SUBVENCIONE Shaqiri po Koha fileMë 2018 shtimi natyror i popullsisë më i ulëti që nga 1923 E...

Më 2018 shtimi natyrori popullsisë më i ulëti qënga 1923

www.koha.mk

E PËRDITSHME INFORMATIVE

Koha

Shkup, 5 mars - Vetëm një autor shqiptar, AdemGajtani, dhe atë në titujt e lektyrave zgjedhore,është i përfaqësuar në lektyrat shkollore nëgjuhën maqedonase. Ndërsa, janë më shumëse dy autorë maqedonas të përfshirë në lekty-rat e gjuhës shqipe. Te lektyrat e gjuhës maqe-donase nga librat e detyrueshme janë 17 au-torë maqedonas nga gjithsej 29 lektyra. Telektyrat zgjedhore janë 32 autorë maqedonas

nga gjithsej 61 tituj të librave. Këtu shihet seedhe në pjesë të lektyrave shqiptare ka më pakautor shqiptar nga Maqedonia dhe më shumëautorë shqiptar jashtë Maqedonisë dhe autorëtë huaj. Ajo që bie në sy është përfaqësimi ilektyrave të autorëve maqedonas është më imadh në shkollat fillore se sa të autorëve tëhuaj, të përkthyer në gjuhën maqedonase.Është e pashpjegueshme...

Vetëm një autor shqiptar për nxënësit maqedonas!

15 DEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Një Ligj përluftën kundërterrorizmit

Konservatorët dhe socialdemok-ratët në Gjermani kanë diskutuargjatë për këtë pyetje: Çfarë tëbëjnë me luftëtarët e milicisë ek-streme të të ashtuquajturit Sh-teti Islamik që vijnë nga Gjerma-nia? Për vite me radhë nëqeverinë e koalicionit ka pasurgrindje për këtë çështje. Propozi-met e para për ligjin...

40c |180c

PATRIA, historia e spiunes qëpunoi për llogari tërusëve

Ndotja nukështë problem

vetëm i Shkupitdhe Tetovës

SUBVENCIONE

� Fq.6 � Fq.19

Blegtorët duan 40 denarë për një qengj

�

Përveç partnerëve të koalicionit, VMRO dhe tetë deputetët e përjashtuar akoma nuk kanëqëndrim për ligjin e ri të PSP-së që u miratua tashmë në Qeveri. Kryeministri Zaev ka kërkuarkonsensus, ndërsa opozita shqiptare ankohet për qasje selektive në rastet e Prokurorisë Speciale.Tani për tani, shumica parlamentare nuk i ka 80 votat e mjaftueshme për ta miratuar ligjin edhenë Parlament

QEVERIA E MIRATON LIGJIN, MUNGON MBËSHTETJA E VMRO-së

Fq.13

Fq.5

Fq.3

Fq.14

Fq.15

Viti XIII • Numri 3601 • e mërkurë, 6 mars 2019

GLOBI

RAJON

DOSSIER

� Fq.11

Shaqiri potrajtohetpadrejtë-sisht ngaKloppi

Adem Jasharinë Kosovën e pasluftës

Fq.7

Të pasigurta 80 votat për PSP-në

2 AKTUALEKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

2

Megjithëse vëmendja është fokusuar tek Rusia sikundërshtarja kryesore e Perëndimit, faktet tre-gojnë që Kina është kërcënimi më i fuqishëmafat-gjatë. Rusia është një agresore ndërkombë-tare që po përpiqet të minojë botën trans-atlan-tike por aftësitë e saj do vijnë duke rënë gradua-lisht. Në kontrast të fortë me këtë, Kina është njëkonkurrent i vërtetë me një ekonomi të fortë dhenjë strategji të qëndrueshme të hartuar për të ka-luar Perëndimin.

Ndikimi në rritje i Kinës bazohet kryesisht në ar-ritjet e saj në rritje në investime të huaja, tregti,dhe asistencë për zhvillim. Rusia është një lojta-re e vogël në gjeo-ekonomi, përveç rezervave tësaj në lëndë djegëse fosile. Por Kina është bërë ri-valja kryesore e SHBA-ve në një sferë ku udhëhe-qja botërore do të vendoset përfundimisht. Kinatani është ekonomia e dytë më e madhe e botësdhe Produkti i Brendshëm Bruto i saj (PBB) para-shikohet të rritet më shpejt dhe madje të kapëatë të Amerikës.

Ndikimi global në rritje i Kinës nuk varet nga fu-qia ushtarake por tek penetrimi ekonomik. Ajopo zëvendëson në mënyrë të qëndrueshmeSHBA-të si eksportuesja dhe importuesja kryeso-re e mallrave në një numër tregjesh në rritje.Pekini ka gjithashtu si synim të bëhet njëudhëheqës botëror në teknologjinë e avancuardhe industrinë e nivelit të lartë.

Regjimi kinez nuk ka synim të imponojë sistemine tij të qeverisjes, por të ndryshojë standardetglobale të tregtisë dhe investimeve që do të favo-rizonte Pekinin përballë konkurrentëve të tij. Am-biciet globale të Kinës demonstrohen nga Beltand Road Initiative (BRI) që synon krijimin e kor-ridoreve të reja tokësore dhe detare që lidhinAzinë lindore, juglindore dhe qendrore meLindjen e Mesme, Afrikën dhe Evropën.

Pekini po shton në mënyrë të shpejtë investimete tij në shumë vende të BRI-së dhe synon të ven-dosë standarde rregullatore globale që do t’i ja-pin përparësi ndërmarrjeve kineze dhe do të mi-nojnë parimet e tregtisë së lirë. Pra, edhe pa njëpozicion ushtarak agresiv, BRI do të kërcënojëndikimin e SHBA-ve në gjithë Azinë, Lindjen eMesme, Afrikë madje dhe të Evropë.

Strategjia gjeo-ekonomike e Kinës ofron finan-cim të konsiderueshëm për dhjetëra vendepërgjatë rrugës së BRI-së, por pa shumë kushterregullatorë dhe ligjore për të cilat insistojnë in-stitucionet Perëndimore. Këto oferta tunduesepër nxitjen e ekonomive lokale janë të vështira tubëhet ballë, veçanërisht nga vendet e varfra qëkërkojnë kapital. Rezultati do të jetë riorientimii tregtisë dhe lidhjeve të tjera ekonomike drejtKinës. Në afat të gjatë, kjo mund të ndikojë dheorientimet e tyre politike dhe strategjike.

SHBA-të dhe partnerët e saj Perëndimorë do tëduhet të zbatojnë një strategji që mund të kufi-

zojë ndikimin kinez, por pa dëmtuar zhvilliminekonomik të vendeve të BRI-së. Ata duhet të nxi-sin konkurrueshmërinë Perëndimore në tregjete huaja ndërkohë që sigurohen që investimet eKinës në BRI zbatojnë standardet ndërkombëta-re dhe nuk i shtyjnë qeveritë të bëhen borxhlinjtë përhershëm.

Duke pasur themele ekonomike më të forta, Kinaparaqet dhe një sfidë ushtarake rajonale nëAzinë Lindore dhe mund të zhvillohet graduali-sht në një fuqi globale. Ajo është shpenzuesja edytë ushtarake në botë dhe ka ushtrinë më tëmadhe në botë. Potenciali ushtarak i Kinës ka tëngjarë të kapërcejë atë të Rusisë në dekadën eardhshme dhe të bëhet një kërcënim i drejtpër-drejtë për SHBA-të.

Në Azinë Lindore, shtrirja dhe aftësitë e forcës aj-rore dhe detare kineze po zgjerohen me shpejtë-si, duke i bërë bazat ushtarake të SHBA-ve më tëprekshme. Një raport i sapo nxjerrë nga Depar-tamenti Amerikan i Mbrojtjes paralajmëron qërritja e kapacitetit ushtarak të Kinës po arrinpikën në të cilën të mund të përpiqet të imponojëvullnetin e saj në rajon dhe më gjerë. Ajo është nëprocesin e militarizimit të Detit Jugor i Kinës,duke vendosur presion në rritje mbi Tajvanin qët’i bashkohet kontinentit, dhe duke përdorur Sin-gaporin si një portë për në Oqeanin Indian dhepërtej.

Pekini po ndjek një modernizim të gjerë ushta-rak me sisteme të avancuara të armëve dhe dukezhvilluar teknologji të brezit të ardhshëm sienergjia e drejtuar, kundërhapësira, dhe armëtë pajisura me inteligjencë artificiale. Kina gjitha-shtu po modernizon dhe shton kapacitete të rejanë forcat e saj bërthamore.

Ambiciet e Kinës gjithashtu drejtojnë aktivitetete saj të inteligjencës në gjithë Evropën ku rrjetete saj të spiunimit janë zgjeruar shumë. Ajo pene-tron sektorët e biznesit të shteteve Perëndimoredhe kërkon si sekrete industriale ashtu dhendikim politik. Në frontin diplomatik, ajo kërkontë bindë udhëheqësit qeveritarë që të mos mbë-shtesin pavarësinë e Tibetit dhe Tajvanit dhe osetë mbështesin Kinën ose të qëndrojnë neutralënë organizatat ndërkombëtare.

Pekini gjithashtu ka zhvilluar operacione sulme-sh kibernetike dhe në mënyrë të ngjashme meRusinë u bën shantazh ose korrupton target spe-cifikë, përfshirë politikanë dhe biznesmenë tëcilët mund të manipulohen për të ushtruarndikim politik. Shtetet e reja anëtare të NATO-sdhe BE-së janë me interes të veçantë, meqenësePekini llogarit që ata mund të jenë më të prek-shëm ndaj penetrimit të inteligjencës. Prandaj,Kina duket që ka qëllim të intensifikojë presionete tij ekonomike dhe politike përmes Ballkanit.

Çfarë është BRI (Ose si po zëvendëson Kina, SHBA-në “pa ushtri”)

ANALIZË |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Nga Janusz Bugajski

ADEM JASHARI RA QË KOMBI YNË TËNGRITEJ NË KËMBË “Janë disa ngjarje që bartin peshën e ndërrimit të epokave. Atoshënojnë ndarjen e të tashmes prej të shkuarës, duke hapurshtigje të reja nëpër të cilat ecin popujt dhe shtetet. Një peshëtë tillë padyshim e ka 5 marsi i vitit 1998. Atë ditë në Prekaz pondryshonte historia e kombit tonë.Kosova po niste rrugën e pakthim drejt lirisë dhe padyshimsimboli më unik i kësaj rruge ishte Adem Jashari dhe familja etij martire. Lufta dhe rënia e tyre, sakrifica e tyre e pashembulltnë historinë njerëzore, e vulosën përcaktimin e popullit tonëpër liri.Adem Jashari dhe familja e tij ranë, që kombi ynë të ngritej nëkëmbë. Dhe ne u ngritëm. I madh e i vogël, burra e gra, nga tëgjitha katër anët e kombit, nga të katër anët e diasporës. Ubashkuam nën emblemën e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovësdhe bëmë realitet ëndrrën për të cilën ra Adem Jashari dhemijëra dëshmorë të lirisë. LAVDI!”, ka shkruar kryetari iKuvendit të Kosovës,Kadri Veseli, në faqen e tij në Facebook.

NË ITALI 24 ORË PËR TË MBROJTURSHQIPËRINË“Në Itali 24 orë për të mbrojtur Shqipërinë, pas cenimit tërëndë ndërkombëtar nga shfaqja e turpshme të dhunëspartiake të 16 shkurtit e në vazhdim, që kërcënon investitorët eplanet e tyre dhe turizmin që punëson e ushqen dhjetëramijëra njerëz. #ShqipëriaqëDuam #FinoAllaFine ”, shkruan nëllogarinë e tij në Twiter, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama.

TAKSA ËSHTË AKTI MË I FUQISHËM IBURRNISË SHTETNORE “Kosova ka qenë deponi e mallrave dhe ilaqeve të skaduemeetë mykura, të prodhuara enkas për Kosovë, në Serbi e Bosnje.Dhe tani, se paku me letra, nuk po mund t'i "hedhin" mëkëndej. Korporatat e mëdha si ELKOS e VIVA, sidomos e para,kanë qenë dy ndihmataret kryesore të Serbisë për të na sjellëato mbeturina.Andaj taksa 100% po sulmohet kaq shumë, po bëhet presionkaq shumë që të hiqet ajo. Prandaj them se taksa është aktimë i fuqishëm i burrnisë shtetnore shqiptare kosovare që ekemi ndërmarrë që nga paslufta!#RamushHaradinaj, mos u dorëzo, mos e hjek taksën. Nësesot njerëzit s'janë duke e kuptuar peshën e madhe të kësajtakse, nesër historia ka për të shkruar me shkronja të arta përkëtë hap kaq të rëndësishëm që ke marrë dhe me kaqvështirësi që je duke e mbrojtur...!”, ka shkruar një status nëFacebook, teologu Mustafë Bajrami.

Nik Gjeloshaj, kandidatifitues në garën për krye-tar të Komunës së Tuzitnë Mal të Zi, në një inter-vistë për gazetën “Zëri” kathënë se fitorja ezgjedhjeve ishte vendim-tare për ruajtjen e identi-tetit kombëtar shqiptar, i cili ishte nërrezik.Në një intervistë me shkrim dhënëgazetës “Zëri” Gjeloshaj ka pohuar seçelësi i kësaj fitoreje ishte bashkimi iforcave politike shqiptare. Ky uni-fikim i subjekteve, sipas tij, ishte pa-rakushti kryesor në sensibilizimin eelektoratit shqiptar në gjithë territo-rin e komunës së Tuzit. Gjeloshaj më

tej ka thënë se është nëdijeni se gjatë qeveri-sjes do të përballet mesfida të shumta, porseështë zotuar se do tëpërqendrohet në insta-limin e organeve dhe tëinstitucioneve të duhu-

ra, që do të jenë në shërbim të ne-vojave të banorëve të Tuzit.Gjatë intervistës i pari i Malësisë kakonsideruar se për faktorizimin eduhur të shqiptarëve në Mal të Ziështë i domosdoshëm rezultati i vo-litshëm zgjedhor, pasi në tëkundërtën mundësitë janë të kufi-zuara për realizimin e kërkesave.

(Zëri, 5 mars)

MEDIACitate

Gjeloshaj: Fitorja në Tuz vendimtare

3AKTUALEKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Zejnulla VESELI

Shkup, 5 mars - Qeveria në seancëne fundit ka miratuar Ligjin me tëcilin do të rregullohet statusi i ardh-shëm i Prokurorisë Publike Specia-le. Fati i kësaj prokurorie tashmëvaret nga shumica e dy të tretave nështëpinë ligjvënëse - në Parlament,megjithëse konsensusi akomamungon. Kryeministri Zoran Zaevpret që Ligji i PSP-së të miratohetshpejtë dhe me konsensus, ndërsaka paralajmëruar bisedime me par-tinë më të madhe opozitare dheme grupin më të vogël të deputetë-ve të VMRO-DPMNE-së, si dhe mepartitë më të vogla opozitare sh-qiptare. “Pres që ky ligj të miratohetme konsensus. Gjithsesi ka çfarë-

do lloj pritjesh, por ka ardhur kohaqë të gjithë të japim përkrahje”, thaZaevi. Sipas propozim-ligjit, Proku-roria Speciale do të bëhet organ ipërhershëm brenda sistemit juri-dik në shtet, megjithatë me kom-petenca më të zgjeruara se tani -të mund të luftojë korrupsion të ni-velit të lartë, të mund të përndjekëdiplomatë e të tjerë. PSP do të ketëtë definuara të gjithë kompeten-cat në mënyrë që të mos ketë nde-shje me Prokurorinë e rregullt pu-blike, por në rast të ndonjë dilemese kujt i takon ndonjë lëndë, vendi-min përfundimtar do ta merr krye-prokurori. Me zgjidhjen e propo-zuar parashihet që PSP të hetojëdhe të ndjekë penalisht edhe pre-sidentin, edhe ambasadorët, edhefunksionarët e Parlamentit, Qeve-risë, Gjykatësit, Prokurorët nëProkurorinë Publike, Këshillin Gjy-qësor, Këshillin e Prokurorëve Pu-blikë dhe kryetarët e komunave.PSP parashihet që të ketë kompe-tencë edhe për hetim të krimitzgjedhor, për shkatërrim ose ke-qpërdorim të trashëgimisë kultu-rore, për financat publike, forcat earmatosura, detyrat zyrtare, zbuli-min e paautorizuar të informacio-

neve dhe të dhënave për dëshmi-tarë dhe të tjerë.

Edhe zëvendëskryeministri iobliguar për Çështje Evropiane,Bujar Osmani, pret mobilizim tëtë gjitha resurseve politike, admi-nistrative dhe shoqërore, me qël-lim që të zbatohen reformat e ne-vojshme për raport pozitiv ngaKE-ja dhe datë për fillimin e nego-ciatave me BE-në. Komisioni përAntikorrupsion, sipas tij, ështëshembulli më i ndritur për reformënë kohë dhe cilësore. Pret ajo t’ijapë rezultatet e nevojshme nëluftën kundër korrupsionit. Mbe-tet, tha, të miratohet ligji përprokurori publike i cili duhet tazgjidh edhe statusin e PPS-së, përçka pret mbështetje prej të gjithapartive politike.

“Ne si Qeveri i kemi 68 depu-tetë, kështu që presim të marrimmbështetje edhe prej partive tëtjera politike që t’i kemi të paktën80 deputetë për Ligjin e PSP-së.Vlerësoj se nuk ka parti politike ecila nuk angazhohet për luftëkundër korrupsionit. Nuk ka partipolitike e cila dëshiron që të mosmarrim datë në qershor dhe presse siç e sollën Ligjin për luftë

kundër korrupsionit, të arrijmëkonsensus edhe në pjesën e ligjitpër prokurori pasi këto dy ligjejanë shtyllat e politikës antikor-ruptuese dhe shtetit ligjor”, thaOsmani. Ai shtoi se nëse nuk kasukses në angazhimet që të merretrekomandimi dhe data për nego-ciata, do të jetë josukses jo vetëmi Qeverisë, por i gjithë shtetit.VMRO-DPMNE nga ana tjetër ako-ma nuk është prononcuar lidhurpër këtë Ligj. Do të presë për tëparë përmbajtjen e tij në mënyrëqë të sjellë një qëndrim konkret.Koordinatori i Grupit parlamentartë VMRO-së, Nikola Micevski, kon-sideron se kjo çështje kërkon kon-sultime ndërpartiake, duke përf-shirë një takim liderësh.Megjithatë, deputeti i LëvizjesBESA, Fadil Zendeli u shpreh se siparti opozitare, aspak nuk janë tëkënaqur se pse PSP deri më sot kapasur qasje selektive për disa rastetë caktuara. “Kemi përshtypjen senuk kishte qasje të barabartë sa ipërket aferave korruptive dhe kri-minele. Ne si parti opozitare BESAdo të përkrahim çdo zgjidhje ligjo-re që ka vetëm një qëllim: luftënkundër korrupsionit. Nuk është

ideja ta përkrahim si platformë, porpresim nga PSP të jetë funksionaledhe parimore, të emërohen njerëztë vërtetë dhe të japin kapacitetmaksimal në luftën kundër korru-psionit”, tha Zendeli, duke aluduarnë mungesën e hapjes së hetimevepër zyrtarë të BDI-së në pushtet.

“Jo vetëm për funksionarë tëBDI-së, por presim që në të ardh-men mos të ketë selektim për asnjëperson që ka dyshime për korru-psion apo kriminalitet. Presim mëshumë nga PSPS-ja, jo si politikanë,por si qytetarë në veçanti për atoraste që i dëgjojmë në shtëpitëtona”, deklaroi Zendeli. Mbështetjepër propozim-ligjin ka paralajmë-ruar deputeti i BDI-së, Artan Grubi.Ai thotë se i njëjti është harmoni-zuar më partnerin e koalicionit qe-veritar. “Shpresojë se do të arrijmëkonsensus më të gjithë përfaqë-suesit e partive politike, sepse PSPu formua më nënshkrime e katërpartive politike në vitin 2015 si pje-së e Marrëveshjes së Përzhinos”, thaGrubi, ndërsa potencoi se BDI gjith-monë do të jetë në shërbim të PSP-së që të hap raste të reja për tëgjithë funksionarët e partisë së tij,madje që nga viti 2002.

QEVERIA E MIRATON LIGJIN PËR PSP-në, PRITET MBËSHTETJA E VMRO-së

Të pasigurta votat për PSP-nëPërveç partnerëve tëkoalicionit, VMRO dhe tetëdeputetët e përjashtuarakoma nuk kanë qëndrimpër ligjin e ri të PSP-së që umiratua tashmë në Qeveri.Kryeministri Zaev kakërkuar konsensus, ndërsaopozita shqiptare ankohetpër qasje selektive në rastete Prokurorisë Speciale. Tanipër tani, shumicaparlamentare nuk i ka 80votat e mjaftueshme për tamiratuar ligjin edhe nëParlament

Publicitet

Koha


Zejnulla VESELI

Shkup, 5 mars - Kandidatët për pre-sident deri te Komisioni ShtetërorZgjedhor duhet të dorëzojnë kan-didaturat më së voni deri më 21mars, ndërsa fushata zgjedhoreduhet të fillojë më 1 prill. Për zyr-tarizimin e kandidaturës presi-denciale nevojitet që preten-dentët për shef të shtetit tëdorëzojnë 10 mijë nënshkrime tëqytetarëve ose 30 nënshkrime tëdeputetëve.

Nga KSHZ pohojnë se përzgjedhjet e gjashta presidencialepër momentin nënshkrime

mbledhin shtatë kandidatë dhe sederi tani vetëm kandidatja eVMRO-DPMNE-së, profesoreshaGordana Siljanovska- Davkova kambledhur nënshkrimet e nevoj-shme. Ende është e pasigurt nësekandidati i përbashkët i LSDM-sëdhe BDI-së, Stevo Pendarovski derite KSHZ do të dorëzojë nënshkri-me të qytetarëve ose nënshkrimenga 30 deputetë. Nga LSDM thonëse mendojnë për të dyja varian-

tet. Nënshkrime për pjesëmarrjenë zgjedhjet presidenciale kambledhur edhe Blerim Reka, të ci-lin e mbështet Aleanca e Shqip-tarëve dhe Lëvizja BESA. “Kandi-dati i pavarur për president BlerimReka i ka mbledhur nënshkrimet enevojshme për kandidim nëzgjehdjet e ardhshme presiden-ciale në Maqedoninë e Veriut. Përmë pak se 15 orë, kandidaturën etij e kanë mbështetur mijëra qyte-

tarë me mbi 11.000 nënshkrimeve.Falënderojmë strukturat e parti-ve politike, Aleanca për Shqiptarëtdhe Lëvizja Besa për kontributindhe mbështetjen e dhanë në pro-cesin e mbledhjeve të nënshkri-meve. Poashtu falënderojmë tëgjithë qytetarët për mbështetjen:guximin e gjejmë në përkushti-min tuaj!”, thuhet në kumtesën eShtabit Qendror të Blerim Rekës.Mbledhja e nënshkrimeve ka fil-luar më 23 shkurt, ndërsa përfun-don më 9 mars. Dorëzimi i kandi-daturave përfundon më 21 mars.

Më 14 mars skadon afati përmbikëqyrje në Listën zgjedhoredhe paraqitja për votim e dia-sporës. Deri tani janë regjistruarvetëm 413 qytetarë të Maqedoni-së që të drejtën e tyre do ta reali-zojnë në përfaqësitë diplomatike-konsullore të vendit. Ndryshe,rrethi i parë zgjedhor përzgjedhjet e gjashta presidencialeështë caktuar më 21 prill, ndërsarrethi i dytë më 5 maj.

Shkup, 5 mars -Kryeministri i Qeve-risë së Republikës së Maqedonisësë Veriut, Zoran Zaev ka pranuarletër nga ish-nënpresidenti i SHBA-së, Xho Bajden ku theksohet se iparaqet nder që është takuar mekryeministrin Zaev në konferencënpër siguri në Munih dhe bisedënnë të cilën kanë këmbyer mendi-me për çështjet aktuale politike.

“Edhe një herë ju përgëzoj përmarrëveshjen historike me Greqinënë Prespë. Jam i sigurt se marrëve-shja është zhvillim pozitiv seriozedhe për integrimin evropian dheunitetin. Siç thash në bisedën nëMunih, suksesi i Maqedonisë së Ve-riut është sukses për mbarë

Evropën, dhe kjo është mirë për tëgjithë”, shkruhet në letrën e ishnënpresidentit të SHBA-së, XhoBajden. Siç kanë njoftuar nga pres

shërbimi qeveritar, Bajden në letërshkruan se me padurim e pretditën kur Republika e Maqedonisësë Veriut do të pritet si anëtare e

plotfuqishme e NATO-s. “Vendi juaji ka vënë themelet e sigurisë dheliderizmi juaj si kryetar i Qeverisënga qytetarët e Maqedonisë së Ve-riut do të mbahet mend sipas ar-ritjeve historike”, thekson Bajdentutje në letrën deri te kryeministriZaev.

Ish nënpresidenti i SHBA-së epërfundon letrën me bindje se mi-qësia mes dy popujve në vitet paranesh do të jetë më e fuqishme. “Jusiguroj se unë personalisht do tëpërfaqësoj politikat e juaja dhepërkushtimin për të ardhme më tëmirë”, thuhet në letrën e Bajdenitderi te kryeministri i Republikës sëMaqedonisë së Veriut.

Rrogat, problemmë i madh ipunëtorëveShkup, 5 mars - Punëtorët në sh-tet më së shumti ankohen nërrogat, kompensimet dhe kon-tributet e papaguara. Mbështe-tur në këtë, gjatë vitit 2018 nëLidhjen e Sindikatave të Maqe-donisë (LSM) kanë arritur 840shkresa nga punëtorë. Pastajvijojnë shkresa në bazë të tëdrejtave me procedurë falimen-tuese - 343, të drejtave sindikale- 221, punë jashtë orarit - 76, pu-shim vjetor - 72 dhe regres përpushim vjetor - 50 ankesa. Vitine kaluar, siç njoftoi sot LSM-ja,nuk janë evidentuar shkresalidhur me shqetësim në vend tëpunës. Lidhur me mbrojtjen pa-randaluese të të drejtave të nje-riut, LSM-ja informoi se janëdhënë 1298 këshilla, janë përga-titur 147 mendime, 52 kërkesadhe 34 ankesa.

Të fillojnëbisedimet përanëtarësim në BEBruksel, 5 mars - Deputetët eBordit të Jashtëm Politik të Par-lamentit të Evropës (AFET) iftuan vendet anëtare të Bashki-mit Evropian që këtë vit t’i fil-lojnë bisedimet për anëtarësimme Maqedoninë e Veriut dheShqipërinë. “Edhe Shqipëriaedhe Maqedonia e Veriut i për-funduan detyrat e tyre të shtë-pisë, të nevojshme për fillimin ebisedimeve për anëtarësim,është porosia e delegacionit tëBordit të Jashtëm Politik të Par-lamentit të Evropës”.Në kumtesën e PE-së theksohetse viti 2019 është kyç për Maqe-doninë e Veriut dhe Shqipërinë,për shkak të faktit se vendetanëtare në qershor do të vendo-sin për gatishmërinë e atyre ven-deve për hapjen e bisedimevepër anëtarësim. “Maqedonia eVeriut dhe Shqipëria i bënëreformat kyçe nën rrethana tërënda dhe tani është me rëndësiqë anëtaret e BE-së në bazë tëatyre arritjeve ta pranojnë pro-gresin e arritur dhe të vendosinqë t’i fillojnë bisedimet për anë-tarësim këtë vit”, theksohet nëkumtesë. Delegacioni i Bordit tëJashtëm Politik të ParlamentitEvropian i cili prej 27 shkurtitderi më 1 mars qëndroi në Ti-ranë dhe Shkup iu bëri thirrje tëdyja vendeve që ta ruajnë foku-sin në sferën e gjyqësorit, ekono-misë, sundimit të së drejtës dheadministratës publike. DeputetiTune Kelam, i cili e kryesontekëtë delegacion njëkohësishtparalajmëroi se edhe krahasvendosmërisë së treguar në zba-timin e reformave ekzistonmungesë e unitetit kombëtar, qëmund ta dëmtojë procesin e in-tegrimeve në BE të Maqedonisësë Veriut dhe Shqipërisë.

XHO BAJDEN I SHKRUAN ZAEVIT

Maqedonia e Veriut, sukses për gjithë Evropën||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

VIJOJNË AFATET PËR ZGJEDHJET PRESIDENCIALE

Kandidaturat deri më 21 mars, fushata nga 1 prilli

Ende është e pasigurtnëse kandidati ipërbashkët i LSDM-sëdhe BDI-së, StevoPendarovski deri teKSHZ do të dorëzojënënshkrime tëqytetarëve osenënshkrime nga 30deputetë. Nga LSDMthonë se mendojnë përtë dyja variantet.Nënshkrimet i kambledhur edhe BlerimReka, të cilin embështet Aleanca eShqiptarëve dhe LëvizjaBESA

GREQIA DHE MAQEDONIA E VERIUT DHANË SHEMBULL TË SHKËLQYER

Kompromiset asnjëherë nuk janë të lehta,por e hapin rrugën drejt një të ardhme mëtë mirë. Greqia dhe Maqedonia e Veriutkanë dhënë një shembull të shkëlqyerpër atë se çfarë do të thotë Evropa, thotëministrja e Mbrojtjes së Gjermanisë,Ursula fon der Lajen në intervistën përgazetën greke “Ta Nea”, e pyetur përMarrëveshjen e Prespës, lajmëroi korrespondentjae MIA-s nga Athina. “I respektoj shumë guximindhe vendosmërinë e të dyja vendeve të shkojnëpërpara drejt Marrëveshjes së Prespës.

Kompromiset asnjëherë nuk janë të lehta,por e hapin rrugën drejt një të ardhme më

të mirë. Greqia ka histori të gjatë dhekrenare dhe e lindi idenë evropiane tëdemokracisë. Greqia dhe Maqedonia e

veriut kanë dhënë shembull të shkëlqyerpër atë se çfarë do të thotë Evropa. Të gjithë

mundemi të mësojmë nga kjo - edhe atë tëgjithë ne në Evropë do të na bëjë më të fuqishëm”,tha Ursula fon der Lajen. Ministrja e Mbrojtjes sëGjermanisë pasdite në Athinë do të ketë takime mekolegun e saj grek, Evangelos Apostolakis.

Koha


Delvina KËRLUKU

Shkup, 5 mars - Vetëm një autor sh-qiptar, Adem Gajtani, dhe atë nëtitujt e lektyrave zgjedhore, ështëi përfaqësuar në lektyrat shkollorenë gjuhën maqedonase. Ndërsa,janë më shumë se dy autorë maqe-donas të përfshirë në lektyrat egjuhës shqipe. Te lektyrat e gjuhësmaqedonase nga librat e detyrue-shme janë 17 autorë maqedonasnga gjithsej 29 lektyra. Te lektyratzgjedhore janë 32 autorë maqedo-nas nga gjithsej 61 tituj të librave.Këtu shihet se edhe në pjesë tëlektyrave shqiptare ka më pak au-tor shqiptar nga Maqedonia dhemë shumë autorë shqiptar jashtëMaqedonisë dhe autorë të huaj.Ajo që bie në sy është përfaqësimii lektyrave të autorëve maqedonasështë më i madh në shkollat fillo-re se sa të autorëve të huaj, tëpërkthyer në gjuhën maqedona-se.

Është e pashpjegueshme se siByroja për Zhvillimin e Arsimitvazhdon me këtë trend të ana-shkalimit të autorëve shqiptar. Nëlektyrat, por edhe në librat e lexi-mit në gjuhën shqipe edhe në revi-sta dhe gazeta, janë përfshirë njënumër i madh i autorëve të

mirënjohur maqedonas. Por kësh-tu nuk ndodhë me publikimet nëgjuhën maqedonase. Atje autorëtshqiptarë janë gati të papërfill-shëm. Shkrimtari Fejzi Bojku, i ciligjatë gjithë karrierës së tij letrareështë marrë kryesisht me çështjene letërsisë për fëmijë dhe gazetari-së për fëmijë, ka shumë vërejtje sai përket përfaqësimit të autorëveshqiptarë në literaturën maqedo-nase për fëmijë.

“Nga përvoja ime e gjatë nëbotën e letërsisë për fëmijë, e di senuk i është kushtuar kujdes iduhur kësaj çështje kaq të rëndësi-shme për edukimin dhe shkolli-min në përgjithësi të fëmijëve. Por,edhe atë se duam apo nuk duamna lidh shumë ndërmjet çështja enjohjes së mirëfilltë të njëri-tjetrit,të kulturave, artit të krijuar gjatë tëkaluarës dhe në kohët më të reja.Çështja është se si e kuptojmë nëMaqedoni bashkëjetesën, jetëntonë më të drejtë dhe më të mirë

në të ardhmen dhe mund të themse ndërvite ka patur të meta dhekjo çështja e shkrimtarëve nukështë shqyrtuar në mënyrë tëduhur nga njerëz kompetent që enjohin letërsinë, pra këtë lloj punedhe pasojat janë ato që i shohim,mbetet shumë çka për tu dëshi-ruar”, thotë për KOHA, shkrimtariFejzi Bojku. Ai mendon se duhettë vazhdohet me një qëndrim kri-tik dhe të korrigjuar, që tazgjedhim në mënyrë të mirëfilltëçështjen e përfaqësimi të shkrim-tarëve shqiptar. Sipas tij edhenjerëzit të cilët kanë përzgjedhurtitujt e librave të shkrimtarëve sh-qiptar janë njerëz që janë gjenduraty pranë strukturave të pushtetit,që kanë vendosur për gjëra shumëtë ndjeshme dhe të rëndësishme,siç është lektyra në shkollat fillore.

“Ka autorë shqiptar që ështëdashur të përfshihet në titujt elektyrave në gjuhën maqedonase,përkundër kësaj si redaktor i lekty-

rave të mëparshme ne kemi afir-muar shumë shkrimtarë maqedo-nas në letërsinë shqiptare, pra ne ekemi kryer detyrën jo vetëm nëmënyrë të ndershme, por edhe tëdobishme në frymën e ashtuquaj-tur bashkëjetesë”, shprehet shk-rimtari Fejzi Bojku. Ndërkaq, shk-rimtari Rade Siljan në pyetjen përgazetën KOHA, se si e vlerësonmos përfshirjen e lektyrave të au-torëve shqiptar nga Maqedonia nëgjuhën maqedonase në shkollatme mësim maqedonisht, ai thotëse vlerëson shumë shkrimtarë sh-qiptar nga Maqedonia, që meri-tojnë vendin në letërsinë qëkrijohet në Maqedoni.

Omer XHAFERI

Shkup, 5 mars - Ekspertiza e re përrastin e Nikolla Sazdovskit ishtearsyeja se pse Gjykata Penale eShkupit të martën e anuloiseancën gjyqësore kundër të aku-zuarve Besir Bela dhe Skender De-miri. Gjykatësja Daniella Aleksov-ska tha se Instituti i MjekësisëLigjore, shkresat nga rikonstruimii rastit në vendngjarje i ka dorë-zuar ditë më parë. Brenda kësajkohe palët në procesin gjyqësorpër rastin Sazdovski nuk kanë pa-sur mundësi ti pranojnë (shqyr-tojnë), për shkaqe objektive. “Për-pos akteve nga Institutit iMjekësisë Ligjore, deri te Gjykata

ka arritur edhe shkresa nga Mini-stria për Punë të Brendshme,gjegjësisht njësia për vendngjarjedhe analiza, të cilët lidhen

me rikonstruimin e fundit përkëtë lëndë”, tha gjykatësja Alek-sovska.

Pasi bëhet fjalë për një analizë-ekspertizë të re, gjykatësja e lëndësDaniella Aleksovska, avokatëve tëtë akuzuarve dhe përfaqësuesit tëfamiljes së të ndjerit ju dha kohëderi me datë 14 mars ti kontrol-lojnë gjetjet e reja të institucione-ve përkatëse. Njëkohësisht, Trupigjykues e pranoi kërkesën e Proku-rorisë së Shkupit që për seancës eradhës, në gjykatë të ftohen perso-nat ekspert që e kanë realizuar ek-

spertizën shtesë. Avokatët që i për-faqësojnë të akuzuarit, Naser Rau-fi dhe Asmir Alispahiç, pas përfun-dimit të seancës nuk dhanëdeklaratë, pasi ende nuk e dinë seçfarë përmban ekspertiza e re e In-stitutit për Mjekësi Ligjore.

Ndryshe, deri më tani, në gjyki-min për rastin “Sazdovski”, Proku-roria e Shkupit ka prezantuar disadëshmi materiale dhe verbale, tëcilat pala mbrojtëse i cilëson si tëpamjaftueshme për të vërtetuarveprën penale “vrasje mizore”, ecila qëndron në aktakuzë. I gjithëprocesi gjyqësor kundër të aku-zuarve Besir Bela dhe Skender De-miri është zhvilluar rreth vërteti-mit dhe demantimit të dilemës se

a ka ekzistuar paramendimi nëkëtë ngjarje, ose gjithçka kandodhur spontanisht.

Gjatë rrëfimit të tij, i akuzuari iparë Bela, tha se ditën e ngjarjes,së bashku me Demirin dhe JetonLuzhën kishin dalë për të shëtitur.Ndalesën e tij në stacionin e auto-busit në lagjen e Autokomandësai e sqaroi se e kishte bërë dukemenduar se aty është në pritje njëkushërirë e tij. Ky shpjegimi i Belësu përgënjeshtrua, por pa fakte ngaana e familjarëve të të ndjerit Saz-dovski, të cilët e akuzojnë atë seqëllimi i ndalesës ka qenë pikërishtdjali i tyre. Përleshja tragjike kundërroi jetë i riu Nikolla Sazdov-

ski, ndodhi më 29 qershor vitin ekaluar. Pas shtrimit në QendrënKlinikë në Shkup, i riu Sazdovski,më 9 korrik ndërroi jetë. Fillimisht,atë kohë Prokuroria e Shkupit ra-stin e vlerësoi si vepër penale“dhunë me pasojë vdekje”, por pasprotestave të grupit të tifozëve “Ko-miti” dhe qytetarëve tjerë, ajo erikualifikoi veprën në “vrasje mi-zore”. Përderisa procesi gjyqësorende po vazhdon të procedohet nëbazë të veprës penale për “vrasjemizore”, pala mbrojtëse është ebindur se kjo aktakuzë nuk mundtë qëndroj aspak, për shkak se nëasnjë moment nuk është dësh-muar se vrasja ka qenë mizore.

MungonStefanovska,anulohet“Trajektorja”Shkup, 5 mars - Gjykimi përlëndën “Trajektorja” që ka të bëjëme procedurën për zgjedhjen ekompanisë për ndërtimin e auto-stradave Milladinovc-Shtip dheKërçovë-Ohër vazhdon më 13mars, pasi seanca e djeshme uanulua për shkak të ndalimit tëpjesëmarrjes së prokurores sëPSP-së, Lile Stefanovska.Gjykatësi Goran Boshevski, në fil-lim informoi se prokurorja Stefa-novska e ka njoftuar përmes te-lefonit se nuk është në gjendje tëmarrë pjesë në seancë. “Ka mun-dur të sigurojë zëvendësim, porka dashur ajo personalisht tëmarrë pjesë në lëndën”, deklaroigjykatësi Boshevski. Rasti “Trajek-torja” e Prokurorisë Publike Spe-ciale ndodhet në procedurë dësh-muese dhe të akuzuar janëish-kryeministri Nikolla Gruevskii cili gjykohet në mungesë, ish-ministri i Transportit dhe Lidhje-ve, Mile Janakieski, ish-zëvendë-skryeministri Vlladimir Peshevskidhe ish-drejtori i NP për RrugëShtetërore, Lupço Georgievski. Si-pas aktakuzës së PPS-së të aku-zuarit në gjysmën e dytë të vitit2012 dhe gjatë vitit 2013 kanëndërmarrë më shumë veprimeme të cilat në procedurën përpërzgjedhjen e kompanisë përndërtimin e autostradave Milla-dinovc-Shtip dhe Kërçovë-Ohër ikanë shfrytëzuar dhe tejkaluarautorizimet e veta. Me këtë ikanë shkaktuar dëm Buxhetitprej së paku 155 milionë euro.

“SAZDOVSKI” U ANULUA PËR 14 MARS

Ekspertiza e re, vendimtarepër Belën e Demirin

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

PABARAZIA NË LEKTYRAT SHKOLLORE

Vetëm një autor shqiptarpër nxënësit maqedonas!

Sistemi vlerave tëpërbashkëta në njëshoqëri, që ngapolitikanët preferohettë quhet multietnike,nuk mund të ndërtohetnëse vazhdohet mekëtë përjashtimskandaloz të autorëveshqiptarë nga lektyratshkollore në gjuhënmaqedonase

Çështja është se si e kuptojmënë Maqedoni bashkëjetesën,jetën tonë më të drejtë dhe mëtë mirë në të ardhmen dhemund të them se ndërvite kapatur të meta dhe kjo çështja eshkrimtarëve nuk ështëshqyrtuar në mënyrë të duhurnga njerëz kompetent që enjohin letërsinë, pra këtë llojpune dhe pasojat janë ato që ishohim, mbetet shumë çka përtu dëshiruar

FEJZI BOJKU Koha

Koha


Destan JONUZI

Shkup, 5 mars - Edhe pse qytetarëtgjithnjë e më shumë e kuptojnërëndësinë e mjedisit jetësor, ndër-sa institucionet i shohin çështjetekologjike si aktuale, problemet emjedisit jetësor nuk zgjidhen nëmënyrë strategjike. Përderisa qy-tetarët kritikojnë dhe diskutojnëkryesisht në rrjetet sociale, insti-tucionet nuk sjellin zgjidhje efika-se për një mjedis të pastër jetësordhe nuk janë transparente në kriji-min dhe zbatimin e politikave eko-logjike. Për këtë arsye, Instituti përStudime të Komunikimit ka filluarfushatën me interes publik për njëmjedis më të pastër jetësor "Mosinjoro! Reago!". Me këtë fushatë dotë rritet presioni ndaj autoritetevepër zgjidhje më efikase të proble-meve nga mjedisi jetësor dhe insti-tucionet lokale. Nëpërmjet aktivi-teteve të ndryshme, do tëprezantohen problemet me të cilatpo ballafaqohet komuniteti, do tëdrejtohen problemet drejt institu-cioneve përkatëse dhe do të ini-cohen zgjidhje për një mjedis më

të pastër dhe jetë më të shëndetsh-me.

"Të gjithë meritojmë që të je-tojmë jetë në një ambient më tëpastër jetësor. Por, që ta arrijmëkëtë, duhet që të flasim dhe të jemitë dëgjuar. ‘Mos injoro! Reago!’është platformë për çdo individ tëprekur, na bashkon të gjithë ne, qëzëri ynë të dëgjohet. I inkurajojmëtë gjithë që janë të shqetësuar përmjedisin jetësor të na bashkangji-ten në fushatë, ta ngrenë zërin etyre dhe të marrin aksion për për-mirësimin e kushteve në të cilat je-tojmë. Institucionet publike duhetta kenë të qartë se koha është për

ndryshime. Kanë autorizim që tëpunojnë në drejtim të zgjidhjes sëproblemeve që na tangojnë tëgjithëve dhe nuk kanë arsyetime",thotë Dejan Andonov, koordinatori fushatës "Mos injoro! Reago!".

Fushata "Mos injoro! Reago!"do të realizohet gjatë vitit 2019 dhedo të jetë e ndarë në tri shtylla: qy-tete të qëndrueshme, mjedis ishëndetshëm dhe ndryshime kli-matike. Aktivitetet do të reali-zohen në bashkëpunim me fakul-tete, shkolla të mesme, organizatacivile, iniciativa qytetare, ekspertnga fusha të ndryshme, kreator tëmendimit publik dhe media. Pro-

fesoresha për urbanizëm DivnaPençiq, e cila është pjesë e grupit tëekspertëve në fushatë, vlerëson seplanifikimi urbanistik në shtetështë problematik, duke pasur pa-rasysh gjendjen e tanishme kao-tike nëpër qytete. "Qytetet patjetërduhet të shikohen si tërësi, sipasprincipit të qyteteve të qëndrue-shme të Kombeve të Bashkuara nëAgjendën 2030. Qytetet patjetërduhet që të planifikohen nëmënyrë vizionare dhe strategjikedhe në krijimin e politikave për zh-villimin e tyre patjetër se duhet tëkyçen edhe qytetarët. Nuk ështëme rëndësi se ku do të ndërtohen,por si njerëzit do të funksionojnëdhe do ta shfrytëzojnë hapësirën",thekson profesoresha Pençiq.

Nga ana tjetër, profesori DejanMirakovski, ekspert i fushës sëndotjes së ajrit, thotë se në kushtetë dendësisë së madhe të popullsi-së, infrastrukturës së pa zhvilluar(ujë të ndotur, tubacionet e gazit...)dhe mekanizmat e pamjaftue-shëm të kontrollit, grimcat - PM10dhe PM2.5 po rriten në mënyrëdramatike.

"Ndotja e ajrit nuk është pro-

blem vetëm se i Shkupit dhe Te-tovës, këtu janë edhe Strumica, Pri-lepi, Kavadari, thuajse e gjitha lu-gina e Maqedonisë. Definitivisht,pa një qasje komplekse tëzgjidhjes së problemit, masa të sh-pejta dhe specifike të institucione-ve, por edhe një angazhim të për-bashkët të të gjithë nesh, nuk domund të largohemi nga lista e topshteteve me qytetet më të ndotu-ra në botë", tha Mirakovski. Ek-spertja për menaxhimin e energji-së, Ana M. Llazarevska, sugjeronqë edhe resurset energjetike tëplanifikohen në mënyrë strategjikedhe të shfrytëzohen në mënyrë op-timale, me qëllim që të zvogëlohetniveli i ndotjes së ajrit dhe të për-mirësohet gjendja me mjedisinjetësor.

Nuk këtë fushatë është e kyçuredhe gazeta KOHA dhe 12 mediatjera (televizione, radio, media on-line, gazeta). Në këtë mënyrë, do tëinformohen qytetarët për të drej-tat e tyre dhe ku mund të ankohen,por edhe do të aktivizohen që tëndikojnë mbi autoritetet që tëgjenden zgjidhje dhe të jenë tëgatshëm në zbatimin e politikave.

Omer XHAFERI

Shkup, 5 mars - Mbetjet inerte, mobilet evjetra dhe gërmadhat e bërllokut, mundtë hasen në çdo cep të Shkupit. Kjo gjendjevazhdon të ekzistoj, përkundër aksioneve tëvazhdueshme të Ndërmarrjes Publike“Higjiena Komunale”. Periudha e ftohtë edimrit dhe pamundësitë për të pastruarobjektet apo shtëpitë, kanë ndikuar që javë-ve të fundit nëpër kryeqytet të krijohet një“kaos” ekologjik. Kultura e ulët qytetarë sai përket hedhjes dhe grumbullimit të bërl-lokut në vend e pa vend, siç duket do të jetëproblem i mëtutjeshëm i autoriteteve loka-le, në këtë rast të “Higjienës Komunale.

Në apelin e fundit të ndërmarrjes nëfjalë, thuhet se qytetarët së bashku me eki-pet e pastrimit të “Higjienës Komunale”,

duhet të kontribuojnë në mbrojtjen edhemirëmbajtjen e pastërtisë së kryeqytetit.Kjo kërkesë për bashkëpunim e ndër-marrjes së vetme që merret me pastrimine qytetit të Shkupit, vije pasi që shërbimete tyre për çdo ditë, periudhës së fundit kanëqenë të angazhuar me deponitë brendalagjeve urbane, të cilët janë krijuar si re-zultat i pakujdesisë qytetare.

“Ekipet tona, shtatë herë në javë, në treturne, e mbledhin dhe e transportojnë bërl-

lokun nga amvisërinë dhe objektet komer-ciale. Paralelisht ata e mirëmbajnëhigjienën në vendet publike, siç është pa-strimi dhe larja e rrugëve. Njëherit edhepse nuk është detyre e jona primare, nevazhdimisht jemi të preokupuar me pastri-min e deponive të egra. Kohë më parë ufutën edhe në hapësirat e shtëpive të stu-dentëve dhe shkollave. Në këtë vende pa-struam bërllok i cili ishte mbledhur me vite,me të vetmin qëllim që niveli i pastërtisëdhe higjienës në Shkup, të ngritët në njëshkallë më të lartë”, thonë nga NP “Higjie-na Komunale”-Shkup.

Mes tjerash, nga atje theksojnë se asnjëaktivitet, nismë apo iniciativë e tyre nukështë e mjaftueshme, nëse mungon vullne-ti kolektiv i qytetarëve dhe banorëve tëShkupit, që pastërtia të jetë përditshmëri.Qëndrim i drejtueseve të “Higjienës Komu-nale “ është se nëse bërlloku hidhet kudolagje, apo mbetjet e ndryshme lihen nëhapësira publike, gjegjësisht nëse kontej-nerët ndizen me qëllim, atëherë Shkupi, siqytet asnjëherë nuk do të bëhet vend idenjë për jetesë. Ndryshe, një pjesë e qyte-tarëve dhe sektorit civil që merret me pro-blemin e ekologjisë dhe pasojat që dalinnga hedhja e bërllokut nëpër qoshe tëlagjeve, thonë se deri sa pushteti lokal dheai qendror nuk fillojnë të shqiptojnë gjobaserioze për këto shkelje, kaosi ekologjik nëShkup, do të jetë prezent edhe më tej.

Rritet numri ipasagjerëve nëtransportin rrugorShkup, 5 mars - Numri i pasagjerëve nëtransportin rrugor në tremujorin e katërtprej vitit 2018 është rritur për 12.4 përqind në krahasim me tremujorin e vitit2017, në transportin urban dhe periferikështë rritur për 1.4 për qind, në transpor-tin ajror për 8.7 për qind, ndërsa në tran-sportin hekurudhor është zvogëluar për3.5 për qind.Sipas të dhënave të Entit Shtetëror përStatistikë, numri i pasagjerëve në tran-sportin rrugor është zvogëluar për 1.7 përqind në krahasim me tremujorin e tretë tëvitit 2018, në transportin urban dhe peri-ferik është rritur për 29.2 për qind, nëtransportin hekurudhor për 10.5 për qind,përderisa në transportin ajror ështëzvogëluar në 33.1 për qind. Sasia e mallittë transportuar në transportin rrugor tëmallrave në tremujorin e katërt të vitit2018 në krahasim me tremujorin e katërttë vitit 2017, është rritur për 21.7 për qind,në transportin hekurudhor është zvogë-luar për 25.9 për qind, përderisa në tran-sportin ajror është rritur për 8.0 për qind.Sa i përket tremujorit të tretë për vitin2018, sasia e mallit të transportuar nëtransportin rrugor të mallrave ështëzvogëluar për 9.7 për qind, në transportinhekurudhor për 27.1 për qind, ndërsa nëtransportin ajror zvogëlimi është 31.4 përqind.

“MOS INJORO! REAGO!", FUSHATË PËR MJEDIS TË PASTËR

Ndotja nuk është problem vetëm i Shkupit dhe Tetovës

Qëllimi i fushatës “Mosinjoro! Reago!" është tërritet presioni ndajautoriteteve në gjetjen ezgjidhjeve për mjedisinjetësor, në të njëjtënkohë të nxitet edheaktivizimi qytetarë

NP “HIGJIENA KOMUNALE” APEL PËR VETËDIJE KOLEKTIVE

S’ka pastërti pa ndihmën e qytetarëveQëndrim i drejtueseve të“Higjienës Komunale “ është senëse bërlloku hidhet kudonwpwr lagje, apo mbetjet lihennë hapësira publike, gjegjësishtnëse kontejnerët ndizen meqëllim, atëherë Shkupi si qytetasnjëherë nuk do të bëhet vend idenjë për jetesë

Koha

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Koha


Fisnik PASHOLLI

Shkup, 5 mars - Kultivuesit e dhenveankohen se çmimi grumbulluesështë më i ulët se çmimi prodhues,ndërsa janë të vogla edhe subven-cionet për delet dhe dhentë. Bilethonë se gjenden buzë ekzistencëspër shkak se çdo vit ballafaqohenme humbje prej 2000 deri 5000euro si rrjedhojë e çmimit të ulët tëqengjit. Situata alarmante në kulti-vimi e dhenve dhe çmimi i ulëtgrumbullues i qengjit ishin ndërtemat kryesore që u debatuan tëmartën në Kuvendin vjetor të Sho-qatës së kultivuesve të dhenve, kukërkohen mbështetje me qëllim qëtë mos punojnë me humbje. Bleg-torët, si kërkesë kryesore kanëndihmën materiale nga shteti përtë tejkaluar dallimin prej 30 përqind midis çmimit grumbulluesdhe prodhues të dhenve.

“Në kuvend u zgjodh kryetari iri, Nikolla Gjorgjiev, nga Shoqata eblegtorëve ‘Orllovi Bari’, nga Mana-stiri. Si kërkesa të më shumë shoqa-tave të kultivuesve të dhenve nëMaqedoni të cilat me shkrim janëdrejtuar deri tek Qeveria, është pa-gesa në muajin janar e subvencio-neve për kultivuesit e dhenve nëkohën kur atyre këto të holla më sëshumti ju nevojiten, masa interve-nuese që do të ndihmojë dallimin

ndërmjet çmimit prodhues dhe atëgrumbullues, ndihmë për përmirë-simin e infrastrukturës në stanepërfshi rrugët, furnizimin me ujëetj, si dhe mbështetje më të madhepër fuqinë punëtore që punon medhentë”, thotë Mitko Jankov , krye-tar i Shoqatës së kultivuesve tëdhenve “Agro Qendra” nga Velesi.

Sipas tij, blegtorët që kultivojnëdhentë në vend mbeten me shpre-së se ekzekutivi do ti përgjigjet po-zitivisht kërkesave të tyre ngja-shëm me ndihmën që ka dhënë përkultivuesit e duhanit dhe mollëve.

Çmimi grumbullues për klasine parë të qengjit është 140 denarëpër kilogram të një qengji të gjallë,ndërsa për të dytën është 130 de-narë. Sipas vlerësimeve të fundit,në bazë të çmimeve prodhuese,çmimi grumbullues duhet të jetë182 denarë. Megjithatë, blegtorëtnuk e kërkojnë këtë çmim, pormbesin në çmimin e vjetër prej 175denarë që ishte përcaktuar para-prakisht. “Andaj kërkojmë masë tëjashtëzakonshme të pagesës derinë 40 denarë për kilogram ngja-

shëm me pagesën e prodhimevetë tjera”, thonë blegtorët.

Sipas tyre, çmimi i përkrahjesnuk do të jetë i njëjtë për të gjithëblegtorët, por mbështetja financia-re do të varet nga çmimi i arriturblerës i qengjit, por me rëndësiështë shtojnë ata që subvencionishtesë i shtetit të jetë maksimalisht40 denarë.

Nga ana tjetër, Ministria e Buj-qësisë në programin për zhvilliminrural për vitin 2019 ka planifikuarrritjen e masës “furnizim me kaf-shë për mbarështim”, prej 14 në 60milionë denarë, janë rritur subven-cionet për qumështin e dorëzuartë dhenve prej 4 në 4.5 denarë përlitër, ndërkohë që edhe sivjet do tëjenë më të larta për 10 për qindsubvencionet për blegtorët me po-tencial zhvillimor përfshi edhe kul-tivuesit e dhenve.

Përgjatë këtij viti, përmes pro-grameve të Ministrisë së Bujqësisë,për ndërmarrjen e kullosave do tëndahen 24.5 milionë denarë e qëdo të dedikohen për shfrytëzimin ediellit që do të prodhojë rrymë për-

mes sistemeve fotovoltaike, si dhepër sigurimin e ujit nëpër stanet edhenve. Kjo shumë, sipas nevojësmund edhe të rritet. Pritet që sivjettë fillojë edhe rishënimi elektroniki bagëtisë së imët, përfshi edhedhentë me çka do të evidentohetnë mënyrë të saktë numri i bagëti-së, që si fakt ka një rëndësi tëmadhe në sajimin dhe përgatitjene masave të ndryshme të përk-rahjes si dhe subvencioneve përkultivimin e dhenve.

Njëherazi punohet edhe nëLigjin e ri për kullosa që do t’u ndih-mojë blegtorëve për planifikimindhe organizimin e prodhimtarisëblegtorale. Pas gati 20 vitesh, pritettë rregullohet procedura dhe sh-frytëzimi i kullosave në pronësi sh-tetërore si e mirë në interes tëpërgjithshëm në mënyrë ba-shkëkohore dhe transparente. Mezgjidhjet ligjore parashikohet tëvendoset evidencë e kullosave sh-tetërore dhe regjistër të kullosave,si dhe do të përcaktohen dispozitate klasifikimit të kullosave në bazëtë dedikimit të tyre.

SHQETËSOJNËBORDET DREJTUESE NË NDËRMARRJETSHTETËRORE

Drejtorëme shkollëtë mesme!Shkup, 5 mars - Më shumë se gjy-sma e anëtarëve të Bordevembikëqyrëse në ndërmarrjet pu-blike, agjencitë, institutet, etj,nuk kanë përvoja të mëparshmenë fushat për të cilat i kanëzgjedhur për të vendosur, tre-gohet në raportin e Societas Civi-lis, që sapo është publikuar. Ra-porti i titulluar “Kush qeverisëaty”, gjeti se 52 për qind e anë-tarëve të bordit mbikëqyrës ki-shin eksperiencë “zero” në ve-primtarinë e ndërmarrjespublike, këshillit, komisionit,drejtorisë, fondit, organeve rre-gullatorë apo të tjera. Vetëm 43për qind e anëtarëve të bordit ki-shin të njëjtën përvojë, dhe nëkëshilla të tilla ishin 24 për qind,sipas biografive. Sipas të dhënave, është shqetë-sues fakti që ka persona me ar-sim të mesëm të cilët duket sejanë në kundërshtim me krite-ret ligjore, ku arsimi i lartëështë i detyrueshëm për drej-torët dhe anëtarët e bordevembikëqyrëse. Kështu 2 për qinde drejtorëve dhe 7 për qind eanëtarëve të bordeve mbikë-qyrëse kanë arsim të mesëm.Konkluzioni i përgjithshëmështë se kriteret nuk janë mjafttë sakta dhe se kur përzgjedhinlehtësuesit ka mungesë të pro-cedurave të drejta, transparen-te dhe meritore. Përveç kritere-ve për emërim, ka mangësiedhe vështirësi në pjesën e kri-tereve për shkarkim sipasperformancës së personave tëemëruar. Hulumtimi kërkoibiografi personale (CV) të drej-torëve, anëtarëve të bordit drej-tues dhe anëtarëve të borditmbikëqyrës. Nga biografitë e fituara nëbazën e të dhënave, janë futurinformacione për nivelin e arsi-mit, hapësirën e studimeve dhevitet e përvojës në fushën epunës së ndërmarrjes ose të or-ganit të pavarur. Nga procesi imbledhjes së informacionit, ukrijua një bazë të dhënash qëpërmban të dhëna për një totalprej 1206 anëtarësh të struktu-rave qeverisëse. Nga kërkesat e paraqitura të CV-së, mundë të vërehet se për mëshumë se gjysma e pjesëmarrë-sve në strukturat e menaxhimit uofrua informacioni. Në 19 përqind të rasteve, u dërguan infor-macione rreth strukturave qeve-risëse, por institucionet nukdorëzojnë biografi. (Q.A)

Shkup, 5 mars - Në Qeverinë e Ma-qedonisë të Veriut dje u nënshk-ruan marrëveshjet e para prejgjithsej 20 për dhënie me qira tëtokës bujqësore shtetërore mbi trehektarë. Investimi i përgjithshëm itë gjitha marrëveshjeve është 11milionë euro të cilat do të inve-stohen në pesë vitet e ardhshmenë ndërtimin e verarive, thertore-ve, mullinjve, serave dhe qendravepër blerje. “Ajo që është më erëndësishme është se përmeskëtyre investimeve në industrinëpërpunuese bujqësore do tëkrijohen kushte për sigurimin eplasimit të sigurt të prodhimevebujqësore, zgjidhjen e problemeveme tepricën, si dhe hapjen e ven-

deve të reja të punës”, tha kryemi-nistri Zoran Zaev, i cili së bashkume kryeministrin Koço Angjushevdhe ministrin e Bujqësisë, Nikol-

lovski mori pjesë në nënshkrimin emarrëveshjeve.

Sipas zëvendëskryeministritAngjushev, në vend mungojnë ka-

pacitete përpunuese për prodhi-met bujqësore dhe pikërisht përkëtë ky program është konceptuarashtu që ndahet tokë bujqësore,por lidhur me kapacitetet përpu-nuese. “Pikërisht ajo që mungonnë bujqësinë e Maqedonisë. Pre-sim në të ardhmen të ketë më pakshitje të prodhimeve të papërpu-nuara, ndërsa sa më shumëprodhimi dhe shitje e prodhimeveme vlerë të shtuar në industrinëpërpunuese të bujqësisë”, thaAngjushev. Ministri i Bujqësisë pa-ralajmëroi se pas përfundimit tëzgjidhej të ardhshme, do të shpal-let edhe një shpallje publike inve-stuese për të cilin siç tha, që tani kainteres.

Marrëveshjet e para për dhënie me qira të tokës bujqësore///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

NDIHMË NGA SHTETI PËR MBIJETESË

Blegtorët kërkojnë 40 denarë për një qengj

Kultivuesit e dhenveankohen se çmimigrumbullues është më iulët se çmimiprodhues, ndërsa janëtë vogla edhesubvencionet për deletdhe dhentë. Bileankohen se gjendenbuzë ekzistencës përshkak se çdo vitballafaqohen mehumbje prej 2000 deri5000 euro si rrjedhojë eçmimit të ulët tëqengjit

Koha

8 MARKETINGKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Në bazë të Planit operativ të programeve dhe masave aktive të punësimit dhe shërbimeve në tregun e punës gjatë vitit 2019, të miratuar nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut për masën 2.2 Punësim dhe rritje të subjekteve juridike, të financuar nga buxheti i Agjencisë së Punësimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut, më datën 06.03.2019 bën

SHPALLJE PUBLIKE

për punëdhënësit e ndërmarrjeve mikro, të vogla dhe të mesme dhe organizatave qytetare dhe ndërmarrjeve

sociale

U bëhet thirrje punëdhënësve të ndërmarrjeve mikro, të vogla dhe të mesme, ndërmarrjeve sociale dhe organizatave qytetare, të cilët dëshirojnë që ta zgjerojnë dhe zhvillojnë biznesin e tyre me hapje të vendeve të reja të punës, që të paraqiten në klubet e qendrave të punësimit të APRMV-së. Masa e mbështetjes ka të bëjë me ndërmarrjet mikro, të vogla dhe të mesme, ndërmarrjet sociale ,organizatat qytetare dhe ndërmarrje të reja të themeluara nëpërmjet Programit së Vetëpunësimit në Vitin 2019, të cilat janë të interesuara për hapjen e vendeve të reja të punës dhe që i plotësojnë këto kritere:

Numri i përgjithshëm i punëtorëve për kohë të pacaktuar në ditën e aplikimit dhe para realizimit të përkrahjes, nuk duhet të jetë më i ulët se numri mesatar i personave të punësuar në kohë të pacaktuar gjatë vitit kalendarik paraprak, por vetëm nëse zvogëlimi ka ndodhë për fajin, apo vullnetin e punëtorit, realizimit të drejtës së pensionit, vdekje, paaftësi për punë, por jo edhe për shkaqe afariste ;

Në ditën e aplikimit t’i ketë shlyer të gjitha detyrimet në bazë tatimore dhe të kontributeve të sigurimit të detyrueshëm social;

Të mos ketë humbje financiare gjatë vitit paraprak; Punëdhënësi duhet patjetër të ketë së paku një person të punësuar në vazhdimësi më së paku gjashtë

muaj para aplikimit, me përjashtim të organizatave qytetare të cilat në momentin e aplikimit mund të mos kenë person të punësuar;

Numri i personave të sapo punësuar me këtë masë nuk mund të jetë më i madh se 50 për qind nga numri mesatar i personave të punësuar në kohë të pacaktuar gjatë vitit kalendarik paraprak, por jo më tepë se 5 persona te një punëdhënës. Punëdhënësi i cili e ka të punësuar një person dhe te organizatat qytetare të cilat nuk kanë të punësuar asnjë person dhe subjektet juridike të themeluara pas 01.07.2019 që nuk kanë asnjë punësim, numri maksimal i punësimeve të mbështetura është vetëm një person.

(Agjencia e Punësimit në mënyrë zyrtare do t’i sigurojë të dhënat e lartpërmendura për subjektet juridike të cilat do të aplikojnë në shpalljen zyrtare). Vlera e grantit për një punësim të personave të moshës mbi 29 vjet është 92.000 denarë, me detyrim që punëdhënësi t’i mbajë në marrëdhënie pune me orar të plotë në periudhë prej 9 muajve. Për personat deri 29 vjet vlera e grantit për punësimin e një personi është 153.750 denarë, me obligim punëdhënësi t’i mbajë në marrëdhënie pune me orar të plotë minimum edhe 12 muaj dhe për personat shfrytëzues të asistencës sociale, vlera e grantit për një person të punësuar është 200.000 denarë. Punëdhënësi ka për obligim gjatë periudhës kohore të shfrytëzimit të grantit ( 9 ose 12 muaj ) të mos e zvogëlojë numrin e përgjithshëm të të punësuarve në kohë të pacaktuar, përveç në rast të vdekjes, pensionimit ose paaftësisë për punë, në të kundërtën ka obligim në afat prej 30 ditëve të punësojë një person tjetër ose t’i kthejë mjetet në përpjesëtim me obligimet e pashlyera për numrin e zvogëluar të punëtorëve. Kushtet, të drejtat dhe detyrimet do të rregullohen më konkretisht me nënshkrimin e marrëveshjes ndërmjet punëdhënësve dhe APRMV-së Punëdhënësit e interesuar mund të aplikojnë deri në plotësimin e numrit të paraparë të shfrytëzuesve. Punëdhënësit e interesuar mund t’i dorëzojnë fletëparaqitjet në qendrat e punësimit çdo ditë pune prej orës 09:00 – 14:00. Informata më të hollësishme mund të merren në klubet e qendrave të punësimit, në telefonin kontaktues 02/3111-850 si dhe në ueb faqen e Agjencisë së Punësimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (www.avr.gov.mk) dhe Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale (www.mtsp.gov.mk).

AGJENCIA E PUNËSIMIT E REPUBLIKËS SË MAQEDONISË SË VERIUT

Në bazë të nenit 17 të Rregullores për mënyrën e realizimit të ekskursioneve të nxënësve dhe aktiviteteve tjera tëlira për nxënësit e shkollave fillore, Komisioni për grumbullim të ofertave për zgjedhje të ofertuesit më tëvolitshëm për realizimin e ekskursioneve të nxënësve pranë SHF "Nikolla Karev" Koçani publikon:

SHPALLJE PUBLIKEpër grumbullim të ofertave

Për ofertues më të volitshëm për realizim të ekskursioneve të nxënësve dhe Mësimit në natyrë gjegjësisht ftesëpër parashtrim për ofertave me shkrim deri te shkolla:

1. Ekskursion mësimor rekreativ njëditor për nxënësit e klasës së tretë në relacionin Koçani f.Negrevë PehçevëStrumicë Dojran Koçani. Nisja në ora 7:00 prej para shkollës. Vizitë të qytetit të Strumicës, manastireve Uspenie

na Presveta Bogorodica Eleusa dhe Vodoça. Vizitë dhe drekë në Dojran, kufiri kalimtar Dojrani, kthim në Koçanideri në ora 18:00.

2. Ekskursion dyditor për nxënësit e klasës së gjashtë Nisja në ora 07:00 prej para shkollës, gjatë rrugës shëtitjenëpër Probishtip, Kratovë, Shën Joakim Osogovski Kriva Pallankë, Kokino dhe Çovekov kamen Kumanovë. RimskiVijadukt Shkup. Vendosje në hotel në Shkup, me darkë. Dita e dytë: mëngjes dhe lunch pako, vizitë të Kanjonit tëMatkës, Çarshisë së vjetër, Kalasë së Shkupit, kishës "Shën Spas", kompleksi i muzeut Makedonska borba, muzeupërkujtimor i Holokaustit, shtëpia përkujtimore e Nënës Terezë, vizitë të Aeroportit ndërkombëtar Shkup. Kthim nëKoçani deri në ora 19:00.3. Ekskursion treditor për nxënësit e klasës së nëntë Nisja në ora 7:30 prej para shkollës. Relacioni Koçani PrilepKrushevë Manastir Ohër. Vizitë të Goren grad dhe Markovi kuli, shtëpia përkujtimore e Toshe Proeski, muzeu

"Makedonium", përkujtimorja Meçkin kamen, Heraklea, drekë në Manastir. Vendosje në hotel në Ohër me darkënë hotel. Dita e dytë: mëngjes, vizitë të pikave të famshme në Ohër, Manastiri "Shën Naum Ohridski", Plaoshnikdhe Samoliova tvrdina, kisha "Shën Jovan Bogoslov" Kaneo, kisha "Shën Sofija" Ohër, Lihnidos dhe Qyteti i vjetër.Drekë dhe darkë në hotel. Dita e tretë: mëngjes dhe lunch pako, vizitë të Vevçanit, burimet e Vevçanit, TetovëKanjoni i Radikës, Parku nacional "Mavrovë", Bigorski manastir "Shën Jovan Krstitel" Gostivar Vrutok, TetovëKanjoni i Radikës, parku nacional "Mavrovë", bigorski manastir "Shën Jovan Krstitel" , Gostivar Vrutok, Xhamia elarme Tetovë. Kthim në Koçani deri në ora 20:00.4. Mësim pesëditor në natyrë me nxënësit e klasës së pestë objekti në të cilën do të vendosen nxënësit përmësim në natyrë posedon klasë të pajisur sipas Normativit për hapësirë, pajisje dhe mjete mësimore për arsimfillor nëntëvjeçar në R. Maqedonisë dhe siguron ushqim. Relacioni: Koçani Ohër Strugë, përmes Tetovës vizitë tëXhamisë së larme, Vrutok, liqenit të Mavrovës, hidrocentralit Shpilje dhe Globoçicë, Dibër Shën Jovan Bigorski.Vendosje në Strugë.Realizimi i ekskursioneve të lartpërmendura dhe mësimit në natyrë është i planifikuar të realizohen nëmuajin maj,2019.Ofertat me shkrim (veç e veç për çdo ekskursion gjegjësisht Mësim në natyrë) të jenë konkrete pa zgjedhjealternative sipas kërkesave të definuar në përshkrimin e shërbimit dhe të njëjtat të jenë të përpunuara dheparashtruara sipas kërkesave të theksuara në shpalljen dhe të theksohet: çmimi individual për çdo nxënës, kushtetpër akomodim, transporti, mënyra e pagesës, udhëheqës, numri i mësimdhënësve dhe mjek, mundësitë evolitshme për nxënësit nga familjet e prekura sociale.

Oferta e cila përmban elemente ose shërbime shtesë nuk do të ketë përparësi gjatë vlerësimit të saj. Çmimet nëofertën duhet të jenë fikse gjegjësisht nuk është e lejuar korrigjimi i tyre gjatë realizimit të marrëveshjes.Ofertuesit duhet tì plotësojnë kriteret në vijim:

të jetë i regjistruar sipas dispozitave pozitive të R.Maqedonisë për kryerjen e veprimtarisë turistike,të ketë realizuar me sukses së paku tre ekskursione të nxënësve në tre vitet e fundit,tì plotësojë kushtet për transport të grupeve fëmijëve, sipas ligjit për siguri në komunikacion në rrugë dhe

Rregullores për kërkesat e veçanta teknike të makinave me të cilat transportohen grupet e fëmijëve.Oferta e ofertuesit e cila nuk i plotëson kushtet minimale do të refuzohet nga ana e Komisionit si e papranueshme.Ofertat e pakompletuara dhe të vonuara nuk do të jenë lëndë për shqyrtim.Në ditën e nënshkrimit të marrëveshjes ofertuesi i përzgjedhur parashtron garanci bankare prej 5% të vlerës sëpërgjithshme të marrëveshjes. Shpallja publike zgjat 5 ditë të punës nga dita e publikimit. Agjencitë turistike tëinteresuara ofertat me shkrim tì parashtrojnë në SHF "Nikolla Karev" Koçani në adresën: rr. "Nikolla Karev" nr.17Koçani, me shenjën "Për komisionin për grumbullim të ofertave". Për informacione më të hollësishme në kontakttel. 078 360 302 Miteva Kristina.

SHF "Nikolla Karev" KoçaniKomisioni për grumbullim të ofertave

Kryetar:

Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor e Republikës së Maqedonisë

S H P A L L

Kërkesën për dhënien e Lejes për shkarkimin ujërave të zeza të pastruara dhe ujërave të pastruar atmosferik ne lumin Vodocnica nga Zona tregtare industriale për zhvillim Strumicë. Në pajtim me nenin 80 paragrafin (1) të Ligjit të Ujërave (Gaz. Zyrtare e R. së Maqedonisë nr. 87/08, 09/09, 161/09, 83/10, 51/11, 44/12, 163/13, 180/14, 146/15 52/16), Ministrisë së Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinorë iu dorëzua kërkesa për dhënien e Lejes për shkarkimin ujërave të zeza të pastruara dhe ujërave të pastruar atmosferik nga Zona tregtare industriale për zhvillim Strumicë arkivi nr. UP1 nr. 11/5-1611/2018 nga 27.11.2018. Parashtruesi i kërkesës: Zona tregtare industriale për zhvillim Bul. "Partizanski odredi" nr.2 1000 Shkup

rdinatat e pikës së shkarkimit të ujit në l. Vodocnica nga Zona tregtare industriale për zhvillim Strumicë Murtino

shkarkimi Y=7 644 870.90 =4 586 499.16

Informacione në lidhje me kërkesën, publiku i interesuar mund të marrë në Ministrinë e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor në e-mail [email protected]. Publiku i tanguar, në afat prej 15 ditësh nga dita e publikimit të kërkesës, ka të drejtë të dërgojë mendime dhe komente në formë të shkruar te Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor Sheshi Presveta Bogorodica nr.3, 1000 Shkup

Në bazë të nenit 114 paragrafi 4 alineja 7 dhe nenit 172, 164, 165 dhe 166 të Ligjit për arsim të lartë (Gazeta Zyrtare e RM nr. 82/2018) dhe

nenit 25 paragrafi 6 të Rregullores për kushtet e veçanta dhe procedurës për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor, mësimor-profesional, shkencor, mësimor dhe bashkëpunues të Universitetit "Shën Kliment Ohridski" Manastir, Dekani i Fakultetit teknologjik-teknik Veles, njësia në përbërje të Universitetit "Shën Kliment Ohridski" - Manastir, publikon

KONKURS

për zgjedhje të 1 (një) mësimdhënësi

Fakulteti teknologjik-teknik Veles bën zgjedhje të I. Mësimdhënës në të gjithë titujt mësimor-shkencor për sferat mësimore-shkencore: 1. Inxhinieria ushqimore (41400), Nutricionizëm (41401) dhe Tjera (41403) – 1 realizues për periudhë prej 5 (pesë) viteve. Kriteret për zgjedhje:

Për kandidatët gjatë zgjedhjes do të zbatohen kriteret për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor nga neni 164, 165 dhe 166 të Ligjit për arsim të lartë (Gazeta Zyrtare e RM nr. 82/2018).

Kandidatët do të zgjidhen në afatet të cilat janë të përcaktuar në nenin 174 dhe 175 të Ligjit për arsim të lartë (Gazeta Zyrtare e RM nr. 82/2018). Kandidatët krahas kushteve të përgjithshme të parapara me Ligjin për marrëdhënie pune, duhet tì plotësojnë edhe kushtet e veçanta të parapara

me Ligjin për arsim të lartë, kushtet e parapara në aktet e përgjithshme të Universitetit dhe Rregullores për kushtet e veçanta dhe procedurën për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor, mësimor-profesional, shkencor, mësimor dhe bashkëpunues të Universitetit "Shën Kliment Ohridski" - Manastir.

Fillimi, përfundimi dhe orari i punës dhe shuma e neto rrogës fillestare për mësimdhënësit (në shumën bruto: 43.623,00 denarë/ 47.055,00 denarë/ 51.958,00 denarë) janë të ndryshueshme dhe përcaktohen në pajtim me aktet e Fakultetit sipas orarit të mësimit në semestrin, angazhimit dhe titullin në të cilin është zgjedhur mësimdhënësi.

Ndaj fletëparaqitjes për konkurs, kandidatët janë të detyruar të parashtrojnë: - biografi të shkurtë (në tre kopje); - diplomë për arsim të mbaruar, në origjinal ose kopje të vërtetuar në noter; - listë të punimeve shkencore dhe profesionale dhe nga një kopje të punimeve; - formular të plotësuar me kriteret për zgjedhje në titull mësimor-shkencor (formulari është në dispozicion në ueb faqen e fakultetit -

www.ttfv.uklo.edu.mk). - certifikatë të lindjes; - certifikatë të shtetësisë. Dokumentet e duhura kandidatët duhet tì parashtrojnë në afat prej 8 (tetë) ditëve nga dita e publikimit të konkursit, personalisht ose përmes

postës në adresën: Fakulteti teknologjik-teknik Veles, rr. "Dimitar Vllahov" pn Veles, me shenjën "Për konkurs- zgjedhje të mësimdhënësve".

Dokumentet e pa kompletuara dhe të vonuara nuk do të merren për shqyrtim. Fakulteti teknologjik-teknik Veles

Në bazë të Planit Operativ të programeve dhe masave aktive të punësimit dhe shërbimeve në tregun e punës për vitin 2019, të miratuar nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut për masën 3.3 Stërvitje për profesione të kërkuara, të financuar nga Buxheti i Agjencisë së Punësimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut, më datën 06.03.2019, bëhet

SHPALLJE PUBLIKE për personat e evidentuar si të papunë

U bëhet thirrje personave të papunë të cilët janë të interesuar për të marrë pjesë në stërvitjen për profesionet e kërkuara në tregun e punës, që të paraqiten në klubet e qendrave të punësimit ku janë të evidentuar si persona të papunë, më së voni deri më 20.03.2019. Stërvitjet do të mbahen nga njerëz të verifikuar për këtë punë, dhe këto kanë të bëjnë me profesionet dhe qytetet siç vijojnë: - Përkujdesës/e për fëmijë, Resnjë, Shtip, Shkup, Strugë, Manastir, Krushevë, Strumicë, së paku që kanë mbaruar arsimin e mesëm, - Përkujdesës/e për fëmijë me të meta në zhvillim, Shtip, Strumicë, Shkup, Prilep, së paku që kanë mbaruar arsimin e mesëm, - Asistent personal për persona me të meta, Shkup, Kumanovë, Strumicë, Manastir, Negotinë, Gostivar, Strugë, Kumanovë, së paku që kanë mbaruar arsimin e mesëm, - Përkujdesës/e për persona të moshuar, Shkup, Shtip, Radovish, së paku që kanë mbaruar arsimin fillor, - Floktar me nivel fillestar, Manastir, Shkup, Shtip, Tetovë, Gostivar, së paku që kanë mbaruar arsimin fillor, - Masazhist, Shkup, Shtip, së paku me arsim fillor, - Manikyr - pedikyr, Shkup, Manastir, Tetovë, së paku që kanë mbaruar arsimin fillor, - Kozmetist, Shkup, Strumicë, Manastir, së paku që kanë mbaruar arsimin fillor, - Qepës – niveli fillestar, Shkup, Tetovë, Shtip, së paku që kanë mbaruar arsimin fillor, - Dhomëtare, Shkup, së paku që kanë mbaruar arsimin fillor, - Nëpunës i recepsionit, Shkup, së paku që ka mbaruar arsimin e mesëm, - Gatues – gastronom, Tetovë, Shkup, së paku që ka mbaruar arsimin fillor, - Nëpunës kontabiliteti, Shtip, Kavadar, Manastir, Kumanovë, Strumicë, Shkup, së paku që ka mbaruar shkollën e mesme, - Operator për ueb dizajn, Manastir, Shtip, së paku që ka mbaruar arsimin e mesëm, - Saldues, Tetovë, Negotinë, Shkup, së paku që ka mbaruar arsimin e mesëm, - Elekstroinstalues dhe montues objektesh banesore, Manastir, së paku që ka mbaruar arsimin e mesëm. - Fasadëpunues, Shkup, së paku që ka mbaruar arsimin fillor, - Montues me gjips, Manastir, së paku që ka mbaruar arsimin e mesëm. - Tapetist mobiljesh, Pehçevë, së paku që ka mbaruar arsimin fillor, - Elektromekanik pajisjesh për ngrohje dhe freskim, Manastir, së paku që kanë mbaruar arsimin e mesëm, - Montues dhe instalues i paneleve diellore, Manastir, së paku që kanë mbaruar arsimin e mesëm, - Drejtues të ngarkues-shkarkuesit, Manastir, Shkup, Negotinë, së paku që kanë mbaruar arsimin e mesëm, - Saldues MGI (metal, gaz inert) MGA (metal gaz aktiv), Tetovë, Negotinë, së paku që kanë mbaruar arsimin e mesëm, - Automekanik për mjete motorike, Tetovë, Manastir, Shkup, së paku që kanë mbaruar arsimin fillor, - Drejtues vinçi harkor, portal dhe konsol, Kavadar, së paku që kanë mbaruar arsimin e mesëm.

Stërvitja do të mbahet në një periudhë prej tre muajsh, ndërsa pas mbarimit të saj kandidatët do të bëjnë punë të përditshme praktike në kushte reale te punëdhënësit në një kohëzgjatje prej një muaji. Por nëse si realizues të stërvitjes janë kompanitë private (punëdhënësit), atëherë puna praktike në kohëzgjatje prej një muaji mund të mbahet te kompania e njëjtë (punëdhënësi). Personat e përfshirë në stërvitje do të marrin pagesë mujore prej 9.000,00 denarësh, duke përfshirë këtu sigurimin e invaliditetit dhe dëmtimit trupor të shkaktuar me lëndim në punë dhe sëmundjes profesionale, si dhe tatimin e të ardhurave personale gjatë kohës së stërvitjes. Personat e papunë të cilët do ta mbarojnë stërvitjen, punën praktike dhe që do ta japin me sukses provimin e paraparë, do të marrin Certifikatë të lëshuar nga realizuesit e verifikuar të stërvitjes. Shfrytëzuesit e pagës me të holla dhe shfrytëzuesit e të drejtës për ndihmë në para nga mbrojtja sociale, gjatë kohës së trajnimit nuk e humbin këtë drejtë. Kushtet, të drejtat dhe detyrimet do të përcaktohet me nënshkrimin e marrëveshjes ndërmjet Agjencisë së Punësimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe kandidatëve të përzgjedhur. Stërvitjet do të mbahen nëse ka numër të mjaftueshëm kandidatësh dhe realizuesish që janë paraqitur. Në stërvitje nuk mund të paraqiten persona të cilët paraprakisht kanë qenë të përfshirë në këtë masë. Personat e papunë që janë të interesuar mund t’i dorëzojnë fletëparaqitjet e tyre në qendrat e punësimit, çdo ditë prej orës 09:00 deri 14:00. Informata më të hollësishme mund të merren në klubet e qendrave të punësimit, në telefonin 02/3111-850, si dhe në ueb faqen e Agjencisë së Punësimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut www.av.gov.mk dhe Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale të Republikës së Maqedonisë së Veriut www.mtsp.gov.mk

AGJENCIA E PUNËSIMIT E REPUBLIKËS SË MAQEDONISË SË VERIUT


Urim HASIPI

Tetovë, 5 mars - Me një seancë solem-ne është shënuar Dita e Komunës sëTetovës që është 3 marsi. Me këtërast, edhe është inauguruar salla ere e këshillit komunal të Komunëssë Tetovës, e cila ka qenë në gjendjetë mjerueshme. Në ekspozenë e saj,kryetarja e Komunës së Tetovës kanumëruar disa nga të arriturat e ko-munës duke ka nënvizuar se komu-na punon në projekte afatgjate.“Këtë vit ne filluam dhe finalizuamdisa nga projektet infrastrukturoretë cilat janë shumë të rëndësishmepër funksionimin e përgjithshëm tëqytetit. Arritëm të asfaltojmë dherikonstruojmë rrugën ‘Murat Baf-tijari’, me vendosjen e ndriçimit pu-blik, ndërrimin e tërësishëm të rrje-tit të ujësjellësit, si dhe vendosjennëntokësore të rrjeteve elektrikedhe telekomunikacionit. Këtë muajdo të përfundojmë edhe trotuaret ekësaj rruge, e cila ka një rëndësi tëveçantë ekonomike për qytetin, siqendër e ndërmarrësisë artizanaledhe veprimtarisë autentike. Në vitinqë kaloi përfunduam dhe vendo-sëm në funksion edhe Urën e Ka-zazëve. Kjo urë, e cila lidh 2 anët e

qytetit përgjatë lumit Shkumbin,bart mbi vete edhe epitetin e njëtrashëgimie jo aq të largët kulturo-re, dhe që sot është padyshim njëvlerë e shtuar edhe për sa i përketqarkullimit efikas të automjetevedhe qytetarëve në këtë pjesë të qy-tetit”, tha në fjalimin e saj kryetarjae Komunë së Tetovës, Teuta Arifi.Më tej, ajo premtoi edhe më shumëinvestime në të ardhmen. “Viti 2019do ta gjejë Tetovën me bulevardedhe rrugë të reja. Banka Botëroremiratoi projektin për vazhdimin ebulevardit të rrugës Industriale nëgjatësi prej 670 metra, që do tëdepërtojë përmes Qendrës sporti-ve deri tek Kazerma e Qytetit për tëshkarkuar sadopak trafikun engarkuar urban. Fillimi i ndërtimittë urës në rrugën Shipkovicë - Bro-dec, projekt ky në vlerë prej 7.5 mi-lionë denarë, që financohet pjesëri-sht nga Byroja për Zhvillim Rajonal

me bashkëfinancim nga Komuna eTetovës. Në bashkëpunim me Mini-strinë e Mjedisit Jetësor dhe Plani-fikimit Hapësinor nënshkruam kon-tratën për ndarje të mjetevefinanciare në vlerë prej 5 milion de-narësh, me të cilat do të bëhetprojektimi dhe përgatitja e doku-mentacionit teknik, për ndërtim tësistemit të kanalizimit dhe trajtimittë ujërave të zeza në fshatrat e malë-sisë së Tetovës”, theksoi kryetarjaArifi. Sipas saj, shlyerja e borxhevenga ana e qeverisë do të mundësojënjë zhvillim më të shpejtë të qytetitdhe një komunë më efika-se.“Vendimi i Qeverisë për të shlyer51 për qind të borxheve të komuna-ve është një mundësi e mirë për tëdalë përfundimisht nga fenomeni iborxheve të trashëguara dhe lloga-rive të bllokuara nga përmbaruesit.Paralelisht me këtë, ne do të vazh-dojmë edhe më tej që përmes

zvogëlimit të obligimeve afatgjatedhe rritjes së të hyrave komunale, tëpërforcojmë kapacitetet vetanakepër administrim sa me efikas me re-surset financiare, me qëllim tëzvogëlimit të varësisë nga transferete pushtetit qendror”, deklaroi Arifi.Më pas, janë ndarë mirënjohje përarritje në sfera të ndryshme. Si inve-stim më i madh për vitin e kaluarështë ndërtimi i hotelit Mercure. Poashtu mirënjohje është ndarë edhepër klubin e futbollit Shkëndija që ushpall kampion vitin e kaluar dheklubin e karatesë Fati. Mirënjohje undanë edhe për Shoqërinë Kulturo-Artistike “Xheladin Zeqirin”, “Jehonae Malësisë së Sharrit”, për udhëhe-qësinë e Njësisë së zjarrfikësve UkaAliti, për festivalin për fëmijë Bletë-zat, në sferën e karrierës dhe gazeta-risë për Artan Skenderin, në arsimpër Suzana Ramadani dhe disa per-sonave të tjerë.

Tetovë, 5 mars - Gjatë muajit të ka-luar, në rajonin më të gjerë të Te-tovës, në kontrolle të rregullta sidhe gjatë aksioneve kontrolluesetë përforcuara, gjithsej janë kon-trolluar 4414 automjete, ose 545 au-tomjete më tepër, krahasuar meperiudhën e njëjtë të vitit të kaluar.Gjatë këtyre kontrolleve janë zbu-

luar 1546 kundërvajtje në trafik.Gjatë kësaj periudhe nga trafikujanë larguar 40 automjete, prej tëcilave 23 për shkak se kanë marrëpjesë në komunikacion me regji-strim të skaduar, 17 për shkak tëparregullsive teknike të automje-teve. Gjithashtu, nga trafiku janëlarguar edhe 190 vozitës, prej të

cilëve 94 nuk kanë poseduar pa-tentë shoferi, 30 vozitës kanë drej-tuar veturën nën ndikim të alkoolit,si dhe 59 vozitës fillestarë, që nuk ujanë përmbajtur përkufizimeve tëparapara ligjore, që parashihen përkëtë kategori të pjesëmarrësve nëtrafik, kurse 6 vozitës kanë drejtuarautomjetin e tyre gjatë kohës së

masës mbrojtëse “ndalesë”. Për pe-riudhën për të cilën bëhet fjalë,janë përgatitur, gjegjësisht janëdorëzuar 835 fletëpagesa të dety-rueshme për kundërvajtje dhe 425fletëpagesa për kundërvajtje.Krahas kësaj, 286 vozitës kanëmarrë vërejtje me shkrim, 90 vo-zitësve përkohësisht u është kon-

fiskuar patenta e shoferit dhe 55 tëtjerëve lejet e qarkullimit. Për shkaktë parkimit në vende të gabuaraapo parkimit jo të rregullt, gjatëmuajit të kaluar në mënyrëadekuate janë sanksionuar dhekanë qenë të larguara me karrotrecgjithsej 186 vetura edhe atë në pje-sën qendrore të Tetovës. (U.H)

Gripi i merrjetën një 14-vjeçariShkup, 5 mars - Në KlinikënUniversitare të Sëmundje-ve Infektive dhe GjendjeveFeribile për shkak të kom-plikimeve ka ndërruar jetënjë 14-vjeçar. Siç infor-mojnë nga Ministria eShëndetësisë, fëmija para-prakisht ka qenë i sëmurëedhe me paralizë cerebra-le. Sipas të dhënave të In-stitutit të Shëndetit Pu-blik, deri në fund të muajittë kaluar janë raportuar3209 raste me simptomatë gripit, ky është rasti ipestë i vdekjes nga gripi iregjistruar për këtë sezongripal. Një javë më parë,po nga gripi ndërroi jetënjë vajzë 12-vjeçare dhenjë burr 80-vjeç.

Në janareksporti 415milionë euroShkup, 5 mars - Në janar tëkëtij vitit në vend gjithsejjanë eksportuar mallra nëvlerë prej 25.534 miliardëdenarëve apo 415.058 mi-lionë euro që është për 1.9për qind më pak në kraha-sim me periudhën enjëjtët nga viti paraprak,derisa gjithsej janë impor-tuar mallra në vlerë prej35.037 miliardë denarë,gjegjësisht 569.598 mi-lionë denarë, që është për1.4 për qind në krahasimme periudhën e njëjtë ngaviti paraprak. Sipas të dhë-nave të Entit shtetëror përstatistikë, deficiti tregtarnë janar të vitit 2019 arrin9.503 miliardë denarë apo154.540 milionë euro,ndërsa mbulimi i importitme eksportin arrin 72.9për qind. Sipas vëllimit tëpërgjithshëm të këmbimittë jashtëm tregtar, në ja-nar këtë vit më shumëështë tregtuar me Gjer-maninë, Britaninë eMadhe, Greqinë, Kinëndhe Bullgarinë.

Shkup, 5 mars - Nëntë persona kanëmarrë lëndime të lehta trupore nëtetë aksidente trafiku prej gjithsej12, që kanë ndodhur gjatë 24 orëvetë fundit në rajonin e Qytetit tëShkupit. Në katër aksidente janëshkaktuar dëme materiale. Policianga komunikacioni ka përjashtuar33 shoferë të cilët ke anë drejtuar

automjetet me shpejtësi më tëmadhe nga e lejuara, tre të cilët ekanë drejtuar automjetin nënndikimin e alkoolit, 19 para se tëmarrin patentën e shoferit dhe trefillestarë. Janë përjashtuar edhenjë automjetin me probleme tek-nike, shtatë të pa regjistruara,ndërsa me automjetin special “kar-

rotrec” janë ngritur 77 automjete.Janë dënuar edhe 102 shoferë përparkim jo të drejtë. Janë sanksio-nuar edhe dy këmbësorë të cilëtkanë kaluar jashtë vendkalimit përkëmbësorë, tetë shoferë të cilëtkanë kaluar udhëkryqin në dritë tëkuqe, një shofer i cili nuk u kadhënë të drejtë kalimi këmbësorë-

ve në vendkalimin e shënuar përkëmbësorë, dy për rreshtim jo tëdrejtë dhe dy për tejkalim jo tëdrejtë. Janë dënuar edhe 25 sho-ferë për mos mbajtje të rripit të si-gurimit gjatë drejtimit të automje-tit dhe 27 për shfrytëzimin etelefonit celular gjatë drejtimit tëautomjetit motorik.

Për një muaj kontrollohen 4414 automjete///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Parkim jo të drejtë, gjoba për 102 shoferë ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

MIRËNJOHJE PËR ARRITJE NË SFERA TË NDRYSHME

Shënohet Dita eKomunës së Tetovës

Më pas janë ndarëmirënjohje për arritjenë sfera të ndryshme. Siinvestim më i madh përvitin e kaluar ështëndërtimi i hotelitMercure. Po ashtumirënjohje është ndarëedhe për klubin efutbollit Shkëndija që ushpall kampion vitin ekaluar. Mirënjohje undanë për edheShoqërinë Kulturo-Artistike “XheladinZeqirin” dhe përudhëheqësinë eNjësisë së zjarrfikësve,Uka Aliti.

Koha

10 FORUMKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

E p

ërd

itsh

me

in

form

ati

ve

ww

w.k

oh

a.m

k

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Sloboden Pecat” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e martë,5 mars 2019 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor përgjegjës: Emin AZEMI | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: [email protected] | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • [email protected]; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Koh

a

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

Sipas një raportimi të gazetësamerikane "WashingtonPost", komandoja kibernetikee ushtrisë amerikane e krijuar

pak më kohë më parë e bllokoi tërë-sisht në ditën e zgjedhjeve për kon-gresin amerikan hyrjen në internettë "Agjencisë për Studimet e Interne-tit" të Shën Peterburgut, e njohuredhe si "ushtria robotike" e Kremli-nit. Kjo solli shqetësim dhe irritimtek funksionarët në Rusi. Sipas tëdhënave të gazetës, kjo agjencifshihet pas ndërhyrjes ruse nëzgjedhjet presidenciale në SHBA nëvitin 2016 dhe aktiviteteve të tjeranë shtetet perëndimore. Me gjasëajo financohet nga miliarderi Jev-geni Prigoshin, që thuhet se kalidhje të afërta me Putinin. Ai dy-shohet edhe si dora që paguan mi-licët rusë në Ukrainën Lindore, Siridhe Afrikë. Ekspertët e ushtrisëamerikane ia kanë dalë të kapinmailat dhe shkëmbimet e njoftime-ve të punonjësve të njësive kiberne-tike të shërbimit sekret rus. Ushtriaamerikane ka lënë lajme, që në sytëe rusëve nuk duhet të lenë asnjë dy-shim: ata njihen dhe vëzhgohen.

Putini e ka parë perëndimin derimë tani si të dobët, por më shumëka pritur një qëndrim defensiv.Gjithmonë ai ia ka dalë të jetë njëhap më përpara, qoftë në luftën nëGjeorgji në vitin 2008, në vitin 2014në Ukrainë, në vitin 2015 në Siri eatë 2016 në SHBA. Nëse raportimi i"Washington Post" është i saktë,Shtëpia e Bardhë nën Donald Trumpka vendosur të ndërrojë kahun ethikës dhe të kryejë kësaj here vetënjë sulm. Kjo gjë sigurisht duhet taketë bërë Putinin të mendohet. Pormos prisni që ai të dorëzohet mekaq. Atij i vjen rrallë në mendje idejae tërheqjes taktike, sepse me këtëdo të tregonte dobësi. Putin e merrçdo gjë personalisht. Vëmendja, qëdo të sillte me vete një sulm i tillënga Uashingtoni do të ishte poshtë-rim për të. Megjithatë kjo nuk do tëthotë, që ai do të urdhërojëmenjëherë trupat e tij kibernetiketë kundërsulmojnë. Kreu i Kremli-nit preferon një luftë asimetrike. Ainuk kundërgodet menjëherë dheasnjëherë me të njëjtat armë. Pormegjithëse Donald Trump ia kazënë vendin Putinit si kampion botei pakalkulueshmërisë, vetë Putini esheh veten si mjeshtër të surprizavegjeopolitike.

Një qëllim i Putinit mund të jenëzgjedhjet presidenciale në Ukrainëmë 31 mars. Në vendin e aneksuar

apo pushtuar pjesërisht nga Rusia,është edhe më e lehtë se në SHBA tëshkaktosh kaos. Po ashtu aftësitë eUkrainës për sigurinë në rrjet janëshumë më pak të zhvilluara se ato tëRusisë. Mund të priten lajme pro-vokuese të rreme që kanë si objektsektorin bankar apo qendrat e furni-zimit. Qëllim tjetër: Zgjedhjet eardhshme europiane në maj. Edhenëse partitë euroskeptike populistedo të bien pak në elektorat, Putindo të vazhdojë t'i mbështesë ato, poashtu si edhe parti të majta besnike.Objektivi i tij: Një Parlament Euro-pian që ndihmon në thellimin e

hendeqeve brenda BE.E të mos harrojmë Britaninë e

Madhe: Në agjendën e Putinit mesiguri mund të jetë edhe mbështetjae partisë laburiste të Jeremy Corbyn.Qëndrimet kritike të Corbyn kun-drejt NATO-s apo gatishmëria përtë dëgjuar argumentet e Moskës ebën atë një pasues të dëshiruar pasTheresa Mayt, pavarësisht si shkojnëpunët me Brexit. Putin mund edhetë testojë rezistencën e infrastruk-turës së NATO-s në kahun lindor tësaj në vendet baltike. Kushedi se përçfarë arsye, Moska beson, se atyështë pika e dobët e NATO-s. Aty Pu-

tini e ka më të lehtë të tregojë mu-skujt. Qëllimi final do të jetë vetëSHBA. Kongresi me shumë gjasa dotë vendosë për sanksione të rejakundër Rusisë. Në listë mund të jenëdy masa që duhet ta prekin VladimirPutinin drejtpërdrejt. Fillimisht kon-gresi dëshiron që të gjitha ministritëe SHBA të bëjnë publike informa-cionet që kanë mbi shëndetin e Pu-tinit. Përveç kësaj, kongresi pritet tëkërkojë një hetim për vrasjen e kri-tikut të Kremlinit, Boris Nemcov nëndrejtimin e SHBA. Nemcov u vra nëshkurt 2015 shumë pranë Kremlinit.Autorët e dyshuar janë kapur dhedënuar. Por se kush qëndron pasvrasjes dhe kush e dha porosinë përtë mbetet e paqartë. Policia e kon-trolluar nga Kremlini dhe drejtësia ikanë penguar hetimet deri më tani.Shanset që këtë ta zbulojë FBI-jadhe CIA janë të vogla. Por thjeshtpërmendja e vrasjes gati barazohetme fajësimin e Putinit. Në të dyjarastet, Putini nuk ka rrugë tjetër, veç-se të reagojë. Një objektiv tjetërmund të jenë edhe zgjedhjet para-prake presidenciale në SHBA. Pritetqë Rusia të ndërhyjë edhe në këtozgjedhje paraprake vitin e ardh-shëm. Lufta e parë kibernetike ebotës sapo ka filluar. (DW)

Kundër Putinitduhet tamarrësh vetësituatën nëdorë. Kështumendoi ndoshtaushtriaamerikane kurkreu sulmekibernetikekundërshërbimit sekretrus. Por Putinido tëkundërpër-gjigjet

KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS

Lufta e parë kibernetike e botës NgaKonstantin EGGERT

Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.

Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.

11FORUMKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Adem Jashari në Kosovën e pasluftës NgaJUSUF BUXHOVI

Opinioni kosovar sot ështëi mbërthyer brenda klla-pave: presidenti historikdhe komandanti legjen-

dar. Realiteti brenda të cilave sotjeton qytetari ynë në vazhdimësibën trysni mbi ndërgjegjen e tijhistorike sa epitetet e tilla duken sieufemizma që mbulojnë njëgjendje irracionale të jetës shoqë-rore të këtij aktualiteti tonë. Sa mëshumë kohë që shkon dhe sa mëshumë që konsolidohet një pro-ces historik gjithnjë e më shumëvjen duke u kristalizuarndërgjegjja historike, e cila shtronshumë imperativë jo vetëm ngaindividë dhe grupime shoqërore,por edhe nga qytetari i zakon-shëm, të bëjë një ridimensionimtë këtij procesi historik.

Tani u shënua 17-vjetori i rë-nies së “komandantit legjendar”Adem Jashari.

Kush është në të vërtetë ko-mandanti legjendar Adem Jasha-ri në këtë kostelacion të ndryshue-shëm mental, cila është përmasa etij reale dhe vendi në këtë proceshistorik?

Dy janë pozicionet reale:a)Madhështia e sakrificës, dheb)Roli i tij në formacionet së

pari politike e së fundi ushtarake.Adem Jashari, si prijatar i

gjithë familjes Jashari, së bashkumë të vëllain, Hamzën, për shkaktë një sakrifice të jashtëzakonsh-me, që tejkalon modelin e OsoKukës, ofron shembullin e sakri-ficës sublime për një ide, idenë eshtetit të Kosovës dhe lirisë së po-pullit të Kosovës. Në këtë sakrificëkaq të dhembshme sa ështëshndërruar në një metaforë qëpërfshin sakrificën kolektive paçmim, për një ideal. Përmasa e kë-saj sakrifice ka bërë që emri iAdem Jasharit, që nënkupton tëgjithë familjen, të marrë një refe-rencialitet jo vetëm politik, poredhe shpirtëror. Nuk është i rastitlindja edhe sloganit të njohur, merastin e shpalljes së Kosovës shteti pavarur: “Bac, u krye!”, e cila mëvonë pëson modifikime të ndry-shme, por gjithnjë duke ruajtur nëthelb atë mesazhin kryesor se sak-rifica është me vend apo edhe seajo po shpërdoret. Mirëpo, esencae mesazhit mbetet e pandryshuar:ideali për të cilin u bë sakrificaduhet të jetë i përhershëm dhe seështë figura e tij duke u mitizuarështë ngritur në piedestalin e liri-së prej nga sheh gjithçka dhe qëna qorton.

Mirëpo, figura e Adem Jasha-rit, duke qenë se është reale, se kanjë histori, e cila ka pësuar tran-

sformime të ndryshme, na dety-ron ta trajtojmë këtë histori të per-sonalitetit brenda një kornize rea-le aq sa edhe historike.

Adem Jashari, Hamzë Jasharidhe e gjithë familja Jashari që ngafillimi i viteve të nëntëdhjeta kaqenë e angazhuar në procesin po-litik të shtetndërtimit, të cilës i kaprirë LDK-ja. Madje në këtë an-gazhim shtetndërtues kjo familjeështë dalluar për seriozitetin e an-gazhimit, qoftë kur është fjala përorganizimet e aktivitetit në nivelpolitik, por edhe në nivele të tjera,siç është kontributi i Rifat Jasharitrreth Fondit të Republikës së Ko-sovës, i cili më vonë në mënyrëpezhorative u quajt si “Fondi i Trepërqindëshit”, që realisht i mban-te gjallë segmentet kryesore tëjetës institucionale në Kosovën eatëhershme. Mirëpo, aktiviteti i tijnuk përmbyllet vetë në aktivite-tet rreth përditshmërisë politikenë jetësimin e një projekti ideal,sepse përfundimi i këtij procesikërkonte edhe angazhime të for-mave të tjera.

U pa qartë se pa një veprimushtarak nuk mund të jetësohetderi në fund projekti historik i Ko-sovës shtet i pavarur dhe sovran.Me kohë, duke evoluar proceset,edhe lëvizja shqiptare në Kosovëpër pavarësi ndryshoi modalitetete veprimit, duke e hetuar qartazise pavarësia nuk mund të reali-zohet vetëm me metoda paqëso-re.

LDK-ja madje që vitet e hersh-me e kishte të ashtuquajturin pla-nin “B”, domethënë organiziminushtarak. Opinionit tonë nuk iështë shumë e njohur një marrë-veshje midis dy shteteve atij sh-qiptar me atë kosovar për një ba-shkëpunim ushtarak,problematikë kjo që shtrohet tevepra “Kosova” në pesë vëllime sidhe në botimin anglisht. PrandajAdem Jashari është ndër prijatarët

e zbatimit të marrëveshjes mes dypresidentëve, Ramiz Alisë dhe dr.Ibrahim Rugovës, për përgatitjen eformacioneve ushtarake dheshndërrimin e tyre në formacioneoperative që në rrethana të cak-tuara do të futen në territorin eKosovës dhe do të merren me or-ganizimin e luftës në të gjitha ni-velet.

Të gjithë e dimë përbërjen eformacionit të djemve të rinj qëushtruan në Surrel, midis të cilëveshquhen Adem Jashari, Sali Çekaj,Zahir Pajaziti dhe shume emra tëtjerë që me të drejtë trajtohen sinismëtarë të organizmit ushtaraknë territorin e Kosovës.

Cili ka qenë roli i Adem Jasha-rit dhe i këtij formacioni ushtarakmbetet që më vonë të trajtohetnga historiografia ushtarake, e cilado të merret me shqyrtimin e stra-tegjive dhe doktrinave ushtarakeqë do të zbatoheshin në rast të fil-limit të luftës në Kosovë, gjë që ecila edhe ndodhi. Mirëpo, një gjëështë e qartë: lufta në Kosovë mo-mentin e vet të fillimit e ka në sul-min e policisë dhe ushtrisë serbembi familjen Jashari dhe me sak-rificën e Jasharajve.

Roli i Adem Jasharit në këtëluftë është trajtuar në mënyra tëndryshme. Rënia e tij jo në ditëtkur ndodhi sakrifica e madhe, porpak kohë më vonë, filloi të misti-fikohet dhe vetë personaliteti i tijtë vishet me një vel mistik sa qëpër një kohë të shkurtër nga reali-teti historik kalon në legjendë.

E vërteta është se Adem Jasha-ri e filloi luftën, por jo bashkë meformacionet ushtarake, si ato tëLabinotit e as të tjera, që u for-muan paralelisht, me synimin qëta zënë një hapësirë boshe ekrijuar atëherë nga paqartësitëedhe te subjektet tona institucio-nale, por edhe nga vetë defensivae faktorit ndërkombëtar në raportme zhvillimet e reja. Në këtë kon-stelacion figura e Adem Jasharitna del tejet komplekse. Në njërënanë, ai vishet me një vello legjen-de, duke ia mbyllur një histori tëjetës dhe të veprës, dhe në anëntjetër, megjithatë, si personalitet imistifikuar apo pa këto elemente,ai mbetet një nyje kyçe në zhvilli-met ushtarake.

Është e vërtetë se ai i ka takuarvetëm një formacioni ushtarak,grupacionit që në vijën institucio-nale është dërguar të ushtrojë nëpoligone të ndryshe ushtarake meqëllim që të krijohet një kuadër ipërgatitur për ta organizuar dhezhvilluar një luftë çlirimtare. Si itillë ai ishte dhe duhej të mbetej

një ndërlidhës, personalitet që sipak kush do të mundësonte tëlidhej politika me luftën.

Dihet mirëfilli për njëdhjetëvjeçar është zhvilluar njëpolitikë dhe një proces shtetndër-timi, ku në sipërfaqe ka qenë pari-mi i politikës pa luftë. Pas disa vi-teve në sipërfaqe del konceptitjetër, prapë i çalë, i luftës pa poli-tikë. Këto mangësi sot po i vuanshteti i ri sepse në momentet kyçetë historisë nuk arriti të bëjë njëunifikim, një front të përbashkëtlufte dhe një përfaqësim politik.Ky vakum, të cilin është përpjekurta përmbush personaliteti i AdemJasharit, por që mbeti i parealizuarpër shkak të ngjarjeve në të cilatrolin kryesor e pati Adem Jasharidhe familja e tij. Po të përmbushejky vakum institucional sot as dotë kishte nevojë për gjykata spe-ciale e as për status dualiteti të sh-tetit, sovraniteti i të cilit jo vetëmse është i brishtë, por cenohet nëtë gjitha mënyrat.

Vetëm me Adem Jasharin, sipersonalitet pa aureolë mitike elegjendare, Kosova do të kishte atëhomogjenitetin e domosdoshëmpolitiko-ushtarak, të cilin nuk e kadhe për të cilin sot po paguan njëtagër të rëndë.

Vepra dhe jeta e Adem Jasharitnga pozicioni i sotëm shtron ne-vojën për një rishqyrtim të pozi-cionit që domethënë heqjen e au-reolave të tymit mbi të dhekthimin e meritave reale historike.Nëse vitet e nëntëdhjeta, deri nëshpërthim të luftës, janë shquarmë një homogjenizim nacionalpara rrezikut të mundshëm të njëkonflikti më të gjerë që do të pa-sonte pas dekompozimit të ish fe-deratës jugosllave, me fillimin eluftës ky lloj homogjeniteti ra, ubë fragmentimi i forcave politikedhe i popullatës në përgjithësi,duke e kaluar popullatën nëpërKalvarin e një përndjekje që equajtën biblike, periudha e pa-sluftës kaloi në përpjekjen përmonopolizim të institucioneve nëfillim parashtetërore e pas shpal-ljes së pavarësisë edhe shtetëro-re.

Prandaj ky despotizëm që po ekarakterizon gjendjen e këtij shte-ti është pasojë edhe e mjegullimittë rolit të personaliteteve të cak-tuara që na i dha ajo periudhë evrullshme. U harrua sakrifica emadhe e Jasharëve, Deliajve, Ah-metajve dhe e Reçakut, që ishteuvertura për një ndërhyrje ushta-rake të Perëndimit në emër tëshpëtimit të një populli nga gje-nocidi.

E vërteta është se Adem Jasha-ri dhe familja e tij, bashke me shu-me familje të tjera të njohura tëKosovës, ranë në emër të shtetit,në emër të përfundimit të një pro-cesi historik të filluar nga shumëbreza para nesh për një shtet qëdikur quhej Dardani dhe që ishteepiqendër e zhvillimeve botërore.

Kështu, Adem Jashari mbetetshembull i sakrifikimit për shte-tin. Edhe të gjithë luftëtarët e tjerëqë dhanë këtë e vetë e dhanë pikë-risht për këtë shtet, që duhet tëjetë shenjtëri.

Klasa e sotme politike e ka har-ruar mesazhin e përjetshëm tësakrificës së Jasharëve dhe të fa-miljeve të tjera, duke e shndërruarkëtë shtet në një monedhë për ku-suritje për shkak të ambicievevetjake, në një projekt që nuk po idihet fundi.

Me tradhtinë ndaj amanetit tëJasharëve nuk po tradhtohetvetëm mesazhi i një sakrifice, poredhe një investim ndërkombëtar.Miqtë tanë ndërkombëtarë, falëtë cilëve na sot e kemi këtë shtet,janë shumë të dëshpëruar me ne,me mungesën e logjikës së sh-tetformimit, me personalizimin epushtetit, me monopolizimin e in-stitucioneve. Dhe që të gjitha këtojanë larg praktikave demokratiketë botës .

Ky vend nuk ka nevojë përpraktika revolucionare, nuk ka ne-vojë për ikonografi dhe stoli revo-lucionare, të cilat nxjerrin në pahnjë gjë: monopolin mbi të vër-tetën e aq më tepër monopolinmbi pushtetin institucional të tëgjitha niveleve. Sukseset në jetënuk maten me disfata po me fito-re. Është koha që kjo mendësi slla-ve të hiqet nga të menduarit tonëpër historinë dhe filozofia jonë hi-storike.

Ridimensionimi i një procesihistorik dhe i figurave përfaqësue-se të saj shtron një nevojë të pae-vitueshme: kthimin e dëshmorëvedhe gjithë atyre që kanë luftuarpër shtetin e Kosovës nga pronapartiake në pronë të përgjithsh-me se ata janë personalitete qëdolën prej popullit dhe duhet t’ikthehet popullit, të jenë pronë e tëgjitha partive e jo instrumente përluftën për pushtet.

Vetë kështu mund të kemi hi-stori reale dhe një të ardhmejokonfliktuale.

Herëdokur do t'iu jepet lloga-ri brezave që vijnë për veprimta-rinë e sotme. Njeriu e jeton jetënqë të dalë faqebardhë para breza-ve që vijnë.

Prishtinë, më 8 mars 2015

(Ripostim me shkas, që tëqartësohet sa më shumëroli dhe vendi i tij nëprocesin historik tështetformit të Kosovës nërrethanat e mistifikimevedhe mitizimeve ndër mëspekulativet për nevojat epolitikës ditore....)

12 MOZAIKKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Kur dëgjon për transformimeturbane, mendja të shkon tek qyte-tet e mëdha si Singapori, Dubai apoHong Kongu me qiellgërvishtësetmadhështore. Ose tek qytetet meavantazhe teknologjike si San Fran-sisko. Por ka dhe qytete të vogla tëcilat po përfshihen ne këtë revolu-cion urban. Shembulli konkretështë Kalasatama, një qytezë nëdalje të Helsinkit në Finlandë.

Kjo zonë po rindërtohet nga epara, me sisteme të cilat shkurtojnënë kohë për të gjitha funksionetnga mbledhja e mbetjeve, e deritek parqet e fëmijëve. Në qytete tëtilla, ku çdo ndërtesë është në funk-

sion të qytetarëve jeta është më elehtë. Dhe pse 3,500 njerëz jetojnënë Kalasatama, mendohet që në2030 aty të banojnë 25,000 njerëz

dhe të krijohen 10.000 vende tëreja pune. Në 2050 sipas raportittë UN, mendohet që 68% e njerëzi-mit të jetë përqendruar në zonat

urbane. Ky nuk është një fenomeni ri, pasi këto ndryshime kanë kohëqë ndodhin, duke nisur që nëshekullin e 17-të në Amsterdam. Në

qytete me trashëgimi kulturore siMatera, ku e vjetra jeton bashkeme të renë, janë gjetur metoda tëbashkëjetesës.

Novacioni më i ri është pikëri-sht qyteti 5g, një strukturë e tillëndihmon qytete të tilla si Matera,të përvetësojnë teknologjitë e rejapër shumë funksione. Ekspertetmendojnë se Matera do të jetë qy-teti i parë ku do të vendoset në zba-tim ky projekt. Gjithashtu dhe qyte-tarët e këtyre qyteteve do tëpërshtaten gradualisht me tekno-logjitë e zgjuara (smart) ku çdokërkesë i përgjigjet një programapo App.

Në fund të viteve 2030jetëgjatësia mesatare për burratshqiptare do të jetë 80 vjeç dhepër gratë 83.5 vite, sipas projek-sioneve bazë të INSTAT të pu-blikuara këto ditë. Në fund të vite-ve 2030 jetëgjatësia mesatare përburrat shqiptare do të jetë 80 vjeç

dhe për gratë 83.5 vite, sipasprojeksioneve bazë të INSTAT tëpublikuara këto ditë. Në vitin 2017,jetëgjatësia në lindje u llogarit 77.1vite për burrat dhe 80 vite përgratë. Kjo do të thotë se gratë je-tojnë rreth 3 vite më shumë seburrat. Kjo distancë parashikohet

të ruhet edhe përgjatë dekadës nëvijim. Projeksionet e jetëgjatësi-së morën për bazë indikatorinjetëgjatësinë në lindje. Jetëgjatë-sia në lindje varet nga gjinia se-pse natyralisht gratë kanë gjith-monë jetëgjatësi më të lartë seburrat. Të tria hipotezat e INSTAT

projektojnë rritjen e jetëgjatësisënë lindje, por me ritme të ndrysh-me sipas varianteve. Jetëgjatësia eburrave paraqitet që tani në nive-le të larta (77,4 në vitin 2018) kësh-tu që ritmi i rritjes së saj ështëprojektuar të jetë më i ulët se ai igrave.

I nxehtishkatërronjetën nëoqeane sikur zjarretnë maleValët e të nxehtit që po prekinoqeanet e planetit janë inten-sifikuar ndjeshëm dheshkencëtarët paralajmërojnëse po vrasin jetën marine ash-tu siç bëjnë zjarret me pyjet.Dëmi i shkaktuar është i madhpër njerëzimin që varet tekoqeanet për oksigjen, ushqim,mbrojtje nga stuhitë dhe lar-gimin e dioksidit të karbonitnga atmosfera.Ngrohja globale po rrit gra-dualisht temperaturën mesa-tare të oqeaneve por studimimë i fundit i shkencëtarëveështë e para analizë globale si-stematike e valëve të të nxeh-tit tek oqeanet, kur tempera-turat arrijnë nivele ekstremepër pesë ditë radhazi ose mëshumë. Studimi arrin në për-fundimin se valët e të nxehtitpo shpeshtohen gjithnjë e mëshumë, po zgjaten dheashpërsohen, me numrin editëve të nxehta që janë trefi-shuar në vitet e fundit.Në terma afatgjata, numri iditëve të nxehta është rriturme më shumë se 50 për qindnë 30 vitet e fundit krahasuarme periudhën 1925-1954. E merritjen e temperaturave, alga,korale dhe shumë gjallesa ma-rine po humben që nga Ka-lifornia e deri në Australi apoSpanjë.

Koha ka kaluar për periudhën everës dhe të dimrit. Për këtë janë tënjë mendjeje Komisioni i BE-sëdhe Parlamenti Europian. Komi-sionet përkatëse të Parlamentit tëBE duan që deputeti europian iCDU-së, Peter Liese të punonte mengulm për çështjen e kohës. Taniqë Komisioni i transportit i dha meshumicë votat, ai mund të fillojëtë punojë në fund të marsit mePlenumin. Por i mungon për këtëaprovimi i 28 shteteve të BE.

Njoftimi i Presidenti të Komi-sionit të BE, Jean Claude Junckertë bërë në muajin shtator se ndry-shimi i orës do të hiqet shumë sh-pejt, dëshmoi se ishte njoftim i pa-rakohshëm. Ky ka qenë rezultatiqë ka dalë nga sondazhet e bërame qytetarët e BE. Pa e pritur këtërezultat, doli se 80 për qind e shu-micës mendojnë se ndryshimi iorës nuk është më në përputhjeme realitetin. Sidoqoftë sondazhetnuk ishin reprezentative, sepse tremilionë nga 4,6 milionët që votuanishin nga Gjermania. Diplomatët eBE nga vendet e tjera të vogla uankuan se Komisioni i BE kërkonqë të detyrojë vendet e tjera tëplotësojnë dëshirën gjermane. Kë-shtu që Komisioni i BE duhet të fre-nohet me çdo kusht. Juncker don-te të hiqte ndryshimin e orës që nëkëtë pranverë, në mënyrë që parazgjedhjeve europiane të majit të

mund të pretendojë se ështëndjekur dëshira e popullit. Por sh-tetet anëtare kërkuan afate kalim-tare deri më 2021. Gjërat e miraduan kohë të vijnë, sidomos në BE.Si kompromis për heqjen e “rregul-lave për ndryshimin e orës” ështëvendosur viti 2020, në pranverëapo në vjeshtë.

Por tani, thuhet që në muajiqershor ministrat e vendeve anëta-re të marrin për herë të parë ven-dim se kur dhe ku do të vlejë cilakohë. Sepse disa anëtarë të BE,mes të cilave Britania e Madhe,Greqia dhe Portugalia, duan që t’imbajnë rregullat e vjetra dhe tëkenë ndryshimin e orës dy herë nëvit në verë dhe në dimër. Qipro, Ho-landa, Danimarka, Franca dhe Ir-

landa nuk kanë marrë ende ven-dim. Shtetet e tjera duan ta heqinndryshimin e orës, por duhet tëvendosin cilën nga kohët do tëzgjedhin, atë të dimrit apo atë tëverës.

Pse zgjat kaq shumë kjo gjë, eshpjegon deputeti europian Liesepër Deutsche Wellen: “Duhet kohëpër t’ i dhënë mundësinë vendeveanëtare që të koordinohen. Do tëishte e rëndësishme nëse do të ki-shim të njëjtën orë në gjithë sipër-faqen”. Nëse në të ardhmen do tëudhëtohet nga Hamburgu në Ho-landë dhe Belgjikë apo Francë,atëherë ora duhet të ndryshohettë paktën një herë dhe jo tre. Kom-panitë e fluturimeve ajrore, heku-rudhave, ndërmarrjeve të tran-

sportit duhet të përshtaten. “Porpër këtë nuk duhen dy vjet. Kjo gjëmund të bëhet edhe më shpejt,”thotë eksperti i kohës për partinëkonservatore. Pjesa më e madhe evendeve të botës nuk e njohinndryshimin e orës, vetëm 73 prejtyre e bënë këtë vit. Ka shtete në tëcilat ora ndryshon vetëm në njëpjesë, sipër shembull në Kanadaapo SHBA. 69 shtete e kanë hequrndryshimin e orës, që kanë pasurmë parë. BE ka tre zona kohore,nga Portugalia në perëndim derinë Qipro në lindje. Edhe tregu ibrendshëm ose planet e fluturimitnuk janë penguar të funksionojnë.E sigurt është sidoqoftë se ndry-shimi i orëve do të prezantohet 30marsin e ardhshëm.

A janë qytetet e vogla më të “zgjuara”?

Më 2030 në Shqipëri burrat do të jetojnë 80 e gratë 83.5 vjet

Më 2021 do të hiqetndryshimi i orës

Në vitin 2021 duhet tëhiqet ndryshimi i orës.Të paktën në disashtete të BE. Pse pozgjat kaq shumë, nukkuptohet

13Koha, e mërkurë, 6 mars 2019

Një burrë holandez, i cili ështëi martuar me britaniken, Shami-ma Begun, e cila është larguar përt’iu bashkuar grupit militant, Shte-

ti Islamik (IS), thotë se dëshiron tëkthehet në Holandë së bashku metë dhe djalin e tyre të porsalindur,ka raportuar BBC.

Yago Reidijk, 27 vjeç, duke folurnga një qendër e ndalimit qëudhëhiqet nga kurdët, i tha BBC-sëse ai e kishte takuar Shamima Be-gun, disa ditë pasi kishte arritur nëSiri. Shamima atëbotë ishte 15-

vjeçare. Kur u pyet nëse martesame një 15-vjeçare është vendim joi duhur, ai tha: “Ishte zgjedhja esaj. Ai kërkoi që të kishte një part-ner që të përkujdesej për të dhemua më ftuan. Ajo ishte shumë ere … ajo zgjodhi të martohej dheunë zgjodha që të martohesha metë”. Riedijk tha se kishte luftuarpërkrah IS-it, por tani ai kundër-

shton këtë grup dhe ka tentuar qëta lë atë. Begum, tash 19-vjeçare,ishte larguar nga Londra së bashkume dy shoqe të shkollës për t’iu ba-shkuar IS-it kur ishte 15-vjeçare.Tani ajo dëshiron që të kthehet nëMbretërinë e Bashkuar së bashkume djalin e saj. Muajin e kaluarasaj iu revokuan shtetësia brita-nike. Ajo tani thuhet se ka shkuar

diku tjetër. Riedijk gjithashtu i thaBBC se nuk e konsideronte pro-blem martesën me Begum edhepse ajo ishte 15 vjeç ndërsa ky 23,sepse ishte “zgjedhja e saj”.

I pyetur sesi iu bashkuanxënësja nga lindja e Londrësqendrës së grave në Raqqa, ai thase fillimisht nuk ishte interesuar,sepse ajo ishte shumë e re.

“Të jem i sinqertë, kur shokuim erdhi dhe tha se ishte një vajzëqë ishte e interesuar për martesë,nuk isha aq i interesuar për shkaktë moshës së saj, por gjithsesi epranova ofertën. Ajo dukej se ish-te në një gjendje të mirë mendo-re. Ishte zgjedhja e saj, ajokërkonte një partner dhe unëpranova”. Megjithatë ai pranon seajo ishte shumë e re dhe ndoshtado të kishte qenë më mirë për tëqë të priste dhe pak por shton:“Ajo nuk e bëri, zgjodhi të mar-tohej dhe unë vendosa të mar-tohesha me të”.

Maria de la Eras Afrika, pseu-donimi i “Patria”, spanjolle, lindimë vitin 1910 në qytetin Tetuan nëMarok, në familjen e një oficerispanjoll të rënë nga vakti. Pasvdekjes së babait në vitin 1916, ni-sën për të vështirësitë e jetës.

Pasi u kthye në Spanjë, ajo upranua në Partinë komuniste dhemori pjesë në kryengritjen e mi-natorëve në provincën Asturia. Qënga viti 1936 me fillimin e luftës ci-vile në Spanjë, mori pjesë në lufti-met kundër trupave frankiste, ish-te delegate e Partisë komuniste tëSpanjës në qeverinë e Frontit Po-pullor. Bashkëpunimin me zbuli-min e jashtëm ajo e filloi në vitin1937, kur rezidenti me pseudoni-min “Suedezi” e rekrutoi duke ivënë pseudonimin Patria. Ajo rea-lizoi shumë detyra zbuluese nëdisa shtete. Nga Meksika atë ethirrën urgjent për shkak të zh-dukjes së “Suedezit” në vitin 1938,nga frika e tradhtisë së tij të “supo-zuar”. Pas disfatave të Repu-blikanëve në Spanjë, “Patria” shkoinë Bashkimin Sovjetik ku qëndroinë rezervë të organeve të sigurimit

të shtetit. Filloi Lufta e Madhe Pa-triotike . “Patria” kërkonte të shkon-te në front, por atë e morën për tapërgatitur si radiste.

Në vitin 1942 e hodhën në pra-pavijë të ushtrisë gjermane, ku ajou bë radiste e çetës partizane merëndësi të veçantë “Fitimtarët”, që

komandohej nga heroi i BashkimitSovjetik D.N. Medvedjev. Mori pje-së në operacionet luftarake parti-zane, duke shfrytëzuar ekspe-riencën e saj luftarake në Spanjë.Për pjesëmarrje aktive në lëvizjenpartizane gjatë luftës, ajo u deko-rua me shumë urdhra. Më 1944 u

kthye në Moskë. Meqë në Ame-rikën latine nevojitej një zbulueseme eksperiencë “Patria” iu nënsh-trua një përgatitjeje speciale. Nëvitin 1946 ajo ndodhej në gjendjeilegale, në një nga vendet evropia-ne, duke pritur kushtet për të ka-luar në Amerikën Latine. Përpara

nisjes e thirrën në Moskë, për sh-qyrtimin e planit të vendosjes dhepër detyrën për krijimin e pikës sëradiondërlidhjes në një nga shte-tet amerikano-jugore.

Një nga detyrat pas punës siradiste ishte dhe rekrutimi nga anae saj përmes ndihmës e ish legalitantifashist italian të quajtur “Luftë-tari”. Ata punuan bashkë përpunën zbuluese. Eksperienca e tyree pasur siguroi zgjidhje të drejtatë detyrave të vështira që u ishinngarkuar, ndër të tjera dhe garan-timin nga “Patria” të radiondër-lidhjes së sigurt të rezidenturësme Qendrën, në një distancë aq tëmadhe që ndante kontinentinamerikan nga Moska. Bashkëpu-nimi i tyre rezultoi suksesshëm.Ata u miqësuan dhe pas disakohësh kërkuan lejen e Qendrësqë të martoheshin bashkë. Siguri-sht që Qendra nuk i kundërshtoi.Për fat të keq, në vitin 1964 “Luftë-tari” vdiq nga sëmundje e plagëtë vjetra të marra gjatë luftës. “Pa-tria” e varrosi bashkëshortin nëtokë të huaj dhe akoma për disavjet drejtoi në mënyrë të pavarurpunën e rezidenturës. Ajo u kthyenë Moskë në vitin 1967 dhe mban-te gradën e kolonelit. Ajo mbyllisytë në 8 mars të vitit 1988. Nëvarrin e saj në Hovansk, shkruhet:“Kolonel Afrika De Las Eras, pu-nonjës i nderuar i organeve të sigu-rimit të shtetit”.

DOSSIER

Luftëtari i Kalifatit që kërkon të kthehet në shtëpiRiedijk tha se kishteluftuar përkrah IS-it,por tani ai kundërshtonkëtë grup dhe katentuar që ta lë atë.Begum, tash 19-vjeçare,ishte larguar ngaLondra së bashku medy shoqe të shkollës përt’iu bashkuar IS-it kurishte 15-vjeçare. Taniajo dëshiron që tëkthehet në Mbretërinëe Bashkuar së bashkume djalin e saj

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

PATRIA, historia e spiunes qëpunoi për llogari të rusëve

“Patria” e varrosibashkëshortin në tokë tëhuaj dhe akoma për disavjet drejtoi në mënyrë tëpavarur punën erezidenturës. Ajo u kthyenë Moskë në vitin 1967dhe mbante gradën ekolonelit. Ajo mbylli sytënë 8 mars të vitit 1988. Nëvarrin e saj në Hovansk,shkruhet: “Kolonel AfrikaDe Las Eras, punonjës inderuar i organeve tësigurimit të shtetit”

14 RAJONKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Diferenca ndërmjet lindjevedhe vdekjeve, ajo që përcakton sh-tesën natyrore të popullsisë, ështëduke ngushtuar më shpejtësi vitpas viti duke lajmëruar se shumëshpejt numri i vdekjeve në Shqipë-ri të jetë më i lartë se i lindjeve. Kjodo të çonte popullsinë e vendit nërënie pa kthim, pa marrë në konsi-deratë fenomenin e emigracionit.

Gjatë vitit 2018 shtesa natyroree popullsie ishte 7130 persona nive-li më i ulët së paku që nga viti 1948,pak vite pas përfundimit të luftëssë dytë botërore sipas të dhënavetë INSTAT. Por të dhënat më të her-shme por jo të grupuara vit pas vititregojnë se Shqipëria ka shtesënnatyrore të popullsisë në nivelinmë të ulët që nga viti 1923, pasishesta e popullsisë përgjatë viteve1923-1945 sipas të dhënave zyrtareishte mesatarisht mbi 18 mijë per-sona në vit.

Gjatë vitit 2018, lindën 28.934foshnje, duke pësuar një rënie prej6,3 %, krahasuar me një vit mëparë. Për herë të parë numri i fo-shnjave të lindura ra nën nivelin30 mijë. Numri i vdekjeve në 2018ishtë 21.804 persona, duke pësuarnjë rënie prej 1,9 %, krahasuar menjë vit më parë. Shtesa natyroreështë përkeqësuar pasi rënia elindjeve ishte më e lartë se rënia evdekjeve.

Në vitin 1990, viti i parë i tran-zicionit, shtesa natyrore e popullsi-së ishte gati 64 mijë persona, oserreth 5300 fëmije në muaj. 28 vjetmë pas, ky tregues ka rënë me 9

herë, duke arritur në vetëm 594persona në muaj.Numri i marte-save në rënie dhe indeksi i fertilite-tit lajmërojnë se numri i lindjevedo të jenë më rënie edhe në tëardhmen. Në Shqipëri pothuajsetë gjitha lindjet vijnë në jetë për-mes martesave. Numri i martesavenë vitin 2017 ishte 11 për qind më iulët e në vitin 2010. Por shumë ngamartesat ndodhin me emigrantëtë cilët pasi lidhin kurorë në Sh-qipëri më pas zgjedhin të largohenjashtë vendit. Nga ana tjetër i fer-tilitetit ishte 6.8 lindje për grua nëvitet 1960, ky raport ra ne 1.48 fë-mijë për vitin 2017. Ky nivel është

me i ulet se mesatarja e fertilitetitne Bashkimin Europian që për vitin2016 ishte ishin 1.6.Teksa numri ilindjeve po ulet me shpejtësi num-ri i vdekjeve është stabilizuar nërreth 2-22 mijë në vit. Por plakjae popullsisë do të ndryshojëshumë këtë tendencë më rritjetë numrit të vdekjeve edhe psejetëgjatësia po rritet.Demografëtlajmërojnë se rënia e numrit tëlindjeve është një element i rre-zikshëm për rënien e popullsisëdhe i parikuperueshëm, pasi rë-nie e popullsisë për shkak të emi-gracionit edhe mund të ketë sh-prese për rikuperim.

Presidenti i Serbisë AleksandarVuçiq ka deklaruar se kompromisime Kosovën nuk do të paraqiste di-sfatë por fitore për ardhmërinë eSerbisë dhe se është obligim i tij t’iusqarojë serbëve rëndësinë e njëmarrëveshjeje të tillë.

“Në dallim prej liderëve kosovartë cilët çdo ditë po i mashtrojnë qy-tetarët e tyre me premtime jorealese Kosova do të fitojë gjithçka ndër-

sa Serbia asgjë, është obligimi imqë t’iu sqarojë serbëve rëndësinë ekompromisit me Kosovën i cili nukparaqet disfatë por fitore. Fitore përardhmërinë e Serbisë”, ka thënëVuçiq në një intervistë për agjen-cinë italiane ANSA. Vuçiq ka pre-tenduar se do të jetë katastrofë nëseBeogradi dhe Prishtina nuk arrijnëmarrëveshje.

“Nëse nuk arrihet marrëveshjekompromisi me Kosovën, do të jetë

katastrofë. Edhe pse gjithçka duketvështirë, ndonjëherë e pamundur,ne jemi të vendosur të arrijmë kom-promis, jam i sigurt që mund tëvijmë deri te marrëveshja mendihmën e miqve tanë evropiandhe me përkrahje të Rusisë, Kinës,Amerikës dhe vendeve tjera”, kathënë presidenti i Serbisë. Ai kamohuar se ndonjë herë ka pasurtakime të fshehta me presidentin eKosovës Hashim Thaçi, gjë që po

pretendojnë disa medie, dhe i kapërshkruar si “gënjeshtra të pastra”pretendimet mbi ekzistimin e draf-tit të marrëveshjes përfundimtarenë mes të Beogradit dhe Prishtinës.

Ai ka përsëritur se Beogradi nukdo ta vazhdojë dialogun me Prish-tinën derisa autoritetet kosovarenuk i heqin taksat ndaj prodhimevenga Serbia. Presidenti i Serbisë kathënë se “e vlerëson rolin endërmjetësueses të shefes së diplo-

macisë evropiane Frederica Moghe-rini, në dallim prej Prishtinës e cilaështë kritike ndaj Brukselit”. Vlen tëpërmendet se agjencia ANSA në fil-lim e publikoi këtë lajm në të cilin ecitoi presidentin e Serbisë se ka dek-laruar: “nuk mund ta njohim pa-varësinë e Kosovës nëse nuk marrimdiçka si shkëmbim”, mirëpo mëvonë këtë version të parë të lajmit endryshoi, duke e hequr këtë ci-tat./Insajderi.com

Rama:Reformenzgjedhore do tabëjmë meopozitën e reGjatë fjalës së mbajtur ne par-lament, kryeministri Edi Ramadeklaroi se mazhoranca ështëgati të cojë përpara reformenzgjedhore.Ai pohoi se me opozitën e re qëpo formohet në kuvend pas dje-gies së mandateve nga depute-tet e mëparshëm, do të nisëpuna konkrete për të finalizuarkëtë proces të rëndësishëm.Ne do të gjejmë rrugën të dia-logojmë me opozitën që do tëzërë vendet këtu në sallë dhebazuar fiks mbi rekomandimete ODIHR dhe me gjithë ek-spertët, specialistë të zgjedhje-ve ndërkombëtare ne do tëshkojmë para ashtu sikundërdo të shkojmë para me votën eemigrantëve”.Kryeministri tha se mazhoran-ca që ai drejton është gati tëdialogojë sic ka bërë gjithnjëpor pa hequr dore nga qeveri-sja, mandat te cilin ia ka dhenepopulli. Ne jemi në të drejtëntonë. Jemi gjithmonë të gat-shëm të flasim, në çdo mo-ment, dora jonë e shtrirë, jemigati të dialogojmë për gjithçkapor ne nuk jemi gati dhe s’dojemi asnjëherë të negociojmërregullat themelore që bëjnëndryshimin mes këtij sistemi kunjerëzit zgjedhin dhe respek-tojnë mandatin dhe çdo sistemitjetër. Demokracinë, parlamen-tarizmin dhe mbi të gjithamandatin e marrë nga shumicadërrmuese e qytetarëve ne nuke negociojmë me askënd”.Rama shtoi më tej se levizjetpolitike te PD-LSI tentojnë tëkrijojnë kaos dhe destabilitet,situate të tilla cenojnë dhe pri-shin imazhin e vendit apo edheprocesin e integrimit.

Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi dhe krye-ministri Ramush Haradinaj janë bërë bashkë nëceremoninë ushtarake për nder të 21 vjetorittë “Epopesë së UÇK-së”. Për dy krerët shtetërorky ishte takimi i parë pas përplasjeve që kanëpasur së fundi lidhur me taksën dhe dialogun,shkruan Gazeta Blic.Në parakalimin që kanëbërë para pjesëtarëve të FSK-së, në mes tëThaçit e Haradinajt ishte Rifat Jashari po ashtu

edhe ministri i Ministrisë së Mbrojtjes të Repu-blikës së Kosovës, Rrustem Berisha,Ceremoniaushtarake po mbahet në kazermën “Adem Ja-shari”

Ky aktivitet mbahet nën organizimin e Qe-verisë së Kosovës.“Epopeja e UÇK-së mbahetmë 5,6 dhe 7 mars për nder të rënies së koman-dantit legjendar Adem Jashari dhe familjes sëtij, në vitin 1998 në Prekaz të Skenderajt.

Vuçiq: Nuk mund ta njohim pavarësinë e Kosovëspa marrë diçka si shkëmbim

Vuçiq ka mohuar se ndonjë herë ka pasur takime të fshehta me presidentin e Kosovës Hashim Thaçi, gjë që popretendojnë disa medie, dhe i ka përshkruar si “gënjeshtra të pastra” pretendimet mbi ekzistimin e draftit tëmarrëveshjes përfundimtare në mes të Beogradit dhe Prishtinës

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

“Epopeja e UÇK-së”, i bënë bashkë Thaçin e Haradinajn///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

SHQIPËRIA PO ZVOGËLOHET

Më 2018 shtimi natyror ipopullsisë më i ulëti që nga 1923

Demografëtlajmërojnë se rënia enumrit të lindjeveështë një element irrezikshëm për rëniene popullsisë dhe iparikuperueshëm,pasi rënie e popullsisëpër shkak tëemigracionit edhemund të ketë shpresepër rikuperim

15GLOBIKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Presidenti i Rusisë, VladimirPutin, ka pezulluar Moskën ngaMarrëveshja e Forcave Bërthamo-

re me Rreze të Mesme (INF). Krem-lini njoftoi se vendimi u miratuapër shkak të “shkeljes së kushtevetë marrëveshjes” nga SHBA-të dhese pezullimi do të mbetet në fuqideri në “eliminimin e shkeljeve ngaana e SHBA-ve”.

Në dekadat e fundit bota kadëshmuar rrënimin e bazës ligjorendërkombëtare për çarmatim. Nëtetor të vitit 2001, presidenti i

atërhershëm i SHBA-ve, GeorgeBush, paralajmëroi tërheqjen enjëanshme të vendit të tij ngaMarrëveshja e Raketave Anti-Balli-stike, e cila konsiderohej si shtyllëe sigurisë ndërkombëtare. Në tetortë vitit 2018, presidenti aktual iSHBA-ve, Donald Trump, para-lajmëroi tërheqjen e Washingto-nit nga marrëveshja INF.

Më 2 shkurt, në një përgjigje

hakmarrëse, presidenti rus tha seMoska pezullon detyrimet e sajnga marrëveshja INF, veprim i cililigjerisht hyri në fuqi me nënshkri-min e këtij dokumenti. Marrëve-shja gjerësisht është parë si njëgurthemel i sigurisë evropiane nëepokën e pas Luftës së Ftohtë, pasiSHBA-të dhe Rusia e nënshkruanatë në vitin 1987. Kjo marrëveshjatë dy vendet i ndalonte të pose-

dojnë dhe testojnë lëshimin eraketave tokësore me një distancëprej 300 deri 3.100 milje (900 deri5.500 kilometra).

Konservatorët dhe socialdemok-ratët në Gjermani kanë diskutuar gjatëpër këtë pyetje: Çfarë të bëjnë meluftëtarët e milicisë ekstreme të të ash-tuquajturit Shteti Islamik që vijnë ngaGjermania? Për vite me radhë në qeve-rinë e koalicionit ka pasur grindje përkëtë çështje. Propozimet e para përligjin e ri vijnë nga viti 2014. Më 2016 upërgatit një projektligj, por më shumëse kaq jo. Në paktin e krijimit të koali-cionit të madh në pranverë 2018, partiakristiansociale dhe partia socialde-mokrate patën rënë dakord që të for-mulonin një ligj përkatës. Por ligji pri-ti gjatë. Deri tani.

Mbas vitit 2014 mijëra gjermanëdhe sirianë shkuan në Irak për të luf-tuar për të ashtuquajturin Kalifat.Njerëz të radikalizuar, që refuzojnë tëpranojnë rendin e Republikës Federa-le dhe luftojnë me armë për sharinë,duke vrarë njerëz. Shumë prej tyre janëvrarë, ose ndodhen me gra dhe fëmijënë kampet ose burgjet kurde oseirakiane. Fjala është për të paktën 70vetë. Ministri gjerman i Punëve tëBrendshme, i partisë kristiansociale,CSU, dhe ministrja e drejtësisë Katari-na Barley, e socialdemokratëve, kanërënë dakord që luftëtarëve gjermanë tëIS, t' u merret pasaporta. Një projek-tligj përkatës duhet të zbatohet "sëafërmi", siç bëri të ditur një zëdhënësee qeverisë. Ajo foli për "një sinjal të"ndikimit parandalues".

Tre pikat kryesore që ka vendosurqeveria: Nënshtetësia gjermane hum-bet krejtësisht, nëse personi zotëronnjë nënshtetësi tjetër, është i moshësmadhore dhe do të marrë pjesë në tëardhmen në luftime. Ligji nuk duhet

të jetë për ata që tashmë kanë luftuar,që ndodhen atje të ngulitur dhe qëkanë luftuar për IS. Atyre që ndodhenatje dhe kanë një pasaportë të dytë,nuk mund t'u merret pasaporta. Çfarëdo të ndodhë me ata të cilëve iu mer-ren të dyja pasaportat është e paqartë.Që tani, sipas ligjit, mund të hiqet nën-shtetësia nëse i prekuri i është ba-shkangjitur forcave të huaja të armato-sura, pa aprovimin e Ministrisë sëMbrojtjes. Kjo do të vlejë edhe në tëardhmen, nëse dikush merr pjesë nënjë milici terroriste jashtë vendit. Ven-dimi për heqjen e pasaportës merretnga ministria e Brendshme e landevepërkatëse dhe jo nga gjykatat, siç ekërkoi partia socialdemokrate fillimi-sht.

Projektligji i qeverisë së koalicio-nit ka të bëjë me luftëtarët terroristë tësë ardhmes, por nuk zgjidh problemine trajtimit të terroristëve që kthehennga territoret e luftimeve për në Gjer-mani. Mes tyre do ketë edhe personaqë kanë dy pasaporta. Shteti juridikgjerman do të duhet t' i pranojë atadhe familjet e tyre në të ardhmen. Përpolicinë dhe drejtësinë kjo do të jetënjë sfidë e madhe. Do të jetë e vështirëqë atyre t'u dëshmohen krimet që kanëbërë në territoret e IS. Dhe kryesorjaështë që ata mbeten terroristë, dheduhet të kontrollohen gjatë gjithëkohës. Nëse qeveria do të kishte ve-pruar më shpejt dhe do të kishte apro-vuar ligjet, atëherë autoritetet gjerma-ne do e kishin më të lehtë.

May arrin paqe me kushteme deputetët e sajPasi dështoi dy herë të sigurojë mbështetjen e par-lamentit për ratifikimin e Brexit, çka i rrezikoi edhepostin e kryeministres, Theresa May më në fundsheh dritë në fund të tunelit. Shefja e DowningStreet duket se ka arritur një marrëveshje në letër

me deputetët rebelëbrenda shumicës sësaj qeverisëse. 8 de-putetë konservatorëdhe të aleatëve tëDUP-së, pranuan tëmbështesin planin eMay-t për të finali-zuar shkëputjen ngaBashkimi Europian.Por shtrirja e dorësnuk vjen falas, shk-

ruajnë mediat në Londër. Kushti kryesor që kanë de-putetët rebelë për të votuar planin e qeverisë, ështënjë ndryshim në marrëveshjen në kufirin meIralndën dhe që ajo të mos jetë pa afërt. Armikukryesor në këto momente për Theresa May duket seështë koha. Kryeministrja duhet të çojë në votimplanin e ri brenda datës 12 mars dhe një dështim itretë do të ishte fatal për të. Një tjetër skenar imundshëm, është përsëritja e referendumit tëBrexit, e hedhur në tavolinë së fundi nga opozitarëtlaburistë. Por Theresa May deri tani e ka kundërsh-tuar atë, duke thënë se vullneti i shprehur nga po-pulli në 2016, duhet respektuar.

Shtëpia e Bardhë mbronvrasësin e KhashoggitSenatorët amerikanë e kritikuan administratën epresidentit Donald Trump për mospublikimin einformacioneve të reja rreth vrasjes së gazetarit sau-

dit, Jamal Khashoggi.Ligjvënësit ndoqënnjë seancë me dyertë mbyllura për tëdëgjuar se çfarë pobën Shtëpia e Bardhënë lidhje me vrasjene Khashoggit, i cili kaqenë banor i SHBA-së. Senatori repu-blikan, Marco Rubio,u tha gazetarëve se

nuk ka mësuar asgjë të re. "Senatit do t'i duhet tëvendosë për sanksionet kundër Qeverisë së ArabisëSaudite", tha ai. Khashoggi është vrarë në konsul-latën saudite në Stamboll, tetorin e kaluar, ngaagjentët sauditë. Ka pasur dyshime se princi saudit ikurorës, Mohammad Bin Salman, ka dhënë urdhrinpër vrasje, por Qeveria saudite e ka mohuar një gjëtë tillë.

Putin nënshkruan dekretin, Rusia definitivishtbraktis Marrëveshjen bërthamore

Kremlini njoftoi sevendimi u miratua përshkak të “shkeljes sëkushteve tëmarrëveshjes” ngaSHBA-të dhe sepezullimi do të mbetetnë fuqi deri në“eliminimin e shkeljevenga ana e SHBA-ve”

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Një Ligj për luftënkundër terrorizmitGjermanëve do u hiqet nëtë ardhmen nënshtetësia,nëse kanë qenë në luftë përnjë organizatë terroriste.Kjo nuk vlen për ata qëndodhen tashmë jashtëvendit

HOXHALLARËT TË FLASIN GJUHËN GJERMANE Zëdhënësi i Ministrisë së Brendshme gjermane, ka thënë se Qeveria ështëduke shqyrtuar mundësinë që të kërkojë nga klerikët që hyjnë në këtë shtet,të kenë njohuri të gjuhës gjermane, ka raportuar agjencia e lajmeve DPA.Agjencia e lajmeve ka cituar këtë zëdhënës të ketë thënë se klerikët “që flasingjuhën gjermane janë më të familjarizuar me kulturën gjermane” andaj dotë bëjnë punë më të mirë, kur është fjala për promovimin e integrimit. Ai kathënë se figurat religjioze që janë kujdesur për një numër të madh tëimigrantëve myslimanë, të cilët kanë arritur në këtë shtet nga viti 2015, “kanënjë rol të rëndësishëm dhe funksion të këshillimit, që është vendimtar kurështë fjala për promovimin e bashkëjetesës në mes të kulturave dhe feve tëndryshme”. Ligjvënësi Carsten Linnemann, nga partia e kancelares gjermane,Angela Merkel ka udhëhequr thirrjet për një kërkesë të tillë. Social-Demokratët e qendrës së majtë, që janë partnerë të koalicionit, kanëkundërshtuar këtë kërkesë. Linnemann ka thënë se në Gjermani kanë rreth2,000 imamë që flasin “pak ose aspak gjuhën gjermane”. Unioni Turko-Islamik, që funksionon në kuadër të Insitutit të Religjionit ka listuar 1,049klerikë që tashmë janë në Gjermani. Atyre normalisht iu garantohet një leje epërkohshme e qëndrimit dhe pritet të kthehen në Turqi pas katër apo pesëvjetëve që kanë jetuar në Gjermani.

16 KULTURËKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Karnavali i njohur i Veneciasështë në kulmin e tij dhe njerëzit eshijojnë me kostume të bukuradhe maska të jashtëzakonshme.Maskat mund të jenë me tema kla-sike dhe historike, por edhe krijimemoderne, origjinale. Ju njohimtani me një punishte të Venecias,ku një shqiptar derdh talentin e tijpër të krijuar maskat e ndërlikua-ra.

Është kohë karnavalesh në Ve-necie dhe njerëzit veshin kostumeshumëngjyrëshe dhe maska tëbukura, për të cilat qyteti është i

famshëm. Maskat janë një ho-mazh për origjinën e karnavaleveqë datojnë prej një mijë vjetësh.Në dyqanin e tij, Armando Balla ikrijon maskat në mënyrë artizana-le me metodën tradicionale të kar-tonit të presuar. "Maskat janë si-gurisht pjesë e jetës së Venecies.Ato i lejonin njerëzit të shprehningëzimin e tyre për jetën, porgjithashtu u jepnin intimitet përtë bëra gjëra që nuk do t’i bënindot pa maskë”, thotë ai.

Mjeshtri i maskave e nis punënduke hedhur shtresa letre të lagurmbi një model. Pastaj modelohet

balta. Disa nga maskat më tënjohura të Venecias mund të ma-skojnë edhe zërin e njeriut që evesh. "Kjo ju lejon të vendosnidorën brenda maskës, të hani, dhemadje edhe të pini duhan me llul-lë. Forma e maskës e ndryshon zë-rin duke e bërë atë të tingëllojë sigjëmim", thotë zoti Balla. Dhe sigu-risht, maska ndihmon fshehjen eidentitetit të një njeriu, duke e bërëmisterioz. Në fakt, në shekujt e ka-luar, maska i lejonte njerëzit e kla-save të ndryshme shoqërore tëpërziheshin me njëri-tjetrin.

“Gjatë karnavales nuk përdo-

reshin tituj. Nëse takoje një gruanë rrugë i thoshe: "Mirëmëngjeszonja Maskë", thotë ai. Prej mëshumë se 20 vjetësh, ArmandoBalla ka krijuar më shumë se 500modele maskash. Duhen tre ditëpër të krijuar një maskë të thjeshtëdhe një javë për një model masketë sofistikuar. "Ne studiojmë pik-tura dhe libra për t’i riprodhuarmaskat ashtu siç ishin dikur. Përdo-rim gjithashtu imagjinatën dheshtojmë idetë tona", thotë ai. PërArmandon, është një punë që ai ebën me shumë dashuri. (Zëri iAmerikës)

A e njihni trupin tuaj mjaftue-shëm? A doni të dini mbi të gjithandryshimet që ai pëson dhe ndje-sitë që provokon rritja? Gjithçkamund ta zbuloni vetëm në njëlibër, “Ditari i një trupi”, romani ifundit i hedhur në treg nga shtëpiabotuese Pegi, me autor shkrimta-rin francez Daniel Pennac dhe mepërkthimin fantastik nga Prof. Ed-mond Tupja.

Ky rrëfim ka të bëjë me proce-

sin, e gjatë sa vetë jeta, të pajtimitme trupin tonë, me këtë të huaj tëbrendshëm, që është njëkohësishtvetja jonë dhe një mister i përher-shëm.

Ky roman nuk është si roma-net e tjera, ai merr formën e ditarittë një njeriu të vetëm, përshkongjithë jetën e tij, nga mosha 12-vjeçare deri në moshën 87- vjeçare,por nuk rrëfen detajet biografikemë themelore.

Ai përqendrohet te trupi i rrë-fimtarit: trupi i tij fizik, dhe jo per-sonaliteti që e mbush atë, ështëheroi dhe subjekti i këtij libri. Qël-limi i rrëfimtarit ishte të vërentedhe të regjistronte të papriturat eshumta me të cilat na përball tru-pi ynë. Kështu, ai arriti të përshk-ruante gjithë evoluimin e organiz-mit të tij, por jo nga një pikëpamjemjekësore apo anatomike, por nëmënyrë intime, duke përfshirë në

çdo faqe personazhe, situata, dia-logë dhe mendime që na e bëjnëkëtë trup të ngjashëm me tonin.Ne që ndihemi ndonjëherë kaq tëvetmuar në trupin tonë, zbulojmëpak nga pak që ky kopsht sekret, nëtë vërtetë, është një truall i përba-shkët. Gjithçka që fshehim është

shkruar këtu, e zezë në të bardhë,dhe ajo që shpesh na frikësonte,tashmë kthehet në hare. Ju që nukprisni dot panairin e gjeni në çdo li-brari ndërsa të tjerët duhet domo-sdoshmërisht t’ja shtojnë listës sëlibrave që do të blejnë në panairine nëntorit./Blitz.al/

Në mbrëmjen gala të Samitittë Diasporës u lancua dhe projek-ti i ri prestigjioz i Muzeut të Dia-

sporës. Në pritje të konkretizimittë këtij muzeu, në MuzeunKombëtar Historik është krijuar

pavijoni i parë dedikuar plotësishtdiasporës, citon ATSH ministren eShtetit për Marrëdhëniet me Par-lamentin, zëdhënëse e Qeverisë,Elisa Spiropali, e cila foli për re-zultatet dhe objektivat e Samitittë Dytë të Diasporës.

”Nën moton ”Shkruaj dhe tiemrin tënd” është krijuar një

platformë konkrete që do të nxisëfilantropinë dhe donacionet”, për-fundoi ministrja e Shtetit përMarrëdhëniet me Parlamentin,zëdhënëse e Qeverisë, Elisa Spi-ropali.

Samiti i Dytë i Diasporës ba-shkoi në Tiranë mbi 1200 përfaqë-sues të shqiptarëve nëpër botë.

Këngëtarja nga Kosova e përfaqësonSerbinë nëEurovizionKa përfunduar gara edhe përSerbinë, për të zgjedhurkëngën dhe artisten fituese qëdo të përfaqësojë vendin nëEurovizion, shkruan Bordo.al.Pas një gare të fortë në festiva-lin “Beovizija 2019”, NevenaBožović arriti të mposhtë 11konkurrentët e tjerë për të fi-tuar kompeticionin dhe tëdrejtën për të përfaqësuar Ser-binë në Festivalin e Këngës Eu-rovizion në Tel Aviv të Izraelitmë këngën “Kruna”. Artistja24-vjeçare do të performojë nëgjysmëfinalen e parë tëmartën e 14 majit.Po përpos fitores, vëmendja emedias ka kaluar te origjina eartistes. Nevena Božoviç kalindur në Mitrovicë të Kosovëse ka studiuar muzikë e pianoqë në vegjëli ndërsa ka përfun-duar studimet e larta për mu-zikë në Universitetin e Beogra-dit. Ajo bëhet kështu artistja eparë që përfaqëson vendin nëtë dy kompeticionet e rëndësi-shme: Eurovision Junior në2013-ën dhe Eurovision SongContest këtë vit.Ndërkohë faqet e dedikuarafestivalit europian të këngës, etheksojnë faktin që Nevanaështë e lindur në Mitrovicën eKosovës. Ashtu siç bën dhevetë këngëtarja, e cila jovetëm që e ka të shkruar vetënë Instagram: Mitrovica, Koso-vo, por në një intervistë të2012-ës ka pranuar që Kosovaështë në zemrën e saj pavarë-sisht se nuk kthehet shpesh qëta vizitojë.

BOTIME TË REJA

Të papriturat e shumta me të cilat napërball trupi ynë

Tirana bëhet me Muzetë Diasporës

Artisti shqiptar krijon maskapër karnavalin e Venecias

Në dyqanin e tij,Armando Balla i krijonmaskat në mënyrëartizanale me metodëntradicionale të kartonit tëpresuar. "Maskat janësigurisht pjesë e jetës sëVenecies. Ato i lejoninnjerëzit të shprehningëzimin e tyre për jetën,por gjithashtu u jepninintimitet për të bëra gjëraqë nuk do t’i bënin dot pamaskë”, thotë ai

17KULTURËKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Osip Mandelstam

TRISTIAShkencën e ndarjes mirë e patanjohurFlokëshprishur netësh ankestare.Mbllaçiten buajt, pritja s’ka të sosur,Të mbramen orë vigjiljesh qytetare,Nderoj at’ rit të natës këndezoreKur, teksa ngre të rëndën brengë rru-gash –Kundronin larg sytë përlotur proreDhe kuj’ e grave shkrihej këngë muza-sh.Kush mund ta dijë ç’fsheh fjala –ndarje,Dhe çfarë lamtumire ne na pret,Ç’na parathotë këndezi tej dritarjeKur në akropol zjarri kërcet,Dhe në agshol të ndonjë jete të reKur kau përtyp prâjshëm bar e gjeth,Përse o gjel, tellall’ i jetës së reMbi murin e qytetit krahët rreh?Dhe gjej hare në t’rëndomtën tjerrje:Kur druga sillet, boshti kërkëllin.Kundro, karshi, porsi push mjellmeZbathur rend Delija n’përqafim.O, i cekët shtrat’ i jetës sonë,O sa e mjerë gjuha ndër gëzime!Gjithë si qëmoti, rishmi kthen gjith-monë,Veç grim’ e njohjes ne na mbush gal-dime.Shkruar qoftë: figurëz e tejdukshmePrehet një pjate – larë deltinë,E hapur si gëzof i një ketrushjePërkulur sheh mbi dyll një çupëlinë.S’e duam fallin për Erebin grek,I grave dyll – për burrat – tunxh i gjal-lë.Betejash shorti neve na hap shteg,Atyre – vdekjen, duke shtirë fall.

Përktheu: Agron Tufa

P.S. Largimit të Mandelshtamit ngaPetërburgu në Moskë i paraprinte ndarjame Anna Ahmatovën, çka pasqyrohet nëpoezinë “Tristia”. Vargu “E hapur si gëzofi një ketrushje” është pothuajse citat ifjalëpërfjalshëm nga një poezi e Ahma-tovës, gjithashtu mbi ndarjen. Vargu iparë është nga Ovidi (“Elegji të pikëllua-ra”), veçanërisht I, 3, për ndarjen ngaRoma para syrgjynit. Fjalët shkencën endarjes të kujtojnë “Shkencën e dashuri-së” së Ovidit. Por, syzheti është prej Tibu-lit, I, 3, nën një përkthim të lirë të Batju-shkovit: ndarja me të dashurën Delija,falli i saj për një takim të sërishëm, men-dimi mbi vdekjen larg saj (Erebi –mbretëria e të vdekurve) dhe ëndrra përnjë kthim të papritur, kur ajo, këmbëz-bathur, ç’prej veglave të tjerrjes, do vra-pojë t’i lëshohet n’përqafim heroit. Sh-tirja fall me dyllë të ndërmend“Svjetllanën” e Zhukovskijt, vigjiljet –katër pjesët e natës – të ndërmend Brju-sovin, klithma këndezore, shenjë që u je-pet dashnorëve të ndahen – remini-shencë nga “Elegjitë e dashurisë” tëOvidit, dhe e premtuara jetë e re ngaDante; rrotullimi i drugës – simbolizonmendimin kryesor rrethqarkullimin ekohës (kthimi i përjetshëm) i përsëritje-ve dhe njohjeve.

Për Hugo Adolf Bernatzik, Mbretëria Sh-qiptare e sapoformuar ishte një koloni e Ita-lisë por që mund të shndërrohej në Kalifor-ni të Evropës. Me ndjesinë e antropologut aivëren që “…rënia e kulturës popullore, e nisurnga Zogu, nuk po ndalet. Sot, një pjesë emadhe kostumeve kombëtare dhe e shtëpi-ve muzeale të cilat gjenden në librin tim,janë zhdukur”. I papajtuar me imazhin e Sh-qipërisë në Evropë, si “…një vend plot haj-dutë dhe rreziqe, që udhëhiqet nga njëmbret operetash, i cili i ngjan pak a shumëatyre vendeve kaukaziane,…”, Bernatzikkëmbëngul që në fillim të librit të tij që “nukështë e vërtetë që populli shqiptar është indarë në dy klasa, në proletariatin e qytetitdhe në gjithë pjesën që mbetet… Gjithashtunuk është e vërtetë që pyjet dhe kënetat janëtë mbushura me njerëz të egër,… Nuk ështëe vërtetë ajo që thuhet për këtë vend të çudit-

shëm dhe që është përshtatur nga konceptetperëndimore.”

Duke kritikuar “mendjemadhësinë e mo-dernitetit tonë që e ka tretur konceptin e kul-turës” dhe duke u thirrur në një lloj objekti-viteti shkencor, Bernatzik shkruan “se çfarëështë ‘e vërtetë’ për Shqipërinë, lexuesi mundta gjejë në rreshtat dhe pamjet e mëposht-me. Unë e përshkova këtë tokë së bashku meaparatin tim, hasa aty vended he njerëz ash-tu siç më dolën përpara. Qëllimi nuk ishte asgjurmimi sistematik, asa ndarja klasore dheraca. Nuk doja të ndreqja me këtë pohimet eparaqitura, por të ndreqja në mënyrë tëpërgjithshme opinionet e përhapura gjerë-sisht…Dhe për më tepër, ky libër nuk duhet tëjetë shpëtimi i nderit, ashtu siç kam thënë ta-shmë, por duhet të bëhet një shpëtim i tëvërtetës dhe i opinionit.”

Pas përshkrimeve shumë të gjalla dhe tëilustruara për malet, pyjet dhe kënetat, përpelikanët dhe faunën, qytetet e fshatrat sh-

qiptare, mikpritjen, kostumet, konceptin ekohës, traditat, zakonet dhe etnopsiko-logjinë e shqiptarëve, rrëfimi i Bernatzikutpërmbyllet me katërmbëdhjetë histori ngapërditshmëria shqiptare, disa të dëgjuara edisa të përjetuara nga vetë autori, mes të ci-lave edhe ngujimi i tij për nëntëmbëdhjetëorë në “Shpellën e djallit” pranë Sovjanit. Më1953, themeluesi i konceptit të “antropologji-së alternative”, Hugo Adolf Bernatzik vdespak ditë para se të arrinte moshën 56-vjeça-re. Por 90 vjet pas udhëtimit të tij në Shqipë-ri dhe 80 pasi libri i tij mori formën përfun-dimtare, “Shqipëria: vendi i shqiptarëve” kaarritur atë që vetë Hugo Adolf Bernatzik vë-shtirë se mund ta ketë përfytyruarndonjëherë: në vendin e shqiptarëve, ky libër,tani diskutohet dhe studiohet nga studentëtnë Departamentin e Antropologjisë Kulturo-re në Universitetin e Prishtinës dhe nga Insti-tuti i Antropologjisë Kulturore në Tiranë.(Gazeta Shqip)

Në veprën me titull “Abrégé de l'hi-stoire des Turcs, contenant tout ce quis'est passé de plus remarquable sous lerègne de vingt-trois empereurs,... par lesieur Du Verdier,...Tome 1”, të historio-grafit francez, Gilbert Saulnier Du Ver-dier, botuar në Paris në 1665, gjejmë njëshkrim të rrallë dhe një portret dedikuarheroit tonë kombëtar, të cilin AurencBebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos),Mat - Albania”, i ka sjellë për publikunshqiptar

“E bëra turkun të dridhej në mesin egjithë xhandarëve të tij,

Ai dyshoi krahun tim dhe u frikësua ngafuqia e tij,

Dhe për aq kohë sa ai mundi të mbantearmë,

Unë isha për të krishterët mbrojtësi i sh-quar”.

“Skënderbeu, mbrojtësi i shquar i krishte-rimit, ishte një njeri aq i madh dhe aq i denjënë kujtesën e të gjithë njerëzve, saqë do të ish-te e paarsyeshme ta privonim atë nga një lav-di që i kemi dhënë një princi tjetër më të madh,por jo një kapiten më i shkathët apo më i mirëse ai.

Ne e shtuam pikturën e Tamerlanit tëmadh me atë të të gjithë mbretërve osmanë,sepse ai ishte njeriu i shekullit, dhe se kishteturpëruar princin më krenar në botë.

Por edhe ky (e ka fjalën për Skënderbeun)nuk ka qenë më pak i shquar; madje, ai kabërë diçka më të madhe se tjetri kundër këty-re sovranëve të frikshëm tokësorë.

Prandaj i detyrohemi të njëjtin nder, dhepa bërë ndonjë mëkat ndaj drejtësisë, ne nukmund të anashkalonim portretin e tij për bre-zat e ardhshëm, ashtu siç i bëjmë fjalimin eaksioneve të bukura të jetës së tij, në shenjënderimi ndaj vlerës dhe virtytit të tij”.

VEPRA E HISTORIOGRAFIT FRANCEZ BOTUAR NË PARIS MË 1665

Gjergj Kastrioti ose mbret i Shqipërisë

Kritika ndaj paragjykimevepër shqiptarëtPas përshkrimeve shumë tëgjalla dhe të ilustruara përmalet, pyjet dhe kënetat, përpelikanët dhe faunën,qytetet e fshatrat shqiptare,mikpritjen, kostumet,konceptin e kohës, traditat,zakonet dheetnopsikologjinë eshqiptarëve, rrëfimi iBernatzikut përmbyllet mekatërmbëdhjetë histori ngapërditshmëria shqiptare

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

18 STUDIMEKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Duke pasur shumë fëmijë, jetajuaj është e mbushur me aventu-ra të pabesueshme, mirëpo edheju garanton kujdes, në moshë tëmadhe. Rezulton se lindja eshumë fëmijëve mund t’ju japëedhe më shumë se kaq. Ekspertët

kanë zbuluar se sa më shumë fë-mijë të keni, aq më shumë jetonidhe shpjegimet e tyre dukenmjaft bindëse. Bright Side na tre-gon disa studime shkencore qëshpjegojnë pse një nënë meshumë fëmijë mund të jetojë mëgjatë:

Një ekip hulumtuesish stu-diuan një grup të madh austra-lianësh më të vjetër për të gjeturse si mungesa ose prania e fëmijë-ve (dhe numri i tyre) ndikon nëjetëgjatësinë e grave. Nga studimirezultoi se gratë që kishin mëshumë se 2 fëmijë ishin më paktë rrezikuara në krahasim me atoqë nuk kishin fëmijë. Mirëpo, cilatjanë arsyet për këtë efekt fanta-

stik mëmësie? Profesori Pablo Ne-pomnaschy, pjesë e këtij studimipërmend arsyet pse fëmijëtlidhen me jetëgjatësinë e nënës.

Nënat me shumë fëmijë në

përgjithësi marrin më shumëmbështetje nga miqtë dhe fa-miljen e tyre të cilat pozitivishtndikojnë në gjendjen e tyre fizikedhe emocionale. “Mbështetja më

e madhe çon në një rritje të sasi-së së energjisë metabolike qëmund të ndahet për mirëm-bajtjen e indeve, duke ngadalë-suar kështu procesin e plakjes”, -thotë ai. Hulumtimi i kryer nganjë ekip ekspertësh nga EdithCowan University në Perth në Au-strali tregoi se familjet me 4 osemë shumë fëmijë marrin kënaqë-sitë më të mëdha të jetës. Dr. Har-man është i sigurt se kjo është egjitha në lidhje me rritjen e mbë-shtetjes së ndërsjellë brenda fa-miljes dhe një atmosferë paqëso-re psikologjike. “Fëmijët kurrë nukjanë të mërzitur, kanë dikë që tëluajnë dhe ata marrin pavarësinëmjaft herët”, thotë mjeku.

Shmangni rënien e flokëve me këtomjekime populloreRënia e flokëve është një fenomen i përhapur në të gjithëbotën. Shkaku kryesor ende nuk dihet, por shumë sëmundjeinfluencojnë në rënien e flokëve. Disa prej sëmundjeve janë:stresi, mungesa e një grupi vitaminash që nuk gjenden nëushqimet e përditshme, dhimbja e vazhdueshme e kokës, in-feksionet e brendshme, mungesa e zinkut në organizëm, etj.Megjithatë ka edhe shkaqe të tjera si: tifo, tuberkulozi, çrre-gullime hormonale, sëmundjet nervore, sëmundjet në sto-mak, në zorrë, në lëkurë.Por, shkaqe mund të jenë edhe trashëgimia, seksi, përdorimi ikapelës, gabimet në mirëmbajtjen e flokëve. Në gjendje nor-male flokët mund të fillojnë të bien në moshën 50 vjeç, e nukzëvendësohen. Kurse, alopecia është një sëmundje flokësh qëshfaqet në formë vatrash të rrumbullakëta ose vezake në kokëapo fytyrë në formë harte dhe në mjekër, krejt pa qime, të lë-muar, të bardhë dhe pa cikatrice.Shpeshherë vatrat bashkohen me njëra-tjetrën. Ka disamjekime popullore që ndihmojnë shumë për këto dy së-mundje që përmendim më lart.MJEKIME POPULLORE:1. Për patologjinë e rënies së flokëve merrni 10 lugë gjelle merrënjë hislli e 10 lugë gjelle me majat e saj, që hidhen në 2 litraujë dhe e ziejmë për 30-50 min. Pasi aket dhe kullohet, lahetkoka 2 herë në javë.2. Merrni 2 kokrra qepë të grira imët. Hidhen në gjysmë litriraki rrushi. Shishja e mbyllur lihet 14 ditë në vend të ngrohtë.Kullohet dhe me lëngun e qepës fërkohet koka çdo mbrëmje.3. Edhe shelgu i bardhë ka dhënë rezultate të mira në forcimine rrënjës së flokut. Shelgut të bardhë i pritet vetëm lëkura: 5lugë gjelle në 250 ml alkool 76 gradë. Lihet 8-10 ditë. Kullohetdhe me këtë i bëhet masazh lëkurës së kokës.4. Për lyerjen e kokë merrni 10 thelpinj hudhre dhe i shtypnishumë. Këto hudhra i përzieni me 2 lugë mjaltë të freskët. Tëdyja këto lëndë i rrihni bashkë deri sa të marrin formën e njëkremi mjekimi. Vazhdohet deri në shërim.5. Selvia është përdorur prej kohësh për forcimin e rrënjës sëflokut. Merrni 5-6 kokrra të selvisë, copëtojini dhe i zieni në500 ml ujë për 25-30 min. Pasi kullohet, lyhet koka me këtëçdo darkë, duke bërë masazh dhe fërkim për 1-2 muaj rresht.

BËHUNI TË VETËDIJSHËMPËR FRYMËN TUAJ. Frymëmarrjaështë aq instiktive, saqë ju mund tëkeni zhvilluar zakone për të cilatnuk jeni të vetëdijshëm. Filloniduke monitoruar frymëmarrjentuaj për 48 orë, veçanërisht në mo-mentet kur jeni të stresuar ose tëshqetësuar. A po luftoni për ajër,frymëmarrje me gojë, frymëmarrjetë shpejtë ose të çrregullt ose tëthellë dhe të cekët?

MBANI QËNDRIMIN E DUHUR.Qëndrimi më i mirë çon në frymë-marrje më të mirë, nganjëherë bren-da pak radhëve të frymëmarrjes. Po-zicioni i saktë do të thotë sediafragma – muskujt në mes të gjok-sit dhe barkut, që luajnë një rol kyçnë lëvizjen e ajrit brenda dhe jashtë– nuk është e ngushtë. Sigurohuniqë shpina juaj është e drejtë dhe su-pet tuaja janë mbrapa dhe poshtë.Kraharori juaj duhet të jetë shumë ingritur dhe nofulla, shpatullat dheqafa juaj të relaksuara.

DIJE SE NJË PSHERËTIMË NUKËSHTË VETËM NJË PSHERËTIMË.Psherëtima dhe zhuritja e tepruar; njëndjenjë e të mos qenurit në gjendjepër të marrë ajër të mjaftueshëm, enjohur si “uria e ajrit”; ose një ndjenjëe të qënit “e shpërndarë” mund të tre-gojë gjithçka mbi frymëmarrjen. Kjomund të bëhet e përhershme. Përsë-ritja e frymëmarrjes mund të ndih-mojë, por së pari duhet të shkoni temjeku juaj për një kontroll.

SHMANGNI QËLLIMISHTFRYMËMARRJEN E THELLË. Faktise është e shëndetshme të marrëshfrymë thellë është vetëm një mit ishekullit të 20-të. Kur jemi të stre-suar ose të shqetësuar, frymëmarrjadhe zemra jonë rriten; frymëmarrjae thellë çon në marrjen e më pak ok-sigjeni, jo më shumë, dhe mund tërrisë ankthin dhe panikun. Frymë-marrja e ngadalshme, e butë dhe ekontrolluar do të jetë më efektivepër t’ju ndihmuar të qetësoheni nësejeni i stresuar ose i shqetësuar.

PËRDORNI HUNDËN TUAJ. Për-veçse nëse jeni duke punuar ose ush-truar me forcë, zhbllokoni hundëntuaj dhe hyni në zakonin e frymë-marrjes së hundës. Kjo ndihmon nëfiltrimin e ndotësve, alergeneve dhe

toksinave gjatë frymëmarrjes, poredhe në ngrohjen e humidifikimin eajrit. Kur marrim frymë me gojë, vël-limi i ajrit rritet ndjeshëm, gjë qëmund të çojë në një zakon të frymë-marrjes dhe të rrisë ankthin; ajogjithashtu mund të çojë në një sërëproblemesh dentare.

STOP GËRHITJES. Gërhitjamund të shoqërohet me fryrje tëfrymëmarrjes, për shkak të rritjes sëvëllimit të ajrit, turbulencës dhedridhjes dhe mund të çojë në gjumëtë pafrenuar, lodhje, zgjim me gojëtë thatë, dhimbje të fytit osedhimbje koke. Për të përmirësuargërhitjen, gjithmonë flini në anëntuaj dhe mos hani një vakt të madhose mos pini alkool para se të flini.

ANTISTRES. Kur ndiheni të sh-qetësuar, merrni kohë për të nxiturdhe për të qetësuar frymëmarrjentuaj. Përfshini disa aktivitete destre-sive në jetën tuaj; një shëtitje e për-ditshme në një park apo zonë të qetëështë e mrekullueshme. Kur jeni tëqetë, do të kuptoni se frymëmarrjajuaj është e lehtë, dhe ky është çelë-si për frymëmarrje më të mirë,gjumë freskues, humor të përmirë-suar dhe shëndet më të mirë.

Nënat me shumë fëmijë jetojnë më gjatëNënat e dinë sa evështirë mund tëjetë të rritësh 3 osemë shumë se 4fëmijë. Mirëpo, tëjesh nëna e shumëfëmijëve kagjithashtu anët e sajtë mira

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Shtatë mënyra për tëpërmirësuar frymëmarrjen tuaj

Mund të jetëinstiktive, por stresi,ankthi, qëndrimi dhenjë mori faktorësh tëtjerë mund tëndikojnë në cilësinë efrymëmarrjes sonë.Më poshtë do t’iulistojmë 7 mënyraefektive që do t’iushërbejnë për tëpërmirësuarfrymëmarrjen

19SPORTKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Ish-mbrojtësi i Liverpoolit, Ste-ven Nicol, beson se Xherdan Sha-qiri po trajtohet padrejtësisht ngatrajneri Jurgen Klopp, duke e kon-sideruar të gabuar vendimin që tëmos inkuadrohet në ndeshjet efundit 27-vjeçari. Skuadra e JurgenKlopp, befasisht, nuk ka mundurqë të marrë më shumë se një pikënë derbin e Liverpulit kundër Ever-tonit në stadiumin “GoodisonPark”, duke barazuar 0-0. Kështu,titulli tani është në duar të Man-chester City, që ka një pikë më

shumë se “Redsat”, 71 me 70. Kjoishte ndeshja e gjashtë radhazi qëShaqiri kishte mbetur në stol përLiverpoolin. Në këtë ndeshje, nuk

luajti asnjë minutë Xherdan Sha-qiri, para të cilit në lojë u inkua-druan Firmino, Milner dhe Lalla-na. Ish-ylli i Stoke Cityt i ka bërë 21

paraqitje në Premierligë këtë se-zon, mirëpo ai ka luajtur mesatari-sht 48 minuta për ndeshje, pasi qëKloppi preferon ta aktivizojë atë

nga banka rezervë. Megjithatë,kohës së fundit, Kloppi nuk po einkuadron fare në lojë 27-vjeçarin.“Do të doja shumë ta dija se çfarëka bërë Shaqiri gabim. Nuk mundta besoj se Origi ishte titullar, nukmund ta besoj që Origi luajti titul-lar në krah dhe nuk mund ta besojqë pasi e kritikoi, e futi Lallananpara Shaqirit”, ka thënë Nicol. “Jamvërtet i hutuar nga kjo gjë. Çfarëmund të ketë bërë ai gabim? Men-doj se duhet ta kishte futur në lojëShaqirin më herët kundër Man-chester Unitedit, por ai e futi Da-niel Sturridgen”. “Nuk kam ide seçfarë ka bërë gabim Shaqiri sepsesa herë që ai hyn në lojë, ai ndry-shon diçka. Ai ose ka shënuar gola,ose ka krijuar raste për bashkëloj-tarët. Ai i jep më shumë energjiskuadrës dhe tregon shumë entu-ziazëm kur hyn në lojë”, ka thënëNicol.

Shkup, 5 mars - Edhe përkundërndeshjeve të mira, si dhe fitorja3:0 ndaj Bellasicës, trajneri iShkëndijës, Qatip Osmani siduket nuk ka arsye të jetë i këna-qur. Posaçërisht kur është i vetë-dijshëm së të dielën në Çairshkaku i kartonëve të verdhë do timungojnë dy futbollistët, MevlanMurati dhe Armend Alimi. Osma-ni për Muratin do të ketë zëvendë-sin Blagoja Todorovski, mirëpo dotë jetë pa “motorin” e ekipit Ar-mend Alimi dhe në ditët në vijimdo të mësohet se kush do të zëvendin e tij. Ndërkohë te vendasit do të mun-gojë Besart Krivanjeva, poashtu

për shkak të 5 kartonëve tëverdhë. Përballja FC Shkupi -

Shkëndija, do të zhvillohet tëdielën, në orën 14:00. (F.N)

Shkup, 5 mars - Nxënësi i Shkollës Fillorë"Hasan Prishtina"- Çair, Shkup, Feriz Azirinë turneun e fundit ndërkombëtar “WakoGran Prix BIH” që është mbajtur në Sa-rajevë (Bosnja dhe Hercegovina) ështëstolisur me medalje të artë. Drejtoreshae SH.F. “Hasan Prishtina”, Lulieta Qerimime rastin e këtij suksesi ka pritur nxënë-sin e klasës IX-2, Feriz Azirin, të cilin e kauruar për suksesin e arritur. Kikboksieri,Aziri deri më tani ka fituar mbi 10 me-dalje dhe shumë mirënjohje/diploma nëturne të ndryshëm. Ferizi është KikBok-sier i klubit “Nasko Team”, trajner NaserMeçinoviç. (F.N)

Llullakurikthehet nëkombëtareAzdren Llullaku do të jetë njënga risitë e kombëtares për nde-shjet me Turqinë dhe Andorrën.Sulmuesi i Astras shënoi ditën edjeshme golin e gjashtë sezonaldhe ka qenë mjafti i motivuar,pasi trajneri Kristian Panuçi e kapërzgjedhur dhe në zyrat e klu-bit rumun ka mbërritur ftesa.Diçka të tillë lojtari e zbulonedhe përmes një postimi në llo-garinë e tij në “Instagram”. Atyshfaqet Llullaku, me fanellë tëkombëtares dhe me “emoji” qëtregojnë gjithçka. Duket se Tur-qia është fatsjellëse për sulmue-sin 31-vjeçar. Pikërisht ndaj tyrePanuçi e ftoi për herë të funditLlullakun. Ai ishte i grumbulluarnë miqësoren e 13 nëntorit të vi-tit 2017, që Shqipëria e fitoi merezultatin 2-3. Për të nuk patiasnjë minutë, pasi trajneri italianmendoi të tjera lëvizje.

Panuçi mund ta braktisëShqipërinë për RomënDi Francesko është në fije tëperit dhe vetëm një kualifikimnë Portugali ndaj Portos mundta shpëtojë karrierën e tij teRoma. Menjëherë mediat ita-liane kanë bërë aludimet sekush mund të jetë ai që do tazëvendësojë në rast të një dë-shtimi në Ligën e Kampionëve."Sky Sport" ka listuar emrat qëmund ta zëvendësojnë. 3 janëpistat më të besueshme, PaoloSoza, i cili më parë ka drejtuarFiorentinën, Roberto Donado-ni dhe i treti është Kristian Pa-nucci i kombëtares shqiptare.Trajneri i Shqipërisë cilësohetsi një kandidat i fort për tëmarrë stolin e ish-ekipit të tij.Megjithatë ai ka një kontratëme FSHF-në dhe i duhet tëzgjidhë atë më parë. Kjo nukështë hera e parë që Panuccilakohet për një kalim te Roma,pasi ka ndodhur edhe mëparë, duke parë se çfarë përfa-qëson për klubin.

Shkëndija me dy mungesa ndaj Shkupit

Kikboksieri Aziri kthehet me medalje të artë nga Sarajeva

Shaqiri po trajtohetpadrejtësisht nga Kloppi

“Do të doja shumë tadija se çfarë ka bërëShaqiri gabim. Nukmund ta besoj seOrigi ishte titullar, nukmund ta besoj qëOrigi luajti titullar nëkrah dhe nuk mund tabesoj që pasi ekritikoi, e futiLallanan paraShaqirit”, ka thënëNicol

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

20 MARKETINGKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Republika e MaqedonisëMinistria e mjedisit jetësor dhe

planifikimit hapësinor

Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinore Republikës së Maqedonisë

S H P A L L

Kërkesa për dhënien e lejes për shkarkim nga sistemi për mbledhjen, kullimin, pastrimin dheshkarkimin e ujërave të ndotura urbane nga fshati Kozjak në marrësin e lumit Kozjak.

Në pajtim me nenin 80 paragrafin (1) të Ligjit të Ujërave (Gaz. Zyrtare e R. së Maqedonisë nr.87/08,09/09, 161/09, 83/10, 51/11, 44/12, 163/13, 180/14, 146/15 dhe 52/16), Ministria e Mjedisit Jetësordhe Planifikimit Hapësinor ka paraqitur një kërkesë për dhënien e lejes për shkarkim nga sistemi përmbledhjen, kullimin, pastrimin dhe shkarkimin e ujërave të ndotura urbane nga fshati Kozjak nëmarrësin e lumit Kozjak, me vendndodhje në pikën e shkarkimit PK527 KK Kozjak, Komuna e Karbincit.

Parashtruesi i kërkesës:Komuna e KarbincitKoordinatat e vendndodhjes së pikave të shkarkimit në marrësin e lumit Kozjak sipas sistemit të

koordinatave shtetërore është me koordinatat e mëposhtme:Y=7605827.40; X=4630246.30Informacione në lidhje me kërkesën, publiku i interesuar mund të marrë në Ministrinë e Mjedisit

Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor në e mail R.Barutovska @moepp.gov.mkPubliku i tanguar, në afat prej 15 ditësh nga dita e publikimit të kërkesës, ka të drejtë të dërgojë

mendime dhe komente në formë të shkruar te Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit HapësinorSheshi Presveta Bogorodica nr.3, 1000 Shkup.

Republika e MaqedonisëMinistria e mjedisit jetësor dhe

planifikimit hapësinor

Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinore Republikës së Maqedonisë

S H P A L L

Kërkesa për dhënien e lejes për shkarkim nga sistemi për mbledhjen, kullimin, pastrimin dhe shkarkimin eujërave të ndotura urbane në fshtatin Nov Karaorman marrësin e lumit Bregalnica.

Në pajtim me nenin 80 paragrafin (1) të Ligjit të Ujërave (Gaz. Zyrtare e R. së Maqedonisë nr.87/08, 09/09,161/09, 83/10, 51/11, 44/12, 163/13, 180/14, 146/15 dhe 52/16), Ministria e Mjedisit Jetësor dhe PlanifikimitHapësinor ka paraqitur një kërkesë për dhënien e lejes për shkarkim nga sistemi për mbledhjen, kullimin,pastrimin dhe shkarkimin e ujërave të ndotura urbane në marrësin e lumit Bregalnica me vendndodhje nëpikën e shkarkimit PK 1643 KK Tarinci, vendbanimi Nov Karaorman, Komuna e Karbinçit.

Parashtruesi i kërkesës:Komuna e KarbincitKoordinatat e vendndodhjes së pikave të shkarkimit në marrësin e lumit Bregalnica sipas sistemit të

koordinatave shtetërore është me koordinatat e mëposhtme:Y=7600404.05; X=4628552.69Informacione në lidhje me kërkesën, publiku i interesuar mund të marrë në Ministrinë e Mjedisit Jetësor

dhe Planifikimit Hapësinor në e mail [email protected] i tanguar, në afat prej 15 ditësh nga dita e publikimit të kërkesës, ka të drejtë të dërgojë mendime

dhe komente në formë të shkruar te Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor Sheshi PresvetaBogorodica nr.3, 1000 Shkup.

Republika e Maqedonisë së Veriut IP Qendra për arsimin e të rriturve

Në bazë të Planit Operativ të programeve dhe masave aktive të punësimit dhe shërbimeve në tregun e punës për vitin 2019-të, të miratuar nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut për masën 3.3 Trajnime për profesionet e kërkuara, të financuar nga Buxheti i Agjencisë së Punësimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut, IP Qendra për arsimin e të rriturve- Shkup më datë 06.03.2019 publikon

SHPALLJE PUBLIKE

IP Qendra për arsimin e të rriturve-Shkup publikon shpallje për zgjedhje të institucioneve të verifikuara për ofrues të trajnimeve për arsim për të rriturit për realizim të masës 3.3 Trajnime për përmbushje të profesioneve të kërkuara në kuadër të Planit Operativ për programe dhe masa aktive për vitin 2019-të.

Në shpalljen publike mund të paraqiten institucionet të cilat do ti

realizojnë programet në vijim sipas qyteteve: -Përkujdesës/e për fëmijë, Resnjë, Shtip, Shkup, Strugë,

Manastir, Krushevë, Strumicë, - Përkujdesës/e për fëmijë me të meta në zhvillim, Shtip,

Strumicë, Shkup, Prilep, - Asistent personal për persona me të meta, Shkup, Kumanovë,

Strumicë, Manastir, Negotinë, Gostivar, Strugë, Kumanovë, - Përkujdesës/e për persona të moshuar, Shkup, Shtip, Radovish, - Floktar me nivel fillestar, Manastir, Shkup, Shtip, Tetovë,

Gostivar, - Masazhist, Shkup, Shtip, - Manikyr - pedikyr, Shkup, Manastir, Tetovë, - Kozmetist, Shkup, Strumicë, Manastir, - Qepës – niveli fillestar, Shkup, Tetovë, Shtip, - Dhomëtare, Shkup,. - Nëpunës i recepsionit, Shkup, - Gatues – gastronom, Tetovë, Shkup, - Nëpunës kontabiliteti, Shkup, Shtip, Kavadar, Manastir,

Kumanovë, Strumicë, - Operator për ueb dizajn, Manastir, Shtip, - Saldues, Tetovë, Negotinë, Shkup, - Elekstroinstalues dhe montues objektesh banesore, Manastir. - Fasadëpunues, Shkup, - Montues me gjips, Manastir, . - Tapetist mobiljesh, Pehçevë, - Elektromekanik pajisjesh për ngrohje dhe freskim, Manastir, - Montues dhe instalues i paneleve diellore, Manastir,. - Drejtues të ngarkues-shkarkuesit, Manastir, Shkup, Negotinë,. - Saldues MGI (metal, gaz inert) MGA (metal gaz aktiv), Tetovë,

Negotinë, - Automekanik për mjete motorike, Tetovë, Manastir, Shkup.

- Drejtues vinçi harkor, portal dhe konsol, Kavadar, Institucionet e interesuara duhet ti plotësojnë kushtet në vijim: - Të kenë vendim për verifikim për programin e

lartpërmendur nga IP Qendra për arsimin e të rriturve - Të kenë vendim për verifikim të institucionit për arsimin e

të rriturit nga ana e Ministrisë së arsimit dhe shkencës. Trajnuesit e interesuar duhet t’i sjellin dokumentet e nevojshme: 1. Paraqitje për pjesëmarrje në masën aktive – e publikuar ne ueb

faqen e IP Qendra për arsimin e të rriturve (www.cov.gov.mk) 2. Dokument për veprimtari të regjistruar-arsim për të rriturit; 3. Vërtetim/deklaratë që posedojnë kuadër profesional që do të

realizojnë programin; 4. Vendim për verifikim për program të veçantë për arsimin e të

rriturve nga IP Qendra për arsimin e të rriturve 5. Vendim për verifikim të institucionit për arsimin e të rriturit

nga ana e Ministrisë së arsimit dhe shkencës. Trajnuesit e interesuar të cilët do të jenë të përzgjedhur për

realizim të trajnimeve do të marrin 30.000,00 denarë për çdo person të trajnuar.

Mjetet e nevojshme për realizimin e masës aktive 3.3. Trajnime për përmbushje të profesioneve të kërkuara janë të siguruara nga Buxheti i Agjencisë së Punësimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut,

Kërkesa së bashku me dokumentacionin e nevojshëm të dorëzohet më së voni deri më 20.03.2019 deri në arkivin e:

IP Qendra për arsimin e të rriturve – Shkup

rr.Dimitrie Çupovski nr.13 1000 Shkup

Dokumentet e pakompletuara dhe të dorëzuara pas afatit nuk do të merren parasysh gjatë vendimit.

IP Qendra për arsimin e të rriturve –Shkup

Në bazë të nenit 21 dhe 22 të Rregullores për licenca për kryerje të veprimtarisë energjetike (Gazeta Zyrtare e RM nr. 143/11, 78/13, 33/15 dhe 207/16), SHTSH EKONIK MARKET SHPKNJP Shkup, me seli në rr. Kosturski Heroi nr.31/9, Shkup - Qendër, e publikon këtë

LAJMËRIM

Informohet opinioni se SHTSH EKONIK MARKET SHPKNJP Shkup më datë 05.11.2018 ka parashtruar Kërkesë deri te Komisioni rregullator për energjetikë dhe shërbime të ujit i Republikës së Maqedonisë së Veriut për dhënie të Licencës për kryerje të veprimtarisë energjetike, tregti në shumicë me naftë të papërpunuar, derivateve të naftës, bioderivateve dhe derivateve për transport – tregti në shumicë me gaz të lëngshëm të naftës (GLN).

Emri gjegjësisht titulli i kërkuesit SHTSH EKONIK MARKET SHPKNJP Shkup, me seli në rr. Kosturski Heroi nr. 31/9, Shkup - Qendër Lloji i veprimtarisë energjetike Tregti në shumicë me naftë të papërpunuar, derivateve të naftës, bioderivateve dhe derivateve për transport – tregti në shumicë me gaz të lëngshëm të naftës (GLN) Rajoni ku do të realizohet veprimtaria: Veprimtaria tregti në shumicë me naftë të papërpunuar, derivateve të naftës, bioderivateve dhe derivateve për transport – tregti në shumicë me gaz të lëngshëm të naftës (GLN), do të realizohet në territorin e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe jashtë vendit. Përshkrimi i mënyrës, objekteve dhe mjeteve për kryerje të veprimtarisë: Pranimi dhe dërgimi i derivateve të naftës gazi i lëngshëm i naftës (GLN) do të realizohet përmes 5 (pesë) rezervuarëve me volum prej nga 100 m3 ose gjithsej 500m3, që është në pronësi të SHTSH EKONIK MARKET SHPKNJP Shkup dhe gjenden në komunën e Velesit, KK Orizarë. Kohëzgjatja e licencës Licenca është me kohëzgjatje prej 10 vjet Mënyra dhe afati përfundimtar për parashtrimin e propozimeve, mendimeve dhe sugjerimeve në lidhje me kërkesën për ndryshim dhe vazhdim të licencës, i cili nuk mund të jetë më i shkurtë se 5 ditë në publikimin e fundit të lajmërimit për tu kërkuar në shtyp. Adresa e Komisionit rregullator për energjetikë dhe shërbime të ujit i Republikës së Maqedonisë së Veriut: rr. Makedonija, pallati Llazar Pop Trajkov – kati 6, 1000 Shkup. 04.03.2019. SHTSH EKONIK MARKET SHPKNJP Shkup

Në pajtim me nenin 130 të Ligjit për arsim fillor (Gz. Zyrtare e RM nr.103/08), nenit 17 të Rregullores për mënyrën e realizimit të ekskursioneve të nxënësve dhe aktiviteteve tjera të lira për nxënësit e shkollave fillore dhe Programit vjetor për punën e shkollës në vitin shkollor 2018/2019, SHFK "Koço Racin" nga Kratova, e publikon këtë:

SHPALLJE

për grumbullim të ofertave për realizim të ekskursioneve të nxënësve 1. Ekskursion njëditor për nxënësit e klasës së tretë Relacioni: Kratovë-Vinicë-Berovë-Koçani Nisja në ora 8 nga stacioni i autobusëve në Kratovë-Vinicë - fabrika "Vevçani", diga "Gratçe", Koçani, Probishtip, Kratovë Kthimi në Kratovë deri në ora 19. 2. Ekskursion dyditor për nxënësit e klasës së gjashtë Dita e parë: nisja nga Kratova në ora 8, vizitë të Radovishit (kisha Shën Troica dhe qendra e qytetit), manastiri në Vodoça dhe manastiri i grave në Veljusë (Strumicë), qendra e Strumicës. Arritje në Dojran në orët e pasdites, akomodim, darkë dhe argëtim për nxënësit. Dita e dytë: mëngjes, shëtitje nëpër Dojran, vizitë të Dojranit të Vjetër, shëtitje pranë liqenit të Dojranit dhe vizitë të kufirit kalimtar "Mrdaja". Vazhdim ndaj Bogdanci - Gjevgjeli, vizitë të fabrikës "Zora Shped", shëtitje nëpër Gjevgjeli dhe drekë. Kthim në Kratovë përmes Piravës, Vallandovës, Negotinës dhe Shtipit me pauzë gjatë rrugës në Shtip. Arritje në Kratovë në ora 20. 3. Ekskursion treditor për nxënësit e klasës së nëntë Dita e parë: nisja nga Kratova në ora 7:30. Udhëtim përmes Velesit, me pushim gjatë rrugës në liqenin e Velesit - Prilep (shëtitje panomarike të Mogilës) - Krushevë (shëtitje panomarike dhe vizitë të Makedonium dhe shtëpisë përkujtimore të Toshe Proeski) - Manastir (vizitë të Heraklea dhe shëtitje nëpër Shirok sokak) - Ohër (akomodim në hotel, darkë, dhe mbrëmje argëtuese). Dita e dytë: mëngjes, vizitë të Shën Naum dhe burimet e lumit Drini i Zi, lagjja Nakoleckaj Gradishte, drekë, shëtitje nëpër Ohër (vizitë të Shën Sofija, Shën Kaneo, Plaoshnik, Samoilova tvrdina, amfiteatrit, Biljanini izvori. Shëtitje nëpër pjesën e vjetër të qytetit të Ohrit. Darkë në hotel. Dita e tretë: mëngjes. Vizitë të Vevçanit dhe burimeve, ndërsa gjatë kthimit shëtitje nëpër Çarshinë e Strugës, në rrjedhën e liqenit të Ohrit dhe nëpër rrjedhën e Drinit, vizitë të shtëpisë së vëllezërve Milladinovci dhe Muzeut natyror-shkencor. Drekë në hotel dhe nisje për Shkup, përmes Kërçovës, Gostivarit dhe Tetovës, me pauzë gjatë rrugës në Strazhë. Arritje në Kratovë në orët e mbrëmjes. 4. Mësim pesëditor në natyrë me nxënësit e klasës së pestë në Strugë Vajtje: Kratovë - Shkup - Tetovë - Gostivar - Kërçovë - Strugë Kthimi: Strugë - Kërçovë - Shkup - Kratovë Akomodim në pushimore për fëmijë (ndërtim i fortë) Realizimi i ekskursioneve është në muajin maj dhe qershor 2019 KRITERET PËR DHËNIE TË MARRËVESHJES - Ofertuesi duhet të jetë i regjistruar sipas dispozitave pozitive në RM për kryerjen e veprimtarisë turistike (A-licencë); - Të ketë me sukses të realizuar së paku tre ekskursione të nxënësve dhe aktivitete tjera të lira në tre vitet e fundit; - Të plotëson kushtet për transport të grupeve të fëmijëve, sipas Ligjit për siguri në komunikacionin rrugor dhe Rregullores për kërkesat e veçanta teknike të makinave me të cilat transportohen grupet e fëmijëve; - Çmimi më i ultë Në kushtet e ofertës nuk duhet të ketë zgjedhje alternative, kushtet duhet saktë të përcaktohen pa mundësi të ndryshimit. Ofertat të parashtrohen në afat prej pesë (5) ditëve nga publikimi në dy gazeta, në arkivin e SHFK "Koço Racin" Kratovë, ose përmes postës në adresën SHFK "Koço Racin" Kratovë, rr. "Mihajlo Apostoloski" nr.11, 1360 Kratovë. Afati i vlerës së ofertës është deri më 10.06.2019 Hapja e ofertave do të bëhet nga ana e Komisionit për realizim të ekskursionit.

Komisioni për grumbullim të ofertave me shkrim pranë SHFK "Koço Racin" Kratovë

21SPORTKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Në qershor, rrugët e klubitzikaltër dhe Icardit do të ndahen, -njofton sot "Corriere dello Sport", ecila zbulon edhe skenarin e çmen-dur të merkatos së verës, qëngërthen aksin Inter-Juventus, porjo vetëm: "Përtej asaj që do tëndodhë në pjesën e fundit të sezo-nit, e ardhmja e argjentinasit dukettë jetë vendosur. Marrëdhënietjanë përkeqësuar shumë, kështuqë mund të shohim përtej një pak-ti të papritur. Pyetja që ngrihet taniështë e tillë: cili do ta zëvendësojëish-kapitenin zikaltër në “San Siro”?Prioritet, natyrisht, është identifiki-mi i një sulmuesi të ri. Ai duhet tëjetë i strukturuar fizikisht dhe më igatshëm për të luajtur për ekipinsesa “Maurito”. Disa profile lojtarë-sh qarkullojnë tashmë në “CorsoVittorio Emanuele” , siç është përfo-lur këto ditë, si Lukaku, Dzeko dheZapata. Midis moshës dhe “valen-

cave” ndërkombëtare, investimi inevojshëm do të ishte i ndryshëm.Dhe, në këtë kuptim, shumë do tëvaret nga fati i Icardit. Ekzistonedhe mundësia e një shkëmbiminë aksin Inter-Juventus. “Maurito”,në fakt, tashmë e ka bërë të ditur sedo të konsiderojë vetëm destina-cionet italiane, nëse largohet ngazikaltrit. Pra, në fakt, vetëm Juven-tusi dhe Napoli duket në sfond.Natyrisht, klubi zikaltër do të prefe-

ronte ta shiste atë jashtë vendit,por familja e argjentinasit është evendosur të mos largohet nga Ita-lia. Për pasojë, Interi nuk do tambyllte derën për një zgjidhje tëbrendshme. Me kushtin që bombe-ri argjentinas të sjellë një ofertë tëpërshtatshme, sepse me siguri nukdo të shitet vetëm për para. Në shtë-pinë zikaltër nuk janë të gatshëm tabëjnë këtë. Në të vërtetë, ka një hi-potezë, që do t’i shkonte përshtat

Interit: shkëmbimi Icardi-Dybala.Kjo ide ndoshta do të përfundonteme përmbushjen e dëshirave të tëgjitha palëve të përfshira. Në këtëmënyrë, Interi do të kishte të gjithëhapësirën për të “gjuajtur” edhe njësulmues tjetër, siç u theksua mëherët. Dhe, në atë pikë, me Dybala,Lautaro Martinez, plus njërin ngaLukaku, Dzeko apo Zapata, boshl-lëku i krijuar largimi i Icardit do tëmbulohej me bollëk".

Në rast se nuk ndodh ndonjëmrekulli dhe Reali fiton sërishChampions League, ky sezon dotë arkivohet si dështim total përLos Blancos, që e nisën sezonin mesynim rikthimin te titulli nëSpanjë, por disfata ndaj Barce-lonës javën e shkuar varrosi shpre-sat e pakta. Tashmë bëhen lloga-ritë dhe planet e së ardhmes, dukenisur nga stoli, sepse është e si-gurt që Santiago Solari nuk ka tëardhme në Madrid. Ndërkaq, ASpublikon një listë prej 6 lojtarëshqë pritet të largohen në verë, dukenisur natyrisht nga "armiku" imadh i mediave spanjolle, GarethBale.

Bale - Uellsiani është i dënuarme largim. Reali është i lodhurnga sjellja e tij dhe ftohtësia nëmarrëdhëniet me tifozët dhe

shokët e ekipit. Paraqitjet e tijkanë qenë të dobëta, aq sa shpe-sh Lucas Vázquez i ka marrë ven-din në formacion. Në të shkuarënReali ka pasur oferta spektakola-re për uellsianin, por për shumëarsye i ka refuzuar. Këtë verë, nësendonjë klub shkon mbi 100 mi-lionë euro, Bale do të largohet ipari.

Vallejo - Në verë Reali do tëpërforcohet me qendërmbrojtësine Portos Militao, ndaj Vallejo ështëi tepërt. Këtë sezon nuk ka luajturasnjë minutë në La Liga, i vetminder që mund t'i bëjë Reali është tajapë në huazim, pasi është vetëm22 vjeç dhe ndoshta shpërthengjetkë, nëse dëmtimet e lënë tëqetë.

Marcelo - Një ndër lojtarët mëtë rëndësishëm për Realin në

dekadën e fundit, Marcelo ështëkthyer bujshëm në një çështje de-likate. Braziliani e ka thnë shpeshnë të shkuarën se ëndrra e tij ështëta mbyllë karrierën në Madrid, porkëtë sezon ka luajtur vetëm 13 herëdhe është i 13-ti në renditjen e loj-tarëve madrilenë me më shumëminuta në kampionat, ndaj dëshi-ra për largim ka ardhur duke u for-cuar, pas zërave se largimi i Cristia-no Ronaldos kishte vënë nëmendime edhe Marcelon.

Isco -Situata e mesfushoritështë e ndërlikuar, shpresa e tij evetme është trajneri i ri. Solari dotë largohet, por klubi nuk është see sheh kaq të thjeshtë probleminIsco, sepse mesfushori po paraqitetshumë dobët dhe sjellja e tij ështëshqetësuese, ndërkohë që çmimi itij po bie nga muaji në muaj.

Mariano - Blerja e tij ka qenënjë dështim total. 25-vjeçari ishtefantastik sezonin e shkuar në Lyon,por 20 milionë eurot e paguaranga Reali janë para të hedhura po-shtë. Sulmuesi i lindur në Barce-lonë nuk ka pasur fare hapësirëdhe nuk është se i ka shfrytëzuarato pak minuta që ka pasur në di-spozicion. Në verë Reali do ta she-së, me shpresën se do t'i rikupe-rojë milionat e paguara për të.

Brahim - Në janar Reali tentoitë bënte një goditje alla Dortmundme Sancho, sepse bleu për 15 mi-lionë euro Brahim Diaz nga Man-chester City. Problemi është se nëDortmund të rinjtë luajnë, në Ma-drid shkojnë për të ndjekur nde-shjen falas në stadium. Brahim kaluajtur vetëm 24 minuta që prejtransferimit në Madrid, në këtëmënyrë nuk ka të ardhme dhe nëverë huazimi është i detyruar.

Milani bënplanet emerkatosBlerjet e janarit po rzultojnëdeçizive për Milanin. Piatek ePaqueta kanë përmirësuar jopak kuqezinjtë, që renditentretët në kampionat, çka imundëson dhe kualifikiminnë Champions League për se-zonin e ardhshëm. Pikërishtnë rast se klubi nga Milanelloarrin të sigurojë kompeticio-nin aq shumë të dëshiruar,atëherë drejtuesit do të bëjnëmaksimumin në merkato. Nëplan të parë është blerja për-fundimtare e Bakayoko ngaChelsea. Leonardo ka nisur bi-sedimet me anglezët për tëulur disi shumën prej 38 mi-lionë eurosh që “Blutë e Lon-drës” kërkojnë për lojtarin.Objektivët e radhës janëSaint-Maximin i Nice dheDeulofeu i Watford. Emrikryesor për merkaton mbetetMilinkovic-Savic i Lazios, i cilinuk po shkëlqen si sezonin ekaluar. Por nuk mbaron mekaq, pasi drejtuesit kuqezi povëzhgojnë me interes edheWeigl e Sensi.

Spastrim në Madrid, 6 lojtarëi kanë valixhet gati

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Interi mendon shkëmbiminDybala - Icardi

Ekziston mundësia e njëshkëmbimi në aksinInter-Juventus. Nështëpinë zikaltër nukjanë të gatshëm ta bëjnëkëtë. Në të vërtetë, ka njëhipotezë, që do t’ishkonte përshtat Interit:shkëmbimi Icardi-Dybala

“Suning” heq Icardin nga reklamat Dje Icardi i tha “Jo” Spallettit për rikthimin e tij nëfushë, krizë që thellohet dhe vetëm presidenti SteveZhang pritet t’i japë zgjidhje me sulmuesin zikaltër.Megjithatë, kompania “Suning” që ka në pronësiInterin ka lidhur një marrëveshje të re në Kinë, menjë kompani që shet produkte elektrike, e quajtur

“AUX Group”, prej të cilës klubi do të arkëtojë disa tëardhura ekstra. Ndryshe nga më parë, këtë herë nëposterin e kësaj marrëveshje mungon Mauro Icardi,dikur i ndodhur në ballinë të çdo posteri, tani ështëHandanovic, i pasuar nga De Vrij, Lautaro, Skriniardhe Perisic, argjentinasi është “zhdukur”.

22 SPORTKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

Dani Alves shprehet gati përndeshjen e së mërkurës, që PSGdo ta luajë kundër ManchesterUnited në “Parc des Princes”. Ky dotë jetë ballafaqimi i kthimit i raun-dit të dytë të Ligës së Kampionëve,ndërsa “akti” i parë ka përfunduar2-0 për kampionët e Ligue 1: "Ekipii virgjër në Champions është i yni,jo Manchester United, i cili e ka fi-tuar këtë kompeticion". Alves, 35vjeç, e fitoi tri herë Championsinsi lojtar i Barcelonës (2009, 2011,2015). PSG nuk ka ndonjë trofe tëtillë, ndërsa Manchester United katriumfuar në vitet 1968, 1999 dhe2008. "Ne bëmë një hap të madhnë ndeshjen e parë, por nuk mundtë flemë mbi dafina. Ne e dimë senë futboll mund të ndodhëgjithçka. Duhet të përsërisimpunën e shkëlqyer, që bëmë në“Old Trafford”. Të mos bazohemi terezultati i ndeshjes së parë, por të

arrijmë një rezultat tjetër pozitiv”,tha braziliani ndërkombëtar. NësePSG nuk e ka fshirë nga kujtesapërmbysjen e sezonit 2016-2017nga Barcelona (6-1), pasi e kishte fi-tuar ndeshjen e parë 4-0 në krye-qytetin francez, Dani Alves tha:"Në futboll nuk duhet të kesh frikë,ndryshe objektivat nuk përmbu-shen. Ju duhet të keni respekt përManchester United, jo frikë. Ekipi ivirgjër jemi ne. Ne duhet të tre-gojmë të njëjtin personalitet si nëndeshjen e parë. Kemi një avan-tazh pozitiv, por nuk duhet të ba-zohemi në rezultatin 2-0. Liga eKampionëve nuk është një kom-peticion që mbështetet te një loj-tar i vetëm i madh si Mbappé), DiMaria, Cavani dhe Neymar, por teforca e ekipit. Nën frymën e grupit,secili duhet të bëjë punën e tij".Nga ana tjetër, “Djajtë e Kuq” dotë tentojnë kualifikimin në çerek-finalet e Champions Ligës, pavarë-sisht mungesave të mëdha dhe re-zultatit aspak pozitiv të arritur në

ndeshjen e parë. Pol Pogba është iskualifikuar, ndërsa mungojnë dheemra si: Lingard, Mata, Marsial,Herrera dhe Aleksis Sançez. Traj-neri norvegjez ka vendosur tëgrumbullojë disa lojtarë nga ekipii të rinjve. Solskjaer ka marrë disaprej tyre, ndërsa tetë do të jenë fut-bollistët, të cilët kanë dalë nga aka-demia e klubit: Çong, Garner, Go-mes, Grinvud, MekTominej,Pereira, Uilliams dhe Rashford.Brendon Uilliams është vetëm 18vjeç, luan në rolin e mbrojtësit tëmajtë. Ai është një mbrojtës anë-sor klasik, ka aftësi shumë të miranë fazën defensive dhe nuk hezi-ton të dalë përpara në ndihmë tësulmit. Emri tjetër interesantështë Mason Grinvud. Vetëm 17vjeç, luan në rolin e sulmuesit dheishte në stol në ndeshjen e gru-peve kundër Valencias. Adole-shenti sapo është kthyer ngadëmtimi dhe sot mund të vijë de-butimi i tij në komepticionon mëtë rëndësishëm për klube. Mesfu-

shori i Manchester Unitedit, An-dreas Pereira, insiston se skuadrae tij mund ta përmbyse epërsinëndaj Paris Saint Germainit nëLigën e Kampionvëve. PSG fitoi nëndeshjen e parë 2-0 në OldTrafford, por belgu beson semund të korrin fitore të thellë nëParkun e Princave. “Nuk mendojse do të ishte një mrekulli. Man-chesteri është mësuar ta bëjë…kemi trajnerin më të mirë për tëtreguar se çdo gjë është e mun-dur. Mund ta ndryshojmë si-tuatën, kjo është ajo që ne do tëbëjmë, qëndrojmë së bashku dhepunojmë fort. Solskjaer ka treguarse ka besim të madh tek unë. Jamshumë i lumtur për këtë dhe dua t’itregoj sa falënderues jam dukedhënë çdo gjë në fushë”, ka thënëPereira për RMC. 23-vjeçari shënoinë fitoren e fundit të Man Utd 3-2ndaj Southamptonit. Lojtari në tëkaluarën ishte i huazuar te Grana-da dhe Valencia, por nuk arriti tëtregojë vlerat e tij.

Juventusi,ofron 120milionë europër 19-vjeçarinJuventusi tashmë është dukemenduar për të ardhmen dheka vendosur në fokus Joao Fe-lix, qendërsulmuesin e Benfi-ca. Ky i fundit ka ngjallur inte-resin edhe të klubeve të tjeraeuropiane, si Atletico Madrid,Real Madrid, Barcelona dheManchester United. Bardhe-zinjtë, megjithatë, siç rapor-tohet nga “AS”, janë në “poleposition” për lojtarin në fjalë,sepse janë të gatshëm të pa-guajnë 120 milionë eurot eklauzolës së ndërprerjes sëkontratës në fuqi. Drejtorisportiv i Juves, Fabio Pararici,ka folur tashmë me Luis FelipeVieira, presidentin e klubitportugez. E ka bërë këtë për-mes Jorge Mendes, prokurato-rit të Felix, në një takim që umbajt në Torino javën e kaluar.Vëzhguesit e “Zonjës së Vjetër”e kanë ndjekur sulmuesin e riprej disa kohësh, sikurse bënëtë shtunën e kaluar, me rastine ndeshjes së kampionatitportugez, Porto-Benfica. Felixka shënuar edhe një gol në fi-toren e Benfica në Champions,kundër Romës. Juventusiduket gati të investojë r 19-vjeçarin, i cili ka shënuar 11gola dhe ka dhënë 6 asistekëtë sezon. Përveç kësaj,“Zonja e Vjetër” duket e intere-suar edhe për Ruben Dias,mbrojtësin 21-vjeçar të Benfi-ca, i cili vlerësohet rreth 60 mi-lionë euro.

Ole Gunnar Solskjaer ështëemri kryesor për t’u emëruar traj-neri i ardhshëm me kontratëafatgjatë i Manchester United, porpër këtë Jose Mourinho ka dyshi-met e tij. Kujtojmë që norvegjezizuri vendin e portugezit dukemarrë 32 pikë në 12 ndeshje (10 fi-tore e 2 barazime) dhe u shpalltrajneri i muajit, i fundit për Man-chester United që nga koha e Fer-

guson. Gjithsesi Mourinho shpje-goi se trajnerët e emëruar meemergjencë në një skuadër nukmund të kenë sukses në planinafatgjatë, këtë e shpjegoinëpërmjet shkarkimit të Ranieritnga Fulham, duke prekur njëkohë-sisht edhe pasuesin e tij te United.A mund të gjejë Fulham një me-naxher më të mirë se Ranieri? Jo! Amund ta krahasoni eksperiencën

e Ranieri me atë të Scott Parker(trajneri i ri), i cili do të drejtojë njëekip për herë të parë? Jo!”, tha por-tugezi për “beIN Sports”.“Ndonjëherë në futboll, kenishembull ish-klubin tim (Man.United) që ndonjëherë bëjnëzgjidhje emergjente. Nuk besojshumë në këto ndryshime në planafatgjatë, por këto ndryshime tëmenjëhershme ndonjëherë japin

rezultate pozitive”, shtoi më tej“Special One”. Në fjalën e tij Mou-rinho vuri në dyshim që Solskjaer

do të ketë sukses në sezonin e ri,gjithmonë nëse ai konfirmohettrajner i United.

Mourinho vë në dyshim aftësitë e Solskjaer

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

LIGA E KAMPIONËVE

Alves: Duhet të përsërisimpunën e shkëlqyer"Ne bëmë një hap tëmadh në ndeshjen eparë, por nuk mund tëflemë mbi dafina. Nee dimë se në futbollmund të ndodhëgjithçka. Duhet tëpërsërisim punën eshkëlqyer, që bëmë në“Old Trafford”. Të mosbazohemi te rezultatii ndeshjes së parë, portë arrijmë një rezultattjetër pozitiv”, thabrazilianindërkombëtar

23MOZAIKKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

ZGJIDHJET: B,ZEBUR, OMANI, NJOLLAT, ACARE, NIK, S, GOAT, M, MANUSHI, SIHARIQ, RAM,

PARAGJYKIM, ETIKETIM, V, RAFINERIKE, IJE, ITU, OR, TATI, IRANI, ISENI, GRIM.

Shumë i lehtë: 154928763, 632751948, 879634215, 398267451, 421385697, 567149382,

783416529, 945872136, 216593874. Shumë i vështirë: 623741598, 457839261, 189562743,

746213859, 318957624, 592486137, 831624975, 964175382, 275398416.MensurMamuti

KOHAFILM

ME AKTORENNË FOTO

PËRJETIM PSIQIK I NJERIUT(GËZIM,

TRISHTIM)

PUS---------------------------ISH FUTBOLLISTI

GJERMAN, MIHAEL B TESTIMI SËRISHËM

NJË NGA LIBRATE SHENJTË(DAVUDI)

SHTETARAB

PJESË E NDOTUR ME NGJYRË, YNDYRË...

(SH.)

TË FTOHTËI MADH

(SH. PASHQ.)

AKTORI SHQIPTAR, XHELILAJ

SULFUR--------------------------

AKADEMIA E SHKENCAVE DHE ARTEVE

TË MAQEDONISË

GEORGEORWELL

---------------------------MILLOSH GJERGJ

NIKOLLA

KALË SHALE

--------------------------PËRGËZIMI

LAJM I MIRË

LLOJHELMI

LUFTARAK

SHKATHTËSI,AFTËSI (BISED.)

(SH. PASHQ)----------------------------BANOR I HATAJIT

(TURQI)M

AKTORJA JONË NË FOTO, VJOLLCA

---------------------------PIJE

ALKOOLIKE

SKORNIZË

---------------------------MEMORJA

E KOMPJUTERËVE

MENDIM I PAMBËSHTETUR,

PARASHIKIM

KALIMI PUSHIMEVE

VERORE

VËNDIM I ETIKETAVE

NË PRODUKTE

VOLT-------------------------

NJË TRUPGJEOMETRIK

QUE KA TË BËJË ME PROSHIMET E RAFINERISË

PJESËE TRUPIT

(SH.)

QYTET NË NIGERI

---------------------------LUMË

NË AUSTRI

AR (FRENGJ.)--------------------------

FLORI

AKTORI FRËNG,ZHAK

SHTETI I PERSIANËVE

---------------------------IMPULS

FUTBOLLISTIKOSOVAR,

GENC

AUTORËT GJERMAN,

VËLLEZËRIT, JAKOB DHE

VILHELM

6 mars 192627 korrik 2007

Në k

ëtë d

atë

1 4 8 7 3

2 1 9

8 4 5

9 4 1

1 6

5 7 8

7 4 9

5 8 1

2 6 5 8 4

3 4 5

5 8 9 6

1 8 4 3

6 2 3 8

5 4 6 7

8 3 7 5

6 1 5 8

5 9 4

Mens

L

SHTE

Mam

HOK

NJË NGAAE SHEN

VU(DAAV

ARA

surFILM

T

PËRJETIM PSIQIK-------

ET

uti

HAORENME AKT

ONË FOTI NJERIUT(GËZIM,

TRISHTIM)ISH F

GJER

LIBRAATNJTËUDI)

B

PUS

B TESTIM---------------------FUTBOLLISTI

RMAN, MIHAELI SËRISHËM

PJESË E N

O

O

YNDYRME NGJY

(SH.

TË FTI MAD

AS(SH. PPA

AKTSHQIPTXHELIL

DOTUR

HTË

ORI

ËRË...YRË,

.)

DHSHQ.)

AR,TTALAJ

SULFUR--------------------------

AKADEMIAVEE SHKENCAAV

TEVEDHE ARRT

LAJM LLOJ

S

,

I MIRË HELMIARAKLUFTTA

SHKAATAFTËSI (BISED.)

THTËSI,

ASHQ)(SH. PPA--------------------------

AJITTTABANOR I HAAT(TURQI)

GEOR

) JONË NË

M

WEORRW----------------MILLOSH G

NIKOL

---T

ORJAAAKTO, VJOLLCAFOT

---------------------------PIJE

ALKOOLIKE

-------

RGE

KORNIZË

ELL------------GJERGJLLA P

---------------------------MEMORJA

TEVE

KALË

DHE ARRTTË MAQEDONISË

SHALE--------------------ËRGËZIMI

P

Q

S

MENDIM I

VËNDIM

TË BËJË

AMBËSHTETUR,PPAARASHIKIMPPA

VEAAVI ETIKETTANË PRODUKTE

QUE KAME PROSHIMET

MEMORJAE KOMPJUTERËVE

KALIM

T

I PUSHIMEVEVERORE

VOLLT-------------------------

NJË TRUPGJEOMETRIK

ME PROSHIMET

PJESË

ORI

FUTBOLLISTI

E RAFINERISË

E TRUPIT(SH.)

AKTFRËNG,ZHAK

SHTE

QYTETNË NIGERI

---------------------------LUMË

NË AUSTRI

I PERSIA----------------

IMPUL

AR

ETI

ORËT

-------

ANËVE------------LS

AUTGJERMAN,

R (FRENGJ.)--------------------

FLORI

, RAM, HI, SIHARIQ

NI, GRIM.

FUTBOLLISTIAR,KOSOVVA

GENC

, MANUSH , MTT, AAT NIK, S, GO

TI, IRANI, ISEN AAT , OR, TTA TU

CARE, N , A TT, ANI, NJOLLAAT M

, RAFINERIKE, IJE, IT M, VV,

,Ë Ë ,VËLLEZËRITGJERMAN,

JAKOB DHEVILHELM

: GJIDHJET ZB,ZEBUR, OM

GJYKIM, ETIKETIM ARA PPA

1 4

2

8

9

8 7 3

1 9

4 5

4 1

3 4

5 8

1 8

6 2

4 5

9 6

4 3

3 8

1

5 7

7 4

5 8

2 6 5

6

8

9

1

8 4

5 4

8 3

6 1

5 9

6 7

7 5

5 8

9 4

385697, 567149382,

189562743, 457839261,

8416.

2 6 5

4213 5, 398267451, 3421

ë: ështir i v4 623741598,

975, 964175382, 27539

8 4

87963 3, 632751948, 876

216593874. 36,Shumë i24, 592486137, 831624

5 9

ë: Shumë i leht154928

9458721 783416529,

746213859, 3189576

9 4

DASHI 21. mars - 20. prillKjo e martë do të jetë shumë më e mirë në raport me

javën e kaluar, ku do të ketë rikuperim të ndjeshëm. Por kjo do të jetënjë ditë disi e lodhshme, ndoshta sepse keni ndërmend kaq shumëgjëra sa që nuk do arrini që ti realizoni dot. Ndoshta duhet të lini diçkamënjanë, për një moment të dytë.

DEMI 21. prill - 21. majJeni të gatshëm për të ndryshuar jetën tuaj. Kjo e martë

do të jetë vendimtare sa i takon sferës profesionale, ndërsa në atësentimentale, po mundoheni që të kuptoni se cilat janë gjërat qëkanë vërtetë rëndësi për ju. Mundohuni të kuptoni çfarë doni, pasimarsi është muaj i mbarë.

BINJAKET 22. maj - 21. qershorKjo ditë do të jetë neutrale, disi nën ritmin e duhur në

sferën sentimentale, ku do të lëvizni me kujdes dhe ankth nga frikase mos gaboni si më parë. Bëni kujdes lidhur me ndonjë sforcim fi-zik.

GAFORRJA 22. qershor - 22. korrikKjo ditë nuk do të jetë aspak e favorshme. Nuk do të ketë

probleme të veçanta, sidomos në dashuri, por nuk do të ndjeni asatë rehatinë e të ndjerit të dashuruar dhe të përkëdhelur siç dheju pëlqeni. Duhet të përpiqeni pak më shumë.

LUANI 23. korrik - 22. gushtKjo ditë nuk do të jetë aspak në ritmin e duhur dhe ndo-

shta disa vendime duhen riparë. Ndiheni sikur jeni duke luftuarkundër të gjithëve, por nervozizmin ua shkakton Marsi. Megjithatëme vendosmëri dhe në sajë të ndikimit të Uranit, do arrini ta mbyl-lni ditën pozitivisht.

VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtatorJu pret një ditë e shkëlqyer, ku yjet janë në anën tuaj. Edhe

Urani ju mbështet, ndaj mund të vazhdoni pa frikë çfarë keni ndër-mend. Ekzistojnë të gjitha mundësitë që të zgjidhni problemet e sëkaluarës.

PESHORJA 24. shtator - 23. tetorKjo është një e martë e cila do të jetë nën ndikimin e fa-

vorshëm të yjeve. Ky është momenti i duhur për të bërë projektetë reja dhe plane të vlefshme. Megjithatë duhet të mbani parasy-sh se dështimi nuk varët vetëm nga yjet, por kryesisht nga përku-shtimi juaj.

AKREPI 24. tetor - 22. nëntorKjo ditë do të jetë më e mirë se e hëna, por është mo-

menti për të diskutuar disa vendime dhe për të bërë disa zgjedhjenë dashuri. Gjeni kurajën e duhur dhe reflektoni më gjatë.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetorNuk parashikohet një ditë në nivelin e duhur, sidomos

sa i takon anës fizike. Mos u sforconi dhe mundohuni që të shty-ni gjithçka sa më gjatë. Duke nisur nga e mërkura gjërat do të vijnëduke u përmirësuar, bëni durim.

BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janarDita do të jetë disi nën ritëm, sidomos nëse insistoni se

doni të vazhdoni me situata që nuk ju përshtaten. Gjërat mund tëshkojnë shumë më mirë, nëse do shikoni përreth. E marta do të jetëmjaft e favorshme për takimet, marrëveshjet dhe kontratat.

UJORI 21. janar - 19. shkurtPërfitoni nga kjo ditë e mbushur me energji për të bërë

propozime dhe për të çuar përpara projekte të rëndësishme, shk-ruan noa.al. Këshillohet që të bëni kujdes me shpenzimet!

PESHQIT 20. shkurt - 20. marsMë në fund keni lënë pas shpine problemet e së ka-

luarës sidomos në dashuri, ku nuk duhet të lini t’iu shpëtojë asnjërast. Do të jeni të mbushur me energji, ndaj mundohuni që ta sh-frytëzoni sa më mirë. Në nivelin ekonomik, duhet të tregoheni mëtë kujdesshëm.

24 MOZAIKKoha, e mërkurë, 6 mars 2019

1728 - Spanja dhe Anglia nënshk-ruajnë Marrëveshjen e Parë të Par-dos.

1799 - Napoleoni pushton Jaffa nëPalestinë.

1816 - Hebrenjtë dëbohen nga qy-teti i lirë i Lubekut, Gjermani.

1831 - Edgar Allen Poe largohet ngaAkademia ushtarake në West Point

1869 - Dmitri Mendeleev prezan-ton tabelën e parë periodike paraShoqatës së kimistëve të Rusisë.

1882 - Monarku Millan Obrenovic iSerbisë kurorëzon veten mbret.

1915 - Mbreti grek Konstantini Ishkarkon kryeministrin Venizellos

1967 - Vajza e Stalinit, Svetllana Al-lilujeva kërkon azil politik në SHBA

1988 - Tre të dyshuar të IRA janëvrarë në Gjibraltar nga oficerë të SAS.

1992 - Themelohet Këshilli i Shte-teve të Detit Baltik.

SKENË BALETITNjë bionde shoqëroi shoqen e sajnë një skenë baleti..Duke parë kërcimtaret balerina qëngriheshin në majë të gishtave tëkëmbës pyeti:- Një gjë po më habit mua, përsenuk marrin balerina më të gjata?

Nuk mund të ketë atdhetarizëmpa liri, liri pa virtyt, virtyt pa qyte-tar; Krijoni qytetarin dhe keni çdogjë që iu nevojitet. (J. J. Rousseau)

FRIKA E LARGIMIT NGAPUNA SHKAKTON…Ka shumë faktorë të cilët rrisin rre-zikun që të sëmureni nga diabeti,mirëpo nëse frikësoheni nga përja-shtimi, atëherë jeni para një pro-blemi edhe më të madh. Personat të cilët janë të brengosurpër shkak të mundësisë së përjash-timit kanë mesatarisht 19 për qindrrezik për sëmundje nga diabeti i ti-pit 2, tregojnë të dhënat e botuaranë revistën shkencore “CanadianMedical Association Journal”. Tëdhënat janë grumbulluar nga rreth141.000 persona me moshë mbi 4ovjeç. Theksohet që shkencëtarët shtojnëqë frika nga largimi nga puna ështëlidhur edhe me shanset e mëdhapër grumbullimin e mbipeshës tru-pore, si faktor i rrezikut nga diabetii tipit 2.

KA

LE

ND

AR

I H

IST

OR

IK 6

MA

RS

TH

ËN

IA E

DIT

ËS

BA

RSO

LE

TA

A E

DIN

I S

E...

Zbulohet origjina e gurëve gjigantë tëStonehenge. Ata ndodhen në kompleksinmonumental prehistorik të Stonehengedhe erdhën tre mijë vjet më parë nga rreth240 kilometra distancë. Ky është konklu-

zioni që një grup shkencëtarësh prej 12vetash, të cilët kanë analizuar disa gurëmë të vegjël të kompleksit që e kishinorigjinën nga dy shpella në Galles-inperëndimor. Shkencëtarët kanë gjetur

edhe instrumentet prehistorikë si pykat egurit dhe gjetje të tjera, çka të bën të men-dosh se gurët janë çuar nga njerëzit nëvendin që ndodhen aktualisht. Kjo gjë kahedhur poshtë dhe pretendimet se gurëtjanë spostuar nga faktorët e akullnajave,apo faktorë të tjerë. Ekipi i ekspertëve më-sohet se ka që nga 2010, që merret meanalizimin e gurëve për të gjetur origjinëne tyre. Ata kanë bërë testime më rreze Xdhe kanë analizuan moshën e kristaleve,duke përdorur zirkon. Kërkuesit men-dojnë se ka më shumë mundësi që shkëm-binjtë të jenë tërhequr me rrugë tokësorenga Gallesi në Angli, se sa të kenë ardhurnga lumi i cili ndodhet nga jugu. Gjithash-tu ata nuk hedhin poshtë as idenë seshkëmbinjtë mund të jenë përdorur përherë të parë për të ndërtuar një rreth gurë-sh në zonën vendase para se të transpor-toheshin në Salisbury.

Gurët në Stonehenge, ja origjina e tyre

Vendi më irrezikshëm nëaeroplan, kurështë fjala përbakteret

Pavarësisht studimeve që dëshmojnëse një nga mënyrat më të sigurta për të flu-turuar është se nuk ka vend në një avion qëështë “i sigurt”. Të paktën kur bakteret janënë pyetje. Tualetet publike, duke përfshirëato në aeroplan, janë një vatër e baktereve.E njëjta gjë është edhe për tavolinat e voglatë lëvizshme. Por, besoni apo jo, “rreziku”më i madh fshihet në hapjet e vogla të ven-tilimit. Një studim i kohëve të fundit, gjatëtë cilit pesë aeroporte testuan katër aero-planë, tregoi se hapjet për ventilim kanëmë shumë baktere për centimetër katrorse butoni në kazanin e tualetit, shkruan“Huffington Post”. Për fat të keq, ju nuk kenishumë zgjedhje. Ose do të pësoni nga klimaqë “fryn” direkt për ju gjatë fluturimit, ose dotë prekni gjithë kolonitë e baktereve për tandalur atë.

SUV-i me bateri elektrike Jaguar I-Pace është shpallur makina e vitit 2019 nënjë ceremoni në Gjenevë, pas një gare tëpabesueshme mes saj dhe coupe-sësportive Alpine të Renault. Votimi për-fundoi me secilën makinë që mori nga250 vota për kokë, hera e parë kjo që shë-nohet një barazim që kur tradita nisi në1964. Në përputhje me rregullat, votat urinumëruan për të parë se si anëtarët e ju-risë i kishin renditur makinat dhe pas kë-saj, jaguari doli i pari me 18 vende të para

dhe alpine me 16. Kjo është hera e parë qëJaguar fiton një çmim në 55 vitet e kom-peticionit dhe sigurisht që e ka kënaqur jopak drejtorin e dizajnit tek jaguar, IanCallum, i cili edhe e mori çmimin. PërveçJaguarit dhe Alpine, në krye të klasifikimitu renditën edhe Ford Fokusi i ri, CitroenC5 Aircross, Peugeot 507 dhe Kia Ceed.Çmimi makina evropiane e vitit ështëshndërruar tashmë në një institucion dheluan jo pak rol në tendencat e blerësve tëmakinave në kontinent.

Italianët në qytetin verior të Ivreas u argëtuan jo pakgjatë fundjavës në atë që njihet dhe është bërë e famshmesi beteja e përvitshme e portokalleve. Rreth 500 tonë por-tokalle të ardhura nga Siçilia përdoren në betejë, çdo vitndërsa banorët i rikthehen një tradite që daton që nga me-sjeta. Sipas legjendës, portokallet përfaqësojnë kokën e njëtirani djallëzor të shekullit të 12, sundimi shtypës i të cilit nëIvrea e çoi drejt prerjes së kokës. Por beteja e portokalleve,në vetvete, nisi në vitet 1930 pasi vajzat që shikonin karna-valet e qytetit qëlluan me portokalle mbi parakaluesit për tëtërhequr vëmendjen nga djemtë. Pas kësaj, shpërtheu njëluftë e vërtetë që sot ka edhe titullin zyrtar.

“Lufta e Portokalleve”, tradita që daton nga Mesjeta

Jaguar i-Paceshpallet veturaelektrike e vitit

SUBVENCIONE Shaqiri po Koha fileMë 2018 shtimi natyror i popullsisë më i ulëti që nga 1923 E...

Documents

Transcript of SUBVENCIONE Shaqiri po Koha fileMë 2018 shtimi natyror i popullsisë më i ulëti që nga 1923 E...