SUDA KATYON TAYİNİ YETERLİLİK TESTİ RAPORU
Transcript of SUDA KATYON TAYİNİ YETERLİLİK TESTİ RAPORU
ULUSAL METROLOJİ ENSTİTÜSÜ
TÜBİTAK Gebze Yerleşkesi P.K. 54, 41470 Gebze Kocaeli T 0 262 679 50 00 F 0 262 679 50 01 www.ume.tubitak.gov.tr
SUDA KATYON TAYİNİ
YETERLİLİK TESTİ RAPORU
Rapor No: KAR-G3RM-160.2016.02
Rev. 00
Hazırlayan: Dr. Fatma AKÇADAĞ
TÜBİTAK UME
Referans Malzemeler Laboratuvarı
19.12.2016
Gebze/KOCAELİ
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
ii / 21 Rev.00/19.12.2016
Bu yeterlilik testi çalışması “ISO/IEC 17043: 2010 Conformity Assessment - General
Requirements for Proficiency Testing” standardına uygun olarak TÜBİTAK UME Referans
Malzemeler Laboratuvarı tarafından düzenlenmektedir.
Yazışma adresi
TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME)
Referans Malzemeler Laboratuvarı
P.K. 54 41470 Gebze KOCAELİ
T (262) 679 50 00 F (262) 679 50 01
www.ume.tubitak.gov.tr
Koordinatör
Dr. Fatma AKÇADAĞ e-posta: [email protected]
Teknik Komite
Fatma AKÇADAĞ, Oktay CANKUR ve Zehra ÇAKILBAHÇE
Dr. Alper iŞLEYEN
Referans Malzemeler Laboratuvarı Sorumlusu
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
iii / 21 Rev.00/19.12.2016
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ ................................................................................................................................. 4
2. ÇALIŞMANIN AMACI ......................................................................................................... 5
3. TEST ÖRNEĞİ VE ÇALIŞMA PROGRAMI ........................................................................ 5
4. KULLANILAN METOTLAR................................................................................................. 5
5. ANALİZ SONUÇLARININ RAPORLANMASI ..................................................................... 5
6. SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................................................. 8
7. AÇIKLAMA, GÖRÜŞ VE YORUMLAR ............................................................................. 13
8. KAYNAKLAR ................................................................................................................... 13
EK-1 ROBUST İSTATİSTİK ............................................................................................. 14
EK-2 HOMOJENLİK VE KARARLILIK TESTİ SONUÇLARI ............................................. 15
Homojenlik Testi .............................................................................................................. 15
Kararlılık Testi .................................................................................................................. 19
TABLOLAR
Tablo 1. Katılımcı laboratuvarların analizlerde kullandıkları metotlar ...................................... 6
Tablo 2. Katılımcı laboratuvarların analizlerde kullandıkları cihazlar ....................................... 7
Tablo 3. Suda Ca2+, K+ ve Mg2+ tayini katılımcı sonuçları ve z-skorları .................................... 9
Tablo 4. Suda Na+ ve NH4+ tayini katılımcı sonuçları ve z-skorları ........................................ 10
Tablo 5. z-skoru dağılımları .................................................................................................. 12
Tablo 6. Sonuçların dağılımı ................................................................................................. 12
Tablo 7. Ca2+ ve K+ için homojenlik testi sonuçları ................................................................ 16
Tablo 8. Mg2+ ve Na+ için homojenlik testi sonuçları .............................................................. 17
Tablo 9. NH4+ için homojenlik testi sonuçları ......................................................................... 18
Tablo 10. Ca2+ ve K+ için kararlılık testi sonuçları ................................................................. 20
Tablo 11. Mg2+ ve Na+ için kararlılık testi sonuçları ............................................................... 20
Tablo 12. NH4+ için kararlılık testi sonuçları .......................................................................... 21
ŞEKİLLER
Şekil 1. Suda Ca2+ tayini z-skorları ....................................................................................... 11
Şekil 2. Suda K+ tayini z-skorları ........................................................................................... 11
Şekil 3. Suda Mg2+ tayini z-skorları ....................................................................................... 11
Şekil 4. Suda Na+ tayini z-skorları......................................................................................... 11
Şekil 5. Suda NH4+ tayini z-skorları ....................................................................................... 11
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
4 / 21 Rev.00/16.12.2016
1. GİRİŞ
Doğal yaşamın sürdürülmesinde suyun önemi tartışılmaz bir gerçektir. Diğer yandan
sanayileşmenin hızla artması ile doğal su kaynaklarının hızla kirlenmesi bu kaynakların
korunmasının önemini artırmıştır. Doğal su kaynaklarının kirliliğinin kontrol altında tutulması ve
atık su kaynaklarının sıkı bir şekilde denetlenmesi amacıyla ulusal ve uluslararası yasal
düzenlemeler yapılmıştır.
Doğal su kaynaklarının ve atık suların kontrol ve izlenmesi, çevre analiz laboratuvarlarına büyük
sorumluluklar getirmektedir. Çevre analiz laboratuvarının da analiz sonuçlarının güvenilirliğini
sağlaması ve kanıtlaması gerekmektedir.
Bir laboratuvarın yaptığı test ve ölçümlerin güvenilirliği, yaptığı ölçümlerin kalitesi ile belirlenir.
Ölçüm kalitesi ise ölçüm sonuçlarının gerçekliği ve tekrarlanabilirliği ile doğru orantılıdır.
Laboratuvar yeterlilik testleri, test ve ölçüm yapan laboratuvarların performansının
belirlenmesinde önemli bir araçtır ve laboratuvarın kendi performansını diğer laboratuvarlarla
karşılaştırma olanağı sağlar. Bir laboratuvarın belli bir analizi yapmadaki yeterliliğini
kanıtlamasının diğer bir yolu ise laboratuvarın bağımsız kurumlar tarafından akreditasyonudur.
Laboratuvar akreditasyonu sırasında laboratuvarın yeterlilik testlerinden elde ettiği sonuçlar da
değerlendirmelerde kullanılmaktadırlar.
TÜBİTAK UME Kimya Grubu Laboratuvarları yeterlilik testlerinin önemini göz önüne alarak
laboratuvarlarda yapılan analitik ölçümlerin performansını belirlemek amacıyla yeterlilik testi
çalışmaları organize etmektedir. “Suda Katyon Tayini” ile ilgili yeterlilik testlerinin
düzenlenmesine ilk kez 2012 yılında başlanmıştır.
Bu dönem düzenlenen çalışmada, çalışmaya katılmayı bildiren 24 laboratuvara numuneler 28
Eylül 2016 tarihinde kargo ile gönderilmiş ve laboratuvarlardan analiz sonuçlarını 4 Kasım 2016
tarihine kadar göndermeleri istenmiştir.
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
5 / 21 Rev.00/16.12.2016
2. ÇALIŞMANIN AMACI
Bu çalışmada, suda kalsiyum (Ca2+), potasyum (K+), magnezyum (Mg2+), sodyum (Na+) ve
amonyum (NH4+) tayini yapan laboratuvarların performansların belirlenmesi ve laboratuvarların
kendi performanslarını geliştirmeye yönelik katkı sağlaması amaçlanmıştır.
3. TEST ÖRNEĞİ VE ÇALIŞMA PROGRAMI
Bu çalışmada test örneği olarak, piyasadan temin edilen içme suyuna ekleme yapılarak
hazırlanan su kullanılmıştır. Yaklaşık 250 ml su örneği önceden temizlenmiş yüksek yoğunluklu
polietilen (HDPE) paketlenerek çalışmaya katılmayı bildiren 24 laboratuvara 28 Eylül 2016
tarihinde kargo ile gönderilmiştir. Bu çalışmada, numune hazırlanması ve homojenlik testleri
çalışmaları TÜBİTAK UME İnorganik Kimya Laboratuvarı tarafından yapılmıştır.
Çalışmanın amacı, organizatörler, çalışmaya katılım koşulları, test örneği hakkında bilgi,
çalışma programı, tayin edilecek parametreler, kullanılacak metotlar, sonuçların raporlanması
ve çalışmanın gizliliği ile ilgili esasları içeren çalışma protokolü
https://interaktif.ume.tubitak.gov.tr/yt adresinde yayınlanmıştır. Katılımcı laboratuvarlardan,
çalışmalarını bu protokole uygun olarak yürütmeleri istenmiştir.
Çalışma sonuçlarının takibi için her bir laboratuvara ayrı bir numara verilmiştir. Laboratuvarların
test örneğini analiz ederek sonuçları 4 Kasım 2016 tarihine kadar göndermeleri istenmiştir.
4. KULLANILAN METOTLAR
Laboratuvarların test metodu olarak laboratuvarlarında rutin analizlerde uyguladıkları metotları
kullanarak test örneğini analiz etmeleri istenmiştir. Analizlerin rutin olarak bu analizleri yapan
kişi(ler) tarafından yapılması ve özel bir işlem uygulanmaması önerilmektedir. Farklı deney ve
ölçüm metotlarına göre değerlendirme yapılmaz. Bu çalışmaya katılan laboratuvarların
analizlerde kullandıklarını bildirdikleri metotlar Tablo 1’de, cihazlar ise Tablo 2’de verilmiştir.
5. ANALİZ SONUÇLARININ RAPORLANMASI
Katılımcı laboratuvarlardan ölçüm sonuçlarının ortalamasını, belirsizlik hesaplamasının
yapılması durumunda belirsizlik değerlerini, yapılmadığı durumda standart sapma değerlerini,
analizlerde kullandıkları cihaz ve metodu kendilerine verilen kullanıcı adı ve şifresini kullanarak
https://interaktif.ume.tubitak.gov.tr/yt adresinde bulunan “Sonuç Girişi” bölümüne girmeleri
istenmiştir.
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
6 / 21 Rev.00/16.12.2016
Tablo 1. Katılımcı laboratuvarların analizlerde kullandıkları metotlar
Lab.
Kod
u
Ca2+
K+
Mg2+
Na+ NH4
+
01 EPA 6020A EPA 6020A EPA 6020A EPA 6020A Spektrofotometrik
02 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911
03 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911
04 TS EN ISO 11885 TS EN ISO 11885 TS EN ISO 11885 TS EN ISO 11885 Standart Metod 1992
05 ICP-OES ICP-OES ICP-OES ICP-OES VIS Spektrofotometri
06 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911
07 TS 14911 TS 14911 TS 14911 TS 14911 TS 14911
08 EPA 6020A EPA 6020A EPA 6020A EPA 6020A Spektrofotometrik
09 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911
10 - - - - Spektrofotometre
11 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911
12 EPA 200.8 EPA 200.8 EPA 200.8 EPA 200.8 Spektrofotometrik
13 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911
14 - - - - Spektrofotometrik
15 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911
16 Plazma - Plazma Plazma -
17
European Pharmacopoeia
2.2.23 Yöntem 1 2.2.22
Yöntem 1 SM 3111 B SM
3112 B SM 3113 B
European Pharmacopoeia
2.2.23 Yöntem 1 2.2.22
Yöntem 1 SM 3111 B SM
3112 B SM 3113 B
European Pharmacopoeia
2.2.23 Yöntem 1 2.2.22
Yöntem 1 SM 3111 B SM
3112 B SM 3113 B
European Pharmacopoeia
2.2.23 Yöntem 1 2.2.22
Yöntem 1 SM 3111 B SM
3112 B SM 3113 B
TS 7159
18 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911
19 TS 6223 EN ISO 7980 SM 3111 B TS 6228 EN ISO 7980 SM 3111 B Spektrofotometrik
20 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911
21 Kromotografik Metot Kromotografik Metot Kromotografik Metot Kromotografik Metot Kromotografik Metot
22 - - - - -
23 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911 TS EN ISO 14911
24 EN ISO 14911: 2003 EN ISO 14911: 2003 EN ISO 14911: 2003 EN ISO 14911: 2003
Nst ..Nst ..
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
7 / 21 Rev.00/16.12.2016
Tablo 2. Katılımcı laboratuvarların analizlerde kullandıkları cihazlar
Lab.
KoduCa
2+K
+Mg
2+Na
+ NH4+
01 ICP-MS ICP-MS ICP-MS ICP-MS Spektrofotometre
02 İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi
03 İyon Kromatografisi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi
04 ICP-OES ICP-OES ICP-OES ICP-OES PC Spektrofotometre
05 ICP-OES ICP-OES ICP-OES ICP-OES SpektrofotometreHach Lange DR 2800 VIS
Spektrofotometre
06 İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi
07 İyon Kromatografisi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi
08 ICP-MS ICP-MS ICP-MS ICP-MS DR6000
09 İyon Kromatografisi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi
10 - - - -Mn nanocolor vis
spektrofotometer
11 İyon Kromatografisi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi
12 ICP-MS ICP-MS ICP-MS ICP-MS UV Spektrofotometre
13 İyon Kromatografisi İyon Kromatografisi İyon Kromatografisi İyon Kromatografisi İyon Kromatografisi
14 - - - -PG Instrumant T70UV/VIS
Spectrometer
15 İyon Kromatografisi İyon KromatografiSİ İyon KromatografiSİ İyon KromatografiSİ İyon KromatografiSİ
16 MPAES 4200 - MPAES 4200 MPAES 4200 -
17 AAS AAS AAS AAS UV-VIS Spektrofotometre
18 İyon Kromatografisi İyon Kromatografisi İyon Kromatografisi İyon Kromatografisi İyon Kromatografisi
19 AAS AAS AAS AAS Spektrofotometre
20 İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi
21 ICS 1100 ICS 1100 ICS 1100 ICS 1100 ICS 1100
22 ICP-OES ICP-OES ICP-OES ICP-OES Kjeldahl
23 İyon Kromatografisi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi İyon Kromatografi
24 IC IC IC IC
UME IC IC IC IC IC
Nst ..Nst ..
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
8 / 21 Rev.00/16.12.2016
6. SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Bu çalışmada, atanmış değerler katılımcı sonuçlarının ortancası (median) alınarak,
belirlenmiştir.
Yeterlilik testi değerlendirmesi için standart sapma değerleri ise kalsiyum (Ca2+), potasyum (K+),
magnezyum (Mg2+) ve sodyum (Na+) için atanmış değerlerinin % 7,5’i, (NH4+) için ise % 10’u
alınarak belirlenmiştir.
Katılımcı laboratuvarların z-skoru değerleri eşitlik (1) kullanılarak hesaplanmıştır.
Xxz
(1)
Burada,
X : atanmış değer
x : katılımcı laboratuvar sonucu
: yeterlilik testi değerlendirmesi için standart sapma
|z| 2 ise analiz uygundur.
2 |z| 3 ise arası kabul edilebilir, ancak problemin irdelenmesi gerekir.
|z| 3 ise analiz kabul edilemez, düzeltici faaliyet uygulanmalıdır.
Laboratuvar sonuçları Tablo 3 ve Tablo 4’’te, z-skorlarının grafiksel değişimleri ise Şekil 1-5’de
verilmiştir.
Tablo 5’te z-skoru dağılımları, Tablo 6’da ise sonuçların dağılımları verilmiştir.
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
9 / 21 Rev.00/16.12.2016
Tablo 3. Suda Ca2+
, K+
ve Mg2+
tayini katılımcı sonuçları ve z-skorları
Sonuç s Belirsizlik z Sonuç s Belirsizlik z Sonuç s Belirsizlik z
01 29,968 - - 2,5 15,003 - - 0,4 13,014 - - 2,2
02 25,8 0,73 0,028 0,3 14,96 0,39 0,06 0,3 12,73 0,31 0,042 1,8
03 25,35 0,37 2,54 0,1 14,2 0,12 1,7 -0,4 11,25 0,14 1,69 0,1
04 27,45 0,4 - 1,2 14,92 0,2 - 0,3 11,14 0,52 - -0,1
05 24,43 0,394 - -0,4 14,6 0,006 - 0,0 11,06 0,011 - -0,2
06 24,48 0,4 1,04 -0,4 14,08 0,41 1,32 -0,5 11,01 0,25 0,61 -0,2
07 25,129 0,03588 - -0,1 14,584 0,00895 - 0,0 11,103 0,01099 - -0,1
08 26,15 - - 0,5 14,64 - - 0,0 11,49 - - 0,3
09 24,47 - - -0,4 14,2 - - -0,4 11,08 - - -0,1
10 - - - - - - - - - - - -
11 24,72 - - -0,3 13,95 - - -0,6 11,01 - - -0,2
12 27,7 0,35 - 1,3 15,62 0,61 - 0,9 11,63 0,38 - 0,5
13 25,228 0,0265 0,651 0,0 14,842 0,0105 0,469 0,2 11,056 0,025 0,241 -0,2
14 - - - - - - - - - - - -
15 25,17 - 1,01 0,0 14,29 - 0,57 -0,3 11,23 - 0,45 0,0
16 27,31 2,82 - 1,1 - - - - 12,1 0,1 - 1,1
17 23,26 - 0,1 -1,0 12,53 - 0,11 -1,9 11,73 - 0,14 0,6
18 25,05 0,51 0,82 -0,1 14,47 0,09 0,51 -0,1 11,15 0,41 0,38 -0,1
19 25,2 0,26 0,68 0,0 14,3 0,25 0,27 -0,3 11,07 0,09 0,41 -0,2
20 26,17 - 0,15 0,5 14,92 - 0,04 0,3 11,22 - 0,05 0,0
21 27,1 0,09 0,1 1,0 12,9 0,07 0,1 -1,6 11,6 0,5 0,1 0,5
22 27,04 - - 1,0 14,81 - - 0,2 11,18 - - 0,0
23 26,06 0,41 0,78 0,4 15,03 0,21 0,39 0,4 11,73 0,34 0,42 0,6
24 25,06 0,17 2,6 -0,1 13,34 0,14 0,23 -1,1 11,2 0,07 0,74 0,0
UME 24,23 0,37 - -0,5 14,78 0,21 - 0,2 10,54 0,11 - -0,8
Referans değer = 11,20 mg/l
Standart sapma = 0,84 mg/l
Lab.
Kodu
Mg2+
Referans değer = 25,23 mg/l
Standart sapma = 1,89 mg/l
Referans değer = 14,59 mg/l
Standart sapma = 1,09 mg/l
K+
Ca2+
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
10 / 21 Rev.00/16.12.2016
Tablo 4. Suda Na+ ve NH4
+ tayini katılımcı sonuçları ve z-skorları
Sonuç s Belirsizlik z Sonuç s Belirsizlik z
01 27,179 - - 1,3 11,2 - - -0,9
02 25,37 0,56 0,042 0,3 9,81 0,22 - -2,0
03 24,01 0,1 1,92 -0,4 12,33 0,24 - 0,1
04 25,52 0,08 - 0,4 11,16 0,09 - -0,9
05 22,9 0,076 - -1,0 14,55 0,058 - 1,9
06 24,62 0,82 1,1 -0,1 11,15 0,48 2,51 -0,9
07 25,263 0,29302 - 0,2 12,185 1,48391 - -0,1
08 25,01 - - 0,1 10,08 - - -1,8
09 24,93 - - 0,0 10,04 - - -1,8
10 - - - - 13,09 0,027 - 0,7
11 24,22 - - -0,3 6,9 - - -4,4
12 25,67 1,54 - 0,4 12,9 0,21 - 0,5
13 24,848 0,0285 1,7 0,0 13,411 0,022 0,436 0,9
14 - - - - 12,97 0,26 - 0,6
15 24,61 - 0,74 -0,1 12,327 - 0,493 0,1
16 21,77 1,68 - -1,7 - - - -
17 26,51 - 0,06 0,9 12,88 - - 0,5
18 24,42 0,49 0,79 -0,2 13,24 0,42 - 0,8
19 24,46 0,49 0,34 -0,2 12,54 0,2 - 0,2
20 24,63 - 0,19 -0,1 10,72 - 0,16 -1,3
21 18,7 0,07 0,1 -3,3 4,6 0,09 0,15 -6,2
22 26,44 - - 0,9 11,61 - - -0,5
23 25,36 0,29 0,56 0,3 10,15 0,18 0,28 -1,7
24 22,24 0,05 1,4 -1,4 13,3 0,1 0,27 0,8
UME 24,72 0,08 - -0,1 12,40 0,15 - 0,1
Referans değer = 12,26 mg/l
Standart sapma = 1,23 mg/l
Referans değer = 24,84 mg/l
Standart sapma = 1,86 mg/l
Lab.
Kodu
NH4+
Na+
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
11 / 21 Rev.00/16.12.2016
Kalsiyum ( atanmış değer = 25,23 mg/l, standart sapma = 1,89 mg/l)
17 UME 05 09 06 11 18 24 07 15 19 13
03 02 23 08 20 22 21 16 04 12 01 10 14
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
z-s
ko
ru
Laboratuvar Kodu
Şekil 1. Suda Ca2+
tayini z-skorları
Potasyum (atanmış değer = 14,59 mg/l, standart sapma = 1,09 mg/l)
17 21 24 11 06 03 09 15 19 18 07
05 08 UME 22 13 04 20 02 01 23 12 10 14 16
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
z-s
ko
ru
Laboratuvar Kodu
Şekil 2. Suda K+ tayini z-skorları
Magnezyum (atanmış değer = 11,20 mg/l, standart sapma = 0,84 mg/l)
UME 06 11 13 05 19 09 07 04 18 22
24 20 15 03 08 21 12 17 23 16 02 01 10 14
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
z-s
ko
ru
Laboratuvar Kodu
Şekil 3. Suda Mg2+
tayini z-skorları
Sodyum (atanmış değer = 24,84 mg/l, standart sapma = 1,86 mg/l)
21 16 24 05 03 11 18 19 15 06 20 UME
13 09 08 07 23 02 04 12 22 17 01 10 14
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
z-s
ko
ru
Laboratuvar Kodu
Şekil 4. Suda Na+ tayini z-skorları
Amonyum (atanmış değer = 12,26 mg/l, standart sapma = 1,23 mg/l)
21 11 02 09 08 23 20 06 04 01 22 07
15 03 UME 19 17 12 14 10 18 24 13 05 16
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
z-s
ko
ru
Laboratuvar Kodu
Şekil 5. Suda NH4+ tayini z-skorları
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
12 / 21 Rev.00/16.12.2016
Tablo 5. z-skoru dağılımları
Laboratuvar
Sayısı%
Laboratuvar
Sayısı%
Laboratuvar
Sayısı%
Ca2+ 22 96 1 4 - - 23
K+ 22 100 - - - - 22
Mg2+ 22 96 1 4 - - 23
Na+ 22 96 - - 1 4 23
NH4+ 22 92 - - 2 8 24
Laboratuvar
Sayısı
|z| 2,0 2,0 < |z| < 3,0 |z| 3,0
Tablo 6. Sonuçların dağılımı
Ca2+
K+
Mg2+
Na+ NH4
+
Katılımcı sayısı (n) 23 22 23 23 24
Ortanca (mg/l) 25,23 14,59 11,20 24,72 12,26
Ortalama değer (mg/l) 25,76 14,41 11,41 24,50 11,48
Atanmış değer (mg/l) 25,23 14,59 11,20 24,84 12,26
YT değerlendirmesi için standart sapma (mg/l) 1,89 1,09 0,84 1,86 1,23
Maksimum değer (mg/l) 29,968 15,62 13,014 27,179 14,55
Minimum değer (mg/l) 23,26 12,53 10,535 18,7 4,6
Dağılım aralığı (Maks-Min) (mg/l) 6,71 3,09 2,479 8,5 10,0
Tablolarda yer alan katılımcı sayısına TÜBİTAK UME de dahildir. Ortanca değeri tüm katılımcı
sonuçlarının ortancasıdır.
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
13 / 21 Rev.00/16.12.2016
7. AÇIKLAMA, GÖRÜŞ VE YORUMLAR
Bu çalışmada, başvuruların alınması, web sayfasının düzenlenmesi, örneklerin temin edilmesi,
hazırlanması, şişelenmesi, paketlenmesi ve gönderilesinde emeği geçen tüm TÜBİTAK UME
çalışanlarına teşekkür ederiz.
8. KAYNAKLAR
1. ISO/IEC 17043: 2010, Conformity assessment - General Requirements for Proficiency Testing
2. ISO 13528: 2015, Statistical Methods for Use in Proficiency Testing by Interlaboratory Comparisons
3. ISO/IEC 17025: 2005, General Requirements for the Competence of Testing and Calibration Laboratories
4. Farrant, T., Practical Statistics for the Analytical Scientist, RSC, 1997
5. Lawn, R,E., Thompson, M. and Walker F, R., Proficiency Testing in Analytical Chemistry, RSC, 1997
6. Thompson, M., Ellison, S.R. and Wood, R., The International Harmonized Protocol for the Proficiency Testing of Analytical Chemistry Laboratories, Pure & Appl. Chem., Vol. 78, No. 1, p. 145-196, 2006
7. Boyer, K.W., Horwitz, W. and Albert, R., Analytical Chemistry, 57, 454-459, 1985
8. Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu , 1 Eylül 2016
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
14 / 21 Rev.00/16.12.2016
EK-1 ROBUST İSTATİSTİK
Robust istatistik ile veri setinde outlier yapmadan tüm verileri dikkate alarak değerlendirme
yapılır. Bu durumda ortalama değer olarak median kullanılır.
Robust Ortalama (median)
Konsensus değer tüm katılımcıların sonuçlarının robust ortalaması (median) alınarak
hesaplanabilir. Robust ortalama basit olarak median olarak tanımlanır.
Tüm sonuçlar (x1, x2, x3,…..xn) en küçükten en büyüğe doğru sıra dizilir. Sıraya dizilen
sonuçlarda sonuç sayısı tek ise en ortadaki değer, eğer sonuç sayısı çift ise ortadaki iki değerin
ortalaması alınarak hesaplanan değer median’dır.
Simetrik bir dağılımda median ve ortalama değer birbirinin aynıdır. Median çok farklı
değerlerden etkilenmez.
Örnek
Sonuç (g) 5,6 5,4 5,5 5,4 5,6 5,3 5,2
Küçükten büyüğe sıralanmış değerler
Sonuç (g) 5,2 5,3 5,4 5,4 5,5 5,6 5,6
Median = 5,4
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
15 / 21 Rev.00/16.12.2016
EK-2 HOMOJENLİK VE KARARLILIK TESTİ SONUÇLARI
Homojenlik Testi
Her katılımcının karşılaştırılabilir yeterlilik testi numunesi almasını sağlamak için homojenlik testi
yapılır. Homojenlik testi çalışması, yeterlilik testi için hazırlanan örneklerden rastgele en az 10
adet seçilerek ve her bir şişede iki paralel çalışma yapılarak gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada,
suda katyon derişimleri İyon Kromatografisi cihazı kullanılarak tayin edilmiştir. Elde edilen
sonuçlar aşağıda verilen denklemler kullanılarak istatistiksel olarak değerlendirilmiştir.
Homojenlik testi sonuçları Tablo 7 - Tablo 9’da yer almaktadır.
Burada;
: örnek numarası (t = 1, 2,….,g)
: tekrar sayısı ( = 1, 2)
veya
Bu denklemlerde;
: örnek sonuçlarının ortalaması
: tekrar sonuçları arasındaki fark
: tüm sonuçların ortalaması
: örnek ortalamalarının standart sapması
: örnek içi standart sapma
: örnekler arası standart sapmayı göstermektedir.
İstatistiksel değerlendirme sonucunda elde edilen sonuçlar ile aşağıda verilen eşitlik
sağlandığında hazırlanan yeterlilik testi numunesi homojendir.
Bu eşitlikte; : yeterlilik testi değerlendirmesi için standart sapma
Bu çalışmada tüm parametreler için olduğu gözlenmiş olup şişeler arasında anlamlı
bir farkın olmadığı tespit edilmiştir.
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu Yeterlilik Testi Raporu
16 / 21 Rev.00/16.12.2016
Tablo 7. Ca2+
ve K+ için homojenlik testi sonuçları
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu Yeterlilik Testi Raporu
17 / 21 Rev.00/16.12.2016
Tablo 8. Mg2+
ve Na+ için homojenlik testi sonuçları
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
18 / 21 Rev.00/16.12.2016
Tablo 9. NH4+ için homojenlik testi sonuçları
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
19 / 21 Rev.00/16.12.2016
Kararlılık Testi
Yeterlilik testi numunesinin laboratuvarların sonuç gönderme süresince kararlılığını belirlemek
için kararlılık testi yapılır. Test, örnek hazırlandıktan sonra yeterlilik testi için verilen süreyi
kapsar. Bu amaçla, on şişeden rastgele seçilen beş şişeden iki paralel çalışma yapılarak
kararlılık testi yapılmıştır. Suda katyon derişimleri iyon kromatografisi cihazı kullanılarak tayin
edilmiştir. Analizler numunenin hazırlandığı günden itibaren yeterlilik testi çalışma süresini
kapsayacak şekilde kararlılık testi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar aşağıda verilen istatistiksel
yöntemler kullanılarak değerlendirilmiştir. Kararlılık çalışması sonuçları Tablo 10 - Tablo 12’da
verilmiştir.
Burada;
: kararlılık testi sonuçlarının ortalaması
: homojenlik testi analiz sonuçların ortalaması
: yeterlilik testi değerlendirmesi için standart sapma
İstatistiksel değerlendirme elde edilen sonuçlar ile yukarıda verilen eşitlik sağlandığında
hazırlanan yeterlilik testi numunesi katılımcı laboratuvarların sonuç gönderme süresince
kararlıdır.
Bu çalışmada tüm parametreler için olduğu gözlenmiş olup test örneğinin
yeterlilik testi süresince kararlı olduğu tespit edilmiştir.
Suda Katyon Tayini Yeterlilik Testi Raporu
20 / 21 Rev.00/16.12.2016
Tablo 10. Ca2+
ve K+ için kararlılık testi sonuçları
Tablo 11. Mg2+
ve Na+ için kararlılık testi sonuçları