UVOD

SELEKCIJA SPORTAA NA OSNOVU DEFINIRANOG MODELASPORTSKA GIMNASTIKA

SEMINARSKI RAD

Student: Predmetni nastavnik:

SADRAJUvod ........................................................................................................................................1

1.1. Historija i razvoj sportske gimnastike ..............................................................................2

1.2. Modeli................................................................................................................................3

1.2.1. Modeli elementarni razina .............................................................................................3

1.2.1.1.Morfoloki modeli .......................................................................................................31.2.1.2 Biomehaniki modeli ...................................................................................................4

1.2.1.3. Modeli algoritamski procesa .......................................................................................4

1.2.2. Algoritamski modeli ......................................................................................................5

1.2.2.1. Strukturalni modeli .....................................................................................................5

1.2.2.2. Informacijski modeli ..................................................................................................5

1.2.2.3. Upravljaki modeli .....................................................................................................5

1.2.3. Integrativni modeli ........................................................................................................5

1.2.3.1. Psiholoki modeli .......................................................................................................61.2.3.2. Socioloki modeli .......................................................................................................6

1.2.3.3. Modeli u podruju etike i morala ...............................................................................6

1.3. Selekcija u sportskoj gimnastici .......................................................................................7

1.3.1. Faktori selekcije i prognoza razvoja .............................................................................7

1.3.2. Uzrast u kome se vri selekcija ....................................................................................7

1.4. Metode uenja u sportskoj gimastici ...............................................................................8

1.5. Sprave u gimastici ...........................................................................................................9Zakljuak ..............................................................................................................................10

UVOD

Samo ime gimnastika potie jos od stare Grke, gdje po njihovim tadanjim shvatanjima treba vjebati neobuen, nag, koristei vjebe kojima je prvenstveni zadatak skladno harmoniniji pokret u samom kretanju, radu, zabavi, odbrani.

To je razumna vjetina izvoenja mehanikih kretnji ljudskog organizma odreenim nainom i sa jasno definiranim ciljem.

Treba istai da se i danas sportska gimnastika ne moze zamisliti bez ideje o napretku ljudskog drutva u ravnotei duhovnog i fizikog razvoja i jednakoj potrebi i pravu i mukaraca i ena na vjebanje. Stvaranju sportske gimnastike u mnogome je pomogao raskid sa sholastikim duhom dotadanjeg vremena, kao i podjela gimnastike na pojedine njene dijelove, posebno kada se radi o vjebama sa spravama. 11.1 Historija i razvoj sportske gimnastike

Ime gimnastika nalazi svoj oslonac u drevnoj Grkoj , gdje se po njihovim tadanjim shvatanjima trebalo vjebati nagi , koristei vjebe koje oblikuju tijelo. Znaajan korak predstavlja nastavak prouavanja i utjecaja vjebi na organizam i njihove podjele , najprije prema formi , a kasnije i sutini. Vaan korak u razvoju predstavlja i propisivanje programa rada i grupisanje vjebi prema uzrastu , polu i prethodnom znanju. U tome treba istai i prodor shvatanja o jednakom pravu mukaraca i ena ( G.U.A. Fit J.A.F. Guts Muts P.F. Lesgafit 1837 1909 ) . Krajem 18. i poetkom 19. vijeka kada su osmiljene gimnastike sprave i poele se upranjavati razliite vjebe , nastaje formiranje vjebi na spravama . Prema podacima prvo takmienje sa spravama odrano je u ehoslovakoj ( 1877 ). 1881 stvaranjem Meunarodne gimnastiarske federacije uinjen je presudan korak u osmiljavanju vjebi na spravam kao sporta , odnosno sportske gimnastike. Novi kvalitet u vjebanju na spravama je nastupanje sa tano odreenim disciplinama u cilju takmienja tj. postizanje to boljeg sportskog rezultata. Ve od 1903 g. redovno se organiziraju svjetska prvenstva za mikarce , dok su ene gimnastici neto kasnile. 1881 godinu mogue je oznaiti kao internacionalno ukljuenje ovog sporta u iroki spektar meunaraodnog sporta. Meunarodna gimnastiarska federacija predstavlja jednu od najstarijih svjetskih sportskih federacija u koju je ukljueno preko 120 zemalja sa svih kontinenata svijeta.

1.2. Modeli

Za svaki sport postoji idealni tip takmiara koji predstavlja model za selekciju.

1.2.1. Modeli elementarnih razina

Obuhvaaju temeljne manifestacije i latentnu dimenzijonalnost odgovorne za uspjenu realizaciju odreenih gibanja.1.2.1.1. Morfoloki modeli

Kako je ve reeno, ljudi se razlikuju, a prva i najjednostavnija razlika je razlika po izgledu. Imamo etiri vrste latentnih morfolokih manifestacija :

longitudinalnost ( rast kostiju u duinu )

transverzalnost ( rast kostiju u irinu ) voluminoznost ( rast i razvoj muslulature ) razvoj masnog tkiva

Gimnastiari su relativno niskog rasta, male teine, ali imaju dosta stabilan i visok pokatatelj obima grudnog koa. Gornji udovi , rameni pojas i trup su muskolozniji od donjih udova. Na osnovu poznatih injenica mogue je dati odreene elemente i idealne gimnastiarke. Ona je nieg ili srednjeg rasta, male tjelesne teine i izrazitim nedostatkom masnog tkiva. Snane je tjelesne grae. Ramena su ira a kukovi ui. Obim grudi nadvisuje obim trbuha. Muskulatura grudnog koa i trbunog zida je nagleeno snana. Tijelo je proporcionalno graeno.

1.2.1.2. Biomehaniki modeliFormiranje biomehaniki modela usmjereno je na formiranju optimalne strukture gibanja da bi se iskoristile sila poluge i ubrzanja.

Gimnastika je sport koji stavlja visoke zahtjeve na konkurente. Gimnastike vjetine moemo podjeliti u pet kategorija:

Uzlijetanje pushoff od vrste ili elastone povrine

Rotacije u vertikalnoj ravni oko fiksne ili fleksibilne vodoravne ose

Rotacije u vertiklanoj ravni oko vertikalne ose

Airborne rotacije

Slijetanje

Koordinacione sposobnosti gimnastiara karakteriu sljedee osobine: sposobnost za analiziranje pojedinih pokreta, upravljanje njima u vremenu i prostoru, u pogledu veliine uloenog napora, brzina savladavanja motornih navika i stabilnost ispoljavanja motornih sposobnosti u sloenim uvjetima. Od posebnog je znaaja relativa, dinamika i statika snaga. Pokretljivost i vrstina zglobova je velika.

1.2.1.3. Modeli energetskih procesa

Energetski procesi odgovorni su za aktivaciju , angaman i rekuperaciju energije potrebne za vrenje rada.

Energija je potrebna za sve vrste tjelesnog procesa. Savremeni trening je strogo kontrolisan i sa ciljem da se postigne maksimalno mogua adapatacija organizma na odgovarajue, specifine pokrete i naprezanja. Da bi se uoile individualne osobine potrebno je prikupljati i sreivati podatke iz ljekarskih kontrola, psiholokih ispitivanja i samog treninga. Tako je mogue pomoi u doziranju optereenja.

1.2.2. Algoritamski modeli

Algoritam je naelno unaprijed poznati slijed postupaka kojim se bezuvjetno dolazi do nekog pripremljenog rjeenja za zadanu zadau, neovisno o tome koje rjeenje e uslijediti. 1.2.2.1. Strukturalni modeli

Strukturalna analiza promatra faze, podfaze, relacije izmu faza i utjecaj faza na finalni rezultat. Gimnastika je monostrukuralna ( sportovi kod kojih se radi o vie povezanih elemenata gibanja) , aciklini sport- u ijoj je strukturi savladavanje prostora vlastitim tijelom ili objektom.

1.2.2.2. Informacijski modeli

Bave se raspolaganjem, informacijama, ostvarivanjem veza meu informacijama i njihovim koritenjem u svrhe postizanja visokog rezultata.

Gimnastiari specificiraju svoj algoritam usavravanjem tehnike i savrenog izvoenja. Nemaju protivnike koji bi ometali izvoenje. Motorike informacije sportske gimnastike su ustavri spoj tehniko-taktikih komponenti takmiarskih uspjenosti. Kako taktika u sportskoj gimnastici nema neku posebnu ulogu (za razliku od sportskih igara) pomenut u je kao pripadajui dio motorike informacije.

1.2.2.3. Upravljaki modeli

Upravljanje gibanjem, vezano je uz zadovoljenje svih potrebnih uvjeta za realizaciju postavljenih ciljeva u manje ili vie kompleksnim situacijama. Gimnastiari, upravljaki gledano treba da striktno provedu dogovoreno bez promjena u nastupu. Kompletan teret nose sami i mogui rezultati ovise o pojedincu. 1.2.3. Integrativni modeli

Integracija kao pojam oznaava povezivanje u cjelinu.

1.2.3.1. Psiholoki modeli

Selekcija u sportu je vezana uz crte linosti, jer su uglavnom stalne i treningom se ne mjenjaju.

Za sportsku gimnastiku mora postojati poseban sklop crta linosti. Selakcija na osnovu psiholokih kriterija okrenuta je prema strukturi i osobinama linosti djeteta, te potencijalima za prihvatanje sportsko pedagokog procesa. Rezultati ispitivanja psihologa znaajni su, prije svega za sportsku orijentaciju, koja je esto preputena razliitim nebitnim , spoljanjim uticajima.

1.2.3.2. Socioloki modeli

Socioloki prostor u kojem je pojedinac uronjen , determinira je vecim brojem razliitih parametara. Tokom selektivnog perioda trener mora da upozna sredinu u kojoj dijete ivi, jer ponaanje ljudi u sportu je povezano sa mikro-drutvenim problemima. Utjecaj porodice na odnos prema vjebanju je jako vaan i potrebno je obezbijediti suradnju.

1.2.3.3. Modeli u podruju etike i morala

Sama sloenost u teinskom smislu rijei neke vjebe ne oslobaa odgovornosti a to znai da ona mora pored korektne tehnike izvoenja zadovoljiti i estetski kriterijum (dranja tijela i dijelova tijela), zanemarivanje estetskih zahtjeva na tetu izvoenja vjebi ukazuje na neadekvatno prilagoeni sastav takmiara vlastitim mogunostima.

Kreativnost u sportskoj gimnastici je specifinost kojom moe da se pohvali samo mali broj sportova. Kreativnost u spajanju jedne kompozicije sa svim riskantnim i tekim vjebama, elegantno spojenim u jednu cjelinu i pri tome muziki oblikovano, ukazuje na nunu kreativnost kod gimnastiara.1.3. Selekcija u sportskoj gimnastici

Selekcija je dinamian proces izbora u razliitim etapama razvoja sportista, koji imaju optimalne uslove za postizanje vrhunaskih rezultata. U procesu selekcije u irem smislu definiu se pojmovi sportske orjentacije i sportske selekcije. Sportska orjentacija podrazumjeva odreivanje sporta i discipline. Zadatak selekcije je da definie potencijalne sposobnosti za uenje i napredovanje u okviru treninga. Problem selekcije povezan je sa rjeavanjem pitanja prognoziranja dostignua u sportskoj gimnastici. Kako bi se omoguila racionalna prognoza razrauju se modelne karakteristike. Proces selekcije je dugotrajan. Veina autora saglasna je da u procesu selekcije gimnastiara i gimnastiarki nuno: Definisati modelne karakteristike vrhunskih gimnastiara i gimnastiarki (formirati idael)

Konstatovati stanje i izvriti prognozu razvoja prije svega

a) morfolokih karakteristika grae tijela

b) motorikih sposobnosti

c) psiholokih osobina i osobina linosti

Prilikom organizovanja selekcije potrebno je voditi rauna o nizu faktora kao to su: formiranje tima koji vri selekciju, osnova za izbor i faktori selekcije i prognozi njihovog razvoja.

1.3.1. Faktori selekcije i prognoza razvojaOsnova za prognoziranje je stabilnost pokazatelja, gdje je , prije svega potrebno definirati osobine i sposobnosti na koje je procesom treniranja lake i one na koje je tee uticati. Genetski faktori odreuju ne samo visok nivo razvoja odreenih sposobnosti ve i nasljednu formu reakcije organizma. Prilikom selekcije u sportskoj gimnastici posebnu panju treba usmjeriti na uzrast u kome se vri i zdravstveno stanje kandidata, morfoloke karaketeristike i grau tijela, motorike sposobnosti, psiholoke faktore kao i faktore sredine u kojoj ivi i radi.1.3.2. Uzrast u kome se vri selekcija

U sportskoj gimnastici za ene vrhunaski rezultati mogu se postii i sa 14 do 15 godina, a u mukoj sa oko 17 do 20 godina. Poto je za savladavanje meunarodnog programa sportske gimnastike potrebno 6 do 8 godina, sa treningom treba zapoeti u mlaem kolskom uzrastu.7

Selekcija se vri u periodu rasta i razvoja organizma , kada se ispoljavaju individualne razlike

pojedinca. U periodu izbora kandidata za bavljenje sportskom gimnastikom radi se o djeci predkolskog i mlaeg kolskog uzrasta.

1.4. Metode uenja u sportskoj gimnasticiStalno napredovanje sportske gimnastike, koje se ogleda prvenstveno u poveanju teina i kvaliteta izvoenja pojedinih vjebi, nije mogue zamisliti bez stalnog napretka metodike uenja. Kako postojei pravci razvoja sportske gimnastike ukazuju na mogunosti da se i dalje poveavaju teine i kvalitet izvoenja slobodnih i obaveznih vjebi, te je realno oekivati dalji napredak i metodike uenja.

Metode koje se primjenjuju prilikom uenja pojedinih vjebi oznaavaju najkrae puteve koji su mogui da bi se sto bolje izvrili ciljevi i zadaci koji su postavljeni kod uenja.

Oni treba da pomognu nastavniku i treneru da utedi vrijeme, da ne rasipa bez potrebe ni svoju, a ni vjebaevu energiju i da ne luta tokom procesa uenja. Metode su ujedno i naini uzajamne saradnje pedagoga i vjebaa u rjeavanju zadataka uenja. Neophodna je primjena naunih metoda koje e pomoi da se troi manje vremena i energije , a da se postignu najbolji rezultati.

Naroito kod poetnika treba voditi rauna o principu postupnosti, poznatog ka nepoznatom, lakeg ka teem. Ne bi smjela predvjeba da bude tea od elementa koji se ui. Metodski postupci moraju biti primjereni uzrastu, polu, fizikoj spremi, nivou usvojenosti tehnika i razredu takmiara. Za metodske postupke odgovoran je trener. Njegovo iskustvo, znanje i strunost moraju procijeniti uzrast i sposobnost vjebaa kako bi primijenio adekvatne metodske postupke.

U praksi se obino metodski postupci odreuju individualno prema sposobnostima pojedinaca. Samo u rijetkim sluajevima se djeluje frontalno na cijelu vrstu.

Ukoliko bi se upotrebljavali neodgovarajui metodski postupci rizikovali bi povredu pojedinca, sto nikome ne ide u korist.

Da bi se stvorila vjerna predodzba o vjezbi koja treba da se izvede koristi se metoda demonstracije, tj. praktinog naina izvoenja zadatka vjebe. Objanjavanjem i demonstracijom obezbjeujemo kod vjebaa stvaranje predobe i usvajanje odreenih saznanja o vjebi. Istovremeno, nisu se formirale kretne navike, znanja i sposobnosti. To se rjeava putem praktine primjene, odnosno vjebi.

1.5. Sprave u gimastici

Sportska gimnastika obiluje spravama i ureajima. Koristei ih, svi moraju voditi rauna o tome da su u funkciji i dobro postavljene. U ovom sluaju, najosjetljivije je vratilo koje se postavlja sa najmanje tri vjezbaa. Uvijek se mora paziti da li je dobro sastavljeno, postavljeno i zategnuto. Nekada samo jedna pogreno postavljena karika u lancu moe dovesti do obaranja sprave prilikom vjebanja.

Parter takodjer ima slabijih taaka, naroito ako strunjae nisu potpuno sastavljene. Razboj je osjetljiv na uvrivanje pritke stezacima, da se ne bi proirio prilikom vjebanja, ili eventualno dolo do potonuca jedne pritke. Na preskoku je obino kritino doskoite, a na karikama horizontalnost karika, pri cemu jedna treba biti via, a druga nia. Na konju sa hvataljkama uvijek se mora namjestiti adekvatna irina hvataljki i da su dobro zategnute.

U sportskoj gimnastici sve su vie u upotrebi razni ureaji koji omoguuju lake i bre uenje tekih elemenata. U zadnjih 25 godina to su tzv. jame, odnosno doskoita ispunjena spuvom.

Pri doskoku u jamu mora se postovati princip tvrdog doskoka, tj. tijelo mora biti u potpunosti zategnuto. Svi pojasevi prethodno moraju biti provjereni, jer ih ne nalazimo esto u upotrebi.

Vjeba pri izvoenju treninga treba na rukama stalno imati kozice, koje bi mu titile ruke od uljeva. Kozice takodjer treba s vremena na vrijeme provjeravati i mijenjati kako ne bi pukle jer one preuzimaju najvei dio trenja o spravu.

9ZAKLJUAK

Analiza uslova ivota i rada savremenog ovjeka otkrila je da se danas od njega zahtijeva sposobnost da vri precizne pokrete, strogo odreene po karakteru, ritmu i amplitudi, a takoer i tano usaglaene meusobno. Osim toga neophodno je i da dananji ovjek rapolae sa odlinom orjentacijom u prostoru, kao i da posjeduje sposobnost za precizno procjenjivanje vremenskih intervala. Neosporna je injenica da su u ovom pogledu gimnastike vjebe na spravama jedno od najznaajnijih sredstava za usavravanje i razvijanje pomenutih osobina.

Vjebe na spravama u uslovima dobre organizacije omoguavaju puni intenzitet rada i angairanosti srazmjerno velikom broju uesnika. Kod mnogih drugih aktivnosti u fizikoj kulturi ovo, naalost, nije sluaj. 10

Sportska gimnastika, dr.Jovan Petrovi, dr.Pavle Bua, dr.Jaroslava Radojevi, dr.Petar Sedi, Miljan Grbovi, dr.Vladimir Peleksi, dr.Miroslav Meki, mr.Neet Koi, Beograd, 1985

2

Uvod u antropoloku analizu, doc.dr.Dobromir Bonacin, doc.dr. arko Bili, Danijela Bonacin, Bsc, Travnik, 2008

Sportska gimnastika, dr. Jovan Petrovi, dr. Pavle Bua, dr. Jaroslava Radojevi, dr. Petar Sedi, Miljan Grbovi, dr. Vladimir Peleksi, dr. Miroslav Meki, mr. Neet Koi, Beograd, 1985 3

Uvod u antropoloku analizu, doc.dr. Dobromir Bonacin, doc.dr. arko Bili, Danijela Bonacin Bsc, Travnik, 2008

www.coachesinfo.com

Sportska Gimnastika, dr. Jovan Petrovi, dr. Pavle Bua, dr. Jaroslava Radojevi, dr. Petar Sedi, Miljan Grbovi, dr. Vladimir Peleksi, dr. Miroslav Meki, mr. Neet Koi, Beograd, 1985

Uvod u antropoloku analizu, doc.dr. Dobromir Bonacin, doc.dr. arko Bili, Danijela Bonacin Bsc, Travnik, 2008 4

Sportska gimnastika, dr. Ivan Hmjelovjec, Sarajevo, 1999

Uvod u antropoloku analizu, doc.dr. Dobromir Bonacin, doc.dr. arko Bili, Danijela Bonacin Bsc, Travnik, 2008 5

Sportska gimnastika, dr. Ivan Hmjelovjec, Sarajevo, 1999

Uvod u antropoloku analizu, doc.dr Dobromir Bonacin, doc.dr arko Bili, danijela Bonacin Bsc, travnik, 2008

Sportska gimnastika, dr. Ivan Hmjelovjec, Sarajevo, 1990

Sportska gimnastika, dr. Jovan Petrovi, dr. Pavle Bua, dr. Jaroslava Radojevi, dr. Petar Sedi, Miljan Grbovi, dr. Vladimir Peleksi, dr. Miroslav Meki, mr. Neet Koi 6

Sportska gimastika, dr. Jovan Petrovi, dr. Pavle Bua, dr. Jaroslava Radojevi, dr. Petar Sedi, Miljan 8 Grbovi, dr. Vladimir Peleksi, dr. Miroslav Meki, mr. Neet Koi, Beograd, 1985