Sovyet Gezegen Mars

Perşembe 3.Aralık.2009Dr. Ethem Derman, Ankara Üniversitesi Slayt No:1

Uzay Araştırmaları - 1

Ay Dışında Diğer Gök Cisimlerine Gönderilen İlk Sovyet Uzay araçları


Uzay Yarışı

• İLK uzaya araç gönderme...• Dünya yörüngesindeki ilk yapay uydu...• İLK uzaya canlı gönderme...• İLK uzaya insan gönderme...• İLK uzaya kadın gönderme...• İLK Ay’a araç gönderme...• Ay yüzeyine ilk aracın indirilmesi...• İLK Venüs’e araç gönderme...• İLK Mars’a araç gönderme...• Dünya’nın ilk Uzay İstasyonu...


Marsnik 1,2

• Marsnik 1 10 Ekim 1960

• Marsnik 2 14 Ekim 1960

• Her iki uzay aracı da roketlerin üçüncü kademesindeki ateşleme sorunu nedeniyle 120 km’ye kadar çıktı ve geri dünyaya düştü.

• Her iki araç da aynı bilimsel aletleri taşıyordu. Kozmik-Işın sayıcı, manyetometre, mikrometeorit ölçer, plasma iyon ölçer.


Sputnik 22

• Sputnik 22, 24 Ekim 1962 de fırlatıldı

• Görevi Mars’a yakın uçuş yapmaktı.

• Park edilen yörüngeden Mars’a gitmesi için 4. Kademe roket ateşlendiğinde parçalandı.

• Parçaları bir kaç gün daha yörüngede kaldı, daha sonra yere düştüler. Bu olay Küba füze krizi zamanında olmuştu ve parçaları ABD’nin radarları görmüştü ve o zaman Sovyet nükleer füzeleri sanmışlardı.


Mars 1

• Mars 1, Sputnik 22’den 8 gün sonra 1 Kasım 1962 de fırlatıldı. Birbirlerinin ikiziydiler.

• Yörüngedeki kütlesi 893 kg.• Çok miktarda gezegenlerarası veri gönderdi.• Mars’a ulaşmada araç ile iletişim kesildi.• Park yörüngeden çıktığı sırada yönlenmesini sağlayan

sistemin gaz vanalarında arıza olduğu bilgisi uzaktan alınmıştı. Neden buydu.

• 19 Haziran 1963 de Mars’a 193 000 km uzaklıktan geçti.• Daha sonra Güneş merkezli bir yörüngeye girdi.


Mars 1

• Mars 1’in fotoğrafları


Sputnik 24

• 4 Kasım 1964 tarihinde fırlatıldı.• Park yörüngedeki kütlesi 6500 kg. Mars’a

gidecek aracın kütlesi ise 890 kg.• Son itici ateşlendiği anda araç parçalandı. 5

büyük parça ABD tarafından radarla saptandı.• İki ay sonra arac yere düştü.• ABD’nin ilk Mars Araçları ise 5 ve 28 Kasım 64

tarihlerinde fırlatıldığını unutmayalım. Sovyetler 5 deneme yapıyor ama sadece bir tanesi Mars’a ulaşıyor.


Zond 2

• 30 Kasım 1964 de fırlatıldı.

• Üzerinde televizyon kamerası ve bilimsel aletler vardı (manyetometre, tayfçaker, meteorit ölçer,).

• Yeni teknoloji iyon motorlarını test ettiler.

• Enerjiyi güneş panelleri sağlıyordu ama panellerden biri çalışmadı.

• Mayıs 1965 de araç ile iletişim kesildi. 6 Ağustos 1965 de Mars’a 1500 km uzaklıktan yakın geçiş yaptı.


Zond 3

• 18 Temmuz 1965 de Baykonur’dan fırlatıldı.• Önce Dünya çevresindeki park yörüngeye girdi.• Sonra Ay’a doğru, oradan da gezegenlerarası uzaya yol

aldı.• Asıl amaç Mars’a gönderilecek araçların testiydi.• Ay’ın arka yüzeyinin 20 ayrıntılı fotoğrafını çekti.• Çektiği bu resimleri Dünya’ya 2.2 milyon km uzaklıktan

gönderdi. 31.5 milyon km’den tekrar gönderdi. İletişimin mümkün olduğunu kanıtladı.

• Güneş merkezli bir yörüngeye oturdu.


Mars 1969 A & B

• Sovyetlerin ilk Mars yörüngesine oturtmak üzere gönderdiği iki uzay aracı.

• 27 Mart 1969 ve 2 Nisan 1969 da fırlatıldı.

• İlkinde üçüncü, ikincisinde ise birinci kademe roketi patladı ve ikisi de gidemediler.

• Üzerlerinde üç televizyon kamerası ve iki ayrı mercek bulunuyordu. Amaç Mars yüzeyinin ayrıntılı görüntülerini elde etmekti.


Cosmos 419

• 10 Mayıs 1971 de fırlatıldı.• Başarı ile park yörüngeye oturtuldu.• Mars’a gitmesi için ateşlendiğinde yanlış

zamanlama yüzünden 12 Mayıs’da Dünya’ya geri döndü.

• Bu aracın en önemli özelliği ilk kez Fransızların Güneş ışınımı ölçme aletini taşımasıydı.

• Cosmos adı Sovyetlerin 1961’den bu yana Dünya çevresine yerleştirdikleri araçlara verdikleri isimdi. Daha sonra ne olacağını??


Mars 2

• 19 Mayıs 1971 tarihinde fırlatıldı. Yörünge otobüsü ve bir kondudan oluşuyordu.

• 27 Kasım 1971 de Mars ile buluşmadan 4.5 saat önce kondu ayrıldı ve Mars atmosferine saniyede 6 km hızla girdi. Planlandığından daha dik bir açıda girdiğinden yüzeye düştü ve parçalandı.

• Ana araç roketlerini ateşledi ve Mars çevresindeki yörüngesine yerleşti. 4 ay yörüngeden Mars hakkında geniş bilgi gönderdi.


Mars 3

• 28 Mayıs 1971 de fırlatıldı. Mars2’nin ikiziydi.• 2 Aralık 1971 de Mars ile buluşmadan 4 saat 35 dakika önce

kondu ana araçtan ayrıldı.• Saniyede 5.7 km hızla Mars atmosferine girdi.• Aerodinamikfrenleme, paraşüt ve retro-roketler sayesinde

yüzeye yumuşak iniş yaptı ve çalıştı.• 20 saniye sonra sustu, nedeni bilinmiyor ama yüzeydeki toz

fırtınası neden oluş olabilir.• Ana araç yakıtının bir kısmını kaybettiğinden dolayı

planlanan 25 saatlik yörüngeye değil de 12 günlük bir yörüngeye oturdu.

• Mars 2 & 3, gezegen hakkında bir çok yeni bilgiye sahip olmamızı sağladı.


Mars 4, 5, 6 ve 7

• 21 Temmuz 1973 de fırlatıldı.• 4 serilik bir planın ilk aracıydı. 4 gün sonra Mars 5

fırlatıldı.• 3440 kg kütleye sahip araç önce park yörüngeye 1.5 saat

sonra da Mars’a doğru hareket etti.• 10 Şubat 1974 de Mars ile buluştu.• Retro-roketler bir türlü ateşlenemedi, hızını düşürerek

Mars yörüngesine yerleştirilmek isteniyordu. O nedenle gezegene 2200 km yakınından geçerek güneş merkezli bir yörüngeye oturdu.

• İlk kez Mars’ın gece tarafındaki iyonosferi hakkında...


Mars 4, 5, 6 ve 7

• Mars 5, 12 Şubat 1974 de Mars ile buluştu.• Planlandığı gibi 25 saatlik bir yörüngeye yerleşti.• 22 dolanım yaptı, 9 günde aldığı 60 görüntüyü gönderdi.• Maksimum yüzey sıcaklığının 272 K olduğunu ve

geceleyin ise sıcaklığın 200K’e duştüğü anlaşıldı.• Yüzeyin fiziksel özellikleri ve kimyasal bileşimi

konusunda bilgi gönderdi.• Dünyadaki ozon yoğunluğunun 1000 de biri

mertebesinde bir ozon katmanı olduğunu buldu.• Atmosferik basıncın 6.7 mb olduğu kesinleşti.


Mars 4, 5, 6 ve 7

• Mars 6, 5 Ağustos 1973 de fırlatıldı. Bu araç da üstünde bir kondu taşıyordu.

• 12 Mart 1974 de Mars ile buluştu. 48000km Mars’tan uzakta iken kondu ana araçtan ayrıldı.

• Ana araç ise Mars’a 1600 km yakın geçiş yaptı ve Güneş merkezli bir yörüngeye yerleşti.

• Kondu Mars atmosferine saniyede 5.6 km hızla girdi. Paraşüt açıldıktan sonra hızı saniyede 600 m’ye düştü.

• Bu sırada araç üzerindeki bilimsel aletler çalışıyor ve verileri ana araca, oradan da dünyaya gönderiliyordu.


Mars 4, 5, 6 ve 7

• Yüzeye ulaştığında kondu kaybedildi. Ya retro roketler parçalandı ya da değdiği anda hızı yüksekti.

• 635 kg’lık kondu tam 224 saniye Mars atmosferi hakkında bilgi gönderdi.

• Mars atmosferinin katmanları tam olarak anlaşıldı.• Atmosferde su buharı miktarı çnceki gözlemlere göre

daha fazla bulundu.• Ana araç Mars’ın arka yüzeyinden geçerken radyo

sinyallerinin örtülmesinden Mars atmosferinin en yüksek katmanının elektron yoğunluğu bulundu.


Mars 4, 5, 6 ve 7

• Serinin son aracı Mars 7, 9Ağustos 1973 de fırlatıldı. Bu da yakın geçiş yapacak bir ana araç ve kondudan oluşuyordu.

• Fakat bazı arızalardan dolayı kondu Mars’ı pas geçti ve konamadı. Mars ile buluşmadan 4.5 saat önce ayrılan kondu, Mars’ın 1300 km yakınından geçerek uzayda kayboldu.

• Hem ana araç hem de kondusu Güneş merkezli bir yörüngeye yerleşti.

• ABD, Mars üzerine bir kondu yerştirmeyi ancak 1975 yılında Viking araçları ile denediğini unutmayalım.

Sovyet Gezegen Mars

Education

Transcript of Sovyet Gezegen Mars