STUDIJA SLUČAJA - · PDF fileProjekat „Očuvanje i unapređenje životne sredine u...

Projekat „Očuvanje i unapređenje životne sredine u pograničnom regionu kroz kompostiranje biorazgradivog otpada“

Projekat se finansira od strane Evropske unije u okviru Inrerreg IPA programa prekogranične saradnje Bugarska-Srbija, CCI No. 2014TC1615CB007, a sprovode ga Udruženje „Bugarska u Evropi“ iz Bugarske i Opština Kladovo iz Srbije.

STUDIJA SLUČAJA ISTRAŽIVANJE STAVOVA ZAINTERESOVANIH STRANA U BORSKOM

OKRUGU PO PITANJIMA UPRAVLJANJA OTPADOM I KOMPOSTIRANJA

APRIL 2017


Projekat se finansira od strane Evropske unije u okviru Inrerreg IPA programa prekogranične saradnje Bugarska-Srbija, CCI No. 2014TC1615CB007, a sprovode ga Udruženje „Bugarska u Evropi“ iz Bugarske i Opština Kladovo iz Srbije. 1

Sadržaj

POLAZNE OSNOVE .............................................................................................................................................. 4

UVOD ...................................................................................................................................................................... 4 AKTUELNA SITUACIJA U SEKTORU ................................................................................................................................... 5 CILJEVI I METODOLOGIJA ISTRAŽIVANJA ........................................................................................................................... 5

PRIKAZ I OSNOVNE KARAKTERISTIKE TEROTORIJE .............................................................................................. 7

OSNOVNI PODACI O REGIONU ....................................................................................................................................... 7 OPŠTINA BOR ............................................................................................................................................................ 7 OPŠTINA KLADOVO ..................................................................................................................................................... 8 OPŠTINA MAJDANPEK ................................................................................................................................................. 9 OPŠTINA NEGOTIN ................................................................................................................................................... 10

SISTEM UPRAVLJANJA OTPADOM U PLANSKOJ DOKUMENTACIJI ..................................................................... 11

RECIKLAŽA OTPADA I DRUGI OBLICI ISKORIŠĆENJA OTPADA ............................................................................ 14

PRIKAZ STANJA PO OPŠTINAMA ................................................................................................................................... 14 DRUGE OPCIJE TRETMANA .......................................................................................................................................... 15 BIODEGRADABILNI OTPAD .......................................................................................................................................... 15 KOLIČINE I SASTAV OTPADA ........................................................................................................................................ 16

ISTRAŽIVANJE STAVOVA ZA INTERESOVANIH STRANA ..................................................................................... 17

ANKETNI UPITNIK ..................................................................................................................................................... 17 REZULTATI ISTRAŽIVANJA ........................................................................................................................................... 19 ZAKLJUČCI ISTRAŽIVANJA ............................................................................................................................................ 28 PREPORUKE............................................................................................................................................................. 29



Rezime

Istraživanje potreba u oblasti upravljanja otpadom i kompostiranja je sprovedeno u okviru projekta “Očuvanje i

unapređenje životne sredine u pograničnom regionu kroz kompostiranje biorazgradivog otpada“ koji se finansira od

strane Evropske unije u okviru Inrerreg IPA programa prekogranične saradnje Bugarska-Srbija.

Istraživanje je obuhvatilo 100 predstavnika ciljnih grupa u Borskom okrugu i sprovedeno je tokom marta i aprila

2017 godine.

Opštine iz Borskog okruga su uključene u system regionalnog rešavanja problema upravljanja otpadom u okviru

regionalne deponije “Halovo 2”, koja se nalazi u Zaječaru. Za ove potrebe uradjen je i Regionalni plan upravaljanja

otpadom za grad Zaječar i opštine Boljevac, Bor, Kladovo, Majdanapek, Negotin, i Knjaževac /u nastavku: RPUO).

U okviru RPUO-om je predložen sistem upravljanja otpadom koji podrazumeva sistem sakupljanja otpada u dve

posude (posuda za reciklabilni otpad i posuda za ostali mešani otpad) i da se u posudi za reciklabilni otpad

sakupljaju reciklabilne sirovine, a u posudi za ostali mešani otpad će se sakupljati ostali otpad koji će se upućivati

na tretman biološke stabilizacije. Ovim će se direktno uticati na smanjenje količina biorazgradivog otpada koji će se

odlagati na deponiju. U postrojenju za biološku stabilizaciju će se otpad sakupljen u posudi za ostali mešani otpad

stabilizovati radi smanjenja organskog sadržaja u otpadu u cilju ispunjenja uslova EU direktive o deponijama.

Frakcija nastala ovim tretmanom predstavlja stabilizovani otpad koji će se odlagati na deponiju.

Pored ovog predloženog sistema, značajno je i smanjenje količina ostalog mešanog otpada na mestu nastanka,

kako bi se smanjili troškovi prikupljanja i transporta otpada. Pored toga, na ovaj način bi se proizvodio i compost

koji bi domaćinstva mogla da koriste za sopstvene potrebe.

Ključni zaključci istraživanja su:

Najveći broj ispitanika smatra da je otpad veliki ili veoma veliki problem u njihovoj opštini, ali i da je

pravilno upravljanje otpadom veoma važno, jer moramo čuvati životnu sredinu,

Preko 80% otpada koji se generiše u anketiranim domaćinstvima/poslovnim subjektima se može ponovo

koristit, što otvara velike mogućnsoti za unapređenje sistema kompostiranja i reciklaže.

U pogledu odlaganja otpada anketirani građani pokazuju visok nivo svesti, s obzirom da 85% njih otpad

uvek odlaže na predviđeno mesto

U pogledu primarne selekcije otpada stanje nije zadovoljavajuće, s obzirom da skoro 55% anketiranih ne

vrši nikakvu primarnu selekciju.

Skoro 50% anketiranih ispitanika ne zna ili nije sigurno šta je kompostiranje otpada, dok oko 46%

ispitanika ne zna ili misli da se kompostiranje otpada ne može vršiti u domaćinstvu.

Postupanje sa biorazgradivim otpadom je u potpunosti nezadovoljavajuće, s obzirom da samo 1%

ispitanika vrši kompostiranje i oko 12% ispitanika posebno odlažu biorazgradivi otpad (u posbnu posudu ili

na gomili u dvorištu), a da preko 80% ispitanika biorazgradivi otpad odlaže u posudu sa ostalim otpadom.

Kao ključne razloge za nevršenje kompostiranja biorazgradivog otpada ispitanici su naveli da ne znaju

kako se kompostira, da nemaju odgovarajuće posude i da nemaju odgovarajuće mesto. Sa druge, na

anketirane bi najviše uticalo da započnu sa kompostiranjem ukoliko bi imali finansijske podsticaje ili

ukoliko bi besplatno dobili odgovarajuće posude.

Ispitanici su uglavnom neupućeni u troškove opreme za kompostiranje, s obzirom da uglavnom smatraju

da oprema košta više nego što su stvarne cene na tržištu,

Ohrabrujući je podatak da bi oko 67% anketiranih verovatno počeo sa kompostiranjem ili sigurno počelo

sa kompostiranjem ukoliko bi dobili opremu za kompostiranje.



Summary

Research needs in the field of waste management and composting was conducted within the project "Preservation

and enhancement of the environment in the border region through composting of biodegradable waste" which is

funded by the European Union within the Inrerreg IPA CBC Program Bulgaria-Serbia.

The study included 101 representatives of the target groups in the Bor region and was conducted during March

and April 2017.

Municipalities of Bor district are included in the regional system of solving the problem of waste management in the

context of regional landfill "Halovo 2", which is located in Zajecar. For this purpose it is done the Regional Waste

Management Plan for the city of Zajecar and municipalities Boljevac, Bor, Kladovo, Majdanapek, Negotin and

Knjaževac (below: RPUO).

Within RPUO the proposed waste management system which includes waste collection system in two containers

(containers for recyclable waste and containers for other mixed waste) and to a container for recyclable waste

collected recyclables, and container for the rest of the mixed waste will be collect residual waste that will be

directed to the treatment of biological stabilization. This will have a direct impact on reducing the amount of

biodegradable waste that will be disposed in a landfill. The plant for the biological stabilization of the waste will be

collected in a container for other mixed waste stabilization to reduce the organic content of the waste in order to

meet the requirements of the EU directive on landfills. The fractions formed by this treatment represent stabilized

waste to be disposed of in a landfill.

In addition to this the presented system, it’s important to reduce the amount of other mixed waste at the place of

origin, in order to reduce the cost of collection and transportation of waste. In addition, in this manner would be

produced compost that households could use for its own purposes.

Key findings of the study are:

The largest number of respondents believe that the waste is a big or very big problem in their municipality,

but also that the proper management of waste is very important because we need to protect the

environment,

Over 80% of waste generated in households / businesses can be reused, which opens great it enables to

improve the system of composting and recycling,

In terms of waste disposal surveyed citizens show a high level of awareness, given that 85% of waste is

still disposed of them into position,

In terms of primary waste selection is not satisfactory, given that almost 55% of respondents do not

perform any primary selection,

Almost 50% of respondents do not know or are not sure what the composting of waste, while around 46%

of respondents do not know or think that composting can not be done in the household.

Treatment of biodegradable waste has been fully unsatisfactory, since only 1% of the subjects is

performed composting and approximately 12% of patients in particular are disposed biodegradable waste

(in the special container or on a pile in the yard), and more than 80% of the biodegradable waste is

disposed in the container with other waste,

The key reasons for the failure to perform the composting of biodegradable waste respondents said they

did not know how to compost, they do not have the proper containers and do not have an appropriate

place. On the other, the respondents would most influence to begin a composting if they had financial

stimulans or if they get the proper containers for free,

Respondents were largely uninformed of the cost of equipment for composting, since it generally believe

that the equipment costs more than the actual price in the market,

It is encouraging that around 67% of respondents probably started composting or certainly started

composting if they get the equipment for composting.



POLAZNE OSNOVE

Uvod

Istraživanje stavova zainteresovanih strana o pitanjima upravljanja otpadom, a posebno biorazgradivim otpadom

se sprovodi u okviru projekta „Očuvanje i unapređenje životne sredine u pograničnom regionu kroz kompostiranje

biorazgradivog otpada“ koji se finansira od strane Evropske unije u okviru Inrerreg IPA programa prekogranične

saradnje Bugarska-Srbija, a sprovode ga Udruženje „Bugarska u Evropi“ iz Bugarske i Opština Kladovo iz Srbije.

INTERREG - IPA CBC Bugarska - Srbija Program je osmišljen u okviru evropske strategije za pametan, inkluzivan

i održiv rast i relevantnim nacionalnim strateškim dokumentima. Program nastavlja evoluciju EU prekograničnih

inicijativa, reflektovan u Susedskom programu (the Neighbourhood Programme) od 2004. do 2006. godine i IPA

prekogranični program saradnje Bugarske- Srbija 2007 - 2013. Dodatno Program doprinosi i interakciju sa EU

makro-regionalnom strategijom za Dunavski region, osmišljen za zemlje i regione koji dele zajedničke potrebe i

ciljeve u regionu. Program sufinansira Evropska unija kroz Instrument za pretpristupnu pomoc II i sufinansiraju

Bugarska i Srbija.

Programsko područje obuhvata 13 administrativnih jedinica: 6 okruga u Bugarskoj - Vidin oblast, Montana oblast,

Vraca oblast, Sofija oblast, Varna oblast i Vidin oblast, a koji odgovaraju nivou NUTS III (EUROSTAT), a

ekvivalentno NUTS III 7 okruga u Srbiji - Borski okrug, Zaječarski okrug, Toplički okrug, Nišavski okrug, Pirotski

okrug, Jablanički okrug i Pčinjski okrug.

Program se suočava sa dva glavna izazova u cilju stvaranja pozitivnog društveno-ekonomskog ambijenta,

neophodnog za razvoj pograničnog područja:

Ulaganje u efikasnu valorizaciju i efikasno upravljanje teritorijom;

Povecanje prekograničnih mreža, interakcija i veza u društvenim, ekonomskim i ekološkim sferama.

Ovaj krajnji cilj je osnova strateškog okvira Programa, koji upuc uju na tri od osam tematskih prioriteta, navedenih u

Aneksu III Uredbe (EU) №231 / 2014, i to:

Podsticanje turizama i kulturnog i prirodnog nasleđa;

Investiranje u mlade, obrazovanje i veštine;

Zaštita životne sredine i promovisanja adaptacije klimatskim promenama i njihovo ublažavanje,

sprečavanje rizika i upravljanje.

Projekat "Očuvanje i unapređenje životne sredine u prekograničnom regionu kroz kompostiranje biorazgradivog

otpada" je finansiran u okviru prvog poziva Programa i ima za cilj da stimuliše uravnotežen i održiv razvoj

pograničnog regiona kroz prilagođavanje promena životne sredine i pametni ekonomski rast.



Specifični ciljevi projekta su:

Promovisanje i unapređenje korišc enje zajedničkih prirodnih resursa i podsticanje zaštite prirode kroz

realizaciju zajedničkih aktivnosti zaštite životne sredine;

Podizanje javne svesti o smanjenju i ponovnoj upotrebi biorazgradivog otpada;

Izgradnja kapaciteta relevantnih državnih organa i zainteresovanih strana o smanjenju otpada i pitanjima

ponovne upotrebe;

Očuvanje i unapređenje kvaliteta zemljišta, vode i vazduha;

Poboljšanju lokalne politike zaštite životne sredine.

Ovaj ugovor je deo pomenutog projekta i ima za cilj pružanje konsultantskih usluga za implementaciju studije

slučaja i razvoj konačne procene.

Aktuelna situacija u sektoru

U modernom svetu industrijalizacije količina otpada je postala ozbiljna opasnost i pretnja ekosistema ravnotežu.

Potrošnja hemijskih đubriva i pesticida je u stalnom porastu; plodno tlo postaje neplodno zemljište puna otpada.

Odlaganje otpada na deponije stvara uslove za emisije gasova, koji su preduslov za tzv efekta staklene bašte i

globalnih klimatskih promena. Studije pokazuju da c e efekat staklene bašte povecati temperaturu sa 1.4 ° C - 5,8 °

C. Nakon 30 godina temperatura na Zemlji c e biti sa 0,3 ° -1.3 ° C viša nego danas. Samo u XX veku temperatura

je povecana sa oko 0,6 ° C. Ovo uslovljava preduzimanje hitnih mera za smanjenje negativnih efekata. Područje

Vidinske oblasti i Borskog okruga je uglavnom ruralno i pod šumom, sa vrlo povoljnim klimatskim i prirodnim

resursima. Kao rezultat toga, postoje značajne količine biorazgradivog otpada - sveže i sušeno lišce, trava, grane,

žbunje, đubrivo, hrana otpad, itd Ali u području postoji nedostatak dovoljno informacija i uslova za kompostiranje

biorazgradivog otpada i, u vecini slučajeva ljudi koristi nelegalne deponije kako bi se otarasili "nepotrebnog" otpada

ili ga spaljuju, čime zagađuju zemljište, vodu i vazduha. Nerazvijena svest o kompostiranju i njegovim prednostima

je razlog zašto je ovaj metod ponovne prerade otpada nije rasprostranjena u prekograničnom regionu. U stvari,

kompostiranjem biorazgradivog otpada se postiže održivo smanjenje otpada u dugom vremensom periodu.

Negativni efekti ljudskih aktivnosti na životnu sredinu i smanjenju emisije štetnih gasova u toku transporta i

odlaganja otpada se ograničavaju, što u dugoročnom periodu sprečava zagađenje zemljišta i vode. Projekat

doprinosi razvoju ekološki prijateljskog ponašanja među ciljnim grupama, njihovo aktivno učešc e u zaštiti životne

sredine i podržava čistije i bezbednije životne uslove.

Projekat "Očuvanje i unapređenje životne sredine u prekograničnom regionu kroz kompostiranje biorazgradivog

otpada" predlaže mere u cilju zadovoljavanja potreba ciljnih grupa i pružajuc i im efikasan, jeftin i kvalitetan proizvod

- kompost, što može povecati plodnost zemljišta i poboljšanje kvaliteta njihove proizvodnje. S druge strane,

kompostiranjem biorazgradivog otpada se postiže dugoročno održivo smanjenje otpada.

Projektne aktivnosti vezane za održivo upravljanje otpadom i kompostiranje biorazgradivog otpada doprinose

smanjenju ugljen dioksida i metana. Tako se negativni i štetni efekti ljudskih aktivnosti na životnu sredinu i

klimatske promene ograničavaju. Globalno, projekat doprinosi razvoju ekološki prijateljskog ponašanja među

ciljnim grupama i njihovo aktivno učešc e u zaštiti životne sredine.

Ciljevi i metodologija istraživanja

Cilj ove aktivnosti je da se identifikuje nivo informacija od ciljnih grupa o upravljanju otpadom i pitanjima cirkularne

ekonomije u ciljnom regionu – prikupljanje otpada, smanjenje otpada, ponovna upotrebu, kompostiranje otpada,

koristi od kompostiranja, ekonomiju nultog otpada, itd, kao i motivaciju korisnika za ponovnu upotrebu organskog

otpada i da ga kompostiraju. Kompostiranje biorazgradivog otpada je veoma mudro rešenje u upravljanju otpadom,



ali informisanost o prednostima kompostiranje je nedovoljno. Identifikacija sadašnjeg nivoa informisanosti ciljnih

grupa, razvijanje procene potreba, zaključci i preporuke ce biti osnova za dalje aktivnosti projekta. To će olakšati

lakšu implementaciju projekta, uspešnu realizaciju informativne kampanje o prednostima kompostiranja, koja

dugoročno doprinesi smanjenju količine biorazgradivog otpada i njegovo racionalno korišcenje. Na kraju, cilj ove

aktivnosti je da se proceni motivacija ciljnih grupa da kompostiraju svoj organski otpad i da prime pilot kompostere.

Ciljne grupe: domaćinstva, farme, lokalne zainteresovane strane itd.

Teritorijalni obuhvat: Borski okrug, Republika Srbija

Istraživanje je sprovela Agencija K KONSALTING iz Kraljeva.

Istraživanje je sprovedeno prema sledećoj metodologiji:

Planiranje istraživanja, razrada radnog plana i izrada “uvodnog” upitnika. Pitanja koja sadrži “uvodni upitni

obuhvataju sledeće teme: opšte informacije o generisanju otpada, načini odlaganja otada, primarna

separacija, kompostiranje i ponovno korišćenje otpada, koristi od kompostiranja biorazgradivog otpada,

vrste i količine generisanog otpada, načini postupanja sa otpadom, motivisanost za smawivawe i ponovno

korišćenje otpada, motivisanost za kompostiranje, pitanja koja obeshrabruju stanovništvo da vrši

kompostiranje,

Odobravanje “uvodnog upitnika od strane Opštine Kladovo,

Deteljno mapitanje predstavnika ciljnih grupa i odabir učesnika u anketiranju,

Posete ciljnom region, kontaktiranje predstavnika ciljnih grupa, organizovanje sastanaka, anketiranje i

popunjavanje “uvodnih” upitnika. Popunjen je 101 uvodni upitnik,

Priprema “alata” za analizu upitniak, unos podataka i analiza prikupljenih podataka,

Izrada “analize potreba” ciljnih grupa i izrada finalnog izveštaja sa rezultatima, zaključcima i preporukama.



PRIKAZ I OSNOVNE KARAKTERISTIKE TEROTORIJE

Osnovni podaci o regionu

Borski okrug se nalazi na istoku Srbije, obuhvata površinu od 3507 km2 i prema Popisu iz 2011 godine naseljava

ga 124992 stanovnika.

Tabela 1. Podaci o stanovništvu po opštinama u Borskom okrugu

Opština Broj

stanovnika

Procenat

urbanog

stanovnistva

Broj urbanog

stanovnistva

Procenat

seoskog

stanovnistva

Broj seoskog

stanovnistva

Bor 48615 70.26 34160 29.73 14455

Kladovo 20635 47.15 9729 52.85 10906

Majdanpek 18686 54.10 10109 45.90 8577

Negotin 37056 45.56 16882 54.44 20174

Izvor: Zavod za statistuku Republike Srbije 2011

Tabela 2. Podaci o površini i broju naselja po opštinama Borskog okruga

Naziv grada/opštine Površina (km2) Broj naselja Gradska naselja Ostala naselja

Bor 856 14 1 13

Kladovo 629 23 2 21

Majdanpek 932 14 2 12

Negotin 1090 39 1 38

Ukupno: 3507 90 6 84

Opština Bor

Opština Bor sa svojih 856 km² (izvor RZS Srbije za 2011) spada u prostranije opštine u Srbiji. Prema Popisu iz

2011. godine, na teritoriji opštine živi 48.615 stanovnika u 14 naselja. Prosečna gustina naseljenosti opštine je 57

stanovnika na km2, što je najveća gustina naseljenosti i u Borskom okrugu. Indeks broja stanovnika u celoj opštini

je 87.1 za period 2011/2002. Nijedno naselje nema pozitivan rast. Broj domaćinstava iznosi 17.103 a prosečan broj

članova po domaćinstvu iznosi 2.84.

Opština Bor obuhvata grad Bor sa 34.160 stanovnika i 13 seoskih naselja sa 14.455 stanovnika (Popis 2011):

Brestovac (2.690), Bučje (579), Gornjane (930), Donja Bela Reka (741), Zlot (3.299), Krivelj (1.052), Luka (537),

Metovnica (1.111), Oštrelj (586), Slatina (890), Tanda (319), Topla (97), Šarbanovac (1624).

Teritorija opštine je pretežno brdsko planinskog karaktera, okružena planinama Deli Jovan (1.135), Stol (1.156 m),

Lisac, Veliki Krš (1.148 m) i Crni Vrh (1.043 m), sa delovima sliva Porečke reke i Timoka. Pod šumama je 37,1%



teritorije opštine. Ističu se visovi Crnog vrha, Stola, lovište Dabušnica, Zlotske pećine sa izvanrednim pećinskim

ukrasima, izvorima mineralne i lekovite vode. Zlotske pećine se nalaze na 20 km od grada Bora, u predelima

Kučajskih planina. Najveće među njima su Lazareva pećina i Vernjikica, međusobno udaljene 1,5 km.

Na teritoriji opštine nema većih vodotoka. Manjim pritokama oblast gravitira ka dolinama Crnog i Velikog Timoka.

Na 14 km od grada Bora, pregrađivanjem Brestovačke reke 1959. godine, formirano je Borsko jezero značajno za

industrijsko napajanje i turizam. Mineralne vode u okolini grada Bora korišćene su još u rimsko doba. Najznačajnija

izvorišta su u toku Brestovačke reke gde se nalazi i poznata Brestovačka Banja.

Grad Bor je privredni, administrativni i kulturni centar okruga. Smešten je u susedstvu Homoljskih i Kučajskih

planina, na prosečnoj nadmorskoj visini 378 m i prostire se u basenu Borske reke. To je rudarski i industrijski grad

sa razvijenom obojenom metalurgijom. Poznat je kao sedište najvećeg rudnika bakra i zlata u Evropi, čija

eksploatacija je počela 1904. godine, ali je korišćen i u davnim antičkim vremenima. Poznat je i po istorijskom i

kulturnom nasleđu.

Sakupljanje, transport i deponovanje otpada na teritoriji opštine Bor je povereno JKP „3. Oktobar“, koje je

osnovano kao javno preduzeće sa sadašnjom organizacijom 14.12.1989. godine Odlukom o obrazovanju Radne

organizacije za komunalnu delatnost „3. Oktobar“.

Problem otpada u opštini Bor, komunalnog i industrijskog, je značajan, obzirom da nije bilo kontrole i planskih

aktivnosti na uređenju postojećih zona za odlaganje otpada. Deponija komunalnog otpada nalazi se u neposrednoj

blizini grada, u napuštenom delu kopa, zbog čega nije bilo nikakvih ulaganja u njeno uređenje. Projekat sanacije je

urađen ali radovi još nisu izvršeni. Otpad se odlaže bez ikakvog prethodnog tretmana ili prekrivanja zemljom nakon

odlaganja. U okolini grada i seoskih naselja nalazi se veliki broj nekontrolisanih smetlišta i velikih količina

odbačenog otpada (divlje deponije).

Opština Kladovo

Prema Popisu iz 2011. godine, na teritoriji opštine živi 20.635 stanovnika. Gustina naseljenosti iznosi 33

stanovnika na 1 km² (RZS Srbije, 2011). Opština se nalazi na krajnjem severoistoku Srbije i poslednja je tačka na

istoku prema Bugarskoj i Rumuniji, a graniči se i sa opštinama Negotin i Majdanpek. Površinom od 629 km2

zahvata oblast Ključ, koja je tako nazvana po velikom Dunavskom meandru, kao i delove Đerdapske klisure

(Pećka bara - Davidovac) i Negotinske krajine (Slatinska reka - Milutinovac).

Opština Kladovo obuhvata 23 naselja, 2 gradska sa ukupno 9.729 stanovnika – Kladovo (8.869) i Brza Palanka

(860) i 21 seosko naselje sa ukupno 10.906 stanovnika: Vajuga (437), Velesnica (215), Velika Vrbica (792), Velika

Kamenica (542), Grabovica (685), Davidovac (534), Kladušnica (634), Korbovo (740), Kostol (961), Kupuzište

(237), Ljubičevac (364), Mala Vrbica (782), Manastirica (168), Milutinovac (143), Novi Sip (767), Petrovo Selo (79),

Podvrška (981), Reka (203), Rečica (23), Rtkovo (827), Tekija (792).

Indeks broja stanovnika u opštini Kladovo za period 2011/2002 je veoma nizak, 87.4. Broj domaćinstava iznosi

7.745 a prosečan broj članova po domaćinstvu iznosi 2.66.

Razgranata hidrografska mreža, sa Dunavom kao najvećom i vodom najbogatijom rekom, ravničarsko – terasasti

tereni pored obale Dunava, brdsko planinski predeli sa nadmorskom visinom od 500 m i klisura Dunava koja je

jedna od najlepših u Evropi, Mali i Veliki Kazan, su najvažnije geografske karakteristke.

Najznačanije obeležje opštine Kladovo je Nacinalni park Đerdap. To je nacionalni park sa najstarijom geološkom

istorijom i najdužom kompozitnom dolinom u Evropi, sa četiri klisure (Golubačka klisura, Gospođin vir, Kazanska i

Sipska klisura, od kojih su tri poslednje na teritoriji opšine Kladovo), tri kotline, sa najvećom, najdužom i najstarijom

vodenom probojnicom u Evropi u kojoj je Dunav najdublji i najuži, najveći prirodnjački i arheološki muzej u prirodi

Evrope, najstarije neolitsko naselje nastalo pre više od 8000 godina, itd. Na prostoru parka opstaje preko 1100

biljnih vrsta. Od elemenata drevne flore tu su mečja leska, koprivić, orah, jorgovan, srebrna lipa, maklen, medunac,



a posebnu vrednost predstavljaju šumske i žbunaste zajednice. Najpoznatija edemska vrsta u Đerdapu je

đerdapska lala, koja postoji samo u Đerdapskoj klisuri. Na ovom prostoru se takođe mogu naći i reliktne vrste

faune kao što su medved, ris, vuk, šakal, suri orao, sova, ušara, crna roda kao i mnoštvo drugih vrsta.

Administrativno, privredno i kulturno središte opštine je grad Kladovo. Kladovo se ubraja u starije gradove u

Podunavlju, a nastanak naselja se vezuje za vojno civilni logor koji su podigli rimljani na granici, poznat pod

imenom Zanes. Kada je logor razoren, Sloveni su na njegovim temeljima podigli svoje naselje Novi Grad čiji ostaci

se nalaze neposredno pre ulaska u savremeni grad idući Đerdapskom magistralom u pravcu od Donjeg Milanovca

ka Kladovu. Na tom mestu Turci su, za vreme vladavine Mahmuda II u XVI veku, izgradili tvrdjavu Fetislam iz dve

celine, Mali i Veliki grad, čime je Novi Grad izgubio slovenski karakter.

Odlukom opštinskih organa JKP „Komunalac“ Kladovo posluje kao javno komunalno preduzeće od 21.06.1991.

godine. Delatnost preduzeća je sakupljanje i deponovanje otpada produkovanog na teritoriji opštine Kladovo, kao i

održavanje deponije.

Opština Majdanpek

Opština Majdanpek se prostire na 932 km², a prema Popisu 2011. godine, na teritoriji opštine živi 18.686

stanovnika. Prosečna gustina naseljenosti opštine iznosi 20 stanovnika po 1 km2, što je svrstava u najređe

naseljenu opštinu u Borskom okrugu. Ukupan indeks broja stanovnika za period 2011/2002 je negativan, 78.9.

Trend opadanja broja stanovnika se nastavlja i dalje.

Opština Majdanpek obuhvata 14 naselja, od toga 2 gradska, Majdanpek (7.699) i Donji Milanovac (2.410) što

ukupno čini 10.109 stanovnika. Broj stanovnika u seoskim naseljima iznosi 8.577. To su sledeća naselja: Boljetin

(512), Vlaole (604), Golubinje (736), Debeli Lug (405), Jasikovo (582), Klokočevac (595), Leskovo (348), Miroč

(319), Mosna (720), Rudna Glava (2.010), Topolnica (856), Crnajka (890). Broj domaćinstava iznosi 7.216, a

prosečan broj članova po domaćinstvu je 2.59, što predstavlja najniži prosek u celoj Timočkoj krajini.

Administrativno, privredno i kulturno središte opštine je grad Majdanpek koji leži na 350 m n.v. On je poznat po

rudniku bakra koji datira još od ranog 17 veka. To je tipično rudarski grad. Rudarstvo u samom mestu traje, sa

kraćim ili dužim prekidima, oko 7000 godina.

Drugi grad, Donji Milanovac, leži na 75 m n.v. i poznat je kao centar JP ''Nacionalni park Đerdap''. Trećina opštine

se nalazi u sklopu Nacionalnog parka Đerdap. Sa svojim planinskim vrletima, rekama, obalom Dunava, izuzetnom i

retkom florom, faunom, predelima izuzetne vrednosti, predstavlja najznačajniju turističku vrednost opštine.

Reljef opštine je pretežno brdsko – planinski (76% opštine), a ostali deo opštine, 23%, je uglavnom nizijsko –

brežuljkasog reljefa. Područje oko Dunava ima umerenu klimu (Donji Milanovac je mesto u Srbiji sa najviše

sunčanih dana u godini).

Opština Majdanpek se nalazi u slivu tri reke, Dunava, Peka i Porečke reke. Brojnost i raznovrsnost ihtiofaune

Dunava ogleda se u 58 stalno nastanjenih vrsta riba. Iznad navedenih reka i njihovih pritoka uzdižu se vrhovi

Kučajskih planina, Miroča, Malog krša i Deli Jovana. U prirodne lepote opštine se ubrajaju i kanjon Boljetinske

reke, rezervat prirode Šomrda, planina Starica, slapovi Belog izvora na oko 14 km od Majdanpeka, i dr.

Rajkova pećina, izuzetno značajna speleološka, geomorfološka i turistička retkost, otvorena za turiste 1975.

godine, je najduža pećina u Srbiji. Nalazi se na 3 km od Majdanpeka, na izvorištu reke Mali Pek i pored veštačkog

jezera Veliki zaton. Još jedan spomenik prirode je prirodni kameni most, Valja Prerast, pod zaštitom države. Nalazi

se na oko 12 km od Majdanpeka. Impozantni raspon prerasti iznosi 150 m, a širina njenog otvora pri dnu u visini

rečnog korita 9,7 m.

U pogledu kulturno – istorijskog nasleđa, teritorija opštine Majdanpek je jedna od najbogatijih u današnjoj Evropi.

Ovde se nalaze arheološki lokaliteti Vlasac, koji datira iz VIII veka pre nove ere, gde je otkrivena prva kodirana



poruka isklesana ljudskom rukom, Lepenski Vir, mesto gde je praistorijski čovek ostvario svoje neponovljive

domete u oblasti plastične umetnosti i Rudna Glava, najstariji očuvani rudnik na planeti Zemlji, koji dokumentuje

dramu izlaska čoveka iz kamenog doba i prelaska u doba metala.

U slivu Porečke i Šaške reke vršila su se iskopavanja rude ranije nego u drugim delovima Evrope. U Rudnoj Glavi

postoje materijalni tragovi stari 6000 godina koji ukazuju na iskopavanja rude na lokalitetu ''Okno''. Zlatonosna reka

Pek sa svojim pritokama je privlačila ispirače zlata stvarajući legende o skrivenom blagu. Tradicionalni način

ispiranja zlata se i danas neguje u pojedinim selima.

Od ostalih objekata kulturnog nasleđa značajni su i sledeći objekti iz 19. veka: crkva Svetog apostola Petra i Pavla

u Majdanpeku, crkva Svetog Nikole u Donjem Milanovcu, Kapetan Mišin konak i Tenkina kuća u Donjem

Milanovcu.

Odlukom iz 2014. godine osnovano je Javno preduzeće za komunalne usluge „Vodovod“ Majdanpek. JKP

''Vodovod'' od 2014. godine, obavlja poslove iznošenja komunalnog otpada

Opština Negotin

Opština Negotin se prostire na 1090 km2 . Prema Popisu iz 2011. u opštini živi 37.056 stanovnika. Prosečna

gustina naseljenosti opštine je 34 stanovnika na km2. Indeks broja stanovnika u celoj opštini je samo 85.3 za

period 2011/2002. Broj domaćinstava iznosi 13.906 a prosečan broj članova po domaćinstvu iznosi 2.66.

Opština Negotin obuhvata 39 naselja, gradsko naselje Negotin sa 16.882 stanovnika i 38 seoskih naselja sa

ukupno 20.174 stanovnika: Aleksandrovac (459), Braćevac (335), Brestovac (257), Bukovče (1.136), Veljkovo

(121), Vidrovac (656), Vratna (260) Dupljane (481), Dušanovac (782), Jabukovac (1413), Jasenica (511),

Karbulovo (364), Kobišnica (1.148), Kovilovo (292), Mala Kamenica (317), Malajnica (481), Miloševo (443),

Mihajlovac (526), Mokranje (550), Plavna (886), Popovica (345), Prahovo (1.196), Radujevac (1.211), Rajac (275),

Rečka (353), Rogljevo (123), Samarinovac (437), Sikole (599), Slatina (437), Smedovac (112), Srbovo (444),

Tamnič (246), Trnjane (362), Urovica (831), Crnomasnica (199), Čubra (413), Šarkamen (299) i Štubik (874).

Opština Negotin se nalazi u ravnici, poznatoj pod imenom Negotinska nizija, koja se proteže izmedju Timoka i

Dunava na istoku do lučne brdovite kose Vidrovac – Badnjevo – Bratujevac na zapadu. Iznad ove kose nastavlja

se ravničarski plato sve do planina Deli Jovan i Stol, koje čitavo ovo područje prirodno odvajaju od centralne i

zapadne Srbije. Sam grad Negotin je na oko 45 m iznad nivoa mora.

Negotinska nizija je sa zapadne i severne strane okružena planinama a otvorena sa istočne i južne strane što

doprinosi specifičnoj klimi opštine. Negotin predstavlja najkontinentalniju oblast Srbije sa toplim letima i hladnim

zimama.

Negotinska krajina je bila naseljena još u kameno doba, o čemu svedoče tragovi neolitskog čoveka, pronadjeni na

obali Dunava u selima Prahovo, Dušanovac i Radujevac. Na 25 km zapadno od Negotina nalazi se kasnoantički

lokalitet Vrelo Šarkamen. Ovaj rezidencijalno – memorijalni kompeks potiče s kraja 3. i početka 4. veka. Sam

kompleks carske palate se prostire na 25 ha. Drugi antički lokalitet je rimski grad Ad Akvas, koji se nalazio na obali

Dunava kod sela Prahova i u vreme svog najvećeg prosperiteta krajem 2. i početkom 3. veka brojao oko 15 – 20

hiljada žitelja. Pored Prahova nalazila se i velika luka u kojoj su pronađeni ostaci rimskih lađa i nekoliko nadgrobnih

Na osnovu Zakona o komunalnim delatnostima (,,Službeni glasnik RS”, br. 16/97,42/98) Skupština opštine

Negotin,.2011. godine, donela je odluku o održavanju čistoće što podrazumeva i sakupljanje i odvoženje

komunalnog otpada. Na osnovu člana 10. Odluke o održavanju čistoće (Sl. list opštine Negotin broj 12/2011 od 09.

maja 2011 godine) JKP Badnjevo Negotin kao poverenik komunalne delatnosti određuje i definisalo je uslove za

sakupljanje i odvoženje komunalnog i komercijalnog otpada.



SISTEM UPRAVLJANJA OTPADOM U PLANSKOJ DOKUMENTACIJI

Strategija upravljanja otpadom Republike Srbije 2010-2019.

Strategija upravljanja otpadom iz 2010. god. predstavljaja strateški dokument kojim su date smernice za održivo i

racionalno upravljanje otpadom na teritoriji Srbije. Nacionalna strategija kao prioritetne aktivnosti definiše

neophodnost uspostavljanja uravnotežene mreže regionalnih deponija, transfer stanica, postrojenja za separaciju

otpada, centara za kompostiranje, postrojenja za tretman opasnog otpada itd. Takođe, Strategijom je definisan niz

razvojnih mera i aktivnosti na regionalnom nivou.

Formiranje regiona u funkciji izgradnje regionalnih deponija i mreže transfer stanica zavisi od više faktora, u prvom

redu od veličine i strukture opština i od saobraćajne povezanosti unutar regiona, kao osnove za ispitivanje ostalih

karakteristika i parametara koji su od značaja za vrednovanje povoljnosti, odnosno nepovoljnosti određenih

prostora za lociranje regionalnih deponija i ustanovljavanje komplementarnih sadržaja kao što su transfer stanice,

reciklažni centri, postrojenja za kompostiranje, postrojenja za insineraciju i dr.

U cilju uspostavljanja održivog sistema upravljanja otpadom, Strategijom je predloženo formiranje regiona za

upravljanje otpadom (ukupno 26 na teritoriji Republike Srbije).

Strategijom su definisani sledeći ključni principi koji moraju biti zadovoljeni planovima upravljanja otpadom od kojih

je jedan od najznačajnijih “Princip hijerarhije”. Hijerarhija upravljanja otpadom predstavlja redosled prioriteta u

praksi upravljanja otpadom:

prevencija stvaranja otpada i redukcija, odnosno smanjenje korišćenja resursa i smanjenje količina ili

opasnih karakteristika nastalog otpada,

ponovna upotreba proizvoda za istu ili drugu namenu,

reciklaža, odnosno tretman otpada radi dobijanja sirovine za proizvodnju istog ili drugog proizvoda,

iskorišćenje vrednosti otpada (kompostiranje, spaljivanje uz iskorišćenje energije i dr.),

odlaganje otpada na deponije.

Nacionalnom strategijom između ostalog definisana je infrastruktura za upravljanje komunalnim otpadom prema

kojoj se opštine udružuju radi zajedničkog upravljanja otpadom i uspostavljaju se sistemi regionalnih centara koji

obuhvataju regionalnu deponiju za komunalni otpad, postrojenje za separaciju reciklabilnog otpada, transfer

stanice, kao i postrojenja za kompostiranje.

Postrojenje za kompostiranje ili anaerobnu digestiju može obuhvatati kompletan mehaničko-biološki tretman

otpada, ili samo aerobni tretman otpada u postrojenju ili kompostnom polju smeštenom pored deponije.

Primarna selekcija otpada će se postepeno uvoditi. Potrebna je stalna kampanja i edukacija građana o potrebi i

značaju primarne selekcije za upravljanje komunalnim otpadom.

Sve opštine Borskog okruga su planirane da problematiku otpada rešavaju zajedno sa opštinom Boljevac i gradom

Zaječarom



Prostorni plan Republike Srbije

Prema Prostornom planu Republike Srbije (''Sl. Glasnik RS'', br.88/10) osnovni cilj u oblasti upravljanja otpadom je

''razvijanje održivog sistema upravljanja otpadom u cilju smanjenja zagađenja životne sredine i degradacije

prostora''.

Na osnovu osnovnog cilja, definisani su i operativni ciljevi, kao što su:

usaglašavanje propisa sa EU direktivama i donošenje regionalnih i lokalnih planova upravljanja otpadom,

promocija i podsticanje reciklaže i ponovnog iskorišćenja otpada radi očuvanja prirodnih resursa i životne

sredine,

izgradnja regionalnih centara za upravljanje komunalnim otpadom na osnovu racionalnog prostornog

koncepta upravljanja otpadom i u skladu sa principima održivog razvoja,

izgradnja postrojenja za tretman i odlaganje opasnog otpada i uspostavljanje sistema za upravljanje

posebnim tokovima otpada,

zatvaranje i sanacija postojećih smetlišta komunalnog otpada, remedijacija kontaminiranih lokacija

opasnog otpada i revitalizacija prostora.

Koncepcija upravljanja otpadom - udruživanjem opština radi zajedničkog upravljanja otpadom uspostaviće se

sistem regionalnih centara za upravljanje otpadom koji obuhvataju sakupljanje otpada, regionalnu deponiju za

najmanje 20 godina, postrojenje za separaciju reciklabilnog otpada pored deponije (gde će se vršiti separacija

papira, stakla, plastike, aluminijuma i dr.), transfer stanice za pretovar otpada radi transporta na deponiju, kao i

postrojenja za kompostiranje pored deponije, što čini potrebnu infrastrukturu za upravljanje komunalnim otpadom.

Istovremeno je potrebno raditi na sanaciji postojećih zvaničnih odlagališta otpada koje predstavljaju rizik po životnu

sredinu.

Regionalni i prostorni plan Timočke krajine (Borski i Zaječarski okrug)

Prostorni plan obuhvata cele teritorije opština Bor, Negotin, Kladovo i Majdanpek na području Borskog okruga

(3.507 km²) i grada Zaječara i opština Knjaževac, Sokobanja i Boljevac na području Zaječarskog okruga (3.623

km²), ukupne površine od 7.130 km².

U Regionalnom prostornom planu Timočke krajine (Borski i Zaječarski okrug) upravljanje komunalnim otpadom

identifikovano je kao veliki ekološki i sanitarno higijenski problem, s obzirom na to da se količina komunalnog i

industrijskog otpada stalno uvećava a njegovo odlaganje vrši neadekvatno, najvećim delom na neuređenm

odlagalištima. Ovo se negativno odražava na zdravlje ljudi ali i na prirodne resurse i životnu sredinu uopšte.

U oblasti tretmana komunalnog otpada predviđa se zatvaranje postojećih nesanitarnih deponija (duž puteva, rečnih

tokova i u blizini seoskih i gradskih naselja) na teritoriji opština Borskog i Zaječarskog okruga; izgradnje nove

regionalne sanitarne deponije "Halovo 2" (koja će opsluživati sva naselja na teritoriji Borskog i Zaječarskog okruga,

osim Sokobanje koja je donela odluku da pristupa Niškom regionu i ustanovljavanje decentralizovanog sistema

upravljanja otpadom, koji bi uključio i seoska naselja (prikupljanje organskog i neorganskog otpada, prerada

organskog otpada i dalja distribucija neorganskog otpada krajnjim korisnicima, tj. otkupljivačima sekundarnih

sirovina).

Plansko opredeljenje je da se uporedo sa otvaranjem regionalne deponije "Halovo 2", izvrši sistematsko

zatvaranje, remedijacija i rekultivacija postojećih opštinskih deponija u roku od 3 godine od otvaranja regionalne

deponije (prema Zakonu o upravljanju otpadom "Službeni glasnik RS" 36/09, 88/10 i 14/2016), detaljno geološko i

hidrotehničko istraživanje i analiza kvaliteta podzemih voda u neposrednoj blizini svih deponija, zbog procene

ekološke ugroženosti zemljišta i preciziranje mreže lokacija transfer stanica (u skladu sa projektima za regionalnu

deponiju, kriterijumima udaljenosti od naseljenih mesta i deponijskih prostora, i opštinskim odlukama o izboru

lokacije), iz kojih bi se otpad prevozio na mesto prerade ili konačnog odlaganja.



Plansko opredeljenje je da razvoj regionalne deponije "Halovo 2" (na površini od 15,5 ha) u narednim fazama

obuhvati i realizaciju:

reciklažnog postrojenja kojima će se potencijalne sirovine (staklo, metal, papir, plastika) separatno

odvajati i uključivati u proizvodni proces određenih industrija, organske materije (lišće, otpaci od drveta i

trave) kompostirati i prerađivati u organsko đubrivo (potencijalno za gas), a nesagorivi i razgradivi otpaci

(šut, pepeo, otpaci kamena, opke i sl.) koristiti za nasipanje puteva ili druge građevinske potrebe, čime bi

se smanjio zapreminski udeo ukupne količine otpada,

postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda koje nastaju kao sekundardni produkti odlaganja i tretmana

komunalnog otpada.



RECIKLAŽA OTPADA I DRUGI OBLICI ISKORIŠĆENJA OTPADA

Prikaz stanja po opštinama

Opština Bor

JKP „3. Oktobar“ je postavilo 97 žičanih kontejnera za PET ambalažu, u gradu, na Borskom jezeru kao i oklonim

selima, i obezbedilo tržište za ovu sekundarnu sirovinu. Godišnje se izdvoji oko 7.000 kg PET ambalaže i to za

sada predstavlja jedini oblik reciklaže u ovoj opštini. Stručna služba opštine Bor je organizovala sakupljanje i otkup

limenki po svim gradskim i seoskim osnovnim školama i dala podršku inicijativi ekološkoj NVO u prikupljanju nikl-

kadmijumskih baterija za građanstvo, uključujući i decu kroz nastavak ekološke edukacije i obezbeđenje njihovog

transporta preko JKP do firmi koje vrše reciklažu.

U opštini Bor, uglavnom se srećemo sa neorganizovanim i pojedinačnim oblicima reciklaže, u smislu

samoinicijativnih i slabo organizovanih akcija koje ne nailaze na adekvatan odziv građanstva. One se uglavnom

svode na akcije romske populacije usmerene ka prikupljanju PET ambalaže, kartonske ambalaže i starih novina.

Primer dobre prakse je bila i akcija obdaništa pod nazivom: „Stare novine za nove igračke“. Na par mesta u gradu,

može se naići na reciklaže kertridža, kartona i sl.

U Boru postoji i jedan reciklažni centar u kome se tretira otpadni papir i karton, PET ambalaža, plastika,

aluminijumske i čelične konzerve kao i staklo.

Opština Kladovo

Predstavnici Romske populacije se bave separacijom otpada na gradskoj deponiji koji zatim prodaju privatnim

firmama koje se bave otkupom i reciklažom otpada. Tržište sekundarnih sirovina je slabo razvijeno. Nema

ekonomskih i drugih podsticajnih mehanizama za korišćenje materijala iz otpada. Nema razdvajanja otpada na

mestu njegovog nastajanja od strane JKP Standard, osim za plastiku, na teritoji opštine Kladovo. Ne postoji

ustanovljen i razvijen sistem obuke i jačanja javne svesti za rešavanje problema otpada.

Od aktivnosti u oblasti reciklaže pod upravom privatnog sektora, u Kladovu postoji privatna kompanija koja radi na

tome da postane sabirni centar za primarnu reciklažu prvenstveno PET ambalaže, PVC folije, ali i stare hartije u

Timočkoj Krajini. Izgrađeno je ograđeno reciklažno dvorište, sa objektima i sa pratećim sadržajima.

Opština Majdanpek

Na području opštine Majdanpek postoji organizovano izdvajanje i sakupljanje sekundarnih sirovina iz komunalnog

otpada i to za PET ambalažu. Kontejneri za PET ambalažu, njih 30 komada od 2 m3, postavljani su u Majdanpeku,

Donjem Milanovcu, Mosni, Golubinju, Toplonici, Boljetinu, Oreškovici, Klokočevcu i Rudnoj Glavi. Otkup PET

ambalaže obavlja „Brzan Plast“. U 2015. godini količina prikupljene PET ambalaže je iznosila 4,5 tona. Na deponiji

je takođe izdvojeno u 2015. godini 576m3 otpada sa javnih površina (trava, granje i slično), 576m3 kabastog otpada

i isto toliko građevinskog otpada.



Opština Negotin

Primarna selekcija PET ambalaže prvi put je realizovana u opštini Negotin 2007. godine postavljanjem 20 žičanih

kontejnera. Te godine je ukupno izdvojeno 5.260 t PET-ambalaže. U okviru Projekta "Primarana selekcija i

reciklaža - značajan korak u zaštiti životne sredine", koji je realizovan u toku 2008. godine, opština Negotin je

dobila 100 žutih žičanih kontejnera za PET-ambalažu, 100 plavih kontejnera od 1,1m3 za papir i karton, 500

posuda od 140 litara (250 žutih za PET i 250 plavih za papir) i presu za PET- ambalažu i papir. Od 2010. godine ne

vrši se primarna selekcija PET ambalaže.

Trenutno su na teritoriji opštine Negotin raspoređeno 75 žičanih kontejnera za PET ambalažu.

Na teritoriji opštine Negotin, kao i u ostalim opštinama Srbije, zastupljeno je i izdvajanje odbačenih reciklabilnih

materijala na samom mestu nastajanja od strane individualnih sakupljača, koji izdvajaju reciklabilne materijale iz

posuda ili kontejnera za otpad ili na mestu konačnog odlaganja otpada, tj. komunalnoj deponiji za račun ovih

organizacija. Najzastupljeniji su metal i papir.

Druge opcije tretmana

Na teritorijama opština od značaja ne postoje druge opcije tretmana generisanog otpada osim deponovanja.

Opštine su uglavnom sa malim brojem stanovnika u kojoj se produkuje relativno mala količina otpada usled čega

se u prethodnom periodu nisu razmatrale mogućnosti bilo kakvog tretiranja otpada. U narednom periodu bi moglo

da se razmatra jedno centralno postrojenje za kompostiranje organskog otpada. U seoskim sredinama postoji

tretman organskog dela otpada u obliku kompostiranja na nivou pojedinih domaćinstava. Prilikom obilaska terena i

slanja upitnika nisu identifikovane firme i pravna lica koja se bave drugim opcijama tretmana otpada.

Biodegradabilni otpad

Biodegradabilni komunalni otpad je otpad iz domaćinstava i komercijalnih aktivnosti koji se može podvrgnutii

biološkom razlaganju. Otpad od hrane i baštenski otpad, papir i karton su klasifikovani kao biodegradabilni

komunalni otpad. Približno 60% komunalnog otpada je biodegradabilno. Godine 1995. oko 107 miliona tona

biodegradabilnog komunalnog otpada je proizvedeno u EU, od čega je 66% odloženo na deponije.

Zeleni baštenski otpad ima mogućnost jednostavnog tretmana kompostiranjem i primenu za širok spektar

aktivnosti: kao prirodno đubrivo za cvetne kulture, travnjake itd. Dok se kompost koji je nastao kompostiranjem i

otpada od hrane i zelenog otpada zbog dosta nižeg kvaliteta može koristiti kao prekrivni materijal na deponijama

kao i za procese sanacije deponija kao i ostalih smetlišta.

Prema članu 40. Zakona o upravljanju otpadom, biološki tretman otpada je proces razgradnje biorazgradivog

organskog otpada (papir, karton, baštenski ili kuhinjski otpad i dr.) radi dobijanja korisnih materijala za

kondicioniranje zemljišta (kompost) i/ili energije (metan) i obuhvata naročito: kompostiranje ili anaerobnu digestiju.

Biološki tretman otpada vrši se u skladu sa dozvolom za tretman. Biološki tretman otpada vrši se radi smanjenja

odlaganja biorazgradivog otpada na deponiju, odnosno smanjenja emisije gasova sa efektom „staklene bašte” i

njihovog uticaja na životnu sredinu. Ostale tehnologije biološkog tretmana otpada koriste se radi smanjenja

opasnih karakteristika otpada.

Regionalnim planom upravljanja otpadom za grad Zaječar i opštine Boljevac, Bor, Kladovo, Majdanapek, Negotin, i

Knjaževac predviđena je izgradnja postrojenja za kompostiranje u okviru regionalne deponije u Zaječaru, na

lokaciji Halovo II, gde će se vršiti biološka stabilizacija otpada posude za ostali mešani otpad. Na ovaj način

doprineće se smanjenju organskog udela otpada koji se odlaže na deponiju i ispunjenju ciljeva EU direktive o

deponijama.



Količine i sastav otpada

Procene količine i sastava otpada su date na osnovu informacije iz Regionalnog plana upravaljanja otpadom za

grad Zaječar i opštine Boljevac, Bor, Kladovo, Majdanapek, Negotin, i Knjaževac.

Tabela 3: Količine otpada u opštinama Borskog okruga

Opština Bor Kladovo Majdanpek Negotin

Izmereno t/nedelji 162.34 126.52 73.18 190.01

Ukupno sakupljeno t/god 8464.61 6597.38 3815.55 9907.72

Generisana koičina kg/st dan 0.66 0.98 0.83 1.14

Generisana količina kg/st god 239.80 357.04 302.10 417.75

Ukupno generisano otpada za celu opštinu t/god 11658.08 7367.51 5645.09 15480.05

Broj korisnika usluga 35298 18478 12630 23717

Pokrivenost stanovnika uslugama komunalnog % 72.61% 89.55% 67.59% 64.00%

Izvor: Regionalni plan upravljanja otpadom za grad Zaječar i opštine Boljevac, Bor, Kladovo, Majdanapek, Negotin Knjaževac

Kada je u pitanju poređenje sastava otpada po opštinama, može se uočiti velika različitost u odnosu na

zastupljenost različitih kategorija otpada, posebno kada se radi o organskim frakcijama otpada, odnosno „ostali

biorazgradivi otpad“ i „baštenski otpad“. Organske frakcije su najzastupljenije u svim opštinama, najviše

baštenskog otpada zabeleženo je u Negotinu (37,53%). Najmanja količina baštenskog otpada je zabeležena u

opštini Majdanpek (8,24%). Najveće vrednosti ostalog biorazgradivog otpada zabeležene su upravo u Majdanpeku

(40,36%) i Boru (39,67%), a najmanje u Negotinu (29,12%).

Tabela 4: Sastav otpada u opštinama Borskog okruga

OPŠTINA Bor Kladovo Majdanpek Negotin

Baštenski otpad 12,06% 24,55% 8,24% 37,53%

Ostali biorazgradivi otpad 39,67% 29,94% 40,36% 29,12%

Papir 4,24% 4,65% 3,93% 2,78%

Karton 5,78% 5,31% 3,67% 3,26%

Kompozitni materijali 1,07% 1,13% 1,45% 1,16%

Staklo 3,02% 4,93% 4,60% 2,42%

Ambalažni i ostali metali 0,75% 0,49% 1,16% 0,44%

Aluminijumske konzerve 0,40% 0,21% 0,60% 0,21%

PET flaše 4,89% 5,89% 4,58% 3,14%

Plastični ambalažni otpad 1,18% 1,04% 1,32% 0,95%

Plastične kese 10,89% 5,70% 7,13% 4,11%

Tvrda plastika 1,77% 1,27% 1,47% 1,08%

Tekstil 2,32% 3,34% 2,04% 1,63%

Pelene 5,31% 3,41% 5,70% 3,31%

Građevinski otpad 0,49% 1,30% 1,39% 0,29%

Električni i elektronski otpad 0,08% 0,13% 1,55% 0,03%

Medicinski otpad 0,02% 0,20% 0,00% 0,01%

Koža 0,22% 0,22% 0,16% 0,17%

Drveni predmeti 0,13% 1,52% 1,95% 1,23%

Ostali tokovi otpada 0,33% 0,75% 1,01% 1,61%

Fini elementi <10mm 5,42% 4,02% 7,69% 5,51%

Izvor: Regionalni plan upravljanja otpadom za grad Zaječar i opštine Boljevac, Bor, Kladovo, Majdanapek, Negotin i Knjaževac



ISTRAŽIVANJE STAVOVA ZA INTERESOVANIH STRANA

Anketni upitnik

1. Kako ocenjujete problem otpada u Vašoj opštini?

Otpad predstavlja veoma veliki problem

Otpad predstavlja veliki problem

Otpad ne predstavlja veliki problem

Otpad ne predstavlja nikakav problem 2. Koliko je po vašem mišljenju važno pravilno upravljanje otpadom?

Veoma je važno jer moramo čuvati životnu sredinu

Važno je, ali o tome se brinu za to ovlašćena lica

Neki drugi problemi su mnogo važniji 3. Koliko otpada se proizvodi u vašem domaćinstvu/poslovnom objektu na godišnjem nivou

0-100 kg po osobi

100-200 kg po osobi

200-300 kg po osobi

Preko 300 kg po osobi 4. Koje su osnovne vrste otpada koji nastaje u vašem domaćinstvu/poslovnom objektu i u kom procentu

(potrebno je da zbir unetih procenata iznosi 100)

_____ % - Biorazgradivi otpad (trava, kuhinjski otpad, lišće, drugi organski otpad)

_____ % - Reciklabilni otpad (papir, karton, plastika, staklo, metal)

_____ % - Pepeo

_____ % - Električni otpad

_____% - Otpad iz građevinsrstava

_____ % - Drugo (navesti) - _________________________

_____ % - Drugo (navesti) - _________________________ 5. Na koji način odlažete otpad u vašem domaćinstvu/poslovnom objektu?

Samostalno na lokalno smetlište/deponiju,

U kantu koja je u mom domaćinstvu i koju preuzima komunalno preduzeće ili u kontejner koji prazni komunalno preduzeće

Otpad lagerujem na gazdinstvu i potom postepeno uništavam

Drugo (navesti): _______________________________________________________. 6. Da li uvek odlažete otpad na za to predviđeno mesto?

Uvek vodim računa o tome

Uvek kada mi to ne predstavlja preteran trud

Priznajem da sam često nemaran/na po tom pitanju

Živim u selu i ne postoji organizovan sistem prikupljanja otpada, te se samostalno bavimo smećem 7. Da li vršite razdvajanje različitih vrsta otpada u svom domaćinstvu?

Ne

Da na dve frakcije (dve različite posude)

Da na više od dve 8. Da li znate šta je to „reciklaža“?

Reciklaža podrazumeva posebno razvrstavanje i odvojeno odlaganje otpada

Reciklaža podrazumeva korišćenje otpada kao sirovine za proizvodnju

Čuo/la sam za pojam ali ne znam šta tačno znači



Nikada nisam čuo/la za taj pojam 9. Koja vrsta otpada može da se reciklira?

Sav otpad iz domaćinstva

Isključivo organski otpad

Papir, staklo, plastika, metal 10. Da li znate šta je kompostiranje otpada?

Da

Nisam siguran

Ne 11. Da li kompostiranje otpada može da se vrši u domaćinstvu?

Da

Ne

Ne znam 12. Šta mislite, koji procenat u otpadu koji se proizvede u vašem domaćinstvu/ poslovnom objektu čine materije

koje se mogu kompostirati? ____________ % 13. Na koji način odlažete, odnosno šta radite sa biorazgradivim otpadom iz Vašeg domaćinstva/poslovnog

objekta?

Odlažem ga u kantu/kontejner zajedno sa ostalim otpadom,

Odvozim ga negde izvan naselja i ostavljam

Odlažem ga u posebnu kantu

Spaljujem ga

Odlažem na gomilu u dvorištu,

Kompostiram u specijalnoj posudi 14. Ako ne vršite kompostiranje otpada, koji su razlozi za to (moguće je dati više odgovora)?

Ne znam kako se kompostira.

Nemam odgovarajuće posude za kompostiranje.

Nemam odgovarajuće mesto gde bih to radio.

Nemam vremena.

Kompost neprijatno miriše i privlači insekte i glodare.

Mislim da ne bih imao nikakve koristi od toga.

Ne smatram da je to važno 15. Da li bi nešto od sledećeg uticalo na vas da započnete sa kompostiranjem biorazdragivog otpada (moguće

je dati više odgovora)?

Naplate odveženog otpada po količini od strane komunalnog preduzeća.

Uvođenje finansijskih podsticaja za kompostiranje biorazgradivog otpada.

Besplatna podela sudova za kompostiranje.

Lako i brzo dobijanje informacija o kompostiranju. 16. Ukoliko bi ste vršili kompostiranje, šta bi ste radili sa kompostom?

Koristio bih ga za lične potrebe u svom domaćinstvu.

Prodavao bih ga zainteresovanim licima

Drugo (navesti): __________________________________ 17. Ukoliko bi se u vašem anselju započelo sa organizovanim kompostiranjem biorazgradivog otpada, koji način

bi Vama naviše odgovarao?

Decentralizovani – da svako domaćinstvo/poslovni objekat ima sopstvenu posudu za kompostiranje.

Centralizovano postrojenje za kompostiranje koje bi se nalazilo u naselju u koje bi stanovnici dovozili birazgradivi otpad.

Specijalizovana firma da prikuplja biorazgradivi otpad od Vas i da ga kompostira. 18. Šta mislite koliko novca je potrebno da bi ste nabavili opremu za kompostiranje? ______________________ 19. Ukoliko bi Vam bio ponuđeno da besplatno dobijete opremu za kompostiranje, da li biste započeli da

kompostirate biorazgradivi otpad koji nastane u Vašem domaćinstvu/poslovnom objektu?

Da

Verovatno da.

Verovatno ne

Ne



Rezultati istraživanja

Pitanje br. 1. Kako ocenjujete problem otpada u Vašoj opštini?

Komentar: Najveći broj ispitanika smatra da otpad predstavlja problem i to čak 54% nih smatra da je to veoma veliki problem, a 36% da je veliki problem. Ukupno, preko 80% ispitanika smatra da je otpad veliki ili veoma veliki problem u njihovoj opštini.

Pitanje br. 2. Koliko je po vašem mišljenju važno pravilno upravljanje otpadom?

Komentar: Najveći broj ispitanika (preko 87%) smatra da je pravilno upravljanje otpadom veoma važno, jer moramo čuvati životnu sredinu.

45,54%

36,63%

15,84%

1,98%Otpad predstavlja veoma veliki problem

Otpad predstavlja veliki problem

Otpad ne predstavlja veliki problem

Otpad ne predstavlja nikakav problem

87,13%

10,89%

1,98%

Veoma je važno jer moramo čuvati životnu sredinu

Važno je, ali o tome se brinu za to ovlašćena lica

Neki drugi problemi su mnogo važniji



Pitanje br. 3. Koliko otpada se proizvodi u vašem domaćinstvu/poslovnom objektu na godišnjem nivou?

Komentar: U največem broju anketiranih domaćinstava (45%) se proizvodi manje od 100 kg otpada po osobi na godišnjem novou, zatim u 36% domaćinstava se proizvodi 100-200 kg otpada po osobi na godišnjem nivou, u skoro 13% domaćinstava se proizvodi 200-300 kg otpada po osobi na godišnjem nivou i na kraju u skoro 5% domaćinstava se proizvodi preko 300 kg otpada po osobi na godišnjem nivou.

Pitanje br. 4. Koje su osnovne vrste otpada koji nastaje u vašem domaćinstvu/poslovnom objektu i u kom procentu?

Komentar: Prema odgovorima ispitanika, preko 80% otpada koji se generiše se može ponovo koristit i to preko 43% je biorazgradivi otpad i preko 37% je reciklabilni otpad. Iza toga sledi peoeo sa oko 8% učešća, otpad iz građevinsrsta sa oko 5% učešća, električni otpad sa oko 3% učešća i druge vrste otpada sa oko 1%.

45,54%

36,63%

12,87%4,95%

0-100 kg po osobi

100-200 kg po osobi

200-300 kg po osobi

Preko 300 kg po osobi

43,19

37,59

8,38

3,27

5,50

1,19 Biorazgradivi otpad (trava, kuhinjskiotpad, lišće, drugi organski otpad)

Reciklabilni otpad (papir, karton,plastika, staklo, metal)

Pepeo

Električni otpad

Otpad iz građevinarstva

Drugo



Pitanje br. 5. Na koji način odlažete otpad u vašem domaćinstvu/poslovnom objektu?

Komentar: Najveći broj anketiranih ispitanika (oko 82%) je u organizovanom sistemu prikupljanja otpada od strane komunalnog preduzeća, zatim slede ispitanici koji samostalno odlažu otpad na smetlište/deponiju (oko 15%) i oko 2 % ispitanika lageruje otpad na gazdinstvu i samostalno uništava.

Pitanje br. 6. Da li uvek odlažete otpad na za to predviđeno mesto?

Komentar: Preko 85% anketiranih je veoma odgovorno po ovim pitanju i uvek void računa o tome da otpad odlaže na predviđeno mesto, dok dodatnih 8% ispitanika otpad odlažu na predviđeno mesto kada im to ne predstavlja preteran trud, nakon toga sledi 4% ispitanika koji žive na području koje nije pokriveno organizovanim prikupljanjem otpada, te su primorani da se samostalno bave ovom problematikom i 3% ispitanika koji priznaju das u često nemarni po pitanju odlaganja otpada na predviđeno mest.

14,85%

82,18%

1,98% 0,99%Samostalno na lokalno smetlište/deponiju

U kantu koja je u mom domaćinstvu i kojupreuzima komunalno preduzeće ili ukontejner koji prazni komunalno preduzeće

Otpad lagerujem na gazdinstvu i potompostepeno uništavam

Drugo

85,00%

8,00%

3,00%4,00% Uvek vodim računa o tome

Uvek kada mi to ne predstavlja preteran trud

Priznajem da sam često nemaran/na po tompitanju

Živim u selu i ne postoji organizovan sistemprikupljanja otpada, te se samostalno bavimosmećem



Pitanje br. 7. Da li vršite razdvajanje različitih vrsta otpada u svom domaćinstvu?

Komentar: Najveći broj anketiranih (skoro 55%) ne vrši nikakvu primarnu selekcijiu otpada u svom domaćinstvu, nakon toga sledi oko 38% ispitanika koji otpada selektuju na dve frakcije i oko 7% ispitanika koji otpad selektuju na više od dve frakcije.

Pitanje br. 8. Da li znate šta je to „reciklaža“?

Komentar: Kod ovog pitanja tačan odgovor je bila druga opcija i najveći broj ispitanika je upravo tako i odgovorio, odnosno da “reciklaža podrazumeva korišćenje otpada kaosirovine za proizvodnju”. Nakon toga, oko 29% ispitanika je odgovorilo da “reciklaža podrazumeva posebno razvrstavanje i odvojeno odlaganje otpada”, što je u stvari “separacija” ili “selekcija” i skoro 4% ispitanika je navelo da je čulo za pojam, ali da ne zna šta tačno znači.

54,46%38,61%

6,93%

Ne

Da na dve frakcije

Da na više od dve frakcije

28,71%

67,33%

3,96%0,00% Reciklaža podrazumeva posebno

razvrstavanje i odvojeno odlaganjeotpada

Reciklaža podrazumeva korišćenjeotpada kao sirovine za proizvodnju

Čuo/la sam za pojam ali ne znam štatačno znači

Nikada nisam čuo/la za taj pojam



Pitanje br. 9. Koja vrsta otpada može da se reciklira?

Komentar: Kod ovog pitanja tačan odgovor je bila treća opcija i najveći broj ispitanika (oko 51%) je upravo tako i odgovorio, odnosno da se reciklirati mogu “papir, staklo, plastika, metal”. Nakon toga, oko 43% ispitanika je odgovorilo da se reciklirati može “sav otpad iz domaćinstva” i oko 5% ispitanika je navelo da se reciklirati može “isključivo organski otpad”.

Pitanje br. 10. Da li znate šta je kompostiranje otpada?

Komentar: Najveći broj anketiranih (oko 51%) je odgovorio da zna šta je kompostiranje, nakon toga sledi oko 30% ispitanika koji nisu sigurni šta je kompostiranje in a kraju oko 18% ispitanika ne zna šta je kompostiranje otpada.

43,56%

4,95%

51,49%

Sav otpad iz domaćinstva

Isključivo organski otpad

Papir, staklo, plastika, metal

51,49%

30,69%

17,82%

Da

Nisam siguran

Ne



Pitanje br. 11. Da li kompostiranje otpada može da se vrši u domaćinstvu?

Komentar: Kod ovog pitanja tačan odgovor je bila prva opcija i najveći broj ispitanika (oko 54%) je upravo tako i odgovorio, odnosno da se kompostiranje otpada može vršiti u domaćinstvu. Nakon toga, oko 36% ispitanika je odgovorilo da ne zna da li se kompostiranje otpada može vršiti u domaćinstvu i oko 10% ispitanika je navelo da se kompostiranje otpada ne može vršiti u domaćinstvu.

Pitanje br. 12. Šta mislite, koji procenat u otpadu koji se proizvede u vašem domaćinstvu/ poslovnom objektu čine materije koje se mogu kompostirati?

Komentar: Od ukupne količine otpada koja se generiše u anketiranim domaćinstvima/poslovnim subjekata, prema mišljenju anketiranih oko 42% čini otpad koji se može kompostirati.

54,46%

9,90%

35,64%

Da

Ne

Ne znam

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Ukupan otpad Otpad za kompostiranje



Pitanje br. 13. Na koji način odlažete, odnosno šta radite sa biorazgradivim otpadom iz Vašeg domaćinstva/poslovnog objekta?

Komentar: Najveći broj anketiranih (oko 80%) je odgovorio da biorazgradivi otpad u svom domaćinstvu/poslovnom objektu “odlaže u kantu/kontejner zajedno sa ostalim otpadom”, nakon toga sledi oko 6% ispitanika koji postupaju sa biorazgradivim otpadom na sledeće načine: “odvozim ga negde izvan naselja i ostavljam”, “odlažem ga u posebnu kantu”, “odlažem na gomilu u dvorištu” i na kraju po 1% ispitanika biorazgradivi otpad “kompostira u specijalnoj posudi”, odnosno “spaljuje ga”.

Pitanje br. 14. Ako ne vršite kompostiranje otpada, koji su razlozi za to (moguće je dati više odgovora)?

Komentar: Kod ovog pitanja je bilo mogućedati više odgovora. Najveći broj datih odgovora je (oko 38%) je “ne znam kako se kompostira”, nakon toga sledi oko 29% odgovora “nemam odgovarajuće mesto gde bih to radio”, pa oko 24% odgovora “memam odgovarajuće posude za kompostiranje”, pa oko 5% odgovora da “kompost neprijatno miriše i privlači insekte i glodare”, pa oko 2,5% odgovora “mislim da ne bih imao nikakve koristi od toga” i na kraju manje od 1% odgovora “nemam vremena”. Od ponuđenih odgovora ni jedan od anketiranih nije odabrao opciju “ne smatram da je to važno”.

80,20%

5,94%

5,94%

0,99%5,94% 0,99% Odlažem ga u kantu/kontejner

zajedno sa ostalim otpadom

Odvozim ga negde izvan naselja iostavljam

Odlažem ga u posebnu kantu

Spaljujem ga

Odlažem na gomilu u dvorištu

Kompostiram u specijalnoj posudi

38,66%

23,53%

29,41%

0,84% 5,04% 2,52%0,00% Ne znam kako se kompostira

Nemam odgovarajuće posude zakompostiranje

Nemam odgovarajuće mesto gde bih toradio

Nemam vremena

Kompost neprijatno miriše i privlačiinsekte i glodare

Mislim da ne bih imao nikakve koristi odtoga

Ne smatram da je to važno



Pitanje br. 15. Da li bi nešto od sledećeg uticalo na vas da započnete sa kompostiranjem biorazdragivog otpada (moguće je dati više odgovora)?

Komentar: Kod ovog pitanja je bilo mogućedati više odgovora. Najveći broj datih odgovora (oko 32%) se odnosi na započinjanje kompostiranja ukoliko bi se uveli finansijskii podsticaji za kompostiranje biorazgradivog otpada; zatiom (oko31%) datih odgovora se odnosi na “posedovanje odgovarajućeg mesta za kompostiranje”; oko 25% datih odgovora se odnosi na “lako i brzo dobijanje informacija o kompostiranju”

Pitanje br. 16. Ukoliko bi ste vršili kompostiranje, šta bi ste radili sa kompostom?

Komentar: Najveći broj anketiranih (oko 63%), ukoliko bi vršilo kompostiranje, koristilo bi compost za sopstvene potrebe, nakon toga 28% ankettiranih bi kompost prodavao zainteresovanim licima i na kraju oko 9% ispitanika je dalo odgovor “Drugo”.

12,12%

31,82%

31,06%

25,00%

Naplate odveženog otpada pokoličini od strane komunalnogpreduzeća

Uvođenje finansijskih podsticaja zakompostiranje biorazgradivog otpada

Besplatna podela sudova zakompostiranje

Lako i brzo dobijanje informacija okompostiranju

63,37%

27,72%

8,91% Koristio bih ga za lične potrebe u svomdomaćinstvu

Prodavao bih ga zainteresovanimlicima

Drugo



Pitanje br. 17. Ukoliko bi se u vašem naselju započelo sa organizovanim kompostiranjem biorazgradivog otpada, koji način bi Vama naviše odgovarao?

Komentar: Najvećem broju anketiranih (oko 40%) u slučaju da vrše kompostiranje bi najviše odgovaralo da specijalizovana firma prikuplja biorazgradivi otpad id a ga potom kompostira, nakon toga sledi oko 33% ispitanika kojima bi najviše odgovaralo da svako domačinstvo ima svoju posudu za kompostiranje i na kraju oko 27% ispitanika smatra da je najbolje rešenje centralno postrojenje u koje stanovnici sami dovozili biorazgradivi otpad.

Pitanje br. 18. Šta mislite koliko novca je potrebno da bi ste nabavili opremu za kompostiranje?

Komentar: Najveći broj anketiranih (oko 27%) je odgovorio da oprema za kompostiranje košta između 20.000 i 50.000 dinara; nakon toga sledi 21% ispitanika koji smatraju da oprema za kompostiranje košta između 10.000 i 20.000 dinara; pa onda 19% ispitanika koji smatraju da oprema za kompostiranje košta između 5.000 i 10.000 dinara; pa 16% ispitanika koji smatraju da oprema za kompostiranje košta između 3.000 i 5.000 dinara, zatiom po oko 8% ispitanika smatraju da oprema za kompostiranje košta između 2.000 i 3.000 dinara ili preko 50.000 dinara..

32,67%

26,73%

40,59%

Decentralizovani – da svako domaćinstvo/poslovni objekat ima sopstvenu posudu za kompostiranje

Centralizovano postrojenje zakompostiranje koje bi se nalazilo unaselju u koje bi stanovnici dovozilibirazgradivi otpad

Specijalizovana firma da prikupljabiorazgradivi otpad od Vas i da gakompostira

1,98%

7,92%

15,84%

18,81%

20,79%

26,73%

7,92% do 2000 dinara

2000-3000 dinara

3000-5000 dinara

5000-10000 dinara

10000-20000 dinara

20000-50000 dinara

preko 50000 dinara



Pitanje br. 19. Ukoliko bi Vam bio ponuđeno da besplatno dobijete opremu za kompostiranje, da li biste započeli da kompostirate biorazgradivi otpad koji nastane u Vašem domaćinstvu/poslovnom objektu?

Komentar: Najveći broj anketiranih (oko 44%) bi verovatno počeo sa kompostiranjm ukoliko bi dobili opremu za kompostiranje, zatim sledi oko 23% ispitanika koji bi sigurno počeli sa kompostiranjm ukoliko bi dobili opremu za kompostiranje; zatim oko 17% ispitanika ne bi počelo sa kompostiranjem i na kraju oko 16%ispitanika verovatno ne bi počelo sa kompostiranjem.

Zaključci istraživanja

Najveći broj ispitanika i to preko 80% smatra da je otpad veliki ili veoma veliki problem u njihovoj opštini, al ii da je

pravilno upravljanje otpadom veoma važno, jer moramo čuvati životnu sredinu smatra 87% ispitanika. Ovo ukazuje

na visok novo svesti stanovnika o potrebi očuvanja životne sredine.

Godišnja produkcija otpada po osobi kod 45% anketiranih domaćinstava iznosi manje od 100 kg; zatim u 36%

domaćinstava iznosi 100-200 kg; u skoro 13% domaćinstava iznosi 200-300 kg; u skoro 5% domaćinstava iznosi

preko 300 kg. Međutim, prema podacima iz Regioalnog plana upravljanja otpadom, ove količine su nešto veće i

iznose: Bor: 239 kg/st/god; Kladovo: 357 kg/st/god; Majdanpek 302 kg/st/god; Negotin 417 kg/st/god. Razlika se

može pripisati činjenici da su u podacima iz RPUO prikazani rezultati za korisnike usluga JKP koji su uglavnom na

gradskom području, gde se generiše veća količina otpada u odnosu na sela, a das u anektama obuhvaćeni

ispitanici koji žive i u gradovima i u selima. Takodje, smatramo da su u određenom procentu ispitanici davali u

odgovorima i nešto niže vrednosti, jer ovaj podatak nije bilo lako ni proceniti sa viskom tačnošću.

Sa stanovišta projekta, veoma je značajan podatak da se preko 80% otpada koji se generiše može ponovo koristit i

to preko 43% je biorazgradivi otpad i preko 37% je reciklabilni otpad, što otvara velike mogućnsoti za unapređenje

sistema upravljanja otpadom kako u pogledu kompostiranja, tako i u pogledu reciklaže.

U pogledu odlaganja otpada anketirani građani pokazuju visok nivo svesti, s obzirom da 85% njih otpad uvek

odlaže na predviđeno mesti i dodatnih 8% otpad odlaže na predviđeno mesto ako im to ne predstavlja preteran

trud.

U pogledu primarne selekcije otpada stanje nije zadovoljavajuće, s obzirom da skoro 55% anketiranih ne vrši

nikakvu primarnu selekciju.

22,77%

44,55%

15,84%

16,83%

Da

Verovatno da

Verovatno ne

Ne



Poznavanje pojma reciklaža je na zadovoljavajućem nivou (oko 67% ispitanika), međutim, manji procenat

ispitanika (njih oko 51%) zna koje vrste otpada mogu da se recikliraju. Ovo nam ukazuje da potoji mogućnost za

dalje jačanje javne svesti i upoznavanje stanovnika sa ovom tematikom.

Skoro 50% anketiranih ispitanika ne zna ili nije sigurno šta je kompostiranje otpada, što značajno otvara prostor za

dalje jačanje javne svesti i upoznavanje stanovnika sa ovom tematikom. U vezi sa ovim pitanjem sličan je i

procenat ispitanika (oko 54%) koji zna da se kompostiranje otpada može vršiti u domaćinstvu, odnosno oko 46%

ispitanika ne zna ili misli da se kompostiranje otpada ne može vršiti u domaćinstvu.

Od ukupne količine otpada koja se generiše u anketiranim domaćinstvima/poslovnim subjekata, prema mišljenju

anketiranih oko 42% čini otpad koji se može kompostirati. Ovaj podatak je veoma sličan podacima iz RPUO gde je

navedeno da biorazgradivi i baštenski otpad u odnosu na ukupan otpad čine: u Boru: 49%; u Kladovu: 54%; u

Majdanpeku: 49%; u Negotinu: 68% i ukazuje na veliki potencijal koji ima kompostiranje i ponovno korišćenje

biorazgradivog otpada.

Postupanje sa biorazgradivim otpadom je u potpunosti nezadovoljavajuće, s obzirom da samo 1% ispitanika vrši

kompostiranje i oko 12% ispitanika posebno odlažu biorazgradivi otpad (u posbnu posudu ili na gomili u dvorištu),

a da preko 80% ispitanika biorazgradivi otpad odlaže u posudu sa ostalim otpadom.

Kao ključne razloge za nevršenje kompostiranja biorazgradivog otpada ispitanici su naveli da ne znaju kako se

kompostira, da nemaju odgovarajuće posude i da nemaju odgovarajuće mesto. Imajući u vidu na koji način se

može vršiti kompostiranje u domaćinstvu, očito je da su ovi odgovori posledica nepoznavanja procesa

kompositiranja i jasno ukazuju na potrebu za edukovanjem i informisanjem. Sa druge, na anketirane bi uticalo da

započnu sa kompostiranjem ukoliko bi imali finansijske podsticaje ili ukoliko bi besplatno dobili odgovarajuće

posude (po trećina od ukupnih odgovora) i ukoliko bi brzo i lako dobijali informacije o kompostiranju (četvrtina

odgovora). Ukoliko bi vršili kompotiranje oko 63% anketiranih bi compost koristilo za sopstvene potrebe, a oko 28%

bi ga prodavalo zainteresovanim stranama.

Ukoliko bi se započelo sa organizovanim kompostiranjem, najvećem broju anketiranih (oko 40%) bi najviše

odgovaralo da specijalizovana firma prikuplja biorazgradivi otpad i da ga potom kompostira, nakon toga sledi oko

33% ispitanika kojima bi najviše odgovaralo da svako domačinstvo ima svoju posudu za kompostiranje i na kraju

oko 27% ispitanika smatra da je najbolje rešenje centralno postrojenje u koje stanovnici sami dovozili biorazgradivi

otpad.

Ispitanici su uglavnom neupućeni sa troškovima opreme za kompostiranje, s obzirom da se na tržišti komposteri

mogu nabaviti po ceni od po nekoliko hiqada dinara. Većina odgovora (oko 35%) smatra da je to trošak od preko

20000 dinara. Takodje i ovo je jedan od segmenata na koji treba obratiti pažnju tokom informisanja i edukacije

potencijalnih korisnika.

Ohrabrujući je podatak da bi oko 67% anketiranih verovatno počeo sa kompostiranjem ili sigurno počeo sa

kompostiranjem ukoliko bi dobili opremu za kompostiranje.

Preporuke

Kompostiranjem i ponovnim korišćenjem biorazgradivog otpada značajno bi se smanjila količina otpada koja se

trajno odlaže na dopunije, što bi značajno produžilo vek njihovog korišćenja, al i smanjilo troškove prikupljanja i

transporta otpada.

RPUO je predložen sistem upravljanja otpadom koji podrazumeva sistem sakupljanja otpada u dve posude

(posuda za reciklabilni otpad i posuda za ostali mešani otpad) i da se u posudi za reciklabilni otpad sakupljaju

reciklabilne sirovine, a u posudi za ostali mešani otpad će se sakupljati ostali otpad koji će se upućivati na tretman

biološke stabilizacije. Ovim će se direktno uticati na smanjenje količina biorazgradivog otpada koji će se odlagati

na deponiju. U postrojenju za biološku stabilizaciju će se otpad sakupljen u posudi za ostali mešani otpad



stabilizovati radi smanjenja organskog sadržaja u otpadu u cilju ispunjenja uslova EU direktive o deponijama.

Frakcija nastala ovim tretmanom predstavlja stabilizovani otpad koji će se odlagati na deponiju.

Pored ovog predloženog sistema, značajno je i smanjenje količina ostalog mešanog otpada na mestu nastanka,

kako bi se smanjili troškovi prikupljanja i transporta otpada. Pored toga, na ovaj način bi se proizvodio i compost

koji bi domaćinstva mogla da koriste za sopstvene potrebe.

Ciljevi iz RPUO kojima treba doprinositi:

Redukcija otpada: Smanjiti količine otpada po stanovniku koje treba odložiti na deponiju, promocija

recikliranja, separacije i ponovnog korišćenja.

Sakupljanje, separacija, ponovno korišćenje/recikliranje: Razvijanje i početak primene sistema za

separaciju otpada na mestu nastanka, uključujući odgovarajuća tehnička rešenja i ekonomske

mehanizme za učešće domaćinstava u novom sistemu sakupljanja otpada i njegovog sortiranja. Uvođenje

separacije specifičnih materijala iz otpada (korišćena PET ambalaža, plastika, papir, staklo, metali).

Razvoj programa za sakupljanje neopasnog i opasnog otpada iz domaćinstava, programa za upravljanje

industrijskim otpadom, programa za reciklažu i ponovno korišćenje komunalnog otpada, programa za

upravljanje biorazgradivim otpadom i ambalažnim otpadom i dr.

Uticaj na životnu sredinu i društveno okruženje: Značajno poboljšati kvalitet života stanovnika regiona

indirektno preko saniranja smetlišta i smanjenja rizika po zdravlje ljudi. Sprečiti zagađenje okoline,

površinskih i podzemnih voda i zemljišta.

Razvijanje javne svesti: Uspostavljanje i razvoj programa i sistema informisanja, obrazovanja i

povećanja uticaja javnog mnjenja.

Preporuke za unapredjenje sistema kompostiranja:

Dodatno jačati svest stanosvništva o potrebi zaštite, očuvanja i unapredjenja stanja životne sredine, kao i

o pojedinim terminima u oblasti upravljanja otpadom (šta je reciklaža, separacija, kompostiranja i kako se

svaki od ovih postupaka sprovodi u praksi),

Uticati na ponašanje stanovništva u smislu smanjenja količina otpada koje se generišu u samom

domaćinstvu, na primarnu separaciju reciklabilnog otpada i na posebno izdvajanje i kompostiranje

biorazgradivog otpada,

Detaljno upoznati stanovnike sa tehnologijom kompostiranja, uslovima u pogledu lokacije, opreme,

postupka, otpadom koji se može kompostirani, primenom komposta i sl.. S obzirom da se radi o tretmanu

koji nije niti komplikovan niti skup, smatramo da se uz prihvatljiv finansijki trošak mogu postići značajni

efekti (produžetak životnog veka deponije, snižavanje troškova prikupljanja i transporta otpada,

unapredjneje karakteristika zemljišta i sl),

Obezbediti opremu za kompostiranje koja bi se ustupila domaćinstvima na korišćenje, kako bi započeli sa

ovakvim načinom tretmana biorazgradivogotpada,

Ova publikacija je napravljena uz pomoć sredstava Evropske unije kroz Interreg- IPA Program

prekogranične saradnje Bugarska-Srbija pod brojem CCI No 2014TC16I5CB007. Jedinstveno odgovorno

lice za sadržaj ove publikacije je Opština Kladovo i ni na koji način ne može biti tumačena kao stav

Evropske unije ili Upravljačkog tela programa.

STUDIJA SLUČAJA - · PDF fileProjekat „Očuvanje i unapređenje životne sredine u...

Documents

Transcript of STUDIJA SLUČAJA - · PDF fileProjekat „Očuvanje i unapređenje životne sredine u...