SOCIOLOGICAL AND ANTHROPOLOGICAL

THOUGHTS

แนวคดสงคมวทยาและมานษยวทยา รหสวชา 261124

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2556(สปดาหท 13

มานษวทยาเปนงานฝมอ ศ.ดร.ยศ สนตสมบต จดแขงของมานษยวทยา คอการพยายาม

สรางเสยงใหกบคนตวเลกตวนอย ซงเวลาทเขาพดเองไมคอยมคนฟง ... ยศกลาวตอวาเมอพดถง “จนตนาการ” ตนกกลบไปหางานของ C.Wright Mills เปนนกสงคมวทยาในอเมรกา เขยนเรอง “จนตนาการทางสงคมวทยา” [Sociological Imagination]อธบายวาจนตนาการคออะไร เขาบอกวามนคอ การตงคำาถาม เพอทำาความเขาใจตอความเคลอนไหวของสงคมโลก แลวเอาจนตนาการนนมาทำาความเขาใจตวเอง ในฐานะทเราเปนมนษยในกระแสโลกปจจบน และจนตนาการเปนพลงทจะปลดเปลองโซตรวนทางความคด เพราะโลกทำาใหเรายดตดกบความเจรญทางวตถ  โดยเชอวาเราตองทะลวงโซตรวนเพอไปสเสรภาพ โดยการใชจนตนาการ สำาหรบ Mills การตงคำาถามคอพลงเพอปลดปลอยมนษยออกจากความไมรและความประมาท ไปสเสรภาพทจะกำาหนดชะตาชวตตนเอง

บรบทการเปลยนแปลงมานษวทยา 1( )

ศ.อานนท กาญจนพนธ ใชคำาวา Invisible People คอคนชนลางทเคยเปนเกษตรกรมากอน พอเปลยนไมทำาการเกษตรแลว เราเรมมองไมเหน ประเดนคอเราตองทำาความเขาใจสงคมชนบทแบบใหม ซงมนเปลยนเยอะมาก ชนชนมนซบซอนหลากหลายมากขน ชนชนกลางเรากยงไมรจก ชนชนทไมใชชนกลางกยงไมรจก หรอชนชนผประกอบการทเกดขนมากมาย ซงไมใชตาสตาสา แตเปนคนทสนใจการเมอง สนใจนโยบาย พยายามรกษาผลประโยชนของเขา เราอาจจะตองสรางจนตนาการใหมๆ ทพดถงคนเหลาน

Mills ยงกลาวถงยคสมยทอยวาเปนยคของความอดอด และไมอยากจะแยแสกบอะไร ในยคแบบน ทยคทเราถกบดบงทวมทนดวยขอมล การจะมจนตนาการจะตองม ความสามารถในการเปลยนมมมอง จากมมหนงไปยงอกมม สลบไปมาได เหนความเชอมโยงระหวางมมมอง มวธคดใหมๆ และม Trans-valuation คลายๆ คอการสรางวธทจะขามขดแยงของคณคาตางๆ สรางวธทจะหาคณคาทามกลางความขดแยงของคณคา และสดทายคอการเชอมโยงกบปญหาความทกขยากของบคคล ซงเปนเรองเฉพาะตว กบโครงสรางสงคม ซงเปนประเดนสาธารณะ

บรบทการเปลยนแปลงมานษวทยา (2 )

ประวตความเปนมาของมานษยวทยากายภาพ 1

ความพยายามในการศกษาเรองราวของสงมชวตกบมนษยนนมมาตงแตบพกาล ดงทเราไดยนไดฟงขอสงสยของคนรนกอนๆ วา คนเราเกดขนมาไดอยางไร ทำาไมคนจงแตกตางจากสตวประเภทอนๆ และทำาไมสตวทงหลายจงมความแตกตางกน เปนตน คำาถามเหลานไดกระตนใหมการคนหาคำาตอบอยางจรงจง

ศาสนาและนยายปรมปราทคนในแตละสงคมแตงขนกลายเปนสงทไดรบการยอมรบกนอยางแนนแฟน ตวอยางเชน เซนต ออกสตน ไดอธบายวา "มนษยทกชวตในโลกสบสายตระกลมาจากอาดมและอวา ซงเปนบรรพบรษคแรกทพระเจาสรางขนเมอราว 6,000 ปมาแลว สวนในทางซกโลกตะวนออกชาวเขาเผาเยาทอาศยอยบนเทอกเขาแถบเอเชยอารคเนยกมความเชอวา แตเดมมเทวดาชอ เป ยนโกฮงเปนผสรางโลกและมนษยผชายผหญงขน รวมทงอนญาตใหสมสเปนสามภรรยากนได ตอมาเมอเกดนำาทวมโลก ผคนลมตายจนเหลอเพยงชายหญงคหนงทอพยพหนนำามาอาศยอยบนเทอกเขา ซงภายหลงไดกลายเปนบรรพบรษชาวเขาเผาเยาในปจจบน

ประวตความเปนมาของมานษยวทยากายภาพ 2( )

ความเชอทเพงกลาวถงนเปนสงทหยงรากฝงลกลงไปในวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณของคนเกอบทกคนในสงคมนน รวมทงไดมการสรางขอบงคบมใหสมาชกเชอถอ

คาโรลส ลนเน (Carolus Linnaeus) กลาววา ระบบของสงมชวตเปนสงแนนอนตายตวตามทพระผเปนเจาทรงสรางไว และระบบนเปนสงทไมมการเปลยนแปลง (fixed by creation and never change)

ทรรศนะเกยวกบความสถตของสรรพสงไดรบการวพากษวจารณจากนกปรชญารวมสมยกบลนเนจำานวนหลายคน อาทเชน บฟฟง (Buffon) มองสงมชวตทงมวลวาเปนกระบวนการของระบบทมการเคลอนไหวอยเสมอ ทกสงหาไดมโครงสรางทางกายภาพทแนนอนตายตว

ประวตความเปนมาของมานษยวทยากายภาพ (3 )

จะเหนไดวา ทรรศนะเกยวกบพลวตของสรรพสง (dynamic perspective) หรอการมองระบบสงมชวตวาจะตองมการเคลอนไหวอยตลอดเวลาดงทเพงกลาวถงนนน กอใหเกดการมองโลกแบบใหมทมองวาสรรพสงจะตองมการเปลยนแปลงตามสภาพแวดลอมทอยรอบตวเสมอ และระบบของสงมชวตทปรากฏดงทเหนในขณะนนน เปนผลมาจากการเปลยนแปลงเรอยมานบแตอดตหลายพนหลายหมนป จนทำาใหรปลกษณของสงมชวตแตละชนดมลกษณะเปนดงเชนน และจะตองมการเปลยนแปลงตอไปอยางไมหยดยง จากแนวทรรศนะนเองไดกลายเปนชนวนทกอใหเกดการคนควาของนกวชาการในแขนงตาง ๆ เพอรวมกนศกษาถงขบวนการเปลยนแปลงของสงมชวต หรอกลาวโดยยอกคอ แนวความคดเรองววฒนาการไดเรมบงเกดขนอยางจรงจงและเปนหลกทตรงตามทศทางของวทยาศาสตรสมยใหม

การศกษาเกยวกบ "ตวมนษย " และ "ความเปนมา " ในแงโครงสรางทางชวภาพ เปนหนาทหลกของนกมานษยวทยากายภาพ นกมานษยวทยาสาขานใชแนวการศกษาแบบ ชววฒนธรรม (biocultural approach) มาใชเปนกรอบเพอคนหาความร ความเขาใจในเรองสรรวทยาของมนษย โดยแนวการศกษาแบบนเปน การนำาเอาความรสาขาชววทยา สตวศาสตร พนธศาสตร สงแวดลอมและนเวศวทยา และวฒนธรรมมาผสมผสานกน เพอสรางกรอบการวเคราะหใหมทใชศกษา ตวของมนษยหรอโฮโมเซเปยนส (Homo sapiens)

มานษวทยากายภาพคออะไร 1( )

จากแนวการศกษาแบบชววฒนธรรมน ไดสงผลใหวชามานษยวทยากายภาพมลกษณะเดนแตกตางไปจากวชาในสาขาสงคมศาสตร (Social sciences) อนๆ ทงนเปนเพราะไดนำาวทยาการของการศกษาในสาขาวทยาศาสตรธรรมชาต

(Natural sciences) หลายสาขา อาทเชน ชววทยา ธรณวทยา กายวภาคศาสตร สตววทยา พนธศาสตร และเคมมาใชเปนเครองมอ รวมทงไดนำาทฤษฎทางวทยาศาสตรมาใชในการศกษาวเคราะห ในขณะเดยวกน จากการทมวลมนษยตองตอบสนองตอความตองการทางรางกายและสงแวดลอมรอบกาย ตองอาศยอยรวมกนเปนกลมและแสดงพฤตกรรมไปตามกฎเกณฑทางวฒนธรรมทไดสรางสมกนขนมา ทำาใหนกมานษยวทยากายภาพมความจำาเปนทจะตองใหความสนใจเรองความสมพนธระหวางลกษณะทางชวภาพกบการโตตอบทางวฒนธรรมของมนษยทมชวตอยในแตละยคแตละสมยภายใตสภาพแวดลอมทางธรรมชาตทพวกเขาอาศยอย

มานษวทยากายภาพคออะไร 2( )

แมวานกมานษยวทยากายภาพจะเนนความสนใจศกษาหมสตวในสายโฮโมเปนหลกกตาม แตการทจะทำาความเขาในเรองนอยางละเอยดลกซงไดนน จำาเปนทจะตองมองยอนไปยงอดตกาลนบตงแตจดกำาเนดของสงมชวตครงแรกบนโลก จากนน ตองมองภาพกวางทงทเปนโลกของพชและโลกของสตวเพอทจะสามารถใหคำาอธบายการววฒนาการของมนษยไดอยางชดเจน กลาวกนวา ในเบองแรกนน สงมชวตเกดขนนนมเพยงหนงเซล ตอมากจะมเซลมากขน เปนพชและสตวนำา สตวบก และกาวขนมาเปนกลมสตวทเรยกวา ไพรเมต (primate) ซงถอกนวาไพรเมตเปนจดเปลยนผานครงสำาคญเพราะเปนกลมสตวทมโครงสรางทางกายภาพแตกตางไปจากสตวประเภทอนทงปวง และกลาวกนวาไพรเมตนเองทเปนจดเรมตนทจะววฒนาการตอไปจนเปนมนษยในทสด

ววฒนาการของมนษย-ไพรเมต

แมวาจะมการพฒนามาจนถงจดสงสดของสตวในกลมไพรเมตแลวกตาม แตมนษยในปจจบนกยงมความแตกตางระหวางกนและกนมากมาย ทงทเปนความแตกตางทางรางกายและการโตตอบตอสงแวดลอมทางธรรมชาตทอยรอบตว ดวยเหตน นกมานษยวทยากายภาพจงใหความ สนใจตอความแตกตางเหลาน

1. ความแตกตางทมองเหนไดดวยตา ไดแก สผว สของนยนตา เสนผม รปทรงของใบหนา ปาก จมก และกระดกขากรรไกร อนง ความแตกตางภายในยนทไมอาจมองเหนดวยตา เชน กลมเลอด คณลกษณะภายในเซลทสามารถถายทอดทางพนธกรรม เชน โรคโลหตจาง ทยงผลใหโรคบางอยางเกดขนกบคนบางกลมผซงมลกษณะองคประกอบเหลานอยภายในรางกาย

ความแตกตางระหวางมนษย (1)

2. การปรบตวของรางกายตอภมอากาศและสภาพแวดลอมบางประเภท สงผลใหโครงสรางรางกาย อวยวะบางสวนและเนอเยอหอหมผวหนงเปลยนแปลง รวมทงมการสงทอดสงแปลกใหมผานไปยงลกหลานโดยทางพนธกรรมอกดวย สงเหลานกเปนหวขอทนกมานษยวทยาใหความ สนใจ และพยายามศกษาวจยกลมคนทอาศยอยในแถบทะเลทราย แถบอารคตก และแถบบรเวณทราบสงเหนอระดบนำาทะเลกวา 5 , - 000 12, 500ฟต สวนอกหวขอหนงทนาสนใจทเกยวของกบเรองการปรบตวนกคอ การสรางวฒนธรรมทมแบบแผนเฉพาะอยางขน เชน คนทอาศยอยตามขวโลกจะปลกบานดวยกอนนำาแขงและสวมเสอผาดวยหนงนอกจากน การใชไฟ การรวมกลม ฯลฯ กจะมแบบแผนพเศษแตกตางไปจากกลมคนทอาศยอยในเขตอบอนและเขตรอน จะเหนไดวา หวขอเรองการปรบตวของมนษยตอสภาพแวดลอมไดครอบคลมเนอหาสาระทกวางขวาง จงมนกวชาการทใหความสนใจในเรองนเปนพเศษ และมการตงชอเปนวชาใหมวา มนษยนเวศวทยา (Human Ecology)

ความแตกตางระหวางมนษย (2)

ทฤษฎววฒนาการ 1( )ลามารค เชอวาโครงสรางทางรางกายของสงมชวตแตละ

ชนดทดำารงคงอยในลกษณะเชนนเปนเพราะสภาพแวดลอมทเอออำานวยใหเกดการคงสภาพของโครงสรางดงทเปนอย หากสภาพแวดลอมเปลยนแปลงไป โครงสรางทางชวภาพของสงมชวตนน ๆ กจะเปลยนไปดวย การเปลยนแปลงดงกลาวถงนมสาเหตมาจากความพยายามของอวยวะบางสวนทพรอมทจะปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอม โดยจะมการเปลยนทละเลกทละนอยจนกลายเปนอวยวะชนดใหมขน และจะสงผานตอไปยงลกหลานทางพนธกรรมอกดวย อยางไรกตาม ลามารคยงไมอาจใหคำาตอบในรายละเอยดเกยวกบกลไกของการเปลยนแปลงวา เปนเชนไร

ทฤษฎววฒนาการ 2( )ชาลส ลลล ผซงเสนอหลกยนฟอรม (Uniformitarionism) สภาพ

แวดลอมทางธรรมชาตมผลตอการปรบแตงอวยวะทางดานรางกายของสงมชวตทกอใหเกดสภาพโครงสรางทเหมาะสมกบสงแวดลอมขน กระบวนการเปลยนแปลงเชนนยงผลใหมการตอสเพอใหมชวตรอดของสรรพสง

ชาลส ดารวน อะไรคอสาเหตทกอใหเกดความแตกตางทางดานรางกายหากมใชเปนผลมาจากปจจยทางสภาพแวดลอม โดยตงสมมตฐานวา สงมชวตทกประเภทจะมการเปลยนแปลงโดยกระบวนการทางธรรมชาต สวนปจจยทกอใหเกดการเปลยนแปลงหรอทเรยกวาการววฒนาการกคอ การเลอกสรรตามธรรมชาต (มความแขงแรงและสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมไดอยางเหมาะสม) โดยมขอสรปทวา สงมชวตทเหมาะสมเทานนทจะมชวตรอดได ไปใชกบระบบเศรษฐกจและระบบการเมอง รวมทงเรองอน ๆ อยางแพรหลาย

บรรพบรษของมนษย โฮโม – 1( )โฮมนด กคอ ผทสามารถสรางเครองไมเครองมอไดความสามารถในการสรางเครองไมเครองมอเปนคณลกษณะ

ทกำาหนดขนาดของสมอง โครงสรางของฟน และการเคลอนไหวททำาใหโฮมนดสามารถสราง "วฒนธรรม " เพอใชในการดำารงชวต นนหมายความวา เมอเรากลาวถงโฮมนด เรามกจะหมายถงสงมชวตทสรางและพงพาวฒนธรรมเพอการดำารงชวต

สกลโฮโม ววฒนาการตอเรอยมา สกลโฮโมจำาแนกออกเปน 2 สปช ไดแก 1( ) โฮโม อเรคตส และ 2( ) โฮโม เซเปยนส

โฮโม อเรคตส มการคนพบซากดกดำาบรรพของโฮโม อเรคตสในทวปเอเชย ยโรป และแอฟรกา แตไมพบในทวปอเมรกาและออสเตรเลยเลย

บรรพบรษของมนษย โฮโม – 2( )โฮโม อเรคตส ในทวปเอเชย : มนษยชวา มนษยปกกง

โฮโม อเรคตสมชวตอยระหวาง 600,000 - 2 ลานปมาแลว นอกจากน ยงสนนฐานกนวา แตเดมมแหลงกำาเนดตามแถบเสนศนยสตร ตอมา ไดอพยพกระจดกระจายไปทางเหนอและบางกขามไปอาศยอยในทวปยโรป

เครองมอหนสำาหรบการหาอาหารและเครองนงหมในชวตประจำาวน นอกจากนยงเชอกนวาโฮโม อเรคตสเปนกลมแรกทเรมใชภาษาในการสอสาร รวมถงการใช ระบบสญลกษณ ดานภาษาพดเพอบงบอกถงความตองการและความรสกของตนไดบาง เราเรยก วฒนธรรมของโฮมนดยคโฮโม อเรคตสนวา “วฒนธรรมอาชเลยน”

บรรพบรษของมนษย โฮโม – 3( ) โฮโม เซเปยนส เซเปยนส (Homo sapiens sapiens) ซงเปน

สปชยอย ของโฮโม เซเปยนส ซงถอวาเปนมนษยปจจบน (modern man) นเกดขนครงแรกเมอ 40,000 ปมาน ดงนน ชวงเวลาจาก 600,000 ปมาจนถง 40,000 ปเปนระยะเวลายาวนานทโฮโม อเรคตส ไดววฒนาการจนทำาใหรปลกษณทางรางกายเปลยนแปลงเรอยมา จนกลายเปนโฮโม เซเปยนส

การคนพบซากของมนษยนแอนเดอรธอลส รปรางทางรางกายของมนเกอบเทากบของมนษยสมยใหม แตกยงไมเหมอนกนรอยเปอรเซนต ดงนน จงแสดงใหเหนถงหลกฐานสำาคญวา มนษยนแอนเดอรธอลสเปนขนตอนสดทายทจะววฒนการกลายเปนโฮโม เซเปยนส เซเปยนส อนเปนการชชดถงลำาดบขนทสามารถพสจนไดในทฤษฎววฒนาการ

บรรพบรษของมนษย โฮโม – (4 ) มนษยนแอนเดอรธอลสมความเฉลยวฉลาด

สามารถดำารงชวตอยในสภาพอากาศหนาวของยคนำาแขงดวยการอาศยอยในถำา สวมใสเสอผาหนา ใชไฟได อาศยอยรวมกนเปนหมบาน และสามารถลาสตวใหญนอยไดทกประเภท

  เราเรยกวฒนธรรมของคนในยคนวา วฒนธรรมมสเตอเรยน มนษยนแอนเดอรธอลสอาศยอยแถบยโรปตะวนตก แตกพบหลกฐานวามชวตอยในบรเวณประเทศอรก โซเวยต และจนเชนเดยวกน คาดวาคงสญพนธในระหวาง 35,000 -40,000 ปมาแลว

ความแตกตางทางชวภาพระหวางมนษยสมยใหม

ปจจบน เราจะพบวามนษยทอาศยอยบนโลกจำานวนกวา 5 , 000 ลานคนมลกษณะทางกายภาพแตกตางกนออกไป เราอาจจำาแนกความแตกตางออกไดดงน1( ) ชาตพนธของมนษย รปลกษณะทเราสามารถมองเหน

ดวยตาไดอยางชดเจน ดงนน จงมผพยายามจำาแนกชาตพนธของมนษยออกเปนกลม ๆ ตามลกษณะสผว โดย ประชมขององคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมของสหประชาชาต หรอยเนสโกไดจดประชมนกมานษยวทยากายภาพทกรงปารส ในเดอนมถนายน ค.ศ . 1951 ไดเหน พองกนวากลมชาตพนธของมนษยในโลกนแบงออกไดเปนกลมใหญ ๆ จำานวน 3 กลม ไดแก นกรอย ลองโกลอยด คอเคซอยด(2) ขนาดของรางกาย (3) กลมเลอด

ทฤษฎเกยวกบชาตพนธของมนษย 1( )

สาเหตใดททำาใหมนษยมสผวตางกน ??? ฟรานส โบแอส นกมานษยวทยาผมชอเสยงคนหนงไดตง

สมมตฐานไววา การทคนมสผวตางกนเปนเพราะระดบของการปกปองจากธรรมชาตไมเทากน โบแอสยกตวอยางวา หากจะพจารณาดหม จะเหนไดวาหมสดำามกอาศยตามเสนศนยสตรเพราะไมคอยไดรบการปกปองจากแสงอนแรงกลาของดวงอาทตยเมอเปรยบเทยบกบหมสขาวทอาศยอยตามขวโลก อกตวอยางหนงกคอ สตวเลยงนอกบาน เชน วว และควายจะมสเขมกวาสตวเลยงในบาน เชน แมว ซงมสออนกวาเพราะไดรบการเลยงดในทรม จากขอสงเกตนเอง โบแอสจงใหความเหนวา ทฤษฎนอาจใชในการอธบายความแตกตางทางดานสผวของมนษยทคนผวดำาและผวเหลองอาศยตามบรเวณเขตเสนศนยสตร และคนผวขาวมกอาศยตามเขตอบอนและเขตหนาว

อยางไรกตามทฤษฎเกยวกบชาตพนธยงไมอาจหาขอยตได เพราะมขอโตแยงมากมายอาทเชน ชาวเอสกโมมผวสเหลองแตอาศยอยในเขตขวโลก ในขณะทชาวอยปตอาศยอยแถบเสนศนยสตรแตมสผวดำาเขมนอยกวาพวกนโกรทอาศยอยหางจากเสนศนยสตรมากกวา

ในการศกษาเรองชาตพนธของมนษยนบางครงกอใหเกดปญหาทางดานขอขดแยงระหวางหมมนษยชาตเพราะกอใหเกด "อคตทางเชอชาต " (racism) ได ดงตวอยางเชน คนผวขาวมกอางวาพวกตนดเดนและเฉลยวฉลาดกวาคนผวสดำาและผวเหลอง จงสามารถสรางเทคโนโลย เครองไมเครองมอทางวทยาศาสตรใหกาวหนาทนสมยไดมากกวา อนง แมคนผวสเดยวกนกมอคตตอกน อาทเชน คนเยอรมนมกคดวาพวกเขามคณลกษณะทางพนธกรรมเหนอกวาคนผวขาวกลมอน และคนญปนกอางวา ยนของพวกเขามคณภาพมากกวายนของคนผวเหลองอน การกระทำาดงกลาวกอใหเกดความรงเกยจเดยจฉนทและการตอสอยางรนแรงทางเชอชาตในแตละประเทศ

ทฤษฎเกยวกบชาตพนธของมนษย 2( )

สรป ดงนน องคการยเนสโกจงลงความเหนวา...ในทางมานษยวทยา

คำาวาชาตพนธ ใชในการแบงกลมมนษยชาตซงมลกษณะสผวทางดานรางกายแตกตางกน ความแตกตางกนนเปนความแตกตางขนพนฐานทางธรรมชาตและสบตอไปยงลกหลานไดโดยทางพนธกรรม การจดกลมของมนษยโดยวธน นกมานษยวทยาไดใชกฎเกณฑของการแบงตามหลกของชววทยาแต

การแบงแยกกลมซงอาศยชาตพนธ (สผวทางดานรางกายแตกตางกน ) เปนหลกน "ไมใช " เปนสอสำาคญในทางมานษยวทยามากนก ทงน ลกษณะของความแตกตางดานอนซงซบซอน และมความหมายในเชงนตนยรวมดวย

คนทกสผวอาจมความรความฉลาดและสามารถเทาเทยมกนถาหากอยในสภาพแวดลอมทคลายคลงกน จรงหรอ ???