SPORDA STRATEJİK YÖNETİM

1

Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER

6.Ders

• Stratejik yönetim sürecinde;

Analiz ve teşhisler aşamasında genel çevre, uluslararası çevre, endüstri çevresi ve işletme

içi faktörlerin incelenmesi,

Strateji seçimi aşamasında, seçilecek stratejik alternatiflerin kapsamı, değişik stratejileri

inceleme, analiz ve teşhislerimize en uygun stratejinin seçimi,

Stratejinin uygulanması aşamasında uygulama için gerekli organizasyon yapısı, yıllık

uygulama programları ve bunlara uygun kaynak dağıtımları, bütçe oluşturma,

prosedürlerle stratejilerin uygulanma sonuçlarının değerlendirilmesi ve kontrolü işlemleri

yürütülmektedir.

STRATEJİNİN UYGULANMASI ÖRGÜTSEL YAPI

2

• Strateji ne kadar iyi planlanmış ve seçilmiş olursa olsun, işgücünü, bu

stratejiyi uygulamak için, çok iyi biçimde organize etmediğimiz takdirde

başarı şansımız olmayacaktır. Dolayısıyla belirlediğimiz stratejilerin doğru

bir şekilde uygulanabilmesi için örgüt yapısı işletme amaç ve stratejilerine

uygun bir şekilde oluşturulmalıdır.

STRATEJİNİN UYGULANMASI ÖRGÜTSEL YAPI

3

• Örgüt yapısı ve stratejiler arasında uyum olmalıdır; stratejiler değişirse

örgüt yapısında da düzenlemeler yapılmalıdır. Bu kapsamda örgüt yapısı

incelenirken dikey, yatay farklılaşma, biçimselleşme ve merkezileşme

derecesine dikkat edilmelidir.

ÖRGÜTSEL YAPI

4

• Dikey Farklılaşma: Dikey farklılaşma, hiyerarşik yapıda örgütsel basamakları ve

görev ve yetki farklılaşmasını ifade eder. Bu kapsamda kontrol alanı

incelenmelidir. Kontrol alanı, bir yöneticinin kaç personeli başarı ile yöneteceği ile

ilişkilidir. Ayrıca, hiyerarşide yetki ve görev farklılaşmasının etkin koordinasyonu

için emir-komuta zinciri, amaç birliği, yetki devri gibi organizasyon ilkelerine

uyulmalıdır.

ÖRGÜTSEL YAPI

5

• Yatay Farklılaşma: Yatay farklılaşma, örgütte işbölümü gereğince oluşan fonksiyon

(bölüm, departman) farklılaşmasının bir sonucudur. Yatay farklılaşma sonucu

örgüt bölümlere ayrılır. Yatay bölünme de koordinasyon gerektirmektedir. Bu

nedenle örgüt yapısındaki fonksiyonel bölünme, ürün temelli bölünme, bölge

esasına göre bölünme, müşteriye göre bölünme incelenmelidir.

ÖRGÜTSEL YAPI

6

• Biçimselleşme: Biçimselleşme, işletme yönetiminde kuralların hakim

olmasıdır. Yönetim kurulu kararları, yönetmelik, yönerge ve tüzükler buna

örnektir. Kararlar ile örgütteki işleyiş kurallara bağlanır ve işletme içi

ilişkiler (yetki, iletişim ilişkileri) kurallarla belirlenir.

ÖRGÜTSEL YAPI

7

• Merkezileşme: Örgüt yapısının merkezileşme derecesi karar alma sürecini belirlediği için

stratejik yönetim açısından önemlidir. Çünkü strateji de işletmenin geleceği ile ilgili olarak

alınan kararları ifade etmektedir. Eğer işletmede kararlar üst yönetimde alınıyorsa

merkezi yönetim, karar alma alt kademelere bırakılmışsa yerinden yönetim söz

konusudur. Bu kapsamda, yetki ve sorumluluklar tepe yönetimde toplanabilir veya alt

kademelere devredilebilir. Bir yöneticinin yakından kontrol ettiği personel sayısı (kontrol

alanı) fazla ise merkezileşme yüksektir.

ÖRGÜTSEL YAPI

8

• Örgütsel yapının oluşum süreci ana hatlarıyla şu aşamaları kapsamaktadır:

Başarılacak amaçların saptanması (hedefler),

Başarılması gerekli işlerin belirlenmesi (işlevler),

Fiziksel olanakların değerlendirilmesi,

İşlevlerin, fiziksel olanakların ve insan kaynaklarının örgütsel bir yapı içinde

gruplandırılması (işlevlendirme ve bölümlere ayırma),

Belli bir işi yapma yükümlülüğünün (sorumluluk) ve bu işi yapmak için gerekli kararları

verme ve harekete geçme hakkının (yetki) saptanması,

İşin başarılıp başarılmadığının belirlenmesi (hesap verme).

ÖRGÜTSEL YAPI

9

• Örgütleme sürecinin işletmeye beklenen yararı sağlayabilmesi ve diğer

yönetim işlevlerine sağlam bir zemin hazırlanabilmesi için belli ilkelere

uyulması gerekir.

ÖRGÜTSEL İLKELER

10

• Amaç Birliği İlkesi: Bir bütün olarak örgüt ve örgütün her düzeyindeki iş

görenlerin açık bir şekilde belirlenmiş amaçlara sahip olması gereklidir.

İdeal bir örgütsel yapının oluşumu için, öncelikle çalışan-örgüt

bütünleşmesinin sağlanması ve ortak amaçlarda birleşmesi gerekmektedir.

ÖRGÜTSEL İLKELER

11

• Emir - Komuta Birliği İlkesi: Her astın doğrudan ve yalnızca bir üstten emir

almasını ifade etmektedir. Birden fazla üstten emir verildiği takdirde ast

hangi emri yerine getireceği konusunda kararsız kalabilir. Bu durum

kargaşaya ve ayrıca yetki çatışmasına yol açabilir.

ÖRGÜTSEL İLKELER

12

• İş bölümü ve Uzmanlaşma İlkesi: Her personelin bilgi, yetenek ve dene-

yimlerine göre en fazla katkı yapabileceği bir işe yerleştirilmesini içerir.

Böylece her çalışan, her işte değil; en iyi yapabileceği bir işte uzmanlaşarak

bölümlenmeye gidilmelidir.

ÖRGÜTSEL İLKELER

13

• Hiyerarşik Yapı İlkesi: Örgütte üstten asta doğru zincirleme yetki sistemi

dikkate alınmalıdır. Emirler basamaklar sırasına göre, yukarıdan aşağıya

doğru inmelidir.

ÖRGÜTSEL İLKELER

14

• Yetki ve Sorumluluk Denkliği İlkesi: Bir personel sahip olduğu yetki kadar

sorumluluğa da sahip olmalıdır. İşgörenlerin sahip olmadığı bir yetkinin

sonuçlarından sorumlu tutulmaları doğal karşılanamaz.

ÖRGÜTSEL İLKELER

15

• Yetki Devri İlkesi: Örgütte, gerekli bir ölçüde olması gereken yetki devri ilkesi

örgütün işleyişiyle ilgili en temel kavramlardan birisidir. Yetki devri karar verme

hakkını ifade etmektedir. Fakat yetki devri konusunda sürekli vurgulanan bir konu,

üstün astına yetkisini devir edebileceği fakat sorumluluğunu devir edemeyeceği

şeklindedir.

ÖRGÜTSEL İLKELER

16

• Yönetim Birliği İlkesi: İşletmelerin, önceden belirlenen amaçlarına

ulaşabilmeleri için belirledikleri plan ve programların tek bir yönetim

kademesi tarafından yürütülmesidir.

ÖRGÜTSEL İLKELER

17

• Yalın Örgüt Yapısı

• Yalın örgüt yapısı bir veya birkaç tepe yöneticisi etrafında merkezileşmiş,

fonksiyonel iş bölümünün belirgin olmadığı çalışanlardan oluşan bir

görünümdedir. Bu tip örgütlerde kontrol ve koordinasyon genel olarak tepe

yöneticiler tarafından gerçekleştirilir. Küçük ölçekli işletmelerde görülen bir

yapıdır.

ÖRGÜTSEL YAPI ÇEŞİTLERİ

18

• Bürokratik Örgüt Yapısı

• İşletmeler büyüdükçe fonksiyon, süreç ve kadro olarak daha karmaşık bir yapıya

dönüşürler. Bu tür yapıların kontrolü, iyi tanımlanmış prosedürler ve bunları

uygulamak için titizlikle uyulması gereken kuralları gerektirir. Yeni kural ve

prosedürler ise bunların uygulanmasını denetleyen daha fazla kontrol elemanı

gerektirir. Buna göre büyüme ve karmaşıklaşma işletmenin yapısının bürokratik

bir modele dönüşmesine yol açar.

ÖRGÜTSEL YAPI ÇEŞİTLERİ

19

• Fonksiyonel Örgüt Yapısı

• Fonksiyonel yapı, örgüt yapı türleri içinde en yaygın olanıdır. Fonksiyonel yapı bir

örgütteki üretim, satış, pazarlama ve finans gibi temel fonksiyonlar üzerine kuruludur.

Örgüt yapısının etkinliği bu temel fonksiyonların bölümlendirilmesine dayanır.

ÖRGÜTSEL YAPI ÇEŞİTLERİ

20

• Bölümlü Örgüt Yapısı

• Çok büyük ve ürün çeşitliliği miktarı çok olan örgütlerde yaygın olarak tercih edilen ürün

odaklı bir yapıdır. Bölümlü yapılar, araştırma geliştirme üretim, finans ve pazarlama gibi

amaçları gerçekleştirmek üzere temel kaynaklara sahip kendi kendine yeterli birimlerden

kuruludur. Bölümlü yapıda organizasyon farklı ürünlere ve pazarlara dayanan ayrı

birimlere bölünür. Bu birimler genel olarak, müşteri, ürün ve bölge temeline göre

bölümlendirilir.

ÖRGÜTSEL YAPI ÇEŞİTLERİ

21

Bölümlü Örgüt Yapısı

22

• Matris Örgüt Yapısı

• Matris yapının özelliği, hem ürün hem de fonksiyonel yapıların eşzamanlı yani bir

arada uygulanmasıdır. Matris yapı, benzer uzmanların beraber gruplandığı ve

belirli bir ürünün sorumluluklarının bir arada kendi içerisinde gruplandığı

fonksiyonel departmanların birleştirilmiş görünümüdür.

ÖRGÜTSEL YAPI ÇEŞİTLERİ

23

Matris Örgüt Yapısı

24

• Şebeke (Network) Örgüt Yapısı

• Şebeke yapı, örgütün bir ürün ya da hizmeti üretebilmek için gereken ana

fonksiyonlarının organizatör firma tarafından yönetilen farklı firmalara dağıtılması

anlamına gelir. Üretim, tasarım, finans, satış ve pazarlama gibi fonksiyonların tek

çatı altında gerçekleşmesi yerine, bu hizmetler farklı firmalar tarafından sağlanır.

ÖRGÜTSEL YAPI ÇEŞİTLERİ

25

Şebeke (Network) Örgüt Yapısı

26

• Stratejik yönetim ve örgüt yapısı birbirlerini tamamlayan niteliktedir. Farklı örgüt yapısı

türleri, farklı stratejik yönetim bakış açılarını gerektirmektedir.

• Örgüt yapısı işletme amaç ve stratejilerine uygun bir şekilde düzenlenmelidir. Örgüt yapısı

ve stratejiler arasında sürekli bir uyum olmalı ve stratejiler değişirse örgüt yapısında

düzenlemeler yapılmalıdır. Bu kapsamda örgüt yapısı incelenirken dikey farklılaşma, yatay

farklılaşma, biçimselleşme ve merkezileşme noktalarına dikkat edilmelidir.

• Stratejiyi belirlerken örgütsel yapı, bu yapıyı oluşturan yönetici ve çalışanlar, bunların

kişisel ve mesleki özellik ve becerileri de mutlaka dikkate alınmalıdır.

STRATEJİNİN UYGULANMASI VE ÖRGÜTSEL YAPI

27

• Taşcı, D. Ulukan, C. (Editör) (2012). Stratejik Yönetim-I. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi

Yayınları. Eskişehir.

• Timur, N. (Editör) (2004). Stratejik Yönetim. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.

Eskişehir.

KAYNAKLAR

28