Siyasal Sistemler, Hükümet

Sistemleri-2

Geçen Haftanın Özeti Siyasal sistem- hükümet sistemi

Yasama Yürütme Yargı organları

Platon‟a göre yönetim sistemleri

Aristo‟ya göre yönetim sistemleri

MonarĢi, Aristokrasi, Diktatörlük, OligarĢi, Timokrasi, Demokrasi, Tiranlık

Cumhuriyet-Demokrasi

Anayasa tanım ve türleri

Liberal Demokrasiler

Parlamenter Sistem

BaĢkanlık Sistemi

Yarı BaĢkanlık Sistemi

TOTALİTER SİSTEMLER

Komünist devrim beklendiği gibi Ġngiltere vb. sanayi

toplumlarında değil köylülüğün baskın olduğu Rusya‟da

olması Lenin‟in tezlerinin ön plana çıkmasını sağlamıĢtır.

Marksizme hem kuramsal hem de pratik açıdan en önemli

katkıV.I. Lenin‟den gelmiĢtir.

Ġdeoloji kavramına olumsuz bir anlam yükleyen ve parti

kavramına önem vermeyen Marks‟ın aksine kitlelerde sınıf

bilincinin oluĢturulması için ideolojiye önem veriyor.

TOTALİTER SİSTEMLER

Ayrıca toplum üzerinde ideolojik hegemonya kurabilmek

için Komünist Partinin hayati bir rol oynayacağını

belirtiyor.

Tarihsel olarak Marks‟ın tezlerine Lenin‟in eklemeleri ve

Stalin‟in SSCB‟yi Marksist-Leninist olarak isimlendirmesi

Diğer taraftan Mao Zedong öncülüğünde

gerçekleĢtirilen Çin Komünist Devrimi ise devrimin

“milli” yönüne vurgu yapan Maoist bir model ortaya

koymuĢtur.

TOTALİTER SİSTEMLER Teorik Boyuttan Uygulamaya: Komünist Sitemler Terminoloji Sorunu: Proletarya diktatörlüğü, sosyalizm,

komünizm??? Tezlerin aksine ne SSCB, ne Küba, ne de Çin de devrim sonrası

devlet tüm yapı ve kurumlarıyla sona ermedi. Bundan dolayıhiçbiri kendini komünist olarak tanımlamadı. Sosyalist dedi.

Marks‟ın tezleri. Toplum ekonomik iliĢkiler üzerine. Alt-yapıüst yapıyı oluĢturur.

Devlet egemen sınıfların çıkarına hizmet eder. Devlet modelleri: ilkel komünal toplum, kölelik, feodalite,

kapitalizm, ayrıca Asya tipi üretim iliĢkileri Devlet egemen sınıfların oluĢturduğu bir aygıt olduğundan son

tahlilde amaç onu ortadan aldırmaktır.

TOTALİTER SİSTEMLER Teorik Boyuttan Uygulamaya: Komünist Sitemler

Resmi ideolojiye sahiptirler. Bu da Marksizm'dir. Pek çok ülke buna Leninizm‟i de eklemiĢ. Kuramı pratiğe yansıttığı için.

Marx kendi tezlerinin ideoloji olarak isimlendirmesine karĢı çıkmıĢtır. Ġdeoloji olarak çıkması ölümünden sonra olmuĢtur.

Liberal demokrasilerdeki eĢitlik, özgürlük gibi terimleri barındırır. Ama uygulama farklılaĢır. Biçimsel olmakla suçlar.

Ekonomi tamamen devlet kontrolünde. Özel mülkiyet büyük ölçüde kaldırılmıĢ. Kollektif mülkiyet. EĢitlik bu sayede olacak

Merkezi planlama. Serbest piyasa yerine kumanda ekonomisi.

Komünist parti tarafından yönetim. Tek parti.

Tüm siyasi güç bu partide toplanmıĢ. BaĢka oluĢuma izin yok.

Tüm yurttaĢlar için partiye bağlılık esas. Sıkı bir örgütlenme. Ġdeolojik eğitim esas. Merkeziyetçi bir yapı.

TOTALİTER SİSTEMLER Teorik Boyuttan Uygulamaya: Komünist Sitemler

Marks devrimini iĢçi sınıfı tarafından gerçekleĢeceğini savunur.

Parti vb. herhangi bir yapıya önem vermez.

Lenin güçlü burjuva karĢısında iĢçi sınıfının baĢarılı olabilmesi için

örgütlü bir yapının gerekliliğine vurgu yapar; bu örgüt Komünist

parti‟dir.

Parti çatısı altında aydınların yönetim ve yönlendirmesiyle

devrimin gerçekleĢeceğini savunduğundan Lenin kısman elitist

olarak değerlendirilir.

Parti yaklaĢımı daha sonra gelen pek çok Marksist düĢünür ve

yönetici tarafından da benimsenir.

TOTALİTER SİSTEMLER Teorik Boyuttan Uygulamaya: Komünist Sitemler

Komünist partiler son derece sıkı bir örgütlenme modeli

gösterirler.

Yapılanmanın temelini hücre sistemi oluĢturur. Küçük gruplardan

oluĢan bu sistemlerde doktriner eğitime büyük önem verilir.

Sistemin ve doğal olarak komünist partinin resmi ideolojisi

doğrultusunda ideolojik eğitimler verilerek üyeler hem eğitilir

hem de motive edilir.

Sadece ekonomik eğil yönetim olarak da oldukça merkeziyetçi bir

yapı vardır. Yerel birimlerin yöneticileri parti genel merkezinden

atanır ve inisiyatif kullanmalarına genelde izin verilmez

Hem merkeziyetçi hem demokratik nasıl olacak???

TOTALİTER SİSTEMLER Teorik Boyuttan Uygulamaya: Komünist Sitemler

SSCB‟de en alt hücre birimlerinden oluĢan yönetim biriminin

baĢında Parti kongresi ve Polit büro ve Sekreteri vardı

SSCB parlamentosu Yüksek Sovyet (danıĢma kurulu) olarak

adlandırılmaktaydı

Yüksek Sovyet: Uluslar Sovyeti ve Birlik Sovyeti olmak üzere ikiye

ayrılıyordu.

Merkezi tek liste seçim sistemi

Yılda iki kez birer hafta toplanıyordu Yüksek Sovyet. Diğer

zamanlar parlamentonun daraltılmıĢ hali Prezidyum yetkiliydi

Bakanlar kurulu yürütme.

TOTALİTER SİSTEMLER Teorik Boyuttan Uygulamaya: Komünist Sitemler

Günümüz en güçlü komünist ülkesi Çin

Ülke aynı zamanda en fazla yabancı sermaye çekmesiyle devlet

kapitalizmi ile sosyalizmi birleĢtiren ilginç bir örnektir.

En etkin kurum Komünist parti. Devlet baĢkanı ÇKP Genel

sekreteri

Parlemento olarak Ulusal halk meclisi

Kabine Devlet iĢleri kurulu

Demokrasi, özgürlük, insan hakları gibi değerler açısından oldukça

gerilerdedir.

TOTALİTER SİSTEMLER Günümüzde örnekleri olmamakla beraber Nasyonal Sosyalist

Rejimler (Nazizm) ve FaĢist rejimlerde totaliter rejim örnekleri

olarak karĢımıza çıkmaktadır.

Totaliter rejimlerde uygulanan baskı ile toplumsal bir dönüĢüm

amaçlanmaktadır.

Totaliter yönetimlerin bir resmi ideolojisi vardır ve topluma bu

ideoloji ve değerler sistemi aĢılanmaya çalıĢılır.

OTORİTER SİSTEMLER

Otoriter rejimlerin ideolojileri yoktur

Hiçbir rejim kendine otoriter demez

Otoriter uygulamalar belirli bir kılıf (ideoloji veya dini

referans) altında yapılır

Demokratik olduğunu bile savunabilir (Saddam, Kaddafi)

Patolojik bir durumdur. Semptomları her siyasi sitemde farklı

görülür

Dolayısıyla nasıl olmaları gerektiğinde çok halihazırda nasıl

oldukları üzerinden konuĢulur

OTORİTER SİSTEMLER

Herhangi bir kiĢi ya da grubun iktidarı ele geçirerek

yönetilenler üzerinde baskıya ve zora dayalı hakimiyet

kurmasıdır

Sistematik baskı: otoriter ve totaliter rejimlerde görülür

Farkı: Sitemin resmi bir ideolojiye sahip olup

olmamasıdır. „Total‟ ifadesi. Totaliter sitemler toplumu

dönüĢtürmeyi hedefler. Salt iktidar için değildir. Topluma

ideoloji ve değerler sitemi aĢılanması hedeflenir.

OTORİTER SİSTEMLER OS belirli bir resmi ideolojiye sahip değil. Ġdeolojik bir toplumsal dönüĢüm

vizyonu yoktur.

OS Ġktidarı elinde tutan kiĢi ya da grubun çıkarlarına hizmet eder, mevcut

iktidar iliĢkilerinin korunmasını amaçlar

Toplumda kurulan baskının sebebi ideolojik dönüĢüm değil, iktidarın elden

gitme kaygısıdır

Tarih boyunca OS: oligarĢi, tiranlık, diktatörlük, otokrasi gibi isimler

almıĢtır.

TS topluma karĢı uyguladıkları Ģiddet ve yıldırma ideolojik projeksiyonun

yansımaları.

Ancak OS Ģiddeti iktidara karĢı muhalif hareketleri önlemek amacıyladır

Her Otoriter rejim kendi meĢruiyeti için farklı kaynak sunar. Ġlahi kaynak

vs. Halk için vs. Her otoriter rejim seçim mekanizmasına önem verir. Ancak

bu seçimler serbest ve adil seçimler değildir.

OTORİTER SİSTEMLER ÖZELLİKLERİ Siyasi iktidarın otoritesi sınırsızdır. Siyaseten hesap sorma veya

yönetenlerin denetimi yoktur

Hukuk devleti ilkesi bulunmadığından idarenin eylem ve iĢlemleri için denetleme yoktur

Ġnsan hakları ihlalleri. Haksız tutuklamalar. Siyasi cinayetler.

Bağımsız yargı yok. Yargı bütünüyle siyasi otoritenin emrinde

Parti devlet bütünleĢmesi görülür

Örgütlenme özgürlüğü, sivil toplum yoktur

DüĢünce, basın, ifade özgürlüğü yoktur. Güdümlü bir kamuoyu vardır

Ġnsanlar arası güvensizlik

Okuma önerisi: George Orwell 1984 Romanı

SN ĠNDEKS ADI ĠNDEKS KAĞNAĞI YILI ÜLKE SAYISI

1 Ġnsani GeliĢmiĢlik Ġndeksi TheWorld Bank

Human Development Index (HDI)

2013 141

2 Refah Ġndeksi Legatum Prosperity Index (LPI) 2014 142

3 Ekonomi Ġndeksi Legatum Prosperity Index (LPI) 2014 142

4 Toplumsal GeliĢmiĢlik Ġndeksi Legatum Prosperity Index (LPI) 2014 142

5 Ġyi Yönetim Ġndeksi Legatum Prosperity Index (LPI) 2014 142

6 Eğitim Ġndeksi Legatum Prosperity Index (LPI) 2014 142

7 Sağlık Ġndeksi Legatum Prosperity Index(LPI) 2014 142

8 Bireysel Özgürlük Ġndeksi Legatum Prosperity Index (LPI) 2014 142

9 Sosyal Maliyet Ġndeksi Legatum Prosperity Index (LPI) 2014 142

10 Güvenlik Ġndeksi Legatum Prosperity Index (LPI) 2014 142

11 Ülke Kırılganlık Ġndeksi The Fund for Peace (FFP)

The Fragile States Index (FSI)

2014 140

12 Hukukun Üstünlüğü Ġndeksi The World Bank

Worldwide Governance Indicators (WGI)

2013 147

13 Demokrasi Ġndeksi Freedom House (FH)

World Audit Index (WAI)

2014 133

14 Uluslararası ġeffaflık Örgütü Yolsuzluk

Algısı Ġndeksi

Transparency International (TI) 2014 139

15 SınıraĢan Gazeteciler Örgütü Basın

Özgürlüğü Ġndeksi

World Press Freedom Index (WPFI) 2015 144

İndeksler ve Veri Kaynakları

BAŞKANLIK38%

YARI BAŞKANLIK14%

PARLAMENTER38%

DİĞER12%

Dünya Geneli Ülkelerin Yönetim Sistemlerine Göre Dağılımları

BAŞKANLIK70%

YARI BAŞKANLIK18%

PARLAMENTER6%

DİĞER6%

Orta ve Güney Afrika Ülkelerinin Yönetim Sistemlerine Göre Dağılımı

BAŞKANLIK6%

YARI BAŞKANLIK17%

PARLAMENTER69%

DİĞER8%

Avrupa Ülkelerinin Yönetim Sistemlerine Göre Dağılımları

BAŞKANLIK83%

PARLAMENTER1%

DİĞER13%

Kuzey, Orta ve Güney Amerika Ülkelerinin Yönetim Sistemlerine Göre Dağılımları

5

1

2

0

1

2

3

4

5

6

PARLAMENTER BAġKANLIK YARI BAġKANLIK

G-8 Üyesi Ülkelerin Yönetim Sistemleri

Dağılımı

8

6

23

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

PARLAMENTER BAġKANLIK YARI BAġKANLIK DĠĞER

G-20 Üyesi Ülkelerin Yönetim

Sistemleri Dağılımı

Yönetim Sistemine Göre Ülkelerin İnsani

Gelişmişlik Sıralama Ortalamaları

Yönetim Sistemine Göre Ülkelerin

Demokratik Gelişmişlik Sıralama Ortalaması

Yönetim Sistemine Göre Ülkelerin

Toplumsal Gelişmişlik Sıralama Ortalaması

Yönetim Sistemine Göre Ülkelerin Eğitim

Düzeyi Sıralama Ortalaması

Yönetim Sistemine Göre Ülkelerin

Sağlık Hizmetleri Sıralama

Ortalamaları

Yönetim Sistemine Göre Ülkelerin

Hukukun Üstünlüğü Sıralama Ortalaması

Ülkelerin Yönetim Sistemine Göre

Yolsuzluk Algı Sıralama Ortalaması

Yönetim Sistemine Göre Ülkelerin

Ekonomik Gelişmişlik Düzeyi Sıralama

Ortalaması

Yönetim Sistemine Göre Ülkelerin

Bireysel Özgürlük Sıralama Ortalaması

Ülkelerin yönetim Sistemlerine göre

Basın Özgürlüğü Sıralama Ortalaması

Kırılganlık İndeksinde En İstikrarlı 10

Ülkenin Yönetim Sistemlerine Göre

Dağılımı

SIRA ÜLKE YÖNETĠM

SĠSTEMĠ

1 Finlandiya Yarı-baĢkanlık

2 Ġsveç Parlamenter

3 Norveç Parlamenter

4 Ġsviçre Diğer

5 Danimarka Parlamenter

6 Yeni Zelanda Parlamenter

7 Lüksemburg Parlamenter

8 Ġzlanda Parlamenter

9 Ġrlanda Parlamenter

10 Avustralya Parlamenter

Kırılganlık İndeksinde En Çok Kırılgan

10 Ülkenin Yönetim Sistemlerine Göre

Dağılımı

SIRA ÜLKE YÖNETĠM SĠSTEMĠ

131 FildiĢi Sahili Cumhuriyeti BaĢkanlık

132 Irak Parlamenter

133 Zimbabve BaĢkanlık

134 Orta Afrika Cumhuriyeti BaĢkanlık

135 Haiti BaĢkanlık

136 Afganistan BaĢkanlık

137 Yemen BaĢkanlık

138 Çad BaĢkanlık

139 Sudan BaĢkanlık

140 Kongo Demokratik Cumhuriyeti BaĢkanlık