SPI 322[05] lMZiOSl1998 -...

MINISTERSTWO ZDROWLA I OPIEKI SPOLECZNFJ

SPI 322[05] lMZiOSl1998 ... ... ==?@

PROGRAM NAUCZANIA

w zawodzie ortoptystki 322 [05]

Dla medycmej szkoly policealnej na podbudowie: liceum og6lnoksztalc~ceg0, liceum technicznego

MINISTER ZDROWIA I OPpE&&-u

Warszawa 1998

ghgh

Owal

ghgh

Prostokąt

Prace programowe prowadzila Komisja Programowa dla Zawodu Ortoptystka, powdana przez Ministra Zdrowia i Opieki Spdecmej.

Anatomia i fujologia dziecka -

Psychologia

Choroby narqdu wzroku

Piewsza pomoc

Wybrane zagadnienia z pediatrii

o ~ t y k a

Medycyna zapobiegawcza

Metody i technika pracy ortoptystki

Metody i technika pracy ortoptystki - pracownia

Zajecia praktycme

Praktyka zawodowa

dr n. przyr. Halina Nowak-Bryg

mgr Zofia Lisicka

prof. dr hab.med. Krystyna Krzystkowa

mgr Maria Tokierska

mgr Irena Walczak

Teresa Pytel

dr Jerzy Szewczyliski





PLAN NAUCZANIA Szkola policealna Zaw6d: Ortoptystka 322[05] Podbudowa programowa: licetun ogolnoksztalcqce, licetun technicme

Lp.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

8. 9.

10.

1 1.

Przedmioty nauczania

Wychowanie fizyczne Psycl~ologia Medycpa zapobiegawcza Pienvsza pomoc

Optyka Anatomia i kjologia dziecka Wybrane zagadnienia z pediatrii Choroby narzqdu wzroku Metody i technika pracy ortoptystki *

Metody i technika pracy ortoptystki - pracownia Zajecia praktyczne

12.

Liczba

godzin

tygodniowo

W C Y ~ I U

nauczania

2

3,5 - 7 1 2

2,5 2

3 3

4,s

30,5

Semestr I I I1 I I11 I IV Liczba tygodni nauki

19 1 19 1 1 5 1 13 Liczba godzin tygodniowo

2 4 3 -

4 5 -

-

4

6

-

Nadobowiqzkowo: Jqzyk obcy Uiytkowanie komputera

F'raktyka zawodowa w semestrze I11 i IV po 4 tygodnie

2 3 1 2 -

-

4

6 2

3

5

Razem

-

-

- -

- -

-

- -

-

28

28

- - -

-

-

-

-

-

-

-

28

28 28 28 56

4

PSYCHOLOGIA

W wyIllku zorganizowanego procesu ksztalcenia shchacz powinien umiek:

wyjainiaC procesy psychiczne wystqpujqce u prawidlowo rozwijajqcego siq dziecka oraz u dziecka z zaburzeniami rozwoju; badaC i interpretowak wyda badah psychiki dziecka, ze szczeg6lnyrn uwzglqdnieniem percepcji wvokowej odpowiadajqcej danemu wiekowi; charakteryzowad cechy osobowoici i uzasadniad ich role w indywidualizacji zachowah poszczeg6lnych ludzi; przedstawiad podstawowe czynnilu wplywajqce na rozw6j poszczeg6lnych sfer aktywnoSci iyciowej czlowieka; wyjainia6 rolq oddzialywah terapeutyczno-wychowawczych rodziny w ksztaltowaniu zachowah zdrowotnych dziecka; nawiqzywad kontakty interpersonahe z dzieckiem, jego opiekunami, w s p ~ r a c o ~ a m i ; dobieraC sposoby i metody postqpowania psychologicznego z dzieckiem i jego rodzinq odpowiednio do zaistnialej sytuacji; przyjmowad odpowiedziahoik za skutki wlasnych zachowah w kontakcie z drugim czlowiekiem; wyjainiad znaczenie przestrzegania zasad etyki zawodowej pracownik6w sh2by zdrowia w realizacji z a d ~ zawodowych.

5

2. TRESCI NAUCZANIA

Podzial tresci nauczania

LP.

4 godvny tygodniowo

Temat 1: Wprowadzenie do psychologii

Semestr I

Tematy

1. 2.

3. 4.

3 godziny tygodniowo

Przedmiot badari w psychologii. Czylll~oSci czlowieka i mecl~anizm ich regulacji. Struktura osobowoici. Pojecie zachowania zdrowotnego.

UmiejqtnoSci psychologicne podane w opisie zawodu ortoptystki (ortoptysty) - omowienie.

4.

5.

6.

Orientacyjna liczba

Wprowadzenie do psychologii Charakterystyka procesow pomawczych i osobowoSci Rozwoj ontogenetyczny czlowieka Psychologiczne podstawy komunikowania siq z dzieckiem chorym, jego rodzinq i wsp@racownikami

Do dyspozycji nauczyciela

Zajecia teoretycne

Razem

Psychologicme podstawy komunikowania siq z dzieckiem chorym, jego rodzinq, wsp6lpracownikami cd. Problematyka zaburzen rozwoju psychoruchowego - terapia Metody i zasady nauczania oraz Srodki dydaktyczne w kszta&owaniu umiejetnosci zawodowych


4 21

16 19

2

Razem Raze~n w cyklu nauczania

~ulczenia

Semestr I1 62

10

22

10

2

Og6iem

-

3

7 6

-

44 106

4 24

23 25

2 16

5

4

4

-

7 8

15

26

14

2 13 29

57 135

Temat 2: Charakterystyka proces6w pomawczych i osobowoSci

Procesy poznawcze: wraienia, wrailiwoSC, czuloSC, spostrzezenia, wyobraienia, pamiqC, uwaga, myilenie, mowa. Procesy emocjonalne i motywacyjne. Proces uczenia siq i sanoksztdcenia. Organizacja procesu uczenia siq. Samoksztalcenie.

OsobowoSC - pojqcie osobowoSci, stnkhuy osobowoSci, cecl~y dojrzdej osobowoici.

1. SporzqdziC plan realizacji konkretnego zagadnienia na temat wybrany z podrqcznika.

2. OpracowaC notatkq bibliograficznq na podstawie isodla informacji medycznej. 3. SporzqdziC plan przygotowywania siq do zajqC dydaktycznych,

z uwzglqdnieniem kolejnoici przedmiotow i czasu poiwiqconego na nauke.

Temat 3: Rom6j ontogenetyczny ulowieka

Ogoha charakterystyka anian rozwojowych. Kryteria podzialu na okresy. Rozwoj fizyczny i motoryczny. Rozwoj proces6w poznawczych. Rozwoj emocjonalny. Rozw6j spdeczny. Rozw6j oosbowoici. Wplyw czyntuk6w na rozw6j podstawowych potrzeb i sposoby ich zaspokajania. Podstawowe osiqgniqcia rozwojowe w poszczegolnych sferach. Zabawa dziecka i jej znaczenie. Tmdnoici wychowawcze w poszczegolnych okresach rozwojowych.

Metody poznawania psychiki dziecka, z uwzglednieniem metod ponawania percepcji wzrokowej i wzrokowo-przestrzennej .

b i u e n i a 1. PrzygotowaC konspekt do Cwiczen fizycznych i zabaw ruchowych. 2. PrzygotowaC konspekt do zabaw manipulacyjnych, dydaktycznych,

konstrukcyjnych, tematycznych. 3. ObserwowaC dziecko w warunkach szpitalnych podczas codziennych

czynnoici i zabaw. 4. PrzeprowadziC z dzieckiem eksperymentalne proby polegajqce na odtwarzaniu

prostych figur geometrycznych, uwzgl~dniajqc wiek dziecka. 5. ZaplanowaC zadania eksperymentalne do oceny percepcji wzrokowej

i ujmowania stosunk6w przestrzennych. 6. Przygotowac pytania do rozmow z rodzicami i dzieCmi, zebra6 wywiady. 7. PrzeanalizowaC wytwory dzieciqce (rysunek, inne formy ekspresji plastycznej,

pisanie wg wzom itp.). 8. ZastosowaC skalq rozwoju Brunet-Lezine do oceny rozwoju dziecka.

Temat 4: Psychologiczne podstawy komunikowania sic z dzieckiem chorym, jego rodzinq i wsp6Ipracownikami

Sytuacje psychologicme dziecka chorego. Sytuacje trudne - rodzaje i charakterystyka. Stres psychologiczny i fizjologicmy. Mecl~aniany obronne. Typowe sytuacje dziecka w szpitalu. Potrzeby dziecka chorego. Oddzialywanie choroby na rozw6j procesow psychicznych dziecka. Metody lagodzenia lqku u dzieci.

Kontakti komunikowanie siq - fonny i rodzaje kontaktow interpersonalnych. Zasady formdowania zrozumidego komunikatu. Akceptacja i ksztaltowanie empatii.

Negatywne emocje u ortoptystek (ortoptystow) w kontakcie z kalectwem i zaburzeniami psychicznymi dziecka. Jatrogenne zachowania personelu. Przekonywanie pacjentow do zachowari wspomagajqcych zdrowie. Pojqcie i wymiary postawy.

Cechy nadawcy, cechy przekazu, cechy odbiorcy. Czynmki spdeczne ksztahjqce i wspomagajqce zachowania zdrowome. Podstawy ksztaltowania @cia spdecznego. Atmosfera w grupie

wspblpracownik6w. Zasady inoralne nonnujqce stosunki miqdzyludzkie. Rodzina - struktura i podstawowe funkcje. Style wychowawcze. Reakcje

emocjonalne rodziny na chorobq dziecka i jego hospitalizacjq. Role spoleczne pelnione przez dziecko.

1. RozponaC wlaSciwoici partnera kontaktu w procesie spostrzegania interpersonalnego.

2. PrzeanalizowaC i oceniC wlasne umiej~tnoici zachowania wlahciwych stosunkow z dn~gim czlowiekiem.

3. UdzieliC informacji zwrotnych oraz zareagowak na nie. 4. PoszukiwaC i odlaywak nowe sposoby komunikowania siq z drugim

czlowiekiem. 5. PrzygotowaC i wygtosik pogadankq o sposobach zachowania zdrowia. 6. PrzeanalizowaC argumentacjq (liczba, jednostronnosC, dwustronnoSc, trafnoiC)

w werbalnym lub obrazowyrn przekazie. 7. PrzeanalizowaC przekazy z zastosowaniem argumentacji emocjonalnej lub

racjonalnej . 8. OceniC skutecznoSC przekazu.

Temat 5: Problematyka zaburzen rozwoju psychoruchowego - terapia

Pojqcie i patomechanizm zabuuzen rozwojowych. Zaburzenia ronvoju ruchowego, motoryki, lateralizacji, procesow emocjonalno-motywacyjnych, nenvicowe, motywacji, rozwoju osobowoSci. Zaburzenia niektbrych procesow poznawczych, percepcji wzrokowej, percepcji shchowej, mowy. Zaburzenia rozwoju a r o h c e indywidualne miqdzy dzieCrni. Postqpowanie terapeutyczno -wychowawcze.

Rodzaje'terapii, layteria, zasady. Zasady terapii pedagogicznej. Specyfika oddzialywania w zaburzeniach percepcji wzrokowej. Terapeutyczna funkcja zabawy.

1. Przygotowae konspekt zestawu Cwiczen korekcyjnych z dzieCmi, na podstawie literatury podanej przez nauczyciela.

2. PrzygotowaC konspekt zabaw dla dzieci z wadami waoku. 3. PrzeanalizowaC wybrane prace dzieciqce w kierunku opoinienia percepcji

wzrokowej i orientacji przestrzennej . 4. RzeanalizowaC opisy przypadkbw (przygotowane przez nauczyciela)

w kierunku rozpoznania zaburzen percepcji wzrokowej.

Temat 6: Metody i zasady nauczania oraz Srodki dydaktyczne w ksztaltowaniu umiejqtnoki zawodowych

Pojqcie, rodzaje i charakterystyka zasad nauczania. Metody nauczania - charakterystyka wybranych metod, zwlaszcza: pogadanki,

Cwiczenia, opowiadania. Metody stosowane w realizacji zad& zawodowych. Kryteria doboru Srodkow dydaktycznych do prezentowanego tematu i poziomu shchaczy.

1. QpracowaC wybrany temat i zorganizowak szkolenie (np. dla rodzicow) z doborem odpowiehch metod i Srodkow dydaktycznych.

2. Zademonstrowak Cwiczenia korekcyjne i prowadziC zabawy z dzieckiem chorym.

3. RozwiqzywaC sytuacje konfliktowe w zakladzie pracy (metoda, problemowd.


Godziny te przeznaczone sq na omowienie tematow nie objetych programem, lecz SciSle z nim powi~anych, a wymkajqcych z rozwoju naulu w tej dziedzinie.

3. W A G 1 0 REALIZACJI

Ortoptystka (ortoptysta) jest fachowym pracownikiem s&by zdrowia, ktory realizuje swoje zadania zawodowe w bezpoSre&n kontakcie z czlrowiekiem - chorym dzieckiem i jego rodzinq. W zwi* z tym w przygotowaniu zawodowyrn szczeg6hego znaczenia nabiera ksztalcenie humanistycne przygotowujqce do r o z w i w a n i a specyficznych problemow pojawiajqcych siq w pracy z ludhni.

Glownym celem zawodowego ksztalcenia humanistycznego jest dostarczenie shchaczo~n nowoczesnej i rzetelnej wiedzy dotyczqcej problemow psychicznych czlowieka zdrowego i chorego oraz przygotowanie shtchaczy do efektywnej pracy z dziecmi, mlodziezq i doroslym w warunkach zdrowia, choroby, zaburzonego rozwoju i niepehej sprawnoici.

TreSci zawarte w przedmiocie winny wyjaSniaC mechanizmy i role kontaktow miedzyludzkich, gdyz stanowiq one podstawe wspblpracy ortoptystki (ortoptysty) z dzieckiem, jego apiekunani i inn@ osobarni.

Zadaniem nauczyciela przedrmotu jest tei wyposaienie sluchaczy w wiedze dotyczqcq roaych uwarunkowai~ rozwoju psychomotorycznego i spoZecnego dziecka, kt6re mogq podlegac modyfikacji w efekcie zawodowej dzialalnoici ortoptystki (ortoptysty).

Sluchacze winni takie poznak zasady i metody dydaktyki, ktore bedq wykorzystywac w pracy oSwiatowo - wychowawczej.

Wainym celem przedmiotu jest rowniez ksztakowanie najbardziej poiqdanych w zawodzie ortoptystki (ortoptysty) cech osobowoSci, poglqdow i postaw.

W wylllku realizacji treici programowych shchacz powinien wykazywac nastqpujqce postawy:

akceptacji dla odmiennych zachowah dzieci wymkajqcycl~ z ich osobowoSci oraz z faktu choroby; odpowiedzialnoici za rzetelne, swnienne i uczciwe wykonywanie wlasnych zadari; odpowiedzialnoSci za star1 wlasnej wiedzy i uniejetnoici zawodowych oraz za skutki dzialari podejmowanych w kontakcie z drugim czlowiekiem; szacunku, zrozurnienia i wrailiwoSci wobec drugiego czlowieka, jego problemow, indywidualnych potrzeb i moiliwoici.

Przedmiot realizowany jest w pienvszyln roku nauczania, stanowi podbudowq teoretycznq i ksztahje umiejetnoici niezbqdne do Swiadomego i prawidlowego udziah~ w zajqciach praktycznych, ktore odbywajq siq w bezpoirednim kontakcie z dzieckiem chorym. Dlatego przy omawianiu kaidego tematu naleiy okreilik cel i moiliwoSci wykorzystania wiedzy w pracy zawodowej.

Prawidlowe dostosowanie do ternatow metod nauczania i dob6r Srodkow dydaktycznych datwi sluchaczom zrozumienie i opanowanie tceici ksztalcenia. Wskazane jest stosowanie metod aktywizujqcych, w tym licznych cwiczen, kt6re pozwolq najlepiej przygotowak sh~chaczy do praktycmej dzidalnoici zawodowej. Do poszczegolnych tematow zaproponowano Cwiczenia, kt6re nauczyciel moie uwzglednik podczas realizacji przedmiotu, moie tez wlqczyk zagadnienia wynikajqce z zainteresowari shlchaczy. W zaleinoici od tematow sluchacze mogq je opracowywa6 i prezentowak samodzielnie.

W programie nauczania zostaly zamieszczone tematy wraz z haslami programowymi i orientacyjnq liczba, godzin. Nauczyciel, planujqc przebieg procesu dydaktyczno-wychowawczego, moze je wykorzystak jako wskazowkq przy doborze zakresu i kolejnoici poszczegolnych zagadnien oraz przeznaczanego na ich realizacjq czasu.

Bardzo w-ym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych cel6w ksztdcenia o s i ~ i q k sluchaczy.

Ocenianie powinno mieC cllarakter jakoiciowy i by6 prowadzone wedlug uprzednio sprecyzowanych kryteri6w i wymagd.

OgoIne kryteria weny wiadoinoici i umiejqtnoici nabytych przez sluchaczy powinny obejmowa6 nastqpujqce czynnoici:

zastosowak wiedq i umiejqtnoici psychologiczne do oceny postaw i zachowari czlowieka; przedstawik przydatnoic metod poznawania psychiki dziecka do oceny jego ronvoju; przedstawik fizjologiczne mechanizmy regulacji czynnoici czlowieka; wyjainik i zastosowak podstawowe pojecia psychologiczne dotyczqce Wcjonowania sfery poznawczej i emocjonalno-motywacyjnej cztowieka; scharakteryzowak osobowoSi: jako centrahy system regulacji i integracji czynnoici ludzkich oraz przedstawik mechanizmy regulujqce osobowoSk; rozpoznak i przeanalizowak potrzeby dziecka i ich rozwoj; stymulowak rozwoj dziecka we wszystkich sferach jego aktywnoici; dobra6 zabawki i pomoce do zabaw z dziekmi; stworzyt wlaiciwe kontakty interpersonahe oraz efektywme ko~nunikowak siq z dzieckiem, jego opiekunami, wsp6lpracownikami; okreilik czynniki spoteczne sprzyjajqce i zagraiaj%ce zdrowiu; uniknqc oraz zidentyfikowak i wyeliminowak wplyw cqnmkow jatrogennych na przebieg choroby dziecka;

rozpoznak przyczyny i aninimalizowa6 wdryw wlasnych negatywnych emocji w kontakcie z chorym dzieckiem; zinterpretowak mechanizmy psychologiczne wystqpujqce w mdej grupie spolecznej; przedstawik sposoby rozwiqzywania konfliktow w grupie wsp63pracownik6w; zbadaC, przeanalizowac i oceni6 zaburzenia rozwoju psychoruchowego dziecka; scharakteryzowac specyficzne dzidania terapeutyczno-wychowawcze podejmowane w chorobie dziecka; okreSli6 zasady i metody nauczania oraz dobra6 odpowiednie Srodki dydaktyczne. Wyiej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowai: i poinfonnowat o nich shchaczy. Sprawdzanie osiqgniqi. shchaczy moha przeprowadzii: w fonnie pisemnej,

ustnej oraz zadari praktycznych za pomocq: - pytari problemowych i polecen; - testbw dydaktycznych o r62nej formie zadah, np. wielohotnego wyboru,

z luk% uzupehien, kr6tkiej odpowiedzi, - ukierunkowanej obsenvacji czynnoSci shchaczy podczas wykonywania zadari

formulowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, ktorq naleiy przeprowadzik przed procesem ksztdcenia.

Uwagi szczegdlowe

Temat 1

NaleQ uzasadnik koniecznoSC wprowadzenia wiedzy psychologicznej do przygotowania zawodowego ortoptystki (ortyptysty), okreSliC przedmiot badari psychologicznych, szczegolnie podkreilajqc zwiqzek czlowieka ze Srodowiskiem. Nauczyciel powinien wskazaC zakres kompetencji psychologicznych ortoptystki (ortoptysty).

Temat 2

Naleiry dokonac og6lnej charakterystyki procesow psychicznych i cech osobowoSci czlowieka.

TreSci szczeg6lowe powinny stanowiC tematycmqpodbudowe ulatwiajqcq zrozumienie mechanizmu procesow psychicznych u dziecka.

Teorie osobowoSci mokna przedstawit w ujeciu regulacyjnej teorii osobowoSci J. Reykowskiego.

Szczegolnq uwagq naleiy zwrociC na ksztaltowanie umiejqtnosci organizowania nauki wlasnej. W samoksztalceniu poloiyt: nacisk na wniejqtnoik trafnego wybom literatury, sporzqdzanie notatek bibliograficznych.

Temat 3

Szczegolny nacisk naleiy poloiyC na specyfikq rozwoju procesow poznawczych i emocjonalnych wymkajqcq z ograniczen spowodowanych wadami wzroku. Szkroko omowik ksztaltowanie motywacji do zachowati zdrowotnych z uwzglqdnieniem moiliwoSci percepcyjnych dziecka. WykazaC znaczenie zabawy w rozwoju dziecka oraz zwrociC (wage na samodzielne przygotowywanie przez sluchaczy konspektow do roinego rodzaju zabaw.

Metody poznawania psycl~iki dziecka powinny wnoiliwik sluchaczom dokonanie oceny poziomu rozwoju badanego dziecka, ze szczegolnym uwzglqdnieniem jego percepcji wzrokowej.

Temat 4

Szczegolnq uwagq naleiy zwrociC na potrzeby dziecka chorego, ich specyiike oraz skutki niezaspokojenia potrzeb przejawiajqce siq m.in. w postaci choroby sierocej.

Ksztaltowaniu umiejqtnoSci komunikowania siq z dzieckiem chorym, jego rodzicami i wspctlpracownikami naleiy poSwiqciC oddzielne kwiczenia. Wyrnagajq one od nauczyciela bardzo dobrego kontaktu ze shchaczami i praktycznego przygotowania.

Inforrnacje o lnozliwoSci oddzialywania na postawy ludzi oraz ich zaprezentowanie na cwiczeniach z jednoczesnyrn doborem odpowiedniej argumentacji majq ogromne znaczenie w nauce ksztaltowania postaw prozdrowotnych.

Wai;nq umiejqtnoSci% ktorej ksztaftowaniu nauczyciel powinien poiwiqcik wiqcej uwagi jest umiejqtnoSC unikania i rozwiqywania konfliktow.

Temat 5

Szczegolnego podkreilenia wylnaga postqpowanie terapeutyczno- wychowawcze z dzieckiem z zaburzeniami percepcji wzrokowej. ~wiczenia poiwiqcone temu zagadnieniu powinny by6 poprzedzone starannym przygotowaniem zar6wno nauczyciela, jak i sluchaczy.

Temat 6

Ze wzglqdu na roaorodne zadania pehione przez ortoptystkq (ortptystq), jak: ksztdcenie personelu pomocniczego, organizowanie szkolen wewn~trzzakladowycl~, wychowanie zdrowotne pacjentow i ich rodzicow itd., tematykq tego dziah powinny stanowiC najczqSciej stosowane ~netody nauczania, zasady i Srodki dydaktyczne, ktorych spos6b wykorzystania ~noie by6 zaprezentowany podczas zajqC praktycznych.

4. PODSTAWOWE SRODKI DYDAKTYCZNE

Plansze Schematy Foliogramy Druki kwestionariuszy do badania psychiki dziecka Rzezrocza Filmy wg katalogow PZWL, CEZAS, FILMOS

5. LITERATURA

1. Chlopkiewicz M.: OsobowoSC dzieci i mlodzieiy. Warszawa: WSiP 1987 2. Hurlok M.: Ro&@ dziecka. Warszawa: PWN 1985 3. Jarosz M.: Psychologia lekarska. Warszawa: PZWL 1988 4. Mellibruda J. : Ja - Ty - My. Warszawa: Nasza Ksiqgamia 1986 5. Mika St.: Psychologia spdecna. Warszawa: PWN 1981 6. Nartowska H.: Op6;jlienie i dysharmonia rozwoju dziecka. Warszawa: WSiP

1983 7. Przetacznik-Gierowska M., Makielto-Jaria G.: Psychologia ronvojowa

i wychowawcza wieku dzieciqcego. Warszawa: WSiP 1992 8. Przetaczaik-Gierowska M., MakieHo-Jaria G.: Podstawy psychologii ogolnej.

Warszawa: WSiP 1989 9. Putkiewicz Z., Dobrowolska B., Kuklowicz T.: Podstawy psychologii,

pedagogh i socjologii. Warszawa: PZWL 1984 10. Skorny Z.: Psychologia wychowawcza dla nauczycieli. Warszawa: WSiP

1987 11. Zaborowski Z.: Rodzina jako grupa spdeczno - wychowawcza. Warszawa:

Nasza Ksiqgamia 1986 12. Zgrychowa I., Bukowska M.: Chore dziecko chce siq bawic. Warszawa:

WSiP 1982

Literature naleiy aktualizowaC w miare pojawiania siq nowych publikacji.

14

MEDYCYNA ZAPOBIEGAWCZA

W wyruku zorganizowanego procesu ksztalcenia stuchacz powinien urnieC:

przedstawiak role i kierunki dzidari profilaktycznych w ochronie zdrowia jednostki i spdeczehstwa; olueilac przyczyny powstawania i drogi rozpowszechniania sie chorob, ze szczegolnym uwzglqdnieniem roli c@ow ekologicmych; wyjainiac w t h e skutki dzidalnoici czlowieka w Srodowisku naturalnym i zwiqzane z tym zagroienia dla zdrowia; charakteryzowak aktualnq sytuacje zdrowotna, ludnoici polskiej oraz wahiejsze metody oceny stanu zdrowia; przedstawiak aktualne zalozenia i modele organizacji opieki zdrowotnej w kraju; wyjainiak istote i znaczenie badari profilaktycmych, promowania zdrowia i profilaktyki chbr6b oraz wskazywak doniosloiC dzidah profilaktycznych w pracy ortoptystki (ortoptysty); rozpowszechniak ideq promocji zdrowia i propagowac zachowania prozdrowotne w dostqpnym sobie zakresie.

2. TRESCI NAUCZANIA

Podzial treSci nauczania

Temat 1: WiadomoSci wstcpne

a zdrowie czlowieka

Istota medycyny zapobiegawczej. Profilaktyka a terapia. Podstawowe pojqcia profilaktyki.

Czynniki ksztahjqce stan zdrowia populacji.

5 .

Temat 2: Srodowisko zewnetrzne a zdrowie czlowieka

~rodowisko naturalne a stan zdrowia jednostki i spoleczenstwa. Drobnoustroje: bakterie, wirusy, riketsje, bakteriofagi - ich rozwoj,

charakterystyka chorob zakaknych. Imrnunologia. Gl6wne zasady DDD i charakterystyka stosowanych metod i Srodkow.

oceny Aktualne modele organizacji opieki zdrowotnej spoleczenstwa

Do dyspozycji na~~czyciela Razem

Razem w cyMu nauczania

6

4 17 66

-

-

6

4 2 10

19 76

Powietrze - skiadniki, rola. Higiena ukladu oddechowego. Definicja pojqC: pogoda, kliiat, maluo- i rnikrokliat. Wplyw klirnatu na stan zdrowia czlowieka.

Woda i gleba - znaczenie gospodarcze i zdrowotne. Rola wody i gleby w laricuchu epidemiologicznym. ~ r 6 d l a zaopatrzenia w wodq.

~rodowisko miejskie - zagroienia zdrowia w osiedlach ludzkich i mieszkaniach.

ZywnoiC i iywienie. Nieprawidlowe iywienie i jego nastqpstwa. Choroby cywilizacyjne. Produkt spoiywczy jako potencjalne ir6dlo zatruk

pokarmowych - zasady kontroli.

Temat 3: Wybrane kierunki dzialan profilaktycznych

Ksztaltowanie zachowah zdrowotnych. Rola i zadania oiwiaty zdrowotnej. Ochrona zdrowia dziecka i mlodzie2y. Metody kontroli ronvoju tizycznego i stanu zdrowia dziecka. Higiena *cia dziecka i higiena procesu nauczania.

Zasady prawidlowego iywienia z uwzglqdnieniem odrqbnoici w iywieniu dziecka. Skladniki pokarmowe, normy zapotrzebowania. Poprawnie zestawiony jadlospis.

Higiena pracy i wypoczynku - podstawowe pojqcia. Szkodliwoici zawodowe i zasady ich eliminowania.

Higiena zaklad6w smby zdrowia. Zakaienia wewnqtrzszpitalne i kierunki ich eliminowania. Aseptyka i antyseptyka. Rezirn sanitarny sali operacyjnej.

1. DokonaC przeglqdu podstawowych irodk6w audiowizualnych i materidbw pomocniczych stosowanych w oiwiacie zdrowotnej, przygotowa6 zestawy tematyczne do zajeC z dzieCmi.

2. DokonaC an* bad& bilansowych i przesiewowych w ocenie rozwoju i stanu zdrowia dzieci i mlodzieq.

3. ZaplanowaC i oceni6 jadlospis.

Temat 4: Stan zdrowia ludnokci i metody jego oceny

Epidemiologia - definicja, pojqcia. Epidemiologia chor6b zakainych i niezakainych. Stan zdrowia ludnoSci polskiej.

Choroby o znaczeniu spdecznym, cywilizacyjnyrn - kierunki zapobiegania.

DokonaC analizy sytuacji zdrowotnej ludnoSci polskiej oraz oceniC jq na podstawie dokumentacji statystycznej.

Temat 5: Aktualne modele organizacji opieki zdrowotnej spoleczenstwa

Aktualny model organizacyjny opieki zdrowotnej. Miejsce ortoptystki (ortoptysty) w schemacie organizacyjnym. Rzqdowy progan opieki zdrowotnej nad matkq i dzieckiem.


Godziny te sq przeznaczone na omowienie tematow nie objqtych programem, ale SciSle z nim zwiqzanych i wymkajqcych z rozwoju nauki w tej dziedzinie.

3. UWAGI 0 REALIZACJI

Jednym z podstawowych kierunkow wsp6lczesnej medycyny jest dzidalnoSC profilaktyczna. Zabiegi zmierzajqce do utrzymania iAub zwiqkszenia potencjah zdrowia, jakim dysponujq jednostki i spdeczenstwo jako caloSC, winny stanowi6 glowne terytorium zawodowej aktywnoSci pracownikow sluiby zdrowia.

Promowanie zdrowia i profilaktyka chorob sq wyzwaniem, przed ktorym staje rowniez ortoptystka (ortoptysta), jako profesjonalista w dziedzinie ochrony zdrowia.

Medycyna zapobiegawcza, realizowana jest w I semestrze ksztalcenia zawodowego. Nauczyciel przedmiotu ma przygotowac sluchaczy do Swiadomego podejmowania dzialari z zakresu profilaktyki na rzecz szeroko pojqtego krodowiska spdecznego.

Podstaw3 tego wymiaru zawodowej dzialalnoSci ortoptystki (ortoptysty) jest wyposaienie w nowoczesnq wiedzq og6lnomedycznq niezbqdnq do zrozumienia pozytywnych i negatywnych oddzialywari czymuk6w Srodowiskowycli na czlowieka, a takze dotyczqcq organizacji systemu opieki zdrowotnej.

Poznanie podstaw medycyny zapobiegawczej jest warunkiem opanowania przez sluchaczy umiejqtnoici niezbednych w propagowaniu i praktycznym stosowaniu zasad promocji zdrowia i profilaktyki chorob.

W wyniku realizacji tceSci programowych shchacze powi~lni wykazywak takie nastqpujqce postawy:

zrozumienia koniecznoSci i znaczenia realizacji dzidab profilaklycznych w sposob profesjonalny, wykorzystujqcy zawodowq wiedze i umiejqtnokci;

odpowiedzialnoki za stan zdrowia wlasnego, pacjentow i ich rodzin oraz innych os6b ze Srodowiska zawodowego i pozazawodowego. Program przedmiotu zawiera treSci nauczania przedstawione jako dzialy

tematyczne wypelnione luinymi haslami progranowymi wraz z orientacyjnq liczbq godzin. Majq one stanowik wskazowkq dla nauczyciela, ktory, planujqc przebieg procesu dydaktycmo-wychowawczego, winien samodzielnie zdecydowae o zakresie i kolejnoici realizowanych zagadnien, przeznaczanym na nie czasie.

Przyszli absolwenci majq by6 Swiadomi wagi dziatari podejmowanych na rzecz utrzymania iAub wzmacniania zdrowia, miejsca, jakie winny zajmowa6 w tej sferze dzialalnobi oraz wlasnych zadari zawodowych.

Medycyna zapobiegawcza jest przedmiotem, w kt6rym z jednej strony wykorzystuje siq wiadomoSci i urniejqtnoici opanowane przez sfuchaczy na zajeciacli z anatomii i fizjologii, psychologii oraz w szkole Sredniej, z drugiej zaS daje podstawy do dalszego przygotowania zawodowego. Realizacja treSci programowycl~ wymaga Scislej i systematycmej korelacji z treiciami: pediatrii, chorob narzqdu wzrokq metod i technik pracy ortoptystki (ortoptysty).

Realizujqc program, naleiy w spodb szczegolny eksponowaC te zagadnienia, ktore bqdq bezpoirednio przydatne sluchaczom w pracy zawodowej. Wa&e znaczenie ma tu rowniei prawidlowy dobbr metod nauczania. Zaleca sie korzystanie raczej z metod aktywizujqcych, zwlaszcza problemowych, kt6re nie tylko zwiqkszq udzial sluchaczek w procesie nauczania-uczenia siq, pozwolq nabyC umiejqtnoSC samodzielnego zdobywania wiedzy, tak w m q w poiniejszym doksztalcaniu i doikonaleniu zawodowym, ale takie umoiliwiq im poznanie najskuteczniejszych metod nauczania, ktbre bqdq mogly same wykorzysta6 w swojej przysdej pracy zawodowej.

Waine jest r6wniei umiejqtne stosowanie Srodkow dydaktycznych, bogate ilustrowanie przekazywanych treici materialami graficmymi i innymi pomocani, co znacznie usprawnia i zwiqksza skutecznoSC procesu nauczania-uczenia siq. W ramach przygotowania zawodowego nauczyciel moze zleciC slucl~aczom wykonanie czqici pomocy dydaktycmych. Stanowi to bowiem jednq z praktycznych form nauczania oiwiaty zdrowotnej.

Bardzo w m y m zadaniem nauczyciela jest ewaluacja, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrebnionych cel6w ksztalcenia osiqgniq6 shchaczy.

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i byc prowadzone wedlug uprzednio sprecyzowanych layteriow i wymagari.

OgoIne kryteria oceny wiadomoSci i umiejqtnoici nabytych przez shchaczy powinny stanowiC nastqpujqce czynnoici:

wyjaSniC istotq medycyny zapobiegawczej; zxb2nicowaC procesy promocji zdrowia, profilaktyki i terapii oraz wyjaSniC podstawowe pojqcia profilaktyki;

wyszczegoInik czynniki determinujqce stan zdrowia populacji i wyjaSniC wplyw czynnik6w Srodowiskowych na stan zdrowia czlowieka; scharakteryzowak pozytywne i negatywne oddzialywanie na organizm czlowieka nastgpujqcych czynmkow Srodowiskowych: - powietrza, - wody, - !&by, - drobnoustrojow, - elenientow Srodowiska miejskiego, - m o i c i i iywienia;

wyjainik zasady profilaktyki w zwalczaniu chor6b; scharakteryzowak glowne kierunki dzialari profilaktycznych: - organizacji oclvony zdrowia dzieci i mlodzieiy, - ksztaltowania prawidlowego stylu iywienia, - higieny pracy i wypoczynk~~, - eliminacji szkodliwoSci zawodowych, - higieny zaHad6w s k b y zdrowia;

okreSlik podstawowe wymagania i zalecenia sanitarno-epidemiologicme, ze szczegolnym uwzglgdnieniem placowek s h b y zdrowia i obowiqzujqcego w nich reiimu sanitarnego; wyjainik i zastosowa6 podstawowe pojecia epidemiologii; okreSlik podstawowe czynda chorobotworcze chorob zakainych i n i e z a k ~ ~ c h ; ' wyszczeg6lniC drobnoustroje chorobotworcze i wyjaSnik mechanizm powstawania chorob zakainych oraz metody ich zwalczania; zastosowak podstawowe dzialania profilaktyczne, szczegolnie z zakresu profilaktyki okulistycznej i strabologicznej; scharakteryzowak i zastosowak r o b e metody i fomy popularyzacji ohwiaty zdrowotnej; urnotywowak i zmobilizowak pacjentow i ich rodziny, wsp6lpracownikow oraz innych ludzi do prozdrowotnych zachowari w codziennym iyciu; przedstawik cele ochrony zdrowia jednostki i spdeczenstwa; scharakteryzowak aktualny model organizacyjny opieki zdrowotnej; okreSliC miejsce ortoptystki (ortoptysty) w schemacie organizacyjnyn opieki zdrowotnej; przeandizowak i zinterpretowak aktualnq sytuacjg zdrowotnq polskiego spdeczenstwa; scharakteryzowak kierunki zapobiegania chorobom o znaczeniu spolecznym i chorobom cywdizacyjnym; przeprowadzik w sposob staranny i dokladny edukacjq zdrowotna, w miejscu pracy i poza nim;

zapobiegac zakaieniom wewnqtrzszpitalnyln i przestrzegak reiimu sanitarnego obowipjqcego zaklady s u b y zdrowia. Wyzej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowak i poinformowac o nich sluchaczy. Sprawdzanie osiqgniqc siuchaczy moina przeprowadzik w fonnie pisemnej,

ustnej oraz zadari praktycznych za pomocq: - pytari problemowych i polecen; - testow dydaktycmych o r h e j fonnie zadari, np. wielokrotnego wybon~,

z luk% uz'upelnien, krotkiej odpowiedzi, - ukierunkowanej obsenvacji czynnoici sluchaczy podczas wykonywania zadari

formdowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, ktorq naleiy przeprowadzik przed podjeciem procesu ksztatcenia.

Uwagi szczegdlowe

Temat 1

Naleiy om6wik zadania medycyny zapobiegawczej w zwalczaniu chorob. Poniewai temat obarczony jest stosunkowo duiq liczbq definicji i okreilen, wymaga zastosowania roinorodnych form prowadzenia zajqc oraz popierania treici teoretycznych praktycznymi przyktadami, co zmobilizuje siuchaczy do samodzielnego my3lenia.

Temat 2

Naleiy wykazak pozytywnq i negatywnq role poszczeg6lnych czynwk6w Srodowiskowych w iyciu czlowieka. Szczeg6lnq uwage naleky zwracak na wspolczesne zagroienia ekologiczne dla ustroju czlowieka oraz na koniecznoik minimalizacji ich szkodliwego dzialania.

Temat 3

Omawiane w tym dziale kiemnki dzialah profilaktycznych naleiy ahalizowac i dostosowywak do profilu ksztalcenia i potrzeb sluchaczy. Podstawowym kierunkiem dzialari profilaktycznych jest ksztaltowanie poprawnych zacl~owah zdrowotnych z wykorzystaniem roinych metod dzialania, pomocy naukowych i potrzebnego sprzqtu audiowizualnego.

Niektore tematy powinny by6 realizowane w spos6b praktyczny, np.: zagadnienie zasad prawidlowego iywienia wymaga zaprezentowania zestawow racji pokarmowych, obliczania zapotrzebowania na energiq i niezbedne sldadniki pokarmowe, ukladania jadlospisu, oceniania poprawnoici jadlospisow itd.

Uwagq naleiy zwrociC na doktadnoSC w przeprowadzaniu bad^ bbansowych i przesiewowych dzieci, glbwnie dotyczqcych n w d u wzroku i widzenia, kt6re sq treSciq Cwiczen.

Tematy 4 i 5

Dzialy te majq zapoznaC shchaczki z podstawani epidemiologicznej oceny stanu zdrowia populacji oraz kierunkami organizacji opieki zdrowotnej.

Praca w Srodowisku dzieciecym wymusza znajoinoSC chorob zakainych, (glownie dzieci~cych) oraz niektorych chor6b niezakainych o znaczeniu spolecznyrn.

Szczegolnej i biezqcej aktualizacji wymagajq treici dotyczqce podstaw organizacji opieki zdrowotnej, ktorej zalozenia sq obecnie przedmiote~n wielu dyskusji i zmian.


Plansze, broszury, foldery Foliogramy Fazogramy Przyrzqdy pomiarowe: termometry, barometry, psychometry i inne Filmy dydaktyczne

5. LITERATURA

1. Anusz Z.: Wobiologia i parazytologia lekarska. Warszawa: PZWL 1983 2. Anusz Z.: Podstawy epidemiologii i klirliki chorob zakahych. Warszawa:

PZWL 1989 3. Charonska E.: Nauczanie zdrowia. Warszawa: CMDNSSZM 1993 4. Karski J.: Promocja zdrowia. Warszawa: PZWL 1994 5. Karski J.: Promocja zdrowia. Warszawa: CMDNSSZM 1994 6. Korczak C.: Higiena - ochrona zdrowia. Warszawa: PZWL 1994 7. Szewczyhski J., Skrodzka Z.: Higiena iywienia. Warszawa: PZWL 1990 8. Wojciechowski 1.: Ekologiczne podstawy ksztaltowania Srodowiska.

Warszawa: PZWL 1987 9. Zdrowie dla wszystkich w 2000 roku. Praca zbiorowa. Warszawa: PZWL

1987

Literature naleiy aktualizowac w miare pojawiania sie nowych publikacji.

22

PIERWSZA POMOC

1. SZCZEGOLOWE CELE KSZTAECENIA

W wyniku zorganizowanego procesu ksztdcenia shchacz powinien umiec:

przedstawiac najczqiciej wystqpujqce stany zagrozenia zdrowia i iycia z j&ni w pracy zawodowej moze zetknqc siq ortoptystka (ortoptysta);

* oceniac stopien zagroienia *cia w naglych wypadkach; dobierak wlaiciwe metody i Srodki ratujqce iycie; przeprowadzaC wlaiciwq akcjq ratowniczq i udzielak pierwszej pomocy przedlekarskiej w sytuacji naglego zachorowania lub wypadku w miejscu pracy; przedstawiac zasady postqpowania, podejmowak i kierowac akcjqratowniczq w razie naglego zachorowania lub wypadku poza miejscem pracy; przedstawiak i stosowac metody udzielania pienvszej poinocy w przypadku uszkodzen i obraien galki ocmej i oczodoh; wspMdziaIa6 z zespolem ratownikbw w sytuacjach wymagajqcych udzielenia profesjonalnej pomocy przedlekarskiej; stosowac w realizacji wlasnych zadari zasady etyki zawodowej oraz wykazywak poczucie odpowiedzialnoici za zdrowie i iycie pacjentbw.

23

2. TRESCI NAUCZANIA

Podzial treici nauczania

Temat 1: Pierwsza pomoc przedlekarska

LP .

Ocena stanu poszkodowanego i ustalanie planu dzidania. Rodzaje naglych wypadkow. Zasady udzielania pienvszej pomocy. Transport poszkodowanego. Glbwne rniejsca wypadkbw. Obowi- ortoptystki (ortoptysty) w organizacji pienvszej pomocy.

Postqpowanie w przypadku poraienia prqdein elektrycznym, utoniqcia, uduszenia, udaru slonecznego, omdlenia, padaczki.

Rodzaje krwotok6w. Wstrzqs krwotoczny. Postqpowanie w przypadku krwotok6w. Opatsywanie ran.

Rodzaje zlamari. Postqpowanie w przypadku zlamari, zwichniqC i skrqcenia staw6w. Metody unieruchamiania. Postqpowanie przy urazach twarzy i glowy oraz kqgoshpa. Transport chorego w przypadku zlamania. Pienvsza pomoc w sthczeniach i otarciach, glownie u dzieci.

Przyczyny oparzen i odmrozen. Stopnie oparzen i o&nroien. Pienvsza pomoc.

1.Zaloi;yC opatrunki. 2. ZatamowaC krwotoki. 3. UnieruchomiC konczynq po urazie. 4. PrzetransportowaC poszkodowanego.

Tematy

Semestr I1 2 godziny tygodniowo

Onentacyjna liczba godzin

1. 2.

3.

4.

5.

Zajqcia teoretycme

Pienvsza pomoc przedlekarska Postqpowanie w zatrzymaniu kreenia i oddechu Pienvsza pomoc przy zaburzeniach ze strony przewodu pokarmowego Udzielanie pienvszej pomocy w przypadku obraien w obrqbie oczodol-u Aseptyka


~wiczenia

Razem w cyklu nauczania

Ogblem

10 2

3

2

2 2

2 1

7 4

-

4

2 -

17 6

3

6

4 2

17 3 8

Temat 2: Postqpowanie w zatrzymaniu krqkenia i oddechu

Przyczyny zatrzymania kreenia i oddechu. Przywracanie oddechu u czlowieka doroslego i dziecka. Zewnqtrzny mas& serca. Metody sztucmego oddychania.

WykonaC sztuczne oddychanie i masai serca.

Temat 3: Pierwsza pomoc przy zaburzeniach ze strony pnewodu pokarmowego

Pienvsza pomoc w zatruciach pokarmowych. Postqpowanie w przypadku krwotoku wewnqtrznego, kolki wqtrobowej, nerkowej, tzw. ostrego brzucha. Zatrucia Srodkarni chemicznymi.

Temat 4: Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku obraieri w obrebie oczodoh

Metody udzielania pienvszej pomocy w przypadku uszkodzen i obraien galki ocznej i oczodolu: cialo obce, urazy mechanicme, oparzenia, stluczenia i z h a n i a . Metody usuwania cial stdych z g& ocznej, spojowek.

1 . Wykonac phkanie worka spoj6wkowego. 2. Odwrocic powiekq. 3. ZaloiyC maSC i zakropliC oko. 4. ZdoiyC opatrunek na oko.

Temat 5: Aseptyka

Pojqcie aseptyki. Aseptyka i antyseptyka. Sterylizacja.

WykonaC zabiegi z wykorzystaniem materialow i sprzqtu jalowego.


Godziny te przeznacza siq na ornowienie tematow nie objqtych programem, lecz SciSle z nirn zwiqanych, a wynkajqcych z romoju nauki w tej dziedzinie.


Szczegolny charakter pracy ortoptystki (ortoptysty) sprawia, i e niejednokrotnie moie ona (on) stanq6 wobec potrzeby udzielenia natychmiastowej pomocy przedlekarskiej. Rowniez szybki postqp technicmy zwigksza mozliwoSC wystqpienia naglego zagrozenia zdrowia lub iycia, sprzyja r&ego rodzaju wypadkom, katastrofom, zachorowaniom. Ortoptystka (ortoptysta), jako fachowy pracownik sluiby zdrowia zobowizgany jest w takiej sytuacji do iorganizowania i udzielenia pomocy wszystkim potrzebujqcym.

Celem nauczyciela przedmiotu jest przygotowanie shchaczy do iwiadczenia profesjonalnej pomocy przedlekarskiej osobom, ktorych zdrowie lub iycie zostato zagroione, zarowno w warunkach pracy zawodowej, jak i w sytuacjach pozazawodowych.

Zadaniem nauczyciela przedmiotu jest w i ~ c wyposaienie shchaczy w nowoczesn% praktycznie uzytecznq wiedzq i umiejqtnoici pozwalajqce na precyzyjne i trahe rozpoznanie sytuacji zagrozenia iycia, ocenq stopnia jego zagroienia oraz zaplanowanie i udvelenie fachowej pomocy przedlekarskiej.

Szczegblnyrn zadaniem jest ksztaltowanie niezbqdnych w zawodzie ortoptystki cech osobowoSci i postaw, mlaszcza tych, More sq konieczne, aby nieSC skutecznq pomoc w sytuacjach zagraiajqcych iyciu lub zdrowiu.

W wyniku realizacji treici programowych sluchacz powinien wykazywak nastqpujqce postawy:

odpowiedzialnoSci za iycie i zdrowie powierzonych opiece pacjentow oraz za skutki wlasnych dzidari w kontakcie z pacjentami, ich rodzinami i wspbfpracownikami; gotowoici niesienia natychmiastowej i skutecznej polnocy w sytuacjach nagtych; dokladnoSci, rzctelnobi i sumiennoici w realizacji wlasnych zadati; odpowiedzialnoici za stan wiedzy i fachowych umiejqtnoici. Przedmiot jest realizowany w drugim seinestrze ksztalcenia zawodowego,

przed rozpoczqciem zajqc praktycznych. Prawidiowa realizacja wymaga icislej korelacji z treiciami innych przedrniotow: anatomii i fizjologii, psychologii, chorbb narzqdu wzroku, metod i technik pracy ortoptystki. Zajqcia powinny przebiegac w fonnie wykladow, na ktbrych omawiane sq zagadnienia teoretyczne oraz Cwiczek prowadzonych w malych grupach, podczas ktorych sluchacze opanowujq umiejqtnoici praktyczne.

Zawarte w programie treici nauczania ujete w dzialy tematyczne z wyszczegbhonymi haslami programowyni i orientacyjnq liczbq godzin stanowiq wskazowkq dla nauczyciela organizujqcego proces dydaktyczny. Nauczycielowi pozostawia siq swobodq wyboru kolejnoici i zakresu realizowanych dzidow i hasel oraz przeznaczanego na nie czasu.

W realizacji przedmiotu naleiy zwrocib szczegolnq uwagq na praktycznq stronq nad& aby shchacze wykorzystujqc najnowszy sprzqt medyczny oraz os iwqc ia medycyny opanowali w sposob bezblqdny najbardziej skuteczne sposoby i metody niesienia pomocy.

Dlatego duke znaczenie ma prawidiowy dobor irodk6w dydaktycmych. Dobrze wyposaiona pracownia do Cwiczen oraz zastosowanie fantomow, plansz, przeaoczy i filmow ulatwi opanowanie niezbqdnych umiejqtnoici intelektualnych i praktycznych.

Bardzo wainyrn zadaniem nauczyciela jest ewaluacja, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych celow ksztalcenia o s i w q b shchaczy.

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 prowadzone wedhg uprzednio sprecyzowanych kryteriow i wymagati.

Ogitlne kryteria oceny wiadomoici i umiejqtnoici nabytych przez shchaczy powinny stanowik nastqpujqce czynnoici:

wskaza6 najczqiciej wystqpujqce zagrozenia zdrowia i nagle wypadki, ze szczegolnym uwzglqdnieniem tych, z ktbryrni moze sic zetknq6 w pracy zawodowej ortoptystka (ortoptysta); oceniC stopien zagrozenia zdrowia i @cia (stan chorego, poszkodowanego) na podstawie obsenvacji objawow przedmiotowych i podmiotowych; wyjaini6 mechanizmy zaburzen czynnoici oraz zatrzymania kr@enia i oddychania; zbada6, przean+zowaC i wlaiciwie zinterpretowa6 wyniki badania ukladu kr@enia i oddychania, stanu iwiadomoici; przedstawii: sposoby udzielania pierwszej polnocy przedlekarskiej i ustali6 prawidowy plan dzialania w sytuacji naglego zachorowania lub wypadku, dobra6 prawidiowe metody dzialania i zapewnic skutecznqpomoc w zagrozeniu zdrowia lub @cia, w rohych warunkach pracy i w sytuacjach pozazawodowych; wykona6 sztuczne oddychanie metodami bezpnyrzqdowymi, z zachowaniem zasad aseptyki, u doroslego i dziecka; wykonai: zgodnie z zasadami zewnqtrzny masai serca u doroslego i dziecka; skontrolowa6 skutecmoik dzidah ratowniczych; przedstawik postqpowanie z czlowiekiem nieprzytomnym, zastosowa6 uloienie bezpiecme (boczne ustalone), wyjaini6 zasady przenoszenia i transportowania nieprzytomnego; zaopatrzyk rany i zatamowab krwotoki z zastosowaniem podqcznych Srodkow i prowizorycznych sposob6w; rozpoznaC i unieruchomii: damania, zastosowa6 specjalistycme i prowizoryczne sposoby unieruchamiania zlamari; przedstad spos6b postqpowania w przypadku podejrzenia uszkodzenia krqgoslupa;

przedstawic sposbb holowania tonslcego; wykonai phkanie ucha zewnqtrznego; zabandaiowak poszczeg6lne czeici ciala; przedstawik sposob postqpowania w zatruciach robymi irodkami trujqcymi; przedstawik zasady organizowania i/lub udziah w niesieniu pienvszej poinocy w przypadku klqsk iywiolowych, katastrof; zastosowak zasady i metody aseptyki i sterylizacji; przedstawik metody i udzielac pienvszej pomocy w przypadku obraien i uszkod(ze6 ga&i ocznej i oczodoh, w sytuacji: - obecnoici ciala obcego, - urazow mechanicznych, - oparzenia, - sthczenia, - zlamania;

wykonak plukanie worka spojowkowego; odwrocic powiekq; d o i y k maSc i zakroplik krople do oka; zalokyk opatrunek na oko. Wyzej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowak i poinformowak o nich sluchaczy. Sprawdzanie osiqgniqk shchaczy moha przeprowadzik w fomie pisemnej,

ustnej oraz zadari praktycnych za pomocq: - pytah problemowych i polecen; - testow dydaktycznych o rohej formie zadari, np. wielokrotnego wyboru,

z luk% uzupehien, krotkiej odpowiedzi, - ukierunkowanej obserwacji czymoici shchaczy podczas wykonywania zadari

fomdowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treSci

nauczania, ktorq naleiy przeprowadzic przed podjqciem procesu ksztdcenia.

Temat 1

Dzial ten dotycq zagadnien ogolnych oraz postqpowania w niektorych przypadkach urazowoici i naglych wypadkbw. Szczeg6ln;l uwagq naleiy zwrocik na te sytuacje, z ktorymi sluchacz moze zetknqc siq w pracy zawodowej.

Temat 2

Szczegoinq uwagq naleiy zwrocii: na przeprowadzenie Cwiczen sztucznego oddychania i zewnqtrznego masaiu serca. Shchacze powinni samodzielnie i bezblqdnie wykonywak ww. zabiegi ratujqce iycie, poshgujqc siq fantomem.

Temat 3

Z uwagi na specyfikq pracy ortoptystki (ortoptysty), ktora(y) glownie zajmuje sie dziekmi, naleiy dokIadnie omowii: zagadnienia zatrui: pokannowych i zatruC srodkami chernicnymi.

Tematy 4 - 5

Zagadnienia tych dzialow naleiy realizowai: w Scislyln kontakcie z nauczycielem prowadzqcym przedmiot metody i techniki pracy ortoptystki, bowiem podczas Cwiczen shtchacze moga, opanowac urniejqtnoSci potrzebne w pracy zawodowej.

Plansze ,'

Przezrocza Foliogramy Sprzqt stosowany podczas udzielania pienvszej pomocy ~rodki i sprzet stosowany w aseptyce i antyseptyce

5. LITERATURA

1. Chrzqszczewska A,: Bandaiowanie. Warszawa: PZWL 1991 2. Dziak A,, Dziak M., Kaminski B.: Pienvsza pomoc. Podqcznik dla Srednich

szk& medycznych. Warszawa: PZWL 1988 3. Garmada L.: Podrqcznik pienvszej pomocy. Warszawa: PZWL 1993 4. Kqcik T.: Technika badah i zabiegow ocznych. Warszawa: PZWL 1994

29

OPTYKA

W wydc~i zorganizowanego procesu ksztalcenia sluchacz powinien umieC:

wyjaSniaC budowe i przeznaczenie roinego rodzaju szkiel okularowych; odczytywac szkla, dobierai: s&la i pryzmaty; stosowak aparaty do odczytywania szkiel okularowych; rozroiniac rodzaje i prawidlowo stosowac pryzmaty; wykazywak odpowiedziahoSC za skutki wlasnych oddzialywab w kontakcie z ludimi oraz za poziom wykonania powierzonych zadari.


Temat 1: Wprowadzenie do przedmiotu

Zarys historii optyki. Wklad uczonych polskich w dziedzinie optyki. Firmy produkujqce elementy optyczne w Polsce i Swiecie. Najnowsze osiqgniqcia optyki. Zakres wsp6lpracy optyk6w z lekarzarni. Znaczenie podstawowych wiadomoSci z optyki.

Temat 2: Rodzaje szkiet okularowych

Rodzaje soczewek, tworzenie obraz6w przez soczewki dodatnie i ujemne. Moc soczewki, definicja dioptrii. Uklady zlozone z dw6ch soczewek. Aberracje soczewek.

Rodzaje szkiel okularowych: sferyczne, cylindryczne, toryczne, biofokale. Budowa i przeznaczenie.

Odczytywanie, zastosowanie frontofokometru (dioptriomierz) do odczytywania szkid. Typy aparat6w do odczytywania: Zeiss, Jena, Rodenstck, Ruka.

Szkla okularowe ochronne, zabezpieczajqce przed urazarni mechanicmymi iub szkodliwym dzialaniem promieni. Szkla przeciwsloneczne chroniqce oczy przed nadmiarem Swiatla widzialnego i nadfiolkowego przy duiym naslonecznieniu. Szkla fotochromatyczne o zmiennej przepuszczalnoSci iwietlnej.

1. Obejrzec obrazy otrzymane w soczewce dodatniej i ujernnej w zaleinoici od pdozenia przedmiotu.

2. OdczytaC szkla wszystkich rodzaj6w. 3. CwiczyC ustawianie osi w szldach torycznych. 4. ~ o k o & przeglqdu szkiel fotochrom&vy~h bialych i kolorowych. 5. DokonaC przeglqdu szkiel kontaktowych.

Temat 3: Pryzmaty

Rodzaje p1yzrnat6w, material z jakiego sa, wykonane, zastosowanie. Delinicja dioptrii pryanatycznej .

Pryzmat zaiamujqcy - budowa, okreilenie kqta lamiqcego. Prymaty odbijajqce - budowa, okreilenie kqta granicznego calkowitego

odbicia. Rodzaje pryzmat6w odbijajqcych. Szkla okularowe o dzialaniu pryzmatycmym do korelacji zezbw, oczoplqs6w. Charakterystyka pryunat6w przeznaczonych do leczenia wad wzroku. Zasady

stosowania i dobierania pryzmat6w.

dlwiczenia

1. Dobra6 odpowiednie pryunaty. 2. Dokona6 przeglqdu plansz przedstawiajqcych rozszczepienie iwiatla bialego

pryzmatem, rozszczepienie i syntezq iwiatla pryzmatem.

Temat 4: Dobieranie okular6w

Dobieranie odpowiednich opraw do przepisywanych szkiel ze zwr6ceniem uwagi na fakt, ze oprawy maja, sluzy6 za obsadq szkla okularowego oraz powinny by6 wygodne i estetyczne.

dlwiczenia

1. DokonaC podziah i dobra6 oprawy do r6inego rodzaju szkiel. 2. Dobra6 oprawy do odpowiedniego rozstawu irenic. 3. Dobra6 dozenie oprawy do twarzy.

Temat 5: Uklady powi$bzajqce

Lupy, lunety, lomety - budowa, przeznaczenie, wlaiciwoSci. Mikroskopy - budowa, przeznaczenie, wlaiciwobi, rodzaje.

Temat 6: Badanie refrakcji autorefraktometrem komputerowym

Typy autorefraktometr6w. Zasady dzialania. Metody badania obiektywnej i subiektywnej wady refkakcji.

dlwiczenia

1. PrzeanalizowaC i zinterpretowa6 wydu badati komputerowych. 2. Por6wna6 zapisy komputerowe z tradycyjnym zapisem recepty okularowej. 3. PrzeprowadziC testy astygrnatyczne w autorefraktometrze komputerowym

i przeanalizowak wydu. 4. PrzeprowadziC badania u dzieci i doroslych.


Godziny te przeznaczone sq na ombwienie te~natow nie objqtych programem, lecz SciSle z nim zwiqzanych, a wyrukajqcych z ronvoju nauki w tej dziedzinie.


Optyka sfanowi jeden z podstawowych przedmiotbw, w ramach ktorycll odbywa siq ksztdcenie zawodowe teoretyczne i praktyczne ortoptystek (ortoptystow).

Realizowana w pienvszym semestrze nauki winna wyposaiyk shchaczy w rzeteln% nowoczesna, wiedzq i umiejqtnoici pozwalajqce przyszlym absolwentom na Swiadomy udzial w leczeniu chorob narzqdu wzroku z wykorzystaniem roinego typu szkiel okularowych, pryzmatow, szkiel kontaktowych.

Poniewai prawidowy dob6r i stosowanie tego typu pomocy optycznych jest warunkiem uzyskania oczekiwanych wynikow leczenia, stqd optyka, przedmiot dostarczajqcy wiadomoici i pozwalajqcy ksztaltowak poiqdane umiejqtnoici, nabiera szczegolnego znaczenia. Ortoptystka (ortoptysta) musi by6 bowieln przygotowana(y) zar6wno do wspolpracy z lekarzem ordynujqcym odpowiedni sposob postepowania terapeutycznego, jak i do sarnodzielnej pracy obejmujqcej m.in. dobor i stosowanie pomocy optycznych oraz przygotowanie i nauczenie pacjentow korzystania z nich.

W wylllku realizacji treici programowych shchacz powinien rowniez wykazywac nastqpujqce postawy:

dokl-adnoici, slaupulatnoici i sumiennoici w wypekaniu powierzonych zadab oraz szacunku do pracy; odpowiedzialnoici za jakoik kontaktow miqdzyludzkich, stanowiqcych plaszczyznq wsp6lpracy w irodowisku zawodowym i pozazawodowym; odpowiedzialnoSci za skutki wlasnych decyzji i dzidari podejmowanych w kontakcie z pacjentami, ich rodzinami i wspolpracownikami. W realizacji przedmiotu naleiy wykorzystac wiadomobi, z zakresu: fizyki,

opanowane w szkole iredmej, anatornii i fizjologii dziecka oraz czerpak z jego treici w dalszym ksztdceniu zawodowym, np. podczas realizacji metod i technik pracy ortoptystki.

Zawarte w programie nauczania trebi, wraz z haslami programowymi i orientacyjnq liczbq godzin, sq propozycjq dla nauczyciela prowadzqcego przedmiot. Planujqc proces dydaktyczno-wychowawczy moie on samodzielnie zdecydowak o zakresie i kolejnoSci realizowanych zagadnien oraz o przeznaczanym na nie czasie, pamiqtajqc jednak, ze optyka jest jednym z whejszych przedmiotow przygotowujqcych do zawodu.

W realizacji prze&niotu duke znaczenie ma trafny dobor metod nauczania. Zagadnienia teoretyczne mogq by6 przekazywane w trakcie wykladow, ale wiqkszq wartoSC majq ~ L I metody aktyvvlzujqce, ktore zwiqkszq bezpokredni udzial shchaczy w procesie nauczania-uczenia siq.

UmiejqtnoSci praktycme natomiast winny by6 ksztaltowane podczas kwiczen, najlepiej w malych grupach, aby siuchacze opanowali je w stopniu optymalnyn.

Warunkiem skutecmej realizacji optyki jest tez wyposaienie sal w potrzebny do kwiczen sprzqt oraz stosowanie Srodkow dydaktycznych np. plansz, schematw tablic Snellena i in.

Bardzo wainym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych celow ksztalcenia osiqgniqk siuchaczy.

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 prowadzone wedlug uprzednio sprecyzowanych kryteriow i wymagah.

OgoIne kryteria oceny wiadomoici i urniej@noSci nabytych przez sluchaczy powinny stanowik nastqpujqce czynnoici:

okreSliC rodzaje soczewek; wyjaSniC mecharinn tworzenia obraz6w przez soczewki; wyjaSnik pojqcia: dioptria i dioptria pryzmatyczna; scharakteryzowak budowq i przeznaczenie roinego rodzaju szkiel okularowych; odczytak s&la okularowe przy Wciu dioptriomierzy rbinego typu; dobra6 i zastosowak szkla okularowe; przedstawik budowq i dzialanie pryzmatu; scharakteryzowak pryzmaty przeznaczone do leczenia wad wzroku; dobra6 i zastosowak pryzmaty; ronoisik &lady jedno- i dwuoczne; wyjainik budowq i zastosowanie ukladow powiqkszajqcych; przedstawik budowq, zastosowanie i zalety noszenia soczewek kontaktowych; zaprezentowak roine spsoby zakladania soczewek kontaktowych; zbadak refiakcjq przy ukyciu autorefiaktometrow komputerowych; zbadac, przeanalizowak i zinterpretowak wydu badania wad refiakcji; wsp6ldzialak z lekarzem w zapobieganiu, diagnozowaniu i leczeniu wad wzroku. Wyzej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowac i poinformowak o nich shchaczy. Sprawdzanie osiqgniqk shchaczy moina przeprowadzik w forrnie pisemnej,

ustnej oraz zadah praktycznych za pomocT - pytah problemowych i polecen; - testow dydaktycznych o r6inej formie zadah np. wielokrotnego wyboru, z luka,

wupelnieri, krotkiej odpowiedzi, - ukierunkowanej obserwacji czynnoici siuchaczy podczas wykonywania zadari

formulowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego s~rawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, kt6rqnaleiy przeprowadziC przed podjeciem procesu ksztalcenia

Uwagi szczegblowe

Temat 1

Na tle historycznym naleiy przedstawiC wklad polskich uczonych w rom6j optyki.

Tematy 2 i 3

Tematy te wymagaja, szczeg6lnego podkreilenia poniewai dotyczq zagadnien najbardziej przydatnych w leczeniu choroby zezowej i niedowidzenia. Wskazane jest zaznaczanie zwiqzku treSci tych temat6w z konkretnymi umiejqtnoiciami zawodowymi.

Temat 4

Szczegcilna, uwagq naleiy zwr6ciC na dobieranie szkiel, z uwzglqdnieniem rozstawu opraw oraz walor6w estetycznych.

Tematy 5 i 6

TreSci tych temat6w dotyczq zagadnieri nowych - bad^ komputerowych. Dlatego shchaczy naleiy przygotowab do prowadzenia badah, sporz&ania i analizy zapisu ich wynikbw, zgodnie z nowymi wymogarni.

Tablice Snellena Tablice do badania ostroici wzroku Zestawy: - szkiel korekcyjnych, - szkiel pryzmatycznych, - szkiei kontaktowych, - uklad6w powiqkszaja,cych

Dioptriomierz Wzory opraw okularowych

5. LITERATURA

1. Hein A., Sidorowicz A., Wagnerowski T.: Oko i okulary. Warszawa: Wydaw. Libra 1992

2. Pankowska B., Wojciechowska I.: Soczewki kontaktowe. Wroclaw: Wydaw. VOLUMED 1995

Literature naleiy aktualizowaC w rniarq pojawiania siq nowych publikacji.

ANATOMIA I FIZJOLOGIA DZIECKA

W wydcu zorganizowanego procesu ksztdcenia shchacz powinien urniec:

interpretowak podstawowe pojqcia z zakresu anatomnii, fizjologii, patologii, fizjolopatologii; wyjaSniaC budowe i czynnoSC poszczegolnych ukl.ad6w i narzqd6w; charakteryzowaC procesy fimkcjonowania ustroju w roaych okresach jego rozwoju, ze szczeg6lnym uwzglqdnienieln okresn dzieciqcego; wyjaSniad budow~ i Mcjonowanie ukladu nenvowego, ze szczegolnym uwzglqdnieniem unerwienia gkowy i lniqini galki ocmej; charakte~yzowak budowq i funkcjonowanie oczodoh~ i narzqd6w ochronnych oka, g a k ~ ocnej i uldadu optycnego oka; okreSlaC przebieg dr6g wzrokowych i fizjologiq widzenia; wykorzystywak wiedze z zakresu anatomii i fizjoiogii narzqdu wzrolcl~ w praktycznej dzidalnoSci ortoptystki (ortoptysty).

37

2. TRESCI NAUCZANIA

Podzial treici nauczania


Zakres przedmiotu. Podstawowe poj~cia. Rys historyczny anatomii i fizjologii. Zr6inicowanie rasowe.

Orientacyjna liczba godzii

LP.

Temat 2: Koici

Tematy

Budowa i funkcje kqgoshpa i klatki piersiowej. KoSci czaszki. KoSci koficzyny g6rnej i dolnej.

Semestr I 5 godzin tygodniowo

1. DokonaC przegldu ukladu kostnego na podstawie atlasu anatomicmego. WykonaC rysunki kobi czaszki, gl6wnie oczodol6w.

5 10 8 2 2 8 6 3 3 2 2 10 28 6 95

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Wprowadzenie do przedrniotu KoSci MiqSnie Uklad oddechowy W a d krwiotw6rczy Uklad kr@enia Uklad pokarmowy i przerniana materii Uklad moczowy W a d plciowy Gruczoly wydzielania wewni$xnego Sk6ra Uklad nerwowy Narzqdy zmyslbw

Do dyspozycji nauczyciela Razem w cyklu nauczania

Temat 3: MieBnie

MiqSnie szkieletowe, miqSnie zewnqtrzgalkowe i wewnqtrzgalkowe - charakterystyka.

Wykonad rysunki przedstawiajqce dzialanie miqSni galek ocznych.

Temat 4: Uklad oddechowy

Budowa dr6g oddechowych i p l ~ ~ c . Rola oddychania, mechanivn oddychania i jego regulacja. WlaSciwoSci uldadu oddechowego. Wyrniana gazowa.

Temat 5: Uklad krwiotwbrczy

SHad krwi i jej wlaiciwoSci. Grupy krwi. C& Rh. Rola krwi w organiunie. Proces krzepniqcia krwi. Krwiodawstwo.

Temat 6: Uklad krqkenia

Kraenie duie, male, plodowe - budowa, czynnoSd. Serce - budowa i czynnog~. W a d chlonny. Unaczynienie gIowy, szyi i narzdu wuoku.

Temat 7: Uklad pokarmowy i przemiana materii

Budowa poszczeg6lnych odcink6w przewodu pokarmowego. Trawienie i przyswajanie w poszczeg6lnych jego odcinkach. Podstawowa i calkowita przemiana materii (metaboliun). Gospodarka wodno-elektrolitowa.

Temat 8: Uklad moczowy

Budowa nerki. Proces tworzenia siq moczu wlaiciwego i mechanivn wydalania. Regulacja czynnoici nerek. WlaSciwoSci i skladniki moczu ostatecnego. Mechanizm wydalania mocm.

Temat 9: UMad piciowy

Narzqdy plciowe zebkie i mqskie. CyM plciowy zeriski. CiGa i por6d. Pojqcie dojrzewania biologicznego i spolecznego do podjqcia @cia plciowego i macierzyfistwa.

Temat 10: Gruczdy wydzielania wewnqtrznego

Hormonjr jako czyndu regulacji dzialania narzqd6w wewnqtrznych przy udziale regulacji nerwowej. Gruczoly i hormony. Rola hormon6w w prawidlowym funkcjonowaniu organizmu.

Temat 11: Sk6ra

Budowa i M c j e sk6ry. Cechy sk6ry zdrowej, jej M c j e . R6inice miqdzy sk6q noworodka i niemowlqcia.

Temat 12: Uklad nerwowy

Oh-odkowy i obwodowy &ad nenvowy. Unerwienie giowy i miqgni g a g ocznej. Ruchy i odruchy galek ocznych.

1. Obejrzed pod mikroskopem lub na przezroczach preparat histologicmy tkanki nerwowej oraz dokonaC jego anahzy.

2. DokonaC przeglqdu struktury ukladu nenvowego na podstawie zdjqC w atlasie anatomicznym.

Temat 13: Narzqdy zmysl6w

Nanqd wzroku. Embriologia i rozw6j oka. Aparat ochronny oka. Gaka oczna. Uklad optyczny oka. Drogi wuokowe. Fizjologia widzenia. Obuoczne widzenie. Widzenie banv.

Narzqly cmcia powierzchniowego i glebokiego. Narzqd powonienia i smaku. Narzqd shchu. Schemat biony wqchowej.

1. DokonaC przeglau struktury galki ocznej na podstawie zdjqC w atlasie anatomicznym.

2. WykonaC rysunki poszczeg6lnych czqSci oka.


Godziny te sq przeznaczone na o~nowienie tematbw nie objqtych propramem, lecz SciSie z nim zwiapnych, a wymkajqcych z rozwoju nauki.


Anatomia i fizjologia stanowi jeden z podstawowych przedrniotow zawodowych. Jest on realizowany w caloici w pienvszyrn semestrze nauki szkoh~ej, stanowi bowiem bazq informacji niezbqdnych do vonunienia i opanowania innych przedmiotow zawodowych. Przedrniot ten daje teoretyczne podstawy do nauki, m.in. metod i technik pracy ortoptystki, chorbb narzqdu wzroku, wybranych zagadnieh z pediatrii i jego realizacja wyrnaga Scislej korelacji w zakresie treici ksztalcenia z ww. przedmiotami.

Zadaniem nauczyciela anatomii i fizjologii jest wyposaienie sluchaczy w wiadomoici i umiejqtnoici dotyczqce budowy i fbnkcjonowania ludzkiego ciala, ze szczegolnyrn uwzglqdnieniem struktury i czynnoici narzqdu wzroku. Sluchacze zdobywajq ogblnq orientacjq w mechanizmach regulujqcych Mcjonowanie organizmu oraz wzajemnych zwizgkach i zaleinoSciach zachodz.qcyc11 miqdzy poszczegolnymi jego czqiciami: narzqdami i ukladami.

Anatomia i fizjologia jest przedrniotem, kt6ry pehi takk role wychowawczq - pozwala ksztaltowak potrzebne i oczekiwane w zawodzie ortoptystki (ortoptysty) cechy osobowoSci i postawy. W w y n h realizacji treici programowych sluchacz powinien wykazywaC nastqpujqce postawy:

dokladnoSci, skrupulatnoSci i systematycznoSci w realizacji wtasnych obowiqzkow i zadd; przekonania o koniecznoSci stalego uzupelniania i aktualizowania wlasnej wiedzy oraz stosowania jej w dalszej nauce i dzialalnoici zawodowej. Program nauczania anatomii i fizjologii zawiera treSci ksztalcenia ujqte

w dziaky tematyczne wraz z propozycjq hasel programowych i orientacyjnq liczbq godzin. Nauczyciel prowadzqcy ten przedmiot, planujqc proces dydaktyczno -wychowawczy, moie dowolnie dysponowaC zakresem i kolejnoiciq realizowanych zagadnien oraz przeznaczanym na nie czasem, pamietajqc o powiqzaniu ich z treiciami innych przedmiotow zawodowych.

Anatomia i fizjologia jest przedmiotem trudnym, teoretycznym, dlatego w m e jest, aby na etapie planowania uwzglqdniC stosowanie metod zarowno podajqcych jak i alqwzujqcych, kt6re zmobilizujq sluchaczy do sarnodzielnej pracy i samoksztalcenia. Uzyskana w ten sposob wiedza bqdzie lepiej zrozumiana, trwalsza, czeSciej i t r m e j wykorzystywana w praktycmym dzialaniu i nauce innych przedmiot6w.

W realizacji przedmiotu duiqrolq odrgywajq irodki dydaktyczne, kt6re przedstawione treici czyniq bardziej zrozumialynu i dostqpnymi. Zaleca siq wykorzystanie modeli, preparat6w mikroskopowych, plansz, atlas6w anatomicznych, przezroczy i fih6w.

Bardzo wainym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych cel6w ksztalcenia osiqgniqd shchaczy.

Ocenianie powinno mied charakter jakoiciowy i by6 prowadzone wedlug uprzednio sprecyzowanych kryteri6w i wymagari.

Ogblne kryteria oceny wiadomoici i umiejqtnoici nabytych przez shchaczy powinny stanowid nastqpujqce czynnoici:

wyj&nid budowq i funkcjonowanie uldad6w i narzqd6w, zwlaszcza narzqdu wzroku, z uwzglqdnieniem odrqbnoici okresu dzieci~cego; wyjainif, wplyw rozwoju oka na prawidlowoid widzenia i wystqpowanie wad; przedstawid budowq koici twarzy i m6zgoczaszki, przedstawie budowe i funkcjonowanie powiek, rogbwki i tqczbwki, siatkbwki, czopk6w i prqcik6w oraz lokalizacjq ich oirodk6w w korze m6zgowej; wykazad r6inice w czynnoici siatk6wki w zaleznoici od okolicy; wskazad otwory w podstawie zewnqtrznej i wewnqtrznej czaszki i oczodolu oraz okreili6 ich znaczenie; przedstawif, unerwienie glowy i szyi ze szczegblnym uwzglqdnieniem okolicy oka i oczodolu,oraz objainid budowq i komunikacjq oczod&, przedstawib budowq i funkcjonowanie oirodkowego i obwodowego ukiadu nerwowego oraz M c j e kory m6zgowej; wyszczeg6lnid nenvy czaszkowe oraz przedstawib przebieg drogi wuokowej; scharakteryzowad budowq i fhkcjonowanie: n e w wzrokowego, unerwienia rniqini galkoruchowych oraz miqinia zginacza powieki gbrnej, unerwienie miqini wewnqtrzgalkowych; przedstawid budowq dna oka, ze szczeg6lnym uwzglqdnieniem plamki; scharakteryzowaf, budowe i czynnoid spoj6wki powiekowej i galkowej, gruczoiu bowego, tqcz6wki z miqiniem zwierajqcym i rozszerzajqccym irenicq, miqinia akomodacyjnego, naczyni6wki wlaiciwej; przedstawid unaczynienie narzqdu wzroku, dewy i szyi; wyjGnic5 fizjologiq skoordynowanych ruch6w oka oraz scharakteryzowab rodzaje ruch6w; przedstawid czynniki fizjologiczne ostroici wzroku; rozr6hid zbieinoif, akomodacyjnq, tonicznq i proksymalnq oraz wykazaf, zwiqzek akomodacji ze zbieinoicia; przedstawik warunki powstawania obuocznego widzenia, z uwzglqdnieniem fuzji sensorycznej i stereopsji; zrbinicowad podw6jne widzenie fizjologiczne z patologicznym;

wyjainid teorie widzenia banvnego oraz jego podstawy Gzjologiczne; przedstawik embriologie oka i razwbj widzenia we wczesnym dzieciristwie, z uwzglednieniem obuocznego widzenia; wyjainiC budowe anatomicznq czqici oka biorqcych udzial w akomodacji i wskazak zmiany zachodzqce podczas akomodacji; przedstawik funkcje powiek, twardbwki i rog6wki, okreilik typy korespondencji siatkbwkowej; wyjaini6,zjawisko rywalizacji siatkbwkowej; wyjainik pojqcie ,,diplopia obuoczna", jej polozenie Gzjologiczne i patologicme; wyjainik znaczenie koordynacji wuokowo-sluchowo-ruchowej dla prawidlowego rozwoju psychoruchowego dziecka; wykazak zwizgek aparatu ruchowego oka z aparatem rbwnowagi czlowieka; wyjainik czynnoik rozbieinoici; wyjainik znaczenie konwergencji w procesie obuocznego widzenia; scharakteryzowak widzenie fotopowe i skotopowe; wyjainif, fizjologiczny mechanizm adaptacji do ciernnoici w warunkach prawidlowych i patologicznych oraz wykazak role czopkbw i precikbw na r6inych etapach adaptacji; przedstawik specyfike zjawiska ostroici wzrokowej u dzieci, czynniki fizjologiczne i inne wplywajqce na ostroik wzroku, wyjainid zjawisko Haidingera, jego wystqpowanie oraz zastosowanie; objainik znaczenie zbieinoici i rozbieinoici w procesie obuocznego widzenia; rozrbinik typy wad refiakcji, zr6inicowaC oko miarowe z okiem z wadq refiakcji, okreiliC punkty bliiy i dali wzrokowej; scharakteryzowaC budowe, rodzaje, polczenia i funkcjonowanie koici; przedstawiC budowe i mechanizm funkcjonowania mieini; wyjainik istote przemiany materii i mechanizmy regulujqce gospodarkq wodno-elektrolitowsl; wyjainik role hormonbw jako czynmkow regulacji dziaiania narzqdbw wewnetrznych; przeanalizowak budowe i funkcjonowanie sk6ry; wskazak znaczenie i mozliwoici wykorzystania wiedzy o anatomii i Gzjologii ludzkiego ciala w dalszej nauce i przyszlej pracy zawodowej; wyjainik potrzebe stalego uzupehiania wlasnych wiadomobi i doskonalenia urniejetnoici zawodowych. Wyiej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowaC i poinfonnowa6 o nich sluchaczy. Sprawdzanie osiqgniqC sluchaczy moina przeprowadzif, w formie pisernnej,

ustnej oraz zadari praktycznych za pomocq: - pytari problemowych i poleceri;

- testow dydaktycmycli o rohej fonnie zadd np. wielokrotnego wyboru, z luk% uzupelnien, krotkiej odpowiedzi. Wanlnkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, ktorq naleiy przeprowadziC przed podjqciem procesu ksztalcenia.

Uwagi szczegdlowe

Podczas realizacji tych tematow naleky zwociC uwagq na odrqbnoici ronvojowe i fizjologiczne ukladow i narzqdow dziecka ze szczegolnym uwzglqdnieniem tych, kthrych niedojrzaloic dyktuje specyficzny sposbb postqpowania z dzieckiem. Wyjainiajqc pozostale &lady anatomiczne wskazane jest wyeksponowanie tych, ktore majq powiqzanie z funkcjonowanie~n narzqdu wzroku.

Przy omawianiu kolejnych tematow wskazane jest okreilenie celow ich realizacji oraz mozliwoQi wykorzystania zdobytej wiedzy w zawodzie ortoptystki.

Dobor treSci nauczania powinien by6 SciSle powipany z wyborem odpowiedniej metody, ktora zapewni wiqkszq aktywnoib sluchaczy i jak najlepsze opanowanie matenah nauczania.

W trakcie realbacji tematbw naleiy przeprowadziC odpowiednie Cwiczenia, z wykorzystaniem plansz, foliogram6w, fonogramow, modeli, zdjqc, filmbw dydaktycnych.

Temat 12

TreSci tego dzialu pozwalajq aomniec funkcjonowanie organianu jako cdoici oraz poszczegolnych jego czqici wraz z zachodzqcymi mkdzy nimi za1ei;noSciami. Nauczyciel powinien po&eiliC zwiqzek rniedzy funkcjonowaniem ukladu nenvowego a narzqdem wzroku. Wskazane jest wykorzystanie podczas zajqC plansz przedstawiajqcych: budowe makroskopowq tkanki nerwowej, schematy oirodkowego i obwodowego ukladu nerwowego oraz modeli: p W mozgowych i unenvienia giowy.

Temat 13

ZnajoinoiC budowy i czynnoSci ukladu wzrokowego jest szczegolnie cenna w zawodzie ortoptystki (ortoptysty). Ponvala ona bowiem na zrozumienie patologii n q d u wnoku, a zwlaszcza choroby zezowej, zagadnien

neurookulistyki, climrgii szczqkowo-twarzowej oraz laryngologii. Umoiliwi tez pokniejsze skuteczne leczenie.

Zrozumienie procesow fizjologicznych widzenia i budowy aparatu ruchowego oczu ulatwi wykonywanie badari, ktore sq przedmiotem nauki w pienvszym semestrze w pracowni.

Omawianiu narzqdu wzroku powinno towarzyszyd wiqzanie jego czynnoSci z pozostalym~ narzqdami zmyslow.

Realizujqc te tematy naleky starannie wybierad metody i Srodki dydaktyczne.

Plansze Przezrocza Foliogramy Fonogramy Fazogramy Modele Fantomy Preparaty histologiczne Zdjqcia rtg Atlasy anatoplicme Filmy dydaktyczne

5. LITERATURA

1. Aleksandrowicz R.: Maly atlas anatomiczny. Warszawa: PZWL 1994 2. Butrym W.: Organizm czlowieka. Bielsko Biata: Wydaw. Gemini Poland

Limited 1993 3. Feneis H.: nustrowany slownik miqdzynarodowego slownictwa anatomicme

go. Warszawa: PZWL 1986 4. G o l b B. K.: Anatomia czynnoiciowa oSrodkowego ukladu nenvowego.

Warszawa: P Z W 1984 5. Krzystkowa K.: Rozpoznawanie i leczenie choroby zezowej. Zasady

i metodyka pracy ortoptystki. Warszawa: PZWL 1989 6. Michajlik A,, Romantowski W.: Anatomia i fizjologia czlowieka. Warszawa:

PZWL 1993 7. Ostrowski K.: Embrilogia czlowieka. Warszawa: PZWL 1985 8. Sokdowska-Pituchowa J.: Anatomia czlowieka. Warszawa: PZWL 1992

Literaturq naleg uzupeInia6 w miarq pojawiania siq nowych publikacji.

45

WYBRANE ZAGADNIENIA Z PEDIATRII

1. SZCZEGOLOWE CELE KSZTALCENIA

W wyniku zorganizowanego procesu ksztalcenia slchacz powinien umied:

wyjainiad i stosowad pojqcia z zakresu medycyny wieku rozwojowego; charakteryzowad najczqstsze stany patologicme w zaburzeniach czynnoici podstawowych ukladbw, narzqd6w i mysl6w; wyjainiad zaleino4d zaburzen i wad narzqdu wzroku od zaburzen okresu prenatalnego; r6inicowaC objawy chorobowe i wskazywaC spos6b postqpowania z dzieckiem w niekt6rych chorobach wieku dzieciqcego; przedstawiak podstawowe metody profilaktyki chor6b; okreilad problemy zdrowotne i spoleczne dziecka chorego i wskazywad sposoby ich rozwiqqwania; wykazywad wrailiwoid i zrozumienie problern6w chorego dziecka oraz odpowiedzialno3C za stan jego zdrowia; stosowaC zasady etyki zawodowej w kontakcie z pacjentami, ich rodzinami, wsp~racownikarni.

I Semestr II I

Podzial tregci nauczania

LP.

4 godziny tygodniowo

Tematy

1. 2. 3. 4.

Orientacy-*na liczba godzin

Zagadnienia medycyny spdecznej Zaburzenia okresu prenatalnego Wybrane zagadnienie z semiotyki Wybrane zagadnienia chor6b wieku dzieciqcego

Do dyspozycji nauczyciela Razem w cvklu nauczania

Zajqia teoretycme ~wiczenia

16 12 12 30

6 76

6 12 6 21

6 5 1

Og&em

10 -

6 9

-

25

Temat 1: Zagadnienia medycyny spoiecmej

Planowanie rodziny. Problemy zdrowotne rodziny. Profilaktyka chorbb, szczepienia ochronne. Wychowanie seksualne. Wplyw rodziny na rozw6j dziecka. Pielggnacja dziecka zdrowego.

1. Wykonai. czynnobi higienicme u dziecka. 2. PrzeanalizowaC statuty migdzynarodowych organizacji i instytucji dzialajqcych

na rzecz dzieci.

Temat 2: Zaburzenia okresu prenatalnego

Choroby dziecka zwiqane z ci@q i porodem, szczegdlnie zwiqane z powstawaniem zaburzefi ronvojowych. Patologia noworodka.

Temat 3: Wybrane zagadnienia z semiotyki

Najczqiciej wystgpujqce objawy chorobowe okresu niemowlgcego i dzieciqcego. Ocena objaw6w.

1. DokonaC przeglqdu objaw6w i zmian chorobowych obsenvowanych na przezroczach.

2. Obserwowad dziecko z drgawkami, dusznoSciq, sinicq, obrzqkami, zrnianarni na sk6rze oraz dokonaC analjr przeprowadzonych obserwacji.

Temat 4: Wybrane zagadnienia chor6b wieku dzieciecego

Przyczyny, objawy, post~owanie w chorobach: z niedoboru witamin, metabolicznych, ukfadu oddechowego, przewodu pokarmowego, ukladu krwiotw6rczeg0, ukfadu moczowego, ukladu wewnqtrzwydzielniczego, uEdadu newowego, chor6b zakainych, nowotworowych, oSrodkowego uldadu nerwowego, o c z o d ~ i galki ocnej oraz w ostrych zatruciach i po urazach.

1. Dokonad obserwacji dzieci w przebiegu poszczeg6lnych chor6b (na zdjgciach, przezroczach, ilustracjach).

2. Obsenvowad dzieci z zaburzeniami ronvoju fizycmego.

3. OpiekowaC siq dzieckiem z niedorozwojem umyslowym. 4. WykonywaC niektore zabiegi diapostyczne i lecznicze u dzieci.


Godziny te sq przeznaczone na ornowienie temat6w nie objqtych programem, ale iciile z nim z w i p y c h , a wynikajqcych z rozwoju nauki w tej dziedzinie.


Ortoptystka (ortoptysta) w swej pracy zawodowej styka siq z pacjentami doroslyrm i dzieCmi w rohym wieku, z robymi problemami zdrowotnymi. Dlatego tez powinna (powhien) dysponowak zarowno wiedzq specjalistycznq, jak tez wiedzq ogolnomedyczna, ktora pozwoli odpowiedzieC na bardzo zloione problemy dotyczqce rohych sfer iyciowej aktywnoici.

Celem nauczyciela wybranych zagadnien z pediatrii jest wyposaienie shchaczy w rzetelne i nowoczesne, a zarazem uzyteczne wiadomoici i umiejqtnoSci z dziedziny pediatrii, More majqpoiredni lub bezpoiredni wplyw na powstawanie zaburzen narzqdu W Z T O ~ I .

Podczas realizacji przedmiotu istnieje rbwniez mozliwoSC ksztaltowania poiqdanych w zawodzie ortoptystki (ortoptysty) cech osobowoici i postaw. W wyniku realizacji treSci programowych shchacz powinien wykazywak nastqpujqce postawy:

odpowiedzialnoici za skutki wlasnych dzidaii i zachowari wobec pacjentow, ich rodzin, wspdpracownik6w; wrailiwoici za potrzeby chorego dziecka, szacunku, zamilowania do pracy, rzetelnoSci: dokladnoici i uczciwokci w wykonywaniu powierzonych zadari; odpowiedzialnoici za jakoiC kontaktow miqdzylud&ich w irodowisku pracy i poza nim. Przedmiot realizowany jest w drugirn semestrze i bazuje na wiadomoSciac11

opanowanych przez shchaczy na zajqciach z anatomii i fizjiologii dziecka oraz psychologii. Daje tez podstawy do nauki innych przedmiotow zawodowych, szczegolnie zajqC praktycznych, podczas ktorych stykajq siq oni z chorymi dziekmi w warunkach naturalnych. Realizacja objqtych przedmiotem treici nauczania zapewnia przygotowanie przysdych absolwentek zarowno do samodzielnej pracy w rohych placowkach sluiby zdrowia, gdzie Swiadczona jest profesjonalna pomoc, jak i do wsp6lpracy z pozostafyrm czlonkarni zespolu terapeutycnego.

Program nauczania zawiera treici przedstawione w formie tematow oraz wypehiajqcych je haset programowych, wraz z proponowanq liczbq godzin.

Nauczyciel moze je wykorzystak jako pomoc w planowaniu procesu dydaktyczno -wychowawczego.

Realizacja treici nauczania powinna odbywaC siq w fonnie wykladow, na ktorych prezentowane sq zagadnienia teoretycme oraz kwiczeh umoiliwiajqcych utrwalanie wiadomoici, ksztalcenie umiejqtnoici praktycznych i formowanie poiqdanych cech osobowoSci i postaw.

Wskazane jest, aby osiqgak optymalny poziom opanowania ufniejqtnoici poprzez stosowanie roknorodnych metod nauczania. Cenne sq szczegblnie ~netody +zujqce: np. wyklady problemowe, dyskusje, pogadanki, metody: przypadkow, sytuacyjna i inscenizacji, ktbre zwiqkszajqc bezpoiredni udzial. sluchaczek w procesie nauczania-uczenia siq pobudzajq do samodzielnego myilenia i rozwiqzywania problemow, usprawniajq rozumienie i przyswajanie treici, opanowywanie umiejqtnoici praktycznych, pozwalajq ksztaltowai: zainteresowania i postawy.

Wskazane jest wykorzystywanie pomocy dydaktycznych, ilustn~jqcych wyklady teoretyczne. Zbliza to warunki nauki do realnych w d o w pracy zawodowej.

~wiczenia powinny odbywaC siq w dobrze zorganizowanych specjalistycmych oddzialach szpitali dzieciqcych, a ich treici winny uzupehiaC wyklady.

Bardzo wahym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrebnionych celbw ksztalcenia osiqgniqC sluchaczy.

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 prowadzone wedlug uprzednio sprecyzowanych layteri6w i wymagari.

Ogolne kryteria oceny wiadomoici i umiejqtnoici nabytych przez sluchaczy powinny stanowic nastqpujqce czynnoici:

wyjainik na czym polega planowanie rodziny; okreSliC najwabiejsze problemy zdrowotne rodziny, ze szczeg6lnym uwzgl~dnieniem problemow zdrowia dziecka; przedstawik wplyw Srodowiska rodzinnego na romoj fizyczny, psychicmy, emocjonalny i spoleczny dziecka; wyjaSniC znaczenie profilaktyki chorob dla zapewnienia zdrowia dzlecka oraz przedstawik podstawowe metody; wyjaSniC istotq i znaczenie prowadzenia szczepien ochronnych oraz okreiliC wskazania i przeciwwskazania do szczepien; scharakteryzowaC metody gomadzenia informacji o choryrn dziecku; przeanalizowak i zinterpretowak dane o pacjencie; zaobsenvowa6, przeanalizowaC, oceniC i aohicowaC podstawowe objawy wystqpujqce w chorobach wieku dzieciecego; wyjainiC w&v zaburzonego przebiegu ciaiy i porodu na wystqpujqce u dzieci wady narzqdu waoku;

przedstawik najczqstsze choroby okresu noworodkowego ze szczegolnym uwzglqdnieniem tych, ktore majq niekorzystny wplyw na narzqd wzroku; przedstawik najwainiejsze przyczyny chorob wieku dzieciqcego; okreSliC role i odpowiedzialnoik ortoptystki (ortoptysty) w procesie kompleksowego postqpowania z dzieckiem choryrn; wspdpracowak z pozostalym~ czlonkami zespotu terapeutycznego w opiece nad choryln dzieckiem i rekonwalescentem; opiekowak siq dziekrni w r6inych stanach patologicznych, z uwzglqdnieniem wylllk6w i badah wlasnych, danych z dohunentacji medycznych, aktualnego stanu dziecka, jego potrzeb i mozliwoSci; wykonak zabiegi diagnostyczne i lecznicze u dzieci, zgodnie ze zleceniem lekarskim; przeanalizowaC wplyw choroby somatycznej na przebieg leczenia choroby zezowej; zrnodyfikowac dvdania lecznicze w chorobie zezowej i niedowidzeniu w zaleknoici od objawinv chor6b somatycznych i stanu dziecka. Wyzej wymienione layteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowat. i poinformowak o nich shchaczy. Sprawdzanie osiqgniqk shchaczy moina przeprowadziC w formie pise~nnej,

ustnej oraz zadari praktycznych za pomocq - pytari problemowych i poleceh, - testow dydaktycpych o roknej formie zadari np. wielokrotnego wyboru, z l u k ~

uzupehien, krotkiej odpowiedzi, pr6ba pracy, - ukierunkowanej obsenvacji czynnoici shchaczy podczas wykonywania zadah

formulowanycli przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, kt6rq naleiy przeprowadzik przed podjqciem procesu ksztalcenia.

Uwagi szczegbtowe

Temat 1

PodkreiliC informacje dotyczqce najczqstszych przyczyn zachorowari i mozliwoici zapobiegania im, wyjainiC definicje podstawowych pojqC, jak: umieralnoic, zachorowalnoS6, chorobowoSC. Wahym elementem tego dziah jest omowienie Deklaracji Praw Czlowieka, Deklaracji Praw Dziecka, Konwencji Praw Dziecka oraz dziaialnoici Towarzystwa Rozwoju Rodziny, poradnictwa przedmalienskiego, rodzinnego i genetycznego.

Temat 2

Szczegolnq uwage naleiy zwrociC na c@ zagrozenia plodu, wsp6lczesne metody ochrony kobiet w c i w , metody oceny stanu noworodka, stanow zagrozenia iycia i zdrowia dnecka oraz moiliwoici przeciwdzialania tym zagroieniom. Wskazane byloby zaprezentowanie filmow o tej tematyce.

Temat 3

Naleiy omowiC najczqiciej wystepujqce objawy w chorobach somatycznych, z kt6rymi moie zetknqk sie ortoptystka (ortoptysta) w swojej pracy zawodowej. WskazaC ich przyczyny i mechanizmy powstawania. Wyklady teoretyczne naleiy ilustrowaC fotogrdarni lub przezroczami przedstawiajqcymi objawy i zlniany chorobowe.

Temat 4

Podczas omawiania zaburzen poszczegolnych ukladbw, narzqdow i zmyslow naleiy podaC lnetody rozpomawania i Jeczenia.

C'wiczenia powinny byc przeprowadzane w oddzialach szpitali dzieciccych. Koniecmym ich elementem winna by6 prezentacja indywidualnej dokunentacji dziecka.


Fotogr&e, przezrocza, ilustracje Dokurnentacja medyczna Filmy wg katalogu PZWL

5. LITERATURA

1. Borkowski W., Bacz A,, Golariska Z.: Opieka nad noworodkiem. Krakow: Wydaw. Medycyna F'raktyczna 1994

2. Gomicki B., Dqbiec B.: Vademecum pediatrii. Warszawa: PZWL 1993 3. Jolly J.: h a strona pediatrii. Warszawa: PZWL 1987 4. Klimek R.: Poloi;nictwo. Warszawa: PZWL 1985 5. Lewer H., Robertson L.: Opieka nad dzieckiem. Warszawa: PZWL 1990 6. Papierkowski A.: Choroby wieku dzieciqcego. Warszawa: PZWL 1994 7. Pawlaczyk B.: Pediatria. Warszawa: PZWL 1992

Literature naleiy uzupehiaC w miaq pojawiania siq nowych publikacji.

5 1

CHOROBY NARZADU WZROKU

W wyIuku zorganizowanego procesu ksztalcenia skchacz powinien urnied:

przedstawiad fizjologiq i patofizjologiq procesu widzenia; r6inicowad objawy zaburzen widzenia w chorobach narzqdu wzroku i w schorzeniach ukiadowych; rozrbiniak kliiczne postaci zezbw, przyczyny ich powstawania i metody leczenia; o.LreSlac.5 przyczyny powstawania niedowidzenia oraz metody jego leczenia; wyja5niaC etiologiq, objawy i leczenie zaburzeri narzqdu ruchowego oczu ze szczegblnym uwzglqdnieniem zaburzeri wrodzonych i nastqpstw urazbw oczodolq charakteryzowac.5 dzialanie czynnikbw szkodliwych na narzqd wzroku, przedstawiad mozliwoSci zastosowania farmakoterpii w okulistyce; okre5lak i wskazywak sposoby rozwiwan ia specyficznych problembw pacjentbw z chorobami narzqdu wzroku w wieku dzieciqcym i miodziericzym; wykazywak odpowiedzialnoSd za skutki wlasnych zachowari w relacjach z pacjentami, ich rodzinami, wsp3pracownikami.


LP. Ternaty Orientacyjna liczba godzin

Semestr II

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 1 1. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28.

6 godzin tygodniowo Fijologia i patofizjologia widzenia Etiologia zeza Kliniczne postaci zeza Oczoplqs Miopatie Pomoce okulistyczne dla slabowidzqcych Szczeg6lne postaci zeza Zachowawcze leczenie zeza Operacyjne leczenie zeza Wybrane postaci zaburzefi narzqdu ruchowego oka Leki stosowane w chorobach oczu Choroby aparatu ochronnego oka Choroby narzqdu bowego Choroby spoj6wki Choroby twardbwki Choroby rog6wki Choroby soczewki Choroby blony naczyniowej Choroby ciala szklistego Jaskra Choroby siatktwki Choroby nerwu wzrokowego Wybrane zagadnienia z neurookulistyki Urazy galki ocznej i narzqd6w dodatkowych oka Objawy oczne w schorzeniach ukladowych Problematyka okulistyczna wieku dzieciqcego Zawodowe choroby narzqdu wzroku Aspekty spoleczne w okulistyce

Do dyspozycji nauczyciela Razem w cyklu nauczania

6 2 12 6 2 2 8 6 3 8 3 6 2 2 2 2 4 2 2 4 4 2 4 4 2 4 2 4 4

114

Temat 1: Fizjologia i patofizjologia widzenia

Fizjologia widzenia. Patofizjologia widzenia. Zaburzenia rozwojowe oczodolu. Zaburzenia rozwojowe oka.

Temat 2: Etiologia zeza

Przyczyny powstawania zeza jawnego i ukrytego.

Temat 3: Kliniczne postaci zeza

Postaci zeza: pozorny, ukryty, jawny towarzyszqcy. Metody leczenia zeza.

Temat 4: Ocwplqs

Rodzaje: oczoplqs oczny lub fiksacyjny, oczoplqs wrodzony o nieznanej przyczynie, oczoplqs pocbodzenia oirodkowego, oczoplqs przedsionkowy i blqdnikowy, oczoplqs dowolny i histeryczny. Zespd blokady oczoplqsu przez konwergencjq. Metody leczenia oczoplqsu.

Temat 5: Miopatie

Miopatia w kr6tkowzrocznoSci wysokiej, w nadczynnoici gruczoh tarczowego, w myastenia gravis. Metody leczenia.

Temat 6: Pomoce okulistyczne dla slabowidzqcych

Rodzaje pomocy optycznych (okulary, szlda powiqkszajqce, lornetki). Opieka nad dzieCmi i mlodziezq slabowidzqcq. Szkola @cia dla slabowidzqcych.

Temat 7: Szczegblne postaci zeza

Typy zeza akomodacyjnego. Zez akomodacyjny i jego leczenie. ZaleznoSC akomodacji i konwergencji (wspHczynnik ACIA). Typy zeza rozbieinego. Zez o nagkym poczqtku (zez ostry) i jego leczenie.

Temat 8: Zachowawcze leczenie zeza

Wyr6wnywanie wad refiakcji w zezie. Leczenie za pomocq obturacji i penalizacji. Zasady stosowania pryzmat6w w leczeniu zeza. Leczenie farmakologiczne.

Temat 9: Leczenie operacyjne

Metody operacji. Przygotowanie do operacji. Znieczulenie. Postqpowanie pooperacyjne. Powiklania pooperacyjne. Chirurgia refkakcyjna.

Temat 10: Wybrane postaci zaburzeii narqdu ruchowego oka

Wrodzone zespoly zaburzen narzqdu ruchowego oczu: zespg StiUinga-Turka- Duae'a, Mdebiusa, jednostronnego poraienia m@ni unoszqcych galkq oc- Browna, Marcusa Gunna. Zez ustalony, poraienie postqpujqce i wrodzone miqSni galkoruchowych. Objaw A i V. Pourazowe zaburzenie narzqdu mchu gaki ocznej (przyczyny pourazowego podw6jnego widzenia), zlarnanie rozprq?ajqce (blowout) oczodoh, zzlamanie stropu oczodoh, Sciany bocznej i przyirodkowej. Pourazowy zesp6i szczeliy oczodolowej g6rnej. Zapalenie miqSni zew~trzgalkowyck

Temat 11: Leki stosowane w chorobach oczu

Leki stosowane miejscowo (na uklad autonomicmy, przeciwinfekcyjne, hormonalne, znieczulajqce miejscowo, do przemywania worka spoj6wkoweg0, Srodki Sciqgajqce, leki przeciwalergiczne). Leki stosowane ogblnie. Antybiotyki, kortykosterydy, mydriatyki, leki przeciwjaskrowe, tlen, Srodki znieczulajqce powierzchownie, leki powodujqce zadmq, leki zmieniajqce refiakcjq. Zagadnienia jatrogenne. Najczqkiej wystqpujqce zmiany jatrogenne poszczeg6lnych czqSci ukladu wzrokowego.

Temat 12: Choroby aparatu ochronnego oka

Wytrzeszcz, zapadniqcie ga&i ocznej, zaburzenia romojowe koSci oczoddru (stoikoglowie, choroba Crouzona, zesp6i Franceschettiego, g a r g u l ' i zaburzenia krqenia krwi w oczodole, zapalenie tkanek oczodoh, wytrzeszcz w chorobie Graves-Basedowa, guzy oczoddru).

Stany zapalne powiek (wyprysk, opryszczka, pdpasiec powieki, jqczmieh gradbwka, miqczak zakainy skbry). Zapalenie przewlekle brzeg6w powiek. Grzybicze choroby powiek (skbry, brzeg6w powiek, brwi). Wirusowe choroby powiek. Alergiczne choroby powiek. Pqcherzyca powiek. Znamiona banvnikowe. Nowotwory powiek. Zaburzenia czynnoici powiek w schorzeniach ukladu nerwowego. Metody leczenia.

Temat 13: Choroby narqdu lzowego

Ostre zapalenie gruczdu howego. Zapalenie dr6g howych. Upoiledzenie wydzielania i odplywu lez (zapalenie Wony Sluzowej woreczka howego i kanah nosowo-howego, ropniak woreczka 4zowego i zapalenie woreczka howego u noworodk6w).

Nowotwory gntczdu howego. Leczenie chor6b.

Temat 14: Choroby spojbwki

Zmiany wrodzone spoj6wek. Zapalenie spoj6wek (alergiczne, wiosenne, opryszczkowe, kqtowe, blonicze, rzeiqczkowe, grudkowe). Jaglica.

Zrniany zwyrodnieniowe spoj6wek. Ostre i przewlekle zapalenie spoj6wek. Nowotwory spoj6wek. Leczenie chor6b.

Temat 15: Choroby tward6wki

Wrodzone wady tward6wki. Zapalenie tward6wki i nadtwardbwki. Garbiak tward6wki. Procesy degeneracyjne. Leczenie chor6b.

Temat 16: Choroby rogbwki

Wady wrodzone rog6wki. Rog6wka mala i olbrzymia, stozek rog6wki. Zapalenia powierzchowne rogbwki, grzybicze. Zapalenia wirusowe rog6wki. Wrzody rog6wki. Zapalenia glqbokie. Zwyrodnienia rog6wki.

Leczenie chorob. Przeszczepianie rog6wki.

Temat 17: Choroby soczewki

Wady wrodzone soczewki. Zmiany w polozeniu soczewki. Zwichniqcia soczewki.

ZaCma wrodzona i nabyta. ZaCma starcza i zaCma w wymku przemian metabolicznych, pourazowa, toksyczna. Operacyjne usuniqcie zaCmy soczewki. Wszczepienie soczewki wewnqtizgalkowej.

Oko bezsoczewkowe.

Temat 18: Choroby Mony naczyniowej

Wady wrodzone blony naczyniowej. Zwyrodnienie naczyni6wki. Guzy blony naczyniowej. Metody leczenia.

Temat 19: Choroby ciala szklistego

Zmiany zwyrodnieniowe ciala szklistego. Proces starzenia sig ciala szklistego. Zmiany budowy, sldadu i przejrzystoici ciala szklistego (rozplyw skrzqcy mgty zapalne, ropieh, krwotok, zmiany w przebiegu kr6tkowzrocmoSci, w cukrzycy i wczeiniaczego zwyrodnienia siatk6wek). Metody leczenia.

Temat 20: Jaskra

Jaskra wrodzona i jej patogeneza. Jaskra pienvotna (prosta, ostra, zloiliwa, dokonana). Jaskra wt6ma. Mieszana postaC jaskry. Ostry atak jaskry. Leczenie jaskry.

Temat 21: Choroby siatkbwki

Zapalenie siatk6wki. Dystrofie i zwyrodnienie siatkbwki (dystrofia banvnikowa, zmiany zwyrodnieniowe siatk6wki w przebiegu wysokiej kr6tkowzrocznoSci, starcze zwyrodnienie plamki, torbielowe zwyrodnienie plamki). Odwarstwienie siatk6wki. Fakomatozy. Metody leczenia.

Temat 22: Choroby nenvu wzrokowego

Zaburzenia rozwojowe tarczy nerwu wzrokowego. Zapalenie nerwu wzrokowego. Zmiany n e w wzrokowego w zatruciu alkoholem metylowym. Zanik n e w wzrokowego. Tarcza zastoinowa. Nowotwory nenvu wzrokowego. Metody leczenia.

Temat 23: Wybrane zagadnienia z neurookulistyki

Objawy o c n e przy uszkodzeniach Sr6dczaszkowej czgSci uldadu wzrokowego. Zesp&l skrzyzowania nenv6w wzrokowych. Uszkodzenia dr6g oraz kory wzrokowej. Nieorganiczne zmiany w polu widzenia. Zaburzenia ireniczne. Metody leczenia.

Temat 24: Urazy galki kiznej i narqdbw dodatkowych oka

Urazy mechanicme (rany cigte, ciala obce, urazy tqpe, uszkodzenia ician kostnych oczodolu i k d n e w wzrokowego). Urazy oka u dzieci. Zapalenie wsp&lczulne oka. Urazy narzqdu lzowego i powiek. Oparzenia oka (chemicne, termicme). Pienvsza pomoc w urazach ocm. Metody leczenia.

Temat 25: Objawy oczne w schoneniach ukladowych

Objawy oczne w nadciinieniu tqtniczyrn, cukrzycy, miaidzycy. Retinopatia wczeiniakow.

Temat 26: Problematyka okulistyczna wieku dzieciqcego

WlaSciwoSci oka dziecka. Wady refrakcji. Zapobieganie wadom regakcji. ZaCma dzieciqca. Retinopatia noworodkow, zwkbluienie pozasoczewkowe. Nowotwory narzqdu wzroku u dzieci. Toksoplazmoza i toksokarioza. Higiena oczu i narzqdu waoku dzieci w wieku szkolnym.

Temat 27: Zawodowe choroby wzroku

Choroby oczu na skutek dzialania czynnik6w zewnqirznych. Urazy zawodowe chemiczne i mechanicme oraz cieplne. Zatrucia metalami i niemetalami oraz ich zwia$kami. Choroby wywdane energiq promnienistq. Nowotwory zwivane z chorobq zawodowq. Motoryzacja, halas, wibracja. Metody leczenia.

Temat 28: Aspekty spoleczne w okulistyce

Deiinicja Slepoty i niedowidzenia oraz przyczyny powstawania. Opieka okulistyczna nad dzieCmi i mlodzieza, Inwalidmvo waokowe. Instytucje zajmujqce siq rehabilitacjq i opiekqnad inwalidami wnoku. Orzecznictwo okulistycme. Normy wzrokowe dla kandydatow na kierowcow pojazdow mechaniczny ch.


Godziny te przemaczone sq na ornowienie tematbw nie obj~tych programem, lecz Sciile z nim zwiapnych, a wymkajqcych z ronvoju nauki w tej dziedzinie.


Choroby narzqdu waoku to jeden z najwahiejszych przedmiot6w zawodowych, ktorego celem jest ksztalcenie teoretyczne w specyficznym dla ortoptystki (ortoptysty) kierunku wiedzy medycznej. W swojej praktyce zawodowej ma ona do czynienia z pacjentami z ro%ego rodzaju zaburzeniami czynnoSci narzqdu waoku. Dlatego bardzo staranne i rzetelne przygotowanie teoretyczne, opanowanie nowoczesnej, a zarazem praktycznie uzytecnej wiedzy

pozwoli ortoptystce (ortoptyicie) na rozwi-anie czqsto bardzo zloionych problemow zdrowotnych. Ponadto umiej~tnoici intelektualne ksztaltowane podczas realizacji tego przedmiotu stanowiq niezbqdnq podstawq do dalszego przygotowania zawodowego sh~chaczy.

Choroby narzqdu waoku to przedmiot, ktory realizuje takie cele wychowawcze - pozwala ksztaltowak niezbqdne w zawodzie cechy osobowoSci, zainteresowania i postawy. W w y d a realizacji treici prograrnowych shchacz powinien wykazywak nastqpujqce postawy:

odpowie'dzialnosci za poziom wlasnych umiejqtnoici intelektualnych i praktycznych; dokladnoici, rzetelnoici i systematycznoici w pracy; aktywnoici w dzialaniach na rzecz romoju i doskonalenia wlasnej grupy zawodowej. Przedmiot realizowany jest w drugim semestrze nauki, co pozwala z jednej

strony wykorzystaC umiejqtnoici opanowane na zajeciach z anatomii i fizjologii, psychologii, wybranych zagadnieniach z pediatrii, z drugiej stanowi podstawe do praktycznej nauki zawodu odbywajqcej siq w ramach przedmiotu metody i techniki pracy ortoptystki, podczas zajek praktycznych i praktyki zawodowej.

Ortoptystka (ortoptysta) musi mieC wiedze na temat patofizjologii widzenia, przyczyn, objawow i sposobow postqpowania w najwainiejszych chorobach oczu, aby w spos6b Swiadomy wlqczaC siq w proces diagnozowania, leczenia, pielqgnacji i rehabilitacji oraz profilaktyki.

Choroby narzqdu wzroku to przedmiot typowo teoretyczny, doSC trudny, realizowany glbwnie metodq wykladow. Nauczyciel, planujqc proces dydaktyczno-wychowawczy, moze wykorzystad zaproponowane w programie nauczania treici, ujqte w formie dzialow tematycznych wraz z haslami programowymi i orientacyjnq liczbq go&, dowolnie dysponujqc kolejnoiciq, zakresem treSci oraz czasem. Musi mieC jednak na uwadze, i e sluchacze powinni by6 bardzo dobrze przygotowani teoretycznie, aby efekrywnie uczestniczyk w zajqciach praktycznych.

SkutecznoiC nauczania-uczenia siq moina zwiqkszyC wprowadzajqc roinorodne metody i Srodki nauczania. Wyklady prowadzone metodq problemowq, poparte przyldadami z praktyki klinicznej, ulatwiq przyswajanie przekazywanych treici. Szczegolnie w m e jest wykorzystywanie irodkow dydaktycznych: filmow, przezroczy, atlasow, fotografii ilustsujqcych omawiane zagadnienia w celu upoglqdowienia przekazywanych treici.

Nauczyciel - najlepiej gdyby by$ to lekarz okulista - realizujqc poszczegolne zagadnienia powinien pamieta6 o odnoszeniu ich do sytuacji chorego dziecka. Praca ortoptystki (ortoptysty), niezaleinie od placowki sluiby zdrowia, wi@e sie bowiem przede wszystkim z opiekq nad dzieCmi i mtodzieiq, a ich problemy zdrowotne w spodb istotny rokniq sie od problemow doroslych.

Sluchacze powinni poznac nie tylko klinike chorbb narzqdu wzroku, stosowane w okulistyce metody leczenia, ale takie szczegolne zagrozenia, zwiqzane z wplywem czymikow ekologicmych, mazami i wypadkami.

W trakcie realizacji przedmiotu naleq zwracaC szczegolna, uwagq na ksztaltowanie umiejqtnoici zawodowych, intelektualnych i praktycznych, jak i cech osobowoici niezbqdnych w zawodzie ortoptystki (ortoptysty).

Bardzo w&ym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych celow ksztalcenia osislgniqC shchaczy.

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 prowadzone wedh~g uprzednio sprecyzowanych kryteri6w i wymagak

Og6lne layteria oceny wiadomoici i tuniejqtnoSci nabytych przez shchaczy powinny stanowiC nastqpujqce czynnoici:

przedstawik fizjologiq i patofizjologie widzenia; por6wnaC oko miarowe z okiem dalekowzrocznym i kr6tkowzrocmym oraz przedstawik rodzaje astygmatyzmu; r o z r o ~ c typy zezow jawnych, ukrytych i ich wzajemne zaleaoici; objainie typy korespondencji siatkowkowej; scharakteryzowak procesy adaptacyjne zachodzqce w zezie; rozrbinik typy zeza towarzyszqcego, akomodacyjnego oraz okreiliC stosunek zeza jawnego do nkrytego; przedstawik metody leczenia zeza oraz dokonaC wyboru prawidowej inetody zaleinie od postaci zeza; przedstawik zaAtosowanie pryzmat6w w leczeniu choroby zezowej; scharakteryzowak istote leczenia zachowawczego zeza; przedstawik technikq i metody operacyjne w leczeniu zeza oraz wskazania do operacji; wyjainiC pojqcia Slepoty i niedowidzenia oraz przedstawik ich przyczyny; scharakteryzowa6 stopnie niedowidzenia oraz ocenic moiliwoici wyleczenia niedowidze~a roinego stopnia i fiksacji ekscentrycznej; zroinicowai: ambliopiq wzglqdna, i bezwzglqdnq porownak akomodacje plamkowa, i ekscentryczna, wyjaSniC ich rodzaje oraz moiliwoici wystqpowania; rozroinib metody penalizacji i zasady jej zastosowania w leczeniu niedowidzenia; scharakteryzowaC rodzaje obturacji; zro%nicowac ruchy dowolne z mirnowolnymi oka; okreilic pozycje oczu podczas snu i znieczulenia ogolnego; wyjaSniC specyfikq leczenia operacyjnego narzqdu waoku oraz istotq odruchu oczno-sercowego; przedstawik i aoi-nicowaC objawy i leczenie chorob: - aparatu ochronnego oka,

- narzqdu lzowego, - spoj6wki, - tward6wki, - rogowki, - soczewki, - Hony naczyniowej, - cida szklistego, - siatkbwki, - n e w wzrokowego;

scharakteryzowak postaci jaskry, przedstawik ich objawy i metody leczenia; przedstawic przyczyny powstawania, mechanizmy, objawy i leczenie po urazach ga&i ocznej narzqdow dodatkowych oka; oceniC rodzaj, stopien i rozleg1oSC want oraz okreSliC rodzaj zeza pourazowego; scharakteryzowak zaburze~a czynnogci narzqdu wzroku w uszkodzeniach oSrodkowego ddadu nerwowego: - objawy oczne w uszkodzeniu Arodczaszkowej czeSci d a d u wzrokowego, - zespa skrzyzowania nerwow wzrokowych, - uszkodzenie drog i kory wzrokowej, - nieorganiczne zmiany w polu widzenia, - zaburzenia ireniczne

oraz przedstawik metody ich leczenia; scharakteryzowak objawy oczne w chorobach uldadowych; przedstawic objawy i metody leczenia dzieciqcych chorob narzqdu wzroku; scharakteryzowak najczqstsze choroby zawodowe narzqdu wzoku i metody ich leczenia oraz aspekty spoleczne w okulistyce; wyjaSniC mechiininn dzidania lekow okulistycznych, przedstawik organizacjq opieki nad inwalidami wzroku: orzecznictwo okulistyczne, moiliwoici rehabilitacji, opieka okulistyczna nad dziecmi i dodziezq upowszechniak wiedzq z zakresu higieny narzqdu wzroku w dostqpnym sobie zakresie - wobec pacjentbw, ich rodzin, dzieci i mlodzieq szkolnej, pracownikow i innych osob; wykorzystak wiedze o najnowszych badaniach i osislgnieciach naukowych

w okulistyce. Wyzej wymienione kqteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowaC i poinformowaC o nich shchaczy. Sprawdzanie osiqgaiqk shchaczy moba przeprowadzic w formie pisemnej,

ustnej oraz zadah praktycmych za pomoccg - pykui problemowych i polecen; - t e s t h dydaktycmych o robej fonnie zadari np. wielokrotnego wyboru, z I&%

uzupelnien, krotkiej odpowiedzi,

Warunkiem prawidiowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici nauczania, ktorq ndeQ przeprowadzik przed podjqcieln procesu ksztdcenia.

Uwagi szczegdlowe

Tematy 1 - 10

Tematy te zawierajq treSci zasadnicze, kt6re wraz z anatomiq i fizjologiq narzqdu waoku i widzenia stanowiq podbudowe teoretycznq do przedmiotow zawodowych.

Bardzo szczeg6lowo naleiy om6wiC wszystkie postaci zeza, a przy oinawianiu kaidego tematu stosowaC odpowiednio dobrane irodki dydaktyczne w celu upoglqdowienia i uatrakcyjnienia wyktadow oraz datwienia opanowania trudnych treici.

Tematy 11 - 27

W tematach tych naleiy uwzglqdniC cdoksztalt zagadnien dotyczqcych chorob oka. Szczegblowe omowienie tej problematyki ma uiwiadomiC shchaczom r6211orodnoSi: i wage chorob oczu.

Prezentujqc objawy w poszczegolnych rodzajach chorob, naleiy podlcreilai. koniecznoiC wnikliwej obsenvacji i m6ci i . uwage na moiliwoSc ich wystqpienia u podopiecznych dzieci.

Szczegblowego omowienia wymaga tematyka urazowoici, glownie najczestszych urazow wieku dzieciqcego. Waine jest tei ornowienie objawow ocznych w schorzeniach somatycznych i zwiqanych z nimi zagrozen narzqdu wzroku. Szczegolnie dokladnie naleiy omowii. telnaty dotycqce okulistylci wieku dzieciecego, podkreilic zwiqek chorbb z patologiq okresu prenatalnego i noworodkowego.

Temat 28

Omawiajqc ten dzial naleiy podkreilii. znaczenie zagadnien spolecznych w pracy ortoptystki (ortoptysty), przede wszystkim zwiqzanych z chorobarni i u r d oczu u doroslych i dzieci oraz ze schorzeniami zawodowymi narzqdu wzroku i ich nastqpstwami.

Naleiy t a k e zwrocii: szczegolnq uwagq na zagadnienie slepoty i niedowidzenia, postepowanie z dziekmi i dodziezq zagrozonyrni utratq wzroku, moiliwoici rehabilitacji i funkcjonowania niewidomych w iyciu zawodowyrn i spolecznym.

Tablice, przezrocza, foliogramy Atlasy Filmy dydaktyczne

5. LITERATURA

1. Baranowska-George T.: Leczenie zeza ze szczegolnym uwzglqdnieniem metody szczecihskiej. Szczecin: Wydaw. Sylwjana 1993

2. Czechowicz-Janicka K.: Wybrane zagadnienia z okulistyki wspolczesnej. Warszawa: CMKP 1990

3. Giereklapifiska A,: Chinugia refrakcyjna rogowki. Wroclaw: Wydaw. V O L W D 1995

4. K W y J.: Chirurgia soczewek. Wroclaw: Wydaw. VOLUMED 1995 5. Krzystkowa K.: Chirurgia miqgni gakoruchowych. W: Okulistyka

wsp6lczesna. Tom 3. Red. W. Orlowski. Warszawa: PZWL 1992 6. Krzystkowa K.: Choroba zezowa. W: Okulistyka wspSczesna. Tom 2.

Red. W. Orlowski Warszawa: PZWL 1986. 7. Krzystkowa K.: Narzqd ruchu g& ocznej i jego zaburzenia. W: Okulistyka

wspolczesna. Tom 3. Red. W. Orlowski. Warszawa: PZWL 1992. 8. Krzystkowa K.: Rozpoznawanie i leczenie choroby zezowej. Zasady

i metodyka pracy ortoptystki. Warszawa: PZWL 1989 9. Krzystkowa K.: Zarys okulistyki. Krakow 1987 10. Niiankowska M. H.: Podstawy okulistyki. Wroclaw: Wydaw. VOLUMED

1992 11. Trzciriska-Dqbrowska Z.: Okulistyka praktyczna. Warszawa: PZWL 1995 12. Trzciriska-Dqbrowska Z.: Przeszczepianie rogowki. W: Okulistyka

wsp6lczesna. Tom 3. Red. W. Orlowski Warszawa: PZWL 1992. 13. Woiny J. T.: Dno oka w praktyce arnbulatoryjnej. Wroclaw: Wydaw.

VOLUMED 1993 14. Zygulska-Mach H.: Nowotwory narzqdu wzroku u dzieci. W: Postepy

w rozpoznawaniu i leczeniu nowotworow u dzieci. Red. J. Boikowa Warszawa: PZWL 1981

Literature naleg aktualizowak w m i a q pojawiania siq nowych publikacji.

METODY I TECHNIKA PRACY ORTOPTY STKI

1. SZCZEGOEOWE CELE KSZTAECENIA

W wyruku zorganizowanego procesu ksztalcenia sluchaczk powinien umieC:

wyjaSniaC i stosowaC podstawowe pojecia z zakresu diagnostyki okulistycznej i strabologicznej; wyjainiaC istote, sposob rohicowania i zastosowanie badaJi okulistycznych i strabologicznych; okreilaf, spos6b przygotowania dziecka do wybranych bad& oh~listycznych i strabologicznych oraz przedstawiaC zasady wykonywania poszczeg6Inych badari; anahzowaC i interpretowah uzyskane wyniki bad& i ustala6 na ich podstawie rozpoznanie strabologiczne oraz dokumentowaC uzyskane wyllllu badah i obsenvacji; charakteryzowaC i dobieraC metody postqpowania terapeutycznego w chorobach okulistycznych; wyjainiai: istote, spodb rohicowania i zastosowanie Cwiczen leczniczych ortoptycznych, Cwiczen leczniczych mi@, Cwiczen w niedowidzeniu i Cwiczen domowych; okreSlaC cele i sposoby postepowania przed- i pooperacyjnego w okulistyce, w szczeg6lnoSci zaS w leczeniu zeza i niedowidzenia; charakteryzowak spos6b postepowania rehabilitacyjnego po urazach n q d u wzroku; charakteryzowac i r o ~ c o w a k metody profilaktyki chorob narzqdu wnoku oraz szerzyC oiwiate zdrowotnq w dostqpnym sobie zakresie; okreSla6 zadania i role ortoptystki w kompleksowym postepowaniu wobec osob z chorobami narqdu wnoku; przyjmowaC odpowiedzialnoik za powierzonych opiece pacjentow oraz za skutki wlasnych dzialah w kontakcie z nimi, ich rodzinami i wsp6lpracowuikarni.



LP.

Kr6tki rys historyczny. Wklad uczonych polskich w badania nad zezem. Cele i zadania ortoptystki (ortoptysty). Opis zawodu ortoptystki (ortoptysty). Rozwoj poradni ortoptyczno-pleoptycznych w Polsce. Spoleczne znaczenie leczenia zeza i niedowidzenia.

Temat 2: Rozpoznawanie zeza

Tematy

Rodzaje dokumentacji. Przygotowanie do badah. Badania oka niemowlqt

Orientacyjna liczba godzin

Semestr I 4 godziny tygodniowo

1. 2. 3. 4.

Wprowadzenie do przedmiotu Rozpoznawanie zeza Podstawowe badania okulistyczne Szczegdowe badania strabologiczne


2 8 22 40 4

Razem 76 Semestr II

2 godziny tygodniowo 5 . 6. 7. 8. 9.

10. 11. 12.

Przygotowanie do Cwiczen ProHaktyka okulistyczna i strabologiczna Leczenie niedowidzenia Leczenie obuocznego widzenia Dobieranie okularow, pryzmatow i pomocy optycznych Przygotowanie dziecka do operacji Postqpowanie pooperacyjne OSwiata zdrowotna


1 2 12 14 2

2 2 1 2

Razem Razem w cyklu nauczania

3 8 114

i malych dzieci. Metody rozpoznawania zeza: oglqdanie, ogolne badanie oczu w Swietle rozproszonym, sprawdzanie ustawienia oczu.

Temat 3: Podstawowe badania okulistyczne

OstroSC waoku - definicja, zasady badania. Rodzaje oznaczen ostroSci wzroku. Badanie ostrokci wzroku w oczoplqsie i starczowzrocmoSci. Ruchy oczu - zasady badania. Pole widzenia - zasady badania. Badanie jedno- i obuocme'pola widzenia. Okulary, rodzaje szkiek. Wady refrakcji - oko nadwzrocne i kr6tkowzroczne. Astygmatyzm.

Temat 4: Szczeg6lowe badania strabologiune

Zez ukryty - typy, metody badania. Fiksacja - typy, zasady badania. KO zeza - metody badania kqta gamma. Wskazania i przeciwwskazania do zastosowania odpowiedniej metody.

Obuoczne widzenie. Badanie przy uiyciu synoptoforu, prostych testow, w wolnej przestrzeni. Korespondencja siatkowek, definicja. Zakres badania, metody. Widzenie banv, metody badania i rozpoznawania banv. Oczoplqs, rodzaje, zasady badania. Zezy poraienne, typy, metody badania. Zaburzenia potuazowe, rodzaje, objawy, metody badania.

Temat 5: Przygotowanie do iwiczen

Udzid ortoptystki (ortoptysty) w leczeniu zeza. Wychowawcza rola ortoptystki (ortoptysty). Podzid Cwiczen. Kryteria doboru Cwiczeri w leczeniu clloroby zezowej w zalehoici od mozliwoSci dziecka. Przygotowanie psychicme dziecka do wykonywania Cwiczen. Wskazania i przeciwwskazania do zastosowania Cwiczen.

Temat 6: Profilaktyka okulistyczna i strabologiczna

Znaczenie badari profilaktycnych w 1. i 2. roku @cia. Rodzaje bad& profilaktycnych. Metody bad& stosowane u malych dzieci. Opieka nad dzieCmi ze Srodowisk zaniedbanych, trudnych.

Temat 7: Leczenie niedowidzenia

Niedowidzenie jako problem spotecmy. Metody badania. Reduktory ostroici wzroky rodzaje, zastosowanie. Obturacja, zastosowanie. Penalizacja, rodzaje. Metody sektorowa i Cambella. Wskazania i przeciwwskazania do stosowania

poszczegolnych metod. Leczenie pleoptyczne, wskazania i przeciwwskazania do Cwiczen. Glowne zasady leczenia. Leczenie niedowidzenia z fiksacjq centralnq i fiksacjq ekscentryczna, Leczenie metodq lokalizacyjna,

Temat 8: Leczenie obuocznego widzenia

Cele i zadania ortoptystki (ortoptysty). Kryteria doboni chorych do leczenia. ~wiczenia ortoptyczne ogolnie stosowane. Tradycyjne metody Cwiczen w celu rozwiniqcia jednoocznej percepcji i monnalizowania korespondencji siatkowek na synoptoforze. ~wiczenia wg Starkiewicza i Sobariskiego.

Temat 9: Dobieranie okularbw, pryzmatbw i pomocy optycznych

Zasady dobierania okularbw w zezie. Glowne zasady stosowania pryzmatow Dobieranie pryzmatow. Zastosowanie szkiel kontaktowych. Optyczne Srodki poprawy wzroku.

Temat 10: Przygotowanie dziecka do operacji

Wskazania do operacji. Badania wykonywane przed zabiegiem operacyjnym. Ocena stanu ogolnego dziecka i m o w badari pediatrycznych. Przeciwwskazauia do operacji. Przygotowanie dziecka do zabiegu operacyjnego w zaleinoSci od wybranej metody operacji.

Temat 11: Postqpowanie pooperacyjne

Metodyka badari u dziecka operowanego. Kryteria doboru Cwiczen rehabilitacyjnych. Wskazania i przeciwwskazania do przeprowadzania Cwiczen. Rola opiekuricza i wychowawcza ortoptystki (ortoptysty) wobec dziecka operowanego. Zasady wsp6lpracy z pielqgniarkq na oddziale pooperacyjnym. CzynnoSci pielqgnacyjne u dziecka po operacji.

Temat 12: OSwiata zdrowotna

Zadania ortoptystki (ortoptysty) w zakresie oSwiaty zdrowotnej. Podstawowe metody i formy oSwiaty zdrowotnej. Kryteria doboru odpowiedniej metody i formy oSwiaty zdrowotnej dotyczqcej szeroko pojqtej higieny narzqdu wzroku. Stosowanie atrakcyjnych metod szerzenia oSwiaty w gabinecie okulistycznym i ortoptyczno-pleoptycznym.


Godziny te przeznaczone sqna omowienie temat6w nie objqtych programem, lecz iciile z nim zwiqanych, a wymkajqcych z ronvoju nauki w tej dziedzinie.


Ortoptyitka (ortoptysta) jest fachowym pracownikiem s&by zdrowia, kt6ry dysponujqc rzeteln% nowoczesnq wiedzq oraz doskonale opanowanymi umiejqtnoiciami praktycznymi, iwiadczy pomoc pacjentom z rbinymi problemami zdrowotnymi, szczegolnie zai chorobarni narzqdu wzroku. Przygotowanie do wykonywania roinorodnych zadslli zdobywa w trakcie nauki obejmujqcej m.in. ksztalcenie zawodowe teoretyczne.

Metody i techniki pracy ortoptystki to jeden z podstawowych przedmiotow dajqcych teoretyczne podstawy przygotowania zawodowego.

Celem nauczyciela jest wyposaienie sluchaczy w gnmtownq wiedzq obejmujqcqmetody i techniki, jakimi poshguje siq ortoptystka (ortoptysta). W realizacji treici nauczania nalei;y wykorzystywak wiadomoici opanowane przez shchaczy na zajqciach z anatomii i fizjologii, psychologii, pediatrii, chorob narzqdu wzroku.

Przedmiot ten stwarza teoretyczne podstawy do realizacji zajqC w pracowni, na ktorycli wykoriystywane i uzupefniane sq umiejqtnoici intelektualne oraz ksztaltowane umiejqtnoici praktyczne, niezbqdne w zawodzie ortoptystlu (ortoptysty). Zatem zagadnienia teoretycznie muszq wyprzedzab w czasie Cwiczenia prowadzone w pracowni szkolnej i placowkach sluiby zdrowia.

W ramach przedmiotu powinny by6 takie realizowane cele wychowawcze - ksztaltowane zainteresowanie, poglqdy, cechy osobowoici i postawy. W w y n h realizacji treici programowych shchacz powinien wykazywaC nastepujqce postawy:

wrailiwoiC i aozumienie dla specyiicznych problemow zdrowotnych dzieci z chorobami narzqdu wzroku; odpowiedzialnoic za poziom wlasnych umiejqtnoici zawodowych oraz za efekty dzialari i decyzji podejmowanych w warunkach zawodowych i pozazawodowych; zrozumienie obowiqzku stalego uzupefniania wiedzy i podnoszenia umiejqtnoici, zgodnie z najnowszyrni osimqciami naukowymi. Znaczenie przedmiotu w przyszlej pracy zawodowej sprawia, i e powinien by6

prowadzony w sposob przemyilany i zaplanowany. Dobor treici nauczania, zakres, kolejnoSC i czas realizowania nalezq do nauczyciela. Moie on wykorzystac propozycje, jakie zawiera program nauczania, pamietajv,

aby przedmiot d d pehe i rzetehe przygotowanie teoretyczne do praktycznej naukizawadu.

Realizacja przedmiotu odbywa sie przede wszystkim metodq wyldad6w. W celu zwiqkszenia aktywnoici sh~chaczy warto stosowaC wyklady problemowe i konwersatoryjne, iluslrowane przykladami klinicznymi, przy wykorzystaniu irodk6w dydaktycmych, np. tablic do badania wzroku, wykresow, schematow. Zaj~cia powinny odbywaC siq w dobrze wyposaionej klasie.

Nauczyciel prowadzqcy zajecia powinien mobilizowaC shchaczy do samodzieldej i systematycznej pracy, tw6rczego myilenia i aktywnej postawy - tak cennych w p6iniejszyrn doskonaleniu i doksztalcaniu zawodowym. Shichacze powinni poshigiwac siq obowipjqcq terminologiqmedyczn~ umieC korzystaC z czasopism specjalistycznych i ir6del naukowych.

Bardzo wainym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych cel6w ksztdcenia osiqgniqC shchaczy.

Ocenianie powinno miek charakter jakokiowy i by6 prowadzone we&g uprzednio sprecyzowanych kryteriow i wymagari.

Og6Ine kryteria oceny wiadomoici i umiejetnoici nabytych przez shcl~aczy powinny stanowiC nastepujqce czynnoici:

przedstawiC istote i aoaicowaC podstawowe badania okulistyczne i strabologiczne oraz wskazac mozliwoSci ich zastosowania; wyjaini6 sposbb przygotowania dziecka do poszczegbhych badah okulistycznych i strabologicznych; przedstawiC spos6b obsenvacji twarzy i oczu pacjenta do ustalenia rozpomania okulistycznego; zr6knicowaC metody badania ostroSci wzroku oraz wyjaini6 spos6b ich wykonania i obowiqzujqce zasady; scharakteryzowaC spos6b przeprowadzania i zasady obowipjqce w szczeg6lowych badaniach okulistycznych: - pola widzenia i spojrzenia, - ruchbw oczu, - widzenia barw, - dna oka, - pomiaru rozstawienia kenic;

scharakteryzowaC spodb przeprowadzania i zasady obowiqzujqce w szczeg6lowych badaniach strabologicznych: - re&akcji oka, - fiksacji, - widzenia obuocmego, - kqta zeza, - kqta subiektywnego, - kqta gamma,

- korespondencji siatkttwkowej, - podw6jnego widzenia, - pola widzenia w zezie, - oczoplqsu;

przedstawid metody badah w poszczeg6lnych postaciach zeza i zespolach wrodzonych; przedstawiC sposdb obsenvacji dziecka w kierunku wystqpienia wczesnych objaw6w w dziecigcych chorobach narzqdu wzxoku; wyjainii budowg i dzialanie pryzmatu, jego zastosowanie w okulistyce; wyjainik istotq dwiczeri leczniczych, ich podzial i rdinicowanie; przedstawik kryteria doboru dwiczeri oraz sposdb przygotowania do nich dziecka leczonego z powodu choroby zezowej; wyjainiC wskazania i przeciwwskazania do Cwicze$ przedstawid istotq i mechanian dzialania leczniczych Cwiczeri ortoptycznych; wyjainid mechanivn wyr6wnywania wad we wszystkich typach zez6w; przedstawik zasady i sposdb wykonania dwiczeri ortoptycznych: - usuwajqcych thunienie, - ulatwiajqcych kontrolowanie ustawienia oczu, - konwergencji fkyjnej (wzglqdnej), - opartych na fizjologicznej diplopii, - dowolnej konwergencji, - jednoczesnej percepcji, hzji zakresu, - widzenia stereoskopowego, - normalizujqcych korespondencjq siatkdwkows~ - utrwalajqcych obuoczne widzenie, - lokaliacji wzrokowej, - diplopii fizjologicznej, - poprawiajqcych konwergencjq akomodacyjnq i dodatkowq konwergencjq

k j i , - rozdzielania akomodacji od konwergencji w zezach akomodacyjnych;

ace* moiliwoici dziecka do wykonywania dwiczeri leczniczych rnigSni i skutki dwiczeri konwergencji w zezach rozbieinych; wyjainid sposbb wykonywania dwiczeri mi& ocmych i konwergencji; wyjainid budowg i zasady dzialania aparatury stosowanej w Cwiczeniach leczniczych migini; scharakteryzowad sposdb wykonania i zasady obowivujqce w stosowanych w niedowidzeniu dwiczeniach leczniczych: - olinienia i pobudzenia na pleoptoforze, - celowniczych i lokalizacyjnych, - wywdywania powidokdw, - zdolnoici rozdzielania ggsto ulozonych znakdw,

- utnvalajqcych uzyskana, dobra, ostroSC wzroku; wyjaSuiC istote metody Bangertera i Cuppersa w leczeniu niedowidzenia; wyjaSniC zasady i ~netody nauczania dziecka i opiekunow prawidlowego wykonywania: Cwiczen leczniczych domowych, Cwiczen mieini ocmych, konwergencji, Cwiczen celowniczych i podwojnego widzenia fizjologicznego; wyjainiC zasady dzidania okular6w penalizacyjnych; wyjainic maczenie bad& wykonywanycll u dzieci w 1. i 2. roku @cia w celach proflaktyki niedowidzenia, fiksacji ekscenecznej i nieprawidlowej kore~~dndencji siatkowek; scharakteryzowaC rodzaje bad& profilaktycznych i metody bad& stosowanych u dzieci; przedstawik sposob wykonania Cwiczeh zapobiegajqcych utiacie obuocznego widzenia; uzasadnik koniecmoSC przeprowadzania badari kontrolnych i kierowania na leczenie dzieci, u ktorych wykryto zaburzenia ze strony narzqdu wnoku; wyjainik znaczenie wczesnego iden@Ekowmia dzieci z zabuuzeniarni narzqdu wzroku w Srodowiskach spolecznie zaniedbanych; wyjainiC koniecznoii: prowadzenia roaych form oiwiaty zdrowotnej dotyczqcej narzqdu wzroku; przedstawik wskazania i przeciwwskazania do przeprowadzenia leczenia ortoptycznego i pleoptycznego; przedstawik sposob przygotowania dziecka do zabiegu operacyjnego w zaleaoSci od stanu dziecka; wyjainik cel wykonywania przed operacjq badari: ostroSci wzroku, ruchow oczu iloiciowych i jakoiciowych, biemej rucliliwoSci gal% ocmej, stopnia refiakcji, wielkoSci ka,ta zeza, stanu widzenia obuocznego, szerokoici szpary powiekowej, testu Bielschowsky'ego, elekbromiografii mieini galkowych, badania og6lnego; przedstawik zasady postqpowania z dzieckiem operowanyrn. Wyiej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowak i poinfonnowai. o nich sluchaczy. Sprawdzanie osiagniqc sluchaczy moina przeprowadzik w fonnie pisem~ej,

ustnej oraz zadah praktycmych za pomocq - pytari problemowych i polecen; - testow dydaktycznych o robej formie zadari np. wielokrotnego wyboru, z luk%

uzupehien, krotkiej odpowiedzi, proby pracy; - ukierunkowanej obsenvacji czynnoici shchaczy podczas wykonywania zadari

fonnulowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, ktora, naleiy przeprowadziC przed podjeciem procesu ksztalcenia.

Uwagi szczeg6lowe

Temat 1

W dziale tyln naleiy przedstawii: szczeg6lowe zadania realizowane przez ortoptystki (ortoptystow), ze zwr6ceniem uwagi na rozwiagywanie problem6w dzieci z chorobami narzqdu wzroku.

Tematy 2 i 3

Omawiajqc poszczegolne badania okulistyczne naleiy zwrocii: uwagq na specyficzny spos6b przygotowania do nich dzieci.

Temat 4

Zagadnienie badah strabologicznych jest doSC tntdne, dlatego naleiy w optymalnym stopniu wykorzystywak wiado~noici opanowane przez shchaczy na innych przedmiotach.

PodkreSlenia wymagaja, r6i;nice w metodach i technikach badah wykonywanych w stanie fizjologicznym i patologicznym.

Temat 5

Nale@ wskazai: istotne roinice w przygotowaniu do Cwiczen dzieci i doroslych.

Temat 6

WyeksponowaC znaczenie badah profilaktycznych wykonywanych u malych dzieci oraz spoleczny charakter opieki nad dzieCmi ze Srodowisk zaniedbanych.

Tematy 7 i 8

TreSci tych dzialow zawierajq teoretyczne podstawy bad& i Cwiczen stosowanych w leczeniu pleoptycznym i ortoptycmym. Uwagq naleiy zwr6cii: na kryteria, wskazania i przeciwwskazania przy wyborze postqpowania i leczenia. PodkreSliC naleiy opiekwiczq i wychowawczq rolq ortoptystki (ortoptysty) wobec dziecka chorego.

Temat 9

WskazaC moiliwoSci zastosowania i sposob dobierania szkiel okudarowych i pryzmat6w.

Tematy 10 i 11

Naleiy zwrbciC szczegolnq uwagq na problemy chorego dziecka poddanego operacji, kiyteria doboru badah i Cwiczen przed- i pooperacyjnych. Osobnym zagadnieniem o szczegolnym znaczeniu sq czynnoici pielqgnacyjne wykonywane u dziecka operowanego oraz wspblpraca ortoptystki (ortoptysty) z pielqgniarkami oddzialu.

Temat 12

W ramach przygotowania shchaczy do szerzenia oiwiaty zdrowotnej naleiy omowiC takie formy i Srodki, ktore najczqiciej bed3 stosowane w pracy ortoptystki (ortoptysty).


Plansze, schematy, wykresy Atlasy PTzezxocza Filmy

5. LITERATURA

1. Baranowska-George T.: Leczenie zeza ze szczegolnym uwzglqdnieniem metody szczeciriskiej. Szczecin: Wydaw. Sylwjana 1993

2. Kqcik T.: Technika badab i zabiegow ocznych. W: Techika zabiegow internistycznych. Red. J. Taton. Warszawa: PZWL 1994

3. Krzystkowa K.: Rozpoznawanie i leczenie choroby zezowej. Zasady i metodyka pracy ortoptystki. Warszawa: PZWL 1989

4. Orlowski W.: Okulistyka wsp6lczesna. Tom 2. Warszawa: PZWL 1987 5. Trzciriska-D3browska Z.: Okulistyka praktyczna. Warszawa: PZWL 1989

Literaturq naleiy aktualizowaC w miarq pojawiania siq nowych publikacji.

METODY I TECHNIKA PRACY ORTOPTYSTKI - PRACOWNIA

W wyniku zorganizowanego procesu ksztalcenia shchacz powinien umiec:

wykonywaC zgodnie z obowiqzujqcymi zasadami, badania okulistycme i strabologicme ze szczeg6lnym uwzglqdnieniem bad& diagnostycznych stosowanych w chorobie zezowej i niedowidzeniu oraz we wrodzonych zaburzeniach narzqdu wzroku,

* kwalifikowa6 i przygotowywaC dzieci do wybranych badsui olculistycznych i strabologicznych; dokumentowaC wydu prowadzonych badah i obsenvacji, analizowaC je i formulowak rozpoznanie; uczestniczyC w kompleksowym postqpowaniu terapeutycmym wobec dzieci z chorobami nyzqdu wzroku; prowadzik roine formy profilaktyki okulistycznej i strabologicznej oraz szerzyk oSwiatq zdrowotna, dostqpnyni metodami i kodkami; wykonywaC Cwiczenia lecznicze przewidziane w programie leczenia; uczestniczyk w postqpowaniu rehabilitacyjnym po urazach narzqdu wzroku; organizowaC wlasne miejsce i proces pracy zgodnie z obowiqmjqcymi zasadami bezpieczehstwa i ergonomii; wykorzystywak urzqdzenia i aparaturq srosowanq w badaniach i leczeniu w sposob zgodny z obowi~jqcymi instrukcjami i przepisami bhp, konsenvowaC je i dokonywak drobnych napraw; wykazywaC odpowiedzialno6C za poziom umiejqtnoSci intelektualnych i praktycznych, za wlasne postawy oraz za slcutki zachowsui w kontakcie z pacjentami, ich opiekunami i rodzinarni i wsp6lpracownikami; wykazywak wrailiwoSC, zrozurnienie i akceptacjq dla pacjentow z roinymi problemami zdrowotnymi, ze szczeg6lnym uwzglqdnieniem specyfiki problemow chorych dzieci.

74

2. TRESCI NAUCZANIA

Podziaf treici nauczania

Temat 1: CzynnoSci wstqpne

Miejsce pracy ortoptystki(y). Poznanie Srodowiska, organizacja pracy, urzqdzenia i aparaty gabinetu leczenia zeza. Zaponanie z zakresem zadd realizowanych w gabinecie ortoptycmym. Zakres czynnoSci ortoptystki(y).

Temat 2: Ustalanie rozpoznania

Sposob przeprowadzania wywiadu z dzieckiem; rodzicami lub opiekunami. Obsenvacja pacjenta. Zapoznanie siq z dokumentacjq. Orientacyjne badanie ruchow oczu. Wykonywanie cover - testu.

Temat 2: Ustalanie rozpoznania

Sposob przeprowadzania wywiadu z dzieckiem, rodzicami lub opiekunami Obserwacja pacjenta. Zapoznanie siq z dokumentacjq. Orientacyjne badanie ruchow oczu. Wykonywanie cover - testu.

Temat 3: Podstawowe badania okulistyczne

Badanie'ostroici wzroku. Badanie iloSciowe rucl16w oczu. Badanie pola widzenia. Badanie refiakcji.

Temat 4: Szczeg6lowe badania strabologiczne

Badanie zeza ukrytego. Badanie fiksacji. Badanie kqtow w zezie: obiektywnego, subiektywnego, gamma. Badanie obuocznego widzenia. Badanie korespondencji siatkowkowej. Badanie widzenia banv. Badanie w oczoplqsie. Badanie w zezach poraiennycll. Badania w zaburzeniach pourazowych.

Temat 5: Przygotowanie dziecka do biczen

Udzial ortoptystki (ortoptysty) w leczeniu zeza - wychowawcza rola ortoptystki (ortoptysty). Nawiqqwanie kontaktu z dzieckiem. Przestrzeganie przepisbw bhp. Zapewnienie dziecku bezpieczenstwa tizycmego i psychicmego w czasie wykonywania Cwiczeh.

Temat 6: Profilaktyka okulistyczna i strabologiczna

Naprzernienna atropinizacja jako metoda zapobiegania powstawaniu niedowidzenia i anormalnej korespondencji siatkowek. Obturacja cdkowita i stopniowa, lecznicza i przygotowawcza oraz profilaktyka u malych dzieci. Wykonywanie obturatorow.

Temat 7: Leczenie niedowidzenia

Reduktory ostroici wzxoku. Obturacja (okluzja). Penalizacja. Metoda sektorowa i Cambella. Leczenie pleoptyczne. Leczenie metodq lokalizacyjnq.

Temat 8: Lewenie obuocznego widzenia

~wiczenia ortoptyczne ogolnie stosowane: usuwajqce thmienie, usuwajqce Srodkowq supresjq, ulatwiajqce kontrolowanie ustawienia oczu, poszerzajqce zakres fuzji, poprawiajqce wzglqdna, (fkyjnq) konwergencjq, obuocznego

widzenia. Tradycyjne metody Cwiczen: rozwijajqcych jednoczesnq percepcjq, normalizujqcych korespondencjq siatkowek, subiektywnych. ~wiczenia wg Starkiewicza i Sobahskiego.

Temat 9: Dobieranie okularbw, pryzmatbw i pomocy optycznych

Dobieranie okularbw w rbinego rodzaju zezacll oraz pryzmatow w zezach ukrytych, poraiennych i w oczoplqsie.

Temat 10: Przygotowanie dziecka do operacji

Badania przedoperacyjne. Kontrola moiliwoici wystagienia podwbjnego widzenia. Analiza M o w badah ogolnych.

Temat 11: Postqpowanie pooperacyjne

Czynnoici pooperacyjne u dziecka po operacji. Badania wykonywane po operacji. Stosowane Cwiczenia rehabilitacyjne.

Temat 12: Metodyka oiwiaty zdrowotnej

Oiwiata wizualna. Metody szerzenia oiwiaty zdrowotnej w gabinecie ortoptycznym i pleoptycmym.


Godziny te przeznaczone q na omowienie temat6w nie objqtych programem, lecz Sciile z nim zwiqzanych, a wynikajqcych z rozwoju nauki w tej dziedzinie.


Elementem niezbqdnym w przygotowaniu zawodowym jest ksztaltowanie umiejqtnoici praktycznych. Od ortoptystki (ortoptisty), jako fachowego pracownika sluiby zdrowia, wymaga siq opanowania umiejqtnoici w stopniu optymalnym, pozwalajqcym na samodzielne i bezblqdne realizowanie powierzonych zadari.

Przedmiotem, w ramach ktorego odbywa siq ksztalcenie zawodowe praktyczne sq metody i techniki pracy ortoptystki - pracownia.

Celem, obok ksdcenia i doskonalenia umiejqtnoici praktycznych, jest takke wyrabianie d o w a n i a i szacunku do zawodu i pracy, humanitamego stosunku do osbb, z ktorymi ortoptystka (ortoptysta) styka siq w warunkach zawodowych i pozazawodowych.

W wylllku realizacji treici programowych shchacz powinien takie wykazywaC nastqpujqce postawy:

iyczliwoici, wrailiwoici, cierpliwoSci i tolerancji wobec pacjentow; sumiennoici, rzetelnoici, dokladnoici i uczciwoSci w realizacji zadah zawodoivych; obiektywmnu i sarnokrytycyzmu; szacunku dla pacjentow, ich rodzin i wsp&pracownikbw; odpowiedzialnoSci za poziom ~uniejqtnoSci zawodowycl~, za wlasne postawy, zachowania i poglqdy. Realizacja tego przedmiotu wymaga icislej korelacji z przedmiotami

dostarczajqcymi podstaw teoretycznych, jak: anatomia i fizjologia, choroby narzqdu wzroku, metody i techniki pracy ortoptystki oraz z treiciami zajqC praktycznych i praktyki zawodowej.

Dobbr treici nauczania, kolejnoiC ich realizacji, iloii: czasu przeznaczanego na poszczegblne hasla programowe naleiy do decyzji nauczyciela, ktory prowadzi przedmiot i planuje przebieg procesu dydaMyczno-wychowawczego. Jako wskazbwkq moie on wykorzystak treici zawarte w programie nauczania ujqte w postaci dzidow tematycznych z haslami programowymi i orientacyjnq liczbq godzin.

Podstawowymi metodamj nauczania winny by6 Cwiczenia prowadzone w warunkach bardzo dobrze wyposaionej pracowni szkolnej oraz w placowkach s e b y zdrowia, np. w specjalistycznych gabinetach okulistyki dzieciqcej.

~wiczenia naleiy prowadd w grupach liczqcych nie wiqcej nii 4 - 6 osob, majqc na uwadze moiliwoici technicme, warunla bezpieczenstwa i higieny pracy. Shcl~acze podczas cwiczen powinny poznawaC r o b e metody i techniki bada6 i Cwiczen, ze szczegolnym uwzglednieniem tych, ktore moina wykonaC bez koniecnoici uiywania wysokospecjalistycznego, skomplikowanego i trudnodostqpnego sprzqtu, lecz moiliwych do przeprowadzenia w prosty sposob w kaidych warunkach pracy.

Kaidy ze shchaczy powinien samodzielnie i bezblqdme wykonaC przewidziane programem Cwiczenia. Opanowywaniu umiejqtnoici praktycznych, zwlaszcza w warunkach naturalnych musi towarzyszyk stda obecnoSC i nadzor nauczyciela kontrolujqcego i oceniajqcego osiqgniqcia shchaczy. Ocenianie moze siq tei odbywaC w fonnie samooceny i oceny zbiorowej.

Kaide zajecia w pracowni powinny siq konczyC omowieniem wykonywanych czynnobi, wskazaniem ewentualnych btqdciw i sposobow ich unikniqcia. Podczas zajqC naleiy rowniei wykorzystywaC moiliwoici oddzialywania

wychowawczego, ksztaltowania cech osobowoici koniecmych w zawodzie ortoptystki (ortoptysty), mtaszcza tych, ktbre sq potrzebne osobie pracutjqcej z dzieCmi.

Bardzo wabym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych celow ksztatcenia os iwqC shchaczy

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 prowadzone wedlug uprzednio sprecyzowanych kryteri6w i wymagari.

Og6lne kryteria oceny wiadomoici i wniejqtnoSci nabytych przez sluchaczy powinny sranowiC nastqp~iqce czynnoici:

dokonaC obsenvacji twarzy i oczu pacjenta; wykonak cover - test; zbadaC ruchy i ustawienie oczu; sporzqdziC poprawny zapis przebiegu badania, przedstawik syrnbolicznie i graficznie wynk badari w obowiqmjqcej dokumentacji; zbadaC ostroid wzroku; wykonaC po~niar ruch6w oczu; oceniC przedni odcinek oka; zbadac pole widzenia i zinterpretowac wymk badania; zbadaC refiakcjq oka i ocenid wade rekakcji; odczytaC okulary; zbadaC fiksacjq; wykonaC badanie obuocznego widzenia, zinterpretowae wylllla badania; zbadaC k@ zeza: obiektywny, subiektywny, gamma; przeprowadziC badanie korespondencji siatkowkowej; zbadaC podwbjne widzenie; zbadaC pole widzenia w zezie; wykonaC badanie pola spojrzenia; zbadaC widzenie banv; wykonaC badania strabologicme w przypadku oczoplqsu; oceniC moiliwoici dzieci do wykonania poszczegolnych Cwiczen; przygotowaC psychicznie dziecko do badari i Cwicze~i; wykonaC Cwiczenia lecznicze ortoptyczne: - usuwajqce thunienie, - ulatwiajqce kontrolowanie ustawienia oczu, - fuzyjnej (wzglqdnej) konwergencji, - oparte na f i~jolo~cznej diplopii, - dowolnej konwergencji, - jednoocznej percepcji, fuzji i jej zakresu, - widzenia stereoskopowego, - nomalizujqce korespondencjq siatkowkowq, - utrwalajqce obuoczne widzenie,

- lokalizacji wzrokowej, - diplopii fizjologicznej, - poprawiajqce konwergencjq akomodacyjnq i dodatkowa, konwergencjq

fuzyjn& - rozdzielania akomodacji od konwergencji w zezach akomodacyjnych;

oceniC moiliwoSC i skutki Cwiczen konwergencji w zezacl~ rozbieinych; wykonaC Cwiczenia rniqini ocznych i konwergencji; wykonaC Cwiczenia lecznicze w niedowidzeniu: - na kb~dr~natorze, - na centroforze, - na aparacie Cambella, - olinienia i pobudzenia, - celownicze i lokalizacyjne, - wywolywania powidokow (fiksacja centralna i ekscentryczna), - zdolnoSci rozdzielania gesto uloionych znakow, - utrwalajqce uzyskanq dobra, ostroSC waoku;

6 zademonstrowaC poszczeg6lne Cwiczenia dziecku i jego opiekunom; zapewniC dziecku bezpieczenstwo fizyczne i psychiczne; wykonaC w ranacl~ profilaktyki okulistycznej i strabologicznej podstawowe badania u dzieci w 1. i 2. roku @cia w celu zapobiegania niedowidzeniu, fiksacji ekscentrycznej i nieprawidlowej korespondencji siatkowek; zastosowaC naprzemiennq atropinizacjq i naprzerniennq obturacjq (okluzjq); przeprowadziC Cwiczenia zapobiegajqce utracie obuocznego widzenia; przeprowadzii.5 Cwiczenia z zakresu fuzji i zapobiegajqce utracie widzenia u maiych dzieci; przygotowak dziecko do zabiegu operacyjnego; wykonaC badania konieczne przed zabiegiem operacyjnym: - ostroSC waoku, - mchy oczu jakokciowo i ilokciowo, - biernq rucWiwoSC gdki ocznej - traction test, - stopien wady refiakcji, - wielkoSC kqta zeza, - stan obuocznego widzenia, - szerokoSC szpary powiekowej, - test Bielschowsky'ego;

okreiliC stan narqdu waoku przed zabiegiem operacyjnym; zdo@C i zmienik opatrunki na oko operowane; zako2yC maSC do oka; zakroplik do oczu krople; wykonaC proste czynnoici pielegnacyjne przy dziecku leiqcym;

zebra6 wywiad z pacjentem po urazie oczodoh oraz okreiliC patomechnizm urazu; wypisaC kart? oczodolow~

r wykonaC specjalistyczne badania pourazowe: - ruchomoici galek ocznych, - ostroici widzenia, - pola widzenia, - czucia nad- i podoczodolowego, - stanu widzenia obuocnego, - wys~miqcia lub cohiecia galki ocznej, - podwojnego widzenia, - szerokoici szpary powiekowej,

wykonak Cwiczenia rehabilitacyjne miqini ocznych po zabiegu operacyjnym; wykonaC badania kontrolne stanu podwojnego widzenia; wykonaC pomoce okulistyczne: - obturatory pdowkowe, segmentowe (gaza, plaster, skbra, plastyk, szklo

matowe, folia polprzezroczysta), - obturatory niezbqdne do wykonywania Cwiczen, - rys~mki wykorzystywane jako punkt obsenvacjl w czasie badania;

wykonaC badania i Cwiczenia zgodnje z instrukcjq i obowiqzujqcyni zasadani; wykonaC badania i Cwiczenia zgodnie z przepisami bhp, zapewniajqc bezpieczenstwo pacjentowi i sobie; Wyiej wymienione kryteria oceniania na~tczyciel powinien konsekwentnie

stosowak i poinformowaC o nich shchaczy. Sprawdzanie osi@qC shchaczy moaa przeprowadzic w fonnie pisemnej,

ustnej oraz zadah praktycznych za pomocq - pytari problemowych i polecen; - test6w dydaktycznych o r62nej formie z a d ~ np. wielokrotnego wyboru, z iuka,

uzupelnieri, kr6tkiej odpowiedzi, pr6iia pracy; - ukierunkowanej obsenvacji czynnoici skchaczy podczas wykonywania zadari

formulowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, kt6rq naleiy przeprowadziC przed podjqciem procesu ksztdcenia.

Uwagi szczego~owe

Tematy 1 - 4

W dzialach tych zawarte zostaly treici obejmujqce calosC diagnostyki podstawowej i specjalistycznej. Badania winny by6 demonstrowane przez nauczyciela prowadzqcego zajqcia. Dodatkowo kaidy ze sluchaczy powinien by6

poinstruowany przed wykonaniem badah przez nauczyciela, poniewai wiqkszoii: badah jest doic trudna i skomplikowana. Sfuchacze wykonujq wszystkie Cwiczenia i badania dzieciom przyjmowanym w gabinecie i dokumentujq je w karcie dziecka. Naleiy przy tym podkreilai:, ze od rzetelnoici wykonania badah zaleiy diagnostyka i leczenie dziecka, dlatego trzeba je przeprowadzai: bardzo starannie.

Nauczyciel powinien sprawowac nadz6r nad przebiegiem poszczegolnych czynnoici wykonywanych podczas badah przez shchaczy. Celem jest nauczenie sprawnegd i prawidkowego poshlgiwania siq aparatami i przyrqdani oraz przestrzegania zasad higieny pracy wobec siebie i pacjentbw.

Nauczyciel powinien staraC siq zachqcaC do dyskusji i razem ze shchaczami r o z w i ~ a i : trudne sytuacje oraz uzasadniai: zwi@ i zaleinoici zachodzqce miqdzy pomanymi metodami badah.

Tematy 5 - 8

W tych dzidach, realizowanych w drug311 semestrze dominuja, zagadnienia leczenia choroby zezowej i jej zapobiegania. Szczegolnquwagq naleiy zwrocii: na dwa dzialy - leczenia pleoptycznego i ortoptycznego. Naleiy dokladnie om6wiC metody i przebieg leczenia, systematycznie sprawdzac wykonywane przez sh~cl~aczy Cwiczenia, gdyz, ze wzglqdu na specyfikq, sq im poddawane chore dzieci. ~wiczenia przewidziane w programie nauczania wymagajq poshgiwania siq trudno dostqpna, wysokospecjalistycznq aparatura, dlatego najlepiej przeprowadzai: je w specjalistycznych placowkach s ~ b y zdrowia (gabinetach i poradniach ortoptyczno-pleoptycznych).

Tematy 9 - 11

Dzialy te zawierajq treSci zwiqzane z c k g i c z n y m leczeniem zeza. ~wiczenia z tego zakresu przygotowuja, sfuchaczy do opanowania umiejqtnoici koniecznych podczas praktyki w oddziale szpitalnym. W realizacji tych dzialow naleg podkreSZiC znaczenie prawidlowego przeprowadzania badari przedoperacyjnych, ktbre znacznie datwiajq przebieg zabiegu. Naleiy tez z~r6cii: uwagq na czynnoici pielqgnacyjne wykonywane przez ortoptystkq (ortoptystq), sposob n a w i w a n i a kontaktu z daecmi, ich rodzicami i zespolem wspolpracownikow oraz na niektore elementy organizacji pracy.

Aparaty i urqdzenia do badah i Cwiczen: latarka kieszonkowa lub inne hodlo iwiatla, male zabawki, obrazki, grzechotka, plastykowy lub papierowy cover

- test, rzutnik Zeiss-Jena, keratometr, polomierz lukowy, perymetr Maggiorego, Foestera, Goldmana, perymetr komputerowy, stereokampinometr, ekran Bjermna, fiontofokometr, kaseta ze szkliilni probnymi, rzutnik i listwy do skiaskopii lub kdo Hessa, oftalometr Javala-Schiotza, refiaktometr Haidingera, autorefkaktometr komputerowy, kreek Placidy, krzyz Maddoxa z pdeczkq Maddoxa, skrzydlo Maddoxa, wizuskop, synoptofor, pryzmaty, listwa pryzmatyczna, test Wortha, test Bagoliniego, testy polaryzacyjne, testy TNO, ,;Muchy", Langa, pleoptofor, linestra, tablice pseudoizochromatyczne (Ishihary, Rabkina), smuga Swietlna, ekran Hessa-Lessa, szyba Falkowskiej, stymulator wzrokowy, lokalizator stdowy lub przestrzenny, centrofor, separator, korektory akustycme, euityskop, bialy ekran z migajqcym Swiatlern, koordynator - cheiroskop, kolorowy filtr, karty stereogramowe, diploskop, przyrzqd do czytania z pdeczk% karta z kropkami, stereoskop, stereogram, tablice do badania ostroici wzroku, haki Snellena, piergcienie Landolta, HVOT - test, test PL, ,,Tapam Jorgena, tablice Jorgena.

1. Baranowska-George T.: Leczenie zeza ze szczegolnym uwzglqdnieniem metody szczecihskiej. Szczecin: Wydaw. Sylwjana 1993

2. Kqcik T.: Technika bad& i zabiegow ocznych. W: Technika zabiegow internistycznych. Red. J. Taton. Warszawa: PZWL 1994

3. Krzystkowa K.: Rozpomawanie i leczenie choroby zezowej. Metodyka pracy ortoptystki. Warszawa: PZWL 1989

4. Orlowski W.: Okulistyka wsp6lczesna. Tom 2. Warszawa: PZWL 1987 5. Trzcihska-Dqbrowska Z.: Okulistyka praktycma. Warszawa: PZWL 1989

Literature naleiy aktualizowaC w miav ukazywania siq nowych publikacji.

ZAJI$CIA PRAKTYCZNE

1. SZCZEGOEOWE CELE KSZTALCENIA

W w y n h zorganizowanego procesu ksztdcenia shchacz powinien urnieC:

wykonywaC sprawnie i zgodnie z obowiqmjqcymi zasadami badania diagnostyczne okulistyczne i strabologiczne r6inymi metodami; kwalifikowaC i przygotowywaC dzieci do badari okulistycznych i strabologicznych, uwzglqdniajqc w wybranej metodzie badania aktualny stan dziecka; rejestrowak uzyskane m i badah w obowiqujqcej dokumentacji, analizowak i interpretowak je oraz formdowaC rozpoznanie strabologiczne; dobieraC i wykonywaC badania diagnostyczne w szczeg6lnych postaciach zeza i zespdach wrodzonych oraz w przypadku uraz6w i zlarnari w obrebie oczodoht; przygotowywaC dzieci do Cwiczeh leczniczych, uwzglqdniajqc aktualny stan zdrowia, potrzeby i mozliwoici; wykonywak poszczeg6lne Cwiczenia lecznicze; demonstrowaC i uczyC dzieci i ich opiekun6w sposobu wykonania Cwiczen ortoptycznych prowadzonych w warunkach domowych; stosowaC metody profilaktyki okulistycznej i strabologicznej oraz szerzyC oiwiatq zdrowotnqw dostqpnyrn sobie zakresie; wykonywaC badania i Cwiczenia, zapewniajqc dziecku bezpieczeristwo fizyczne i psychicme; organizowaC miejsce i proces pracy zgodnie z zasadami bezpieczehstwa i ergonornii; wykorzystywak aparaturq i sprzqt potrzebny do badah i Cwiczefi zgodnie z obowiqzujqcymi instrukcjami i przepisami bhp; podejmowaC trafhe decyzje w sytuacjach trudnych oraz udzie1aC pomocy przedlekarskiej w naglych zachorowaniach i wypadkach; przestrzegak zasad etyki zawodowej w kontakcie z dzieckiem, opiekunami, wsp6lpracownikami, wykazywaC wrailiwoSC i zrozumienie dla pacjentbw, ze szczegblnym uwzglqdnieniem specyficznej sytuacji chorych dzieci.

84

2. TRESCI NAUCZANIA

Podzial tresci nauczania

Plac6wka 1: Pokoj przyjeC pacjentbw

Semestr I1

Gabinet ortoptyczny cd.

Organizacja pracy i zakres zadari. Plan pracy, rotacja pacjentbw, prowadzona dokumentacja. Rodzaje dokumentacji okulistycznej, prowadzenie zapisow wynikow badah. Przeprowadzanie wywiadu. Wykonywanie prostych badah okulistycznych. Postqpowanie z dzieckiem specjalnej troski.

6. 7.

Plac6wka 2: Gabinet ortoptyczny

Poznanie Srodowiska pracy, organizacja pracy i urzqdzenie poradni leczenia zeza. CzynnoSci wstqpne wykonywane przed przystapieniem do badania narzqdu wzroku. Badania wykonywane w roaych typach zeza oraz leczenie zeza wybranymi metodami. Aparatura stosowana w gabinecie.

Gabinet pleoptyczny cd. Oddzial okuiistyczny Medycyna szkolna

85 85 85

Razem Razem w cyklu nauczania

364 879

wzroku. Badania wykonywane w rbinych typach zeza oraz leczenie zeza wybranymi metodami. Aparatura stosowana w gabinecie.

Placbwka 3: Gabinet pleoptyczny

Zakres zadari gabinetu, organizacja pracy, rejestracja pacjentbw, prowadzona dokurnentacja dziecka i gabinetu. Przygotowanie dziecka do badari i Cwiczeh. Rodzaje badari i Cwiczen stosowanych w niedowidzeniu. Aparatura stosowana w gabinecik.

Placbwka 4: Ambulatorium oddzialu leczenia zeza

Organizacja pracy w arnbulatorium, zakres zadari, wyposaienie. Prowadzona dokumentacja. Personel arnbulatorium. Ocena stanu dziecka i przygotowanie do operacji. Badania wykonywane przed operacjq.

Placowka 5: Pracownia patofizjologii widzenia i neurookullstyki

Organizacja pracy i zakres obowiqzk6w. Rejestracja pacjentbw. Dokumentacja pracowni i pacjenta. Przeprowadzanie wywiadu i wykonywanie badari diagnostycznych.

Placbwka 6: Oddzial okulistyczny

Topografia oddziafu. Urzqdzenie i wyposaienie oddziab. Zadania pracownikbw oddzialu. Dokumentacja chorego i oddziah. Przygotowanie dziecka do zabiegu, badania okulistyczne i ogblne. Opieka nad dzieCmi po operacji, zabiegi pielegnacyjne i okulistyczne.

Placbwka 7: Medycyna szkolna

Badania okulistyczne prowadzone w ramach bilans6w zdrowia. Profilaktyka okulistyczna. Higiena wzroku. Wsp6lpraca z pielqgniarkq szkolnq i gronem pedagogicznym.

3. W A G 1 0 REALIZACJI

Pracownicy s&by zdrowia sqtymi, kt6ny realizujq swoje zadania zawodowe, dzialajqc na rzecz ludzi w r6inych stanach zdrowia i choroby, w rbinym wieku, pochodzqcych z rbinych grodowisk i majqcych rbine problemy zdrowotne.

Dlatego tez wyrnaga siq od nich rzetehych i nowoczesnych wiadomoici oraz dobrze utrwalonych praktycznych umiejqtnoici zawodowych. Zyskujq je w trakcie ksztalcenia zawodowego, ktorego nieoiltqcznyrn elementem sq zajqcia praktyczne w sposob szczegolny l-qcqce wiedzq, umiejetnoici praktyczne oraz poadane postawy i zacl~owania.

Zajqcia praktyczne w ksztdceniu ortoptystki (ortoptysty) odbywajq siq w dobrze wyposaionych i przygotowanych do tego specjalistycznych placowkach swby zdrowia, gdzie sluchacze opanowujq i doskonal~umiejqtnoici zawodowe w bezpoirednim kontakcie z pacjentami.

Celem zajqk praktycznych jest przygotowanie shchaczy do samodzielnego wypelniania zadab wymkajqcych z roli zawodowej ortoptystki (ortoptysty). Podczas zajqi: sluchacze poznajq istotq pracy w roknych placowkacl~ i gabinetach, ktorych pacjentami sq na og61 dzieci dotkniqte roknego typu dysfunkcjami narzqdu wzroku. Ten fakt wymusza urniejqtnoik r o z w i w a n i a bardzo specyficznych i Aoionych problemow pacjentow oraz nakazuje uwzglqdnik w opiece nie tylko wymagania i potrzeby osoby chorej, ale rowniez potrzeby dziecka znajdujqcego siq w okreilonym moinencie swojego rozwoju.

W wylllku realizacji tre5ci programowych sluchacz powinien takie wykazywak nastqpujqce postawy:

wrailiwoSk i zrozumienie oraz odpowiedzialnoii: wobec pacjentbw, ich rodzin lub opiekunow; odpowiedzialnoii: za przestrzeganie zasad etyki zawodowej i humanitamego stosunku do pacjentow i ich bliskich; poczucie estetyki i zamilowanie do ladu i porzqdku; odpowiedzialnoS6 za poziom wlasnych umiejqtnoici zawodowych, postawy, poglqdy i zainteresowania. Dlatego realizacja zajei: praktycznych wymaga znajomoici zarowno

specjalistycznej wiedzy medycznej z zakresu: chorob narzqdu wzroku, metod i technik pracy ortoptystki, jak tez wiedzy ogolnomedycznej, iqczqcej w sobie zagadnienia anatomii, fizjologii, psychologii, pediatrii.

Treici nauczania przedmiotu ujqte w programie pomyilane zostdy tak, aby shchacze zostali przygotowani do samodzielnego i wprawnego dzidania. Nauczyciel moze wykorzystai: jako wskazowkq zawarte w dokurnentacji tematy, hasl-a programowe i orientacyjnq liczbq godzin pIanujqc przebieg procesu dydaktyczno-wychowawczego. Poniewai zajqcia praktyczne odbywajq siq w gabinetach i oddzialach szpitalnych, przed przystqpieniem do ich realizacji naleiy zapoznai: z programem wszystkie osoby uczestniczqce w zajeciach ze sluchaczami. W organizacji i prowadzeniu zajqi: konieczny jest wsp6hdzld wszystkich pracownikbw poszczeg6lnych placowek.

Taki sposob prowadzenia zajqi: umoiliwi shchaczom obsenvacjq i uczestnictwo w pracy wzorcowego zespdu profesjonalistow, co jest najlepszym sposobem przygotowania zawodowego.

Zajqcia praktyczne winny odbywaC siq w malych grupach (4 - 6-osobowych), co pozwala na bezpieczne stosowanie czqsto skomplikowanych przyrzqdbw oraz trudnych metod badari i Cwiczen oraz daje nauczycielowi moi;noSC sprawowania bezpoiredniego nadzoru nad pracujqcyni shchaczami.

Prowadzenie zajqC praktycznych nie jest latwe i wymaga od nauczyciela szczeg6lnych umiejqtnoici organizacyjnych, uwzglednienia wieku i zdolnoici sluchaczy, rniejsca odbywajqcycll sie zajqC. Przed rozpoczqciem Cwiczen nalee doktadnie om6wiC plan zajgC oraz zadania przewidziane do realizacji. W trakcie Cwiczen obsenvowak i dokladnie instruowaC shchaczy, a na zakonczenie om6wiC czynnobi, zar6wno wykonane prawidlowo, jak i te, kt6rym towarzyszyly pomylki i blgdy oraz wskazaC sposoby ich tmikniqcia. Nieodzownym elementem jest tez ocena dokonana przez nauczyciela, grupe lub samoocena ksztahjqca ~MiejqtnoiC krytycznego spojrzenia na wlasne zachowania i postawy, do M6rej szczeg6lnie powinni by6 mobilizowani sh~chacze.

Bardzo wahym zadaniem nauczyciela jest ewduacja, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych celow ksztatcenia osiqgnigC sluchaczy.

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 prowadzone wedtug uprzednio sprecyzowanych kryteri6w i wymagah.

Og6lne kryteria oceny wiadomoici i umiejqtnoici nabytych przez shchaczy powinny stanowit nastqpujqce czynnoici: 1. Pok6j przyjeC pacjentow:

przeprowadzikwywiad z pacjentem, jego rodzicarni lub opiekunami; wykonak badanie ostroici wzroku metoda, tradycyjnq i metodq PL (preferention lookzng), stosowanqu niemowlqt i dzieci z niedorozwojem; pneprowadzik obsenvacjq twarzy i oczu pacjenta; wykonaC orientacyjne badanie ruch6w oczu; wykonak cover - test i rozpoznak typ zeza (ulayty, jawny, towarzyszqcy. poraienny); ustali6 rozpoznanie na podstawie analizy wynlkbw badah; zapisaC wyda badari w dokumentacji: kartotece, ksieeczce zezowej, karcie badania ortoptycznego lub pleoptycmego; zarejesh-owaC zalecenia i badania zlecone przez plac6wki wspCSrpracujqce; przeanalizowaC wzajemne relacje miqdzy czlonkami rodziny chorego dziecka; modyfikowaC postgpowanie z dzieckiem specjalnej troski.

2. Gabinet ortoptyczny: przygotowac gabinet do pracy; zaprowadvC dokumentacje dziecka oraz dokumentacje w miejscu pracy; pracowaC zgodnie z regularninem pracy oraz zasadami wspdpracy w zespole; nawiqzaC kontakt, komunikowaC siq z dzieckiem oraz stworzyC mu atmosferq bezpieczenstwa psychicmego i fizycznego;

a zaobsenvowak reakcje i zachowania dzieci w trakcie badania; przygotowac dziecko do badania;

a wykonaC badanie ostroici wzroku oraz badanie poczucia iwiatla i reakcje krenic na iwiatlo; wykonac pomiar nlchow galek ocmych iloiciowy i jakoiciowy; dokonak wyboru odpowiedniej metody badania i przeprowadzik badanie konwergencji; wykonaC badanie pola widzenia, gl6wnie w zezie, i przeprowadzik analize jego wy;llk6w; odczytaC szlda okularowe za pomocq frontofoko~netru; obshgiwac oftahnometr Jawola-Schiotza; przeprowadzic badanie w k i e n u k ~ zeza ukrytego oraz zinterpretowak wyniki badania; odroinie fiksacje centralnq od ekscentrycznej i ocenic ostroik wzroku w zalehoici od rodzaju zbadanej fiksacji; okreilik orientacyjnie rodzaj i wielkoSC zeza; wykonaC badanie kqta obiektywnego na synoptoforze, perymetrze, krzyiu Maddoxa i listwq pryzmatycm% dokonac analizy porbwnawczej ~yn1k6w bada& okre5liC kqt subiektywny na synoptoforze; rozroiJLiC jednoczesnq percepcjg od ,,skoku" obrazk6w, ,,krzyiowania7' czy supresji; zmierzyC kqt gamma; okreiliC stan obuocmego widzenia na podstawie wartoici kqtow; dokonaC pomiaru zakresow fuzji na synoptoforze i listwq pryzmatycznq wykonak badanie obuocznego widzenia prostyrm testami; wykonak badanie korespondencji siatkowek, okreSliC typ korespondencji siatkowek i wartoici zbadanych kqtow oraz odrbbii: typy korespondencji siatkbwek; zbadak widzenie banv i rozroiniC typy zaburzen widzenia banvnego; zbadaC wyrownawcze ustawienie gkowy; wykonaC badania podstawowe i specjalistycme w przypadku oczoplqsu oraz zroinicowak metody badania oczoplqsu i zeza; przeprowadzik diagnozq rohcowq w zezie skoSnyrn; dokonak a n a l q uczuk i odczuC dziecka oraz zlagodzik prze@wane przez nie napiecia i lqki; udzieliC pienvszej pomocy w naglych wypadkach w gabinecie ortoptycznym, zastosowaC aparature i przyriqdy s u q c e do badd i iwiczen, konserwowaC je i zabezpieczyk; dokonac analjr aktualnego stanu dziecka, ocenik jego moiliwoici oraz przygotowak do Cwiczen;

zdiagnozowaC stan niedowidzenia oraz zaprowadziC dokumentacjq leczenia niedowidzenia i obuocznego widzenia; dokonaC wyboru Cwiczen do uzyskania jednoczesnej percepcji i uzasadniC wybor Cwiczenia; przeprowadzik Cwiczenia poszerzajqce zakres h j i na synoptoforze i listwq Pvi='awcm% przeprowadzik Cwiczenia oparte na fizjologicznej diplopii; wykonaC Cwiczenia obuocznego widzenia na cheiroskopie i przy uiyciu stereoslfopu; przeprowadzik Cwiczenia normalizujqce korespondencje siatkowek; porownak metody Cwiczen obuocznego widzenia oraz przedstawic wskazania i przeciwwskazania do Cwiczen obuocznego widzenia; przeprowadziC Cwiczenia obuocznego widzenia z u%yciem prostych przyrzqd6w; zapisaC lub przedstawik graficznie wynh przeprowadzonych Cwiczen; wykonaC badania, dokonaC analizy ich wyluk6w oraz zastosowac odpowiednie metody lecznicza w zezie: - naprzemiennym, - skoSnym, - jednostronnym, -ukrytym> - akomodacyjnym;

zapewniC dziecku fizyczne i psychicme bezpieczenstwo podczas wykonywania Cwiczen oraz pozyskaC je do wspoIpracy; nauczy6 dziecko i jego rodzicow prawidowego sposobu wykonywania Cwiczen; pracowaC zgodnie z obowi~jqcym regulaminem i zasadami wsp6kpracy w zespole; przeprowadziC diagnostykq zeza ukrytego i towarzyszqcego oraz diagnostykq rdhicowq w zezie skoinym i zespofach ocznych; wykonaC Cwiczenia usuwajqce thunienie, wykorzystujqc dwojenia fkqologiczne; wykonaC Cwiczenia ulatwiajqce kontrolowanie ustawienia oczu; wykonac Cwiczenia usuwajqce Srodkowq supresje przez obturacjq oraz przy uiyciu pryzmatu i synoptoforu; dobra6 sdda okularowe, pryzmaty oraz s&a w starczowzrocmoSci; przeprowadzik Cwiczenia poprawiajqce konwergencje wzglqdn% przeprowadzik Cwiczenia oparte na podwojnym widzeniu fizjologicznym; wykonak cwiczenia konwergencji dowolnej prostyrm metodani; CwiczyC widzenie stereoskopowe za pomoca, kart z roinymi obrazkami

i pryzmatow; przeanalizowaC i ocenic wydu Cwiczeh oraz zapisab je w karcie leczenia ortoptycznego; por6wnaC stosowane metody cwiczen i sformulowac wnioski o ich skutecznoici.

3. Gabinet pleoptyczny: zbadaC i okreilic stopien niedowidzenia oraz rodzaj fiksacji w chorym oku; dokonac wyboru metody leczenia pleoptycznego i przedstawik rokowanie w lecze6u niedowidzenia; oceniC moiliwoici dziecka do wykonania wybranych Cwiczen, wythnaczyc i zademonstrowa6 sposbb ich wykonania oraz zmobilizowaC dziecko do aktywnego udzialu w Cwiczeniach; zapewnik dziecku bezpieczenstwo fizyczne i psychiczne podczas wykonywania Cwiczen; przygotowaC dziecko do przebywania w ciernnyln pomieszczeniu; wykonaC oliniewanie i pobudzanie na pleoptoforze; zastosowaC leki rozszerzajqce krenicq; przeprowadziC Cwiczenia lokalizacji wzrokowej na lokalizatorze iwietlnym, Cwiczenia na koordynatorze i centroforze; zastosowaC metodq Cambella; przeanalizowak i zinterpretowak wyniki badah i Cwiczen, zapisac je w karcie leczenia pleoptycznego oraz ustalic dalsze postqpowanie terapeutycme; wyjaSniC, zadeionstrowa~ i nauczyC dziecko i rodzic6w techniki Cwiczeh wykonywanych w domu, sposobu zakraplania atropiny i innych zleconych czynnoici; przekonaC rodzic6w o koniecznoici systematycznego wykonywania cwiczen i badati kontrolnych; zastosowaC obturacjq leczniczq i wspomagajqcq dokonaC oceny koordynacji wzrokowo-sluchowo-ruchowej; dokonak analizy +ow leczenia niedowidzenia w rbinych typach wad refrakcji oraz ocenic mozliwoici leczenia niedowidzenia z fiksacjq centralnq i ekscentrycznq zastosowaC metody leczenia niedowidzenia bez zeza i ocenie wynila leczenia roinymi metodami.

4. Ambulatorium oddziah leczenia zeza: ocenic stan dziecka przed operacjq oraz przeanalizowab wy~lllu badab ogolnych w porozumieniu z lekarzem pediatrq przygotowak dziecko do operacji; wspdpracowaC z pielqgniarkq oraz samodzielnie wykonab czynnoici pielqgnacyjne przed i po operacji; zakropliC oko;

zdo@C maSC do oka; zaloiyk opatrunek na oko; odwr6ciC powiekq; wykonac plukanie oka; uczestniczyC w usuwaniu szw6w pooperacyjnych w oku; oceniC na podstawie obsenvacji stan twarzy i oczu dziecka po operacji; przeprowadzic Cwiczenia rehabilitacyjne miqSni ocznych po operacji; oceniC reakcje dziecka na chorobq, hospitalizacjq, zastosowane leczenie oraz dobra6 hlaiciwe lnetody postqpowania psychoterapeutycznego; zorganizowaC swoje stanowisko pracy, zabezpieczyk narzqdzia i przyrzqdy oraz pracowaC zgodnie z zasadami aseptyki i antyseptyki; skompletowaC zestawy lekow okulistycznych; uczestniczyk w M a c h lekarskich w salach chorych, w raportach i konsuitacjach.

5. Pracownia pato&jologii widzenia i neurookulistyki: przeprowadzik wywiad z pacjentem skierowanym na badania i konsultacje; wykonak badanie ostroSci wzroku, ruchow i ustawienia oczu, podwojnego widzenia; okreSliC kqt zeza i stan obuocznego widzenia oraz reakcje irenic na Swiatlo; przeprowadzik test Bielschowsky'ego; zbadaC czucie nad- i podoczodolowe oraz czynnoSC miqSnia diwigacza powieki g6mej; zmierzyC: szerokoSC szpary powiekowej, wysuniqcie lub cofniqcie galki ocznej; zbadaC ruchy oczu w dziewieciu kierunkach spojrzenia synoptoforem, pryzmatem, paleczkq Maddoxa oraz meted% koordynomekii(ekran Hessa, Lessa, szyba Fakowskiej); zapisaC wymki badari w karcie badania (oczodolowej I lub 11); ocenik wielkoSC diplopii, stopien uszkodzenia narqdu wzroku i oczodoh; zbadaC widzenie banv; zrbriflicowak badania elektrofizjologiczne (elektroretinogrdq, elektronystagrnografk, okularografiq, wywdywane potencjaly ERG) oraz zinterpretowaC wynilu badah neurologicznych; uczestniczyc w konsuitacjach w klinice chirurgii szczqkowo-twarzowej; prowadzik badania kontrolne i rejestrowak wyndu i zlecenia; wykonak Cwiczenia rehabilitacyjne po urazach oczodoJu.

6 . Oddzial okulistyczny: przestrzegak og6lnych zasad pracy na oddziale okulisytycznym, w sali operacyjnej i w pokoju zabiegowym; wspSpracowaC z lekarzem i pielqgniarkq oddzidowq oraz odcinkow% zaprowadzik dokumentacje chorego;

ronoi;nic rodzaje bad& wydzieliny spojowkowej; udzieliC pienvszej pomocy okulistycznej; odczytak i przeanalizowaC wyniki badari laboratoryjnych (badania moczu, knvi, przeSwietlenia Matki piersiowej itd.); wykonaC zlecone badania podstawowe (np. polniar tempera*, masy ciala, ciinienia h i ) ; przygotowaC chorego do zabiegu; zastosowaC leki okulistyczne w chorobach ocnl; zaloi;yC'maSC, do worka spojowkowego; wykonac phkanie worka spojowkowego; zakroplik oko; zaloiyC opatrunek na oko; odwrociC powieke; wyjainiC choremu lub jego rodzinie sposob wykonania zabiegow zleconych do domu.

7. Medycyna szkolna: wspolpracowaC z lekarzem i pielqgniarka, lub higienistkq szkolnq w gabinecie i na terenie szkdry; przeprowadziC wywiad z dzieckiem i wywiad irodowiskowy dotyczqcy stanu zdrowia i rozwoju dzieci; zbadaC ost~oSC wzroku i widzenie banv oraz dokonac zapisu wynikow badah wzroku; przeprowadziC badanie orientacyjne w kierunkx zeza; szerzyC oiwiate zdrowotna, dotyczqcq higieny narzqdu wzroku, kontrolowaC stan higieniczno - sanitarny szkoly i terenu przyszkolnego (pornieszczenia do nauki, warsztaty szkolne) w tym zakresie; przeprowadziC badanie funkcji obuocznego widzenia. Wyzej wyinienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowaC i poinformowaC o nich shchaczy. Sprawdzanie osiqgnieC shchaczy 1noi;na przeprowadzik w fonnie pisemnej,

ustnej oraz z a d ~ praktycznych za pomocT - pytari problemowych i polecen, - testow dydaktycznych o r6bej formie zadari np. wielokrotnego wyboru, z luka,

uzupelnien, krbtkiej odpowiedzi, proba pracy, - ukierunkowanej obsenvacji czynnoici sluchaczy podczas wykonywania zadari

formulowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidtowego sprawdzania i oceniania jest analiza treSci

nauczania, kt6rq naleiy przeprowadziC przed podjeciem procesu ksztalcenia.

Uwagi szczegblowe

Przed rozpoczqciem zajqc naleiy dobrze przygotowak sluchaczy do kontaktu z chorym dzieckiem, jego rodzicarni czy opiekunami, przeprowadzenia wywiadu i wykonania badai wstqpnych oraz postqpowania z dzieckiem specjalnej troski. Naleiy zapoznak sluchaczy ze wszystkimi rodzajami dokumentacji okulistycznej i metodami'zapisu wynikbw badari. W czasie zajqc naleiy wykorzystae inoiliwoSC ksztakowania nie tylko umiejgtnoici intelektualnych i praktycznych, ale takie postaw i cech osobowoici pozqdanych w zawodzie ortoptystki (orto~tysty).

Zajqcia w tym gabinecie stanowiqpodstawq do opanowania dalszych, basdziej skomplikowanych czynnoici leczniczych. Nauczyciel powinien wyjainid i zademonstrowaC, jak organizuje sig stanowisko pracy, planuje proces pracy. Szczegolnq uwagq naleiy mociC na poslugiwanie siq przez sluchaczy jqzykiem zawodowym oraz spos6b formulowania polecen kierowanych do dziecka poddawanego badaniom. W gabinecie ortoptycznym sluchacze wykonuje podstawowe badqia okulistyczne w przypadku zeza.

Nauczyciel, realizujqc kolejne zagadnienia, powinien kierowaC siq stopniem ich trudnoici i od latwiejsqcl~ przechodzik do tn~dniejszych. Wybrane badania naleiy zademonstrowak calej grupie, a nastgpnie nadzorowak ich wykonanie przez poszczeg6hych sluchaczy. Taka indywidualizacja nauczania jest podyktowana tym, i e wiqkszoSC badari jest trudna i skomplikowana.

Diagnostyka to najwahiejszy dzial w praktycznej nauce zawodu. Doktadnie i staramie wykonane badaaia odgrywajq b&o wainq role w dalszyrn postqpowaniu. W gabinecie ortoptycznym sluchacz wykonuje pod nadzorem nauczyciela badania ostrokci wzroku, ruch6w oczu, pola widzenia, fiksacji, okreila stopien wady refiakcji i wielkoici kqta zeza, bada stan obuocznego widzenia, korespondencjq siatkbwek, przeprowadza badania w oczoplqsie i zezie skoinym. Nauczyciel powinien ocenic rozpoznanie i wykonanie badania oraz przeprowadzie dyskusjq na temat dalszego postqpowania. W trakcie zajqk naleiy wymagac od sluchaczy prawidlowego formulowania wnioskow, zg3aszania trudnoici zaistnialych w czasie badania. Nauczyciel powinien oceniC postawq shchaczy wobec badanych dzieci, przeloionych i osob wsp6lpracujqcych. Naleiy sprawdziC kaide badanie wykonane przez sluchaczy i omowiC ewentualne blqdy. Konczqc zajqcia nauczyciel powinien zademonstrowac

sposoby zabezpieczania aparatow i przyrzqdow. Wskazane jest prowadzenie przez kaidego shchacza zeszytu badaL

W gabinecie ortoptycznym sfucl~acze powinni pod nadzorem osoby prowadzqcej zajecia wykonywak czynnoici lecznicze zwiqane z leczeniem niedowidzenia w w d a c h ambulatoryjnych, czyli takie, ktbre nie wymagajq aparatury. Sq to m.in. Cwiczenia majqce na celu uzyskanie jednoczesnej percepcji, fitzji i stereopsji oraz normalizujqce korespondencjg siatkowkowq. Sluchacze rejestrujq tei Cwiczenia zlecone do domu i kontrolujq xuniejetnoiC ic11 wykonanih

Nauczyciel w gabinecie ortoptycznym i pleoptycznyrn demonstruje wybrane Cwiczenia i nadzoruje wykonanie ich przez kaidego sh~chacza. W czasie tych zajeC istotne jest zwrbcenie uwagi na urniejetne przygotowanie dziecka do Cwiczen, szczegolnie do odbywajqcych sic w ciemnym pomieszczeniu. Wainy jest tez sposob wyjainiania dziecku Cwiczen, forma kierowanych do niego komunikat6w, wspblpraca z dzieckiem i zapewnienie mu bezpieczenstwa podczas dwiczen. Shchacze powinni byC mobilizowani do sanooceny wlasnych dzidari i zachowari.

Wszystkie czynnoici powinny by6 przeprowadzane zgodnie z regulaminem pracy w danej plac6wce i zasadarni wspdpracy w zespole. Wskazane jest, aby sluchacze prowadzili zeszyty praktyk, w ktorych bedq rejestrowane prowadzone Cwiczenia, ich efekty, uwagi o ich realizacji, uwagi o dziecku i inne spostrzeienia. Forma ta pomaga w postrzeganiu i fonnulowaniu wnioskow, ustalaniu metody leczenia, prognozowaniu, planowaniu pracy i dalszego postqpowania z pacjentem.

Podczas zajeC sluchacze uczestnicq w leczeniu niedowidzenia metodq Bangertera, wykonujq oliniewanie i pobudzanie na pleoptoforz- , ~ r a z przeprowadzajq Cwiczenia lokalizacji wzrokowej.

Nauczyciel powinien zademonstrowaC wybrane Cwiczenia i nadzorowak ich wykonanie przez poszczeg6lnych sfuchaczy. Naleiy mociC uwagq na umiejqtnoSc przygotowania dziecka do Cwiczen, szczeg6lnie wykonywanych w ciemnym pomieszczeniu, sposob objainiania techniki Cwiczen, zapewnienie bezpieczenstwa fizycznego i psychicznego. Zalecane jest prowadzenie przez sluchaczy zeszytow cwiczen, w ktorych bedq odnotowywane wykonywane przez nie Cwiczenia, ich efekty, uwagi o przebiegu Cwiczen, o udziale w nich dziecka i jego reakcjach.

Placowka 4

Zajqcia praktycme powinny by6 tu prowadzone przez dyplomowana, pielqgniarkq lub ortoptystkq (ortoptyst~). Shchacze podczas zajqC powinni samodzielnie wykonaC wszystkie badania konieczne przed zabiegiem operacyjnym. Prowadzqcy zajecia winien egzekwowaC od shchaczy znajomoSC odczytywania i oceniania badari ogbhych: morfologii krwi, badania moczu, rtg, nosicielstwa i innych. Od shchaczy wymaga siq znajomoici stosowanych metod operacyjnych, aby prawidlowo wykonywali Cwiczenia rehabilitacyjne operowanych miqini ocznych. Sluchacze uczestnicza, w usuwaniu smow pooperacyjnych, wykonujq pod nadzorem nauczyciela czynnoici pielqgnacyjne przed i po operacji, tj. zakraplanie oczu, zakladanie maici itd. Nauczyciel powinien wylnagaC urniejqtnoici rozro%niania zestawow lekow okulistycnych, nadzorowac ich stosowanie i przechowywanie.

Shchacze powinni uczestniczyk w raportach, konsultacjach, wlzytach odbywajqcycli siq na oddziale leczenia zeza oraz otaczaC opiekq dzieci przed i po operacji. Wabe jest poznanie i zrozumienie reakcji dziecka na dh~gotrwale leczenie, hospitalizacjq i rodqkq z domem. Nauczyciel powinien oinowiC i zademonstrowaC odpowiednie metody postqpowania psychoterapeutycznego.

Zadaniein nauczyciela jest ocenianie wspdpracy shchaczy z lekarzem, pielqgniarkami i innymi osobami oraz stosowanych przez nich metod pedagogicznych i psychologicznych wobec cliorych dzieci.

Zajqcia w tej pracowni powinny by6 prowadzone przez nauczyciela szkolnego lub ortoptystkq (ortoptystq). Shichacze opanowujq tu umiejqtnoici zwiqane z diagnostykq i leczeniem urazow oka, oczodo~ow i twarzy. Nauczyciel powinien omowii: sposob przeprowadzania wywiadu z choryni po urazie, zademonstmwaC rejestrowanie w o w i spostrzezen w I i I1 karcie oczodo~owej. Shchacze powinni prowadziC samodzielnie badanie obuocznego widzenia, ostroSci wzroku, ruchow i ustawienia oczu oraz badanie podw6jnego widzenia patologicmego, wykonywaC Cwiczenia rehabilitacyjne po urazie, uczestniczyi: w konsultacjach w kIinice chirurgii szczqkowo-twarzowej oraz w badaniach pacjentow z kliniki nenrologii, analizujqc wyniki badah.

Sluchacze powinni by6 oceniani za samodzielne wykonywanie badari i Cwiczen, aktywnoic podczas zajqC, wsptdpracq z personele~n pracowni i oddziah~ oraz znajomoiC tennonologii medycznej.

Nauczyciel powinien wraz ze sluchaczami omawiaC sytuacje trudne, skomplikowane, pomagaC w ich ronviqzywaniu, ustala6 dalsze leczenie i badania kontrolne.

Placowka 6

Zajqcia obejmujq tu podobny zakres czynnoici jak w ambulatorium. Odbywaja, siq one na oddziale okulistycmym, na kt6rym leczone sq r 6 b e choroby oczu nie zwiqzane z zezem.

Zajqcia powinny by6 prowadzone przez dyplomowanq pielqgniarkq. Jej zadaniem jest sprawdzanie w warunkach szpitalnych umiejqtnoici shchaczy z zakresu: rozrokniania metod operacji, narzqdzi stosowanych do zabiegirw okulistycniych, rodzaj6w znieczulania. Powinna takke nadzorowak stosowanie przez shchaczy lekbw w robych chorobach oczu i wykonywanie zleconych badah, jak mierzenie temperatury, ciinienia, tqtna, ciqzaru ciala. Shchacze powinni samodzielnie wykonywa6 zakraplanie oczu, zakladanie maici do oczu, plukanie worka spoj6wkoweg0, zakladanie i anienianie opatnmkow, odwracanie powieki. Szczegolnq uwagq naleiy zwr6ci6 na zapobieganie chorobie sierocej u hospitaiizowanych dzieci.

Shchaczy naleiy ocenia6 za ich umiejetnoici i postawy, w tym t ake zwiqane z organizowaniem rirbych form oSwiaty zdrowotnej.

Zajqcia powinny by6 prowadzone przez dyplomowanq pielqgniarkq lub higienistkq szkolnq w przedszkolu lub szkole podstawowej, gdzie majdujq siq dzieci z zezem lub dzieci niedowi-ce. Shchacze powinni poznaC organizacjq pracy w tym specyficznym irodowisku, zakres czynnoici lekarza, pielqgniarki, higienistki, uczestniczyC we wszystkich pracach wykonywanych przez higienistkq, przeprowadzi6 wywiady z rodzicani, wygtaszaC pogadanki z zakresu higieny narzqdu wzroku, prowadzi6 karty zdrowia ucmia, udziela6 pienvszej pomocy w naglych wypadkach. Szczegolnie wahe sq badania profilaktyczne prowadzone w kiemdcu wykrycia zeza i wad wzroku, ktirre powimy by6 przez sluchaczy wykonane samodzielnie. Istotnym elementem sq takie kontakty z rodzicami oraz wsp6lpraca z placbwkami specjalistycnymi.

Nauczyciel powinien wymagaC od shchaczy prowadzenia ciekawych i atrakcyjnych form szerzenia oiwiaty zdrowotnej na terenie szkdy lub przedszkola.


Aparatura i urzqhenia stanowiqce wyposaienie placowek, w ktorych odbywajq siq zajqcia.

5. LITERATURA

1. Baranowska-George T.: Leczenie zeza ze szczegblnym uwzglqdnieniem metody szczeciriskiej. Szczecin: Wydaw. Sylwjana 1993

2. Boikowa K.: Encyklopedia zdrowia dziecka. Warszawa: PZWL 1994 3. Czechowicz-Janicka K.: Wybrane zagadnienie z okulistyki wsp6lczesnej.

Warszawa: CMPK 1990 4. Gierek-Lapiriska A.: Chirurgia refiakcyjna rogbwki. Wroclaw: Wydaw.

VOLUMED 1995 5. G6ral6wna M.: Rehabilitacja malych dzieci z wadq shchu. Warszawa: PZWL

1993 6. Guilbert J. J.: Zarys pedagogiki medycznej. Warszawa: PZWL 1983 7. K a b y J.: Chirurgia soczewek. Wroclaw: Wydaw. VOLUMED 1995 8. Kqcik T.: Technika bad& i zabiegbw ocznych. W: Technika zabiegbw

internistycznych. Red. J. Taton. Warszawa: PZWL 1994 9. Krzystkowa K.: Chirurgia rniqini galkoruchowych. W: Okulistyka

wspSczesna. Tom 2. Red. W. Orlowski. Warszawa: PZWL 1992 10.Krzystkowa K.: Choroba zezowa. W: Okulistyka wspblczesna. Tom 2.

Red. W. Orlowski. Warszawa: PZWL 1986 11 .Krzystkowa K.: Narzqd ruchu ga&i ocznej i jego zaburzenia. W: Okulistyka

wsp6lczesna. Tom 3. Red. W. Orlowski. Warszawa: PZWL 1992 12.Krzystkowa K.: Rozponawanie i leczenie choroby zezowej. Zasady

i metodyka prscy ortoptystki. Warszawa: PZWL 1989 13.Krzystkowa K.: Zarys okulistyki. Krakbw: AM 1993 14.Lefebrre G.: Zaburzenia wzroku. Warszawa: Wydaw. W.A.B. 1993 15.Lewer H., Robertson L.: Opieka nad dzieckiem. Warszawa: PZWL 1990 16.Niinikowska M.H.: Podstawy okulistyki. Wroclaw: Wydaw. VOLUMED

1992 17.Putkiewicz Z., Dobrowolska B., Kukulowicz T.: Podstawy psychologii,

pedagogiki i socjologii. Warszawa: PZWL 1987 18.Trzc~ka-Dqbrowska Z.: Okulistyka praktyczna. Warszawa: PZWL 1995 19.Trzciriska-Dabrowska Z.: Przeszczepianie rog6wki. W: Okulistyka

wsp6lczesna. Tom 3. Red. W. Orlowski. Warszawa: PZWL 1992 2O.Woiny J.T.: Atlas. Dno oka w praktyce arnbulatoryjnej. Wroclaw: Wydaw.

VOLUMED 1993 2l.Zygulska-~ach H.: Nowotwory narzqdu wnoku u dzieci. W: Postqpy

w rozpoznawaniu i leczeniu nowotworbw u dzieci. Red. J. Boiek. Warszawa: PZWL 198 1

Literaturq naleiy aktualiiowa6 w miaq pojawiania siq nowych publikacji.

98

PRAKTYKA ZAWODOWA

1. SZCZEGOLOWE CELE KSZTALCENIA

W wylllku zorganizowanego procesu ksztalcenia shchacz powinien urnieC:

wsp3dzialaC w procesie kompleksowego post~powania terapeutycznego; kwaEkowaC i przygotowywae pacjent6w do diagnostycznych b a d d okulistycznych i strabologicznych; wykonywak samodzielnie badania okulistyczne i strabologiczne, stosujqc r 6 b e metody i przestrzegajqc obowizgujqcych zasad; prowadzib dokurnentacjq pacjenta oraz dokumentacjq obowipjqcq w rniejscu pracy; rejestrowad w y d i przeprowadzonych bad& analiiowaC i interpretowak je oraz formulowaC rozpoznanie strabologiczne; kwalifikowaC i przygotowywad pacjent6w do Cwiczeri leczniczych, uwzglqdniajqc zlecenie lekarskie, aktualny stan zdrowia, potrzeby i mozliwoSci pacjenta; wykonywaC Cwiczenia lecznicze w niedowidzeniu jednostronnym, Cwiczenia obuocznego widzenia oraz Cwiczenia rniqini przed i po operacji; uczyk dzieci i ich opiekun6w techniki i zasad Cwiczeri ortoptycznych wykonywanych w domu; modyfikowaC metody leczenia dzieci specjalnej troski zaleinie od ich indywidualnych potrzeb i mozliwoici; udzielaC w spos6b profesjonalny pomocy przedlekarskiej w wypadkach i naglych zachorowaniach; prowadzib szeroko pojqtq oiwiatq zdrowotnq w miejscu pracy i poza nim, ze szczeg6lnym uwzglqdnieniem higieny narzqdu wzroku, stosowaC r 6 b e metody profilaktyki okulistycznej i strabologicznej; organizowaC wlasnqpracq oraz jej miejsce zgodnie z zasadarni bezpieczeristwa i ergonornii; wykorzystywa6 aparatufq potrzebnq do b a d d i Cwiczen zgodnie z obowiqmjqcymi instrukcjarni, dbaC o powieaony sprz~t oraz konsenvowaC go; zapewniaC dziecku bezpieczebtwo fizycne i psychicme podczas b a d d i Cwiczen;

tworzyc i utrzymywac terapeutyczne kontakty interpersonalne z dzieckiem, jego opiekunani oraz dbaC o dobra, atmosfere w miejscu pracy; wykazywac pelnq odpowiedzialnoSC za skutki swoich dzidari i zachowari oraz za stan pacjentow powierzonych opiece; przejawiak peha, akceptacjq i nozumienie indywidualnych problemow zdrowotnych pacjentow oraz rozwiagwak je; stosowaC zasady etyki w praktyce zawodowej.


Praktyka zawodowa stanowi nieodzowny element ksztalcenia zawodowego, pelni role I q c d a miqdzy nauka, i realizacja, z a d ~ w warunkach szkolnych, a sarnodzielnq dziafalnoSciq zawodowq odbywajqcq siq w placowkach s k b y zdrowia.

PraMyka zawodowa jest tyrn terenem aktywnoici sluchaczy, w kt6rym doskonala, i wzbogacajqumiej~tnoici intelektualne i praktyczne, ksztaltujq cechy osobowoici i postawy, niezbedne w przysdej pracy zawodowej. Szczegolnie cennymi, z punktu widzenia roli zawodowej ortoptystki (ortoptysty) sa,postawy:

wrailiwoSci, zrozumienia, pelnej akceptacji i tolerancji wobec pacjentow; zainteresowania problemami chorych i chqci niesienia im pomocy; odpowiedzialnoSci za skutki wlasnych dzidari, za poziom urniejqtnoici zawodowych - intelektualnych i praktycznych oraz za zainteresowania i p0gl;Ldy; odpowiedzialnoici za jakoSC kontaktow rniqdzyludzkich nawiqqwanych w irodowisku pracy i poza nim; lojalnokci wobec wspblpracownik6w oraz zrozurnienia koniecznoici przest&egania zasad etyki zawodowej i humanitamego stosunku do podopiecznych; dbaloici o powierzony sprzqt i aparaturq, o wlasny wyglqd i estetykq miejsca pracy; zroamienia obowi* ciqglego doskondenia siq i podnoszenia wlasnych kwalifikacji zawodowych. Praktyka zawodowa s3uiy doskonaleniu precyzji i dokladnoici, nabyciu

wprawy, pewnogci i samodzielnoici w rozwiwan iu problemow, jakie przynosi praca z pacjentami. Dziqki mozliwobi obserwowania i nailadowania dzialalnoici profesjonalistow sluchacze mogq t a l e zyskaC umiejqtnoSC organizowania pracy wlasnej i innych, wlqczania siq w proces planowania i prowadzenia kompleksowego postqpowania terapeutycznego wobec pacjentow z roinymi problemami zdrowotnymi.

Istotnq cechq qjqC odbywajqcych siq w ramach praktyki zawodowej jest to, ze sluchacze pracujq samodzielnie, a nauczyciele i pracownicy danej plac6wki czuwajq nad prawidlowym przebiegiem procesu nauczania-uczenia siq. Dlatego w ksztalceniu zawodowym ortoptystki (ortoptysty) konieczne jest pozyskanie do wsp6ludzialu profesjonalnych czlonkow zespoh terapeutycznego, wspolne z nimi omawianie programu nauczania oraz sposobu realizacji zajqC.

Ortoptystki (ortoptyici) w placowkach sluiby zdrowia powinny (powinni) stanowiC wzor umiejqtnoici i postaw dla przyszlych absolwent6w6w.

Wainym celem pralctyki zawodowej jest ksztahowanie u sluchaczy krytycznej postawy wobec wlasnych umiejqtnoici i postaw oraz zdolnoici do obiektywnej samooceny. Jest to podstawq w d@eniu do doskonalenia stosowanych metod i technik pracy, w okreilaniu skutecznoici podejmowanych dziakui i podnoszeniu ich jakoici.

Szczeg6lnq wagq naleiy przywiqzywak do ksztahowania u sluchaczy urniejetnokci trafbej oceny aktualnej sytuacji, potrzeb i mozliwoici pacjentow i odpowiedniego dobierania lub modyNcowania podejmowanych dzialari, a t a k e uzasadniania dokonywanych wyborbw i decyzji.

Praktyka zawodowa ma stuzyc opanowaniu umiejqtnokci poprawnego i efektywnego komunikowania siq z dzieckiem i jego opiekunami oraz wspSpracownikami. Wstqpem do tego winny by6 wniejetnokci uksztaltowane

w ramach takich przedrniot6w, jak: anatomia i fizjologia dziecka, psychologia, zajqcia praktyczne, kt6re uczqzasad tworzenia poprawnych relacji miqdzyludzkich, z uwzglqdnieniem specyficznej sytuacji chorego dziecka.

Jednym z obowizgk6w profesjonalnych pracownik6w s&by zdrowia jest ciqgle doskonalenie wniejqtnoici zawodowych, doksztalcanie siq, rozszerzanie wachlarza stosowanych metod i technik o skuteczniejsze i bardziej nowoczesne. ~wiadomoi6 tego obowicgku oraz umiejqtnoSC samoksztalcenia t a k e powinna stanowiC cel praktyki zawodowej.

Bardzo wainym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych cel6w ksztalcenia osi&qC shchaczy.

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 prowadzone wedlug uprzednio sprecyzowanych kryteribw i wymagah.

Og6lne kryteria oceny wiadomoici i umiejqtnoici nabytych przez shchaczy powinny stanowiC nastqpujqce czynnoici: 1. Gabinet ortoptycny, poradnia leczenia zeza lub poradnia patofizjologii

widzenia i neurookulistyki: zorganizowa6 wlasne stanowisko pracy, zaplanowa6 proces pracy oraz prowadzi6 obowiqujqca, dokumentacjq; zmodyfiowak podejmowane czynnoici zaleinie od stanu zdrowia dziecka, jego mozliwoici i wsp6listniejqcych chor6b; nawiqak terapeutyczny kontakt z dzieckiem i jego rodzicarni/opiekunami; zebra6 szczeg6lowe informacje o dziecku - jego sytuacji biopsychospdecznej, przeanalizowa6 i zinterpretowak zebrane dane; przygotowak dziecko do badafq zbada6 ostroi6 wzroku, wykona6 badanie oczu iloiciowe i jakoiciowe; zbadaC zez ukryty, okreSliC fiksacjq; przeprowadzik badania wady refiakcji; wykona6 badania w zezie zbieinym, rozbieinym jednostronnym i naprzemiennym, akomodacyjnym, skoinym i oczopla,sie; zmierzy6 kqt zeza; zbadak funkcje obuocznego widzenia; zbadak i okreSli6 korespondencj~ siatk6wek; wykona6 badania widzenia stereoskopowego; stosowaC dzialania z zakresu profilaktyki okulistycnej oraz prowadziC oiwiatq zdrowotrq w rniejscu odbywania praktyki i poza nirn; wyjaini6 zasady leczenia zeza; leczy6 niedowidzenie metodq obturacji i penaliicji, metodqBangertera; 6wiczyC jednoczesna,percepcjq, fizjq i stereopsjq oraz obuoczne widzenie za pomoca, diplopii f~jologicznej;

wykonad dwiczenia normalizujqce korespondencjq siatkbwek; wykonad dwiczenia rehabilitacyjne aparatu ruchowego oczu przed i po zabiegu operacyjnym w r6znych rodzajach zeza oraz por6wnaC wymki badah przed i po operacji; zarejestrowad badania zlecone przez inne plac6wki; zakroplid oko; zaloiyd ma46 do oka; wykonad pNtanie worka spoj6wkowego; odwrbcid powiekq; zaloiyC opatrunek na oko; przeprowadzid Cwiczenia z dziedmi upoiledzonymi i chorymi psychicznie; nauczyd dziecko i jego opiekun6w prawidlowego sposobu wykonania Cwiczeh zleconych do domu; udzielid pienvszej pomocy w naglych wypadkach; zapewnid dziecku bezpieczetistwo fizycme i psychicme podczas wykonywania bad& i dwiczeri; wsp8pracowad z zespdem terapeutycmym i przeloionymi; zastosowaC zgodnie z instrukcjami, zabezpieczyk, zakonsenvowaC aparaty i przyrzqdy do badari oraz Cwiczeri; skontrolowad i oceniC efektywnoik wykonywanych czynnoici zawodowych.

2. Gabinet ortoptyczny, gabinet pleoptyczny, poradnia leczenia zeza lub poradnia patofkjologii widzenia i neurookulistyki: zorganizowaC wiasne stanowisko pracy i zaplanowad proces pracy oraz prowadzid obowiqzujqcq dokumentacjq; dobrad i zastosowaC metody i sposoby postqpowania psychologicznego z dzieckiem, uwzglqdniajqc predyspozycje psychiczne dziecka z chorobq zezowq i dziecka specjalnej troski; wykonad czynnobi zlecone przez lekarza oraz przestrzegad regulaminu pracy i zasad wspblpracy zawodowej z zespdem terapeutycznym; przygotowa6 dziecko do bad^ i Cwiczeh; wykonaC badania okulistyczne podstawowe i specjalistyczne, przeanalizowad i zinterpretowaC uzyskane wyndu oraz udokumentowad je; dobra6 okulary, pryzmaty i pomoce optyczne w rbhych postaciach zeza; wykonad badania w zezie jawnyrn towarzysmcm skoinym, poraiennym; zbadaC i z r b ~ c o w a ~ oczoplqs i zespa blokady oczoplqsu przez konwergencjq; wykonad badania w przypadku urazbw oka Ulub oczodolu; zbadaC podwbjne widzenie patologiczne; wykonad dwiczenia usuwajqce supresjq oraz dwiczenia poprawiajqce konwergencjq wzglqdna;

wykonaC kwiczenia obuocznego widzenia, wykorzystujqc podwojne widzenie fizjologiczne; przeCwiczyC widzenie stereoskopowe; IeczyC niedowidzenie metodq Cuppersa, Carnbella; IeczyC niedowidzenie z fiksacjq centralnq i ekscentryczn% przeprowadziC Cwiczenia rehabilitacyjne u chorych z zaburzeniami ruchow oczu; przeanalizowaC wyrnlu Cwiczen, porownac i oceniC ro&e metody Cwiczen; wykonac badania i rozpoznaC zespoly: Stillinga-Turka-Duane'a, Browna, jednostronnego poraienia rnieSni unoszqcych galke ocznq, Moebiusa, Marcusa Gunna, A i V, pourazowej szczeliny oczoddowej gcimej, zeza ustalonego o naglym i pohym poczqth, nabytego i wrodzonego poraienia miqSni zewnqtrz- i wewnqtrzgalkowych; odczytac i przeanalizowak wymk~ badah laboratoryjnych; zaaplikowaC leki okulistyczne wedlug zlecenia lekarskiego; wykonak plukanie oka i przemywanie oka; zakroplik krople do oka; zaloiyC maSC; zlnieniC opabvlki na o h ; zmobilizowaC dziecko do wsp6hdzialu w Cwiczeniach; zorgmLzowaC czas wolny dzieciom; przygotowac pacjenta psychicznie i fizycznie do zabiegu operacyjnego; przeprowadzii: badania konbolne; poinformowaC pacjenta o zleceniach do wykonania do domu; stosowaC zgodnie z instrukcjami, zabezpieczyk i zakonsenvowaC sprzqt i aparaturq do bad& i Cwiczen; skontrolowaC efektywnoSk wykonywanych czymoici i dzialari zawodowych; uczestniczyc w raportach i konsultacjach lekarskich. Wyzej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowaC i poinformowa6 o nich shchaczy. Sprawdzanie osiqgnieC shchaczy moba przeprowadziC w formie pisemnej,

ustnej oraz zadaft praktycznych za pomocq: - pytah problemowych i polecen, - testow dydaktycznych o rbhej formie zadah np. wielokrotnego wybon~ z luka,

uzupeknien, krotkich odpowiedzi, proba pracy, - ukierunkowanej obsenvacji czynnoici shchaczy podczas wykonywania zadari

formulowanych przez nauczyciela. W&em prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania przeprowadzona przed podjeciem procesu nauczania.

Praktyka zawodowa odbywa siq w r6znych plac6wkach s&by zdrowia. Shchacze maja, moiliwoid wyboru plac6wki w zaleinoici od zainteresowati i przyszlego rniejsca pracy, co daje lepsze przygotowanie do zawodu. Zajqcia powinny odbywad siq w grupach 4 - 6-osobowych. Shchacze powinni wykonywad wszystkie czynnoici i realizowa6 zadania zgodnie z organizacja, pracy w danej plac6wce. Badania i czynnoici lecznicze prowadzq samodzielnie i sq oceniana za ich wykonanie, skutecznoid, samodzielnoSE, umiejqtnoSd organizacji pracy i wspdpracy, umiejqtnoM psychologicznych i pedagogicznych oddzialywk na chore dziecko, za prezentowane postawy i zachowania.

Praktyka zawodowa moie byd realizowana przez nauczycieli lub dyplomowane ortoptystki. Waine jest, aby nauczyciel korzystal z fachowej literatury traktujqcej o zadaniach, trudnoiciach, osiqgniqciach w leczeniu chorbb narzqlu wzroku, zwlaszcza dotyczqcych problem6w, jakie pojawiaja, siq w czasie zajq6. Cenna,metoda,prowadzenia zajqd jest dyskusja, w czasie kt6rej powinny by6 r o z w i v a n e najistotniejsze problemy leczenia zeza i niedowidzenia. Dyskusja pozwala zaobsenvowad osobisty wklad poszczeg6lnych shchaczy w podnoszenie urniejqtnoici zawodowych poprzez samoksztalcenie, a takie postawy, poglqdy i zainteresowania, jakie prezentuja,

Nauczyciel moze takie zadawad shchaczom prace pisemne, kt6re obejmuja, caloksztalt badari i leczenia u wybranego dziecka, ocenq mozliwoici i efekt6w leczenia, wskazari i przeciwwskazari do leczenia operacyjnego.


Wyposaienie placbwek s e b y zdrowia, w ktivrych odbywa s i ~ praktyka zawodowa.

5. LITERATURA

1. Baranowska-George T.: Leczenie zeza ze szczeg6lnym uwzglqdnieniem metody szczechiskiej. Szczecin: Wydaw. Sylwjana 1993

2. Boikowa K.: Encyklopedia zdrowia dziecka. Warszawa: PZWL 1994 3. Czechowicz-Janicka K.: Wybrane zagadnienia z okulistyki wsp6lczesnej.

Warszawa: CMKP 1990 4. Gierek-Laphka A.: Chirurgia re£rakcyjna rog6wki. Wroclaw: Wydaw.

VOLUMED 1995 5. Gbral6wna M.: Rehabilitacja rnalych dzieci z wadqshchu. Warszawa: PZWL

1993 6. Guilbert J. J.: Zarys pedagogilu medycmej. Warszawa: PZWL 1983

7. K a h y J.: Chirurgia soczewek. Wroclaw: Wydaw. VOLUMED 1995 8. Kqcik T.: Technika bad& i zabieg6w ocznych. W: Technika zabieg6w

internistycznych. Red. J. Taton. Warszawa: PZWL 1994 9. Krzystkowa K.: Chirurgia miqini galkoruchowych. W: Okulistyka wsp6iczsna.

Red. W. Orlowski. Warszawa: PZWL 1992 10.Krzystkowa K.: Choroba zezowa. W: Okulistyka wspaczesna. Tom 2. Red.

W. Orlowski. Warszawa: PZWL 1986 1 1 .Krzystkowa K.: Narzqd mchu galki ocznej i jego zaburzenia. W: Okulistyka

wsp6lczesna. Tom 3. Red. W. Orlowski. Warszawa: PZWL 1992 12.Krzystkowa K.: Rozpoznawanie i leczenie choroby zezowej. Zasady

i metodyka pracy ortoptystki. Warszawa: PZWL 1989 13.Krzystkowa K.: Zarys okulistyki. Krak6w: AM 1987 14.Lefebrre G.: Zaburzenia wzroku. Warszawa: Wydaw. W.A.B. 1993 15.Lewer H., Robertson L.: Opieka nad dzieckiem. Warszawa: PZWL 1990 1 6 . N i o w s k a M. H.: Podstawy okulistyki. Wroclaw: Wydaw. VOLUMED

1992 17.Putkiewicz Z., Dobrowolska B., Kukulowicz T.: Podstawy psychologii,

pedagogiki i socjologii. Warszawa: PZWL 1987 18.Trzc~ka-Dqbrowska Z.: Okulistyka praktyczna. Warszawa: PZWL 1995 19.Trzciriska-Dqbrowska Z.: Przeszczepianie rog6wki. W: Okulistyka

wspblczesna. Tom 3. Red. W. Orlowski. Warszawa: PZWL 1992 20.Woiny J. T. : Atlas. Dno oka w praktyce ambulatoryjnej. Wroclaw: Wydaw.

VOLUMED 1993 21 .Zygulska-Mach H.: Nowotwory narzqdu waoku u dzieci. W: Postqpy w

rozpoznawaniu i leczeniu nowotwor6w u dzieci. Red. J. Bozek. Warszawa: PZWL 1981

str .

Zesp61 autdrski .............................................................................................. 2 Plan nauczania ............................................................................................... 3 Psychologia ................................................................................................ 4 Medycyna zapobiegawcza ............................................................................. 14 Pierwsza pomoc ............................................................................................. 22 Optyka .......................................................................................................... 29 Anatomia i fizjologia dziecka ......................................................................... 36 Wybrane zagadnienia z pediatrii .................................................................... 45 Choroby narz%du wzroku ............................................................................... 51 Metody i technika pracy ortoptystki ............................................................... 63 Metody i technika pracy ortoptystki - pracownia ........................................... 73 Zajqcia praktyczne ......................................................................................... 83 Praktyka zawodowa ....................................................................................... 98 Spis treici ..................................................................................................... 106

SPI 322[05] lMZiOSl1998 -...

Documents

Transcript of SPI 322[05] lMZiOSl1998 -...