Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

1

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – Centrum Naukowo-Dydaktycznego Politechniki Śląskiej

w roku 2014.

Sprawozdanie za okres: roku akademickiego 2013/2014 w zakresie działalności dydaktycznej, roku kalendarzowego 2014 w zakresie finansowym oraz w zakresie działalności naukowej i organiza-cyjnej.

1. Organizacja Instytutu

Zakłady naukowo-dydaktyczne: Zakład Fizyki Ciała Stałego (RIF-1) w Katowicach – kierownik prof. dr hab. inż. Marian Nowak, prof. zw. w Pol. Śl. Zakład Fizyki Powierzchni i Nanostruktur (RIF-2) – kierownik dr hab. inż. Bogusława Adamowicz, prof. nzw. w Pol. Śl. Zakład Fizyki Stosowanej (RIF-3) – kierownik – kierownik prof. dr hab. inż. Jerzy Bodzenta, prof. zw. w Pol. Śl. Zakład Zastosowań Radioizotopów (RIF-4) – kierownik prof. dr hab. inż. Andrzej Bluszcz, prof. zw. w Pol. Śl. Sekcja administracyjna (sekretariat i biblioteka naukowa)

Sekcja techniczna (warsztat mechaniczny, zaplecze dydaktyczne i pracownie studenckie)

Dyrekcja Instytutu

Dyrektor Instytutu prof. dr hab. inż. Andrzej Bluszcz, prof. zw. w Pol. Śl.

Zastępca Dyrektora ds. Nauki dr hab. Tomasz Błachowicz, prof. nzw. w Pol. Śl.

Zastępca Dyrektora ds. Dydaktyki dr hab. inż. Wiesław Jakubik

Rada Centrum

Dyrektor i Zastępcy prof. dr hab. inż. Andrzej Bluszcz, prof. zw. w Pol. Śl. – Przewodniczący Rady dr hab. Tomasz Błachowicz, prof. nzw. w Pol. Śl. dr hab. inż. Wiesław Jakubik

Profesorowie i doktorzy habilitowani dr hab. inż. Bogusława Adamowicz, prof. nzw. w Pol. Śl. prof. dr hab. inż. Jerzy Bodzenta, prof. zw. w Pol. Śl. dr hab. Andrzej Grabowski dr hab. Krystyna Kobylańska-Szkaradek, prof. nzw. w Pol. Śl. prof. dr hab. Stanisław Kochowski, prof. nzw. w Pol. Śl. dr hab. inż. Adam Michczyński prof. dr hab. inż. Marian Nowak, prof. zw. w Pol. Śl.

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

2

prof. dr hab. Anna Pazdur, prof. zw. w Pol. Śl. dr hab. inż. Andrzej Rakowski

Przedstawiciele pozostałych nauczycieli akademickich dr inż. Grzegorz Adamiec dr inż. Lucyna Grządziel dr inż. Piotr Szperlich

Przedstawiciel pozostałych pracowników Ryszard Muzyka

W obradach Rady brali udział zapraszani przedstawiciele organizacji związkowych dr Jacek Pawlyta – NSZZ Solidarność dr Roman Bukowski – ZNP

W okresie sprawozdawczym Rada Centrum zebrała się 6 razy na posiedzeniach zwyczajnych. Obrady protokołowała pani mgr Marlena Orlicka.

2. Pracownicy Instytutu (stan kadrowy i zmiany, funkcje, awanse naukowe)

Zmiany stanu zatrudnienia w okresie od 1 stycznia 2014 do 31 grudnia 2014

Stanowiska Stan kadrowy na dzień

1 stycznia 2014 31 grudnia 2014

Profesorowie zwyczajni 4 4

Profesorowie nadzwyczajni 4 4

Adiunkci z habilitacją 3 4

Adiunkci 21 21

Asystenci 3 3

Wykładowcy 0 0

Starsi wykładowcy 4 3

Nauczyciele akademiccy 39 39

Administracyjne 3 3

Inżynieryjno-techniczne 10 10

Pozostali pracownicy 13 13

Pracownicy łącznie 52 52

Doktoranci 10 9

Jedna osoba została przeniesiona ze stanowiska starszego wykładowcy na stanowisko adiunkta z habilitacją i jedna ze stanowiska asystenta na stanowisko adiunkta.

Stopień naukowy doktora habilitowanego otrzymał 1 pracownik Instytutu Nazwisko Data dr hab. Andrzej Grabowski 29.05.2014

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

3

W okresie od 1 stycznia 2014 do 31 grudnia 2014 na emeryturę przeszedł jeden pracownik, a jedne-mu upłynął termin zatrudnienia: Nazwisko Data dr Stanisław Łoś 30.06.2014 mgr Alicja Gabryś 30.06.2014

3 doktorantów obroniło prace Nazwisko Data mgr Bartłomiej Toroń 31.07.2014 mgr Maciej Matys 10.06.2014 dr Andrea Ehrmann 18.03.2014

Do pracy w Instytucie przyjęto w tym okresie 2 nauczycieli akademickich oraz skierowano na studia doktoranckie 3 doktorantów. Nazwisko Okres zatrudnienia i stanowisko dr Bartłomiej Toroń od 1.10.2014 asystent mgr inż. Łukasz Drewniak od 1.10.2014 asystent (¼) mgr Paulina Powroźnik od 1.10.2014 doktorant mgr Fatima Pawełczyk od 1.10.2014 doktorant mgr Marek Sulejewski od 1.10.2014 doktorant

Na długookresowych urlopach przebywali: Nazwisko Rodzaj i okres urlopu dr Romuald Awsiuk zdrowotny 1.10.2014 – 30.03.2015 dr Andrzej Rakowski naukowy 01.10.2010 – 30.09.2016

3. Doktoranci Instytutu

3 zakończone w 2014 roku doktoraty, w których pracownicy Instytutu byli promotorami, są wymie-nione w załączniku 1.

11 doktoratów realizowanych w 2014 roku jest wymienionych w załączniku 2.

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

4

4. Działalność dydaktyczna

W roku akademickim 2013/2014 w Instytucie Fizyki wykonano ogółem 9 750 godzin dydaktycznych zleconych z poszczególnych wydziałów. Dane w rozbiciu na kategorie pracowników i Wydziały przed-stawiają Tabele 4.1, 4.2. i Wykres 4.1. Tabela 4.1. Liczby godzin efektywnych w r. a. 2013/2014:

pracownicy 7 870 pracownicy emerytowani 965 doktoranci 345 techniczni 0 zleconych poza Instytut 570

9 750

Tabela 4.2. Godziny efektywne wykonane i zlecone do Instytutu Fizyki w latach akademickich 2012/2013, 2013/2014 i 2014/2015.

Wydział Liczba godzin zajęć dydaktycznych

rok 2012/2013 godziny wykonane

rok 2013/2014 godziny wykonane

rok 2014/2015 godziny zlecone

Architektury - - -

Automatyki, Elektroniki i Informatyki 1 590 1 911 2 235

Budownictwa 480 330 285

Chemiczny 540 375 375

Elektryczny 879 735 495

Górnictwa i Geologii 1 315 1 045 1 370

Inżynierii Biomedycznej 180 120 150

Inżynierii Środowiska i Energetyki 2 512 1 687 1 221

Matematyki Stosowanej 660 345 345

Mechaniczny Technologiczny 610 440 441

Inżynierii Materiałowej i Metalurgii 1 182 1 338 1 137

Transportu 675 804 960

Organizacji i Zarządzania 800 620 650

Suma 11 423 9 750 9 664

W 2014 roku 6 pracowników Instytutu Fizyki było obserwatorami części pisemnej matur z fizyki na terenie województwa śląskiego. Otrzymali oni stosowne upoważnienia Okręgowej Komisji Egzamina-cyjnej w Jaworznie.

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

5

Zlecenia do IF CND 2012/13 oraz 2013/14

Wydział

AEiI Bud Chem El GiG Bio IŚiE MS MT IMiM Tr OiZ Arch

Lic

zba g

odzin

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

2012/13

2013/14

Wykres 4.1. Porównanie liczby godzin zleconych IF CND w roku akademickim 2012/13 (godziny wy-

konane) oraz 2013/14 (godziny wykonane).

Działania w ramach SZJK

W ramach SZJK został przeprowadzony audyt wewnętrzny (własny) w dn. 26.11.2014, którego celem było sprawdzenie funkcjonowania całości SZJK w Instytucie Fizyki CND – odpowiedni raport z audytu znajduje się w dokumentacji SZJK. Instrukcja I1-RIF-PU7 (Ewidencja zastępstw i zmiany terminu zajęć) została uzupełniona o zapisy pre-cyzujące zasady ewidencji zastępstw w przypadku choroby pracownika oraz zasady przekazywania wypełnionej karty zastępstw. Instrukcja Zastępstw i zmiany terminu zajęć wprowadzona w IF CND pełni funkcję porządkującą i pomaga w rozliczaniu liczby godzin zajęć dydaktycznych. Jest to instruk-cja dodatkowa względem SZJK obowiązującym w całej Uczelni. Ogólnie wypełniono 64 druków za rok ak. 2013/14 przechowywanych w Instytucie w tym 37 zgłoszeń zastępstw, oraz 27 zgłoszeń zmiany terminu zajęć. W przypadku zmiany terminu zajęć odpowiednia instrukcja jest przesyłana przez se-kretariat Instytutu do właściwego Dziekanatu. W IF CND przeprowadzono łącznie 16 hospitacji na zaplanowanych 21 w tym w grupie profesorów: 3/4 adiunktów: 7/10 wykładowców: 1/2 doktorantów: 5/5 Wszystkie hospitacje zakończyły się pozytywnymi opiniami na temat hospitowanych. Protokoły prze-chowywane są w Instytucie. Wykonano jedną hospitacje pozaplanową na wniosek Dyrektora IF CND. Zgodnie z zapisami UKJK sporządzono listę audytorów wewnętrznych w Instytucie - wszystkie osoby posiadają odpowiednie w tym zakresie szkolenie.

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

6

Zebrania Komisji SZJK w IF CND są ewidencjonowane. W roku ak. 2013/14 odbyły się dwa zebrania zwołane przez przewodniczącego komisji SZJK, na których omówiono istotne sprawy funkcjonowania SZJK w IF CND: 13.10.2013 – omówienie wyników audytu wewnętrznego (uczelnianego), plan prze-glądu, plan audytu wewnętrznego; 19.03.2014 – omówienie Przeglądu Systemu za rok ak. 2012/13.

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

7

5. Sprawozdanie finansowe

Koszty działalności badawczej Tabela 5.2

Lp. Wyszczególnienie Statutowe (7) NCN (10)

NCBiR (2)

FS (2)

NB (58)

Inne (1)

Razem

1. Wynagrodzenia dodatkowe 5 692,05 4 387,71 660,96 10 741

2. Wynagrodzenia osobowe 138 033,44 51 620,16 7 776,00 33 701,10 231 131

3. Honoraria 0

4. Wynagrodzenia bezosobowe 245 913,98 49 135,27 15 595,16 49 230,89 34 152,92 394 028

5. Składka ZUS i FP 28 128,57 26 715,98 17 113,41 2 559,87 15 801,66 4 940,35 95 260

6. Odpisy na ZFSP 24 951,19 24 951

7. Materiały 14 251,43 124 662,42 13 508,64 25 694,41 2 008,55 180 125

8. Delegacje krajowe 0

9. Delegacje zagraniczne 0

10. Aparatura specjalna 3 930,40 29 143,67 89 790,00 122 864

11. Remonty – amortyzacja 44 863,34 44 863

12. Pozostałe usługi 84 981,65 175 825,10 41 021,45 9 033,80 48 085,74 4 033,00 362 981

13. Razem koszty 271 087,14 577 047,88 205 930,31 60 576,98 217 377,14 134 924,82 1 466 944

14. Przeksięgowanie kosztów wydziałowych 48 795,64 66 018,63 30 792,64 2 065,18 42 406,90 6 770,22 196 849

15. Koszt ogólnouczelniany 27 108,70 43 755,54 17 796,38 2 065,18 4 278,41 4 513,48 99 518

16. Różnica robót w toku -4060,00 -4 060

17. Koszt własny 346 991,48 686 822,05 254 519,33 64 707,34 260 002,45 146 208,52 1 759 251

18. Przychód własny 346 991,48 686 822,05 254 519,33 64 707,34 318 080,24 146 208,52 1 817 329

19. Wynik 0 0 0 0 58 077,79 0 58 078

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

8

Koszty działalności dydaktycznej Tabela 5.1

Lp. Wyszczególnienie Działalność k-to 500 k-to 521

ogółem

1. Wynagrodzenia dodat-kowe

257 891,47 246 514,20 11 377,27

2. Wynagrodzenia osobowe 3 164 650,81 3 022 656,29 141 994,52

3. Honoraria

4. Wynagrodzenia bezoso-bowe

75 405,88 73 305,88 2 100,00

5. Składka ZUS i FP 592 191,56 564 673,59 27 517,97

6. Odpisy na ZFSS 204 438,60 196 957,05 7 481,55

7. Materiały i niskocenny majątek trwały

36 082,97 4 958,52 31 124,45

8. Energia i usługi komunal-ne

38 337,03 38 337,03

9. Amortyzacja środków trwałych

399 240,42 399 240,42

10. Aparatura specjalna 0

11. Usługi remontowe bu-dynków

0

12. Pozostałe usługi 959 337,94 198 732,93 760 605,01

13. RAZEM KOSZTY 5 727 577 4 307 798 1 419 778

14. Przeksięgowanie kosztów wydziałowych

-196 849,25

15. Koszty ogólnouczelniane 513 649,02

16. Różnica robót w toku 0

17. KOSZT WŁASNY 6 044 377

18. PRZYCHODY OGÓŁEM 6 015 866

w tym:- dotacje 5 988 476,00

- przychody własne 27 390,00

19. WYNIK "+""-" -28 510

Koszty i przychody łącznie

L.p. Wyszczególnienie Wynik

1. Wynik działalności dydaktycznej -28 510

2. Odsetki/różnice kursowe z działalności badawczej

-11 334

3. Wynik z działalności badawczej 58 078

4. Wynik z działalności operacyjnej 32 855

5. Przychody własne 650

6. Projekty inne 0

7. Wynik sumaryczny 51 739

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

9

Projekty badawcze (bez BK) w podziale na zakłady Tabela 5.6

Zakład Liczba Całkowity koszt, zł

RIF-1 Zakład Fizyki Ciała Stałego 3 306 289

RIF-2 Zakład Fizyki Powierzchni i Nanostruktur 3 144 030

RIF-3 Zakład Fizyki Stosowanej 1 146 209

RIF-4 Zakład Zastosowań Radioizotopów 8 556 250

razem 15 1 152 778

Prace n-b w podziale na zakłady i laboratoria Tabela 5.7

Zakład Laboratorium Liczba Całkowity koszt, zł

RIF-4 Datowania Luminescencyjnego 17 112 503

RIF-4 Spektrometrii Mas 3 3 530

RIF-4 Spektrometrii Ciekłoscyntylacyjnej 17 36 800

RIF-4 Akceleratorowej Spektrometrii Mas 21 165 247

razem 58 318 080

Zakupy ze środków funduszu inwestycyjnego (FIJ) Tabela 5.8

Przedmiot zakupu Koszt

Sprzęt komputerowy i oprogramowanie

1 ZFPiN 3 086

2 ZFS 15 193

3 ZZR 9 075

4 IF 68 369

Aparatura i sprzęt laboratoryjny

5 ZFCS 599 625

6 ZFPiN 13 284

7 ZFS 349 284

8 ZZR 34 776

Inne

9 IF 6 543

Razem 1 099 235

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

10

6. Działalność naukowa Instytutu

Skład osobowy pracowników Instytutu Fizyki CND na koniec 2014 roku obejmował 52 osoby, w tym 39 nauczycieli akademickich (36 na stanowiskach naukowo-badawczych), a pośród nich 12 pracowni-ków samodzielnych, oraz 7 doktorantów (w tym 2 słuchaczy studiów niestacjonarnych). W 2014 roku w Instytucie były realizowane 4 projekty finansowane ze środków na działalność statutową (BK), 10 projektów badawczych finansowanych przez NCN (PBU), 2 przez NCBiR (1 PST i 1 LID), 1 projekt fi-nansowany przez MNiSW (IP) oraz 2 finansowane ze środków funduszy strukturalnych (FSB). W ra-mach działalności naukowo-badawczej realizowano ponadto 58 prac (NB). Średnia liczba publikacji naukowych z listy filadelfijskiej w okresie ostatnich kilku lat wynosi ok. 35 na rok.

Prace naukowe Instytutu związane są z czterema głównymi nurtami badawczymi: z fizyką ciała stałe-go, z fizyką stosowaną, z fizyką radioizotopów oraz fizyką nanostruktur półprzewodnikowych wraz magnetoelektroniką. Badania te są realizowane w Zakładach: Fizyki Ciała Stałego (RIF-1), Fizyki Po-wierzchni i Nanostruktur (RIF-2), Fizyki Stosowanej (RIF-3), Zastosowań Radioizotopów (RIF-4).

Zakład Fizyki Ciała Stałego Badania naukowe w zakresie fizyki ciała stałego dotyczą pięciu głównych grup zagadnień. Pierwsza grupa zagadnień to badania nad technologią otrzymywanie związków AVBVICVII w formie nanostruktur (nanodrutów oraz wypełnionych nanorurek węglowych) oraz badania ich właściwości fizycznych pod kątem ich potencjalnych zastosowań praktycznych w fotowoltaice oraz sensoryce środowiska natu-ralnego, głównie gazów. Druga grupa zagadnień to badania nad technologią otrzymywania oraz wła-ściwościami kryształów fotonicznych przestrajalnych temperaturowo i elektrycznie, które to kryształy są wytwarzane ze związków AVBVICVII a także właściwości optycznych warstwowych materiałów pół-przewodnikowych. Trzecia grupa zagadnień to badania oddziaływania promieniowania laserowego na metaliczne materiały kompozytowe, a także badania technologii otrzymywania oraz właściwości urządzeń optoelektronicznych wytwarzanych na bazie monokryształów jodosiarczku antymonu (SbSI) zawierających heterozłącza wytworzone laserowo. Czwarta grupa zagadnień to badania właściwości elektrycznych nanomateriałów, monokryształów i polikryształów metodami spektroskopii impedan-cji. Piąta grupa zagadnień to badania nad zjawiskiem fotomagnetoelektrycznym w grafenie.

Zakład Fizyki Powierzchni i Nanostruktur Badania naukowe dotyczące fizyki nanostruktur półprzewodnikowych i magnetoelektroniki dotyczą analizy eksperymentalnej i teoretycznej, w tym symulacji komputerowych stanów energetycznych w warstwie przypowierzchniowej oraz w pobliżu granic fazowych w układach warstwowych, w tym z wykorzystaniem spektroskopii elektronów Augera do pomiaru profili składu chemicznego. Zrozu-mienie procesów, w których uczestniczą wspomniane stany energetyczne ma ogromne znaczenie przy projektowaniu elementów elektronicznych. Stosowane są metody fotoelektryczne - fotopojem-ność i fotoprądy - oraz fotonapięcie powierzchniowe i fotoluminescencja - do badania właściwości elektronowych i optycznych powierzchni i granic fazowych struktur mikro- i nanoelektronicznych opartych na półprzewodnikach złożonych i szerokoprzerwowych (GaAs, InP, GaN, SiC).

Wszystkie te badania wzajemnie się uzupełniają w kontekście komplementarnej charakteryzacji elek-tronowych stanów powierzchniowych oraz obszarów podpowierzchniowych w takich elementach, jak tranzystory heterozłączowe typu FET, fotodetekcyjne struktury metal-izolator-półprzewodnik oraz rezystancyjne sensory gazów.

Fizyka zjawisk magnetycznych w skali mezoskopowej w aspekcie zastosowań w urządzeniach prze-twarzania informacji (magnetoelektronika) stanowi nową, rozwijającą się gałąź fizyki ciała stałego. W badaniach tych są stosowane metody symulacji komputerowej (wielowątkowej) do analizy proce-sów przemagnesowania.

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

11

W Zakładzie prowadzone są także prace koncepcyjne na materiałami tekstylnymi, w tym materiałami inteligentnymi oraz prace symulacyjne dotyczące geometrii fraktalnej naturalnych struktur w szero-kim zakresie skali, od mikroskopowej, aż do skali typowych dla zjawisk geofizycznych i geomorfolo-gicznych. Metody statystyczne obejmują również prace z zakresu ekonofizyki.

Zakład Fizyki Stosowanej Badania naukowe związane z fizyką stosowaną koncentrują się wokół kilku grup zagadnień. Pierwsza dotyczy propagacji ciepła w ciałach stałych i pomiarów właściwości cieplnych, ze szczególnym uwzględnieniem mikro- i nanostruktur. Tematyka ta jest szczególnie ważna z punktu widzenia rozwo-ju współczesnej elektroniki i fotoniki. Problemy związane z odprowadzaniem ciepła ograniczają moż-liwości pracy przyrządów elektronicznych dla wysokich częstotliwości oraz przy dużych mocach. Oprócz aspektu praktycznego prowadzone badania mają również ważny aspekt poznawczy. Jest nim próba zrozumienia wpływu struktury materiału, wprowadzanych do niego domieszek i istniejących granic ośrodków na mechanizmy transportu ciepła. Badania właściwości cieplnych materiałów są prowadzone z wykorzystaniem metod termofalowych, opartych na analizie propagacji zaburzenia pola temperatury w ośrodku, oraz skaningowej mikroskopii cieplnej. Równolegle tworzone są modele numeryczne zjawisk transportu w badanych układach.

Druga grupa badań prowadzonych w Zakładzie jest związana z analizą właściwości elektronowych struktur warstwowych stosowanych w elektronice. Badania dotyczą klasycznych struktur metal – izolator – półprzewodnik oraz warstw półprzewodników organicznych nanoszonych na różne podło-ża, głownie półprzewodnikowe. Mają na celu poznanie procesów elektronowych zachodzących na powierzchni półprzewodnika i na heterozłączach. W badaniach wykorzystuje się metody niestacjo-narnej spektroskopii pojemnościowej oraz spektroskopii impedancyjnej. Zakład dysponuje stanowi-skiem badawczym niestacjonarnej spektroskopii głębokich poziomów (DLTS) i stałotemperaturowej niestacjonarnej spektroskopii pojemnościowej (ICTS) oraz precyzyjnym analizatorem impedancji. Oprócz celu poznawczego badania mają cel praktyczny. Jest nim stworzenie nowych struktur, które mogą znaleźć zastosowanie w nanoelektronice, fotowoltaice i czujnikach.

Kolejna część badań jest związana z poszukiwaniem struktur materiałowych, które mogą być wyko-rzystane w czujnikach gazów, a także projektowaniem czujników gazów różnego typu. Opracowano konstrukcje czujników, których działanie jest oparte na propagacji akustycznych fal powierzchnio-wych (AFP) w układach warstwowych, a także czujników oporowych, optycznych i fotoakustycznych. Mogą one znaleźć zastosowanie w detekcji gazów toksycznych i wybuchowych. Prowadzone są rów-nież prace w zakresie modelowania oddziaływań akustoelektrycznych dla struktur warstwowych w czujnikach gazowych z AFP.

Zakład dysponuje mikroskopem skaningowym, umożlwiającym obrazowanie topografii metodą mi-kroskopii sił atomowych (AFM), a także badanie metodami: skaningowej mikroskopii cieplne (SThM), mikroskopii sił elektrycznych (EFM) i mikroskopii sił sondą Kelvina (KPFM).

Zakład Zastosowań Radioizotopów Badania związane z fizyką radioizotopów dotyczą kilku grup tematycznych. Radiometryczne metody datowania bezwzględnego i metody izotopowe oraz ich zastosowania mają duże znaczenie dla roz-woju innych nauk, mianowicie geologii i innych nauk o Ziemi, nauk o środowisku i archeologii. Z ba-daniami tego typu związana jest ścisła współpraca z przedstawicielami nauk o Ziemi i archeologii w wielu wspólnych projektach.

Badania środowiskowe z wykorzystaniem technik radiometrycznych, dozymetrycznych i spektrome-trii masowej w Polsce, w tym w regionie Polski południowej, przyczyniają się do rozwoju ważnych dziedzin gospodarki, w szczególności w ochronie środowiska, właściwego wykorzystania gleb, zaso-bów surowców naturalnych i wodnych, zabudowy terenów.

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

12

Wyniki badań radiowęglowych i izotopów stabilnych wykonywane w Gliwickim Laboratorium Radio-węglowym, oraz luminescencyjnych i spektrometrii alfa oraz gamma w Laboratorium Datowania Lu-minescencyjnego. Wyniki badań wykorzystywane są, między innymi, w kartografii geologicznej i geo-logii regionalnej, stratygrafii i geochemii dla potrzeb poszukiwań surowców mineralnych i właściwej gospodarki zabudowy terenów, oraz do ochrony zasobów naturalnych i wodnych.

Prowadzone są też badania o charakterze podstawowym, dotyczące właściwości dozymetrycznych naturalnego kwarcu oraz zjawiska luminescencji stymulowanej termicznie oraz optycznie i statystycz-nych metod analizy danych pochodzących z pomiarów luminescencji.

Prowadzone badania dobrze wpisują się w priorytetowe kierunki badawcze określone w planie roz-woju Polski do roku 2020, w tym w szczególności w grupy: Techno, Bio i Basics. Tematyka badawcza w zakresie rozwoju nowoczesnych technologii i ochrony środowiska jest zgodna ze strategia zrówno-ważonego rozwoju kraju. Wyniki badań przyczyniają się do podniesienia innowacyjności i konkuren-cyjności gospodarki opartej na wiedzy.

Instytut Fizyki Centrum Naukowo-Dydaktyczne prowadzi badania zlecane przez podmioty zewnętrz-ne. Większość tych badań dotyczy datowania metodami radioizotopowymi i dozymetrycznymi. Oprócz tego Instytut wykonuje badania w zakresie składu lekkich izotopów stabilnych, pomiary wy-branych wielkości fizycznych, jak również opracowania nowych metod pomiarów.

Nieodłączną częścią działalności naukowej jest Seminarium Naukowe Instytutu Fizyki, w ramach któ-rego odbywają się regularnie zebrania naukowe. Referaty z postępów prac wygłaszają pracownicy naukowi oraz doktoranci. Oprócz tego do wygłoszenia referatów zapraszani są wybitni naukowcy z innych ośrodków. W okresie sprawozdawczym odbyło się 7 zebrań naukowych.

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

13

Statystyka publikacji indeksowanych w bazie ISI Web of Knowledge w latach 2009-2013

Całkowity h-index (indeks Hirscha) dla Instytutu Fizyki CND: 29 Liczby publikacji: 32 (2010), 35 (2011), 28 (2012), 43 (2013), 39 (2014).

Można zauważyć utrzymujący się trend spadkowy w grupie czasopism ocenianych na 30 pkt, nato-miast wzrostowy w grupie słabszych czasopism za 15 pkt.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

45 40 35 30 25 20 15

Rozkłady roczne liczby publikacji w IF-CND (w czasopismach z listy A MNiSW)

2009 2010 2011 2012 2013 2014

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

14

Wykaz prac 39 opublikowanych w roku 2014 w czasopismach indeksowanych przez ISI zawiera załącznik 3.

W roku 2014 uzyskano 1 patent:

1. Patent nr 219401 udz. dn. 12.09.2014 zgłoszenie P-399166 z dn. 14.05.2012 Twórca: Jacek PAWLYTA, Konrad TUDYKA Tytuł: Sposób otrzymywania CO2 do produkcji ciekłego scyntylatora do pomiaru radioaktywności izotopu węgla 14C w ciekłych palnych związkach organicznych a zwłaszcza w paliwach oraz sma-rach.

W roku 2014 dokonano 2 zgłoszeń patentowych:

1. Zgłoszenie P.409062 z dn. 01.08.2014 Twórca: Anna STARCZEWSKA, Marian NOWAK, Piotr SZPERLICH Tytuł: Sposób otrzymywania kryształów fotonicznych o strukturze opali i odwrotnych opali.

2. Zgłoszenie P. 409548 z dn. 22.09.2014

Twórca: Konrad TUDYKA, Agata WALENCIK, Alicja GABRYŚ, Paweł JANOWSKI Tytuł: Regulowana komora pomiarowa spektrometru ciekłoscyntylacyjnego.

Organizacja konferencji

1. 19th Workshop on Photoacoustics and Thermal Wave Methods, Szczyrk, 4.03-7.03-2014 2. 434d Winter School on Wave and Quantum Acoustics, Szczyrk, 3.03-7.03-2014. 3. XLII Szkoła Zimowa Zwalczania Zagrożeń Wibroakustycznych, Szczyrk, 3.03-7.03-2014.

Projekty badawcze finansowane lub współfinansowane ze środków zewnętrznych

W roku 2014 w Instytucie realizowano 15 projektów finansowanych ze środków przyznanych przez instytucje krajowe.

10 projektów finansowanych grantami Narodowego Centrum Nauki.

2 projekty finansowane grantami Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

2 projekty finansowane środkami Funduszy Strukturalnych.

1 projekt finansowany grantem MNiSW.

Wykazy tych projektów są zamieszczone w załączniku 4.

Składanie wniosków o finansowanie projektów badawczych:

W ostatnim roku pracownicy złożyli 9 wniosków o finansowanie działalności naukowej przez NCN lub NCBiR. (załącznik 5)

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

15

Współpraca krajowa i międzynarodowa

Instytut Fizyki prowadzi czynną współpracę naukową polegającą na realizacji wspólnych projektów, wymianie kadry, publikowaniu prac naukowych z niżej wymienionymi instytucjami zagranicznymi i krajowymi.

Bielefeld University of Applied Sciences (Germany) CEA Commisariat a l'Energie Atomique, Paris (France) Eidgenossische Technische Hochschule, Zurich (Switzerland) Fridrich Schiller Universität, Jena (Germany) High-Tech International Services, Rome (Italy) Hochschule Niederrhein, University of Applied Sciences (Germany) Institute of Physics, University of Bari (Italy) Institute of Physics, University of Camerino (Italy) Leibniz Institute for Applied Geosciences, Hannover (Germany) Martin Luter Universität, Halle (Germany) Multiscale Thermophysics Lab GRESPI-CATHERM, Université de Reims Champagne-Ardenne

URCA (France) Research Center for Integrated Quantum Electronics, Uniwersytet Hokkaido, Sapporo (Japan) Risoe National Laboratory, Aarhus University, Aarhus (Denmark) Scottish Universities Environmental Research Centre, East Kilbride (UK) Uniwersity Blaise Pascal, Clermont-Ferrand (France) Universität für Bodenkultur, Vienna (Austria) University of Liege, Liege (Belgium) University of Wales, Aberystwyth (UK)

Akademia Górniczo–Hutnicza w Krakowie Akademia Jana Długosza w Częstochowie Instytut Fizyki, Uniwersytet Śląski w Katowicach Instytut Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie Instytut Technologii Elektronowej w Warszawie Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych w Warszawie Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie Uniwersytet Gdański Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Uniwersytet Marii Curie–Skłodowskiej w Lublinie Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Uniwersytet Warszawski Uniwersytet Wrocławski Uniwersytet Szczeciński Uniwersytet Śląski w Katowicach Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

16

Działalność wydawnicza

Instytut Fizyki wydaje czasopismo naukowe Geochronometria Journal on Methods and Applications of Absolute Chronology. Podstawowe dane bibliograficzne Od Vol. 38(1):

ISSN: 1733-8387 (wersja drukowana) ISSN: 1897-1695 (wersja elektroniczna) Właściciel: Silesian University of Technology Wydawca: Versita, współwydawca Springer Verlag Dystrybucja: Springer Verlag

Pierwszy tom Geochronometrii ukazał się w roku 1986, w języku polskim, jako Zeszyt Naukowy Poli-techniki Śląskiej z serii Matematyka-Fizyka, wydany przez Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. W ten sam sposób ukazywały się następne tomy, do tomu 17. włącznie (do roku 1999). Kolejny tom 18. został wydany w języku angielskim w roku 2000, jako tom niezależny od Zeszytów Naukowych, przez Wydawnictwo Wind - J. Wojewoda we Wrocławiu. W ten sam sposób były wydawane następne tomy do 25. włącznie (rok wydania 2006). Tomy 18 – 35, wydane w języku angielskim, zamieszczone są w wersji elektronicznej na stronie internetowej www.geochronometria.pl. Czasopismo ma charakter wybitnie interdyscyplinarny. Publikowane są w nim artykuły metodyczne z dziedziny datowania bezwzględnego oraz zastosowań w naukach o Ziemi i archeologii. Od 2005 roku czasopismo znajduje się na liście filadelfijskiej. Pierwszy Impact Factor naliczony w 2009 r. wynosił 0,667. W kolejnych latach wynosił odpowiednio:

2008 – 0,384, 2009 – 0,656, 2010 – 0,860, 2011 – 0,425, 2012 – 1,653 2013 – 1,234.

Redakcja i wydawnictwo Redakcję tworzą:

Anna Pazdur – Editor-in-Chief, Grzegorz Adamiec – Managing Editor, J. Danuta Michczyńska – Editor, G. Kazanowski – Technical Editor.

Od 2007 roku rozpoczęto wydawanie czasopisma w systemie elektronicznym na stronach wydawnic-twa VERSITA (www.versita.com) z wykorzystaniem platformy MetaPress (www.metapress.com), z dostępem do międzynarodowych baz danych. W 2010 r. Wydawnictwo SPRINGER zwróciło się do wydawnictwa VERSITA z propozycję wspólnego wydawania czasopisma, zgodnie z którą SPRINGER jest w pełni odpowiedzialny za dystrybucję czasopisma. W związku z tym została podpisana nowa umowa między Politechnika Śląską (właścicielem czasopisma) a wydawnictwem VERSITA, obowiązu-jąca od początku roku 2011. Liczby artykułów opublikowanych w Geochronometrii w okresie sprawozdawczym: Rok Vol. Liczba artykułów 2014 Vol. 41(1) 12 2014 Vol. 41(2) 7 2014 Vol. 41(3) 11 2014 Vol. 41(4) 11 Razem: 41

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

17

Skład Rady Naukowej Methods of Physics in Absolute Chronology

A. Bluszcz, Silesian University of Technology, Gliwice, Poland A. Fallick, SUERC, East Kilbride, UK M. Fontugne, CNRS, Gif-sur-Yvett, France M. Geyh, Winsen/Aller, Germany T. Goslar, Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland I. Hajdas, ETH, Zurich, Switzerland S. Hałas, UMCS, Lublin, Poland H. Hercman, Polish Academy of Science, Warsaw, Poland H. Jungner, Helsinki University, Helsinki, Finland Z-P. Lai, Chinese Academy of Sciences, XiNing, P.R. China A. S. Murray, Risoe National Laboratory, Roskilde, Denmark A. Pazdur, Silesian University of Technology, Gliwice, Poland M. Suter, ETH, Zurich, Switzerland

Dendrochronology P. Cherubini, Swiss Federal Research Institute WSL, Birmensdorf, Switzerland M. Krąpiec, AGH University of Science and Technology, Cracow, Poland

Archaeology I. Liritzis, University of the Aegean, Rhodes, Greece R. Schild, Warsaw, Poland G. Zaitseva, St. Petersburg, Russia M. Ziółkowski, Warsaw University, Warsaw, Poland

Geology, Geomorphology, Geography K. Borówka, University of Szczecin, Szczecin, Poland M. Frechen, Leibnitz Institute of Applied Geosciences GGA, Hannover, Germany J. Rutkowski, AGH University of Science and Technology, Cracow, Poland

Biblioteka naukowa Instytutu Fizyki

Na 31 grudnia 2014 roku zasoby biblioteki wzrosły do 2268 tomów książek. W ciągu roku zakupiono 10 książek. Biblioteka Instytutu prenumeruje lub otrzymuje 4 czasopisma. Oprócz dostępu do baz czasopism elektronicznych opłacanego przez MNiSW Instytut ma dodatkowo dostęp do elektronicznych baz czasopism AIP/APS i IOP przez udział w krajowych konsorcjach.

Sprawozdanie z działalności Instytutu Fizyki – CND w okresie 1.01.2014 – 31.12.2014

18

7. Działalność popularyzatorska i praca z młodzieżą

Praca z młodzieżą

Współpraca ze szkołami:

W raportowanym okresie w zajęciach praktycznych z fizyki brali udział uczniowie z następujących gliwickich szkół: I Liceum Ogólnokształcące – w wymiarze 2 h/tygodniowo przez 1 semestr roku 2013/14. II Liceum Ogólnokształcące – w wymiarze 2 h/tygodniowo przez 1 i 2 semestr. Technikum Ceramiczno - Budowlane Gliwice – 2 h/zajęcia, w ciągu 1 semestru co drugi tydzień. Gliwickie Centrum Edukacyjne – 2 h/zajęcia, 5 razy. Zajęcia odbywały się pod opieką nauczycieli, w porozumieniu z obsługą laboratorium.

Działalność Zespołu popularyzacji fizyki

W Instytucie Fizyki działa stały Zespół ds. popularyzacji fizyki, który prowadzi szeroko rozumianą dzia-łalności popularyzatorską poprzez organizację spotkań z młodzieżą, wykłady, prezentacje i pokazy fizyczne oraz promocję Instytutu na spotkaniach prezentujących ofertę edukacyjną szkół wyższych. Wśród najważniejszych przedsięwzięć należy wymienić: 1. Udział w Festiwalu Nauki „Śląska Noc naukowców” 18 październik 2014 roku, (stanowisko w auli

B, CNT – ul. Konarskiego 22B). 2. Współorganizacja z Pracownią Fizyki Pałacu Młodzieży w Katowicach konkursu „Fizyka a Ekolo-

gia” dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, wykłady dydaktyczne i popularnonaukowe. 3. Czynny udział w sfinansowanych ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego „Ogól-

nopolskiej Konferencji Młodych naukowców 2014” oraz Interdyscyplinarnej Konferencji „Fizyka i Przyroda 2014”.

4. Czynny Udział w realizacji projektu objętego patronatem prezydenta Gliwic Zygmunta Frankie-wicza i rektora Politechniki Śląskiej prof. Andrzeja Karbownika oraz Ministerstwa Nauki i Szkol-nictwa Wyższego „Dni Gliwickich Młodych Naukowców” 14 lutego 2014 r.

5. Udział w realizacji 5 edycji Święta Szlaku Zabytków Techniki – „Industriada 2014” 14 czerwca 2014 r.

6. Współorganizacja dni nauki z m.in.: Zespół Szkół Budowlano – Ceramicznych Gliwice, Górnoślą-skie Centrum Edukacyjne, I liceum Ogólnokształcące Gliwice.

7. Organizację i prowadzenie wykładów dydaktycznych i popularnonaukowych, prezentacji, poka-zów, lekcji doświadczalnych dla młodzieży szkolnej i dorosłych na terenie uczelni i wyjazdowych.

8. Szkolenia pokazy i prezentacje dla nauczycieli. 9. Zespół pośredniczy również we współpracy ze szkołami ponadgimnazjalnymi w Gliwicach, orga-

nizując zajęcia w laboratoriach studenckich i naukowych dla zorganizowanych grup uczniów. W minionym okresie współpraca objęła Gliwickie Licea Ogólnokształcące.