALANLARI

GÜNÜMÜZDE OTOMASYON Günümüzde, dünyanın önde

gelen üretim ekonomilerinde bilgiye duyulan ihtiyaç artmaya başlamıştır. Şirketlerin yönetici ve karar verme mekanizmalarındaki kişilerin bilgiye kolay erişimini sağlayan çok çeşitli ürünler ve teknolojiler ortaya çıkmıştır.

Bilginin etkin yönetimi için teknoloji tabanlı çözümler ve üretim yönetimi otomasyonu sistemleri işletmeler için daha da önemli hale gelmiştir.

TÜRKİYE’DE OTOMASYON

Türkiye’de otomasyon sektörü uzun yıllar ülke ekonomisine ve sanayiye hizmet etmesine rağmen gizli bir güç olarak kaldığı gibi kamu ve hükümet nezdinde de bilinirliliği çok sağlanamamıştır. Bunun en büyük nedeni de, bugüne kadar yapılan uygulamalarda mühendislik hizmetlerinin yurtdışından getirilmesi ve kabul görmesidir.

Bununla beraber ülkemizde bugün yurtdışı ile rekabet edecek seviyede mühendislik hizmetleri veren ve üretim yapan firmalarımız bulunmaktadır. Ancak ithalat-ihracat dengeleri göz önüne alınırsa, dünyadaki endüstriyel otomasyon pazarında Türkiye halen oldukça aşağı sıralarda yer almaktadır.

TÜRKİYE’DE OTOMASYON Bugün ülkemizde yaklaşık bir tahminle 100-120 civarında

otomasyon firması bulunmaktadır. Otomasyon sektörü bugün ülkemizde tahminlere göre 1 milyar dolarlık bir hacme sahip olup bunun 600 milyon dolarlık kısmı ithalatla sağlanmaktadır. Pazarın potansiyel değerinin doğru yapılacak yatırımlar ve uygulamalarla bugünkü değerinin katlanarak yaklaşık 4-5 milyar dolar gibi rakamlara ulaşabileceğini söyleyebiliriz. Türkiye teknolojiyi üreten değil büyük oranda ithal eden bir ülke konumundadır. Bu nedenle Türkiye artık üretim yaparak, bilgi üreterek ileri teknolojiyi ithal eden ülke konumundan çıkmalıdır.

OTOMASYONUN AVANTAJLARIİş emirleri üretim hattına elektronik olarak aktarıldığı için

işler hız kazanır ve kağıt tasarrufu sağlanmış olur Metre ağırlık ve devir sayısı gibi bilgiler üretim miktarına

çevrilerek okunabilir.Böylece üretimde ters giden bir şey varsa anında müdahale edilebilir.Geciken bilgi ve kağıt israfı azalır.

Üretim bilgilerinin analiz sonuçlarından faydalanarak üretimde iyileştirmeler yapılabilir.

Arıza kodu girildiğinde bakım onarım bölümüne otomatik mesaj yollanabilir.Böylece arızalara daha çabuk müdahale edilebilir ve makinelerin durma süresi kısaltılır. İşletme internet yoluyla uzaktayken bile etkin bir şekilde takip edilebilir.

İş istasyonlarındaki yükler görsel olarak izlenebilir.Böylece daha sağlıklı bitiş tahminleri yapılabilir.

OTOMASYONUN AVANTAJLARI

OTOMASYONUN DEZAVANTAJLARI

Başlangıç yatırımları fazladır.Üretim hattının bir bölümündeki

aksama bütün hattı aksatır.Otomasyon çok ve kaliteli üretmeyi

amaçlar. Bu yüzden bu fazla sayıda üretilen mamulü firma satamazsa firma için stok maliyeti artar.

OTOMASYON GİTTİKÇE DAHA ÇOK İNSAN EMEĞİNİ SERBEST BIRAKIYOR.

ATİLLA İLHAN

BİREY YÖNÜNDEN

İŞLETMEYÖNÜNDEN

İKTİSATYÖNÜNDEN

Sermayenin korunması ya da bir gelir ya da kar elde etmek amacıyla bir değerin korunması ya da mülkiyetin ele geçirilmesidir.Amaçlara göre değişik türlerde yatırım yapılır.

İşletmeye uzun süreli gelir girişi (nakit akışı) sağlayacak olan

faaliyetlerin tümüdür. Duran varlıklar içerisinde

yer alan mali ve maddi duran varlık

harcamalarıdır.Dönen varlıklar gelir

harcamalarıdır.İşletmenin yaşamını sürdürebilmesi

ve rekabet gücünü koruyabilmek için farklı

yatırımlar yapılır. 

Belli bir dönemde tüketilmeyerek reel kapital stoğuna yapılan eklemelerdir.Yaratılan kaynaklar üretim yönlü olarak kullanılarak istihdam olanakları sağlayan, milli gelirde artış sağlayan,ülke ekonomisine katma değer yaratan faaliyetler sonucunda reel kapital stoğu artar.

YATIRIM

İŞLETMELERİ YATIRIM YAPMAYA YÖNELTEN ETKENLER

Yasal Zorunluluklar : İşyerinde güvenliğin, huzurun sağlanması ,çevrenin

korunması için yasal veya toplu sözleşmeye dayanılarak yapılır.

İşletmenin Verimliliğini Artırmak : Sayısal ve sayısal olmayan değerlere göre iş

veriminin artırılmasına yönelik yatırımlardır.

Kar Sağlamak veya Artırmak :Piyasa koşullarına bağlı olarak mevcut ortamda ya da

gelecekteki karını artırmaya yönelik olarak gerçekleştirilir.

  Stratejik Hedeflere Ulaşmak : İşletmenin uzun vadede sağlayacağı faydalar yönelik

olarak alınır

Savunma Karakterli Stratejik Yatırımlar:

İşletmenin üretim girdilerini sağlamayı garanti altına alabilmek ve/veya daha ucuza sağlamak için dikey bütünleşmeye yönelik yatırım kararlarıdır.

Atak Karekterli Stratejik Yatırımlar:   İşletmenin piyasadaki rekabet

azaltabilmesi için yatay bütünleşmelere yönelik yatırım kararlarıdır.

Karma Karekterli Stratejik Yatırımlar:  İşletmenin yeni pazarlara girebilmek

amacıyla yaptığı yeni ya da ürün çeşitlendirmesine yönelik yatırımlardır.

Diğer Nedenler : İşletmenin kar amacının dışında sosyal

sorumluluk, prestij kazanmak, ve diğer nedenlerle yatırım yapar.

YATIRIM TÜRLERİ

YENİLEMEYATIRIMLARIİşletmenin mevcut üretim faaliyetlerine devam edebilmesi için aşınan, eskiyen, yıpranan veya demode olan diğer bir deyişle ekonomik ömrünü tamamlamış tesislerin yerine yenisinin alınması ya da yapılmasını içeren yatırımlardır.

MODERNİZASYONYATIRIMLARI

İşletmede yeni teknoloji kullanılarak üretim kapasitesini artırmaya,ürün kalitesini yükseltmeyi amaçlayan yatırımlardır

Yenileme yatırımlarında amaç; mevcut üretim kapasitesini devam

ettirmek,modernizasyon yatırımlarında amaç ise; maliyet

tasarrufu sağlamak ve üretim kalitesini artırmaktır.

TAMAMLAMA YATIRIMLARIİşletmenin eksik kalmış olan üretim tesislerini tamamlamak amacıyla yapılan

yatırımlardır.

Mevcut mamullerin geliştirilmesi ve mamul dizinine yeni mamullerin

eklenmesi ya da çıkarılması olması üzere yapılan

yatırımlardır.

İşletmenin riskini azaltıcı ve dolaylı olarak yararlar

sağlayacak yatırımlardır.

MAMUL YATIRIMLARI

STRATEJİK YATIRIMLAR

YATIRIM PROJESİNİN HAZIRLANMA SÜRECİ1.Aşama: Proje fikrinin doğuşu2.Aşama: Ön araştırmalar3.Aşama: Fizibilite etüdü4.Aşama: Değerlendirme ve yatırım kararı5.Aşama: Kesin aşama6.Aşama: Projenin uygulanması7.Aşama: Deneme üretimi8.Aşama: Kesin üretime geçiş

SONUÇ:

Firmalar otomasyona yatırım yapma ihtiyacı duydukları noktada öncelikle ‘amacımız ne?’ ‘neyi başarmaya çalışıyoruz?’ ‘bunun için ne yapmalıyız?’ sorularına cevap vermek durumundadırlar. Otomasyon projelerinin birçoğu bu sorulara cevap veremediği için başarısızlıkla sonuçlanmaktadır.

Otomasyonun temelinde rekabet piyasası yatar. Önemli olan ürünü minimum maliyetle maksimum verimlilikte üretmektir. Ancak firmaların üretim için en iyi teknolojiyi getirmiş olması o firmanın tam verimlilikte çalıştığı ve düşük maliyetle kaliteli ürün ürettiği anlamına gelmez. Çünkü her üretim konusu için farklı düzeylerde emek yoğunluğu ve verimliliğine dayalı teknoloji seçeneği vardır.

Otomasyona yatırım yaparken en iyi en doğru karar verilmelidir. Seçilecek sistem modüler, yeni teknolojik gelişmeleri destekleyebilecek normlarda ve üniversal bir yapıda olmalıdır. Doğru zamanda doğru verilerle ve planlı olarak imalat yapabilecek performansı göstermelidir.

Otomasyon projelerine yatırım yapan tüm firmaların ortak beklentisi müşterinin istediği ürünü, istediği zamanda teslim edebilmek ve bunu beklenen kalite ve maliyet düzeyi ile başarmaktır.

Ünlü bir deyiş para kaybetmenin 3 yolu olduğunu söyler. Bunlar; kadınlar, kumar ve teknoloji yatırımlarıdır. Kadınlar en zevkli, kumar en hızlı, teknoloji yatırımları da en yüksek tutarlara ulaşan yoldur.

AYPER OTOMASYONELK.ELEKT.OTOM.SAN VE

TİC.LTD.ŞTİ.

MESUT ÖZTÜRKGenel Müdür Yardımcısı

TEŞEKKÜRLER