STK Ynetimi rgtsel geliim analizi iin uygulama aralar

Bu yayn Avrupa Birliinin desteiyle hazrlanmtr

Bu yayn Avrupa Birliinin desteiyle hazrlanmtr. Yaynn ieriinden yalnzca TACSO sorumludur ve yaynn ierii hibir ekildeAvrupa Birliinin grlerini yanstmaz. Yaynn ierii kamuya aktr ve serbeste oaltlabilir. Bu yayn kullanmay tercih ettiinizdekaynan TACSO olarak gsteriniz ve yaynn kopyaland internet sitesinin adresini veriniz. Yayndan alnt yapacanz durumlardayazarlarn ve bal olduklar kuruluun adn belirtiniz.

TACSO projesi aada yer alan kurululardan oluan SIPU liderliindeki Uluslararas konsorsiyum tarafndan uygulanmaktadr:

sve Kamu Ynetimi Kurumu- SIPU Internationalwww.sipunternational.se

Sivil Toplum Tevik Merkeziwww.civilnodrustvo.ba

nsan Kaynan Gelitirme Vakf www.ikgv.org

Yerel Demokrasiye Destek Vakfwww.frdl.org.pl

Yerel Kalknma iin Ortaklk Vakfwww.fpdl.ro

Yaynlayan : Sivil Toplum Kurulular iin Teknik Destek- TACSO Blge Ofisi Potoklinica 16, Sarajevo, Bosnia and Herzegovina www.tacso.org

Yaynlayan iin : Emina Abrahamsdotter Blge Eitim Koordinatr

Yazarlar : Thomas Lewinsky, MDF Eitim ve Danmanlk, Hollanda Amna Muharemovic, MDF Eitim ve Danmanlk, Hollanda

Tasarm : ejla Dizdarevi, diglTarija

Tarih : 2011

Teekkr

Bilgilerini ve deneyimlerini bizimle paylaarak bu rehberin zenginlemesine katkda bulunan Bat Balkanlardaki ve Trkiyedeki tm Sivil Toplum Kurulularna son derece mteekkiriz.

Belgrat Siyasi Mkemmeliyet Vakf, Srbistan www.bfpe.org

Mavi Dnya Deniz Aratrma ve Koruma Kurumu, Hrvatistan www.blue-world.org

Sivil Toplum Kurulularn Gelitirme Merkezi, Karada www.crnvo.me

Bar, iddetten Kanma ve nsan Haklar Merkezi, Hrvatistan www.centar-za-mir.hr

Vatandalar Dernei MOST, Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti www.most.org.mk

EDEN Merkezi, Arnavutluk www.eden-al.org

Grup 484, Srbistan www.grupa484.org.rs

nsan Kaynan Gelitirme Vakf, Trkiye www.ikgv.org

Smart Kolektiv, Srbistan www.smartkolektiv.org

Tekstil rme ve Giyim Sanayi ileri Sendikas, Trkiye www.oziplikis.org.tr

Kadn Kuruluu Lara, Bosna Hersek www.zenskiforum.com

STK Ynetimirgtsel geliim analizi iin

uygulama aralar

NDEKLER

nsz 13

Rehbere Ynelik Yaklam 14Rehber Yaps 16

Kavramlar ve ereve 18Temel Soru 30Hzl Tarama 40evresel Tarama 50Kurumsal Ortam almas 60Entegre rgtlenme Modeli 68Stratejik Ynelim ve Planlama 96Deiim Ynetimi 106

KG/ G Aralarnn Uygulanmas ve Kolaylatrlmas 126

Ek 1 EM Kontrol Listesi 137Ek 2. rgtsel Deiim Dngs Kontrol Listesi 142

Kilit Terimler Szl 146

STK Ynetimi

NSZ

13

STK Ynetimi

NSZ

Trkiyede olduu gibi sekiz Bat Balkan lkesinde de devam etmekte olan faaliyetlerle birlikte, Sivil Toplum Kurulular iin Teknik Destek ya da TACSO gl ve etkili bir Sivil Toplum Sektrnn geliimi iin destek ve frsat salamaktadr. Sivil Topluma yaplan bu yatrm AB yelii balamnda sre gelen siyasi, ekonomik ve sosyal srelerin demokratik gelimeler iin nemli bir n koul olarak abalayan ve iyi ileyen bir Sivil Toplum gerektirir.

STK temsilcilerine birtakm temel alanlarda bilgi alverii ve uygulamal bilgi frsat sunmasnn yan sra ada yntemler ve teknikler konusunda da yeni bilgiler temin ederek sz konusu temsilcilerin kapasitesinin arttrlmas temel hedefiyle birlikte, TACSOnun nemli proje elerinden biri STKlarn Kapasitesinin Gelitirilmesidir.

2010 yl bahar sresince TACSO deneyimli ve iyi yaplandrlm STKlar ve temsilcilerini hedefleyen be adet Blgesel Eitim Program uygulamtr. Bu Eitim Programlarnn baaryla tamamlanmasn takiben ve STKlarn kapasitelerini daha da glendirmek amacyla TACSO, aada verilen be rehberi gelitirmeye karar vermitir:

Fon yaratma ve AB Fonlarna eriim,

Sivil Toplum Kuruluu Ynetimi- rgtsel Geliim Analizi iin Uygulamalar Aralar,

AB Finansmanl Projelerin Gelitirilmesi ve Ynetilmesi,

Sosyal Deiim iin Savunuculuk ve Politika Etkileme,

Karar Verme Srelerine Vatandalarn Katlm.

Bu rehberlerin, yukarda ad geen konularda eitimler gerekletiren eiticiler iin olduu kadar STKlar iin de bir kaynak olmas amalanmtr. Rehberler gelecekte TACSO E- Eitim Kurslarnn gelitirilmesi iin de bir kaynak materyal grevi grecektir.

Sivil Toplum Kuruluu Ynetimi- rgtsel Geliimi Analizi iin Uygulamal Aralar balkl mevcut rehberin amac daha etkin bir eylem iin STKlarn i kapasitelerini arttrmaktr.

Rehberi, almalarnz iin faydal bulacanz umuyoruz.

Palle Westergaard Ekip Lideri

14

STK Ynetimi

Rehbere Ynelik Yaklam

Konunun karmakl gz nnde bulundurulduunda, Rehberi pratik adan mmkn olduunca yararl klmak amacyla ierii uygun ekilde ksa ve z tutulmutur. Blgedeki ve baka yerlerdeki STKlardan birok uygulama rnei de kapsam dahiline alnmtr. Bu husus Rehberi ilgili STKlar iin uygun klacaktr. Bu da Rehberin, deiiklik gsteren alma ortamlarna tam anlamyla uyum salayaca anlamna gelmektedir. Bu sebeple bu Rehberde nerilen eitli aralar ve yaklamlar uyarlanabilir ve esnektir ve belirli bir proje ya da sz konusu kurulu iin uyumlu hale getirilebilir.

Rehber, STKnn kendisini, kuruluun iindeki kiileri ve onu evreleyen ortam k noktas olarak alr. Rehber, Kurumsal Geliim (KG) ve rgtsel Geliim (G) olarak bilinen hususlara odaklanacaktr. Kurumsal Geliim kurulular arasnda neler olduuyla ve ibirlii ve rekabet asndan birbirleriyle olan ilikileriyle ilgilidir. Ayrca kuruluun genel amacnn ne olduu ve ifade edilen sonularna nasl ulamay amalad ile de ilgidir. te yandan rgtsel Geliim, kurulu ierisindeki i almay kavrayacak analizler ve becerilerle ve hem kuruluun hem de personelin grevlerini ve performanslarn gelitirmeye devam etmelerini salamak amacyla kapasitenin nasl oluturulduu ile ilgilidir.

Rehberin okuyucuya ilgili kurulula ilgili henz farknda olmadklar yeni bilgiler sunmas mmkn deildir. Bununla birlikte, Rehber sz konusu kurulua ve kurumsal evreyle olan ilikilerine farkl bak alar sunabilir. Bu Rehber kurulular kendilerine, meslektalarna ve dier kurululara yeni sorular sormalar iin tevik eder. Kapasitelerini daha fazla gelitirmeleri, kendi kurulu alglarna ve genel alma ortamyla etkileim yollarna meydan okusa da onlara bu adan destek verecektir.

Rehbere, test edilmi bir dizi yntem ve G/ KG yaklamlar rehberlik etmektedir. Bu balama ihtiyat szc uygun der. Bir ngiliz atasz yle der: Sahip olduunuz tek ey bir eki ise her ey gznze ivi gibi grnr. Bu atasznn anlam zaten bildiimiz bir eyi sadece teyit etmek istersek, o zaman bu yntemler bize yeni herhangi bir ey retmeyecek ya da hatal bilgi sunacaktr. Bu durumdan kanmak iin okuyucunun bu yntemlere ak grl bir ekilde yaklaacan, yararl olmas iin test edeceini ve yeni bak alar arayacan umuyoruz.

Bu balamda bir dier faydal atasz ise bize bir hedefi gerekletirmede birden fazla yol olduunu hatrlatr. Ayn anda kullanlan birok alma yntemi genellikle arzu edilen son duruma ulamada en iyi yoldur. Bununla birlikte hangilerinin kullanlacak en iyi ara ya da yntem olduuna karar vermek siz okuyuculara baldr. Ltfen Rehberi kullanrken bunu unutmayn.

Burada kullanlan ve tavsiye edilen alma yntemleri raporun amac erevesinde

15

STK Ynetimi

aralar olarak ifade edilmesi en uygundur- detayl ekilde incelenmi ve hangisinin ilevsel olup olmadna dayanlarak dikkatle seilmitir. Bu yntemler Avrupa, Asya, Afrika ve Gney Amerikadaki KG ve G alanlarnda uluslararas kitlelere sunulan danmanlk ve eitim programlar yoluyla gelitirme kurulularndan elde edilen 20 yllk deneyimden ileri gelmektedir. Dier bir deyile, bu yntemler test edilmi nitelik ve niceliklerdir ve bizim de sizden gerekletirmenizi umduumuz zere, gelitirilmeye ve bireysel koullara adapte edilmeye devam edilecektir.

Bu Rehber kurulular kendilerine, meslektalarna ve dier kurululara yeni sorular sormalar iin tevik eder.

16

STK Ynetimi

Rehber Yaps

Her bir modl iin, gerek durumlardan alnan birka uygulama rneiyle birlikte ksa bir giri yaplr. Ondan sonra aralar, okuyucuya eitli unsurlar da gstererek adm adm sunulur. Daha sonra TACSOdan destek alm ya da halen almakta olan blgesel STKlardan rnekleri kapsam dahiline alrz.

Her bir modl sonunda, mevcut aralardan daha iyi sonu alabilmek iin baz eitmen ipular sunarz. Ayrca okuyucuya ya da Rehberin kullancsna aralar pratikte uygulamaya yardmc olacak ve kurulu erevesinde daha fazla fikri ve tartmay tevik edecek bir soru listesi de neririz. Rehber, aada verilen blmlerden olumaktadr:

1. Gemi2. Kavramlar ve ereve 3. Temel Soru4. Hzl Tarama5. evresel Tarama 6. Kurumsal Ortam almas7. Entegre rgtlenme Modeli8. Stratejik Ynelim ve

Planlama 9. Deiim Ynetimi10. KG/ G Aralarnn

Uygulanmas ve Kolaylatrlmas

STK Ynetimi

STK Ynetimi

Kavramlar ve ereve

19

STK Ynetimi

GiriKurumsal Geliim ve rgtsel Geliim (KG/ G) kavram ve uygulamas, uluslararas geliim alannda son otuz yldr giderek daha nemli hale gelmektedir. Bu alanla ilgilenenler, hkmetler, BM, AB ve Dnya Bankas gibi ok tarafl kurulular, CARE, Oxfam ve World Vision gibi uluslararas STKlar ve ulusal STKlardr. Ulusal STKlar ulusal geliim abalarnda giderek daha ok rol oynamakta ve sklkla belirli ulusal ve yerel konular hkmetlerden ya da yabanc balardan daha etkin ekilde ele alabilmektedir.

Edinilen deneyimler, projeleri srdrlebilir klmak iin uzun vadeli planlar gelitirilmediinde, bann yardm sona erdikten sonra birok projenin baarsz olduunu gstermektedir.

Yerel balamda zayf rgtlenme ve projelerin kt konumlandrlmas srdrlebilirliin salanamamasna sebep olan dier faktrler olarak dnlr. Dier yerel k