SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi...
Transcript of SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi...
![Page 1: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/1.jpg)
EME 3105
SISTEM SIMÜLASYONU
ARENA’ya Giriş
Lab-1
Dr.Beyazıt Ocaktan
1
![Page 2: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/2.jpg)
Giriş
Bu derste ARENA ortamında modelleme yeteneklerini
genel olarak tanıtmak için basit bir model sunulacaktır.
2
![Page 3: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/3.jpg)
Simulasyon Dilleri
• Genel Amaçlı Programlama Dilleri
• Fortran
• Visual Basic
• C/C++
• Java vb.
• Simulasyon Dilleri
• Programlama Ağırlıklı
• SIMAN
• SIMSCRIPT vb.
• Sürükle-Bırak Ağırlıklı
• ARENA
• PROMODEL vb.
3
![Page 4: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/4.jpg)
Arena Ortamı 4
Standart windows araç çubuğu
Proje cubugu (modülleri tutup sürükle
ve pencereye bırak veya
tablo gorünümünde tanımla)
Görüntü araç çubuğu ( gezdirme, yakınlaştırma, cetvel vb.)
Animasyon araç çubuğu (degişkenlerin,
kuyruklarin, kaynakların vb. animasyonu)
Transfer animasyon araç cubugu (malzeme taşıma, elleçleme
yapılarının animasyonu)
Model
Penceresi
Çizim Araç Çubugu (model pernceresine çizgi, şekil, yazı vb. yerleştirmek için kullanılır.)
Modeli calıstırma kontrolü Animasyon hız
kontrolü
Raporlama Paneli (istatistiksel
cıktı raporlarının
görüntülenmesi)
Veri tablo modül penceresi
![Page 5: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/5.jpg)
Eczane Örnegi (M/M/1) 5
Tek bir bekleme hattının ve tek bir eczacının görev yaptığı eczaneyi
ele alalım. Müşteriler eczanenin penceresine arabalarıyla λ=10
müşteri/saat ortalamalı Poisson sürecine göre gelmektedir.
Eczacının müşterilere servis süresinin ortalaması 3 dk. olan üstel
dagılıma uyduğu varsayılmaktadır. Müşterilere geliş sırasına göre
hizmet verilmekte ve tüm müşteriler için yeterli park kapasitesinin
bulunduğu varsayılmaktadır. Eczanenin işleyişini ARENA ile
modelleyip,
• ortalama kuyrukta bekleme süresini
• ortalama bekleyen müşteri sayısını
• eczacının kullanım oranını hesaplayın.
![Page 6: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/6.jpg)
ÇÖZÜM 6
Poisson Süreci önümüzdeki haftalarda ayrıntılı olarak
incelenecektir. Örneğin çözümü için aşağıda verilen
teoremi dikkate alın.
Teorem: Olayların oluş süreci λortalamalı Poisson
Süreci ise, olayların oluşları arasında geçen süre 1/λ
ortalamalı Üstel dağılıma uyar.
![Page 7: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/7.jpg)
ÇÖZÜM 7
X: Gelişler arası süreyi, Y:Servis süresini gösteren
Rassal Değişkenler olsun.
Teorem gereğince;
Örnekten;
![Page 8: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/8.jpg)
ÇÖZÜM 8
Eczacı
Sunucu
Müşterilerin Bekleme Hattı Servis verilen müşteri
![Page 9: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/9.jpg)
Akış Şeması Modülleri
Temel süreç
modülünden
sürükle bırak
Modül
Baglantısı Varsayılan
kuyruk
animasyonu
Çıktı
bağlantısı
Girdi
bağlantısı
![Page 10: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/10.jpg)
Create Modülü
Rassal Değiskenin Dağılımının ilk 4 harfi
Her gelişte sisteme
girecek entity sayısı
Modülle izin verilen en büyük
geliş olayi sayisi (Maksimum
sayıya ulasıldığında yeni
entity yaratma kesilir.)
İlk entity’nin sisteme
gelis zamanı
![Page 11: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/11.jpg)
Çift click
Kaynak ismi
Kaynak Kapasitesi
Kaynak
![Page 12: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/12.jpg)
Process Modülü (1)
Çift tıkla
Proses ismi
Kaynağı
al,yükle, bırak
![Page 13: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/13.jpg)
Tıkla
Kullanacağın kaynağı seç
Process Modülü (2)
![Page 14: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/14.jpg)
Process Modülü (3)
Dağılımın ilk dört harfi
![Page 15: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/15.jpg)
Run Setup
Simulasyon uzunluğu:
10.000 saat
Simulasyonun günde çalışma süresi
Modeldeki zaman birimi
![Page 16: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/16.jpg)
Simulasyonu Başlatma
yada
![Page 17: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/17.jpg)
Animasyonsuz Çalıştırma
![Page 18: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/18.jpg)
Sonuçları Görme
evet
![Page 19: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/19.jpg)
Sonuçlar (Entity-1)
Müşterilerin sistemde
harcadığı ortalama süre
Müsterilerin sistemde
harcadığı ortalama süre icin
% 95 yarı güven uzunluğu Sistemde en kisa kalan
musterinin harcadigi Sistemde en uzun kalan
musterinin harcadigi % 95 güvenle 6.0120±0.00001060 aralığı
müşterilerin sistemde harcadıgı ortalama
süreyi kapsar.
![Page 20: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/20.jpg)
Sonuçlar (Entity-2)
Müşterilerin kuyrukta
ortalama bekleme süresi
Müsterilerin ortalama
kuyrukta bekleme süresi icin
% 95 yarı güven uzunluğu Kuyrukta en az bekleyen
müşterinin bekleme süresi Kuyrukta en çok bekleyen
müşterinin bekleme süresi % 95 güvenle 3.0122±0.0359342 aralığı
müşterilerin ortalama kuyrukta bekleme
suresini kapsar.
![Page 21: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/21.jpg)
Sonuçlar (Entity-3)
Müşterilerin ortalama
servis süresi
Müsterilerin ortalama servis
süresi icin % 95 yarı güven
uzunluğu Servis süresi en kısa
müşterinin servis süresi Servis süresi en uzun
müşterinin servis süresi % 95 güvenle 2.9998±0.006630963 aralığı
müşterilerin ortalama servis suresini kapsar.
![Page 22: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/22.jpg)
Sonuçlar (Kuyruk-1)
Müşterilerin kuyrukta
ortalama bekleme süresi
Müsterilerin ortalama
kuyrukta bekleme süresi icin
% 95 yarı güven uzunluğu
Kuyrukta en az bekleyen
müşterinin bekleme süresi
Kuyrukta en çok bekleyen
müşterinin bekleme süresi
% 95 güvenle 3.0122±0.0359342 aralığı müşterilerin ortalama
kuyrukta bekleme suresini kapsar.
![Page 23: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/23.jpg)
Sonuçlar (Kuyruk-2)
Kuyruktaki ortalama
müşteri sayısi
Kuyruktaki ortalama müşteri
sayısı icin % 95 yarı güven
uzunluğu Kuyruktaki en az müşteri
sayısı
Kuyruktaki en çok müşteri
sayısı
% 95 güvenle 0.5029±0.0006859426 aralığı kuyruktaki
ortalama müşteri sayısını kapsar.
![Page 24: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/24.jpg)
Kaynağın
kullanım oranı Kaynağın meşgul
olma oranı
Sonuçlar (Kaynak)
![Page 25: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/25.jpg)
Lab Çalışma Sorusu-1
Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1
aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır. Belirtilen saatlerde durak
mu ̈şterilerinin gelişleri, ortalaması 2 müşteri/saat olan Poisson
Sürecine uymaktadır. Taksinin servis (mu ̈şterileri adreslerinden
alıp, istedikleri yere ulaştırma ve geri dönme) süresi ise ortalaması
20 dakika/müşteri olan üstel dağılıma uymaktadır. Taksi
durağının belirtilen saatler icin çalışmasını ARENA ile modelleyip,
analiz edin.
![Page 26: SISTEM SIMÜLASYONUw3.balikesir.edu.tr/~ocaktan/sim_lab1.pdfLab Çalışma Sorusu-1 Çiçek Taksi Durağı hâlihazırda saat 22.00-05.00 periyodunda 1 aracını gece nöbetinde çalıştırmaktadır.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071403/60f52eca85ce0f3302633044/html5/thumbnails/26.jpg)
Lab Çalışma Sorusu-2
Tek bir kasanın bulunduğu küçük bir marketi ele alalım.
Müşterilerin kasaya gelişleri birbirinden bağımsızdır ve 1-8 dk.
arasında kesikli düzgün dağılıma uymaktadır. Servis süreleri ise
aşağıdaki tabloda verilen kesikli dağılıma uymaktadır. Marketin
kuyruk sistemini ARENA ile modelleyip, analiz edin
y 1 2 3 4 5 6
P(Y=y) 0.10 0.20 0.30 0.25 0.10 0.05
Y: Servis süresi (dakika)