Strategie postępowania wobec przemocy

Strategie postępowania wobec przemocy Strategie postępowania wobec przemocy

„ Z wewnętrznego spokoju wyrasta łagodność, wyrasta trwała siła” (Pam Brown)

Przemoc interpersonalna

Przemoc interpersonalna (def.Mellibruda, 1997) zachowanie intencjonalnenaruszające wszelkie prawa i dobra osobiste jednostki w sposób uniemożliwiający jej obronę i powodujące szkody psychiczne , fizyczne, symboliczne i materialne.

Cechy przemocy :zachowanie intencjonalne, ukierunkowanenaruszenie dóbr osobistych, materialnych, prawprzewaga sił (dysproporcja)!powoduje szkodyPrzemoc jest procesem a nie incydentem, ma tendencję do powtarzania się w tej samej relacji interpersonalnej, charakteryzuje się swoistym przebiegiem – dynamiką.

Strategie postępowania wobec przemocy – Ilona Mrowiec 2


Za przemoc odpowiedzialny jest Za przemoc odpowiedzialny jest sprawca sprawca niezależnie od tego, co robi ofiara.niezależnie od tego, co robi ofiara.

„ODEBRANA MOC”

PRZE-MOC ……….....PO-MOC



Rodzaje przemocy:fizycznapsychicznaseksualnaekonomiczna

gorąca - doświadczenia pękania tamy emocjonalnej (spontaniczna)chłodna - odtwarzanie mentalnych scenariuszy przemocy (instrumentalna)



Psychologiczne skutki przemocy:

emocjonalne

Następuje zdominowanie życia emocjonalnego przez cierpienie.

Ciało zostaje silnie zaangażowane w przeżywanie traumy, następuje odrętwienie emocjonalne i włączenie mechanizmów odcinających od bólu. Wielkość traumy jest wypadkową między bodźcem a środkami zaradczymi i wsparciem społecznym. Przeważa koncentracja na przeszłości, upośledzona zostaje zdolność bycia „tu i teraz”.



poznawcze

Zburzony zostaje dotychczasowy porządek, system orientacji dający bezpieczeństwo. Doświadczenie traumy niszczy ten porządek i zaburza poczucie ciągłości. Uszkodzona zostaje sfera wpływu, załamuje się przekonanie o własnej wewnętrznej kompetencji i skuteczności. Wyłania się obraz siebie, jako osoby niezdolnej do kierowania własnym losem i obraz świata, któremu nie można zaufać.

społeczne

Doświadczenie wstydu i winy skutkuje zerwaniem kontaktów społecznych i pogłębia się stan izolacji społecznej i osamotnienia.



Przemoc nie zmniejsza skłonności do przemocy. Przemoc nie zmniejsza skłonności do przemocy. Przemoc rodzi jeszcze więcej przemocy.Przemoc rodzi jeszcze więcej przemocy.



Przemoc emocjonalna / psychicznaKażda forma upokorzenia,

pomniejszenia wartości drugiej osoby. Prowadzi do poważnych zmian psychosomatycznych. Przemoc psychiczna ma wiele aspektów.


Konsekwencje przemocy emocjonalnej

Bezpośrednie przemocy emocjonalnej

1. Somatyczne:nietrzymanie moczu i kałuwymiotybóle w okolicy sercabóle mięśnibóle żołądkowenadmierna potliwośćnawracające bóle głowystałe zawroty głowybiegunka



2. Poznawcze, emocjonalne i behawioralne:kłopoty z kontrolą emocjipoczucie alienacji: bezsensu, bezradności, wyobcowania, osamotnienia,fobie,zaburzenia snu,poczucie winy i krzywdy,ucieczki,problemy szkolne,nerwice,lęki,zachowania agresywne w stosunku do innych i do siebie, nieufność do innych.



Odlegle konsekwencje przemocy emocjonalnej:

1. Somatyczne:arytmia sercastałe napięcie mięśniowe, choroby psychosomatyczne (wieńcowa, zawał serca, wrzody żołądka, wrzody dwunastnicy, astma, choroby dermatologiczne itp.),zaburzenia ciśnienia



2. Poznawcze, emocjonalne i behawioralne:mała poczucie własnej wartości,niska samoocena,tendencja do uzależniania się od innych,poczucie alienacji,dążenie do perfekcjonizmu, stosowanie przemocy emocjonalnej wobec innych, dążenia do kontroli innych,izolacja, depresja, poczucie winy,przestępczość


Przemoc w miejscu pracy

Co to jest przemoc w miejscu pracy? zastraszenie - grożenie pięściami, zniszczenie własności, rzucanie przedmiotami, ustne lub pisemne groźby - każde wyrażanie zamiaru wyrządzenia szkody, nękanie - każde zachowanie, które poniża, wprawia w zakłopotanie, irytuje, zatrważa, słowne obelgi - przeklinanie, ubliżanie, fizyczne ataki - uderzenie, popychanie, spychanie lub kopanie



Przemoc w miejscu pracy określana jest jako mobbing (od angielskiego czasownika mob - to „napastować, napadać, rzucać się na kogoś lub na coś” ) określany jest jako dręczenie moralne, molestowanie moralne, psychoterror. Określa się go jako zjawisko polegające na prześladowaniu, poniżaniu i szykanowaniu pracowników stosowane w miejscu pracy.

Cele takich zadań są zdecydowane zamiary szkodzenia bądź wyeliminowania osoby z zespołu pracowniczego podejmowane przez jedną lub kilka osób.

Istotą mobbingu jest fakt, że poddany mu pracownik odczuwa jego przejawy jako formę dyskryminacji.



Międzynarodowa Organizacja Pracy definiuje pojęcie mobbingu następująco:

mobbing to obraźliwe zachowanie przez mściwe, okrutne, złośliwe lub upokarzające usiłowanie zaszkodzenia jednostce lub grupie pracowników, którzy stają się przedmiotem psychicznego dręczenia.

Innymi słowy mobbing to proces przemocy i nękania psychicznego pracownika trwający nie krócej niż 6 miesięcy, stosowany systematycznie-przynajmniej raz w tygodniu, godzący w godność i osobowość człowieka, naruszający integralność psychiczną i fizyczną.



Warunkiem uznania pewnych działań za mobbingowe jest świadomość ich podejmowania oraz wyraźny cel dokuczenia, wyrządzenie krzywdy obranej ofierze ze strony atakującego.


Mobbing to wszelkie działania o charakterze nadużyć, które przejawiają się w formie zachowań, słów, aktów, gestów, pism godzących w osobowość, godność, stanowiąc groźbę dla jej zatrudnienia lub wpływając na pogorszenie atmosfery w pracy.

Bullying (mobbing) w szkole

Jest to przemoc i wykroczenie przeciw prawu. Pojawia się wtedy, gdy jedno lub więcej dzieci stale bije i wyśmiewa inne dziecko.

Bullying ma miejsce we wszystkich szkołach.

W placówkach oświatowych występują głównie dwa rodzaje przemocy: fala, związana obyczajowością uczniowską skierowany do najmłodszych tylko dlatego, że są słabsi



Badania (Góra 1996) wskazywały, że około 80% uczniów pada ofiarą agresji - od werbalnej, przez wymuszenie haraczu i odbieranie rzeczy, aż do prześladowań fizycznych.

„Oprawcy” (Olweus 19993) to dzieci które nie lubią szkoły i maja problemy w rodzinie, są wysoce agresywne i mogą przyczyniać się do powstawania stanu zagrożenia dla innych dzieci, nauczycieli.

„Ofiary” to dzieci bezbronne, fizycznie słabsze często niskiego wzrostu, otyłe, nadaktywne. Często powodem milczenia o bullyingu jest niewiara w skuteczną pomoc.



Przyczyny bulliyingu tkwią m.in. w wadliwym systemie szkolnym:przewaga funkcji dydaktycznej nad wychowawczą, (brak praktycznego stosowania ustaleń przez wszystkich nauczycieli danej placówki, często procedury są głównie na papierze)trudny przeładowany program nauczania przystosowany do możliwości ucznia zdolnego



Konsekwencją prześladowania ucznia jest np.:

Fobia szkolnaFobia szkolna polega na mniejszej lub większej niemożności chodzenia

do szkoły, objawem osiowym jest lęk. Mogą go wywołać szczególnie silne przeżycia upokorzenia w szkole np. publiczna krytyka nauczyciela, wyśmiewanie z powodu jakiejś dysfunkcji, niesłuszne podejrzenie np. o kradzież, obrzucanie uczniów epitetami głąb, niedorajda, zakuty łeb, prześladowanie przez rówieśników. Pojawiają się objawy somatyczne: bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunki. Objawy te ustępują po kilku godzinach, jeśli rodzice pozwolą dziecku pozostać w domu.

Depresja, próby samobójczePrzemoc prowadzi do stałego napięcia i stresu.



Stany spowodowane długotrwałym stresem:1. Poczucie winy,2. Utrata poczucia własnej wartości,3. Stałe napięcie spowodowane przebywaniem w nieprzyjaznym

środowisku. 4. Choroby somatyczne


Strategia

Budowanie strategii wobec premocy to proces wymagający:Osób ( nauczyciel, rodzic, współpracownik)Czasu„Narzędzi” ( kompetencji merytorycznych i komunikacyjnych)


Strategia


Aby powstrzymać przemoc niezbędne jest opracowanie strategii w zakresie oddziaływań:

SYTUACJE TRUDNE (Interwencyjne): Jak reagować?

Etap 1 Faza początkowa

Poważne incydenty wyzwalają zwykle zaczepki np. „grubas!”, „wielki nochal”, „pryszczata gęba”, „gdzie ty kupujesz ciuchy, na śmietniku?” itp. Uczniowie z trudnościami w zachowaniu i emocjach sami szukają źródeł konfliktu, by się „nakręcić”. Rolą nauczyciela jest dostrzeżenie napięcia, zneutralizowanie go lub niedopuszczenie do jego powstania.




Czynnik wyzwalający Możliwe przyczyny

Złe wieściW domu, choroba lub wypadek matki/ ojca, nieobecność kolegi, śmierć zwierzaka

KrytykaSłabe wyniki w nauce, negatywne uwagi( dotyczące np. ubioru, fryzury, obuwia, pracy , charakteru pisma), skarżenia dotyczące niewłaściwego zachowania ( słuszne lub nie)

Ma się stać coś złegoPowrót do kłopotów w domu, poczucie winy w wyniku drobnego przestępstwa, narkotyki, matka idzie do szpitala, ojciec / ojczym wraca do domu

W szkole ma się stać coś co powoduje niepokój

Praca domowa, dyktando, egzamin, nowy nauczyciel, zmiana planu lekcji, prześladowanie przez starszych uczniów

ZastraszanieZe strony nauczycieli, innych pracowników szkoły, innych uczniów, ojca/matki, opiekuna, rodzeństwa

Rozczarowanie Kiepski wynik na klasówce, niespełnione obietnice

Niespełnione oczekiwania Słabe osiągnięcia w nauce, odrzucenie przez chłopaka/ dziewczynę

Irytacja Przykrości ze strony innych uczniów, przezywanie, hałasy


Taktyki usuwania czynników wyzwalającychOdwróćcie uwagę ucznia, zlecając mu inne zadanie.Odwróćcie uwagę małej grupki, zlecając każdej osobie wchodzącej w jej skład inne zadanie, tak aby oddaliły się od zarzewia konfliktu.Do ucznia, który jest źródłem problemu, mówcie cicho, spokojnie, unikając gwałtownych ruchówDajcie uczniowi czas na ochłonięciePrzenieście się w pobliże ucznia sprawiającego kłopotyRozpocznijcie z niespokojnym uczniem rozmowę. Może ona dotyczyć pracy albo innego tematu np. filmu, piłki nożnej – gdy uczeń się uspokoi należy zachęcić go do powrotu do pracyRozdzielcie uczniów, gdy tylko pojawią się kłopotyJeżeli zachowanie uczniów zaczyna utrudniać kontynuowanie zajęć, spróbujcie zmienić styl prowadzenia lekcji albo na bardziej emocjonujący albo bardziej spokojny.



Etap 2: Eskalacja

Najbardziej niepokojące zachowanie:




Nauczyciel nie może opowiadać się za stroną w konflikcie. Musi zachować spokój i obiektywizm. Działanie musi być natychmiastowe.

Istnieje ryzyko, że uczeń posunie się do dalszych aktów agresji lub autoagresji.


Radzenie sobie z eskalacjąNależy mówić powoli, dokładnie panując nad sobą. Starannie dobierać każde słowo.Należy unikać typowych sformułowań np. „Jeśli jeszcze raz to zrobisz…!”Stanowczo należy unikać gróźb i gwałtownych ruchów.Wskazane jest powtarzanie polecenia spokojnie. W waszym głosie ma pobrzmiewać pewność siebie np. „Proszę usiądź”Postarajcie się kontynuować prowadzenie lekcji bliżej źródła problemu, dbając by reszta klasy miała co robić. Cała klasa powinna być świadoma tego, co się dzieje.



Należy pamiętać , że zależy nam na negocjacji, nie na konfrontacji.



Etap 3 Faza kryzysowa

Uczeń praktycznie nie panuje już nad własnymi emocjami i swoim zachowaniem. Może wygadywać niestworzone rzeczy po, to, by sprowokować Was lub innego ucznia w klasie.

Uczeń zaczyna zachowywać się w sposób niebezpieczny, wymagając stanowczej, bezpośredniej interwencji.



Fizjologiczne objawy osoby przed tzw. „wybuchem”Mózg każe ciału przygotować się do działaniaRośnie ciśnienie krwiZaciskają się zębyUnoszą ramionaPrzyspieszeniu ulega produkcja czerwonych krwinekPrzyspiesza się bicie sercaSpowalnia się produkcja soków trawiennych Zaciskają się pięści, potnieją dłonieStopy wykonują niespokojne ruchy



Opanowywanie fazy kryzysowejNa tym etapie niezbędne jest wsparcie. W szkole powinny istnieć procedury

zapewniające natychmiastową pomoc. Do czasu przybycia pomocy zadaniem nauczyciela jest niedopuszczenie do rozprzestrzeniania się niebezpiecznego zachowania się oraz zapewnienie bezpieczeństwa uczniom i mieniu.Należy utrzymywać silny kontakt wzrokowy z uczniem odpowiedzialnym za zamieszanieMówcie wolno i wyraźnieNależy przyjąć odpowiednią postawę ciała, wyprostujcie się rozluźnijcie ramionaW chwili kryzysu nie wspominajcie o karach i sankcjach. Nie stosujcie metod fizycznych.Nakłońcie ucznia by przeniósł się w odosobnione miejsce. Mówcie spokojnie i stanowczo.Inną metodą jest poproszenie całej klasy o spokojne wyjście z sali.



Etap 4 Uspokojenie

Na tym etapie uczeń stopniowa się uspokaja ale ciągle jest niezwykle drażliwe i może szybko ponownie wybuchnąć. Spokojnie porozmawiajcie o tym co się stało. Wspólnie uporządkujcie klasę, opracujcie wraz z nim plan reperacji uszkodzonych elementów otoczenia. Jeżeli doszło do konfrontacji między dwoma uczniami, nim na nowo zaczniecie lekcje, problem musi być rozwiązany. Jeśli w zamieszaniu brały udział inne osoby dorosłe uczeń powinien mieć możliwość spotkania się z nimi i omówienia zajścia.


Warto przeczytać:

Bishop Sue: Asertywność. Poznań: wydawnictwo Zysk i S-ka, 1999Faber Adele, Mazkish: Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Poznań. Wydawnictwo Media Rodzina, 1997Goleman Daniel: Inteligencja emocjonalna. Poznań. Wydawnictwo Media Rodzina,1997Howarth Roy, Fisher Pam: Jak pokonywać problemy behawioralne i emocjonalne u dzieci i młodzieży. Warszawa, Wydawnictwo K. E.LIBER, 2005Kołodziejczyk Andrzej, Czemierowska Ewa: Spójrz inaczej. Kraków. Wydawnictwo EDUCATO, 1993Materiały szkoleniowe Metis Katowice „SFA a działania antymobbingowe w szkole”Materiały szkoleniowe „Interwencja kryzysowa”, „Zapobieganie samobójstwom”, „Zróbmy to razem”MacKenzie Robert J.: Kiedy pozwolić, kiedy zabronić w klasie. Gdańsk. Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne. 2008Prekop Jirina i Christel Schweizer: Niespokojne Dzieci. Poznań. Wydawnictwo Media Rodzina,1997Program profilaktyczny dla młodzieży: „Jak żyć z ludźmi”, Warszawa, Wydawca Agencja Informacji Użytkowej na zlecenie MEN, 1988


Strategie postępowania wobec przemocy

Documents

Transcript of Strategie postępowania wobec przemocy