Steckerbelegung Basis- und Breitband€¦ · Lehrstuhl für Informatik 4 Kommunikation und...
Transcript of Steckerbelegung Basis- und Breitband€¦ · Lehrstuhl für Informatik 4 Kommunikation und...
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
Kap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sic
heru
ngss
chic
ht(D
ata
Link
Lay
er)
Kap
itel
2:
Pro
toko
lle u
nd
Die
nst
e im
Net
z•
Das
OS
I-R
efer
enzm
odel
l•
Inte
rnet
/Intr
anet
•N
etzw
erk-
und
Tra
nspo
rtpr
otok
olle
(T
CP
/IP)
•H
öher
e D
iens
te (
FT
P, H
TT
P, e
Mai
l, T
elne
t, D
NS
)
Dar
stel
lung
ssch
icht
(Pre
sent
atio
nLa
yer)
Sitz
ungs
schi
cht
(Ses
sion
Lay
er)
Kap
itel 3
: Lok
ale
Net
ze u
nd W
eitv
erke
hrsn
etze
Bits
chic
ht(P
hysi
calL
ayer
)
Net
zwer
ksch
icht
(Net
wor
k La
yer)
Tra
nspo
rtsc
hich
t(T
rans
port
Lay
er)
Anw
endu
ngss
chic
ht(A
pplic
atio
nLa
yer)
Hie
r: B
eisp
ielh
aft a
nhan
d de
r In
tern
etpr
otok
olle
: TC
P u
nd IP
Hie
r: B
eisp
ielh
aft a
nhan
d de
r In
tern
etpr
otok
olle
: HT
TP
, FT
P, e
Mai
l, ...
OS
I-R
efer
enzm
odel
l
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
Kap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Fes
tlegu
ng d
er P
aram
eter
ein
er V
erbi
ndun
g→
mec
hani
sche
→el
ektr
isch
e un
d el
ektr
onis
che
→fu
nktio
nale
und
pro
zedu
rale
Gen
auer
ges
agt:
→Ü
bert
ragu
ngsm
ediu
m (
Kup
ferk
abel
, Gla
sfas
er, F
unk,
...)
→S
teck
erbe
legu
ng→
Dar
stel
lung
der
Bits
auf
dem
Med
ium
(Lei
tung
scod
e, S
pann
ung,
etc
.)
→Ü
bert
ragu
ngsr
ate
→S
teue
rung
des
Bita
usta
usch
es•
bits
erie
lle o
der
bitp
aral
lele
Übe
rtra
gung
•sy
nchr
one
oder
asy
nchr
one
Übe
rtra
gung
•si
mpl
ex-,
hal
bdup
lex-
oder
vol
ldup
lex-
Ver
bind
ung
Sch
ich
t 1
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
Kap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Co
die
run
g v
on
Info
rmat
ion
en
Co
die
run
gsa
rten
:
•Q
uellc
odie
rung
(Sch
icht
6 u
nd 7
)
•K
anal
codi
erun
g(S
chic
ht 2
und
4)
•Le
itung
scod
ieru
ng(S
chic
ht 1
)
Cod
ieru
ng d
er u
rspr
üngl
iche
n N
achr
icht
Z.B
. AS
CII-
Cod
e (T
ext)
, TIF
F (
Bild
er),
PC
M
(Spr
ache
), M
PE
G (
Vid
eos)
, ...
Zie
l: si
nnvo
lle D
arst
ellu
ng d
er z
u üb
ertr
agen
den
Info
rmat
ion
Phy
sika
lisch
e D
arst
ellu
ng v
on D
igita
lsig
nale
n
Dar
stel
lung
der
zu
über
trag
ende
n D
aten
in
Cod
ewör
tern
, die
den
Eig
ensc
hafte
n de
s Ü
ber-
trag
ungs
kana
lsan
gepa
sst s
ind
(Red
unda
nz).
�S
iche
rung
geg
en Ü
bert
ragu
ngsf
ehle
r du
rch
fehl
erer
kenn
ende
bzw
. -ko
rrig
iere
nde
Cod
es
Sh
ann
on
:
„Das
gru
ndle
gend
e P
robl
em d
er K
omm
unik
atio
n be
steh
t dar
in, a
n ei
ner
Ste
lle
gena
u od
er a
ngen
äher
t ein
e N
achr
icht
wie
derz
ugeb
en, d
ie a
n ei
ner
ande
ren
Ste
lle a
usge
wäh
lt w
orde
n is
t.“
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
Kap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Bas
is-
un
d B
reit
ban
d
Die
Übe
rtra
gung
von
Info
rmat
ione
n ka
nn e
ntw
eder
auf
dem
Bas
isba
ndod
er a
uf
Bre
itban
der
folg
en. D
ies
bede
utet
:
Bas
isb
and
Die
dig
itale
n In
form
atio
nen
wer
den
so ü
ber
die
Leitu
ng ü
bert
rage
n, w
ie s
ie s
ind.
Hie
rzu
sind
Cod
ieru
ngsv
erfa
hren
not
wen
dig,
die
fest
lege
n, w
ie b
ei d
er
Übe
rtra
gung
ein
e 0
bzw
. ein
e 1
repr
äsen
tiert
wer
den
(Lei
tung
scod
es).
Bre
itb
and
Die
Info
rmat
ione
n w
erde
n an
alog
übe
rtra
gen
(hie
rdur
ch: g
röß
ere
Rei
chw
eite
).
Daz
u w
erde
n di
e zu
übe
rtra
gene
n S
igna
le a
uf e
ine
Trä
gerw
elle
auf
mod
ulie
rt.
Dur
ch d
ie V
erw
endu
ng v
ersc
hied
ener
Trä
gerw
elle
n (F
requ
enze
n) k
önne
n da
her
meh
rere
Info
rmat
ione
n gl
eich
zeiti
g üb
erm
ittel
t wer
den.
Bre
itban
dnet
ze h
aben
sic
h al
lerd
ings
trot
z ei
nige
r V
orte
ile fü
r di
e D
aten
kom
mun
ikat
ion
nich
t ric
htig
dur
chse
tzen
kön
nen.
Ers
t dur
ch o
ptis
che
Net
ze
und
Fun
knet
ze w
urde
die
se T
echn
ik v
erbr
eite
t.
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 5
Kap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Wie
sol
len
digi
tale
Sig
nale
z.B
. auf
Kup
ferk
abel
ele
ktris
ch r
eprä
sent
iert
wer
den?
•M
öglic
hst h
ohe
Wid
erst
ands
fähi
gkei
t geg
en D
ämpf
ung
•E
ffizi
enz:
mög
lichs
t hoh
e Ü
bert
ragu
ngsr
aten
dur
ch C
odew
örte
r
binä
rer
Cod
e:
+
5V /
-5V
?
tern
ärer
Cod
e:
+
5 V
/ 0V
/ -5
V ?
quat
ernä
rer
Cod
e: 4
Zus
tänd
e (C
odie
rung
von
2 B
it gl
eich
zeiti
g)
•T
aktr
ückg
ewin
nung
bei
m E
mpf
änge
r (S
ynch
roni
satio
n), d
azu
mög
lichs
t häu
fige
Peg
elw
echs
el
•G
leic
hstr
omfr
eihe
it: p
ositi
ve u
nd n
egat
ive
Sig
nale
tret
en u
ngef
ähr
glei
ch o
ft au
f
Lei
tun
gsc
od
es:
An
ford
eru
ng
en
t0
T2T
3T4T
5T7T
6Tt
0T
2T3T
4T5T
7T6T
Übe
rtra
gung
01
01
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 6
Kap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
NR
Z:
No
n-R
etu
rn-t
o-Z
ero
Ein
fach
er A
nsat
z:•
kodi
ere
eine
„1“
als
pos
itive
Spa
nnun
g (+
5V)
•ko
dier
e ei
ne „
0“ a
ls n
egat
ive
Spa
nnun
g (-
5V)
Nac
htei
l:•
Tak
tver
lust
, kei
ne G
leic
hstr
omfr
eihe
it be
i lan
gen
0-od
er 1
-Fol
gen
Abh
ilfe:
Scr
ambl
ing
Sen
der
und
Em
pfän
ger
vere
inba
ren
•E
in V
erfa
hren
•E
inen
Sta
rtw
ert x
0
•Zw
ei K
onst
ante
n a
und
b
Erz
euge
n vo
n P
seud
ozuf
alls
zahl
en z
.B.
wie
folg
t: x 0
Sta
rtw
ert
x i+
1:=
a*
x i+
b m
od2
Info
rmat
ion
Info
rmat
ion
+ Pse
udo-
Z
ufal
lsfo
lge
+Se
nder
Em
pfän
ger
Pse
udoz
ufal
lsfo
lge
„0“
und
„1“
gle
ich
häuf
ig
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 7
Kap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Dif
fere
nti
al-N
RZ
un
d R
Z-C
od
e
Dif
fere
nti
al-N
RZ
:•
kodi
ere
eine
„1“
als
Peg
elw
echs
el•
kodi
ere
eine
„0“
als
fehl
ende
n P
egel
wec
hsel
Nac
htei
l:•
Tak
tver
lust
, kei
ne G
leic
hstr
omfr
eihe
it be
i lan
gen
0-F
olge
n
RZ
(R
etu
rn-t
o-Z
ero
)-C
od
e:•
kodi
ere
eine
„1“
als
Peg
elw
echs
el v
on +
5V n
ach
0V•
kodi
ere
eine
„0“
als
neu
tral
e S
pann
ung
(0V
)
Nac
htei
l:•
dopp
elte
Tak
trat
e (in
der
Tak
tmitt
e P
egel
wec
hsel
)
→es
wird
nur
die
Häl
fte d
er Ü
bert
ragu
ngsk
apaz
ität g
enut
zt (
50%
Effi
zien
z)•
kein
e G
leic
hstr
omfr
eihe
it•
Tak
trüc
kgew
innu
ng n
ur b
ei "
1"en
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 8
Kap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Zur
aut
omat
isch
en S
ynch
roni
sier
ung
wird
bei
jede
m C
odee
lem
ent d
er T
akt m
it üb
ertr
agen
. Gru
ndla
ge is
t der
RZ
-Cod
e (P
egel
wec
hsel
in d
er M
itte
des
Cod
eele
men
ts):
•ko
dier
e ei
ne „
0“ a
ls P
egel
wec
hsel
von
pos
itiv
(+5V
) na
ch n
egat
iv(+
5V)
•ko
dier
e ei
ne „
1“ a
ls P
egel
wec
hsel
von
neg
ativ
(-5
V)
auf p
ositi
v (+
5V)
Vor
teile
•vo
llstä
ndig
sel
bstta
kten
d un
d gl
eich
stro
mfr
ei•
End
e de
r Ü
bert
ragu
ng le
icht
erk
ennb
ar
Nac
htei
l•
Kap
azitä
t wird
nur
zur
Häl
fte g
enut
zt
Man
ches
ter-
Co
de
Var
iant
e:D
iffe
ren
tial
-Man
ches
ter-
Co
de
•w
ie b
eim
Man
ches
ter-
Cod
e er
folg
t ein
Peg
elw
echs
el in
der
Bitm
itte,
zus
ätzl
ich
alle
rdin
gs:
•ko
dier
e ei
ne „
1“ a
ls fe
hlen
den
Peg
elw
echs
el z
wis
chen
2 B
its•
kodi
ere
eine
„0“
als
Peg
elw
echs
el z
wis
chen
2 B
its
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 9
Kap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Lei
tun
gsc
od
es
+5V -5V
NR
Z
0
1
0
1
1
0
0
1
Diff
. N
RZ
+5V -5V
+5V -5V
+5V -5V
Man
-ch
este
r
Diff
. Man
-ch
este
r
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
0K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Nac
htei
l des
Man
ches
ter-
Cod
es:
→50
% E
ffizi
enz,
d.h
. 1B
/2B
-Co
de
(ein
Bit
wird
auf
zw
ei B
it ko
dier
t)
Ein
e V
erbe
sser
ung
stel
lt de
r 4B
/5B
-Co
de
dar:
→vi
er B
it w
erde
n in
fünf
Bit
kodi
ert:
80%
Effi
zien
z
Arb
eits
wei
se:
→P
egel
wec
hsel
bei
1, k
ein
Peg
elw
echs
el b
ei 0
(D
iffer
entie
ller
NR
Z-C
ode)
→K
odie
rung
von
hex
adez
imal
en Z
eich
en: 0
, 1, .
.., 9
, A, B
, ...,
F (
4 B
it)in
5 B
it, s
o da
ss la
nge
Nul
lenb
löck
e ve
rmie
den
wer
den.
→A
usw
ahl d
er g
ünst
igst
en 1
6 de
r m
öglic
hen
32 C
odew
örte
r
(max
imal
3 N
ulle
n in
Fol
ge)
→W
eite
re 5
Bit-
Kom
bina
tione
n fü
r S
teue
rinfo
rmat
ione
n
→E
rwei
terb
ar a
uf 1
000B
/100
1B-C
odes
?
4B/5
B-C
od
e
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
1K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Wor
stca
se:
1110
0|01
110
3Nul
len
De
cim
al
Da
taT
ran
sm
itte
dS
ym
bo
l A
ss
ign
me
nt
00
00
00
00
00
Qu
iet
-lin
e s
tate
(
sta
tus
)1
00
01
00
00
1In
va
lid2
00
10
00
01
0In
va
lid3
00
11
00
01
1In
va
lid4
01
00
00
10
0H
alt
-lin
e s
tate
(sta
tus
)5
01
01
00
10
1In
va
lid6
01
10
00
11
0In
va
lid7
01
11
00
11
1R
-Re
se
t (l
og
ica
l 0
)-c
on
tro
l
(c
on
tro
l)8
10
00
01
00
0In
va
lid9
10
01
01
00
1D
ata
10
10
10
01
01
0D
ata
11
10
11
01
01
1D
ata
12
11
00
01
10
0In
va
lid1
31
10
10
11
01
T-E
nd
ing
de
limit
er
(c
on
tro
l)1
41
11
00
11
10
Da
ta1
51
11
10
11
11
Da
ta1
61
00
00
Inv
alid
17
10
00
1K
-sta
rtin
g d
elim
ite
r
(c
on
tro
l)1
81
00
10
Da
ta1
91
00
11
Da
ta2
01
01
00
Da
ta2
11
01
01
Da
ta2
21
01
10
Da
ta2
31
01
11
Da
ta2
41
10
00
J-s
tart
ing
de
limit
er
(co
ntr
ol)
25
11
00
1S
- s
et
(lo
gic
al
1)
- c
on
tro
l
(
co
ntr
ol)
26
11
01
0D
ata
27
11
01
1D
ata
28
11
10
0D
ata
29
11
10
1D
ata
30
11
11
0D
ata
31
11
11
1Id
le-l
ine
sta
te
(s
tatu
s)
4B/5
B-C
od
etab
elle
(F
DD
I)
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
2K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sim
ple
x
•Ü
bert
ragu
ng n
ur in
ein
e R
icht
ung
•V
erte
ilung
von
Info
rmat
ione
n (R
undf
unk,
Fer
nseh
en)
•In
der
Dat
enko
mm
unik
atio
n un
üblic
h
Hal
bd
up
lex
•B
idire
ktio
nal b
etre
ibba
res
Übe
rtra
gung
smed
ium
•Ü
bert
ragu
ng d
er K
omm
unik
atio
nspa
rtne
r er
folg
t wec
hsel
seiti
g
•K
omm
unik
atio
nspa
rtne
r m
üsse
n si
ch e
inig
en, w
er s
ende
n da
rf
Vo
lldu
ple
x
•ze
itgle
iche
Übe
rtra
gung
in b
eide
Ric
htun
gen
•re
alis
ierb
ar d
urch
:�
zwei
Lei
tung
en�
eine
Lei
tung
mit
zwei
Kan
älen
�gl
eich
zeiti
ges
Sen
den
mit
Filt
erun
g
SE
Sen
deei
nric
htun
gE
mpf
angs
einr
icht
ung
Leitu
ng
E
ES
S
SE S
E
‚ein
glei
sige
Bah
nstr
ecke
‘
Bet
rieb
sart
en:
sim
ple
x, h
alb
du
ple
x&
vo
lldu
ple
x
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
3K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
•L
og
ical
Lin
k C
on
tro
l(L
LC
)(S
chic
ht 2
b)
→E
inte
ilung
der
zu
send
ende
n D
aten
in R
ahm
en (
Fra
mes
)→
Ber
eits
tellu
ng e
iner
(m
öglic
hst)
fehl
erfr
eien
Übe
rtra
gung
zw
isch
en
bena
chba
rten
Kno
ten
durc
h:→
Erk
ennu
ng (
und
Beh
ebun
g) v
on Ü
bert
ragu
ngsf
ehle
rn→
Flu
ssko
ntro
lle(V
erm
eidu
ng d
er Ü
berla
stun
g de
s E
mpf
änge
rs)
→P
uffe
rspe
iche
r
•M
ediu
m A
cces
s C
on
tro
l(M
AC
)(S
chic
ht 2
a)
→R
egel
ung
des
Zug
riffs
auf
den
Kom
mun
ikat
ions
kana
l bei
Bro
adca
st-N
etze
n
Sicherungs-ebene
LLC
MA
C
ISO
/OS
I
802.
3
CS
MA
/CD
(Eth
erne
t)
802.
4
Tok
enB
us
802.
5
Tok
enR
ing
802.
6
DQ
DB
AN
SI
FD
DI
AT
M
AT
M L
AN
Em
ulat
ion
...F
orum
IEE
E 8
02.2
Log
ical
Lin
k C
ontr
ol
X3T
9.5
Rea
le N
etze
...
Sch
ich
t 2:
Au
ftei
lun
g in
zw
ei
Au
fgab
enb
erei
che
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
4K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
(phy
sika
lisch
e) K
ennz
eich
nung
de
s R
ahm
ens
durc
h:
•A
nfan
gs-
und
End
flagg
en
•A
nfan
gsfla
gge
und
Läng
e
•C
odev
erle
tzun
gen
•E
inte
ilung
ein
er N
achr
icht
in e
inhe
itlic
he E
inhe
iten
(ein
fach
ere
Übe
rtra
gung
)
•w
ohld
efin
iert
e S
chni
ttste
lle n
ach
oben
(S
chic
ht 3
)
•K
ennz
eich
nung
der
Ein
heite
n:
Hea
der
Tra
iler
Dat
en
Kon
trol
linfo
rmat
ione
n (A
dres
sen,
Rah
men
num
mer
n, ..
.)
Feh
lerp
rüfu
ng(P
rüfs
umm
e zu
m R
ahm
en)
Näc
hste
Auf
gabe
der
LLC
-Sch
icht
: sic
here
Ü
bert
ragu
ng d
er R
ahm
en z
um
Kom
mun
ikat
ions
part
ner.
Die
Übe
rtra
gung
übe
r S
chic
ht 1
ist n
icht
un
bedi
ngt f
ehle
rfre
i!
Fra
ge: w
ie k
önne
n Ü
bert
ragu
ngsf
ehle
r er
kann
t un
d be
hobe
n w
erde
n?FC
S =
Fra
me
Che
ck S
eque
nce
LL
C:
Rah
men
erst
ellu
ng
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
5K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Feh
lere
rken
nen
de
un
d -
korr
igie
ren
de
Co
des
Ber
echn
e au
s de
n D
aten
ein
e ku
rze
Prü
fsum
me
und
send
e si
e m
it de
n D
aten
zu
sam
men
zum
Em
pfän
ger.
Der
Em
pfän
ger
bere
chne
t aus
den
em
pfan
gene
n D
aten
au
ch e
ine
Prü
fsum
me
und
verg
leic
ht s
ie m
it de
r de
s S
ende
rs.
Ein
fach
stes
Ver
fahr
en -
Par
ity
Bit
: Zäh
lt di
e A
nzah
l der
‘1‘e
nS
ende
r:10
111
001
PB
: 1E
mpf
änge
r:00
101
101
PB
: 0
Var
ian
te:
Län
gs-
un
d Q
uer
par
ität
Ver
bess
erun
g de
s ‚P
arity
Bit‘
-Ver
fahr
ens
durc
h w
eite
re P
rüfb
its. D
azu
wer
den
meh
rere
Blö
cke
grup
pier
t und
gem
eins
am b
ehan
delt:
Sen
der:
10
111
Em
pfän
ger:
1011
100
101
0110
011
000
1100
001
100
0110
000
1101
11D
urch
die
ses
Ver
fahr
en k
ann
ein
fehl
erha
ftes
Bit
iden
tifiz
iert
und
kor
rigie
rt w
erde
n.
1-B
it F
ehle
r w
erde
n er
kann
t
2-B
it F
ehle
r w
erde
n ni
cht e
rkan
nt
Kor
rekt
uren
sin
d ni
cht m
öglic
h!
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
6K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Feh
lerk
orr
igie
ren
de
Co
des
Feh
lerk
orr
ektu
rG
ener
ell b
edeu
tet F
ehle
rkor
rekt
ur: Ü
bert
ragu
ng v
on R
edun
danz
en:
•Lä
nge
der
Übe
rtra
gung
nB
it(2
nm
öglic
he B
inär
folg
en)
•N
achr
icht
enlä
nge
m(<
n) B
it(2
mzu
läss
ige
Cod
ewör
ter)
•k
Prü
fbits
(k
= n
-m
)
•Le
ge u
m je
de N
achr
icht
ein
e „S
phär
e“ v
on C
odew
örte
rn
•H
amm
inga
bsta
ndd:
Anz
ahl d
er S
telle
n, a
n de
nen
sich
zw
ei B
inär
folg
en u
nter
sche
iden
•D
ann:
d≥
2t+
1
⇒C
ode
ist t
-Feh
ler-
korr
igie
rend
d≥
2 t
⇒C
ode
ist t
-Feh
ler-
erke
nnen
d
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
7K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Zie
l: V
erw
endu
ng m
ehre
rer
Prü
fbits
, die
(üb
ersc
hnei
dend
) je
wei
lsm
ehre
re B
it pr
üfen
. Dur
ch K
ombi
natio
n de
r P
rüfb
its k
önne
n F
ehle
r id
entif
izie
rt u
nd k
orrig
iert
w
erde
n.D
er H
amm
ing-
Cod
eis
t der
"m
inim
ale"
Cod
e di
eser
Kat
egor
ie.
Idee
:E
inde
utig
e D
arst
ellu
ng je
der
natü
rlich
en Z
ahl
durc
h S
umm
e vo
n 2e
r-P
oten
zen
In e
inem
Cod
ewor
t
w=
z1,
. . .
, z n
steh
en d
ie P
rüfb
its g
enau
an
den
kP
ositi
onen
, der
en In
dex
eine
2er-
Pot
enz
ist,
an d
en r
estli
chen
m=
n-k
Pos
ition
en s
tehe
n di
e D
aten
bits
.
Jede
s P
rüfb
it is
t ein
Par
itäts
bit f
ür a
lle S
telle
n, d
eren
Dar
stel
lung
ge
rade
die
Pos
ition
des
Prü
fbits
ent
hält.
Ham
min
g-C
od
e
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
8K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Prü
fbit
1 : D
aten
bits
3, 5
, 7, 9
, 11
3 =
1 +
2
Prü
fbit
2 : D
aten
bits
3, 6
, 7, 1
0, 1
15
= 1
+ 4
Prü
fbit
4 : D
aten
bits
5, 6
, 76
= 2
+ 4
Prü
fbit
8 : D
aten
bits
9, 1
0, 1
17
= 1
+ 2
+4
9 =
1 +
8
10 =
2 +
8
11 =
1 +
2 +
8
Pro
blem
bei
Ham
min
g-C
ode:
M
ehrb
itfeh
ler
wer
den
in d
er
Reg
el fa
lsch
kor
rigie
rt
Em
pfän
ger:
•üb
erpr
üft P
aritä
tsbi
ts
•ad
dier
t ggf
s. In
dize
s de
r fe
hler
hafte
n P
rüfs
telle
n
→In
dex
des
fehl
erha
ften
Bits
1-B
it-F
ehle
r kö
nnen
ein
deut
ig
iden
tifiz
iert
und
kor
rigie
rt
wer
den
Ham
min
g-C
od
e
H10
0100
0
A11
0000
1
M11
0110
1
M11
0110
1
I11
0100
1
N11
0111
0
G11
0011
1
12
34
56
78
910
11
00
11
00
10
00
0
10
11
10
01
00
1
11
10
10
10
10
1
11
10
10
10
10
1
AS
CII-
Cod
eC
odew
ord
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 1
9K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
wäc
hen:
•2-
Bit-
Feh
ler
wer
den
nich
t kor
rigie
rt (
oder
fals
ch k
orrig
iert
!)
•3-
Bit-
Feh
ler
wer
den
nich
t erk
annt
•...
a) B
it 4
und
Bit
11 in
vert
iert
→P
rüfb
its 1
, 2, 4
, 8 fa
lsch
→B
it 15
sol
l kor
rigie
rt w
erde
n, e
xist
iert
nic
ht
b) B
it 2
und
Bit
4 in
vert
iert
→P
rüfb
its 2
, 4 fa
lsch
→B
it 6
wird
fäls
chlic
herw
eise
als
inko
rrek
t erk
annt
c) B
its 1
, 8, 9
inve
rtie
rt→
alle
Prü
fbits
kor
rekt
→ke
in F
ehle
r w
ird e
rkan
nt
Ham
min
g-C
od
e
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
0K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Feh
lere
rken
nu
ng
mit
zyk
lisch
en C
od
es
Lin
eare
r C
od
e
•W
ird g
ebild
et a
us d
en E
lem
ente
n ei
nes
Gal
ois-
Fel
ds[b
ei q
Ele
men
ten:
GF
(q)]
•A
lle C
odew
orte
hab
en d
ie L
änge
nun
d bi
lden
ein
en U
nter
raum
des
V
erkt
orra
ums
GF
(q)n
•D
amit:
die
Sum
me
zwei
er C
odew
orte
ist w
iede
r ei
n C
odew
ort,
eben
so d
as
Pro
dukt
ein
es C
odew
orts
mit
eine
m b
elie
bige
n F
elde
lem
ent
•B
edeu
tung
: lin
eare
Cod
es s
ind
aufg
rund
ihre
r st
reng
en m
athe
mat
isch
en
Str
uktu
r he
rvor
rage
nd fü
r ei
ne s
chne
lle u
nd z
uver
läss
ige
Cod
ieru
ng b
zw.
Dec
odie
rung
gee
igne
t!
Pro
ble
m: w
ie e
rken
nt m
an M
ehrb
itfeh
ler?
Die
Ver
wen
dung
ein
fach
er P
rüfb
its is
t nic
ht g
eeig
net.
Alle
rdin
gstr
eten
(tr
aten
) ge
rade
in d
er D
aten
kom
mun
ikat
ion
(Mod
em, T
elef
onle
itung
) so
lche
Feh
ler
häuf
ig a
uf.
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
1K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Bei
spie
l:
1100
101
x6...
...x1
x0
=x6
+ x
5+
x2+
1
Ein
line
arer
Cod
e he
ißt z
yklis
ch, w
enn
zu je
dem
Cod
ewor
t auc
h da
s zy
klis
ch
(link
s od
er r
echt
s) g
eshi
ftete
Wor
t wie
der
ein
Cod
ewor
t ist
.
Bei
spie
l: Is
t 101
1010
ein
Cod
ewor
t, da
nn a
uch
0101
101,
101
0110
, usw
.
Dam
it ha
t man
die
Vor
teile
der
line
aren
Cod
es m
it ei
ner
noch
sch
nelle
ren
Ber
echn
ung
kom
bini
ert.
Idee
:S
ende
r un
d E
mpf
änge
r ve
rein
bare
n ei
n G
ener
ator
poly
nom
G(x
).
Der
Sen
der
inte
rpre
tiert
ein
en D
aten
bloc
k al
s P
olyn
om u
nd e
rgän
zt ih
n m
it H
ilfe
von
G(x
) um
"re
dund
ante
" B
its.
(Red
unda
nz =
Res
t bei
Div
isio
n de
r Z
eich
enfo
lge
durc
h G
(x))
Der
Em
pfän
ger
erhä
lt be
i kor
rekt
er Ü
bert
ragu
ng
nach
der
Div
isio
n du
rch
G(x
) de
n R
est 0
CR
C: C
yclic
Red
unda
ncy
Che
cksu
m
Feh
lere
rken
nu
ng
mit
zyk
lisch
en C
od
es
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
2K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Be
isp
iel:
z
u ü
be
rtra
ge
n:
10
11
10
01
Ge
ne
rato
rpo
lyn
om
: x
4 +
x +
1
10
11
10
01
| 0
00
0 :
10
01
1 =
10
10
01
11
1
00
11
1
00
00
10
01
1
11
10
0
1
00
11
11
11
0
1
00
11
11
01
0
1
00
11
10
01
R
(x)
= x
3 +
1
CR
C :
10
01
1
01
11
00
1|
10
01
: 1
00
11
= 1
01
00
11
1
10
01
1
1
00
00
10
01
1
1
11
10
10
01
1
1
10
10
10
01
1
1
00
11
10
01
1
0
⇒
Üb
ert
rag
is
t k
orr
ek
t
Sen
der
Em
pfän
ger
Feh
lere
rken
nu
ng
mit
zyk
lisch
en C
od
es
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
3K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
1011
1001
| 100
1↑
↑↑
F
ehle
rmus
ter
↑↑
↑
Feh
lerm
uste
r
AE
mpf
änge
r:00
1010
01| 0
001
: 100
11 =
001
0111
010
011
1111
010
011
1101
010
011
1001
010
011
11 ⇒
Übe
rtra
gung
sfeh
ler
A B
Feh
lere
rken
nu
ng
mit
zyk
lisch
en C
od
es
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
4K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
BE
mpf
änge
r:00
1110
11| 0
001
: 100
11 =
001
1111
110
011
111
01 1
0011
11
100
10
011
1
1110
1
0011
1
1010
1
0011
1
0011
1
0011 0
⇒ Ü
bert
ragu
ngsf
ehle
r ni
cht e
rkan
nt!
Feh
lere
rken
nu
ng
mit
zyk
lisch
en C
od
es
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
5K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Geb
räuc
hlic
he 1
6-B
it-G
ener
ator
poly
nom
e:C
RC
-16
G(x
) =
x16
+ x
15+
x2
+1
CR
C-C
CIT
TG
(x)
= x
16+
x12
+ x
5+
1
Eth
erne
t: 32
-Bit-
Gen
erat
orpo
lyno
m
Feh
lere
rken
nung
(fü
r 16
-Bit-
Gen
erat
orpo
lyno
me)
:
•al
le E
inze
lbitf
ehle
r•
alle
Dop
pelb
itfeh
ler
•al
le D
reib
itfeh
ler
•al
le F
ehle
rmus
ter
mit
unge
rade
r B
itfeh
lera
nzah
l•
alle
Feh
lerb
üsch
el m
it 16
ode
r w
enig
er B
its
•99
,997
% a
ller
17-B
it-F
ehle
rbüs
chel
•99
,998
% a
ller
Feh
lerb
üsch
el m
it Lä
nge
≥18
Bit
•R
estfe
hler
rate
< 0
,5*
10-5
Blo
ckfe
hler
rate
(ur
sprü
nglic
h)
CR
C:
Feh
lere
rken
nu
ng
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
6K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
In A
usna
hmef
älle
n si
nd d
urch
CR
Cs
soga
r F
ehle
r ko
rrig
ierb
ar.
Bei
spie
l: A
TM
(A
sync
hron
ous
Tra
nsfe
r M
ode)
•N
achr
icht
ensl
ots
fest
er L
änge
•5
Byt
e H
eade
r+
48
Byt
e D
aten
•da
von
das
letz
te H
eade
r-B
yte
als
Che
cksu
mfü
r de
n H
eade
r•
Gen
erat
orpo
lyno
m G
(x)
= x
8+
x2
+ x
+1
⇒D
amit
ist e
in 1
-Bit-
Feh
ler
soga
r ko
rrig
ierb
ar, d
enn:
es g
ibt 4
0 m
öglic
he E
in-B
it F
ehle
r un
d di
e fü
hren
auf
40
vers
chie
dene
Nic
ht-N
ull-R
este
.
Kor
rekt
ur w
ird n
icht
ein
gese
tzt b
ei z
.B. E
ther
net:
ein
Eth
erne
t-R
ahm
en h
at e
ine
Läng
e zw
isch
en 6
4 un
d 15
12 B
yte.
CR
C:
Feh
lerk
orr
ektu
r
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
7K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Feh
lere
rken
nung
: AR
Q(A
utom
atic
Rep
eatR
eque
st)
•V
erw
endu
ng e
ines
fehl
erer
kenn
ende
nC
odes
(C
RC
)
•F
ehle
r w
erde
n er
kann
t, kö
nnen
abe
r ni
cht k
orrig
iert
wer
den!
Dah
er
müs
sen
verf
älsc
hte
Dat
en n
eu a
ngef
orde
rt w
erde
n.
•E
infü
hrun
g ei
ner
Flu
ssko
ntro
lle:
�N
umm
erie
rung
der
zu
send
ende
n D
aten
blöc
ke
�Q
uitti
erun
g vo
n B
löck
en d
urch
den
Em
pfän
ger
�W
iede
rhol
ung
fehl
erha
ft üb
ertr
agen
er B
löck
e
•G
eeig
net f
ür Ü
bert
ragu
ngen
, bei
den
en e
s ke
ine
Feh
ler
gebe
n da
rf.
Feh
lerk
orre
ktur
: FE
C(F
orw
ard
Err
or C
orre
ctio
n)
•V
erw
endu
ng fe
hler
korr
igie
rend
erC
odes
•V
erfä
lsch
te D
aten
kön
nen
in d
en m
eist
en F
älle
n be
richt
igt w
erde
n. N
icht
ko
rrig
ierb
are
Dat
en w
erde
n ve
rwor
fen.
•F
eedb
ack
vom
Em
pfän
ger
zum
Sen
der
ist n
icht
erf
orde
rlich
•G
eeig
net f
ür Ü
bert
ragu
ngen
, bei
den
en k
eine
Ver
zöge
rung
en a
uftr
eten
dü
rfen
(V
ideo
, Aud
io).
Feh
lers
ich
eru
ng
bei
Pro
toko
llen
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
8K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sen
der
Em
pfän
ger
1
1
2
F
2
2
3
3
ACK
ACK
Time-out
Ein
fach
es V
erfa
hren
: Der
Sen
der
über
träg
t ein
en D
aten
bloc
k un
d w
arte
t, bi
s ei
ne
Qui
ttung
des
Em
pfän
gers
ein
triff
t ode
r ei
n T
ime-
Out
erre
icht
ist.
Bei
ein
em fe
hler
hafte
n B
lock
erf
olgt
ein
e W
iede
rhol
ung,
son
st w
ird d
er n
ächs
te
Blo
ck g
esen
det.
Nac
htei
l: gr
oße
War
teze
iten
zwis
chen
der
Übe
rtra
gung
ein
zeln
er B
löck
e.
Dad
urch
wird
vie
l Übe
rtra
gung
skap
azitä
t ver
schw
ende
t.
AC
K: A
ckno
wle
dgem
ent,
d.h.
‚alle
s ok
‘
War
teze
it
Flu
ssko
ntr
olle
: S
end
-an
d-W
ait
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 2
9K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Ein
füh
run
g e
ines
Üb
ertr
agu
ng
sfen
ster
s
•G
ängi
ges
Ver
fahr
en, u
m la
nge
War
teze
iten
des
Sen
ders
zu
verm
eide
n•
Sen
der
und
Em
pfän
ger
vere
inba
ren
ein
Übe
rtra
gung
sfen
ster
. Ist
Wdi
e F
enst
ergr
öße,
bed
eute
t die
s: d
er S
ende
r da
rf m
axim
al W
Nac
hric
hten
ve
rsch
icke
n, o
hne
eine
Bes
tätig
ung
empf
ange
n zu
hab
en.
•D
ie N
achr
icht
en w
erde
n im
Hea
der
fort
lauf
end
num
mer
iert
(0,
1, 2
, ...,
M
OD
ULU
S-1
, 0, .
..; w
obei
W<
MO
DU
LUS
).•
Sen
der
darf
bis
zu
Wfo
rtla
ufen
d nu
mm
erie
rte
Nac
hric
hten
ver
schi
cken
,oh
ne e
ine
Qui
ttung
für
die
erst
e er
halte
n zu
hab
en.
•E
mpf
änge
r be
stät
igt d
urch
Qui
ttung
en (
AC
K).
•S
ende
r rü
ckt F
enst
er v
or, s
obal
d A
CK
eint
rifft.
Flu
ssko
ntr
olle
: S
lidin
gW
ind
ow
Vor
teile
des
Ver
fahr
ens:
•D
er S
ende
r ka
nn d
ie N
etzk
apaz
ität a
usnu
tzen
•zu
sch
nelle
Sen
der
wer
den
gebr
emst
(ka
nn d
er E
mpf
änge
r nu
r la
ngsa
m D
aten
vo
m N
etz
lese
n, s
ende
t er
selte
ner
AC
Ks)
•S
ende
-un
d E
mpf
angs
gesc
hwin
digk
eit w
erde
n an
gepa
sst
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
0K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Slid
ing
Win
do
w
Bei
spie
l(fü
r 3-
Bit
Sen
de-/
Em
pfan
gsnu
mm
er)
•m
it 3
Bits
aus
Sen
de-/
Em
pfan
gsnu
mm
er m
= 8
mög
liche
Kom
bina
tione
n
•S
tatio
nen
vere
inba
ren
eine
Fen
ster
größ
e W
mit
1 ≤
W<
m, z
.B. W
= 7
•da
s F
enst
er b
esch
ränk
t die
Anz
ahl d
er u
nbes
tätig
ten
Fra
mes
, die
zu
eine
m
Zei
tpun
kt u
nter
weg
s se
in d
ürfe
n (h
ier
max
. 7 w
egen
W=
7)
•be
i Em
pfan
g ei
ner
Qui
ttung
wird
das
Fen
ster
ent
spre
chen
d ve
rsch
oben
•F
ram
es w
erde
n fo
rtla
ufen
d m
odul
om
num
erie
rt(f
ür m
= 8
als
o N
umm
ern
von
0
bis
7)
01
23
45
67
01
23
45
67
01
2 Zei
t
AC
K 0
AC
K 2
AC
K 6
01 2
34
567
Sta
tion
send
etF
ram
es 0
- 6
01 2
34
567
Sta
tion
erhä
ltQ
uittu
ng 0
01 2
34
567
Sta
tion
vers
chie
btF
enst
er u
m 1
,
01 2
34
567
Sta
tion
erhä
ltQ
uittu
ng 1
, 2
01 2
34
567
Sta
tion
vers
chie
btF
enst
er u
m 2
,se
ndet
Fra
me
7se
ndet
Fra
me
0, 1
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
1K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Der
Sen
der
über
träg
t kon
tinui
erlic
h (in
nerh
alb
des
Übe
rtra
gung
sfen
ster
s)
Dat
enbl
öcke
. Der
Em
pfän
ger
antw
orte
t:
•A
CK
j: al
les
bis
Blo
ck j
ist i
n O
rdnu
ng
•R
EJ j
/NA
CK
j: bi
s B
lock
j-1
ist a
lles
in O
rdnu
ng, B
lock
jis
t feh
lerh
aft
•G
o-B
ack-
N: b
ei e
inem
RE
J jw
ird a
b B
lock
j al
les
noch
ein
mal
übe
rtra
gen
Nac
htei
l: B
ei e
inem
RE
J jm
uss
der
Sen
der
alle
Blö
cke
ab j
wie
derh
olen
Vor
teil:
der
Em
pfän
ger
brau
cht n
ur e
inen
ein
zige
n P
uffe
rpla
tz
Bei
spie
l für
W =
5;
MO
DU
LUS
= 8
01
23
45
23
45
6Q
uelle
Zie
lR
EJ 2
AC
K0
AC
K2
Feh
lerb
eheb
un
g:
Go
-Bac
k-N
AC
K1
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
2K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sel
ecti
veR
ejec
tS
RE
J j: d
er E
mpf
änge
r fo
rder
t nur
Blo
ck j
noch
ein
mal
an
+W
enig
er W
iede
rhol
unge
n, d
adur
ch m
ehr
Dur
chsa
tz
-H
öher
er A
ufw
and
beim
Sen
der:
es
wird
nic
ht s
tren
g de
r N
umm
erie
rung
na
ch ü
bert
rage
n
-H
öher
er A
ufw
and
beim
Em
pfän
ger:
nac
hfol
gend
e ko
rrek
te B
löck
e m
üsse
n zw
isch
enge
spei
cher
t wer
den,
d.h
. es
wird
meh
r P
uffe
rspe
iche
r be
nötig
t.
Erw
eite
run
gen
•S
RE
PE
AT
(j 1, j
2, ..
., j k)
⇒bi
s N
achr
icht
j 1-1
ist a
lles
in O
rdnu
ng⇒
Nac
hric
hten
j 1bi
s j k
wer
den
wie
derh
olt
•V
aria
nte:
Inte
rval
le k
orre
kt e
rhal
tene
r P
aket
num
mer
n an
gebe
n;
fehl
ende
Num
mer
n w
erde
n da
durc
h au
tom
atis
ch n
eu a
ngef
orde
rt.
Sel
ecti
veR
epea
tS
RE
PE
AT
:
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
3K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Zun
ächs
t: D
efin
ition
ein
iger
Dat
enty
pen
(protocol.h
):
Imp
lem
enti
eru
ng
ein
es P
roto
kolls
Anw
endu
ngsb
eisp
iel:
Impl
emen
tieru
ng e
ines
Pro
toko
lls fü
r S
chic
ht2
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
4K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
5K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
ritt 1
: Sen
den
ohne
B
esch
ränk
unge
n
•K
eine
Ü
bert
ragu
ngsf
ehle
r
•K
eine
Flu
ssko
ntro
lle
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
6K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
ritt 2
: Ein
fach
e F
luss
kont
rolle
•K
eine
Ü
bert
ragu
ngsf
ehle
r
•S
end-
and-
Wai
tals
F
luss
kont
rolle
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
7K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
ritt 3
: F
ehle
rbeh
andl
ung
und
Flu
ssko
ntro
lle
-S
ende
r
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
8K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
ritt 3
: Feh
lerb
ehan
dlun
g un
d F
luss
kont
rolle
-
Em
pfän
ger
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 3
9K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
ritt 4
: Ver
bess
erte
Flu
ssko
ntro
lle:
einf
ache
s S
lidin
gW
indo
w
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
0K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
ritt 4
: Ver
bess
erte
Flu
ssko
ntro
lle:
einf
ache
s S
lidin
gW
indo
w
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
1K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
ritt 5
: Ver
bess
erte
F
luss
kont
rolle
: S
lidin
gW
indo
wm
it G
o-B
ack-
N
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
2K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
ritt 5
: Ver
bess
erte
Flu
ssko
ntro
lle:
Slid
ing
Win
dow
mit
Go-
Bac
k-N
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
3K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
ritt 5
: Ver
bess
erte
Flu
ssko
ntro
lle:
Slid
ing
Win
dow
mit
Go-
Bac
k-N
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
4K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sch
ritt 5
: V
erbe
sser
te
Flu
ssko
ntro
lle:
Slid
ing
Win
dow
mit
Go-
Bac
k-N
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
5K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Rah
men
ken
nu
ng
:ei
ndeu
tige
Anf
angs
-un
d E
ndfla
ggen
"011
1111
0"
→F
lagg
e da
rf n
iem
als
inne
rhal
b ei
nes
Rah
men
s vo
rkom
men
→A
bhilf
e:B
itstu
ffing
(Bits
topf
en)
Sen
der
fügt
nac
h je
wei
ls fü
nf E
inse
n ei
ne N
ull e
in.
Der
Em
pfän
ger
entfe
rnt s
ie w
iede
r.
Bits
tuffi
ng:
Sen
der:
111
1111
1
1111
1011
1
Em
pfän
ger:
111
1101
11
1111
1111
Hig
h L
evel
Dat
a L
ink
Co
ntr
ol (
HD
LC
)
Pro
toko
ll fü
r S
chic
ht 2
: Hig
h Le
vel D
ata
Link
Con
trol
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
6K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
HD
LC
-Rah
men
N(R
)
0111
1110
0111
1110
Add
ress
Con
trol
FC
SD
ata
816
88
(16)
8≥ 0
•Im
Idle
-Zus
tand
wer
den
"1"e
n ge
send
et. D
er E
mpf
änge
r er
kenn
t ein
e S
endu
ng
an d
er e
rste
n „0
“.•
Das
„A
ddre
ss“-
Fel
den
thäl
t die
Har
dwar
eadr
esse
des
Em
pfän
gers
.•
FC
S e
nthä
lt di
e m
ittel
s ei
nes
Gen
erat
or-P
olyn
oms
bere
chne
te P
rüfs
umm
e.•
Da
durc
h di
e F
CS
nur
ein
e F
ehle
rerk
ennu
ng s
tattf
inde
t, ke
ine
Feh
lerk
orre
ktur
, ist
ei
ne F
luss
kont
rolle
nöt
ig. D
iese
wird
dur
ch d
as „
Con
trol
“-F
eld
gew
ährle
iste
t: N
(S)
ist d
ie F
olge
num
mer
für
die
Nac
hric
ht, m
ittel
s N
(R)
könn
en g
leic
hzei
tig in
G
egen
richt
ung
Nac
hric
hten
qui
ttier
t wer
den
(„P
iggy
back
ing“
).
Bits
Hea
der
Tra
iler
Dat
en
Fla
gF
lag
N(S
)Z
ur S
ynch
roni
satio
n au
f Sch
icht
1
P/F
D/C
D/C
: Dat
a(0
) bz
w. C
ontr
ol(1
)P
/F: P
oll/F
inal
zur
Koo
rdin
atio
n vo
n m
ehre
ren
Sen
dern
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
7K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Fol
genu
mm
ern
habe
n 3
Bit:
23
= 8
Fol
genu
mm
ern
(0,..
7)
Sei
nun
die
Fen
ster
größ
eW
= 8
. A s
ende
t Rah
men
an
B.
B h
at z
ulet
zt R
ahm
en 2
qui
ttier
t (A
CK
N(R
) =
3an
A g
esen
det)
B h
at q
uitti
ert
0 1
2
A s
ende
t 8 R
ahm
en, o
hne
dass
ein
e Q
uittu
ng v
on B
ein
geht
A h
at g
esen
det
0
1 2
3 4
5 6
7 0
1 2
Es
kom
mt e
ine
Qui
ttung
AC
K N
(R)
= 3
an.
Fal
l 1: B
hat
em
pfan
gen
0 1
2
Fal
l 2: B
hat
em
pfan
gen
0 1
2 3
4 5
6 7
0 1
2
A w
eiß
nic
ht, o
b be
i B F
all 1
ode
r 2
vorli
egt:
die
Qui
ttung
ist n
icht
ein
deut
ig!
⇒W
≤7
⇒la
nge
Sig
nalla
ufze
it, n
iedr
ige
Übe
rtra
gung
srat
en
Abh
ilfe:
Ext
ende
dN
umbe
ring
Mod
e m
it zu
sätz
liche
m C
ontr
ol-B
yte
(2*4
Bits
)
⇒je
7 B
it pr
o R
icht
ung,
Fen
ster
größ
e W
≤12
7
Max
imal
e F
enst
erg
röß
e b
ei H
DL
C
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
8K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
PP
P –
Po
int
to P
oin
t P
roto
col
Im In
tern
et:
Pun
kt-z
u-P
unkt
-Ver
bind
unge
n zw
isch
en R
oute
rnbz
w. z
wis
chen
M
odem
s.
Var
iant
e fü
r P
unkt
-zu-
Pun
kt-V
erbi
ndun
gen:
PP
P
Der
Rah
men
aufb
au is
t an
HD
LC o
rient
iert
:
•F
lag:
wie
bei
HD
LC
•A
dres
se: u
nnöt
ig, d
aher
auf
111
1111
1 ge
setz
t
•C
ontr
ol: u
nnum
bere
dm
ode
ohne
Seq
uenz
num
mer
n un
d A
ckno
wle
dgem
ents
als
Def
ault-
Ver
fahr
en
•P
roto
col:
spez
ifizi
ert d
en In
halt
des
Dat
ente
ils (
Pay
load
)
•C
heck
sum
: 2 B
yte
Feh
lere
rken
nung
sin
d üb
lich
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 4
9K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Reg
elun
g de
s ko
nkur
riere
nden
Zug
riffs
meh
rere
r N
utze
rau
f ein
gem
eins
ames
Med
ium
Ein
fach
ste
Ver
fahr
en: f
este
Zuw
eisu
ng e
iner
beg
renz
ten
Kap
azitä
t
•T
ime
Div
isio
n M
ultip
le A
cces
s (T
DM
A)
•F
requ
ency
Div
isio
n M
ultip
le A
cces
s (F
DM
A)
11
11
22
23
33
33
3
Jede
r N
utze
r be
kom
mt f
ür
fest
e Z
eit-
Slo
tsdi
e ge
sam
te
Übe
rtra
gung
skap
azitä
t
(Bas
isba
nd-Ü
bert
ragu
ng)
Jede
r N
utze
r be
kom
mt f
ür
die
gesa
mte
Zei
t ein
en fe
sten
Ant
eil d
er Ü
bert
ragu
ngsk
apaz
ität
(ein
en F
requ
enzb
erei
ch)
(Bre
itban
d-Ü
bert
ragu
ng)
Nut
zer
1N
utze
r 2
Nut
zer
3
Zei
t
Fre
quen
z
Zei
t
Fre
quen
z
Med
ium
Acc
ess
Co
ntr
ol(
MA
C)
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 5
0K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Ein
e K
omm
unik
atio
n fo
lgt e
inem
zw
eiph
asig
en A
blau
f:
•in
der
Res
ervi
erun
gsph
ase
mac
ht d
er S
ende
r ei
ne R
eser
vier
ung
unte
r A
ngab
e de
r Lä
nge
der
zu s
ende
nden
Dat
en
•In
der
Übe
rtra
gung
spha
se e
rfol
gt n
ach
erfo
lgre
iche
r R
eser
vier
ung
die
Dat
enüb
ertr
agun
g•
Vor
teil:
seh
r ef
fizie
nte
Nut
zung
der
Kap
azitä
t•
Nac
htei
l: V
erzö
geru
ng d
urch
zw
eiph
asig
es V
erfa
hren
; wei
terh
in w
ird o
ft ei
ne
Mas
ter-
Sta
tion
benö
tigt,
die
zykl
isch
alle
and
eren
Sta
tione
n ab
frag
t, ob
sie
Dat
en ü
bert
rage
n w
olle
n. W
enn
ja, t
eilt
die
Mas
ter-
Sta
tion
das
Sen
dere
cht z
u.
Bit
-Map
-Pro
toko
ll: e
infa
chst
e V
aria
nte
ohne
Mas
ter-
Sta
tion
mit
fest
er L
änge
der
zu
sen
dend
en D
aten
MA
C -
Res
ervi
eru
ng
sver
fah
ren
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 5
1K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Sta
tion
1 2 3
t
A
B
Ver
fahr
en h
at d
en N
amen
AL
OH
A
•au
f den
haw
aiia
nisc
hen
Inse
ln e
ntw
icke
lt
•w
eit e
ntfe
rnt l
iege
nde
Sta
tione
n üb
er S
atel
lit v
erbu
nden
•ex
trem
ein
fach
, kei
ne A
bstim
mun
g:
•S
tatio
nen
send
en v
öllig
unk
oord
inie
rt
•be
i Kol
lisio
n W
iede
rhol
ung
nach
zuf
ällig
er Z
eit
•P
robl
em: d
a de
r V
erke
hr ü
ber
eine
n S
atel
liten
läuf
t, hö
rt e
in S
ende
r
erst
nac
h se
hr la
nger
Zei
t, ob
die
Übe
rtra
gung
geg
lück
t ist
.
Kol
lisio
n
MA
C -
un
ges
teu
erte
Ver
fah
ren
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 5
2K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
T K
onfl
iktp
erio
det
Ver
bess
erun
g: S
lott
edA
LO
HA
•D
ie Ü
bert
ragu
ngsz
eit w
ird in
Zei
tsch
eibe
n ei
nget
eilt
•D
ie Ü
bert
ragu
ng e
ines
Blo
cks
star
tet z
u B
egin
n ei
ner
Zei
tsch
eibe
→w
enig
er K
ollis
ione
n
•A
ber:
die
Sta
tione
n m
üsse
n sy
nchr
onis
iert
sei
n!
Ver
mei
dung
von
Kol
lisio
nen
durc
h E
infü
hrun
g vo
n S
lots
Pro
blem
bei
ALO
HA
: sel
bst k
lein
e Ü
berla
ppun
gen
führ
en s
chon
zu
Sen
deko
nflik
ten.
D
aher
tret
en o
ft K
ollis
ione
n au
f, es
sin
d vi
ele
Wie
derh
olun
gen
nötig
:�
Kei
ne g
aran
tiert
en A
ntw
ortz
eite
n
�G
erin
ger
Dur
chsa
tz
MA
C -
un
ges
teu
erte
Ver
fah
ren
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 5
3K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
0
0,0
5
0,1
0,1
5
0,2
0,2
5
0,3
0,3
5
0,4
00
,51
1,5
22
,53
Ge
sam
tve
rke
hr
G
Durchsatz S
pu
re A
loh
a
slo
tte
d A
loh
a
e*
21
368
,01
=e
•Is
t G =
1, w
ird g
enau
so v
iel g
esen
det,
wie
Kap
azitä
t vor
hand
en is
t.
•S
bez
eich
net d
en A
ntei
l der
erf
olgr
eich
gen
utzt
en K
apaz
ität
Lei
stu
ng
sfäh
igke
it d
er V
aria
nte
n
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 5
4K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
Ein
führ
ung
eine
s T
oke
ns
(bes
timm
te B
itfol
ge)
•D
er B
esitz
des
Tok
ens
bere
chtig
t zum
Sen
den
•D
as T
oken
wird
zyk
lisch
wei
terg
egeb
en
→be
sond
ers
für
Rin
ge g
eeig
net
→T
oke
n-R
ing
(4/1
6/10
0Mbi
t/s)
Eig
ensc
hafte
n:
•ga
rant
iert
er Z
ugrif
f, ke
ine
Kol
lisio
nen
•se
hr g
ute
Aus
nutz
ung
der
Net
zkap
azitä
t, ho
he E
ffizi
enz
•fa
ir, g
aran
tiert
e A
ntw
ortz
eite
n
•m
öglic
h: m
ultip
le to
kens
•ab
er: a
ufw
endi
g un
d te
uer
Wei
terg
abe
des
Tok
ens
MA
C -
To
ken
-Ver
fah
ren
Leh
rstu
hl
für I
nfo
rm
ati
k 4
Ko
mm
un
ikati
on
un
d v
erte
ilte
Syste
me
Seit
e 5
5K
ap
itel
2:
Ko
mm
un
ikati
on
sp
ro
toko
lle
MA
C -
selb
stko
ntr
olli
eren
de
Ver
fah
ren
•Ä
hnlic
h zu
ALO
HA
: es
gibt
kei
ne K
oord
inat
ion
der
Sta
tione
n.
•A
ber:
jede
Sta
tion,
die
sen
den
will
, prü
ft zu
näch
st, o
b be
reits
ein
e an
dere
S
tatio
n se
ndet
.
•W
enn
nich
t, fä
ngt s
ie s
elbs
t an
zu s
ende
n. (
Car
rier
Sen
se M
ultip
le A
cces
s,
CS
MA
)
•V
orte
ile: e
infa
ch, d
a ke
ine
Mas
ter-
Sta
tion
und
kein
e T
oken
benö
tigt w
erde
n;
trot
zdem
gut
e A
usnu
tzun
g de
r N
etzk
apaz
ität
•N
acht
eil:
kein
gar
antie
rter
Zug
riff,
es is
t ein
e gr
oße
Ver
zöge
rung
bis
zum
S
ende
begi
nn m
öglic
h