Sociale Media QUADRI:Opmaak 1 · ¬ Moreel consulenten en leerkrachten niet-confessionele zedenleer...

ISSN

077

2-66

27 •

Afg

iftek

anto

or B

russ

el X

Vera

ntw

oord

elijk

e ui

tgev

er: S

onja

Egg

eric

kx

Vers

chijn

t tw

eem

aand

elijk

s

2009

- 2

6ste

jaar

gang

nr.

1in

fouvv

Sociale Media

Sociale Media QUADRI:Opmaak 1 08-12-2008 16:13 Pagina 1

Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

Nieuwjaarsboodschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

Dossier: Sociale media¬ Sociale media: de wereld in een klik bij jou. Interview met Robby Berloznik - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6¬ Onlinejournalistiek uitgedaagd. Interview met Michaël Opgenhaffen - Jenoff Van Hulle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

¬ Online sociale netwerken, een plaats voor je alter e-go - Klaas Nijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

¬ Boekbespreking Van stedelijke website tot digitale stad - Franky Bussche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

¬ De wijk van overmorgen? Die bouwen u en ik. Interview met Paul Lansen - Jenoff Van Hulle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20

¬ Cyberhate. Interview met Sofie D’Hulster - Emily Verté . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

Actualiteit¬ Lezersbrief ‘Een primeur van 30 jaar oud!’ - Sonja Eggerickx. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

¬ Lezersbrief ‘Een individuele uitvaartplechtigheid op maat: een recht voor iedereen!’ - Sonja Eggerickx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

¬ Lezersbrief ‘Islam verdeelt vrijzinnigen?’ - Sonja Eggerickx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

¬ Dominique Vertés respons op Tertio-dossier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

¬ Recepten voor het Goede Leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

¬ Moreel consulenten en leerkrachten niet-confessionele zedenleer voortaan samen in de klas bij Groep T Internationale Hogeschool Leuven. - Dimitri De Meester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

¬ Universitaire opleiding moreel consulent. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35

¬ Wilsverklaringen bij het levenseinde - Franky Bussche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

¬ 120ste Saint-Vé. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

¬ Leerstoel Calewaert. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43

Brieven aan Darwin¬ Etienne Vermeersch’ brief aan Darwin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44

Een moreel consulent vertelt…¬ Tussen angst en verlangen - Doreen Coeckelbergh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47

Internationaal¬ Humanist Ceremonies Annual Conference 2008 - Wendy Serraris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49

¬ Vrij-on-zinnig - Jenoff Van Hulle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

Kruiswoordraadsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

Jongeren en cultuur¬ Ketnet.be: interactief en tof! - Sonny Van de Steene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52

Het Altaarnatief. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54

Info Vrije Universiteit Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55

Centra Morele Dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56

HOOFDREDACTIEAnne-France KetelaerMarina Van Haeren

REDACTIEMEDEWERKERSFranky BusscheLiza JanssensKlaas NijsSonny Van de Steene Jenoff Van HulleEmily Verté

LAY-OUTGrafiekGroep

UVV-infoWORDT GRATIS VERSPREID BINNEN DE VRIJZINNIGE GEMEENSCHAP.DE REDACTIE VAN UVV-INFO IS NIET VERANTWOORDELIJK VOOR DE INHOUD

VAN DE DOOR DERDEN GELEVERDE ARTIKELS.

UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN VZW

Federaal Secretariaat

Brand Whitlocklaan 87

1200 Sint-Lambrechts-Woluwe

T 02 | 735 81 92

F 02 | 735 81 66

[email protected]

www.uvv.be

CONFORM DE WET TOT BESCHERMING VAN DE PERSOONLIJKE LEVENSSFEER TENOPZICHTE VAN DE VERWERKING VAN PERSOONSGEGEVENS (8 DECEMBER 1992)DELEN WIJ U MEE DAT EEN AANTAL VAN UW PERSOONSGEGEVENS OPGENOMENWORDEN IN ONS ADRESSENBESTAND.UVV ZAL, ALS HOUDER VAN DIT BESTAND, UW GEGEVENS VERWERKEN IN HET KADERVAN VOLGEND DOELEIND: VERSPREIDEN VAN PUBLICATIES EN INTERNE COMMUNICATIE.

OP SCHRIFTELIJK VERZOEK, GERICHT AAN MEVROUW MARINA VAN HAEREN,SECRETARIS-GENERAAL, BRAND WHITLOCKLAAN 87 TE 1200 SINT-LAM BRECHTS -WOLUWE, KAN U EEN OVERZICHT KRIJGEN VAN DE DOOR UVV OVER U OPGESLAGENPERSOONSGEGEVENS. ONJUISTE GEGEVENS VERBETEREN WIJ OP UW VERZOEK.

REACTIES OP DIT NUMMER KAN U STEEDS DOORMAILEN NAAR [email protected],DEZE WORDEN, NA OVERLEG EN GOEDKEURING DOOR DE KERNREDACTIE,GEPLAATST OP DE WEBSITE BIJ DE RUBRIEK REACTIES VAN DE DESBETREFFENDEUVV-INFO OF VERSCHIJNEN IN DE VOLGENDE UVV-INFO.

Lid van de Unievan de Uitgevers vande Periodieke Pers

I N h o u d P A G I N A


Va n d e Re d a c t i e

BOUWEN OP VERTROUWEN

DE WERELD DIGITALISEERT. SOCIALE NETWERKSITES, WIKI’S, WEBLOGS,CHATSITES, GEBRUIKERSFORA EN ANDERE WEB 2.0-TOEPASSINGEN

BEHEERSEN STEEDS MEER ONS LEVEN. DE NIEUWE MOGELIJKHEDEN

VOOR BEDRIJVEN EN ORGANISATIES LIJKEN EINDELOOS. IN HUN DIGITAL

INFLUENCE INDEX STUDY BEREKENDEN FLEISHMAN-HILLARD INC. EN

HARRIS INTERACTIVE DAT DE INVLOED VAN INTERNET DUBBEL ZO

GROOT IS ALS DIE VAN TELEVISIE EN ONGEVEER TIEN KEER STERKER DAN

DE INVLOED VAN PRINTMEDIA. KORTOM, INTERNET SPEELT EEN ONMIS-KENBARE ROL IN ONZE DAGDAGELIJKSE KEUZES EN BESLISSINGEN. MAAR SAMEN MET DE DIGITALISERING VAN ONZE WERELD KOMEN ER

EEN AANTAL GROTE UITDAGINGEN OP ONS AF. EÉN VAN DIE UITDAGIN-GEN IS HET SCHEPPEN VAN EEN BETROUWBARE EN VEILIGE DIGITALE

OMGEVING. CYBERHATE, KINDERPORNOGRAFIE, PIRATERIJ EN NON-NIEUWS ZIJN SCHERING EN INSLAG OP HET INTERNET. “DE POTENTIËLE

GROEI VAN DE NIEUWE DIGITALE ECONOMIE WORDT STEEDS MEER BEÏN-VLOED DOOR DE MATE WAARIN ZOWEL TRADITIONELE ALS ‘BORN DIGI-TAL’ CONSUMENTEN DE BEDRIJFSTAK VERTROUWEN INZAKE HET LEVEREN

VAN VEILIGE DIENSTEN EN NETWERKOMGEVINGEN, GOEDE BEDRIJFSVOE-RING EN HET VERMOGEN VAN OVERHEDEN EN REGELGEVENDE AUTORI-TEITEN OM DE CONSUMENT TE BESCHERMEN”, ALDUS BOOZ&CO IN ZIJN

STUDIE DIGITAL CONFIDENCE: SLEUTEL TOT DE DIGITALE GROEI VAN

MORGEN. “DIGITAAL VERTROUWEN WORDT DAN OOK DE BELANGRIJK-STE GROEI -OF JUIST REMMENDE FACTOR- VOOR DE DIGITALE ECONOMIE,ALS EEN MAATSTAF VOOR HET VERTROUWEN VAN CONSUMENTEN EN

LEVERANCIERS IN DIGITALE TOEPASSIGEN IN DE BREEDSTE ZIN, DAT WIL

ZEGGEN MET EEN GERUST HART ‘DIGITAAL GAAN’.”

DAARBIJ KOMT NOG EENS DAT INTERNET MOEILIJK TE CONTROLEREN EN

TE BEHEERSEN IS. EN DAT ELKE CONTROLE AL GAUW WORDT AFGEDAAN

ALS CENSUUR. MOETEN WE MISBRUIK DAN VRIJ SPEL GEVEN?ABSOLUUT NIET! WANT TUSSEN “JA” EN “NEE” LIGT ER IMMERS NOG

EEN GANS SPECTRUM AAN MOGELIJKHEDEN: SENSIBILISEREN, SOCIALE

CONTROLE, ZELFREGULERING, INFORMEREN, REGELGEVING... OPLOS -SINGEN DIE ER PAS ZULLEN KOMEN ALS ALLE BETROKKENEN SAMEN-WERKEN: OVERHEID, ORGANISATIES, BEDRIJVEN EN CONSUMENTEN.

REST ONS DE VRAAG: WAAROM ZOUDEN WE HET INTERNET ÜBERHAUPT

BESCHERMEN TEGEN ZIJN BELAGERS. HEEL EENVOUDIG: OMDAT DE

KANSEN DIE ZICH AANDIENEN TE WAARDEVOL ZIJN OM ER ONACHT-ZAAM MEE OM TE SPRINGEN. OMDAT HET INTERNET EEN TOOL IS OM

MENSEN INSPRAAK TE GEVEN, OM COMMUNICATIE TE VERGEMAKKELIJ-KEN, OM ONZE KENNIS TE VERGROTEN EN OM KOSTEN VOOR ORGANI-SATIES EN BEDRIJVEN TE VERMINDEREN. KORTOM, OMDAT DE KOSTEN

VOOR HET SCHEPPEN VAN DIGITAAL VERTROUWEN NIET OPWEGEN

TEGEN DE BATEN.

IN 1859 PUBLICEERDE CHARLES DARWIN ZIJN OPHEFMAKENDE BOEK

ON THE ORIGIN OF SPECIES. 150 JAAR LATER WIL DE UNIE VRIJZINNIGE

VERENIGINGEN, GEÏNSPIREERD DOOR HAAR VRIJZINNIG-HUMANISTISCH

GEDACHTEGOED, DIT IN DE SCHIJNWERPERS PLAATSEN. VOLGENDE

UVV-INFO (MAART-APRIL) ZAL EEN GEHEEL DOSSIER WIJDEN AAN

CHARLES DARWIN EN ZIJN IDEEËNGOED. OM HET LIKKEBAARDEN NAAR DAT NUMMER TE BEVORDEREN, KAN U

REEDS IN DEZE UVV-INFO EEN TEASER VINDEN. IN ‘BRIEVEN AAN

DARWIN’ REAGEERT ETIENNE VERMEERSCH OP ÉÉN VAN DE BRIEVEN

UIT DARWINS UITVOERIGE CORRESPONDENTIE. EEN BRIEF UIT HET VER-LEDEN, BEANTWOORD IN HET HEDEN.

ZOALS U WAARSCHIJNLIJK REEDS OPGEMERKT HEEFT, BEVAT DIT NUM-MER EEN FSC-CERTIFICAAT. FSC (FOREST STEWARDSHIP COUNCIL) ISEEN INTERNATIONALE NIET-GOUVERNEMENTELE ORGANISATIE DIE

WERELDWIJD VERANTWOORD BOSBEHEER STIMULEERT, OMDAT ALLEEN

DE HOOGSTE EISEN VOOR EEN SOCIAAL, ECOLOGISCH EN ECONOMISCH

VERANTWOORD BOSBEHEER GOED GENOEG ZIJN. ONDER ANDERE

GREENPEACE EN WWF ERKENNEN FSC ALS HET MEEST GELOOFWAAR-DIGE EN EFFICIËNTE CERTIFICATIESYSTEEM IN DE WERELD. VANAF HEDEN

ZAL UVV HAAR TIJDSCHRIFTEN ANTENNE EN UVV-INFO VAN DIT CER-TIFICAAT VOORZIEN.

Jenoff Van Hulle

en Sonny Van de Steene

UVV-Info | 26ste jaargang nr. 1

Januari - Februari 2009

Verschijnt tweemaandelijks

Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx


2009

4 JANUARI-FEBRUARI 2009

Nie

uw

jaar

sbo

od

sch

ap

BESTE VRIENDEN, COLLEGA’SEN SYMPATHISANTEN,

Op 24 november 1859, in 2009 dus150 jaar geleden, zette Charles R.Darwin, grondlegger van de evolutie-theorie, het wereldbeeld van zijn

tijdgenoten op bedachtzame dochkordate wijze op zijn kop. Na meerdan 20 jaar vertwijfeld stilzwijgenpubliceerde hij On the Origin of Speciesby means of natural selection. Zijnlezers waren, op zijn minst gezegd,onder de indruk.

NieuwjaarsboodschapEen geïnspireerde actieve

evolutie naar de toekomst

Darwin was een vrijdenker pur sang. Hijbaseerde zich als wetenschapper opobservaties en feiten, én combineerdedit met buitengewoon lef door eenmaterialistisch mensbeeld naar voor teschuiven. Van zijn ruime corresponden-tie van meer dan 14.000 brieven, metfamilie, vrienden en collega-weten-schappers, bleef het merendeel geluk-kig bewaard. Hij schreef daarin regelma-tig over zijn geloofsovertuiging, zij hetmet enige schroom. Daaruit blijkt dat hijevolueerde van student theologie tot dewetenschapper die God willens nillensbuitenspel zette. Zijn levensbeschou-wing was een dynamisch gegeven, datfluctueerde op de golven van zijn privé-leven en zijn wetenschappelijke bevin-dingen. Hij noemde zich uiteindelijk‘agnost’ in een tijd en samenlevingwaarin godsdienst als natuurlijk werdervaren. Dat hij uiteindelijk in West -minster Abbey begraven is, op 26 april1882, toont aan dat deze gedoodverfdegodslasteraar een alom gerespecteerdwetenschapper was.Ik zet alvast m’n hoogste hoed op,neem hem weer af en maak een diepebuiging voor Charles R. Darwin, deintellectuele stoutmoedigheid van eenaimabel man en een briljante geest!Terecht dus dat de Unie VrijzinnigeVerenigingen hem in 2009 postume eerbewijst met activiteiten en publicaties.Een UVV-infodossier geheel opgedragenaan Darwin en zijn ideeëngoed; eencahier, dat in het najaar zal verschijnen,waarin pareltjes geselecteerd uitDarwins ruime correspondentie beant-woord worden door bekende en minderbekende personen; en activiteiten diezullen doorgaan in iedere Vlaamse pro-vincie en het Brussels HoofdstedelijkGewest en waarvan u op tijd en stondop de hoogte zal gebracht worden.

Geïnspireerd door Darwins theorie zul-len ook dit jaar UVV, en haar Centra


JANUARI-FEBRUARI 2009 5

Morele Dienstverlening, verder evolu-eren, zei het met een speficiek initia-tief, om zo goed aangepast de toe-komst in te kunnen stappen.De niet-confessionele morele dienstver-lening heeft tijdens haar bijna dertigja-rig bestaan een markante verbredingondergaan in haar aanbod naar de alge-hele bevolking en naar specifieke groe-pen toe. De morele bijstand, hét han-delsmerk van de CMD’s van weleer, isvandaag slechts een onderdeel van deveelheid aan diensten die de moreelconsulenten en assistenten leveren. Tijddus om even stil te staan bij deze evolu-ties en ons enkele vragen te stellen. Het jaar 2009 zal een jaar wordenwaarbij de termen ‘introspectie’ en‘zelfreflectie’ vaak in de mond zullenworden genomen. Het wordt een jaarwaarin de vrijzinnige horizon wordtafgezocht naar nieuwe mogelijkheden,naar nieuwe inzichten. Maar ook dehuidige gang van zaken binnen degeorganiseerde vrijzinnigheid ont-springt de dans niet. Dit alles heeftnood aan een groot podium, een breedoverlegplatform waar plaats is vooralle strekkingen en gezindheden bin-nen de georganiseerde vrijzinnigheid.De Staten-Generaal van de Unie, dieop 26 september zal plaatsvinden, ishiervoor dan ook dé gelegenheid bijuitstek.Wat houdt een Staten-Generaal juist in?Wel, de Staten-Generaal van UVV is eenoverlegplatform van deskundigen ende bij de Unie aangesloten verenigin-gen. Het is een moment om zich tebezinnen over de doelstellingen, dewerking en de toekomst van de vrijzin-nigheid. Dit statutair vastgelegd over-legplatform van verenigingen formu-leert de bevindingen in de vorm vanaanbevelingen ter overweging van hetbeleidsorgaan van de Unie, dat dieaanbevelingen ter stoffering van nieu-we beleidsstrategieën kan hanteren.

De Staten-Generaal zal aldus een signi-ficante bijdrage leveren voor waar hettoekomstig vrijzinnig landschap naar-toe zal evolueren.

Zo ook zullen in 2009 de verkiezingenvan de nieuwe bestuurders van deInstellingen voor Morele Dienst ver leningmee de toekomst van de georganiseer-de vrijzinnigheid bepalen. In iedere pro-vincie en het Brussels Hoofd stedelijkGewest is een IMD werkzaam. Zij zijn viade wet van 21 juni 2002 “belast met hetbeheer van de materiële en financiëlebelangen van de erkende niet-confessio-nele levensbeschouwelijke gemeen-schappen” en aldus een belangrijkepilaar voor de georganiseerde vrijzinnig-heid. De IMD-verkiezingen zullen op 21maart voor de derde keer plaatsvinden.Vooreerst dank ik dan ook de huidigeuittredende bestuurders wiens legisla-tuur eindigt. Ik ben hen heel erkentelijkvoor hun engagement, voor hun ener-gie en tijd die ze in alle door hen behar-tigde dossiers gestoken hebben en voorhun constructieve relaties met de over-heden.Graag doe ik een warme oproep naarkandidaten voor de nieuwe Raden vanBestuur van de IMD’s. Meer informatieen de nodige documenten kan u in dezeUVV-info vinden. Indien u nog vragenheeft, kan u steeds contact opnemenmet het federaal secretariaat van UVVof met een IMD (zie uitneembare publi-catie in het midden van deze UVV-info).

Over verkiezingen gesproken. 2009 isopnieuw een jaar waarin we met z’nallen naar de stembus trekken. In meivinden gewestelijke en Europese verkie-zingen plaats. En zoals jullie dit onder-tussen van ons gewoon zijn, zal de UnieVrijzinnige Verenigingen (UVV) ook ditjaar een memorandum presenteren.Deze keer wordt het een gezamenlijkinitiatief van de Unie en haar Franstalige

tegenhanger het Centre d’Action Laïque(CAL), een memorandum dus uitgege-ven door de Centrale Vrijzinnige Raad(CVR/CCL). Nu reeds kan ik verklappendat in deze editie thema’s zoals solidari-teit, democratie, gelijkheid en levens-keuze een centrale rol zullen spelen.Solidariteit, omdat onze samenlevingnog heel wat kwetsbare mensen kent,mensen aan wie de vrijzinnige gemeen-schap een helpende en ondersteunendehand moet uitsteken. Democratie,omdat dit de hoeksteen is van onzesamenleving en juist om die reden tenalle prijzen dient gevrijwaard te blijvenvan alles wat haar ook maar enigszinsbedreigt. En gelijkheid en levenskeuze,omdat nog steeds niet iedereen gelijkerechten heeft en er nog altijd mensenzijn die het nodig vinden om hun eigenwil en wet op te dringen aan anderen.UVV en CAL willen deze doelstellingenverwezenlijkt zien op zowel gewestelijkals Europees niveau. Zij zullen dan ookonder andere via de Europese Huma n is -tische Federatie (EHF/FHE), waarvanbeide lid zijn, veel aandacht hebben voorhet beleid van de Europese Unie en zul-len dit lidmaatschap blijven aanwendenom de Europese beleidsmakers ter ver-antwoording te roepen als dit nodig is.

U ziet het, 2009 wordt een jaar volplannen en acties, zodat we, de samen-leving in het algemeen en de georgani-seerde vrijzinnigheid in het bijzonder, inde geest van Darwin, kunnen evoluerenen aangepast aan de heersende nodende toekomst naar meer openheid, meerdemocratie, meer solidariteit, meergelijkheid en meer levenskeuze tege-moet kunnen gaan.

Met deze constructieve evolutionaire spi-rit wens ik u alvast een heel fijn 2009.

Sonja Eggerickxvoorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen

Sociale Media 2kleur 634U:Opmaak 2 08-12-2008 16:10 Pagina 5

“De gebruiker

is de leverancier van informatie

in deze nieuwe sociale ruimtes.

Hij is de motor achter

het geheel.”

Do

ssie

r

Sociale media: de wereld in een klik bij jou

Interview met Robby BerloznikSonny Van de Steene

consulent-stafmedewerker

Wat is het verschil tussen de begrippenWeb 2.0 en sociale media?

Web 2.0 is enerzijds een technologischplatform en anderzijds alle mogelijkhe-den die er zijn om dat technologischplatform te gebruiken. Het is begonnenbij Napster (nvdr. een website waaropmen muziekbestanden kon downloa-den zonder er voor te betalen). Vanaftoen begon men van computer naarcomputer, van ip-adres naar ip-adres,dus van persoon naar persoon te com-municeren via het internet. Deze technologie is toegankelijk enbruikbaar geworden, waardoor steedsmeer mensen via deze weg communi-ceren. Belangrijk daarbij is dat degebruikers zelf inhoud produceren. Degebruiker is de leverancier van infor-matie in deze nieuwe sociale ruimtes.Hij is de motor achter het geheel.Hierdoor is het web, het internet zoalshet geconcipieerd was, teruggegeven

E-MAIL, NAAM EN GEBOORTEDATUM, VEEL MEER HEB JE NIET NODIG BIJ DE AANMAAK VAN

EEN PROFIEL OP FACEBOOK, EEN SOCIAAL NETWERKSITE. EENS OP DEZE WEBSITE KAN JE

NIET ALLEEN INFO, MIJMERINGEN EN FOTO’S DELEN, MAAR OOK IN REAL TIME VIA EEN

MESSENGERSYSTEEM GESPREKKEN VOEREN. HEB JE TIJDENS EEN CHAT EEN DISCUSSIE OVER

BIJVOORBEELD EEN VERKIEZING IN EEN VER LAND, DAN KAN JE VIA WIKIPEDIA, EEN

ONLINE-ENCYCLOPEDIE WAAR DE TE VINDEN INFORMATIE DOOR DE GEBRUIKERS ZELF IS

OPGEPLAATST, MEER INFO VINDEN. OP DIVERSE BLOGS ZAL JE ER ONGETWIJFELD VELE

MENINGEN EN GEDACHTEN OVER KUNNEN LEZEN. WIL JE ER DAARENBOVEN FILMPJES

OVER ZIEN, DAN ZAL JE DIE VAST WEL AANTREFFEN OP YOUTUBE.

SOCIALE MEDIA, WAARONDER ALLERHANDE WEBLOGS EN WEBSITES, ZOALS FACEBOOK, WIKIPEDIA

EN YOUTUBE, ZIJN ALOMTEGENWOORDIG. RUIM 2 MILJOEN BELGEN MAKEN REEDS GEBRUIK VAN

SOCIALE NETWERKEN ALS FACEBOOK EN LINKEDIN. EN HUN AANTAL IS STIJGENDE. WAAROM ZIJN

SOCIALE MEDIA ZO SUCCESVOL EN HOE ZIET HUN (EN ONZE) TOEKOMST ER UIT?

WE HADDEN EEN GESPREK MET ROBBY BERLOZNIK, DIRECTEUR VAN HET INSTITUUT SAMENLEVING

EN TECHNOLOGIE (VOORHEEN VIWTA, VLAAMS INSTITUUT VOOR WETENSCHAPPELIJK EN

TECHNOLOGISCH ASPECTENONDERZOEK) VERBONDEN AAN HET VLAAMS PARLEMENT.



“Bij sociale media

is het belangrijker om

een boodschap ter beschikking

te stellen. Dat iemand zijn

of haar wensen, behoeftes…

kan delen, is belangrijker

dan het aantal mensen

die dat leest.”

niets of heel weinig. Ook het immateriëlespreekt aan. Mensen willen universeleburgers zijn. Ze willen met iedereenkunnen communiceren. Velen willenook naar buitentreden met hun per-soon en via sociale media zijn er velemogelijkheden om dit te doen.

Dit heeft natuurlijk gevolgen voor pri-vacy. De perceptie over privacy is aanverandering onderhevig. Niet iedereenbeseft duidelijk dat er een kost voor depersoonlijke levenssfeer aan te paskomt wanneer men deelneemt aansociale media. Anderen beseffen datwel, maar zijn toch bereidt om in eentrade off zichzelf, hun identiteit, op demarkt te gooien. Hun motief om zich-zelf op een welbepaalde manier op hetnet te plaatsen is groter dan hunbehoudt aan privacy. Zonder die trendzouden die sociale media nooit zoveelsucces kennen.

Hoe betrouwbaar is de informatie die viade sociale media worden verspreid? Wat isde kwaliteit daarvan?

Een jaar geleden zei Yves Desmet vande krant De Morgen daarover aan deVUB: “Garbage in, garbage out.” Viade nieuwe media kan iedereen heel

ten steeds meer zijn. Het is wel zo datin sociale media ook de regels geldendie te maken hebben met socialeomgeving. Het zal dan ook beter flore-ren binnen een bepaalde groep diegemeenschappelijke kenmerken ofbelangen heeft. Ik denk nu aan jonge-ren en ouderen. Facebook bijvoorbeeldduikt vandaag de dag ook op in hetdiscours van politici. De belangstellingneemt duidelijk toe. Wanneer je daarnog een aantal andere variabelen bijbetrekt, zoals sociale inclusie of exclu-sie, dan kan je bijvoorbeeld ook zeg-gen dat het diegenen zijn die de mid-delen hebben om er gebruik van temaken die er aan deelnemen. Het zijnniet de armen, die amper een inter-nettoegang kunnen betalen, die hetzullen gebruiken.

Waarom zijn sociale media zo succesvol?

In eerste instantie geeft het mogelijk-heden die er vroeger niet waren, ofwel waren, maar nog niet gebruiks-vriendelijk genoeg. Daarnaast is hetzelffinancierend. Het kost de gebruiker

aan de gebruiker. Het gevolg is ook datde relatie tussen de mens en realiteitverandert. De realiteit wordt veel meerplastisch, in die zin dat mensen kunnenvormgeven aan hun eigen socialeomgeving. Ze moeten zich daarvoorook niet meer verplaatsen in tijd enruimte, waardoor maatschappelijkecontacten nieuwe dimensies krijgen.

Het etiket ‘Web 2.0’ is relatief. De enespecialist zegt dat we nu reeds aanWeb 2.1 zitten of een ander meldt dathet reeds Web 3.0 is. Op een bepaaldmoment was die benaming heel func-tioneel om een belangrijke kwalitatie-ve stap aan te geven. Het kind krijgt nueen andere naam: sociale media. Dezebenaming vind ik goed, omdat het ver-wijst naar een veranderende (definitievan de) sociale ruimte rond de gebrui-ker van informatieen communicatie-technologie (ICT).

Wie maakt gebruik van sociale media?

Exacte cijfers heb ik daar niet van. Hetis wel duidelijk dat het er op alle fron-




snel berichten, nieuws verspreiden.Wan neer zich bijvoorbeeld ergens eenexplosie voordoet, dan kan iemanddat opgenomen hebben met zijn ofhaar gsm en enkele minuten later ophet net zetten. Daar kan een repor-tersploeg met een satelietswagen niettegen op. Inherent aan zo’n berichtenis dat er geen kwaliteitsselectie op

doorgevoerd is door journalisten ofmediamensen. Toch zie ik dat een aan-tal van die sociale media een soort vankwaliteitscontrole aan het ontwikkelenzijn, omdat mensen willen weten datde zaken die ze lezen en gebruiken aldan niet of wel correct zijn, of in elkgeval dat er moeite is gedaan om hetzo correct mogelijk te maken.Wikipedia bijvoorbeeld heeft toch eenaantal controlemechanismen, hoeweldit voor velen waarschijnlijk nog nietvoldoende is. Daarnaast zijn er nieuweinitiatieven die een grotere controlehebben op de kwaliteit van de infor-matie. Maar wat kwaliteit is voor deene, is soms van minder grote kwaliteitvoor de andere.

Extremistische zaken, geweld, porno…worden vrij gepubliceerd via de socialemedia. Sommigen vinden dat er een regu-lator moet optreden. Wat denkt u daar-over?

Dergelijke controle is disfunctioneel optermijn. Technisch is censuur mogelijken makkelijk te plegen. Kijk maar naarChina. We leven in een maatschappijwaar informatie als een common goodwordt aanzien en toegankelijk moetzijn voor iedereen. Maatregelen om

vrijheden aan banden te leggen, zijnvolgens mij, in algemene termen meernegatief dan positief.Extremistische zaken verbieden helptniet. Indien ze worden censureerd ophet internet, zullen ze zeker anderewegen vinden om tot uiting te komen.Wanneer ze zouden worden verboden,komen ze in een positie terecht waar

ze waarschijnlijk beter zouden floreren.Het is trouwens ook goed om te wetenwat extremisten doen, je bent er danbeter tegen gewapend.

Dit betekent niet dat er voor bepaaldezaken, zoals het aanbieden van dien-sten en producten, geen regels moetentoegepast worden. De regulering die eris inzake verkoop van goederen, wordtbijvoorbeeld vrij strikt toegepast. De overheid heeft volgens mij zekereen taak met betrekking tot reguleringvan internet en sociale media. Via hetnet worden bijvoorbeeld genetischetesten aangeboden. Je kan te wetenkomen of er bepaalde genetischeafwijkingen bij jezelf en je familie voor-komen. Zo een testen vinden normali-ter plaats in een begeleide klinischecontext, waar een bepaalde regelge-ving geldt. Het gevaar bestaat dat wan-neer je slijm of bloed afstaat via hetnet, je het slachtoffer wordt van hetgemak, de directheid…

Langs de andere kant bestaan er heelwat tools, instrumenten, die toelaten omter plekke zelf de zaken tegen te hou-den. Ouders kunnen er makkelijk voorzorgen dat hun kinderen geen pornositeskunnen openen. Voor sommige zaken inbepaalde omstandigheden is controlegewenst en voor de tools die dat kunnenbewerkstelligen, is er een markt.

Via sociale media wordt heel wat informa-tie geproduceerd. Blogs uiten meningen enYouTube beschikt over vele filmpjes. Wieziet en leest dat allemaal?

De klassieke manier van denken overcommunicatie gaat ervan uit dat eenboodschap pas relevant wordt indiener een ontvanger langs de anderekant is. Bij sociale media is hetbelangrijker om een boodschap terbeschikking te stellen. Dat iemand zijnof haar wensen, behoeftes… kandelen, is belangrijker dan het aantalmensen die dat leest. Iemand plaats bijvoorbeeld een film-pje van zijn eerste akkoorden opgitaar op YouTube. 43 mensen hebbendat gezien. Het aantal is voor die per-soon niet belangrijk, wel het feit datie dat gedaan heeft.Sociale media zorgen ervoor datiemand de eigen authenticiteit op eenintensere, creatievere en inventieveremanier kan beleven door middel van

Do

ssie

r

“ICT is, en dit wordt duidelijk

aangetoond door de discussie

met betrekking tot

sociale media, eigenlijk

niet zo een waardevrije

omgeving om jezelf

in te beleven en

te realiseren.”



het meedelen van zaken, via schrij-ven, praten…, aan anderen. Via socia-le media kan iemand, die in eenschijnbaar geïsoleerde omgevingwoont, werkt, leeft toch een wereld-burger zijn. De persoon bepaalt zelfwat en de manier waarop hij of zijinhoud schept, zonder dat dit opge-legd wordt door uitgeverijen, kranten,

tv-zenders, journalisten… De keuze isdaardoor veel groter en keuze bete-kent vrijheid. De vrijheid van het indi-vidu neemt dankzij sociale media toe.

Hoe verhouden sociale en traditionelemedia zich tot elkaar?

Ze zijn complementair. Men verkondigtsoms dat sociale media wel eens dis-ruptief kunnen zijn. Dat er zaken zullenverdwijnen. Zelf denk ik dat dat niet zodrastisch zal lopen. De nieuwe socialeruimtes vervangen de oude socialeruimtes niet. De oude media zullen hunfuncties, waarschijnlijk op een ietsgewijzigde manier, blijven vervullen.Businessmodellen zullen bijvoorbeeldveranderen. Duidelijk is ook dat onderandere de reclamewereld een bijko-mend brood ziet in de sociale media.

Het klassieke denkpatroon denkt vanuitde klassieke sociologische omgevingover die nieuwe andere omgeving.Deze is eenzijdig en eigenlijk pessimis-tisch van aard. Veelal worden socialemedia als ‘hype’ aanzien, die wel zalvoorbij gaan. Er is dus een acceptatie-probleem. Dit merkte we bijvoorbeeldbij het viWTA-onderzoek over gaming.

Pas wanneer volwassenen, besluitvor-mers de meerwaarde voor de eigenomgeving van de jongeren die gamenen bijvoorbeeld ook voor de economiezien, wordt de aanvaardbaarheid gro-ter. Vaak is het een kwestie van tijd. Dejongeren die 10 jaar geleden gameden,zijn de mensen die over 10 jaar debeslissingen gaan nemen.

Hoe ziet u de sociale media evolueren?

Convergentie, de dingen zullen samen-vloeien. We zullen, volgens mij, in eenomgeving terechtkomen, en ik heb hetnu over het individuele niveau, waarheel wat van onze dagelijkse activitei-ten, zoals het omgaan met je lichaam,je gezondheid en je voeding, je maniervan communiceren en je wijze van wer-ken, zullen bepaald worden door dietechnologische inbedding van de mens.De technologie maakt het mogelijk ominformatie makkelijk te verspreiden.Dat betekent dat die informatie kangebruikt worden voor allerlei zaken diegoed voor de persoon zijn. Die sociale media-technologie zalwaarschijnlijk, binnenkort, evoluerennaar een ambient technology, waarbijde omgeving vol gaat zitten met sen-soren en mogelijkheden om informatieover iedere persoon te laten verwerkenen te gebruiken voor het eigen gemak.Sensoren die ervoor kunnen zorgen datwanneer je ‘s morgens in de spiegel kijkt,de spiegel bijvoorbeeld zegt dat je bloed-druk al enkele dagen te hoog is en dat jebeter naar een specialist zou gaan. Zo’nontwikkelingen zijn belangrijk met bij-voorbeeld het oog op ouderen en zorg.

Toch is het ook belangrijk om kritisch tekijken naar die trend om privacy op teofferen voor de eigen individuelebehoeftevoldoening. Want wie verza-melt, welke informatie en wat wordtdaarmee gedaan? Het is niet allemaalrozengeur en maneschijn. Er moet eenzekere voorzichtigheid aan de daggelegd worden. Het is dan ook belangrijk

dat beleidsmensen op de hoogte zijnvan deze ontwikkelingen, zodat ze er tij-dig op kunnen inspelen.Nu reeds bestaat er iets als ‘the internetof things’. Kledingmakers kunnen bij-voorbeeld kleine sensoren, rfid’s (radiofrequency identification), aanbrengen opkleren. Daarmee kan op afstand wordenbepaald waar iets is. Handig voor voor-raadbeheer, maar ook om een profiel opte maken van wie de kleren koopt. Detoegevoegde waarde ligt eerder bij deproducent dan bij de gebruiker. Wat metde gegevens gedaan wordt, is dus nietsteeds in het voordeel van de gebruiker. ICT is, en dit wordt duidelijk aange-toond door de discussie met betrekkingtot sociale media, eigenlijk niet zo eenwaardevrije omgeving om jezelf in tebeleven en te realiseren.

Maakt uzelf veel gebruik van sociale media?

Nee, absoluut niet. Ik ben me sterkbewust van het mogelijke misbruik datgemaakt kan worden van de zaken die ikerop zet. Facebook vind ik bijvoorbeeldheel inhoudsloos en nietszeggend. Ikben iemand van de oude stijl, die vinddat sociale relaties warm moeten zijn.De kwaliteit is belangrijker dan de hoe-veelheid. YouTube gebruik ik wel, omdatik daardoor geconfronteerd wordt metzaken die anders nooit tot mij zoudenkomen. Eigenlijk maak ik veel meergebruik van de klassieke internetmedia.

“Via sociale media

kan iemand, die in

een schijnbaar geïsoleerde

omgeving woont,

werkt, leeft toch

een wereldburger zijn.”


“BLOGGERS EN PROFESSIONELE JOURNALISTEN ZOUDEN ELKAAR DE HAND MOETEN REI-

KEN”, ALDUS MICHAËL OPGENHAFFEN, DOCENT IN DE MASTER JOURNALISTIEK AAN DE

LESSIUS HOGESCHOOL IN ANTWERPEN. “BLOGGERS WETEN VAAK VEEL MAAR KUNNEN HET

NIET ALTIJD GOED OVERBRENGEN. EN PROFESSIONELE JOURNALISTEN KUNNEN GOED SCHRIJ-

VEN, MAAR WETEN MINDER DAN ALLE BLOGGERS SAMEN. ALS JE DIE TWEE KUNT SAMEN-

BRENGEN BEREIK JE VOLGENS MIJ DE JOURNALISTIEKE PERFECTIE.”Michaël Opgenhaffen werkt op ditmoment aan een doctoraat over deinvloed van onlinenieuws op onze ken-nis. “De hoofdvraag die ik me een aan-tal jaren terug stelde, was: weten wemeer sinds de opkomst van het online-nieuws? Het meest logische antwoordzou zijn: ja, we weten meer want viaéén muisklik vinden we alle mogelijkeinformatie. Toch blijkt dat mensen zichweinig herinneren van wat ze bijvoor-beeld de vorige dag op tv hebbengezien. Er zijn een aantal cognitievetheorieën die zeggen dat het heel nor-maal is dat we ons zo weinig herinne-ren omdat ons geheugen veel tebeperkt is. In het verlengde daarvanvalt te verwachten dat dit ook vooronlinenieuws geldt, zeker omdat er opdie websites heel veel op ons afkomt:tekst, video, audio…”

En is dit ook zo?

Welnu, als ik even kort door de bochtmag gaan, blijkt dat de toevoeging vanfoto’s, video’s, reactiemodules, peilin-gen en dergelijke positief is, maaralleen voor mensen met veel ervaringbij een moeilijk artikel en voor mensenmet weinig ervaring bij een gemakke-lijk artikel. Belangrijk daarbij is of men-sen veel of weinig online zitten. Alsiemand pas online zit en lange stukkenmet veel toevoegingen voorgeschoteldkrijgt, dan heeft dit niet altijd een posi-tief effect.

Onlinejournalistiekuitgedaagd

Interview met Michaël OpgenhaffenJenoff Van Hulle


Do

ssie

r


“Niet het belang of

de nieuwswaarde bepaalt

wanneer een bericht

online komt, maar wel

de vorm waarin het bestaat.”



Welke les kan een onlinejournalist hieruittrekken?

Dat het niet altijd interessant is om jeartikel te illustreren met video’s, foto’sof ander materiaal. Het is belangrijk jeformat aan te passen aan je doelpu-bliek. Dit is perfect mogelijk in het hui-dig digitaal tijdperk, maar weinigredacties maken er gebruik van. Zemaken een format voor iedereen, ter-wijl je onmogelijk voor iedereen tege-lijk goed kan doen.

Hebben onlinenieuwssites nog te vaak deambitie de massa te willen bereiken?

Dit is het. Men zegt vaak: online bestaater geen uniform publiek meer. Iedereenbezoekt specifieke sites en ontwikkeltzijn eigen geletterdheid. Maar toch blij-ven onlinenieuwssites het nieuws inéén vorm presenteren. Als je bijvoor-beeld naar de website van Het LaatsteNieuws gaat, ziet iedereen het nieuwsin dezelfde vorm. Maar misschien houik helemaal niet van die YouTube-film-pjes of foto’s van Britney Spears. Tochkrijg ik die automatisch te zien. Daarompleit ik ervoor dezelfde inhoud aan tebieden, maar in verschillende vormen,afhankelijk van je doelpubliek.

Ik heb soms de indruk dat onlinenieuwsre-dacties video’s en afbeeldingen plaatsenenkel en alleen omdat het mogelijk is en nietzozeer omdat het een meerwaarde biedt.

Ja, dat is zo. Ik heb daar onlangs opmediakritiek.be een klein artikel overgeschreven. Vaak publiceert men ietsenkel en alleen omdat er een videoover bestaat. Is er ergens een ski-onge-val gebeurd en bestaat er een filmpjeover, dan is de kans groot dat het eennieuwsbericht wordt. Is er geen filmpje,

dan is die kans veel kleiner. Dus, niethet belang of de nieuwswaarde bepaaltwanneer een bericht online komt, maarwel de vorm waarin het bestaat.Natuurlijk is het duidelijk waarom mendit doet: filmpjes leveren veel clicks open dit is vandaag het belangrijkste.

Welk effect heeft dit op onze kennis?

Volgens onderzoek heeft dit een nega-tief effect op de algemene kennis. Ende reden waarom is duidelijk. Als jekijkt naar het nieuws op tv of in eenkrant, dan zie je dat daar een bepaaldestructuur in zit: het belangrijkste nieuwsstaat eerst en het minst belangrijkelaatst. Zo ben je verplicht om langs hetbelangrijke nieuws te gaan vooraleer jebij de rest komt. Het gevolg is dat jebepaalde artikels gaat bekijken ook alinteresseren ze je niet echt. Maar watdoe je online? Online is de inhoudonderverdeeld in rubrieken en als eenbepaalde rubriek je niet interesseert,dan klik je die gewoon niet aan. Dus, jealgemene kennis neemt zeker niet toedoor het internet. Dit is volgens mij tochwel een gevaarlijke evolutie.

Kan je stellen dat professionele journalistente weinig aanwezig zijn op het internet?

Ik denk dat er online wel goede jour-nalisten zijn, maar onlinejournalistiekkampt volgens mij met een imagopro-bleem. Als ik aan het begin van het jaaraan de studenten vragen wie voor DeStandaard, De Morgen of de VRT wilwerken, dan steken veel studenten hunvinger op. Maar als ik vraag wie er voorde Gazet van Antwerpen-online wilwerken, dan zijn dit er één of twee.Dus, de perceptie leeft nog altijd datonlinemedia minderwaardig zijn in ver-gelijking met traditionele media.

Misschien net door het Britney Spears-gehalte van onlinemedia?

Absoluut! Niettegenstaande bijvoor-beeld Het Laatste Nieuws-online eensterke nieuwssite is en zeer kort op debal speelt, verdwijnen berichten somsin de massa van entertainment en info-tainment. Een ander probleem is datjournalisten online minder bekend zijn.Als je als journalist werkt voor televisie,radio of geschreven pers, dan ver-



schijnt je naam wel ergens bij het stukdat je gemaakt hebt. Dit is amper hetgeval bij onlinejournalistiek. Het is pre-cies alsof robots die nieuwsberichtenschrijven. Daarom denk ik dat er eenmentaliteitswijziging moet komen. Datonlinejournalisten ook hun naam onderhet artikel moeten kunnen plaatsen.Op die manier vergroot je de aantrek-kelijkheid van het beroep.

Het huidige web vertrekt eigenlijk van hetprincipe van de wisdom of the crowd, datstelt dat kennis wordt bereikt als iedereensamenwerkt. Gelooft u dat dit principewerkt voor de journalistiek?

Ik denk in ieder geval dat journalistenmoeten afstappen van de idee dat zijalles weten. Volgens mij mag je eraltijd van uitgaan dat er in de wereldmensen zijn die nog meer weten overeen bepaald thema dan jij. Als journa-list moet je daar gebruik van maken.Als je bijvoorbeeld voetbaljournalistbent en je volgt een bepaalde ploeg,dan zou het absurd zijn om geengebruik te maken van de fora waaropook de supporters van diezelfde ploegaanwezig zijn. Zij weten bijvoorbeeldvaak veel meer over interne strubbelin-gen dan jij. Door met hen samen te

Gespot en interessant bevonden

MediakritiekMediakritiek.be is een initiatief van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere

Journalistiek. Het is een site die journalisten en mediamensen uitnodigt om eigen werk

en dat van collega’s te wegen en om te reageren op analyses van anderen. Maar ook

surfers kunnen er terecht om te reageren op artikels. “Eerder dan massaal veel bezoe-

kers aan te trekken wil het Fonds Pascal Decroos vooral kwaliteitsvolle bijdragen gene-

reren”, staat er op de website. “Mediakritiek.be kiest voor commentaren en reacties op

journalistieke publicaties en reportages die pretenderen enige diepgang te hebben.”

Hoofdredacteur: Karel Platteauwww.mediakritiek.be

Nieuwe ReporterDe Nieuwe Reporter is een onafhankelijklijk groepsweblog over journalistiek, technolo-

gie, nieuwe media en de publieke sfeer. De nadruk ligt op discussies over en onderzoek

naar de invloed van nieuwe media en bredere sociaal-culturele ontwikkelingen op de

journalistiek. Maar ook bredere ontwikkelingen op het gebied van media, samenleving

en publieke sfeer komen aan bod.

Hoofdredacteur: Theo van Stegerenwww.denieuwereporter.nl

werken, kan je artikel alleen maar ver-beteren. Maar journalisten zitten blijk-baar nog op een eilandje en doen lie-ver alles zelf. Omgekeerd zie je datamateurs vaak veel weten, maar hetjournalistiek niet kunnen verwoorden.Daarom zou het goed zijn als beidensamenwerken. Dit gebeurt vandaagniet, wat onder andere duidelijk te zienis aan de verschillende reacties opnieuwssites die door de journalistonbeantwoord blijven.

Terwijl die reacties vaak heel interessanteinformatie en discussies opleveren.

Klopt. Ik heb zelden een aanpassing vaneen bericht gezien op basis van reactiesdie mensen gaven, terwijl het juist eenmanier is om het kennisniveau op tedrijven. Natuurlijk, het kost tijd. En als jeals journalist vier artikels per dag moetschrijven, ontbreekt die tijd vaak.

Een ander probleem van het internet is datde inhoud niet altijd betrouwbaar is.

Inderdaad. Daar probeert men iets aante doen door bijvoorbeeld mensen dekans te geven een artikel te beoordelen.En afhankelijk van de beoordelingenkomt het artikel hoger of lager in de

rangschikking te staan. Dit is natuurlijkgevaarlijk, want dan ga je het belangvan een artikel laten afhangen van destem van het volk. En daar ben ik geenvoorstander van. Ik vind dat artikels opeen homepage best blijven afhangenvan de algemene (nieuws)waarde. Inhet verlengde hiervan zou ik het ookgoed vinden indien journalisten reac-ties op artikels zouden beantwoordenen modereren. Een reactie van eenjournalist kan een leugen onmiddellijkontkrachten, waardoor het geen eigenleven gaat leiden. Dit is nu net dewisdom of the crowd. De sociale drukmoet op den duur zo belemmerendwerken dat mensen bepaalde zakenniet durven verkondigen.

Als ik het goed begrijp worden de moge-lijkheden van het internet onvoldoendebenut.

Inderdaad. Maar om het internet opti-maal te gebruiken, moet er nog veel ver-anderen, ook van de kant van de journa-listen. En een ander probleem is ook dathet onderscheid tussen professionele enniet-professionele nieuwssites niet altijdduidelijk is. Voor mensen die weinigervaring hebben met het internet, zoalsjongeren, is dit niet altijd gemakkelijk.

Onlangs hoorde ik een mediagoeroe bewe-ren dat sociale media gedoemd zijn ombinnen een paar jaar te verdwijnen, omdater te veel rommel op staat. Wat vindt u vandie stelling?

Ik denk niet dat het volledig zal ver-dwijnen, absoluut niet. Ik denk dat ereen andere vorm zal ontstaan. We zit-ten nog in een embryonale fase.Onlangs ging ik naar webarchive.org,een online-archief van websites. Als jedan bijvoorbeeld ziet hoe de websitevan de Gazet van Antwerpen er in2000 uitzag, dan besef je dat we optien jaar tijd al enorm zijn geëvolueerd.En ik denk dat we de komende tien jaarnog veel meer zullen zien veranderen.Hopelijk in de richting van een nauweresamenwerking tussen journalisten enamateurs. Want op die manier kan dewaarde van het onlinenieuws en socia-le platformen opgekrikt worden.

Do

ssie

r


DE LAATSTE TIJD KENT HET FENOMEEN VAN DE SOCIALE NETWERKEN, AL LANGER UITERMA-

TE POPULAIR IN DE VS, OOK EEN ENORME BOOM IN ONS KLEINE LANDJE. “ZIT JIJ OOK OP

FACEBOOK?”, WORDT EEN STEEDS VAKER GESTELDE VRAAG, ZOWEL BIJ JONG ALS OUD.

ZELFS DE TRADITIONELE MEDIA BESTEDEN ER IN TOENEMENDE MATE AANDACHT AAN. IN DIT

ARTIKEL PROBEREN WE WAT DUIDING TE GEVEN BIJ HET FENOMEEN EN KIJKEN WE OOK EVEN

NAAR DE GEVOLGEN ERVAN VOOR ONZE PRIVACY.

MySpace, Facebook, Xing, LinkedIn,Plaxo, Viadeo, Bebo, Friendster…: hetaanbod aan nieuwe mogelijkhedenom online sociale netwerken op tebouwen, blijft maar groeien. Sociaalnetwerken online is ‘hot’, met anderewoorden. Facebook vierde zo onlangsnog het overschrijden van de kaapvan 1.000.000 aangesloten landgeno-ten, 5 maal zoveel als er in het beginvan dit jaar waren (De Morgen,17/10/2008). Volgens een studie vanInsites Consulting maken ondertussenruim 2,2 miljoen Belgen gebruik vaneen of ander sociaal netwerk op hetinternet. Tijd om de trend eens vannader te bestuderen.

Sociale netwerksites focussen zich ophet opbouwen van onlinegemeen-schappen van mensen die hobby’s,interesses en activiteiten delen of diegeïnteresseerd zijn in het ontdekkenen verkennen van deze zaken bijanderen. Meestal maak je hierbij eenbepaalde profielpagina aan, waar jeje persoonlijke, professionele ofandere info op plaatst en treed jedaarna in interactie met andere

Online sociale netwerken,

een plaats voor je alter e-goKlaas Nijs


Do

ssie

r


�We vroegen ook aan enkele gebruikers van Facebook wat hun erva-ring met het medium was. Hier vind je de vragen, doorheen de vol-gende pagina’s hun antwoorden.

V1: Hoe heb je Facebook leren kennen? Zit je ook op andere sociale net-werksites?

V2: Waarvoor gebruik je Facebook hoofdzakelijk?

V3: Vind je het een nuttige tool? Haal je een meerwaarde uit het gebruikervan?

�



gebruikers. Sommige sites, zoalsLinkedIn en Viadeo, focussen zich hier-bij vooral op professionals die oudecontacten willen onderhouden, exper-tise delen, nieuwe klanten willen aan-trekken of jobaanbiedingen willenkrijgen (om maar enkele mogelijkhe-den te noemen). Andere sites, zoals

Een veel gebruikt aspect van dezesites is de mogelijkheid om korteberichtjes of dagboekknipsels, somszelfs in de vorm van kleine video’s,online op je profielpagina te plaatsen,zodat je netwerk te allen tijde weetwaar je mee bezig bent. Albums wor-den gedeeld en voor je het weetwordt je leven van dag tot dag bijge-houden. Sommige mensen makenhier zelfs handig gebruik van.Beginnende artiesten bijvoorbeeld,die via deze eenvoudige weg eengroot publiek kunnen bereiken. Ofonlinekunstenaars die zichzelf 24/7uitzenden via webcam, een feno-meen dat ook wel ‘lifecasting’ wordtgenoemd. De reality show, uitge-puurd.

Dit brengt natuurlijk ook een aantalrisico’s met zich mee. Datadiefstal en-mining, waaronder ook begrepenidentiteitsdiefstal en identiteitsfrau-de, pedofiel gedrag en het versprei-den van virussen zijn geen irreëleschrikbeelden voor gebruikers. Britsepsychologen waarschuwen ondertus-sen ook over verslavingsverschijnse-len bij een bepaald deel van degebruikers (volgens hen voornamelijkvrouwen). En meer en meer duikt ookde vrees op -niet altijd onterecht- dater zich problemen gaan stellen metde privacy van de gebruikers. Vooraljonge gebruikers schatten blijkbaar opdit vlak de risico’s niet altijd goed in.

Veel mensen laten immers berichtenachter over hun eigen bekomernissenen intieme details van hun privéleven(genre “Ik ben supercontent met dekusjes van mijn nieuwe vriend(in)”,“Onze baby zei net ‘mama’!!!”...) zon-der dat ze volledig beseffen welkedaar de consequenties van kunnenzijn. De computer iets toevertrouwen,is immers laagdrempelig en afstande-lijk, maar aan de andere kant van delijn zitten er natuurlijk wel een hele-boel mensen mee te lezen. En somsook mensen die je niet eens zo goed

Do

ssie

r

�Valère, 64 jaar

A1: Via een andere gebruiker. Neen, ik ben geen lid van andere sites.

A2: Om contacten te onderhouden met oud-collega's en -leerlingen(altijd bekenden).

A3: Ja, het is snel en wordt veel gebruikt, je houdt er dus ook veel con-tactmogelijkheden aan over. Een meerwaarde haal ik er wel niet echtuit: de contacten zijn nogal vluchtig, de inhoud nogal persoonlijk enhet ‘nieuwsoverzicht’ nihil. De fotoalbums vind ik wel leuk.

MySpace en Facebook, enten zich eer-der op persoonlijker gebruik: hetterugvinden van oude schoolkamera-den, het onderhouden van contactenmet vrienden, de mogelijkheid omonline een soort van dagboek bij tehouden, albums te delen of berichtjeste versturen, het houdt niet op.

�Judy, 54 jaar

A1: Door mijn nieuwgierigheid over alles wat Web 2.0 is. Ik ben ook inge-schreven op LinkedIn.

A2: Om te zien waar mijn kinderen mee bezig zijn.

A3: Ik vind het een 'plezante' tool, ben er niet veel mee bezig en heb geenuitgebreide vriendenlijst. Ik vind het ook wel handig om zo foto’s te delen.



kent of die een eerder professionelerelatie met je hebben. Zo kan je rela-tief onbewust aan honderden mensentegelijk details vrijgeven die je ach-teraf gezien misschien beter niet teluid had verkondigd (“Ik hou vanwhiskey-cola net voor ik naar m’nwerk vertrek!!!”). Wat ook niet voor

iedereen duidelijk blijkt te zijn, is datdie sporen soms lang blijven hangenen een zogenaamde ‘elektronischevoetafdruk’ achterlaten. Die foto’s vandat ene feestje waar je wat teveel ophad, kunnen jaren laten tijdens eensollicatiegesprek wel eens voor eengênant moment zorgen...

In Amerika zijn ondertussen ook reedsstraffen uitgesproken in processenwaarbij de politie en de aanklager aande hand van gebruikersprofielen vande verdachten een bepaald gedrags-patroon afleiden om de jury te over-tuigen. Zo ook bij de 20-jarige studentJoshua L., die terecht moest staan voorhet rijden onder invloed. De aanklagerhad in deze zaak foto’s van Joshua’sFacebook-profiel gehaald, waarop hijte zien was op een Halloweenfeestjein een overall met de tekst ‘jail bird’

erop. Mede op basis van deze foto’swerd hij hierna door de jury veroor-deeld tot twee jaar gevangenisstraf.Omgekeerd misbruiken criminelenondertussen ook persoonlijke informa-tie van politieagenten om hen onderdruk te kunnen zetten, hun dienstop-drachten te achterhalen...

Een deel van het probleem is ook datde ‘cultuur’ van dergelijke websitesmensen aanmoedigt zoveel mogelijkcontacten te verzamelen. Zo houdtLinkedIn bijvoorbeeld minutieus bijhoeveel contacten je hebt tot in de 3de

graad (vrienden van vrienden vanvrienden). En mensen die je bij wijzevan spreken op straat niet zou herken-nen, laat staan aanspreken over jeverschrikkelijke maagproblemen, aan-vaard je wel als vriend online, omdathet nu eenmaal erg onbeleefd is zo’ndigitaal vriendschapsverzoekje te wei-geren. Het is ook goed voor je gevoelvan eigenwaarde om een grote groep

vrienden bijeen te sprokkelen. En watis een kleine druk op een knop nu? Metals eindresultaat dat je wel niet meergoed weet wie er nu juist allemaal in jeintieme e-cirkel is beland.

Studies (voornamelijk in het buiten-land, waar het fenomeen reeds langer

bestaat en dus ook beter bestudeerdis) wijzen uit dat de overgrote meer-derheid van de gebruikers zich daar-enboven nog niet eens bewust is vande consequenties van hun onlinege-drag voor hun privacy. Persoonlijkeinformatie wordt veelvuldig verspreiden beperkingen via zelf te bepalenprivacyrestricties amper aangevinkt.Onder zoekers wijzen erop dat de per-ceptie van een gesloten netwerk vanvrienden in de realiteit vaak omwillevan bovenvermelde redenen (deintroductie van vreemden in het net-werk of onzorgvuldige databewaking)een illusie is en dat de vrijgegeven

�

Tone, 29 jaar

A1: Via mijn nichtje uit Canada waar Facebook toen vooral gebruikt werd onderstudenten. Ik ben niet echt actief op andere sociale netwerksites, nee.

A2: Om contact te onderhouden met oude bekenden en met nieuweonbekenden.

A3: Bij momenten is het wel onderhoudend. Maar nuttig? Dat weet iknog zo zeker niet, het zorgt vooral voor nog meer virtuele 'veilige'communicatie. Ik vind het wel fijn om af te spreken en van bepaal-de zaken op de hoogte te blijven. Soms heeft het een iets te hoogvoyeuristisch gehalte. De privacyfilters zijn bij velen nog ongekend.

�Jaak, 50 jaar

A1: Ik heb Facebook leren kennen via vrienden die er 'vrienden van vroe-ger' tegenkomen. Ik heb ook een account op Plaxo.

A2: Om te kijken wat mijn vrienden aan het doen zijn, om nieuwe foto’ste bekijken en om te zien wie met wie bevriend is.

A3: Ik vind het niet echt nuttig, maar het is wel plezant en de meer-waarde zit in de openingszin als ik iemand tegenkom: “Aaah, ik hebop Facebook gezien dat je...”


�

Sarah, 27 jaar

A1: Ik heb Facebook leren kennen doordat verschillende vrienden mijvroegen om bij de Facebook-community te komen. Ik heb evengetwijfeld, maar heb het uiteindelijk toch gedaan. Ik zit niet op ande-re sociale netwerken.

A2: Ik gebruik Facebook om met mensen in contact te blijven en ommails te versturen. Ook leuk om oude, verloren gewaande vriendenterug te vinden.

A3: Ik vind het vooral nuttig om mensen op te sporen en opnieuw methen in contact te komen. Ik haal een zekere meerwaarde uit hetgebruik, al kom je ook weer mensen tegen waarmee je niet per sein contact wil blijven.


info uiteindelijk publiek wordt in depraktijk, met alle consequenties van-dien. Eén bepaalde onderzoeker stuur-de via een programma dat hij zelf hadgeschreven vriendschapsverzoekennaar 250.000 voor hem vreemdeFacebook-gebruikers. 75.000 van hen(oftewel 30%) aanvaarde zijn verzoek.

Omwille van de omvang van de proble-matiek rond privacy op het net (veelruimer overigens dan hier besproken)bestaat er tegenwoordig zelfs eenheuse Safer Internet Day. Deze wordtjaarlijks georganiseerd door Insafe (teconsulteren via www.saferinternet.be),het Europese Safer Internet sensibilise-

ringsnetwerk, dat mee gefinancierdwordt door de Europese Commissie.Insafe wil gebruikers van het internetzoveel mogelijk potentiële risico’s ver-bonden aan internetgebruik doen ver-mijden en hen in staat stellen zoveelmogelijk gebruik te maken van depositieve aspecten van het Internet.

Stel je ondanks alle voorzorgen tochnog misbruik vast van het gebruik vanje persoonlijke informatie door ande-ren, dan kan je in België ook altijdterecht bij de Commissie voor de be -scherming van de persoonlijke levens-sfeer, ook wel gekend als de privacy-commissie (en te consulteren op:www.privacycommission.be). Maar zoals steeds in deze zaken isgezond verstand altijd nog de besteraadgever. Vertel liever niets ‘anoniem’aan het net wat je desgevallend ookniet zou staan roepen op straat. Genietvan de mogelijkheden die het web jebiedt, maar met mate!

Do

ssie

r


Software van datingwebsites blijktook mogelijkheden te bieden voore-government. Weblogs kunnen

inspirend zijn voor interactieve stads-blogs. Eind vorige eeuw waren slechtsenkele tientallen lokale overhedenactief op het internet. Nu beschikkenbijna alle gemeenten over een web-site, welis waar met een erg verschil-lende kwa liteit. De professionaliseringneemt echter toe. Het internet ontwikkelde zich en biedtnu veel meer dan alleen een infor-matief aanbod. De nadruk kwam teliggen op dynamische informatie entrans actionele elementen: database -gekoppelde informatie, instrumentenvoor het online invullen en verwerkenvan formulieren, thuisbankieren…

In het woord vooraf wijst Eric Goubonerop dat met dit boek de auteurs eenstap verder zetten. Men ziet de burgerniet meer als louter een klant, maar alseen lid van de gemeenschap die inter-ageert en participeert. De auteursbespreken digitale mogelijkheden omhet bestaande sociale weefsel van eenlokale gemeenschap aan te vullen of teverstevigen.Het boek werd door Tom De Bruyne enAgnetha Broos geschreven als afron dingvan een onderzoeksproject rond techno -logieverkenning, technologieversprei -ding en -vertaling.

BO E K B E S P R E K I N G

Van stedelijke websitetot digitale stad

Franky Bussche

hoofd van dienst Studie en Onderzoek

Do

ssie

r




In de eerste periode van hun onder-zoek besteedden de medewerkers hetmeest aandacht aan het verkennen vande mogelijkheden, randvoorwaardenen andere aandachtspunten voor lokaledigitale gemeenschappen in binnen-en buitenland. Ze vertaalden deze ken-nis naar de lokale overheden en hun

websitebouwers. Vier pilootprojectenwerden opgestart. Deze projectenbrachten nuttige tips voor de lokaleoverheden.Het boek inventariseert enerzijds deinternetmogelijkheden ter ondersteu -ning van lokale gemeenschapsvormingde volgende jaren. Anderzijds wil hetboek de lokale overheden en website-bouwers inspireren en stimuleren. Zokan een gemeentelijke website eenontmoetingsplaats worden zoals eencultuur- of sportcentrum.

Hoofdstuk1 behandelt de theorie vande digitale stad. Men ziet de digitalestad als een platform dat verschillendeinstrumenten aanbiedt aan lokaleactoren die projecten willen opzetten.Zo zijn er publishingsinstrumenten,zoals websites en weblogs. Voor -beelden van communicatietools zijn

mailinglijsten en fora. Andere tools zijnbijvoorbeeld videoconferencing enreserveringsmodules. Gemeenten kunnen het internetgebruiken om netwerken te ondersteu -nen of nieuwe mogelijk te maken.Verschillende zaken worden op ganggebracht. Zo start men informatie-stromen: burgers informeren elkaaronline wat, waar en wanneer gebeurt.Men start ook communicatiestromen:burgers bevragen elkaar om hundagelijks leven in de stad te organi -

seren. Men zet ook mobilisatiestromenin werking: burgers mobiliseren elkaarom een bepaalde collectieve actie voorte bereiden. Tot slot brengt men ooknetwerkactiviteiten op gang: burgersmaken zich online bekenbaar, zodat zebereikbaar zijn voor andere burgersmet dezelfde interesses of behoeften.

Een eerste definitie van de digitale stadluidt als volgt: “De digitale stad is eenvirtueel platform waarop lokale overhe-den en andere lokale stakeholders opverschillende manieren netwerken vor-men, zodat ze doorheen deze net -werken sociaal of cultureel kapitaalgenereren voor elkaar en andere inwo -ners, wat op zijn beurt het gemeen-schapsleven in de stad bevordert.”Men situeert de overgang van destedelijke website naar de digitale stadin de context van vier trends:

Do

ssie

r



1. lokaal e-government zonderstuurman,

2. de macht van het Wij,3. de democratisering van publi -

ceren,4. van wereldwijd naar lokaal

internet.

In hoofdstuk 2 bespreekt men uitge-breid de instrumenten van de digitalestad. Hierbij werden telkens voor-beelden gegeven van concrete toe -passingen en de toekomstige mo -gelijkheden. Zo werden onder anderede volgende instrumenten belicht:Content Management Systems, SocialNetworking Systems, digitale prikbor-den en zoekertjessystemen, weblogs,wiki’s, discussiefora, locatie gebaseerdetoepassingen en de digitale stadsradioen –tv. Deze toepassingen maken het mogelijkdat mensen in de digitale stad metelkaar en met het aanbod van infor-matie en diensten kunnen netwerken.De lokale overheden hebben heel veelmogelijkheden om het internet tegebruiken om het sociale kapitaal vanhun stad of gemeente te verhogen.Heel wat lokale overheden zitten volopin de overgang van een statische pre-sentatiewebsite naar een interactieve,databankgestuurde communicatieveportal. Wanneer lokale actoren zelf ini-tiatieven opzetten, waarbij het socialekapitaal dat zo ontstaat de hele stadten goede komt, dan is het voor delokale overheid de moeite waard omdeze initiatieven financieel, technischof communicatief te ondersteunen. Inde digitale stad verschuift de rol van deoverheid van informatieprovider naarserviceprovider.Volgens de auteurs gaat het over het uit-bouwen van ICT-netwerken. De nadrukbij e-governmentinvesteringen lag inhet verleden voornamelijk op het uit-bouwen van transactionele net werkentussen burger en overheid enerzijds ende verschillende overheden onderlinganderzijds. De auteurs menen dat nupas de tijd rijp is om de e-government-focus te verleggen naar bestaandesociale netwerken binnen een stad ofgemeente. Ze zien het verhogen van hetsociale kapitaal van een lokale gemeen-

schap als de e-government uitdagingvoor de komende jaren.

In hoofdstuk 3 worden vier pilootpro-jecten voorgesteld: een cursisten-netwerk te Bonheiden, een stadsblogin Mechelen en twee jongerencommu-nities, namelijk Ieperjongt in Ieper enLaZembla in Zemst.

Door recente regelgeving worden delokale overheden verplicht om de bur -gers te betrekken bij het voorbereidenen evalueren van hun beleid en hundagelijkse werking. Bijna alle lokaleoverheden zijn actief op het internet.De meeste Vlamingen maken er thuisof op het werk gebruik van. Bijna elkejongere die van kindsbeen af met inter-net is opgegroeid, is quasi continu incontact met zijn peergroup, via sms entoepassingen zoals MSN Messenger. Deauteurs zien internet als een continuebron van informatie, inspiratie, enter-tainment, communicatie en transactiemet de buitenwereld en met anderemensen. Volgens hen is internet geenandere, virtuele parallelle wereld/ruim -te meer, maar staat het in het ver-lengde van onze eigen wereld. Debeide ruimten zijn terug aan hetversmelten en we zien dat het internetmeer verschuift van een wereldwijdnetwerk van pagina’s naar een interac-tief platform, bestaande uit applicatiesom mensen in contact te brengen metinformatie (bijvoorbeeld Google), metelkaar (bijvoorbeeld MSN), alsook metorganisaties en overheden.

Bij de opstart van digitale stadspro-jecten moet men rekening houden metde technologische dimensie en is erook nood aan engagement en tijdsin-put van ambtenaren. Gemotiveerdeambtenaren moeten voldoende tijd kri-jgen om de projecten te ondersteunen.De digitale stad moet ook aansluiten bijhet echte leven in de stad of de

gemeente. De voorgestelde projectenkunnen niet zomaar ergens anderstoegepast worden. Ze werken enkel alsze aangepast zijn aan specifieke lokaleomstandigheden en noden. Het boekbiedt inspiratie voor wie zelf creatieveinternetinitiatieven wil opzetten.Lokale overheden moeten hun burgersplatformen bieden waarop zij kunnencommuniceren met elkaar en waaropze zich kunnen verenigen rond ge -meenschappelijke lokale interesses.Hierdoor kan het sociale weefsel in dielokale gemeenschappen gevoelig ver-sterkt worden. Digitale stadsprojectenzijn niet alleen een nieuwe maniervoor lokale overheden om met hetinternet om te gaan. Bovendien heb -ben deze projecten ook aandacht voorhet lokaal gemeenschapsgevoel doorplatformen aan te bieden op maat vande inwoners.

Van stedelijke website tot digitale stadTom De Bruyne en Agnetha BroosBrugge, Vanden Broele, 2006, 206 p.ISBN-10 90 8584 262 XISBN-13 987 90 8584 262 0


SMALLINGERLAND, EEN GEMEENTE IN HET OOSTEN VAN DE NEDERLANDSE PROVINCIE

FRIESLAND, WERD ONLANGS HET TONEEL VAN EEN GROOTS PROJECT: WIJ BOUWEN EEN

WIJK. DE COMMUNICATIEVERANTWOORDELIJKE VAN DE GEMEENTE, PAUL LANSEN,

KLINKT ENTHOUSIAST WANNEER WE HEM VRAGEN OM DE PLANNEN UIT DE DOEKEN TE

DOEN: “WE DOEN BEROEP OP DE INTERNETGEMEENSCHAP OM DE WOONWIJK VAN

OVERMORGEN TE ONTWERPEN.”

Op www.wijbouweneenwijk.nl kunneninwoners, studenten, specialisten enieder ander die dat maar wil, meehel-pen aan het ontwerp en de inrichtingvan een nieuwe woonwijk in het dorpOpeinde, dat deel uitmaakt vanSmallingerland. Iedereen kan op dewebsite ideeën posten en opmerkin-gen formuleren. Om de ideeën bovenwater te krijgen, wordt samengewerktmet het bureau The Crowds uitAmsterdam.

De gemeente stelt geen beperkingenaan het ontwerp en de inrichting vande nieuwe wijk. Er staat nog niets oppapier. “Er zijn eigenlijk maar tweeharde randvoorwaarden”, vertelt Paul:“dat het gebied dat zo’n 17 hectarebeslaat en dat het een wijk voor over-morgen moet worden waarin innova-tieve ideeën de overhand hebben.”

Wat was de aanleiding voor dit project?

In het begin van 2008 stelde het colle-ge van de gemeente Smallingerlandeen nieuwe uitbreidingsrichting vast.Het aardige is dat we het gebied zelf inhanden hebben. Dat was de aanleidingom eens te gaan kijken of we daar ietsbijzonders mee konden doen. En nalang brainstormen kwamen we uit bijde wijk van overmorgen.

De wijk van overmorgen?Die bouwen u en ik

Interview met Paul LansenJenoff Van Hulle


Do

ssie

r


“We doen beroep

op de internetgemeenschap

om de woonwijk

van overmorgen

te ontwerpen.”



En dan?

Dan zijn we gaan nadenken over hoe wedie wijk van overmorgen op een innova-tieve manier kunnen invullen. We dach-ten daarbij onmiddellijk aan beroemdearchitectenbureaus, jonge stedenbouw -kundige bureaus, kunstenaars… Maar ditbleek uiteindelijk niet wat we zochten.Tot we per toeval het bureau The Crowdsop het spoor kwamen en op het idee zijngekomen om de techniek van crowd-sourcing te gebruiken.

Wat is de meerwaarde van de techniek vancrowdsourcing?

Gewoonlijk start een stedenbouwkun-dige met het tekenen van de plannen.Hij of zij raadpleegt daarbij zijn vriend-jes van verkeer, groen en andere disci-plines. En dan maken ze samen eenmooi boekje. Daar zet het college zijnstempel op en daarna wordt het desamenleving ingegooid. De mensenmogen dan nog wel een punt en eenkomma veranderen, maar liever niet

want deskundigen hebben er goedover nagedacht. Daardoor hebben demensen in de samenleving de indrukdat ze niets kunnen inbrengen. Viaonze manier van werken willen weeigenlijk op twee manieren een meer-waarde creëren. Ten eerste hopen wedat er meer creatieve ideeën op tafelkomen. En ten tweede willen we hetproces transparant maken: iedereendie dat wil kan het planproces vanbegin tot einde volgen. Mensen krijgenrechtstreeks inspraak in de ontwikke-ling van het project.

Op de website zag ik dat iemand het ideelanceerde om draaiende huizen te bouwen.Dit klinkt mooi. In welke mate denken jul-lie dergelijke ideeën in de realiteit te kun-nen omzetten?

Daarop kan ik nu nog niet antwoorden.Dit zal de toekomst moeten uitwijzen.Het is wel zo dat het college heeftgezegd, bereid te zijn om extra te inves-teren in de kwaliteit van de wijk als deplannen daartoe aanleiding geven.

En wat zal er gebeuren met de ideeën dieniet worden gerealiseerd?

Het is zo dat het gemeentebestuur kno-pen zal moeten doorhakken. Zo is dit nueenmaal wettelijk geregeld. Er moetuiteindelijk een bestemmings- en ste-denbouwkundig plan worden gemaakt.Daar kunnen we niet van onderuit. Wehebben wel tegen elkaar gezegd: “Alsdit experiment slaagt dan moeten wede resultaten publiek beschikbaar hou-den.” Concreet betekent dit dat we inde toekomst een soort platform willencreëren waarop mensen ideeën vindenover vernieuwend bouwen en wonen.Dan gaat het natuurlijk niet meer overOpeinde, maar over vernieuwend bou-wen in het algemeen.

Zijn jullie de eersten in Nederland die zowerken?

Ik denk het wel. We hebben gezochtnaar vergelijkbare initiatieven, maarwe hebben niets gevonden. Wel in deconsumentenhoek, want daar wordtcrowdsourcing al langer toegepast. Dellis er groot mee geworden. Maar danheb je het toch vaak over productver-betering. Ons project is eerder gerichtop het samen creëren.

Jullie project gaat ervan uit dat de inter-netgemeenschap samenwerkt, op elkan-ders ideeën inspeelt en zo tot een goedresultaat komt. Gelooft u dat dit resultaatbeter zal zijn dan wanneer u de klassiekeweg bewandelt?

Ja, dat moet de praktijk natuurlijk uit-wijzen. Die gedachte zit er in iedergeval achter. De ideeën die tot nog toewerden aangeleverd, zijn van een heelverschillende kwaliteit. Dit zeg ik eronmiddellijk bij. Maar er zitten er een

Wat is crowdsourcing

Crowdsourcing is een relatief jong concept. Gestart als buzzword en vervolgens in

de praktijk gebracht als innovatieve manier om websites te testen, foto’s te ver-

spreiden, drukwerk te ontwerpen, video’s te produceren en software te ontwikke-

len. Bij crowdsourcing gaat het om het inzetten van de webgemeenschap bij het

testen, bouwen en distribueren. Het zakelijk model van crowdsourcing lijkt op out-

sourcing, maar dan (bijna) gratis met de inzet van een internetgemeenschap.

Crowdsourcing is in ieder geval een aparte webeconomie geworden die in staat is

om tegen lage of geen kosten veel te bereiken bij het realiseren van multimedia-

projecten, oplossingen voor complexe problemen en onderzoek en ontwikkeling.

Het is een webontwikkeling met interessante kansen voor innovatieve bedrijven,

lowbudgetprojecten en de audiovisuele industrie.

BRON: HANDBOEK DIGITALE MARKETING EN COMMUNICATIE, ULCO SCHUURMANS

© w

ww

.wijb

ouw

enee

nwijk

.nl

© w

ww

.wijb

ouw

enee

nwijk

.nl

© w

ww

.wijb

ouw

enee

nwijk

.nl



aantal tussen waarvan we denken dathet zeker de moeite waard is om zeverder uit te werken.

Hoe proberen jullie zelf het niveau van deideeën op te krikken?

Op de website hebben we de rubriek‘Idee van de week’ gelanceerd. Het is de

bedoeling om elke maand ook een ‘Ideevan de maand’ te selecteren. En daarknopen we dan een prijs aan vast. Opdeze manier worden mensen aange-moedigd om goede ideeën te posten.

Kunt u een voorbeeld geven van een ideedat werd genomineerd als ‘Idee van deweek’?

Ja hoor. Een tijdje geleden stelde eenjongeman voor om het project uit tewerken volgens het spel Kolonistenvan Catan. Hij vond het gebied zo

mooi, dat hij het zonde zou vindenwanneer alles zou worden volge-bouwd. Daarom stelde hij voor omplukjes gebouwen te verspreiden overhet gebied. Als je dergelijk idee kuntcombineren met goede oplossingenvoor energiegebruik, openbare verlich-ting en verkeersveiligheid, dan kan jemisschien iets heel moois creëren.

Hoe wordt het project in Nederland ont-vangen?

Het wordt met buitengewoon grotebelangstelling gevolgd en dit omwillevan twee redenen. Ten eerste is hetproject opmerkelijk vanuit de inhoud:wat voor revolutionairs kan er ontstaanen wat gaan we daar dan uiteindelijkneerzetten? En ten tweede is het ookinteressant vanuit het proces. De over-heid gaat hier op een heel anderemanier om met haar burgers dan nor-maal. De kans bestaat dat met dit pro-

ject een nieuwe vorm van inspraakwordt gelanceerd. En als dat zo is, danraakt dit echt aan de verhouding tussenoverheid en burger.

Gebeurt de communicatie rond het projectenkel via de website en mond-tot-mondreclame? Of zijn er ook nog anderecommunicatieacties die jullie opzetten?

We hebben veel meer gedaan hoor.In juni was het plan van aanpak klaar.En toen zijn we eigenlijk twee sporengaan volgen: het eerste spoor washet bouwen van de website. En hettweede spoor was het bekend makenvan het initiatief en de website. Enmet dit laatste zijn we nog steedsvolop bezig. Want het is lastig omeen website bekend te maken als dieer nog niet is. Je moet eerst een web-site hebben en daar moeten een aan-tal ideeën opstaan, wil je mensenecht enthousiast kunnen maken. Omhet project bekend te maken, zoekenwe contact met kennisinstituten, uni-versiteiten, hogescholen, koepelorga-nisaties… En natuurlijk doen wevoortdurend beroep op ons eigennetwerk. Op die manier hopen wedat de zaak zich als een olievlek zalverspreiden.

Wat is jullie vurige wens?

We hebben nu ongeveer 250 uniekebezoekers per dag, die elk ongeveer 6minuten de website bezoeken. Dat islang. We hebben meer dan 100 geregis -treerde leden, ongeveer 100 ideeën eneen veelvoud aan reacties op dieideeën. Dus, dat is zeker niet slecht. Wehopen alleen maar dat het even goed ofnog beter blijft gaan.

Meer infowww.wijbouweneenwijk.nl

Do

ssie

r

“De kans bestaat

dat met dit project

een nieuwe vorm van inspraak

wordt gelanceerd.”


HET INTERNET IS NIET MEER WEG TE DENKEN UIT HET DAGELIJKS LEVEN. HET IS EEN INSTRU-

MENT DAT VELE DEUREN OPENT EN MENSEN OVER DE HELE WERELD MET ELKAAR VERBINDT.

EEN ZOEKOPDRACHT UITVOEREN, COMMUNICEREN MET EEN VRIEND, EEN REIS BOEKEN… HET

IS ONS ALLEMAAL NIET VREEMD. DE EVOLUTIE VAN HET WORLD WIDE WEB MAAKT DAT ALLES

STEEDS TOEGANKELIJKER WORDT. ZO KUNNEN GEBRUIKERS IN INTERACTIE TREDEN MET ELKAAR

VIA WOORDEN, BEELDEN, VIDEO- EN AUDIOBESTANDEN… TOCH IS HET NIET ALLEMAAL

ROZENGEUR EN MANESCHIJN IN CYBERSPACE. PARALLEL MET HET STIJGEND INTERNETGEBRUIK

NEEMT OOK DE KANS OP HET CONTACT MET CYBERHATE TOE. ZO BLIJKT UIT HET TIRO-

ONDERZOEK (TEENS, INTERNET, RISKS & OPPORTUNITIES) DAT ÉÉN OP VIER JONGEREN TUS-

SEN DE 12 EN 18 JAAR AL GECONFRONTEERD IS GEWEEST MET RACISME OP INTERNET.

De term cyberhate verwijst naar de ver-schillende uitingen van haat op hetinternet. Uitingen zoals racisme (peste-rijen, beledigingen of verbaal geweld opbasis van huidskleur, ras of afkomst) endiscriminatie op basis van geslacht, sek-suele geaardheid, handicap, geloof oflevensbeschouwing. Daarnaast kan diehaat ook in antisemitische (afkeer vanhet Joodse volk) en negationistische(ontkennen, minimaliseren, rechtvaardi-gen of goedkeuren van de genocide tij-dens de Tweede Wereld oorlog) gedaan-tes voorkomen. Deze valkuilen van hetinternet maken deel uit van de werkingvan het Centrum voor gelijkheid vankansen en voor racismebestrijding (ookkort het Centrum genoemd). “Meldingen en vragen van een heelgevarieerd publiek komen bij onsterecht”, vertelt Sofie D’Hulster, verant-woordelijke voor het project Cyberhatevan het Centrum. “Het gaat om mensendie bijvoorbeeld iets hebben gezien opeen website of een muziekfragmenthebben beluisterd op YouTube en ver-moeden dat het racisme of discriminatieis, maar niet goed weten wat de wetge-ving juist zegt.”

Wat houdt het project Cyberhate van hetCentrum voor gelijkheid van kansen envoor racismebestrijding juist in?

Het project Cyberhate omvat de behan-deling van meldingen, een adviserendluik en beleidsaanbevelend werk.Bijvoorbeeld naar de minister vanJustitie, politiediensten en parketten

CyberhateInterview met Sofie D’Hulster

Emily Verté


Do

ssie

r


“We merken in de scholen

dat er een zeer groot ‘

cyberhate-gat’ is.”

SOFIE D’HULSTER



toe. Ze kennen waarschijnlijk wel deantidiscriminatiewet, de negationisme-wet en de antiracismewet, maar hetinternet geeft het een heel specifiekkarakter, waardoor optreden vaakmoeilijker wordt. Daarnaast organise-ren we ook workshops op maat. Vaak isdat op vraag van moderatoren die een

discussieforum willen organiseren opeen website en die dat op een goedemanier willen doen.Naast het bespreken van de wetgeving,aan de hand van uitlatingen die we heb-ben teruggevonden op ondermeer dis-cussiefora, geven we ook tips en goodpractices door aan de moderatoren.

Geef je ook vormingen in het onderwijs?

Inderdaad. In het secundair onderwijsgeven we vormingen. We zetten leer-krachten die advies vragen op weg,maar als ze geen kennis hebben van deaspecten van cyberhate stellen we zelfvoor om naar de klas te komen. We merken in de scholen dat er een zeergroot ‘cyberhate-gat’ is. Leer krachtenweten niet goed hoe met die problema-tiek om te gaan in de klas. Maar leer-lingen zijn vaak ook niet op de hoogtevan de wetgeving, en denken dat dewetten en regels van de echte fysiekewereld niet gelden in cyberspace.

Is er veel discriminatie op het internet?

Het project op zich is zeer jong. Hetbestaat twee jaar. In die twee jaar heb-ben we gezien dat het aantal cyberhate-meldingen toeneemt. In vergelijkingmet 2006 hebben we in 2007 een ver-driedubbeling van het aantal meldin-gen gekregen. In 2006 waren het ereen 140-tal, in 2007 waren er onge-

veer 330. Specifieke studies omtrentcyberhate zijn er nog niet gedaan.Waarschijnlijk omdat het nog zo jong is.

Hoe gaan jullie te werk bij de meldingen?

We ontvangen een melding en dangaan we op zoek naar de locatie van

waar die netwerksite of discussieforumgehost is. Is dat in België, zoals Netlog,bloggen.be, hln.be, dan nemen we con-tact op met de eigenaar van het huis.Vaak zijn dat redactieverantwoordelij-ken voor de onlineredactie of moderato-ren. We brengen hen op de hoogte vanhet feit dat er op hun website uitsprakenworden gedaan die -volgens de wetge-ving- kunnen beschouwd worden alsaanzetten tot haat. Wij maken altijd eenjuridische analyse: is er sprake van aan-zet tot haat, geweld en discriminatie,over welke personen gaat het hier, zit-ten er codes verscholen achter de nick -names, wat is de bedoeling van deauteur… Indien we een mogelijke in -breuk vaststellen, vragen we om in tegrijpen. Doorgaans wordt de uitlating inkwestie dan ook verwijderd. Dat noe-men wij een onderhandelde oplossing.Het gros van de meldingen proberen weop te lossen via onderhandeling, tussenmoderatoren, het Centrum en eventueelhet slachtoffer of de persoon die het

geval meldde. Na afloop informeren wealle partijen over het resultaat.

Het Centrum krijgt soms de kritiek op tetreden als gedachtepolitie.

Ja, inderdaad. Onterecht. We gaan nietop zoek naar die ene enkeling die de

grens van de vrijheid van meningsui-ting niet kent en die in zijn frustratie,of het nu goed bedoeld is of niet, aan-zet tot haat. Wij proberen die persoonte laten inzien dat er wetgevingbestaat en dat er grenzen zijn. Maarhet gaat veel verder dan dit. Wij mer-ken dat er een toename van racismeop internet is. In sommige gevallenmaken bepaalde individuen en groe-peringen doelbewust van het internetgebruik om aan te zetten tot haat,geweld of discriminatie in de hoopanderen te overtuigen van hungedachtegoed. Denk maar aan groe-peringen zoals Blood and Honour,Combat 18, Satanic Skinheads… In diegevallen kunen we niet aan de zijlijntoekijken en zijn we genoodzaakt ombijvoorbeeld het parket of de politie inte schakelen. Dit gaat verder dan hetuiten van een (ongenuanceerde)mening. In veel gevallen wordt opge-roepen tot geweld tegen personenvan een andere origine.

Do

ssie

r

“Het gaat verder dan

het uiten van een (ongenuan -

ceerde) mening, in veel

gevallen wordt opgeroepen

tot geweld tegen personen

van een andere origine.”



Hoe ver gaat de vrijheid van meningsui-ting? Waar trek het Centrum de grens?

Dat is een vraag die veel expertisevraagt. We hebben in het Centrum enke-le juristen die gespecialiseerd zijn in diethematiek en die ook in andere zaken(racisme in de samenleving, op de werk-vloer, in de huisvestingssector…) met diesituaties geconfronteerd worden. Op hetinternet is het niet anders. Natuurlijk ishet wel zo dat er in juridische termenwordt gesproken van racisme als menaanzet tot haat, geweld of discriminatieten opzichte van een individu of eengroep op basis van hun huidskleur, natio-naliteit… Dat staat ook in onze brochure.Velen grijpen de vrijheid van menings-uiting aan om zich te verdedigen. Enstellen dat ze, wanneer ze aangespro-ken worden over hun internetgedrag,gecensureerd worden. De wetgevingrond racisme gaat niet de vrije meningbeknotten. Integendeel zelfs, Europeseen Belgische wetgeving stellen dat jemag beledigen, ook al treft het eenbepaald deel van de bevolking. Datongenuanceerd en choquerend doen,en daar zelfs mensen mee kwetsen, istoegestaan. Het is echter verbodenpublicaties te verspreiden die ertoekunnen leiden dat anderen je volgen injouw redenering en daardoor geweldgaan plegen, gaan discrimineren ofgaan haten. Aanzetten tot haat, ininternettermen ‘porren’ genoemd, gaateen stap verder dan choqueren, kwet-sen, beledigen of wat dan ook.

Onder welke vorm komt cyberhate het mees-te voor? Antisemitisme, negationisme…?

De meeste inbreuken vallen onder deracismewet. Antisemitisme komt ookveel voor, maar minder. Terwijl antise-mitisme ook een vorm van racisme is.Ik wil die twee niet van elkaar lostrek-ken. Een groot deel van de inbreukenis, dat zien we steeds vaker, cyberhatetegenover moslims. Dat noemen weislamofobie. Vooral in de periodedecember 2007, januari en februari2008 werden er zeer veel kettingmailsverspreid, met powerpoints in bijlage,waarbij er duidelijk werd aangezet tothaat tegenover moslims.

We zien in mindere mate dat er aange-zet wordt tot haat tegenover homo’s entegenover mensen met een handicap.Je zou ervan verbaast staan, maaronlangs nog hebben we op Netlog eenzaak gehad van een meisje met eenfysieke handicap die in een rolstoel zit.Ze werd constant belaagd door eenbezoeker die haar beledigde omwillevan haar handicap. Het was echt op hetflagrante af.Daarnaast ontvingen we recent veelmeldingen over asielzoekers. Zij lijkenwel de nieuwe doelgroep te worden opinternet.

Via welke kanalen wordt cyberhate hetmeest verspreid?

Wij maken categorieën van meldingen.Een zeer groot luik van onze meldingenzijn die van discussiefora van kranten-redacties. Vaak zijn het meldingen vandiscussiefora van Het Nieuwsblad, HetBelang van Limburg, Gazet van Ant -werpen, Het Laatste Nieuws, maar ookvan Skynet.Daarnaast heb je kettingmails, die eenzeer groot aandeel van de meldingenuitmaken. Je hebt ook de echte neo-naziwebsites, waarbij het gedachte-goed in één oogopslag duidelijk is.Daarvan krijgen we weinig meldingen.Deze auteurs zijn vaak zeer slim enplaatsen hun website in de VerenigdeStaten waar ze bescherming genietenvan het First Amendment (freedom ofspeech...). Momenteel bekijken we opEuropees niveau en op internationaalniveau wat we hiertegen kunnenondernemen.Dan heb je de sociale netwerksites diezeer populair zijn bij jongeren. Die net-werksites vormen ook een heel grootdeel van de meldingen. Over Facebookkrijgen we zelden een melding binnen.Over Myspace, YouTube, bloggen.be,Netlog, geocities.com zijn er vakermeldingen. Het karakter van de haat opde sociale netwerksites is veel subtie-ler. Het heeft daardoor ook een grotereimpact. Racisme wordt op de duur alsnormaal en aanvaardbaar beschouwd.Het wordt ‘bon ton’. Vandaar dat we desociale netwerksites als één van onzeprioriteiten stellen.

Onlangs was te lezen in verschillende kran-ten en weekbladen dat een VlaamsBelanger met behulp van minstens 30schuilnamen regelmatig in brievenrubrie-ken van diverse kranten en tijdschriftenopduikt en haat spuwt. Zijn dit praktijkendie veel voorkomen op het internet?

Dat kunnen we niet hardmaken.Daarvoor heb je politiediensten nodig,die je helpen bij het onderzoek. Wezien wel dat er bij bepaalde dossiersvan racisme in de samenleving linkenzijn met het internet. Zo merken wedat Blood and Honour-bijeenkomsten,die vaak voorkomen in België, altijdhun aankondiging doen via het inter-net. Die groeperingen beperken zichniet meer tot één Myspace-pagina ofNetlog-blog. Daarenboven stellen wezeer dikwijls vast dat er heel wat min-derjarigen op vertoeven. Het wordt danook meer en meer een strategie:zoveel mogelijk jongeren rekruteren. InDuitsland is er een groepering die eenwebsite heeft opgericht voor jongerenmet leerproblemen. Als je dieper graaftin die website blijkt het een neonazi -organisatie te zijn die zich toespitst opblanke jongeren die leerproblemenhebben. Op die manier proberen zejongeren te rekruteren. Je ziet dat allemiddelen gebruikt worden.

Meer infoCentrum voor gelijkheid van kansenen voor racismebestrijding

Koningsstraat 1381000 Brusseltel.: 02/212 30 00fax: 02/212 30 30e-mail: [email protected]: www.diversiteit.bewww.cyberhate.be


De moreel consulenten van de CentraMorele Dienstverlening van de UnieVrijzinnige Verenigingen bieden aanieder, die nood heeft om een scharnier-moment in zijn of haar leven te bena-drukken, individuele vrijzinnig-huma-nistische plechtigheden.

Een vrijzinnige plechtigheid weerspie-gelt steeds het persoonlijke verhaal, dewaarden en zingeving van de mensen inkwestie. Ieder moment dat voor een

Gisteren een primeur die reeds 30jaar oud is in De Standaard: “Eennieuw beroep maakt opgang: de

ritueelbegeleider.” We lezen verder datde ritueelbegeleider zorgt voor deinhoudelijke kant van een plechtigheid.De moreel consulenten en vrijwilligersvan de Centra Morele Dienstverleningdoen dit al enkele decennia inVlaanderen en het Brussels Hoofd -stede lijk Gewest. ‘Nieuw’ is dus bijzon-der relatief.

mens als belangrijk in zijn of haar levenwordt beschouwd, kan gevierd wordenmet een unieke vrijzinnige plechtigheid:relatie, adoptie, een echtscheiding, eenuitvaart… De moreel consulent creëertin samenspraak een volledig op maatgemaakte plechtigheid. Omdat ersteeds rekening wordt gehouden metde praktische mogelijkheden en de per-soonlijke wensen van de mensen, isiedere viering steeds anders, zowel quavorm als locatie. Achteraf krijgen onzemoreel consulenten spontane reactieswaaruit blijkt dat de mensen de plech-tigheid heel ontroerend vonden. Stijlvol,maar niet stijf. Met een glimlach, maartoch plechtig en gemeend. Het is wateen plechtigheid moet zijn: even stil-staan bij het leven.

Naast de bovengenoemde individueleplechtigheden, zijn er ook de Lente -feesten voor de 6-jarigen en FeestenVrijzinnige Jeugd voor de 12-jarigen,waar een heleboel kinderen gelijktijdigin het zonnetje worden gezet. Het doelvan zo'n feest is om via een creatieve enwaardevolle omkadering stil te staan bijeen belangrijk overgangsmoment. Dezefeesten kennen reeds een langegeschiedenis en ze worden jaarlijks geor-ganiseerd door de vrijwilligers van deplaatselijke afdelingen van de Ouder -verenigingen voor Moraal, in samen-werking met de school. Steeds vakerkrijgen zij ook professionele ondersteu-ning door de moreel consulenten.

Onze dienstverlening is gratis, vanuitde overtuiging dat voor alle mensendie een vrijzinnig-humanistische plech-tigheid wensen, een waardige plech-tigheid mogelijk moet zijn.


L E Z E R S B R I E F

Een primeur van 30 jaar oud!

Act

ual

itei

t



burgerlijke plechtigheid en een vrijzin-nig-humanistische plechtigheid. Eenburgerlijke plechtigheid is levensbe-schouwelijk neutraal en, zoals dhr.Lathouwers aangeeft, is er geen garan-tie dat deze burgelijke plechtighedenzullen verlopen met een bepaaldevorm van professionele rouw- of ritu-eelbegeleiding.

Dit is zeker niet het geval voor de vrij-zinnig-humanistische uitvaartplechtig-heden. De moreel consulent creëert insamenspraak met de naasten een vol-ledig op maat gemaakte plechtigheid.Een vrijzinnige plechtigheid weerspie-gelt steeds het persoonlijke verhaal, dewaarden en zingeving van de overlede-ne in kwestie. Omdat er steeds reke-ning wordt gehouden met de prakti-sche mogelijkheden en de persoonlijkewensen, is iedere viering steedsanders. Achteraf krijgen onze moreelconsulenten spontane reacties waaruit

“Door de toenemende secularisering endiversifiëring van de maatschappij op -teren steeds meer mensen voor eenbuitenkerkelijke begrafenis.”, aldus dhr.Lathouwers in het artikel ‘Van teraarde -bestelling tot bijstand voor nabestaan-den: de moderne begrafenisondernmerdoet alles.’ (De Morgen 31/10/08) Ookonze moreel consulenten van de CentraMorele Dienstverlening (van de UnieVrijzinnige Verenigingen) merken dezenood in het aantal aanvragen voor vrij-zinnig-humanistische plechtigheden op.Dit resulteerde in 644 gebrachte vrijzin-nige uitvaartplechtigheden in Vlaan -deren en het Brussels Hoofd stedelijkGewest in 2007.

In het De Morgen-artikel worden echteralle niet-kerkelijke uitvaartplechtighe-den op één hoop gegooid. Laten weduidelijk zijn. Wat niet-kerkelijke plech-tigheden betreft moet er een onder-scheid gemaakt worden tussen een

blijkt dat de mensen de plechtigheidheel ontroerend vonden. Stijlvol, maarniet stijf. Met een glimlach, maar tochplechtig en gemeend. Een momentwaarop mensen, met al hun emoties,afscheid kunnen nemen van hungeliefde. Een uitvaartplechtigheid betekent voorvelen het begin van een rouwperiode.Mensen kunnen steeds terecht bij demoreel consulent voor morele bijstand:een luisterend en begripvol oor inmoeilijke tijden. Zij verlenen ooknazorg bij de dood van een geliefde.

De Centra Morele Dienstverlening bie-den sedert 1981 morele bijstand envrijzinnige plechtigheden aan. Iedermoment dat voor een mens als belang-rijk in zijn of haar leven wordt be -schouwd, is het waard om gevierd teworden met een unieke plechtigheid,scharniermomenten zoals geboorte,pensioen, afstuderen, adoptie, trouw,echtscheiding, uitvaart… Onze moreelconsulenten en vrijwillig moreel consu-lenten krijgen dan ook kosteloosgespecialiseerde opleidingen met hetoog op een goede en vakkundigedienstverlening. De expertise van onzeconsulenten en de professionaliseringvan de dienstverlening nam vanaf hetontstaan dan ook alleen maar toe.Getuige de vele aanvragen, de felicita-ties na een plechtigheid en het feit datwanneer mensen met onze dienstver-lening in aanraking komen, ze bewust(terug) beroep doen op ons. Onzedienstverlening is gratis, mede vanuitde overtuiging dat voor alle mensendie een vrijzinnig-humanistische cere-monie wensen, een waardige plechtig-heid mogelijk moet zijn.



Een individuele uitvaartplechtigheid op maat: een recht voor iedereen!

Act

ual

itei

t



steeds een open discussie kunnengevoerd worden. Het bestaan van ver-schillende meningen wordt dan ookniet als negatief beschouwd, maar alsinherent aan het vrijzinnig denken.Poneren dat de meesten een trendy cul-tuurrelativisme volgen, lijkt me kort doorde bocht. Bovendien is de zin “Zij combi-neren afkeer van het christendom metsteun en sympathie voor de islam,gepercipieerd als de godsdienst van deunderdog” niet correct. We zijn en blijvenkritisch voor alle mogelijke opvattingen,ook binnen alle religies. We maken eenonderscheid tussen steun en solidariteitvoor de ‘underdog’ en het goedpratenvan zijn religie wanneer wij van oordeelzijn dat die regels oplegt die in strijd zijnmet bijvoorbeeld de rechten van demens. Vrijzinnigen zijn voorstander vande strikte scheiding tussen kerk en staat.In ons land is elke burger vrij om al danniet te geloven in een godheid. Het prin-cipe van vrijheid van eredienst wordtgewaarborgd door artikel 19 van onzeGrondwet. Niemand kan gedwongenworden om deel te nemen aan hande-lingen en plechtigheden van een ere-dienst. Op die manier tracht onze over-heid recht te doen aan alle overtuigingen

In de Tertio van 5 november 2008 po -neert Miel Swillens dat de islam devrijzinnigen verdeelt. Ook vrijzinni-

gen hebben net zoals andere overtui-gingen verschillende meningen. Devrijzinnigen kennen echter geen dog-ma’s en geen centraal leergezag datdecreteert wat de mensen moetendenken. Steunend op het principe vanhet vrij onderzoek vormen ze hun eigenmening. Bijgevolg moet rond elk thema

en komt ze tot een pluralistische samen-leving. De overheid die het principe vanpluralisme huldigt dient zich ook neu-traal op te stellen ten opzichte van allelevensbeschouwelijke overtuigingen.Een ambtenaar mag geen vermoedenvan voorkeur voor een of andere religieof levensbeschouwing in de uitoefeningvan zijn gezag doen ontstaan. Dit geldtvoor alle levensbeschouwingen zonderenig onderscheid. Bij de uitoefening vanhun functies moeten overheidsbeamb-ten zich onthouden van elke uiterlijkemanifestatie van een niet-confessioneleof religieuze levensbeschouwing of vaneen voorkeur voor een gemeenschap ofpartij. Uit respect voor de burgers moetmen zich neutraal opstellen. Deze neu-traliteit waarborgt de gelijkheid tussende verschillende levensbeschouwingenen vormt een ba sis voorwaarde om ver-draagzaam samen te leven in een multi-culturele en multilevensbeschouwelijkesamenleving. Dit neemt niet weg dat ervrijzinnigen zijn die hier anders overdenken. We willen het debat niet uit deweg gaan.



Islam verdeelt vrijzinnigen?

Act

ual

itei

t


Tertio26/11/2008


Geachte,

Wij voerden onderzoek uit in meer danhonderd steden en gemeenten inVlaanderen en verkregen op een gestan-daardiseerde wijze informatie omtrentnoden en behoeften van meer dan50.000 ouderen. Enkele van de indicato-ren die in het breedschalig onderzoekwerden opgenomen zijn deze van dezingevingsbronnen en de daaraan ver-bonden activiteiten die ouderen belang-rijk vinden en de participatie in het ver-enigingsleven in het algemeen en dezein seniorenverenigingen in het bijzonder.

Wat zingeving (ZingevingsvragenlijstReker en Wong) betreft, stellen we vastdat 60-plussers activiteiten in het kadervan financiële zekerheid het belang-rijkst vinden (78,2%). Dit verbaastimmers niet wanneer we rekeninghouden met het feit dat ruim 40% vande onderzochte populatie aangeeft datzij moeilijk tot zeer moeilijk rondkomenmet hun gezinsinkomen.

IN TERTIO VAN 12 NOVEMBER 2008

VERSCHEEN EEN DOSSIER ROND SENI-

OREN EN GELOOF. MEN WIJST OP DE

BEHOEFTE AAN RELIGIEUZE VORMING

EN INZICHT IN HET CHRISTENDOM EN

ZIJN GESCHIEDENIS. MEN STELT IN

HET VERENIGINGSLEVEN BIJ SENIOREN

EEN HERNIEUWDE INTERESSE VAST

VOOR ZINGEVING EN SPIRITUALITEIT.

PROFESSOR DR. DOMINIQUE VERTÉ

SCHREEF HIEROP EEN WETENSCHAPPE-

LIJK GEFUNDEERDE REACTIE MET CIJ-

FERMATERIAAL UIT ONDERZOEK TER

ZAKE IN VLAANDEREN NAAR TERTIO.

Op de tweede plaats zijn ouderen heelsterk gefocust op persoonlijke relaties.Het onderhouden van goede relatiesmet de partner, de kinderen en dekleinkinderen, buren, familie en vrien-den blijkt, net zoals bij andere leeftijds-groepen, één van de belangrijkste zin-gevingsbronnen te zijn. Wanneer weimmers peilen naar de redenen waar-om ouderen lid zijn van een vereniging(67%) in het algemeen en van eenouderenvereniging in het bijzonder(32%), blijkt ook de gezelligheid- enontmoetingsfunctie veruit het belang-rijkste motief te zijn. Toch moet daarbijopgemerkt dat vooral bij het ouderesegment van de 60-plussers de ideolo-gische, de religieuze of de levensbe-schouwelijke oriëntatie voor ongeveerde helft van hen een belangrijke drijf-veer is om lid te worden. Dit laatstestellen we vooral vast bij senioren dielid zijn van een ouderenorganisatie.

Ongeveer tweederde van de 60-plus-sers vindt zin in activiteiten in functievan algemeen menselijke waarden(65,6%), activiteiten gericht op basis-behoeften (64,3%), zingevingsbronnendie te maken hebben met blijvendewaarden en idealen (61,8%), en vrije -tijdsactiviteiten (59, 2%).

Activiteiten in het kader van traditie encultuur (49,8%), nalatenschap (48,7%),persoonlijke groei (48,6%) en altruïs-me (46,6%) zijn voor bijna de helft vande 60-plussers belangrijke zingevings-bronnen.

Zingevingsbronnen gericht op religie(38,8%), bezit (38,2%), persoonlijkeverwezenlijkingen (36,1%) en genotac-tiviteiten blijken voor ruim een derdevan de senioren belangrijk tot heelbelangrijk te zijn.

Dominique Vertésrespons op Tertio-dossier A

ctu

alit

eit




Creatieve activiteiten (26,7%) en acti-viteiten inzake maatschappelijke pro-blemen (21,5%) boeien heel wat min-der senioren.

Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat10,9% van de 60-plussers lid ofbestuurslid is van een kerkelijke of reli-gieuze vereniging en dat daarenboven7,9% nooit lid is geweest.60- tot 69-jarigen zijn minder vaak lid(7,8%) van een kerkelijke of religieuzevereniging dan de leeftijdsklasse 70 tot79 jaar (9,7%) of de 80-plussers (10,2%).De jongste senioren zijn dan weervaker bestuurslid (2,2%) van een ker-kelijke of een religieuze vereniging dande 70- tot 79-jarigen (2%) en de oud-ste ouderen (1,4%). Het zijn bovendien vooral ouderen diegeen kinderen hebben, nooit gehuwdzijn en vrij makkelijk rondkomen methun gezinsinkomen die vaker lid ofbestuurslid zijn van een kerkelijke ofreligieuze vereniging.Daarenboven blijkt dat bij de leden vaneen kerkelijke of religieuze verenigingvrouwen (9,4%) vaker lid zijn dan man-nen (8,3%) en dat vooral mannen (2,6%)lid zijn van het bestuur (vrouwen 1,4%).

Ongeveer 67% van de ondervraagde60-plussers is lid van een vereniging en32% is lid van een ouderenvereniging.Bovendien blijkt dat slechts 17% van

de senioren dat aangeeft lid te zijn vaneen seniorenorganisatie zelden of nooitparticipeert aan de activiteiten.De leden nemen het vaakst deel aanfeest- en ontmoetingsmomenten(45,6%), ledenvergaderingen (35,9%),daguitstappen (23,4%) en gespreksna-middagen (20,4%).14,7% van de leden neemt regelmatigdeel aan bezinningsnamiddagen of ker-kelijke vieringen. Jonggepensio neer -den (11,5%) nemen minder vaak deelaan deze laatste activiteiten dan 70-tot 79-jarigen (16,7%) en 80-plussers(14,7%).Opnieuw stellen we vast dat kinderlozeouderen (18,3%) merkelijk meer deel-nemen aan religieuze vieringen enbezinningsnamiddagen dan ouderenmet kinderen (14,3%). Het inkomen blijkt hierbij geen rol tespelen, terwijl vooral nooit gehuwden(21,8%) en weduwen (16%) vaker par-ticiperen dan gehuwden (13,7%),gescheiden ouderen (11,6%) ensamenwonenden (8,7%).

8,2% van de leden van een seniorenor-ganisatie (32%) neemt regelmatigdeel aan bedevaarten georganiseerddoor een ouderenvereniging. Vooralzeventig tot 79-jarigen (9,4%) nemenvaker deel dan jonggepensioneerden(6,5%) of 80-plussers (8,1%). Vooralkinderloze leden van een seniorenver-

eniging (9,5%) gaan vaker met de ver-eniging op bedevaart dan deze die kin-deren hebben (7,9%).Het is bovendien opmerkelijk dat voor-al leden van een seniorenverenigingdie het moeilijker hebben om rond tekomen met hun gezinsinkomen (9%)vaker deelnemen aan bedevaarten,georganiseerd door de seniorenvereni-ging, dan deze die het financieelgemakkelijker hebben (7,6%).Vooral de nooit gehuwden spannenhier opnieuw de kroon (11,6%), terwijlrespectievelijk weduwen (9,3%),gehuwden (7,5%), gescheiden senio-ren (6%) en samenwonenden (4,1%)minder vaak in het kapittel voorkomen.

Ik ben ervan van overtuigd, geachteredactie, dat deze informatie uw lezerszou kunnen boeien.Het is uiteraard zo dat ook andere indica-toren waarover wij beschikken in onzeonderzoeksdata, een interessant lichtkun nen werpen op de leefsituatie en heten gagement van ouderen in de samenle-ving.

Met de meeste hoogachtingProf. dr. Dominique VertéVakgroep Agogische WetenschappenVrije Universiteit Brussel

Voor meer info zie ook het boek Schaakmat of aan zet?Monitor voor lokaal ouderenbeleid in Vlaanderen uit-geverij Vanden Broele Brugge.

Act

ual

itei

t


GROEP T START DIT ACADEMIEJAAR MET HET POSTGRADUAAT MORAAL EN MORELE

BEGELEIDING EN WERKT HIERVOOR SAMEN MET DE UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN (UVV)

EN DE RAAD VOOR INSPECTIE EN BEGELEIDING NIET-CONFESSIONELE ZEDENLEER (RIBZ).

HET POSTGRADUAAT IS EEN VOORTGEZETTE OPLEIDING DIE BESTAAT UIT DRIE MODULES:

MORELE BEGELEIDING, ONDERZOEK EN HEURISTIEK, EN VAKDIDACTIEK NIET-CONFESSIONELE

ZEDENLEER. DE OPLEIDING RICHT ZICH TOT LEERKRACHTEN ZEDENLEER EN TOEKOMSTIGE

MOREEL CONSULENTEN BIJ UVV.

De samenwerking is gegroeid van-uit het streven van UVV naar eenzo sterk mogelijke kwaliteitsvolle

dienstverlening. Dit vereist dat UVVinvesteert in opleiding. Opleiding vanhet huidige personeel, maar ook vande toekomstige personeelsleden. UVVheeft er alle baat bij dat kandidaten diezich aanbieden zo goed mogelijk zijnvoorbereid. De module Morele Bege lei -ding ligt volledig in het verlengde vanhet takenpakket van de moreel consu-lent. Momenteel is er geen enkeleopleiding in Vlaanderen die zo nauwaansluit op wat consulenten doen engeeft deze opleiding dus een volledigevoorbereiding op een functie alsmoreel consulent bij UVV. Bovendienricht het postgraduaat zich zowel totmasters als tot bachelors. Dit geeftmogelijkheden tot een degelijke engrotere instroom bij UVV. In dit opzichtvormt het postgraduaat dan ook eenbelangrijke opportuniteit voor UVV.

Doelgroep

Je beschikt over het bekwaamheidsbe-wijs 'Andere' en geeft al niet-confessi-onele zedenleer, maar wil het vol-doend geacht bekwaamheidsbewijsbehalen. Je geeft nog maar net of al een tijdjeniet-confessionele zedenleer en wil jebekwamen in de vakdidactiek of jeonderzoeksvaardigheden ontwikkelen. Je bent een professionele bachelor meteen pedagogisch diploma en wil niet-confessionele zedenleer geven in de1ste en 2de graad secundair onderwijs.Of je wil als moreel consulent werkenbij een Centrum Morele Dienstverlening(CMD) of aan de slag bij een VrijzinnigOntmoetingscentrum (VOC).Je bent een academische master meteen pedagogisch diploma en wilt niet-

Moreel consulenten en leerkrachten niet-confessionele zedenleer

voortaan samen in de klas bij

Groep T Internationale Hogeschool Leuven

Dimitri De Meester

hoofd van dienst Vlaams-Brabant

Act

ual

itei

t




confessionele zedenleer geven in de1ste en 2de graad secundair onderwijs.Of je wilt als moreel consulent werkenin een CMD of aan de slag in een VOC.

Module Morele Begeleiding

In deze module komt de volledige func-tie van de moreel consulent aan bod.Zodoende krijg je binnen deze moduleeen volledige voorbereiding voor defunctie van moreel consulent, wienstakenpakket in brede zin omschrevenkan worden als niet-confessionelemorele dienstverlening. De uiteindelij-ke selectie om als moreel consulent tekunnen werken, behoort evenwel totde autonomie en verantwoordelijkheidvan UVV. Studenten die dus slagen voorhet postgraduaat en zich kandidaatstellen voor een functie bij UVV dienende normale selectieprocedure te door-lopen, met inbegrip van een examen.

De niet-confessionele morele dienstver-lening kan algemeen zijn of categoriaal.Zij richt zich zowel tot individuen als totgroepen zonder onderscheid van leef-tijd. Ze wordt rechtstreeks georgani-seerd door de UVV of met haar steunverstrekt door een lidorganisatie zonderde autonomie ervan aan te tasten.Rechtstreeks wordt de morele dienst-verlening verzorgd binnen de 24 CentraMorele Dienstverlening (CMD), ver-deeld over Vlaanderen en BrusselHoofdstedelijk Gewest. Categoriaal vin-den wij deze dienstverlening ondermeer terug in ziekenhuizen, gevange-nissen, de krijgsmacht, de universiteit…

De werking van de niet-confessionelemorele dienstverlening slaat in hoofd-zaak op de volgende terreinen:

• het verspreiden van het vrijzinni-ge gedachtegoed en dito levens-beschouwing;

• het versterken van de vrijzinnigeorganisaties;

• het opbouwen en ondersteunenvan de lokale niet-confessionelelevensbeschouwelijke gemeen-schappen;

• het verlenen van morele bijstand;• het vorm geven en organiseren

van vrijzinnige plechtigheden.

In dit kader is morele dienstverleninghet geheel van diensten die vanuit vrij-zinnig-humanistisch perspectief wor-den verleend, opengesteld aan hetpubliek in het algemeen.

Morele dienstverlening is dus de verza-melnaam van alle activiteiten rondmorele bijstand, alle zingevingsactivi-teiten die vanuit humanistisch emanci-patorisch perspectief de vrijzinnige ge -meenschap ten goede komen en eenondersteunende functie hebben tenbehoeve van deze gemeenschap.Morele dienstverlening is een individu-eel en een collectief gegeven.

Inhoud module MoreleBegeleiding

Je maakt binnen deze module kennismet het brede werkveld van de moreelconsulent. De verschillende thema’sbinnen de morele dienstverleningkomen aan bod, waarbij zoals eerderaangegeven het vrijzinnig humanismeals een rode draad doorheen de cursusloopt. Specifieke vakkennis ontwikke-len de studenten dus aan de hand vande verschillende thema’s die binnendeze module worden uitgewerkt.

De geschiedenis en de kern van het vrijzinnig humanisme De module Morele Begeleiding heeftals opdracht de essentie van dezemorele dienstverlening te vatten en tevertalen in een praktisch georiënteerdecursus. Naast kennisoverdracht en ken-nisverwerking gaat veel aandacht uitnaar de toepassing van deze kennis enhet uitdiepen van attitudes en compe-tenties. Kennis richt zich in de eersteplaats tot het algemene kader waar-binnen de moreel consulent werkt,namelijk het vrijzinnig humanisme alslevensbeschouwing en als organisatie.Deze kennis is onontbeerlijk om deessentie van wat het betekent moreelconsulent te zijn te kunnen vatten. Hetfungeert dan ook als kapstok voor dezemodule.

Je krijgt een overzicht van de geschie-denis van het humanisme met daarinhet onderscheid tussen het klassieke

en het moderne humanisme. Bij zon -dere aandacht gaat uit naar de beteke-nis van vrijzinnigheid en daarin hetcentrale thema van het vrij onderzoek.Kennismaking met de vrijzinnig-huma-nistische waarden wordt voorafgegaandoor reflectie over de rol en het statuutvan waarden.

De morele dienstverlening als praktischhumanismeMorele dienstverlening beschouwenwe binnen deze opleiding als een vormvan praktisch humanisme, met anderewoorden de ideeën van het vrijzinnighumanisme vertaald naar de praktijk.Het takenpakket van de moreel consu-lent is uitgebreid en complex. We staanstil bij de functie van de moreel consu-lent type 1 en type 2, zoals omschre-ven in het Klavertje Vier en gaan in ophet competentieprofiel.

De georganiseerde vrijzinnigheid inVlaanderen en het buitenlandJe krijgt inzicht in de ontstaansgeschie-denis van het vrijzinnig humanisme inVlaanderen en de uiteindelijke organi-satie in structuren zoals UVV en haarlidverenigingen. De wet van 2002 methaar lange juridische voorbereidingkomt uitgebreid aan bod, zoals ook hetstatuut en functie van de Instelling voorMorele Dienstverlening (IMD). We gaandieper in op de praktische organisatievan morele dienstverlening in Vlaan -deren via de Centra Morele Dienst -verlening.

Zingeving en spiritualiteitDe praktijk van de morele dienstverle-ning is die van zingeving. De rode draaddoorheen het werk van de moreel con-sulent is precies die zingeving. Moreledienstverlening is dan ook een geheelvan zingevingsactiviteiten. Zingevingals proces om samenhang en betekeniste creëren, heeft een individuele eneen collectieve dimensie. Binnen demorele bijstand richt de moreel consu-lent zich op de individuele zingeving,terwijl bij bijvoorbeeld een FeestVrijzinnige Jeugd ook de collectievedimensie aan bod komt. In het verzor-gen van een vrijzinnige afscheidsplech-tigheid zijn beide dimen sies aanwezig.

Act

ual

itei

t



Je leert met een existentiële bril naarde werkelijkheid kijken met oog voorde zingeving van de mens. Aandachtvoor de eigen zingeving is hierbij ookvan belang.

Een praktische voorzet voor morele bijstandZoals hierboven gesteld richt de moreelconsulent zich binnen de morele bij-stand op de individuele zingeving vande cliënt. Een moreel consulent houdtzich bezig met de existentiële dimensievan het leven. Door te luisteren, laat demoreel consulent de cliënt op verhaalkomen, wat de cliënt toelaat beteke-nisvolle samenhang in diens ervaringte brengen. Binnen de morele bijstand komen devrijzinnig-humanistische waarden maxi-maal tot uiting. De moreel consulentondersteunt de cliënt om met de nodigeautonomie zelf zin te kunnen geven aanhet leven. Morele bijstand vergt eenbepaalde grondhouding en methodiek.Je leert het belang inzien van communi-catieve vaardigheden, zoals actief luiste-ren en het geven van feedback, en devalkuilen die hiermee gepaard gaan.

Verlieservaring en levenseindeAan de basis van existentiële proble-men ligt steeds een verlieservaring:verlies van toekomstperspectief, verliesvan vertrouwen, verlies van zin in hetleven. Verlies van een dierbare of zichtop verlies van het eigen leven neemthier een bijzondere plaats in. Hetlevenseinde is steeds een belangrijkthema geweest binnen de praktijk vande moreel consulent. Omgaan metrouw en verlies eisen de nodige vak-kundigheid van een moreel consulent.Binnen de CMD’s stijgt het aantal infor-matievragen rond wilsverklaringen, diebinnen het toepassingsgebied liggenvan de wet op euthanasie.

De vrijzinnige plechtighedenOmgaan met rouw en verlies is eenconstante binnen het verzorgen vaneen vrijzinnige afscheidsplechtigheid,zowel binnen het voeren van hetgesprek als het schrijven van een tekst. Je leert de basisprincipes van een vrij-zinnige plechtigheid, maakt kennis metde verschillende soorten plechtigheden

en leert deze te plaatsen binnen hetvrijzinnig-humanistisch gedachtegoed.Ook hier de nodige aandacht voor com-municatieve vaardigheden om via eengesprek de nabestaanden hun verhaalte laten, ouders te laten stil staan bij deopvoeding van hun kind of bijvoorbeeldkoppels te laten reflecteren over deplaats van waarden binnen hun relatie.

De categoriale morele dienstverleningJe leert de morele dienstverlening bui-ten de muren van het CMD kennen.Vertegenwoordigers van onder meerde Stuurgroep voor Morele Bijstand, deStichting voor Morele Bijstand aanGevangenen en van de krijgsmachtonderrichten samen met de moreelconsulent van de Universiteit vanAntwerpen de studenten over deessentie van hun werk. In debat komende gelijkenissen en eventuele verschil-len tussen de verschillende settingsaan bod.Tijdens een bezoek aan de gevangeniste Leuven kom je in contact met debelevingswereld van de morele bij-stand ter plaatse.Binnen deze categoriale morele dienst-verlening zijn verschillende vrijwilligersactief. Je leert welke de aandachtspun-ten zijn in het werken met vrijwilligers.

GemeenschapsvormingHet belang van gemeenschapsvormingbinnen de werking van een CMD isdoorheen de jaren meer en meer op devoorgrond komen te staan. De inzetvan moreel consulenten type 2 hebben

hieraan een belangrijk impuls gegeven.Gemeenschapsvorming is taak van hetgehele team, maar het zijn de moreelconsulente type 2 die hier hun hoofd-opdracht van maken. De ervaring vanUVV rond dit thema is nog jong enheeft nood aan inhoudelijke en theore-tische voeding met aandacht voormethodiek.

Je leert wat de Unie begrijpt ondergemeenschapsvorming, hoe dezegekleurd wordt door de specificiteit vande regio, wat het belang is van het jaar-actieplan binnen dit werkveld. Werkenmet vrijwilligers vormt een wezenlijkonderdeel van de gemeenschapsvor-ming. Gemeenschapsvorming veron-derstelt een projectmatige aanpak. Jeleert op welke wijze je binnen eenteam met werkafspraken en doelstel-lingen dient te werken.

Methodologie

Zowel binnen de profit als de non-pro-fit vraagt men meer en meer naarmaatschappelijk gewenste competen-ties: op projectmatige wijze problemenoplossen, zelfstandig werken, conflic-ten oplossen, adequaat plannen, zelf-kritiek hanteren, communicatief zijn…Deze competenties krijgen binnen hetzogenaamde projectonderwijs en pro-bleemgestuurd onderwijs speciale aan-dacht. Om die reden stelt Groep T dezeonderwijsvorm voorop en behoort hettot de profielvereisten van de docentenbinnen het postgraduaat. Studenten



werken rond projecten en problemendie zo nauw mogelijk aansluiten bij deberoepsrealiteit. Het project of de pro-bleemstelling vormt de basis voor eenzelfgestuurd, actief en flexibel leerpro-ces. De rol en functie van de docentverandert hierdoor. De nadruk komtmeer te liggen op het ondersteunen,begeleiden en stimuleren van de stu-denten. Docenten worden leerbegelei-ders en procesbewakers. Werken rondvrijzinnige plechtigheden, gemeen-schapsvorming en morele bijstandleent zich uitstekend tot dit soortonderwijs.

Binnen de module Morele Begeleidingworden verschillende interactievewerkvormen gehanteerd: debat, inter-view, rollenspel, casusbespreking… Ditgeeft studenten de gelegenheid om deleerstof die zij zelf verworven hebbenof die hen werd aangereikt, te gaanverwerken. Studenten worden kritischbevraagd, dienen te reflecteren en indialoog te treden met hun medestu-denten. Zij gaan zelf op zoek naaroplossingen voor een gesteld pro-bleem. In een veilige leeromgevingkrijgen zij de ruimte om de nodige atti-tudes en competenties te ontwikkelen.

Module Vakdidactiek Niet-Confessionele Zedenleer

Als leraar niet-confessionele zedenleerwil je jongeren aanzetten tot kritischdenken, tot het ontdekken van eengezamenlijk belang, tot medeleven enwaardevol leven. Je kiest ervoor om ditte doen vanuit een vrijzinnig-humanis-tisch standpunt. Humanistisch, omdatje gelooft dat we als mens de verant-woordelijkheid hebben tegenover ons-zelf en de toekomstige generaties.Vrijzinnig, omdat je het moreel hande-len wil laten uitgaan van een opwetenschap gebaseerde moraal.

Vaak ben je als leraar niet-confessione-le zedenleer meer dan een vakleraar: jebent een ‘groene leraar’, een vertrou-wenspersoon voor jongeren die metproblemen kampen of met vragen zit-ten (thuissituatie, verliefdheid en seksu-aliteit, pestgedrag, leven en dood…).

Het deel Vakdidactiek wil voldoen aantwee bijzondere behoeften. Ten eerstewillen we die leraren die het vak niet-confessionele zedenleer in het secun-dair onderwijs geven een mogelijkheidbieden om via dit postgraduaat het vol-doend geacht bekwaamheidsbewijs tebehalen. Een leraar met een anderbekwaamheidsbewijs wordt minderbezoldigd en kan nooit vastbenoemdworden, met een voldoend geachtbekwaamheidsbewijs wordt dit euvelweggewerkt. Ten tweede willen weleraren die het vak niet geven, maareen levende belangstelling hebben inhet vak zedenleer, de kans bieden datwel te doen. Inhoudelijk werken we naar specifiekevaardigheden toe: een socratischgesprek leren voeren, diverse debat-methoden, omgaan met problemen inde klas, alternatieve manieren van eva-lueren, een les leren opbouwen envooral het aanbieden van strategieënrond humanistische waardevorming.De onderwerpen van de les zijn gerichtop de actualiteit van de cursus niet-confessionele zedenleer en directbruikbaar in de lespraktijk.De evaluatie van de student verlooptvia een examen en papers. Er is even-eens een permanente evaluatie viamicroteaching. Dat betekent dat destudenten de kans krijgen om technie-ken en strategieën op elkaar uit te pro-beren. Tijdens deze sessies geven destudenten elkaar feedback over degeleverde prestatie. De cursus isgericht op de onmiddellijke praktijk vanhet lesgeven.

Module Onderzoek enHeuristiek

In dit werkcollege leer je hoe je in eenonderzoek de nodige stof kan vinden.Waar moet ik zoeken? Hoe moet ikzoeken? Naar wat moet ik zoeken?Allemaal vragen die besproken wor-den tijdens het college. Tevens biedtdit college de nodige aandacht aanhet kritisch omspringen met bronnenen de basisbeginselen van de histori-sche kritiek. Het sluitstuk van ditwerkcollege is een paper waarin deaangeleerde onderzoekscompetenties

ten volle in de praktijk kunnen wordenomgezet. Aan de hand van eenbepaald onderwerp zal men kritischonderzoek verrichten dat moet leidentot een wetenschappelijk onderbouwdartikel.

Stage

De stagepraktijk (lespraktijkstages)wordt opgenomen in secundaire scho-len van het Gemeenschapsonderwijs envan het Gesubsidieerd Onderwijs. Voorde aspirant-moreel consulent lopen dedoestages in de CMD’s en de VOC’s.

Je kiest je stageplaats vrij, eventueelmet hulp van de (gast)docenten.

Praktische informatie

Je volgt gedurende 16 weken les aan eentempo van gemiddeld 8 lesuren (contact-uren) per week. Daarnaast zijn er 5 wekenstages voorzien: 2 weken lesstage en3 weken stage moreel consulent. De lessen zijn gepland op woensdagvan 14u00 tot 18u00 (Morele Be ge -leiding) en vrijdag van 14u00 tot 18u00(Onderzoek en Heuristiek, Vak didactiekNiet-Confessionele Zeden leer).

De lessen starten op woensdag 28januari 2009 en lopen tot eind juni2009. Na de zomervakantie worden delessen hervat op woensdag 23 sep-tember 2009 en eindigen op vrijdag18 december 2009. De eindevaluatievindt plaats in januari 2010

Inschrijven kan elke werkdag van 09u00tot 12u00 en van 13u00 tot 16u00.Daarvoor kom je persoonlijk naarCampus Vesalius, Andreas Ve salius straat13 te Leuven.Het inschrijvingsgeld bedraagt 700euro, examengeld inbegrepen. De vol-ledige som dient betaald te worden bijinschrijving.

Alle informatie vind je op de website vanGroep T: www.groept.be

Act

ual

itei

t


In de bachelor Wijsbegeerte enMoraalwetenschappen kan men kiezenvoor het keuzepakket Morele Be ge -leiding of kan men de minor Huma -n is tiek volgen aan de Universiteit voorHumanistiek te Utrecht. Het keuzepak-ket Morele Begeleiding omvat ondermeer een introductie tot de humanis-tisch vrijzinnige levensbeschouwing ende organisatie van het praktisch huma-nisme, de filosofie en de ethiek van dezorg en het agogisch handelen, en eenobservatiestage in het werkveld van demoreel consulent.

In de master Wijsbegeerte en Moraal -wetenschappen dient men een keuze temaken tussen drie afstudeerrichtingen(naast Moraalwetenschappen enHumanistiek, kan men ook opteren voorLogica en Wetenschapsfilosofie ofCultuur- en Politieke filosofie). In de

Aan de Vrije Universiteit Brussel kanmen zich binnen de bachelor en masterWijsbegeerte en Moraalweten schap -pen bekwamen in de functie vanmoreel consulent.

De bacheloropleiding Wijsbegeerte enMoraalwetenschappen bestaat uit 180studiepunten (drie studiejaren). Bij deaanvang van de studies geniet mendiverse inleidende vakken met betrek-king tot de wijsbegeerte en de ethiek.Daarnaast kan men ook een keuzemaken tussen opleidingsonderdelendie betrekking hebben op de moraal-wetenschappen en humanistiek, delogica en wetenschapsfilosofie, de cul-tuur of politieke filosofie. De oplei-dingsonderdelen kunnen gespreid wor-den over verscheidene jaren; men kanzelfs het deeltijdse programma volgenen op ‘halve snelheid’ studeren.

DE UNIVERSITAIRE OPLEIDING VOOR MOREEL CONSULENT BESTAAT OP DIT OGENBLIK

ALLEEN AAN DE VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL EN WORDT NIET LANGER GEORGANISEERD

AAN DE UNIVERSITEIT GENT.

afstudeerrichting Moraalweten schap -pen en Humanistiek ligt de focus ophet moraalfilosofisch en mensweten-schappelijke onderzoek van maatschap-pelijke vraagstukken (onder anderemigratie, multiculturaliteit, levensbe-schouwelijke diversiteit, sociale uitslui-ting, gender, economische globalisering,milieuproblemen, bio-ethische kwes-ties) en op vraagstukken in verband metzingeving en humanisering. Men kanpraktijkervaring opdoen door een stagete volgen in een Centrum MoreleDienstverlening van de Unie VrijzinnigeVerenigingen, een ziekenhuis, een straf-inrichting… Samen met het opleidings-onderdeel praktische humanistiek vormtdit een goede voorbereiding op de func-tie van moreel consulent.

Studenten die een professioneel bache-lordiploma behaald hebben en de mas-teropleiding willen starten kunnen eenschakelprogramma volgen, zodat zemet dezelfde voorkennis als de acade-mische bachelors aan de opleiding kun-nen beginnen. Studenten die door eenvoltijdse baan (of een gelijkwaardigeactiviteit), niet aan de normale dagcol-leges kunnen deelnemen, kunnen hetbijzonder begeleidingsprogrammaWerken en Studeren volgen. Voorwerkstudenten wordt er ’s avonds en opzaterdag gedoceerd, de inhoudelijkeovereenkomst garandeert dat het diplo-ma helemaal gelijkwaardig is met datvan een dagstudent.

Meer infohttp://www.vub.ac.be. Voor vragen allerhande over inschrijven,inschrijvingsgelden, praktische modali-teiten bijzonder begeleidingsprogrammaen dergelijke kan je terecht bij InfopuntStudenten via tel. 02/629 20 10 [email protected].

Universitaire opleiding moreel consulent A

ctu

alit

eit



HEEL WAT BURGERS ZIJN BEKOMMERD OM HUN LEVENSEINDE EN WILLEN MET ZEKERHEID OP

VOORHAND EEN AANTAL ZAKEN GEREGELD HEBBEN. IEDEREEN HEEFT RECHT OP EEN MENSWAAR-

DIG LEVENSEINDE. IDEALITER WORDT MEN ALS PATIËNT IN DE MEDISCHE BESLUITVORMING

BETROKKEN EN MOET MEN ZIJN LOT ZO VEEL MOGELIJK ZELF KUNNEN BEPALEN. MAAR ZELFS ALS

HIJ NIET MEER BEWUST IS, KAN DE PATIËNT ZIJN BESLISSINGSRECHT UITOEFENEN DOOR VOORAF-

GAAND EEN AANTAL BEPALINGEN VAST TE LEGGEN. DIT KAN DANKZIJ DE PATIËNTENRECHTENWET,

DE WET BETREFFENDE DE PALLIATIEVE ZORG EN DE WET BETREFFENDE DE EUTHANASIE.

In juni 2008 verscheen hetLEIFblad. Deze brochure van hetLevens Einde Informatie Forum(LEIF) licht deze wetgeving prak-

tisch toe. Weinig mensen zijn metdeze wetten en mogelijkheden ver-trouwd. Men hoopt dat deze brochurehieromtrent enige duidelijkheid magbieden en/of kan helpen in hetmaken van belangrijke keuzes. Het isbelangrijk om stil te staan bij hetlevenseinde. Het LEIFblad is ookbedoeld voor mensen die momenteelmet het levenseinde geconfronteerdworden, als naaste, familielid, zorg-verlener of arts. De brochure kan zekerook als leidraad gebruikt worden omhet overleg tussen de patiënt (en/ofzijn/haar familie), de arts en hetbegeleidend team te vergemakkelij-ken. Tal van concrete vragen wordenbeantwoord en een trefwoordenlijstwerd toegevoegd aan de brochure.Het LEIFblad bevat voorbeelden vandocumenten en een lijst van nuttigeadressen, boeken en brochures.

De wet van 22 augustus 2002 betref-fende de rechten van de patiënt kentons de volgende rechten toe: recht opkwaliteitsvolle hulpverlening, recht opvrije keuze van de beroepsbeoefenaar,recht op informatie, recht op toestem-ming na informatie, rechten betreffen-de het patiëntendossier, recht op be -scherming van de persoonlijke levens-sfeer, recht om klacht neer te leggenbij de bevoegde ombudsdienst, rechtop pijnbestrijding en recht op verte-genwoordiging.Als patiënt moet je steeds toestem-ming geven voor elke behandeling. Jekan ook medische behandelingen wei-geren of laten stop zetten. Deze wen-sen kan je op papier zetten in een voor-afgaande wilsverklaring (ook negatie-

Wilsverklaringen bij het levenseinde

Franky Bussche

hoofd van dienst Studie en Onderzoek

Act

ual

itei

t




ve wilsverklaring genoemd) voor hetgeval je later niet meer in staat bentom je wil te uiten. Je kan een vertrou-wenspersoon aanduiden om medischeinformatie aan mee te delen. Deze kaneveneens het patiëntendossier inzienen een afschrift vragen. Je kan een ver-tegenwoordiger aanstellen die in jeplaats optreedt wanneer je zelf geenbeslissingen kan nemen. Deze voorafgaande wilsverklaring inza-ke de wet betreffende de rechten vande patiënt blijft onbeperkt geldig enkan niet worden geregistreerd op degemeente.

De wet betreffende de euthanasie van28 mei 2002 laat euthanasie toe mitshet respecteren van een aantal striktevoorwaarden. Bij de toepassing van dewet maakt men een onderscheid tus-sen euthanasie na een verzoek eneuthanasie na een voorafgaande wils-verklaring. Wanneer de patiënt nog instaat is om zelf bewust een vraag toteuthanasie te formuleren spreekt menvan een verzoek. Men stelt een wils-verklaring op voor het geval men laterniet meer in staat is zijn wil te uiten. Dewilsverklaring is vijf jaar geldig en vantoepassing wanneer men zich in eenonomkeerbare coma bevindt.In de wilsverklaring kan men één ofmeer meerderjarige vertrouwensper-sonen in volgorde van voorkeur aanwij-zen. De vertrouwenspersoon brengt debehandelende arts op de hoogte vande wil van de patiënt en wordt door dearts geconsulteerd tijdens de te vervul-len procedure.Het Koninklijk Besluit van 2 april 2003houdende vaststelling van de wijzewaarop de wilsverklaring inzake eutha-nasie wordt opgesteld, herbevestigd,herzien of ingetrokken, stelt een modelvan wilsverklaring voor.

Minister Laurette Onkelinx antwoorddeop de parlementaire vraag van volksver-tegenwoordiger Mia De Schamphelaere,dat bij de herbevestiging van de wils-verklaring inzake euthanasie een volle-dige nieuwe wilsverklaring dient te wor-den opgesteld volgens het model vanhet Koninklijk Besluit (parlementairevraag nr. 170 van 22 mei 2008).Sinds 1 september 2008 kan men zijnwilsverklaring inzake euthanasie laten

registreren bij de burgerlijke stand vanzijn gemeente. Dit werd mogelijk doorhet Koninklijk Besluit van 27 april 2007tot regeling van de wijze waarop dewilsverklaring inzake euthanasie wordtgeregistreerd en via de diensten vanhet Rijksregister aan de betrokken art-sen wordt meegedeeld. Het betreft eenfacultatieve registratieprocedure: eenwilsverklaring is met andere woordeneveneens geldig indien geen gebruik



wordt gemaakt van de beschrevenmogelijkheid tot registratie. De regis -tratie van de wilsverklaring gebeurtconform het model van het KoninklijkBesluit van 2 april 2003.

Op 10 september 2008 werd op dewebsite van de Federatie PalliatieveZorg Vlaanderen (www.palliatief.be)het document ‘Wilsverklaring inzakemijn gezondheidszorg en levenseinde’geplaatst. Het betreft een documentdat opgesteld werd door Manu Keirse,Marc Cosyns, Herman Nys en KrisSchutyser. In verband met dit docu-ment (versie op website 14 november2008) wensen we een aantal opmer-kingen te formuleren.Het gebruikte model van wilsverklaringinzake euthanasie blijkt niet volledigconform te zijn met het model voorzienin het Koninklijk Besluit van 2 april2003. Het document op de websitevoorziet bijvoorbeeld niet in de moge-lijkheid om een vertrouwenspersoonaan te duiden, zoals voorzien in de wetbetreffende de euthanasie. Menspreekt in het document alleen overhet aanduiden van een vertegenwoor-diger, wat kan volgens de wet betref-fende de rechten van de patiënt. Menspreekt ook niet over de mogelijkheidtot registratie op de burgerlijke standvan de gemeente van de wilsverklaringinzake euthanasie. In het documentvoorziet men extra dat er twee getui-gen moeten zijn wanneer men fysiekblijvend niet in staat is om zelf eenwilsverklaring op te stellen en teondertekenen. Dit is niet vereist bij hetopstellen van een negatieve wilsver-klaring inzake de rechten van depatiënt. In voorkomend geval kan deopstelling gebeuren in aanwezigheidvan de arts die het document meeondertekent, zonder dat dit vereist is.Bij de wilsverklaring inzake euthanasievoegt men een medisch attest toe.Wat de keuze van wijze van lijkbezor-ging, asbestemming en rituelen vande levensbeschouwing voor de uit-vaartplechtigheid betreft, wijst menook niet op de mogelijkheid tot regis -tratie ervan op de burgerlijke standvan de gemeente. Dit kan krachtenshet besluit van 24 februari 2006 van

de Vlaamse regering tot vaststellingvan de wijzen van lijkbezorging, deasbestemming en de rituelen van delevensbeschouwing voor de uitvaart-plechtigheid die kunnen opgenomenworden in de schriftelijke kennisge-ving van de laatste wilsbeschikking dieaan de ambtenaar van de burgerlijke

stand kan overgemaakt worden en deordonnantie van 29 november 2007tot vaststelling van de wijzen van lijk-bezorging, de asbestemming en derituelen van de levensbeschouwingvoor de uitvaartplechtigheid die kun-nen opgenomen worden in de laatstewilsbeschikking (Brussels Hoofd stede -lijk Gewest). Nochtans zijn vele bur-gers vragende partij om deze wilsbe-schikking alsook de wilsverklaringinzake euthanasie officieel te kunnenregistreren om zeker te zijn dat hun willater gerespecteerd zal worden.

Om conform de wet te handelen en omproblemen te vermijden bij de registra-tie van de wilsverklaring inzake eutha-nasie is het wenselijk het model vanwilsverklaring te gebruiken zoals voor-zien in het Koninklijk Besluit van 2 april2003, met onder andere de mogelijk-heid tot aanduiding van één of meer-dere vertrouwenspersonen. Dit docu-ment kan men downloaden van de

website van de Federale Overheids -dienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieuwww.health.fgov.be/euthanasie. Ditdocument kan men ook terugvinden inhet LEIFblad, dat ondertussen eentweede editie kreeg in het najaar 2008.Het LEIFblad kan men down loadenvan de website van LEIF www.leif.be.Het is ook verkrijgbaar in openbarebibliotheken en de Centra MoreleDienst ver lening van de Unie Vrij zin -nige Ver enig ingen. De adressen vande Centra Morele Dienstverlening kanmen vinden op het achterblad vandeze UVV-info of op de website vande Unie Vrijzinnige Verenigingenwww.uvv.be. Men kan er ook terechtvoor onder andere informatie betref-fende de wilsverklaringen, voormorele bijstand en vrijzinnige af -scheids plechtigheden.

Het is belangrijk dat mensen goedgeïnformeerd zijn, zodat ze hun eigenkeuzes kunnen maken en vastleggen.De wet betreffende de rechten van depatiënt, de wet betreffende de pallia-tieve zorg en de wet betreffende deeuthanasie bieden ons heel wat garan-ties om onze keuzemogelijkheden tij-dens ons leven en bij het levenseindete vrijwaren. De overheid voorziet demogelijkheid tot registratie van eenaantal wilsverklaringen. Het is dan ookbelangrijk voor ons allen om dit tedoen. Zo garandeert men het respectvan de autonomie van het individu.Bovendien zou het naar de toekomstwenselijk zijn om ook de mogelijkheidte bieden de negatieve wilsverklaringinzake de rechten van de patiënt telaten registreren bij de gemeente naaranalogie met de wilsverklaring inzakeeuthanasie.

Act

ual

itei

t


IEDER JAAR WORDT DE OPRICHTER VAN DE VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL (VUB) EN

UNIVERSITÉ LIBRE DE BRUXELLES (ULB), PIERRE-THÉODORE VERHAEGEN, HERDACHT.

DE STUDENTEN DOEN DIT DOOR MIDDEL VAN EEN STOET DOORHEEN DE BRUSSELSE BINNEN -

STAD. OP 20 NOVEMBER 2008 DEDEN ZE DIT VOOR DE 120STE KEER.

BIJ DEZE VIERING HOORT OOK EEN PLECHTIG MOMENT MET TOESPRAKEN, WAARVAN U

ER HIERONDER 3 KAN LEZEN.

sent prendre le dessus sur les problèmescommunautaires dans la presse, nousrestons et resterons toujours d’avis queles intérêts de la population doiventimpérativement passer au premier planet ne jamais s’évanouir. L’impassecommunautaire dans laquelle nousnous trouvons actuellement ne pourrajamais justifier l’absence de décision enmatière sociale au dépend des plusdémunis.

Mais revenons en maintenant à la causede notre présence ici, l’anniversaire del’université de Bruxelles. C’est avec plai-sir que nous vous donnons rendez vousau sablon pour continuer à festoyer, rire,chanter mais aussi remettre en questionle monde qui nous entoure…

Deze namiddag zullen alle Brusselsestudenten alvast hun best doen om deeconomie een steuntje in de rug tegeven door de consumptie van ettelijkeliters bier.Ik nodig hierbij iedereen hier aanweziguit om deze namiddag te komen ver-broederen met de Brusselse studenten.

Vive le geus!

Sarah Vrankenvoorzitter Brussels Studenten ge noot schap‘Geen taal, geen vrijheid’

BESTE AANWEZIGEN,

Het doet ons veel plezier hier vandaagter gelegenheid van de 120ste Saint-Vévoor u te mogen staan, als vertegen-woordigers van de studentengemeen-schap van de ULB en de VUB. Vandaag schuiven we alle rivaliteit, tus-sen Franstaligen en Nederlands taligen,opzij om samen het glas te heffen enons respect te tonen voor ThéodoreVerhaegen en het vrij onderzoek.

En effet nous sommes ici présents pourcélébrer le libre examen, principe fon-dateur de nos deux universités. Si lalibre pensée est au cœur de notre almamater, l’est elle aussi dans nos actesquotidiens? Peut-on considérer que lescercles étudiants sont réellement lesvecteurs d’esprit critique et des valeurschers à Théodore Verhaegen? Nousconstatons avec dépit que tel n’est pastoujours le cas et que la Saint-Vé setransforme en une grande fête large-ment abreuvée dénuée de tout sens. Ilest donc temps de redonner un sens àun folklore moins suivi et contesté parcertain ainsi que de redynamiser notreSaint-Vé. C’est dans ce sens que nousavons choisi un thème d’actualité ‘crisedes liquidité/(beurs)klimaatcrisis’.Nous espérons que par cet acte simplemais engagé, le folklore et les valeurs

que nous défendons pourront trouverun nouvel essor. Le but ultime étantévidemment d’entrainer une réflexioncritique sur le monde qui nous entourede la part des étudiants mais aussi ducorps académique.

Naast deze oproep naar de studenten toewillen wij ook de aandacht vragen vanhet stadsbestuur, de academische over-heid en de gemeenschap voor de velevooroordelen waartegen de Brusselse envooral vrijzinnige studenten moetenopboksen. Wij streven naar meer ver-draagzaamheid en hopen zo onze stu-dentikoze tradities, en de bijhorende fol -klore, waardig te laten verder leven.Om aan te tonen dat de student nietongevoelig is voor de huidige maat-schappelijke problemen, werd ook hetthema ‘crise de liquidité/crisis in het(beurs)klimaat‘ gekozen.Ook al lijkt het niet altijd zo: de studentis wel bezorgd over de gevolgen van dehuidige financiële crisis. Nog meer zijnwe ons terdege bewust van de impactvan een klimaatsverandering op onzelevenswijze en die van alle komendegeneraties.

Le carnaval politique de cette dernièreannée n’est cependant pas oublié par lacommunauté universitaire. Bien que lescrises économiques et climatiques puis-

120ste Saint-Vé

Act

ual

itei

t


PIERRE-THÉODORE VERHAEGEN



WAARDE RECTOREN, BESTE LEDEN EN SYMPATHISANTEN VAN

DE VRIJZINNIGE UNIVERSITAIRE GEMEEN-SCHAP,

Wat ik hier zeg, wordt misschien -hope-lijk- een beetje ophefmakend. Ik wiliedereen vooraf geruststellen: ik hebenkel de beste bedoelingen. Maar ikben jong en dartel, en durf vrijuit spre-ken. Een deugd, denk ik.Ik wil stilstaan bij een groot historischraadsel, bij een Grote Afwezigheid. Dechristelijke cultuur brokkelt al eeuwen-lang af en nooit heeft een collectiefzingevend alternatief wortel kunnenschieten. Een brede vrijdenkerscultuurmet eigen plaatsen en momenten,eigen gebruiken, een eigen poëzie - waarom bestaat het niet? Het ver-baast mij mateloos.Ik wil vandaag niet meer dan tweehypothesen in de zaal slingeren om dithistorische raadsel te proberen verhel-deren. Ik heb ze titeltjes gegeven:‘Puriteinse vrijheid’ en ‘Ondergrondsoponthoud’.

Puriteinse vrijheidOnder vrijzinnigen tref je regelmatigeen allergische reactie aan tegenceremonie, ritus of traditie, en datvanwege een populair maar puriteinsvrijheidsideaal. Het negatieve vrij-heidsconcept van John Stuart Millheeft een verbluffend ontvoogdendeffect gehad: daarvoor niets dan lof.Het luidt: ‘je bent vrij te doen wat jewil, zolang je er niemand anders meeschaadt’. “Over himself, the individualis sovereign.” Die ontvoogding bereik-te haar culminatiepunt veertig jaargeleden bij de culturele uitbarstingenrond mei ’68. Toen bleek dit morelekompas ook soms tilt te slaan, hoewelhet voor velen onduidelijk blijft waar-om - want het beginsel ‘doe wat je wilzonder een ander te schaden’ blijfttoch zo goed klinken.

Ik zie dit beginsel vier keer ontspo-ren. Het kan libertijns worden: men-sen doen wat ze willen zonder echtgoed na te gaan of ze er een andermee schaden. Het kan, paradoxaal,tegelijk puriteins uitdraaien: zelfstan-

Wat de verlichting heeft overschaduwd - pleidooi voor meer vuur(1)

120ste Saint-Vé

digheid wordt boven alles verhevenen er ontstaat een heilige schrik voordiepgaande participatie, voor elkconformisme – men zou erdoorontrouw aan zichzelf worden.(2) Hetbeginsel van Mill kan ook tot onver-schilligheid leiden: goed samenlevenwordt onder het mom van tolerantiegereduceerd tot hoe we elkaar vol-maakt met rust kunnen laten, hoewe zo min mogelijk met elkaarbegaan moeten zijn. Tot slot ligt hetmee aan de basis van de wijdver-spreide omgangsvormen van cynis-me en koketterie: alles moet bespotworden en iets serieus nemen, isflauw - toont een gebrek aan durf.Het zijn sociale tactieken: je laat jeniet kennen, je laat niet tot je door-dringen, alles blijft een spel, alleskan een grap worden. Niemand krijgtte weten wat er echt in je omgaat,nee: je houdt jezelf ondoorgrond-baar, ongebonden, ‘vrij’. Een meeroprechte omgang en diepgaande be -trokkenheid tussen mensen wordengeslachtofferd voor het behoud vandeze sacrale, puriteinse zelfstandig-heid.Deze valse vrijheden zijn al vaak door-prikt door onze grote schrijvers en filo-sofen, maar het negatieve vrijheidside-aal blijft diep verankerd in het alle-daagse leven van alleman. Ook de vrij-zinnigheid raakt hier niet uit het slop:veel van haar prille ceremonieën blij-ven kampen met een chronische half-slachtigheid en onbestemdheid, tel-kens zij van deze achterhaalde, puri-teinse invulling uitgaan. In de uitbouwvan onze gebruiken speelt nog deextreme tegenreactie vanuit een col-lectief katholieke trauma - iets wat ons,de nieuwe generatie, veel minder par-ten speelt. Kortom, we moeten ons afvragen: welkvrijheidsideaal zullen we in de vrijzin-nigheid huldigen en welke vrijheids-praktijken brengen we in de werkelijk-heid tot stand? Is het een vrijheid vanvrijblijvendheid of is het een vrijheidvan verwerkelijking? Een vrijheid vande afstandelijkheid of een vrijheid vande betrokkenheid? Met een boutade:een vrijheid van om het even of eenvrijheid van het goede leven?

Ondergronds oponthoudIk kom tot mijn tweede, bondigerhypothese. Wie zou de puriteinse schrikvoor ceremonie en ritus kunnenbezweren? Kort en bondig: sterke per-soonlijkheden. Onze filosofen, kunste-naars, verlichte politici - denkers, doe-ners, sprekers, scheppers. Wat blijktechter het historische geval te zijn: tal-rijke sterke persoonlijkheden hebbenervoor gekozen hun existentiële, esthe-tische en sociale verlangens naar cere-monie en symboliek in de verdokenvrijmetselarij te beleven. Fijn voor hen,maar ik maak deze denkoefening. Ineen wereld zonder of met een anderemeer open vrijmetselarij hadden die-zelfde personen misschien wel de vollebelofte van de verlichting kunnenwaarmaken: een breder, groter vrijden-kersgenootschap op de been brengen -een gemeenschap van miljoenen. Eenopen vrijdenkersinstituut waarin weons kleine leventje verweven met gro-tere gehelen zoals de mensheid, onzebiotoop planeet aarde, onze biologi-sche genesis, het kosmische uitspansel,de Grote Vragen. Niet dus. Fakkel -dragers van deze grotere droom gingtelkens ondergronds. In de Loges vande Lage Landen lopen nu debatten watde verregaande discretie –bij hunoprichting levensnoodzakelijk– anno2008 nog oplevert. Een boeiende dis-cussie.

Vernieuwen door te herbronnenTot zover mijn twee hypothesen. EenVrij Onderzoek, twee open vragen,neem ze voor wat ze waard zijn. Eénding staat vast: vernieuwing dringt zichop. De vrijzinnigheid leidt aan bloedar-moede: indien niet in de sterkte van degedachte, toch alleszins in de sterktevan het getal. Er is een duidelijketerugval in het aantal actieve jongevrijzinnig-humanisten. En wat zou ergebeuren als we zoals in Duitsland eenKirchensteuer zouden invoeren - tocheen progressief idee? Hoeveel Belgenzullen Unie Vrijzinnige Verenig ingen/Centre d’Action Laïque aanvinken ophun belastingsbrief? Wie weet zittenwe nu wel op een plateau van subsi-dies waarvan de basis stilletjes is weg-gesleten.

Act

ual

itei

t



Stel nu -opnieuw een hypothese- dat iker niet volledig naastzit. Wat staat onsdan te doen? Ten eerste: de conclusiedurven trekken dat onze grootste vij-and onze eigen onbestemdheid is. Tentweede, en dat is beter nieuws: inziendat ons groeipotentieel enorm is, ten-minste als we de strategische keuzemaken om met een weldoordachte,wijze, eigen identiteit naar buiten tetreden. Dan kan de vlam van het vrij-denken overslaan op twee omvangrijkegroepen: 1) de ‘zwevende kiezer’ opzingevend vlak en 2) de grote groep defacto vrijzinnigen die nu geen meer-waarde zien in een georganiseerd vrij-zinnig verenigingsleven, aangezien datin hun ogen weinig meer om het lijfheeft dan in groep intekenen op hetnegatieve vrijheidsideaal en presentgeven op losse evenementen, zoalslezingen, films, etentjes... - dewelkenet zo goed door dozijnen andere ver-enigingen en instellingen op de ‘cul-tuurmarkt’ worden aangeboden. Totslot: onderzoeken en beslissen hoe wehet verschil zullen maken, hoe we onzewervende eigenheid zullen opbouwen.En daarvoor schuif ik -sloganesk enschetsmatig- volgende ideeën naarvoren.

Een slogan: vernieuwen door te her-bronnen. De idee van ‘het goedeleven’, dat stamt uit de levenskunstfilo-sofie, kunnen we terug naar de voor-grond brengen - iets waartoe veelhedendaagse humanisten oproepen,zoals in onze contreien de Utrechtseprof. Joep Dohmen. Dit kunnen we rea-liseren door een betere balans te vin-den in onze vrijzinnige waardeschaal.De klemtoon moet meer liggen op deactieve waarden en kleurrijke inhou-den van de vrijzinnigheid, zoals dekracht en schoonheid die we putten uitonze wetenschappelijke wereldbeel-den, op onze inspirerende tradities uitde oudheid, renaissance, verlichting…en op onze grotere levenskunst opethisch, esthetisch, ja zelfs erotischvlak. Ik zie al te vaak gehamerd wor-den op onze passieve waarden, zoalsverdraagzaamheid en respect. Crucialewaarden, daar niet van, maar ze zeg-gen weinig over de levenscultuur van

vrijdenkers en zodoende prikkelen zeniet om de vrijzinnigheid verder te ont-dekken. Daarom moeten we een eigenidentiteit durven hebben - een vrijzin-nigheid met vorm, met vaart. Een pro-ject, een beweging. Een broedplaatsvoor diepgaande nieuwe cultuurvor-men, waarin we ons existentiëlelevensgevoel letterlijk ‘faciliteren’,gericht op inspirerende wijsheid entroostende schoonheid.

Een vrijdenkersinstituut, opgebouwduit concrete plaatsen en praktijken: kánhet, zonder een graad van dogmatismeen drammerigheid te zien binnenslui-pen? Ik meen van wel, en dat de tijdrijp is om enkele common wisdomsomtrent antidogmatisme op hun eigendogmatiek te onderzoeken. Sommige‘progressief correcte’ westerlingenraken zodanig in de knoop met hun -inbeginsel lovenswaardige- inclusieden-ken, dat ze zich er ongemakkelijk bijvoelen om zelf nog een uitgesprokeneigen cultuur uit te dragen. Het is deopdracht van de vrijzinnigheid ommensen die in deze wat tragikomische,stuurloze situatie zijn verzeild een heil-zame uitweg te bieden. Precies doorterug ongecomplexeerd een eigen cul-tuur uit te bouwen. En wat meer is: zo’nuitgesproken vrijzinnige cultuur lijkt meeen veel potenter instrument om voor-bij alle praatjes echt werk te makenvan een inclusieve interculturelesamen leving. Je kan op de vlakte blij-ven door diepgaande participatie temijden: dan doe je niets verkeerd,maar… dan doe je ook weinig goeds,én je maakt er je culturele leven eenpak schraler mee. Een gezonde eigen-heid hoeft echt niet zo argwanend wor-den bekeken. Het doet (velen, vaak)deugd. En ik vermoed dat geen onaar-dig aantal vrijzinnigen ook wel eenswat meer wil dan de vrijheid van vrij-blijvendheid.

Ik sprak vorig jaar met prof. Rik Pinxten,voorzitter van de Humanistisch-Vrij -zinnige Vereniging (HVV). Hij wil nietsliever dan een artistieke samenlevingen is niet vies van een atheïstische reli-giositeit. Hoewel ik reserves heb bijenkele van zijn pseudowetenschappe-

lijk aandoende uitlatingen, toch eeninteressante wending in de vrijzinnig-heid. Ik stel aan prof. Pinxten en ieder-een voor: werk maken van een echte,voldragen nieuwe vrijdenkerscultuur.Onder vrienden en ook in de VUB-struc-turen zijn we hiervoor enkele concreteprojecten aan het uittekenen, zoals deeventuele inrichting van een Centrumvoor Levenskunst aan de VUB. Met eenbeetje meeval beginnen we die mooieplannen binnenkort in geslaagde reali-saties om te zetten. U hoort nog vanons.

Ik sluit af op de enige gepaste manier:ik span Barack Obama voor mijn kar. Decynici zeggen dat het onmogelijk is omanno 2008 een tegelijk hechte enopen, tegelijk gevoelsmatige en nuch-tere filosofische gemeenschap in volornaat te doen floreren - mensen heb-ben er geen boodschap aan en zo’ngemeenschap zou gedoemd zijn defouten van het verleden te herhalen:bemoeizucht, bekeringsdrang, bekrom-penheid, valse trots. Ik ben geen fata-list. Ik geloof in de mogelijkheid vanechte verandering: een nieuwe vrij-heid, een voller leven - individueel enwereldwijd. En dat via onze vrijzinnig-heid. Allemaal samen: yes we can. Dank u.

Pieter Bontevoorzitter studiekring Vrij Onderzoek

Reacties zeer welkom op het forum van deEsplanade -‘trefpunt voor de vrijdenkende stu-dent’- op http://esplanade.vub.ac.be of [email protected].

Voetnoten(1) Dit is een wat uitgediepte versie van mijn speech

gegeven op de Verhaegen-herdenking. De empathi-sche lezer hoeft dus niet te vrezen dat ik de toe-hoorders heb gedwongen dit hele epistel te aanho-ren. U als lezer kan op elk moment doorbladeren,bijgevolg heb ik mij wat meer vrijheid gegund voorde lengte van dit opiniestuk. Maar laat dit u echtervooral niet ontraden om gebiologeerd door te lezentot aan het einde.

(2) Bovendien heb ik vorming tot zelfstandig denken van-uit dit beginsel -ook in de lessen zedenleer- soms zienomslaan in een oefenschool die de knepen leert hoeje jouw eigen mening zoal ónaantastbaar kan makenvoor rationeel of moreel argument. Een overmatigewaardering van ‘het eigen gedacht’ blust het vuurvoor kennis en wijsheid: gemakzucht en eigenwijs jem’en foutisme worden dan leidmotief.



EXCELLENTIES,WAARDE COLLEGA’S,DAMES EN HEREN,

Ik heb in mijn academische rede bij destart van het academiejaar een over-zicht gegeven van de uitdagingen enveranderingen waar universiteiten dedag van vandaag mee geconfronteerdworden. Niemand kan ontkennen dathet hoger onderwijs in Brussel hierbijin een specifieke situatie verkeert. Brussel mag dan wel minder Vlaamsworden, het blijft toch de stad dieBelgië bijeenhoudt. Het kosmopoliti-sche Brussels Hoofdstedelijk Gewest isde economische motor en het cementvan België. Het is ook de plek waar alleinstitutionele eindjes tot één groot klu-wen met elkaar verknoopt zijn. Brusselis de rijkste regio van het land enbehoort tot een van de meest welva-rende regio’s in Europa. Het is tevens dezetel van tal van internationale instel-lingen en de vijfde Europese zakenstad.

Dit veelzijdige Brussel is ook het voor-naamste wingewest voor het Brussels(hoger)onderwijs.

En toch stellen we vast dat Brussel, degrootste studentenstad van het land,steeds minder aantrekkingskracht uit-oefent op nieuwe studenten. Brussel isvoor veel jongeren geen referentiestadmeer om te studeren, te winkelen, cul-tuur te beleven, te sporten…Nauw overleg en samenwerking overde filosofische grenzen heen van alleBrusselse hogeronderwijsinstellingenzijn meer dan ooit noodzakelijk om hettij te keren. Alleen een sterk Brusselshogeronderwijsplatform zal erin slagenom onze gezamenlijke problemen dui-delijker en zonder dralen op de politie-ke agenda te krijgen.

Als het beleid echt wil dat het (Brussels)hoger onderwijs concurrentieel wordtmet het buitenland, dan moeten welogischerwijze meer buitenlandse stu-denten aantrekken. Een investering in een transregionaleuniversiteit in Brussel, waarbij de VrijeUniversiteit Brussel (eventueel insamenwerking met de Universiteit Gent)

en de Université Libre de Bruxelles (ULB)samenwerken in een internationaleUni versity of Brussels is voor elke ratio-neel denkende Vlaming, Waal of Belg hetideale vehikel, het unique selling point.

Al onze Engelstalige onderwijsactiviteitennaar buitenuit onder dezelfde vlag groe-peren zal onze internationale herken-baarheid verhogen. Dat laat ons toe beterinternationale contacten uit te bouwen,de communicatie te vereenvoudigen enhet maakt ons transparanter ten aanzienvan potentiële buitenlandse studenten.Nu presenteren we ons Engelstalig on -derwijsaanbod in verspreide slagorde:daarmee doen we ons te kort.

Spijtig genoeg is het in België echtervaak gemakkelijker om met het buiten-land samen te werken dan met deandere gewesten en gemeenschappen.En toch is een investering in een trans-regionale universiteit in Brussel, dehoofdstad van Europa, zeker te verant-woorden. De andere Europese landenbenijden ons omwille van Brussel,maar (en dit is misschien typischBelgisch), wij zien vaak de geweldigemogelijkheden van wat voor onze voe-ten ligt nauwelijks.

Let op, ik pleit hier niet voor de overhe-veling van het onderwijs naar hetBrussels Hoofdstedelijk Gewest, maarwel voor een sterke rol van de gemeen-schappen in Brussel. Maar dan moetVlaanderen zich minder verkramptopstellen en meertalig onderwijs in dehoofdstad een kans geven, inclusief inhet hoger onderwijs. Dit zou ook in hetonderwijs een duidelijke win-winsitua-tie betekenen, zowel voor de Frans -taligen, de Vlamingen, voor het BrusselsGewest en voor België zelf.

Monsieur le Président,Monsieur le Recteur,Chers amis de l’Université Libre deBruxelles,

Cette journée symbolique est une foisde nouveau un témoignage vivant denos liens solides, qui nous permettronsdemain encore de consolider la colla-boration entre nos deux institutions.

Soyez assurés de notre amitié et denotre ardent désir de coopération.

Nous voulons, Monsieur le Président etMonsieur le Recteur, Mesdames etMessieurs les représentants de l’ULB,vous remercier encore de l’aide quevous nous avez toujours apportée, etnous sommes persuadés que dansl’avenir le trait d’union entre nos deuxuniversités -qui est le Libre Examen- serenforcera encore, même si l’atmos-phère sur le terrain politique nous faitcroire l’inverse. Aujourd’hui je vousinvite de nouveau a créer, avec la VUB,the University of Brussels, un projet de2 universités, de 2 communautés.

Beste studenten,Beste oud-studenten,

Ik doe vandaag ook een oproep aan jul-lie. Blijf werk maken van de verdereuitbouw van onze universiteit tot eenculturele en sportieve ontmoetings-plaats in Brussel. De Vrije UniversiteitBrussel is zoveel meer dan alleen eenplek om te studeren. Ze geeft studen-ten en alumni ook een eigenzinnigelevensfilosofie mee, die zo kenmer-kend is voor onze studenten en alumni.Die gezamenlijke wijsheid en krachtheeft de Vrije Universiteit Brussel van-daag meer dan ooit nodig.

Ik wil dan ook, op deze symbolische dagvoor onze beide universiteiten, nog-maals klaar en duidelijk stellen: geefBrussel de kans die het verdient!

Paul De Knoprector Vrije Universiteit Brussel

Act

ual

itei

t 120ste Saint-Vé


Etienne Vermeersch’ brief aan Darwin

Bri

even

aan

Dar

win


Letter 12041Darwin, Charles to Fordyce, John - 7 May 1879

Down Beckenham, Kent. May 7th 1879Private

Dear Sir,

It seems to me absurd to doubt that a manmay be an ardent Theist & an evolutionist. -You are right about Kingsley. Asa Gray, theeminent botanist, is another case in point.-What my own views may be is a question of noconsequence to any one except myself. -But asyou ask, I may state that my judgment oftenfluctuates. Moreover whether a man deservesto be called a theist depends on the definitionof the term: which is much too large a subjectfor a note. In my most extreme fluctuations Ihave never been an atheist in the sense ofdenying the existence of a God.- I think thatgenerally (& more and more so as I grow older)but not always, that an agnostic would be themost correct description of my state of mind.

Dear Sir | Yours faithfullyCh. Darwin

Brief 12041Darwin, Charles aan John Fordyce - 7 Mei 1879

Down House te Beckenham, Kent. 7 Mei 1879Vertrouwelijk

Geachte heer,

Het lijkt me absurd eraan te twijfelen datiemand tegelijk een overtuigd theïst en een evo-lutionist kan zijn. -U heeft gelijk wat Kingsleybetreft. Asa Gray, de vooraanstaande botanist,is nog een dergelijk voorbeeld.- Welke positie ikzelf inneem, lijkt mij enkel van belang voor mij-zelf. -Maar aangezien U ernaar informeert,zal ik U toevertrouwen dat mijn oordeel vaakwijzigt. Of men iemand met recht en rede eentheïst mag noemen, hangt bovendien af vanwelke definitie men hanteert. Dat is op zich aleen te ruim onderwerp voor een brief. Zelfs inmijn meest extreme momenten ben ik nooit eenatheïst geweest, in de betekenis van iemand diehet bestaan van een God ontkent.- Ik denk datin het algemeen (en dit steeds meer naarmate ikouder word), doch niet altijd, de term agnost hetnauwst aansluit bij mijn manier van denken.

Hoogachtend,Ch. Darwin

IN 1859 PUBLICEERDE CHARLES DARWIN ZIJN OPHEFMAKENDE BOEK ON THE ORIGIN OF SPECIES. 150 JAAR LATER WIL DE UNIE

VRIJZINNIGE VERENIGINGEN, GEÏNSPIREERD DOOR HAAR VRIJZINNIG-HUMANISTISCH GEDACHTEGOED, DIT IN DE SCHIJNWERPERS PLAAT-

SEN. HET GEHELE JAAR 2009 DOOR KAN JE IN IEDERE UVV-INFO DE CORRESPONDENTIE TUSSEN DARWIN, AAN DE HAND VAN EEN

AANTAL BRIEVEN GESELECTEERD UIT ZIJN ENORME BRIEFWISSELINGSOEUVRE, EN HEDENDAAGSE SCHRIJVERS, WETENSCHAPPERS…

WE BEGINNEN DE REEKS MET VOLGENDE BRIEF VAN DARWIN EN HET ANTWOORD VAN PROF. DR. ETIENNE VERMEERSCH.



Waarde Charles Darwin,

Honderd vijftig jaar geleden verscheen uw boek On the Origin of Species, met die prachti-ge slotwoorden: “There is grandeur in this view of life, with its several powers, having beenoriginally breathed (by the Creator) into a few forms or into one; and that, whilst this planethas gone cycling on according to the fixed law of gravity, from so simple a beginning endlessforms most beautiful and most wonderful have been, and are being, evolved." In de eersteuitgave weliswaar ontbrak de uitdrukking “by the Creator”: die is er pas vanaf de tweedeuitgave in gekomen.

Indien u wat langer geleefd had, zou die slotzin allicht opnieuw in haar oorspronkelijkepracht hersteld zijn. En nog iets later zou u misschien een woord hebben toegevoegd: “intoa few forms or rather into one.” Maar die kleine aarzelingen getuigen van de grandioze moeddie er nodig was om dat boek te ontwerpen, te schrijven en, uiteindelijk, ook uit te geven.

Toen Newton zijn meesterwerk Philosophiae naturalis principia mathematica publiceerde, wasdit intellectueel een uitzonderlijke prestatie, maar, zonder ook maar enige afbreuk te doen aandiens genie, kan men er toch attent op maken dat de ommekeer tegenover het traditionelewereldbeeld reeds door Copernicus was ingezet en door Kepler tot een eerste voltooiinggebracht, terwijl de experimentele mechanica een aanloop kreeg bij Galilei. Op het algemeenwereldbeschouwelijke vlak betekende Newton, zeker in Engeland, geen fundamentele breuk;integendeel, de opvatting dat de wereld vergelijkbaar was met een samenhangend mechanis-me, dat uiteindelijk een Schepper als uurwerkmaker nodig had, werd er door versterkt. In uw geval daarentegen is het centrale verklaringsmechanisme, de natuurlijke selectie,volstrekt nieuw en bovendien vergt het een ongelooflijke massa feitelijke gegevens om hetplausibel te maken. Maar het belangrijkste is wel dat, dank zij dit mechanisme, voor heteerst complexe structuren een verklaring krijgen vanuit eenvoudige. Hierdoor wordt eeneeuwenoud basisidee, dat onze ingewikkelde wereld ondenkbaar is zonder een Schepper,van het voetstuk gehaald. Daarom ligt deze prestatie niet alleen op het intellectuele vlak opeen onvoorstelbaar hoog niveau, maar ze betekent ook algemeen wereldbeschouwelijk eenradicale ommekeer. Van nu af aan is het geloof in een Schepper weliswaar nog altijd moge-lijk, maar het verliest wel één van zijn meest centrale argumenten.We weten dat u de implicaties daarvan ten volle hebt ingezien: u hebt beseft dat het theïs-me in principe zijn evidentiekarakter kwijt was. Daarom verwees uw eerste uitgave nietnaar de Schepper. Daarom ook hebt u zich later een agnosticus genoemd.



Men kan zich afvragen waarom u, althans publiek, niet voor het atheïsme gekozen hebt. Datlijkt me volkomen begrijpelijk. Ten eerste is atheïsme slechts dan voor een solide rationeleargumentatie vatbaar wanneer men de ‘God’ die men afwijst eerst duidelijk heeft gedefini-eerd; en zo’n definitie is een opgave die men van u, naast uw immense levenswerk, niet koneisen. Bovendien wist u dat een zo radicale afwijzing van het christendom voor uw familieen in het bijzonder voor uw vrouw een heel pijnlijke ervaring zou zijn, en het was uw recht,na al het leed dat uw gezin reeds was overkomen, uw geliefden te sparen. En ten slottebetekende uw theorie over evolutie door natuurlijke selectie voor de maatschappij van uwtijd zo’n omwenteling, dat een verbinding met atheïsme de aandacht van de kerngedachtenzou hebben afgeleid.Nu, honderdvijftig jaar later, lijkt dit atheïsme, zeker als het betrekking heeft op de ‘God’ vande monotheïstische openbaringsgodsdiensten, nauwelijks te vermijden.Uw evolutietheorie heeft de naturalistische benadering van de werkelijkheid immers opbeslissende wijze bekrachtigd. Die benadering bestaat erin voor alle fenomenen en pro-cessen die zich in de werkelijkheid voordoen een wetenschappelijke verklaring te zoeken.Het eindstadium van dat streven zal bereikt zijn als we een overkoepelende theorie hebbendie toestaat de waarneembare feiten (waarvan de beschrijving zo uitvoerig mogelijk moetzijn) op een samenhangende wijze af te leiden. Het naturalisme beweert niet dat we dit sta-dium ooit zullen bereiken, maar weigert te aanvaarden dat er bepaalde fenomenen zijn diezich principieel aan zo’n benadering onttrekken. Meer bepaald verwerpt die houding een‘God of the gaps’ (een God die de gaten moet opvullen): een ‘God’ die men introduceertomdat, voorlopig, voor bepaalde feiten nog geen verklaring gevonden is. De God van hetcreationisme en van de ‘intelligent design’ zijn typische voorbeelden hiervan.We moeten echter vaststellen dat een aantal gelovige wetenschappers, die de ‘God of thegaps’ op het strikte gebied van de biologie afwijzen, toch van mening zijn dat er op hetniveau van de mens wel fenomenen zijn die geen naturalistische verklaring kunnen kennen.Die menen ze vooral op de terreinen van het ethische en het religieuze te vinden. In uw werk The descent of man hebt u, ook op het menselijke niveau, de aanloop tot striktwetenschappelijke, causale verklaringen gegeven. Voor u had de naturalistische benade-ring dus wel degelijk een algemeen karakter. Naast uw scherp intellect en uw tomelozewerkkracht beschikte u dus ook over de uitzonderlijke moed om de consequenties van uwdenken tot het uiterste door te voeren. U hebt dat aangedurfd ondanks de invloeden uit uwopvoeding en uw familiale en maatschappelijke omgeving, die voor een doorsnee mensonoverkomelijk zouden geweest zijn. In de geschiedenis van het denken staat u in datopzicht, samen met Spinoza, op een eenzame hoogte. Dit mocht, honderdvijftig jaar na Onthe Origin of Species wel eens gezegd worden.

Met alle waardering die u verdient,

Etienne Vermeerschprofessor emeritus

Bri

even

aan

Dar

win


‘N STUKJE SCHRIJVEN OVER M’N BEGELEIDINGSWERK ALS MOREEL CONSULENT WAS DE

VRAAG. EEN UITDAGING. VERSCHILLENDE CLIËNTEN PASSEREN DE REVUE IN M’N GEDACHTEN.

WAT BEWEEGT MENSEN OM OP GESPREK TE KOMEN? VELE THEMA’S KUNNEN AANLEIDING

ZIJN. WAT DAAR VAAK BIJ KOMT, IS ’N GEVOEL VAN ONVREDE. ONVREDE OM DE SITUATIE

WAARIN MEN ZIT, OM DE KLOOF TUSSEN HOE MEN HET ZOU WILLEN EN HOE HET IS.

Living Together Apart Maria is eenvrouw van 50, gehuwd met Frans, eenman die voor z’n werk veel in het bui-tenland verblijft. Hun huwelijk is eenhuwelijk van weekends geworden,waarin toenadering hoe langer hoezeldzamer wordt. Alcohol, overspel,zich afsluiten voor de ander: Frans enMaria leven hoe langer hoe meer naastmekaar, elk een eigen leven. Maria isdegene die hier mee komt. Allereerstom te zeggen hoe lastig het is en datze het zich zo niet gedroomd of voor-gesteld had: gehuwd zijn.

Ik wil het anders! Als mensen opgesprek komen, is het vaak omdat eriets in hun leven niet loopt zoals zedat zouden willen en hun pogingentot verandering tot nog toe niet suc-cesvol zijn. “Het gaat niet meer.” “Zokan het niet verder.” De manier waar-op mensen zich in een eerste gesprekuitspreken, klinkt vaak dringend entegelijk vaag: het loopt niet. Het zitvast. De verwachting om van mij eenoplossing, een uitweg te horen is tast-baar aanwezig. Maar we kunnen nietnaar uitwegen zoeken zolang we nietweten waar we zijn. Allereerst ben ikgeïnteresseerd om te horen waarover‘het’ gaat, wil ik ruimte scheppen omde ander op verhaal te laten komen.Aarzelend, met horten en stoten, ofgejaagd, als ’n sneltrein -ieder isanders- vertellen mensen meer. Doorte vertellen, wordt duidelijker waarhet om gaat. En dan volgt vaak deexpliciete vraag: “Wat moet ik hiermee?”

Zo is het, nu. Vraag is wat er nodig isom een situatie te veranderen. En danmeen ik allereerst: stilstaan. Stoppenen kijken. Verandering vraagt stilstaan,hoe paradoxaal dat ook mag klinken.

Tussenangst en verlangen

Doreen Coeckelbergh

moreel consulent CMD Ronse

Een

mo

reel

co

nsu

len

t ve

rtel

t...




Veranderen vraagt de bereidheid omstil te staan bij wat er is, om met aan-dacht te kijken naar wat er juistgebeurt in de wisselwerking met jeomgeving. Om onze verlangens te rea-liseren, hebben we immers anderennodig. Het schoentje wringt dus vaakdaar waar de wisselwerking met ande-ren niet soepel verloopt.

Frans en Maria leven in een patroon vanterugtrekken en zwijgen. Ze krijgen nietwat ze nodig hebben van mekaar; zegeven niet wat de ander nodig heeft. Zevragen niet wat ze nodig hebben vande ander; ze vragen niet wat de andernodig heeft. Het vragen houdt blijkbaareen te groot risico in. En vanuit eengemis kunnen ze ook niet meer geven.Het is goed om te onderzoeken wat erjuist gebeurt, want inderdaad, de bou-tade is gekend: ‘Als je doet wat je altijddeed, krijg je wat je altijd kreeg’. Duslaat ons eens kijken: hoe ga ik om metmijn verlangens? Hoe zoek ik ze te rea-liseren? En ook: hoe sta ik zelf mijn ver-langens in de weg? Want ook al weten we goed wat weanders willen, ons verlangen blijkt vaaktoch niet sterk genoeg om ons uit onzevertrouwde manier van doen te krij-gen. Zeer frustrerend. En bovendienvaak een aanleiding tot (zelf)veroorde-

ling. Mensen krijgen er kritiek voor ofzitten er zichzelf voor op de kop: “Maarals je weet wat te doen, waarom doe jehet dan niet?”, “Ik weet nochtans watik zou moeten doen…”

Tussen angst en verlangen Ik leerdede laatste jaren dat we ons bewegen inhet spanningsveld tussen angst en ver-

langen. Ons gedrag is steeds het op datmoment best mogelijke compromis tus-sen onze verlangens en onze angsten.Een manier van kijken die mildheid metzich meebrengt en uitnodigt om beidete exploreren. Je angst niet veroorde-len, maar nieuwsgierig onderzoeken:waar ben je bang voor? Wat riskeer jewanneer je het anders zou doen? Watbescherm je? En het verlangen helder-der in beeld krijgen: mocht je kunnentoveren, hoe zou het er dan uit zien?Wat droom je? Hoe stel je je dit voor?Inderdaad: bedoeling is het verlangengroter te maken en de angsten te min-deren, een proces dat z’n tijd vraagt.

Zo ging ook Maria over en weer tussenhaar angsten en verlangens. “Ik wilFrans aanspreken, maar ik ben bangdat hij me zal negeren.” Haar hoop opverbetering in de relatie, haar verlan-gen naar klaarheid omtrent hun relatie,

deed Maria toch ‘haar ding’ zeggen. Zevoelde er zich opgelucht en fier om:het vermijdende zwijgen werd door-broken. Haar angst werd echter welbewaarheid: Frans reageerde stilzwij-gend op Maria’s aanzetten, wat haaronzeker én kwaad maakte. Zichzelf invraag stellend: “Mocht ik een goedevrouw zijn, zou m’n man toch niet

vreemdgaan, het ligt aan mij.”, “Ik hebgefaald als vrouw.” En anderzijds: “Ikkom zelf tekort in m’n relatie.”, “Ik ver-dien meer.”, “Ik wil hier uit.”Ze ging lange tijd over en weer. En tel-kens werd het verlangen groter en ver-loren de oordelen en angsten meer enmeer aan kracht. Ze kreeg van zichzelfgaandeweg meer vrijheid om te voelenwat zij zelf nodig had en dit ook te rea-liseren. Ten slotte had Maria het nodigom uit de relatie te stappen. Met pijn.Met kwaadheid en verdriet. Maar ookmet eigenwaarde en fierheid. Metkracht.

Wellicht komt het hierop aan: klaarheidkrijgen, vrijheid verwerven, keuzesmaken en daadkracht.Het ontroert mij steeds weer omgetuige te mogen zijn van zo’n stillemaar fundamentele veranderingspro-cessen.

Een

mo

reel

co

nsu

len

t ve

rtel

t...


OP 1 EN 2 NOVEMBER 2008 GING DE JAARLIJKSE CONFERENTIE ROND HUMANISTISCHE

CEREMONIES DOOR IN WARWICKSHIRE, ENGELAND. ZOALS REEDS EEN AANTAL JAAR TRA-

DITIE IS, WAREN OOK WIJ ALS VRIJZINNIG HUMANISTEN UIT BELGIË WEER VERTEGENWOOR-

DIGD. DIT JAAR WAREN AANWEZIG: FREDDY BOEYKENS, HOOFD VAN DIENST ANTWERPEN;

WENDY SERRARIS, MOREEL CONSULENT CMD MECHELEN; RAFIKE YILMAZ, MOREEL CON-

SULENT PCMD BRUSSEL; YVES MAES, MOREEL CONSULENT CMD ROESELARE EN ELINE

DHAENENS, MOREEL CONSULENT CMD ZOTTEGEM. ER WAS OOK EEN DELEGATIE UIT

IERLAND EN ÉÉN UIT SCHOTLAND AANWEZIG.

Voor de tweede keer op rij gingdeze conferentie door in hetWalton Hall Hotel, in Welles -

bourne, Warwickshire, een prachtigdomein met een zeer mooi hotel. Ditjaar was het thema: ‘Working together,next steps’. Na de lunch zaterdagmid-dag kregen we bij de openingsspee-ches dan ook meteen een antwoord opde vraag: ‘Waar staan we nu? En waarwillen we heen?’ Tana Wollen, diesinds ongeveer een half jaar de coördi-natie van de vele vrijwilligers op zichneemt, is duidelijk zeer gemotiveerd,en zij bracht een krachtige boodschap:ze wil vooruit en is er ook van over-tuigd dat dit zal lukken. Via grafiekenwist Toby Lowe ons ervan te overtuigendat de ‘way up’ reeds begonnen is enverder zal doorzetten. Meteen daarnakregen we een zeer geanimeerde uit-eenzetting van Alan Richardson, dieons uitleg gaf over hoe het er inSchotland voorstaat. Zij hebben, in ver-gelijking met Engeland, zeer veel vra-gen naar humanistische plechtigheden.Daarna begonnen de workshops.Zaterdagmiddag waren er drie en zon-dagmorgen nog één, van elk vijftigminuten. Zo kon je deelnemen aan eenworkshop over uitvaarten die je omwat voor reden dan ook als moeilijkervaart: omdat de overledene ofdoodsoorzaak je om één of anderereden moeilijk valt, omdat er spannin-gen zijn tussen familieleden… Er warenook workshops rond stemplaatsing,schrijven van teksten en dergelijke. Deleukste was misschien wel ‘Going for asong’, een workshop waarbij we zelfmochten zingen. Op de tonen van eenaantal bekende hymnen was tekst voorvrijzinnige plechtigheden gezet. Ditmoet tegemoetkomen aan de vraagdie men bij het organiseren van eenhumanistische plechtigheid blijkbaar

Inte

rnat

ion

aal


Humanist CeremoniesAnnual Conference

2008Wendy Serraris

moreel consulent CMD Mechelen

UVV-vertegenwoordigers: Yves Maes, Rafike Yilmaz, Freddy Boeykens, Eline Dhaenens en Wendy Serraris.



regelmatig krijgt, namelijk om er eenhymne in op te nemen. We kregen ophet einde ook allemaal een cd’tje meemet verschillende humanistische liede-ren die je bij humanistische plechtighe-

den kan gebruiken. Wat opviel bij alleworkshops was de efficiëntie waarmeeze allemaal verliepen. Er werd geen tijdverspilt aan nodeloos gekeuvel of ein-deloos gediscussieer. Nee, telkens

waren er korte besprekingen van deonderwerpen in kleine groepjes, waar-na alles plenair werd samengevat. Entelkens opnieuw kwamen er zeer waar-de volle ideeën uit de bus. De Brittenhebben duidelijk een zeer hoog beeldvan de Belgische vrijzinnig humanisten.In elke workshop werd naar onzeideeën gevraagd, was men zeer be -nieuwd hoe wij de dingen aanpakken.Omdat wij gesubsidieerd worden, en zijniet, gaan ze er van uit dat bij ons allesveel professioneler verloopt, dat wijvoor vele van hun problemen reedseen pasklare oplossing hebben. Tochwas er, in tegenstelling tot wat zij somsschenen te denken, ook voor ons heelwat interessante informatie te rapen.De workshops die ik hierboven reedsvermelde, waren ook voor ons zeernuttig. En vooral hun attitude werkte inelk geval zeer stimulerend. Het feit datzij hun hele werking zelf moetenbekostigen en met vrijwilligers moetenwerken, zorgt bij hen dan voor eenenorme strijdlust, die absoluut bewon-derenswaardig is. Je merkte dit verschilin benadering ook soms aan de onder-werpen van de workshops. Zo was ereentje die ging over hoe je je marke-ting kan verbeteren of hoe je met com-petitie kan omgaan. Want dat de Britsehumanisten nog vaak het gevoel heb-ben dat ze in competitie leven met bij-voorbeeld religies, dat was toch ookwel vaak duidelijk. Zo noemde PollyToynbee, de president van de BritishHumanist Association, in haar slot-speech de BHA letterlijk ‘anti-religious’.Dit is toch wel in tegenstelling met deBelgische vrijzinnig humanisten, dieproberen in onderling respect met deverschillende levensbeschouwingensamen te werken. Na deze slotspeechkonden we terug huiswaarts keren methet idee dat we een zeer vruchtbaarweekend achter de rug hadden, waarinwe heel wat waardevolle ideeën had-den opgedaan en wat misschien nogbelangrijker is, dat we een paar heelmooie en boeiende mensen haddenontmoet, in de workshops en tijdensde vele ontmoetingsmomenten tussen-door. En is het ook daar niet waar hetom draait binnen het humanisme: ont-moetingen van mens tot mens.

Inte

rnat

ion

aal

Vrij-o n -zinnig Jenoff Van HulleNOCharles Darwin binnenkort misschien heilig verklaard

De man had het zelf nooit voor mogelijk geacht: als

atheïst in de kist en als voorwerp van religieuze devo-

tie opgestaan uit de doden. We hebben het over

Charles Darwin. In Dayton ontdekten mensen de

mysterieuze afbeelding van een 19de-eeuwse

figuur met hoog voorhoofd en lange baard.

Sindsdien stromen duizenden pelgrims er samen

om de plek te onderwerpen aan empirisch onder-

zoek en vast te stellen dat de auteur van On The

Origin Of Species onder de mensen is neergedaald ter

verkondiging van de heilige Wetenschappelijke Methode.

BRON: WWW.THEONION.COM (EVOLUTIONISTS FLOCK TO DARWIN-SHAPED WALL STAIN)


Kru

isw

oo

rdra

adse

l 1


A N T W O O R D :

© Puzzelland.com

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Vijf winnaars krijgen elk een verrassingspakket.

Hoe maakt u kans?Vul snel het kruiswoordraadsel in en stuur het sleutelwoord vóór 28 januari 2009 naar de UnieVrijzinnige Verenigingen, Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe of fax hetdoor op nummer 02/735 81 66. U kan het ook via e-mail aan ons bezorgen: [email protected]. Metevenwel vermelding van ‘oplossing kruiswoordraadsel’ en persoonlijke gegevens.

De oplossing verschijnt samen met de namen van de vijf winnaars in het volgende nummer.

VOORNAAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

NAAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

GEBOORTEDATUM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . M V

ADRES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Oplossing vorig nummerHet sleutelwoord dat we zochten was WILSBESCHIKKING

Winnaars vorig nummer:

Uit de juiste inzendingen kwamen volgendevijf winnaars uit de bus:

Maddens Mia uit Pittem

Platt Valrie uit Noville

Van der Beken Davy uit Meise

Hublé Elisabeth uit Gent

Bottu Alain uit Dudzele-Brugge

Zij kregen elk een verrassingspakket.

❏ ❏


IEDERE JONGERE KENT DE TV-ZENDER KETNET. VOLGENS ONDERZOEK BLIJKT NU OOK

DAT DE SITE VAN KETNET DÉ POPULAIRSTE IS ONDER KINDEREN EN JONGEREN.

WE NAMEN EEN KIJKJE… De site is heel dynamisch enstaat vol kleurrijke figuren,waaronder Ketnet-presen-tatoren, en voorwerpen.Wan neer je met de muis

over de figuurtjes gaat, bewegen,vliegen of draaien ze. Het ziet er alle-maal tof, overzichtelijk en aantrekke-lijk uit. Wanneer de boxen van jecomputer aanstaan, wordt je al met-een verwelkomd door de muziek vanradioketnet.Duidelijk is meteen dat de site ge ty-peerd wordt door interactiviteit.

Kijk!

We kozen een filmpje En daarmeebasta!: bloopers! (8) toegevoegd op 13november 2008. We zien grappigestukjes, waaruit blijkt dat de opnamesvan een programma niet altijd van eenleien dakje lopen. Je kan zelf beoorde-len of je het een leuk filmpje vond ofniet. Smaakte het naar meer, dan kanje via de trefwoorden soortgelijke film-pjes vinden.Duidelijk is dat alle filmpjes op de éénof andere manier gelinkt zijn aan deprogramma’s op de tv-zender Ketnet.De filmpjes bieden je dus nog meerkijkplezier, op het tijdstip dat je zelf wil.

Luister!

Je kan je favoriete nummer opgeven,zodat het vroeg of laat op de radioket-net te horen zal zijn. Je kan, na de toe-stemming gevraagd te hebben aan eenvan je ouders, bellen naar het ant-woordapparaat van de radioketnet: jekan een mop vertellen, je mening ver-kondigen over een bepaald onderwerpof een grote luide boer laten. Ennatuurlijk kan je gewoon luisteren naarde radioketnet zelf.

Ketnet.be: interactief en tof!Waar oude en nieuwe media

elkaar vindenSonny Van de Steene


Jon

ger

en &

Cu

ltu

ur




Speel!

Uit de vele spelletjes die aangebodenworden, kozen we iets waar Ketnetsnaam (voor een stuk) in terug kwam:Ketris. Je krijgt uitleg over welke toetsenwelke beweging veroorzaken. Allemaalheel duidelijk en toegankelijk dus. Ketrisblijkt, zoals de naam al deed vermoe-den, te verwijzen naar het oeroudecomputerspelletje Tetris, dat iedereenondertussen kent via het tv-programmaBlokken. Je krijgt punten met iedere lijndie je met blokjes vult en wanneer je ergenoeg hebt, ga je over naar een vol-gend niveau. De blokjes komen sneller,waardoor de moeilijkheidsgraad stijgt.Bij Ketris speelt ruimtelijk inzicht enmotoriek een centrale rol. Omdat we ditspel al kenden, moesten we wel nogeen ander kiezen – wat natuurlijk ookiets zegt over hoe leuk het is om despelletjes te spelen.

Het werd Tornado. Opnieuw krijg je eenkort, maar krachtige en accurate uitleg.Het doel van Tornado is dat je zoveelmogelijk bolletjes van jouw kleur, welkeeen rad in het begin van het spel voorjou koos, aanklikt. Wanneer je een bol-letje met de foute kleur aanklikt, is hetgedaan. Het vergt een ongelofelijkeconcentratie, daar alle bolletjes die jemoet aanklikken ongelofelijk vlug voor-bij flitsen. Besluit: ofwel geniet je ervanofwel wordt je zo zenuwachtig dat jebeter een ander spel kan kiezen. Engelukkig zijn er nog in overvloed te vin-den op Ketnet.be…

Verder…

Verder kan je je inschrijven via een kan-didaatstellingsformulier voor allerhandeprogramma’s die getoond of zullen uitge-zonden worden op de tv-zender Ketnet.Vergeet hierbij natuurlijk niet dat het je

ouders zijn die je waarschijnlijk naar destudio zullen brengen. Vraag het hen danook, voordat je je inschrijft, zeker…

Er zijn ook nog wedstrijden te spelenwaar je toffe prijzen mee kan winnen.Er is een plakboek. Je vindt ook alle infoover de Ketnetband. En er is, wat kan jeanders verwachten, een handige tv-programmagids van Ketnet. Kortom eris een heleboel te doen op Ketnet.be.De site is meer dan een kijkje waard alsje zin hebt in entertainment.

Veilig internet

Via de link ‘Veilig internet’ onderaan desite, vind je tips om zo veilig mogelijkte surfen op de site. Vergeet niet hiereens naar te kijken.

Wil je het allemaal ontdekken, surf dannaar www.ketnet.be


BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWESTPCMD BrusselStalingradlaan 18-20 - 1000 BrusselT 02 242 36 02 - F 02 242 56 [email protected]

PROVINCIE ANTWERPENPCMD AntwerpenJan Van Rijswijcklaan 96 - 2018 AntwerpenT 03 259 10 80 - F 03 259 10 [email protected]

Provinciale Centra Morele DienstverleningPROVINCIE LIMBURG

PCMD Hasselt A. Rodenbachstraat 18 - 3500 HasseltT 011 21 06 54 - F 011 23 55 [email protected]

PROVINCIE OOST-VLAANDERENPCMD GentSint-Antoniuskaai 2 - 9000 GentT 09 233 52 26 - F 09 233 74 [email protected]

PROVINCIE VLAAMS-BRABANTPCMD LeuvenBrusselsestraat 78 - 3000 LeuvenT 016 23 56 35 - F 016 20 75 [email protected]

PROVINCIE WEST-VLAANDERENPCMD BruggeJeruzalemstraat 51 - 8000 BruggeT 050 33 59 75 - F 050 34 51 [email protected]

BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWESTCMD JetteJetse laan 362 - 1090 JetteT 02 513 16 [email protected]

PROVINCIE ANTWERPENCMD AntwerpenBreughelstraat 60 - 2018 AntwerpenT 03 227 47 [email protected]

CMD HerentalsLantaarnpad 20 - 2200 HerentalsT 014 85 92 90 - F 014 85 44 [email protected]

CMD Mechelen O.-L.-Vrouwestraat 29 - 2800 MechelenT 015 45 02 25 - F 015 43 55 [email protected]

CMD Turnhout Begijnenstraat 53 - 2300 TurnhoutT 014 42 75 31 - F 014 42 54 [email protected]

PROVINCIE ANTWERPENAMD LierAntwerpsestraat 148 (1ste verdieping)2500 LierT 03 488 03 33 - F 03 488 03 [email protected]

AMD MolLaar 2 bus 3a2400 MolT 014 31 34 24 - F 014 31 34 [email protected]

PROVINCIE LIMBURGAMD BilzenKlokkestraat 4 bus 13740 BilzenT 089 30 95 60 - F 089 56 57 [email protected]

AMD LeopoldsburgKoningstraat 49/gelijkvloers3970 LeopoldsburgT 011 51 62 00 - F 011 51 62 [email protected]

AMD Sint-TruidenKazernestraat 10/0013800 Sint-TruidenT 011 88 41 17 - F 011 31 26 [email protected]

Centra Morele Dienstverlening

Antennes Morele Dienstverlening

UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN v.z.w.

PROVINCIE LIMBURGCMD GenkBochtlaan 16 bus 6 - 3600 GenkT 089 51 80 40 - F 089 51 80 [email protected]

CMD Maasland Pauwengraaf 63 - 3630 MaasmechelenT 089 77 74 21 - F 089 77 74 [email protected]

CMD TongerenVlasmarkt 11 - 3700 TongerenT 012 45 91 30 - F 012 45 91 [email protected]

PROVINCIE OOST-VLAANDERENCMD Aalst Koolstraat 80-82 - 9300 AalstT 053 77 54 44 - F 053 77 97 [email protected]

CMD RonseZuidstraat 13 - 9600 RonseT 055 21 49 69 - F 055 21 66 [email protected]

CMD Sint-NiklaasAnkerstraat 96 - 9100 Sint-NiklaasT 03 777 20 87 - F 03 777 31 [email protected]

CMD ZottegemKastanjelaan 73 - 9620 ZottegemT 09 326 85 70 - F 09 326 85 [email protected]

PROVINCIE VLAAMS-BRABANTCMD HalleMolenborre 28/02 - 1500 HalleT 02 383 10 50 - F 02 383 10 [email protected]

CMD TienenBeauduinstraat 42 - 3300 TienenT 016 81 86 70 - F 016 82 40 [email protected]

CMD VilvoordeVlaanderenstraat 69 - 1800 VilvoordeT 02 253 78 54 - F 02 253 57 [email protected]

PROVINCIE WEST-VLAANDERENCMD IeperKorte Torhoutstraat 4 - 8900 IeperT 057 23 06 30 - F 057 23 06 [email protected]

CMD KortrijkOverleiestraat 15A - 8500 KortrijkT 056 25 27 51 - F 056 25 27 [email protected]

CMD RoeselareGodshuislaan 94 - 8800 RoeselareT 051 26 28 20 - F 051 26 28 26 [email protected]

FEDERAAL SECRETARIAATBrand Whitlocklaan 87 1200 Sint-Lambrechts-WoluweT 02 |735 81 92 - F 02 |735 81 [email protected]

www.uvv.beUnie Vrijzinnige Verenigingen


Sociale Media QUADRI:Opmaak 1 · ¬ Moreel consulenten en leerkrachten niet-confessionele zedenleer...

Documents

Transcript of Sociale Media QUADRI:Opmaak 1 · ¬ Moreel consulenten en leerkrachten niet-confessionele zedenleer...