1

Speech delivered by Chief Justice Maria Lourdes P. A. Sereno during the Launch of the Enhanced Justice on Wheels (EJOW) Program on February 14, 2014 in Mandaluyong City

Salamat po. Maaari po yung mga may upuan umupo muna at kapwa tayo mga

kapatid ko magrelax tayo sa araw na ito, pagkat di lang ito Araw ng Puso, ito ay

pagpapakita ng puso ng hudikatura sa taong-bayan at ang puso ng leadership ng

Mandaluyong, kasama ng leadership ng Mandaluyong sa Kongreso para sa taong

bayan. Ikinalulugod ko po na ang kadate ko ngayon araw ay mga tagaMandaluyong.

Marami hong sinabing totoo kanina si Congressman at Majority leader ng

House [Neptali M. Gonzales II] na totoo. At tama rin po ang mga sinabi ng inyong

napakagiting na alkalde [Benjamin “Benhur” Abalos] na noon ko pa hinahangaan.

Ngunit tama rin po ang mga sinasabi ng aking mga kapwa mahistrado sa Korte

Suprema na marami po kaming nais na gawin na ukol sa pagbibigay ng hustisya sa

ating bayan. Ngayon po, ganito po ang ating gagawin at ito po ang itatak sa isip nyo

na magiging tuntunin ng hudikatura. Ang hudikatura po ngayon, sa pamumuno ng

Korte Supreme kasama ng aking mga kapwa mahistrado, hindi po kami naghihintay

na pumutok ang problema. Alam po natin na ang taong-bayan ay matiisin. Marami

nga pong mga reklamo sila na nasa puso lang nila. Gaya nga po nang sinasabi ni

Congressman Gonzales, naghihimutok ang kanyang dibdib kung bakit ilang oras nya

2

kailangang maghintay upang ma-ipatunayan ang kasong kanyang dinudulog sa

hukuman. Ang isang huwes ay parang walang damdamin at walang konsiderasyon sa

oras ng kapwa nya.

At sinasabi ko po ganito po ang aming magiging tuntunin. Alam po namin

yung mga hindi nyo po pa linalabas na hinaing. Nararamdaman po namin ito. At

hindi po namin hinintay na pumutok ang problemang ito sa aming harapan at ma-

iskandalo kami at maidyaryo kami. Ngunit alam po namin kasi ang paghihirap ng

isang pamilya na nawalan ng ama dahil sya ay nasa piitin habang taon ay hinihintay

na madinig ang kanyang kaso. Nararamdaman po namin ang sakit ng isang anak na

dahil lamang ang ama o ina ay naroon sa kulungan at hindi pa nasesentensyahan ay

naghihintay ng ibabaon sa iskwela at pumapasok sa iskwela na kumakalam ang

sikmura nya dahil di pa sya nag-aalmusal. Alam po natin ang kagitingan ng mga

kababaihan—nagiging nanay, tatay, tagahanapbuhay upang itaguyod lamang ang

kinabukasan ng kanyang mga anak sapagkat maaring sya ay iniwanan ng kanyang

mister upang maki-apid sa ibang babae. Alam po namin yon ang mga sikreto ng mga

pamilya na nagsasakitan sa isa't-isa na gumagamit ng hindi tamang karahasan. At

alam din po namin na habang may mayroong injustice sa ating bayan hindi po tayo

papaboran ng Panginoon, bagkus ang ating pag-unlad bilang isang bansa ay

mapipigilan dahil na rin sa ating kawalan ng damdamin para sa ating kapwa.

3

Ang puso po ng hudikatura ay laging nakikinig sa mga daing nyong iyon.

Naiintindihan po namin ang ambisyon nyo sa buhay na umunland ang inyong

pamilya at makita ang mga anak nyo ay nag-aaral at nagtataguyod ng kanya-kanyang

pamilya na napakahuhusay na mga citizens ng ating bansa. Alam po namin yun na

nasa puso nyo po ang napakaigting na ambisyon na makita na may kapayapaan at

magandang samahan ang ating bayan. Kaya di po kami maghihintay sa demanda ng

kahit sino man bago kami gagalaw. Araw-araw at maraming bahagi ng aming mga

gabi, ginugugol namin upang pag-aralan kung bakit ba hindi mabilis ang pag-usad

ng hustisya sa ating bayan.

Isa po na natukuyan namin na kalunos-lunos na sitwasyon ay ang ating mga

kulungan na puno ng mga nasa piitan ng mga taong naakusan na karamihan ay ukol

sa bawal na droga. Kaya ano po ang mga ginawa namin. Hindi lamang po kami may

Enhanced Justice on Wheels Program na sampung taon na ngayon, na binibilang na

natin na isang napaka-succesful na programa sa sampung taon. Ngunit hindi pa lang

ho iyon. Kami po sa Korte Suprema nag-iisip na po ng rules upang i-release ang mga

detention prisoners na maari nang i-release kaagad-agad sa mga taong maaring

pagkatiwalaan sa inyong komunidad. Kaya't natutuwa kami na ang Kongreso ay

iniisip din ang kapakanan ng mga taong napipiit ng napakatagal dahil ang mga kaso

nila ay di nadidinig. Hindi lang po namin binabago ang rules. Ako po, bilang Pinuno

4

ng ating Justice Sector Coordinating Council, kasama ko po si DILG [Department of

the Interior and Local Government] Secretary Mar Roxas at si DOJ [Department of

Justice] Secretary Leila De Lima, sinabi ko po sa kanila na kaya laging napo-postpone

ang mga kaso ng mga detention prisoners ay dahil sa kakulangan ng prosecutors.

“Kaya, Secretary De Lima, maari po bang ninyong siguraduhin na ang matching ng

prosecutors natin ay one is to one. Kasi ho di maari na ang isang prosecutor ay

nagsisilbi sa limang korte. Ibig sabihin po once a week lang sya maga-appear kaya

ang mga criminal case po ay once-a-week lang magkakaroon ng slot.”

Ngayon kung sinasabi nyo pong 600, eh kung halimbawa ang drug court ay

may 2,000 cases, isipin nyo na lang po in simple mathematics: kung ang isang

prosecutor ay lima ang rinerelyebo kelan po maka-kalendaryo yan? Apat na buwan.

Matapos ang apat na buwan, tatawagin na ulit ang kaso, ano mangyayari? Yung

testigo na pulis na nanghuli dun sa accused ay wala na sa estasyon. Ang nangyayari

po—alam nyo pong mga huwes yon—yung inyong mga puso dumudugo na, nakaka-

awa na, kung meron lang sana kayo na karapatan sa batas, pakakawalan nyo na lang

yung tao kasi yung testigong pulis ay wala! So ano pong ginawa namin? Nandun po

si Secretary Roxas, nandun po ang PNP leadership, sinabi ko po na, “Hindi po maaari

na lagi na lang pong napopostpone. Napakalaking kakulangan ng katarangunan ang

nangyayari na wala yung witness na nanghuli. Hindi po ito pwedeng gawin na

5

individual responsibility lang ng pulis na sumipot sya sa hearing kundi gawin rin po

nating command responsibility ng PNP leadership at lalagay po sa personnel file ng

mga pulis kung hindi po sila sisipot.” So ganon na po ang ginagawa namin at copy

furnished po lagi si Secretary Roxas. May pilot program na po tayo doon na ginawa na

po natin sa Quezon City, ilang buwan na po, at alam nyo po dumadating na ng

malimit ang ating mga testigo. Now, nandito po si DCA Villanueva, sya po ang

tumutulong sa bagay na iyon. At ibig sabihin ko po, ito po ang punto, marami pang

detalye ang kailangan kasi hindi lang po pulis, kailangan po yung chemist, kailangan

din po ng PAO. Halimbawa po walang lawyer na magdedefend, paano naman po

uusad kung walang defense yung accused? Ipo-postpone ulit po. So kailangan

dagdagan ang PAO lawyers. Now, ito po ay responsibilidad ng ehekutibo.

Congressman, kung maaari pong sabihin natin please sa DOJ na may

administrative jurisdiction both of the national prosecution service and the PAO,

pwede po ba one-is-to-one ang matching? Tignan nyo po ang mga sinasabi ng mga

judges everytime. Ano ang number one reason kung bakit napo-postpone ang mga

kaso? Either kulang ang prosecutors, either kulang ang PAO lawyers or hindi

sumisipot ang witnesses. Kung kaya lamang sana nila papakawalan na nila yun dahil

sa maling-mali ang sitwasyon, ngunit di namin kayang gawin yun na basta-basta sa

batas. Magagalit po ang law enforcement, magagalit po ang DOJ kapag papakawalan

6

namin yun. Kaya nandun po kami sa isang conversation. Pag-usapan natin kung ano

ba talaga ang utang natin sa taong-bayan. Hindi po ba utang natin sa taong-bayan na

gumawa ng sistema na ang lahat ng mga sangay na may kinalaman sa criminal

justice ay laging nag-uusap? Hindi po ba responsibilidad natin na i-ensure na yung

mga resources ay tama lamang? Lahat ng personnel requirements ay naroroon?

Yun po ay isang bagay ukol sa criminal justice system kaya ito pong EJOW ay

importante kasi nakikita po ng lahat ng participants ng criminal justice system na

importante sa judiciary na hindi po may festering cells of injustice sa ating bayan, na

hindi ba parang nakalimutan na lang natin ang ating mga kapatid na nasa piitin na

para bang balewala ang kanilang buhay sa atin. Importante po ang mga pangarap

nila sa pagbuo po ng bayang Pilipino. May karapatan po silang mangarap ng isang

napakagandang kinabukasan. At kung hindi po tayo mag-usap—ang Korte

Suprema, ang DOJ, ang PNP, ang local government—paano na po ang mga pangarap

na iyon? Tayo po—tayo po na nasa gobyerno—ang nagiging hadlang bagkus ang

dapat nga po nating responsibilidad ay tayo ang taga-usad ng mga pangarap ng ating

mga kababayan. Isa lang po ito.

Kaya masayang-masaya po ako sa Mandaluyong kasi hindi na ho nila

hinihintay na tawagin ang pansin nila ukol sa isang kakulangan na kailangan punin

7

sa kanilang kababayan, ngunit sila na ho ang nakikipag-usap sa taong bayan upang

malaman kung ano ang pangangailangan ng mga tagaMandaluyong.

Ngayon po, kinantyawan ko po si Mayor Abalos, “Mayor, kaya nyo pa po ba na

mag-absorb ng responsibilities. Syempre po ang mga judges natin kailangan nila

sabihin na gusto nila yun.” Kasi po ang next phase, ang wave of the future, the future

that we in the judiciary, the Supreme Court, are dreaming for our country is a future

aided by technology and technology requires money, and technology requires a lot of

people coordinating, talking to each other, laying down the infrastructure.

Ano po ang future ng judiciary na pinanaginipan ko araw-araw at bahagi ng

aking mga gabi at sinusulat ko sa drawing board ko lagi? Unang-una po yung

sinasabi ni Congressman Gonzales, ang iniisip ko po ay isang sistema na ang mga

subpoena natin ay electronic na lahat. Hindi na po tayo gugugol ng pera at

sasayanging ang napakalaking espasyo at panahon sa pag-serve ng subpoena. Kung

magagawan natin nang electronic infrastructure na ang mga subpoena at ang notices

ay gagawing electronic lahat, and even some of the information you need, pwede na sa

SMS, gagawin po natin yun. Dahan-dahan po nating gagawin yun, dahil ang

mangyayari po, hindi lamang po ang kapulisyahan na mga testigo ang nakakaalam,

“Nandito na pala ang tawag sa amin ng Korte upang i-schedule ang testigo namin.”

Ngunit ang mga abugado na gaya ni Congressman Gonzales at gaya ni Mayor Abalos,

8

hindi na po pipila ng tatlong oras upang lang matawag sa second call ang kanilang

kaso. Kundi dahil meron na po tayong electronic bulletin board, in the future pwede

na po nating piliin ang ating sariling schedule sa available court calendar. In short, ang

mga ginugugol nyong pera para sa gasolina, yung oras, yung traffic, yung carbon

footprints natin, hindi na po tayo pabigat sa buhay. Alam nyo po sa isang korte sa

Quezon City, may nagse-spearhead na ho na ang order na binibigay nya—di pa po

desisyon no—ibibigay in open court, ipi-print at ise-serve kagad. So if we can think of

a future that bridges what we have now—na naiintindihan naman po natin ang ating

kasalukuyang kalagayan—at isang future na ang judicial system and the allies of the

judicial system—DOJ, PNP, PAO, NaPros, the DSWD—are working together not to

burden people, but really to lift the burdens from the backs of our already

overburdened fellow Filipinos.

Ang mandato po ng gobyerno pagaan-in ang kalbaryo na dinadaanan ng

karamihang pamilyang Pilipino. Ang mandato po ng gobyerno ay magsilbi, at ang

pagsisilbi na ito ay ang reward na ginagawad sa kanya ng taong-bayan. Kaya't

natutuwa po ako kasi kahit ano pa namang gawin naming pananaginip sa judiciary,

kahit ano pong paghikayat ko sa aming judges, court workers, sa aming sheriffs,

clerks of courts, legal researcher—kahit ano pa pong incentives ang ibigay sa atin,

kung hindi po natin kapwa kapit-bisig ang local government, ang mga sectors ng DOJ,

9

etc., kung hindi po tutulong ang community, kung hindi po kayo nandyan to give

moral support hindi po magiging totoo ang justice—ang katarungan—sa ating

bayan.

Kaya't alam ko po na naiinitan na po kayo. Alam ko pong uhaw na kayo. Alam

ko pong inip na inip na kayo na malaman kung sino ang unang preso na tatawagan

ang kaso at maaring mapalaya sa araw na ito. Alam ko po ang mga preso natin gusto

na nilang magpakita ng kanilang mga ngipin sa ating mga kasama. At alam ko po nais

nyo na pong umusad at makita talaga kung paano ang EJOW Program ay tumatakbo

ngayon.

Ngunit bigyan nyo po ako ng pagkakataon na magbigay ng aking taos-pusong

pasasalamat. Salamat po talaga. Mula sa pusong malalim ang pagbubukal ng utang na

loob sa aking mga kapatid sa Mandaluyong, at sa liderato ng Mandaluyong, kasama

na ang liderato ng Mandaluyong sa Kongreso.

Gusto ko naman po tawagin ang representante ng mga bayani ng hudikatura.

Maari ko bang hingin na pagbigyan na po ng mga huwes, tumayo po kayo at

magbow po kayo at ipakita at ipa-abot ang pagmamahal sa taong-bayan. Sila po ang

mga bayani na tinuturing ko sa hudikatura. Hindi po sila pwede sumagot sa mga

atake sa kanila ng media. Kaawa-awa po sa isang panig ang kanilang sitwasyon.

Malimit po pag nag-oovertime ang kanilang mga staff, sila ang kailangang magbunot

10

sa bulsa nila ng pera para sa hamburger, at pag may sakit po, sino ang naglalabas ng

pera kundi ang mga ina at ama ng ating mga hukuman sa Mandaluyong; at ang

kanilang mga kanang kamay ang mga clerks of court ng Mandaluyong—kung hindi

po sa kanila hindi po aandar ang ating mga hukuman, at yung pang iba pong mga

employees ng judiciary, pakitaas po ng kamay; at ang pakikipag-ayon nyo po sa akin

na meron po tayong sagradong usapan sa ating taongbayan—ang isang kasunduan

at panghabangbuhay na pangako na pagsisilbihan po natin ang taongbayan ng

buong pagmahal at lahat ng ating kalakasan.

So marami pong salamat. Ikinalulugod ko po na nandito ako sa Tiger City.

Nandito po ako sa isang napaka-intelligent city, napakaproactive city. Nawa'y

magpatuloy po ang inyong kaunlaran. Maaari ko rin pong i-assure sa inyo na ang

leadership ng Supreme Court—nandito po si Justice [Mariano] Del Castillo, maaari

pong palakpakan po natin sila, sya ang lagi kong date sa totoo lang—at ang leadership

ng administration ng lower courts—si Court Ad [Jose] Midas Marquez, DCA [Thelma]

Bahia, DCA [Raul] Villanueva—may fans club dito... kamukha ba ni Daniel Padilla?

Hindi ko sasabihin kung sino ah, kung si Raul o si Midas—at ang ating Chief Public

Information Officer, si Atty. [Theodore] Te, of course si Justice [Adolfo] Azcuna, ang

pinakanumber one teacher ng judiciary, chancellor ng Philippine Judicial Academy;

11

ang aking mga napakamabubuting alalay, si Chief of Staff si Atty. Honey [Oliveros],

Judicial Staff Head si Atty. Zaldy [Trespeses].

But of course let me acknowledge after I leave, I know that the leadership in

Mandaluyong, I will of course trust that it is in good hands, EJ [Executive Judge]

Monique [Ignacio] and EJ [Executive Judge] Flordeliza [Silao]. Please, my beloved

judges, I know that the road ahead of us is always difficult. I know that you have been

working overtime with no expectation of any additional reward. Trust me that we are

doing everything we can to professionalize promotion in the judiciary, and that is a

message I have always told the Judicial and Bar Council. Unfortunately, the ability for

you to get promoted in the higher ranks that are available are actually narrow,

because there really are not many vacant seats beyond the RTC level. You are already

occupying very prime positions. But please work and serve, and I know that you do,

not because you are expecting to be promoted further but simply because you love

justice and the people that justice is supposed to serve. I trust the future, and I leave

the future in your hands. And with God's grace, we will show our people a judiciary

that they can really be proud of.

I love you very much, my dear judges and court employees. Maraming salamat po

mula sa Padre Faura, sa leadership ng buong judiciary, to the wonderful, creative,

intelligent and beautiful people of Mandaluyong. Salamat po.

12

(DIFFERENT PROGRAM, SAME DAY. ADDRESSED TO THE BARANGAY OFFICIALS)

Salamat po. Magsi-upo po tayo. Napakasaya po ng Valentine's Day ko ho

ngayon, daig po kahit isang daang roses yung sinabi ninyo na tutulungan po nila ang

hudikatura. Kaya din po ako masaya na nandito kayo in full force kasi marami hong

ishe-share kami from the Philippine Judicial Academy na mga karapatan na nagiging

buhay lamang kung ang mga barangay officials ay tutulong—tuturo po nila kung

pano linalabas ang barangay protection order, pano ho iiwasan at pamamagitan ang

maaring mangyaring violence against women and children, paano ia-address ang

criminality sa ating mga kabataan. Maaari ho, ang mga batas ay nariyan upang ating

sundin. Ngunit kung hindi ho ang puso na naririto upang buhayin ang batas, walang

saysay ang ating ginagawa.

Kaya nga po anong tuwa kaniyang kwinento ni Mayor Abalos nang kanyang

nakita pagpagpapalaya sa isang nadetain. Naidetain po sya dahil sa sobra po nyang

gutom naginsist sya na pakainin sya sa carinderia, nakipag-away sya, nahawakan

nya ang kutsilyo, naging attempted homicide na po yun technically sa batas.

Mga kaibigan ko po, lalo na po yung nandyan sa media ngayon, hindi po ba

yung pinapanood po nating Les Miserables na si Jean Valjean ay nakulong nang

13

napakahaba sa napakadilim na piitan sa Pransya dahil nagnakaw sya ng tinapay

para sa nagugutom nyang kapatid ay naririto pa rin sa kalagitnaan ng ating paligid,

kahit sa isang lungsod na napakayaman gaya ng Mandaluyong—hindi po dahil

kulang ang pagmamahal ng liderato ng Mandaluyong sa kanyang mga kababayan,

ngunit mayroon na po tayong nangyayari na pagpapabaya sa mga pangangailangan

po ng mga maliit sa atin. Hindi po dapat na meron sa atin na nagpapasasa at

mayroon naman pong nagugutom hanggang maging desperado na mamilit na

pakainin at mapunta sa kulungan ng higit ng walong buwan.

Ngayong araw po ay nakalaya sya. Umiiyak sya gayon na rin ang kanyang ina.

Dapat po bang humantong ang mga bagay-bagay sa ganitong punto? Hindi po ba

dapat kailangan natin na kalingain ang ating kapwa, upang hindi mangyayari na ang

lipunan Pilipino ay hindi lipunang mapang-api sa mga maliliit? Kaya naririto po

kami handang magsilbi sa inyo sa pamamagitan ng pagbibigay po sa inyo ng aming

nalalaman ukol sa mga katarungan na maaring makuha sa ilalim ng batas, lalo na po

upang mapanitili ang kapayapaan sa ating mga importanteng barangay, gaya ng mga

barangay ng Mandaluyong.

Sa gitna po ng kaguluhan ng ating panahon ngayon, ang inyo pong araw araw

na paggugol ng panahon upang alagaan ang inyong kapwa sa inyong barangay—

kapitbahay man—o pamamagitan sa mga alitan upang makita na walang naapi sa

14

inyong mga purok ay napakahalaga sa pagtaguyod ng bansang Pilipinas.

Ang bansang Pilipinas ay hindi po itatayo dahil sa mga magagandang

monumento natin at sa mangilan-ngilang mga superstar na leaders na maaring

nating ma-iluklok. Ngunit ma-itatayo lang po ang ating bayan kung bawat isa sa inyo

araw araw ay mamahalin ang inyong trabaho at mamahalin ang inyong kapwa. At

dahil mahal nyo rin po ang inyong trabaho at inyong kapwa, alam ko po kayo ay nag-

aabang ng karagdagang karunungan upang pa-igtingin pa ang inyong serbisyo na

napakahusay na ang inyong paggawad. Kaya mula po sa parte ng hudikatura, ano po

ba naman ang kaya naming itulong kundi po pagalingin pa po ang inyong kaalaman

sa pagsisilbi sa bayan.

Mabuhay po ang mga pinunong barangay! Mabuhay po ang mga opisyales at

mga kawani ng lahat ng mga barangay ng Mandaluyong! At nawa'y mabuhay po ang

spirito ng pagsisilbo ng bayaning Pilipino. Maraming salamat po.