Sistem Analizi Ve Dizaynı - Dokuz Eylül University · 1. Problemi tanımlayın. 2. Problemi...
Transcript of Sistem Analizi Ve Dizaynı - Dokuz Eylül University · 1. Problemi tanımlayın. 2. Problemi...
Sistem Düşüncenin Oluşumu
• Diğer sosyal bilimlerde olduğu gibi
• Sistem Biliminin odak noktası;
• İNSANDIR.
Sistem Bilimi
• Disiplinler arası iletişimde farklı alanları bir araya getirir,
• Uygulanabilir kılar.
Konular
• Sistem analizinin oluşumu• Bilgi sistemi analiz ve dizaynının tanımlanması• Sistem analistinin işletmedeki rolü• Bilgi sistemlerinin tanımlanması• Bilgi sistemi gelişimi hayat döngüsünün
tanımlanması• Sistem gelişimi içinde bilgisayar destekli yazılım
mühendisliğinin araçları
Sistem Bilimi
Bugüne kadar izlediği süreç:• Ortaçağ Paradigması• Rönesans Paradigması• Determinizm• Determinizmin Egemenliği• İzafiyet Çağı ve Kuantum Mekaniği• Sistem Çağı
Determinizmin Egemenliği
*Tanrı; doğadır.*Nedensellik prensibi
*Neden Sonuç*Atom=kütle+enerji
*Hücre:Canlı yapı taşı**Charles Darwin**Auguste Comte**William Kelvin
Ortaçağ Paradigması*Tanrı*Ahlak*Cennet
*Doğa üstü güçler*Ruhun kurtuluşu
Rönesans Paradigması(16.yy.)
*Deneyler*Tekrarlı gözlemler
*Metod analizi*Matematik
*Fizik**Nicolaus Copernicus
**Johannes Kepler**Galileo Galilei**René Descartes Determinizm
(18.yy.)*Rasyonalizm*Emprisizm
*Doğa kontrol edilebilir.*Evren kurulu bir düzendir.
**Isaac Newton**La Mettrie
**Pierre Simon de Laplace
1
2
3
4
İzafiyet Çağı ve Kuantum Mekaniği(20.yy.)
*İzafiyet teorisi4-boyutlu uzay
*Kuantum teorisiAraştırmanın odağı nesneden sürece geçti.
Kuantum mekaniği stokastiktir.**Albert Einstein
**Max Planck**Immanuel Kant
5
Sistem Çağı (20.yy. ...)*Bütün parçaların toplamından daha büyüktür.
*Yöneylem araştırması*Yönetim sibernetiği
*Oyun teorisi*Simülasyon
*Sistem analizi*Sistem mühendisliği
6
SİST
EM
AN
ALİS
TL
ERİ
Sistem Kullanıcıları
SistemSahipleri
Sistem Tasarımcısı
Sistemi Oluşturanlar
BİLGİ SİSTEMİ(ürün)
HİSSEDARLAR
SistemAnaliz ve Dizayn
Metodları(süreç)
BİLGİ TEKNOLOJİSİSatıcılar
Bilgi Sistemi
• İşletmenin günlük faaliyetlerini veyöneticilerin problem çözme ve kararvermesini desteklemek için insan, veri, süreç, ağ ve teknoloji bileşenlerininetkileşimiyle geliştirilen sistemler.
Bilgisayar Uygulama SistemleriNedir?
– Bilgisayar uygulaması bir veya daha fazlaişletme problemi veya gereksinimlerinesağlanan bilgisayar tabanlı çözümlerdir. Bilgi sisteminde bir veya daha fazlabilgisayar uygulaması bulunmaktadır.
Bilgi Teknolojisi
Bilgisayar teknolojisi• Yazılım• DonanımTelekomunikasyon teknolojisi• Veri• Ağ yapısı
Hissedarlar
• Sistem sahipleri• Sistem kullanıcıları• Sistemi tasarımcısı• Sistemi oluşturanlar• Sistem analisti• Bilgi Sistemini Satanlar
Sistem Sahipleri
Orta ve büyük bilgi sistemlerinde• Orta kademe ve• Üst YöneticilerKüçük bilgi sistemlerinde• Orta kademe yöneticiler ve• Denetleyiciler
Sistem KullanıcılarıMÜŞTERİLERİç Müşteriler: Çalışanlar• Büro Elemanı ve Servis Çalışanları• Teknik ve Profesyonel Personel• Bilgi İşleme Çalışanları• Denetleyiciler• Orta Kademe Yöneticiler• Üst Düzey Yöneticiler
Sistem Tasarımcısı
Sistem kullanıcılarının;• İşletme ile ilgili isteklerini ve • Kısıtları • Teknik çözümler içerisindeDönüştürür.
Sistem Tasarımcısı
Kullanıcıların isteklerini karşılayacak• Bilgisayar dosyaları• Veritabanı• Ağ yapıları• Programlar • ArayüzlerDizayn eder.
Sistemi Oluşturanlar
• Tasarım özelliklerine bağlı olarak ;Bilgi sistemi elemanlarını oluşturur.
• Çoğu işletmede Sistem Tasarımcısı ve Sistemi Oluşturan aynı kişidir.
Sistem Analisti
• Bilgi Sistemlerinin ve • Bilgisayar uygulamalarının geliştirilmesini
kolaylaştırır.
• Sistem analisti diğer tüm hissedarlarla ilişkilidir.
Bilgi Sistemi
İşletme içinde seçilmesi, kurulması, bütünleştirilmesi gereken
• Bilgi Teknolojisine ve
• Teknik desteğe bağlıdır.
Bilgi Sistemi Satıcıları
Teknoloji ;• Bilgi Sistemi satıcıları tarafından • Geliştirilir • Satılır• Desteklenir
Bilgi Sistemi Satıcıları
• Bilgi Sisteminin diğer elemanlarından daha fazla görevleri vardır.
• İşletmenin ürününü ve servisini satın alan diğer işletmelerin iş ortağı gibi görev yaparlar.
SİSTEM ANALİSTİ– Bir çok işletmeye göre bilgi sistemi rekabetçi üstünlük
elde etmek açısından oldukça önemlidir. – Günümüzde bilgi, çalışanlar veya sermaye kadar
önemli bir yönetim kaynağıdır. – Sistemlerin geliştirilmesinde bilgisayar uzmanlarının
dışında tüm çalışanların katılımı gereklidir. – Sistem geliştirmede en önemli rol ise sistem
analistlerine düşmektedir.
SİSTEM ANALİSTİ
– Sistem analisti sistem analizi ve tasarımıgerçekleştirmektedir. • Sistem analizi: Gelişmeler önermek ve
çözümler sunmak içim işletme problemlerininçalışılması
• Sistem tasarımı: Sistem analizinde belirlenengereksinimlerin teknik, bilgisayar tabanlıçözümlerinin oluşturulması
SİSTEM ANALİSTİ
• Sistem analisti bilgi sistemi ve bilgiteknolojisinin en iyi çözebileceği şekildeişletme problemlerini ve gereksinimleriniçözer ve işletmede önemli gelişmelersağlar.
• Bu faaliyetlerin sonunda işletme süreçlerigelişir, mevcut bilgi sistemleri gelişir veyeni bilgisayar sistemleri geliştirilir.
İşletme Problemlerini Çözen Kişi Olarak Sistem Analisti
• İşletmeler neden sistem analistinegereksinim duyarlar?– Sistem analizi bilgisayar gereksinimi olan ve
teknoloji bilgisi olan kişiler arasındaki iletişimfarklılarını ortadan kaldırır.
İşletmede Sistem Analistinin Yeriİşletme
Yöneticisi(CEO)
Bilgisayar İşlemleriMüdürü
Son-Kullanıcıİşlem
Müdürü
TelekomunikasyonMüdürü
VeriYöneticisi
Sistem Geliştirme
Müdürü
Bilgi işlemYöneticisi
(CIO)
GeliştirmeMerkeziMüdürü
Son-KullanıcıEğitmeni
Bilgisayarİşlemcisi
SistemProgramcısı
KapasiteAnalisti
Son-KullanıcıDanışmanı
NetworkMühendisi
VeritabanıYöneticisi
VeriAnalisti
NetworkTeknikeri
NetworkYöneticisi
ProjeYöneticisi
GeliştirmeDanışmanı
VeritabanıTasarımcısı
UygulamaProgramcısı
SistemAnalisti
PROJE TAKIMISistem Sahipleri, Kullanıcılar, Tasarımcılar, Oluşturanlar ve Analistler
Problem-Çözme Yaklaşımının Adımları
1. Problemi tanımlayın.2. Problemi analiz edin ve anlayın.3. Çözümde istenenleri veya beklenenleri
tanımlayın.4. Alternatif çözümleri tanımlayın ve faaliyet
alanına karar verin.5. “En iyi” çözümü tasarlayın ve gerçekleştirin6. Sonuçları değerlendirin.• Problem çözülmemişse,adım 1 veya 2’ye dönün.
SORULAR
1. Dokuz Eylül Üniversitesi Öğrenci İşleri yapısını düşünün. Bu sistemdeki hissedarlar kimlerdir? Sahipler, kullanıcılar, tasarımcılar, oluşturanlar ve analistler olarak sınıflandırın.
SORULAR
2. İşletmenize bir Sistem Analisti almak için 100 kelimelik ilan yazınız.Kendi ilanınızı gerçek iş ilanlarıyla karşılaştırın. Önemli farklılıklar üzerinde çok durmayın, yalnızca bu farklılıkların oluşma nedenlerini açıklamaya çalışın.
SORULAR
3. İçinde bulunduğunuz organizasyonda her kapasitedeki çalışanları düşünün. Sistem kullanıcılarına benzer şekilde işletmenin her seviyesindeki bilgi çalışanlarını tanımlayın. Örneğin; öğrenciler büro çalışanlarının bir parçasıdır. Neden?
SORULAR
4. İşletmede hangi konumda çalışmak isterdiniz? Neden? İşletmenin Bilgi Servisi Biriminde mi? Satış firmasında mı? Yazılım satıcısı olarak mı?...
BİLGİ SİSTEMİ OLUŞTURMAKÜrün- Bilgi Sistemleri• Süreç İşleme Sistemleri
• Ofis Otomasyon Sistemleri ve Bilgi İşleme Sistemleri
• Yönetim Bilişim Sistemleri
Ürün- Bilgi Sistemleri• Karar Destek Sistemleri
• Uzman Sistemler ve Yapay Zeka
• Grup Karar Destek Sistemleri ve Bilgisayar-Destekli Birlikte Çalışma Sistemleri
• Üst Yönetim Destek Sistemleri
Veri İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS)
• İşletmedeki büyük miktardaki verinin işlenmesini geliştiren bilgi sistemini oluşturur.
• İşletmenin dış çevre ile olan ilişkisini sağlar
Veri İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS)
• İşletmenin durumu hakkında yöneticilere bilgi verir.
• Sistem fonksiyonlarının düzgün ve kesintisiz olduğu işletmelerde günlük işlemler için TPS önemlidir.
Veri İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS)
İşletme işlemlerine: • Siparişler• Zaman kartları• Ödemelerİşletmeye gelen işlemlere:• Faturalar• Ödeme listeleri• Makbuzlar Gerekli bilgiyi oluşturur.
Veri İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS)
İşletme dışı olaylara:• Müşteri siparişleri• Kısıtlar • Şikayetler İşletme içi olaylara:• Üretim için istenen siparişler• İşletme içinde gereken diğer bilgilerCevap verir.
Veri İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS)
Odak noktası olan faktörler:• Cevap verme zamanı• İşlem hacmi• Doğruluk • Tutarlılık• Servis
Örnek TPS Sistemleri
• Havayolu rezervasyonları• Öğrenci kayıt birimi• Envanter sağlama• Tedarik sağlama• ...
Ofis Otomasyon Sistemi ve Bilgi İşleme Sistemi(Office Automation Systems and Knowledge
Work Systems ,OAS-KWS)• OAS: Yeni bilgileri işleyen çalışanları
destekler. Kelime işleme• Yazı alanları • Masaüstü yayınları• Elektronik listeleme• Sesli iletişim• e-mail ve • Video konferansları içerir.
Ofis Otomasyon Sistemi ve Bilgi İşleme Sistemi(Office Automation Systems and Knowledge
Work Systems ,OAS-KWS)• KWS:• Bilim adamları, • Mühendisler, • Doktorlar
gibi profesyonel çalışanların yeni bilgi oluşturmasını ve bu bilgiyi işletmelerine veya daha geniş bir topluma yaymalarını destekler.
Yönetim Bilgi Sistemi(Management Information Systems)
(MIS)• İnsan ve bilgisayar arasındaki ilişkiye
yönelik olarak bilgi sistemini oluşturur.
• TPS ile aynı anlamda değildir, ancak veri işlemeyi içerir.
Yönetim Bilgi Sistemi(Management Information Systems)
(MIS)• MIS, işletme görevlerine TPS’den daha
geniş bir alanda destek sağlar.
• Karar analizi ve karar vermeyi de içerir.
Yönetim Bilgi Sistemi(Management Information Systems)
(MIS)• MIS kullanıcıları ortak bir veritabanını
paylaşır.
• Kullanıcıların veriyi yorumlayıp uygulamalarına yardımcı olacak veri ve modelleri saklar.
Yönetim Bilgi Sistemi(Management Information Systems)
(MIS)• Detaylı Bilgiyi: İşlemler yönetiminin kullandığı
devlet düzenlemelerini• Özet Bilgiyi:Ham veriyi, hızlı oluşan eğilimler ve
mümkün problemlere göre birleştirir.• İstisna Bilgiyi: Bazı kural ve kriterler için istisna
olarak tutulan raporların verisini süzer.Gösterir.
Örnek MIS Sistemleri
• Bütçe Tahminleme ve Analiz• Finansal Raporlama• Envanter Raporları• Malzeme İhtiyaç Planlaması• Üretim Listeleri• ...
Karar Destek Sistemleri(Decision Support Systems-DSS)• Bilgi sistemi oluşturmanın en üst seviyeli
sınıfı Karar Destek Sistemleridir (DSS).
• Veri kaynağı olarak veri tabanını kullanır.
• Asıl kara özellikle karar vericilerin uzmanlık alanı olsa da, her safhada karar vermeyi destekler.
Karar Destek Sistemleri(Decision Support Systems-DSS)• Öngörülemeyen karar-verme durumlarındaki
yapılandırılmamış kararları desteklemek için tasarlanır.
• Gerçekliği temel alır.• TPS ve MIS yapılandırılmamış kararlarda
üretim bilgisi oluşturmak için gerekli veriyi kullanır.
Karar Destek Sistemleri(Decision Support Systems-DSS)DSS’in karar vericileri desteklemek için
sağladıkları:
• Problemlerin tanımı veya karar-verme durumları.
• Mümkün çözümlerin veya kararların tanımlanması
Karar Destek Sistemleri(Decision Support Systems-DSS)• Problem çözmek veya karar vermek için
ihtiyaç duyulan bilgilerin kullanılması.
• Mümkün durumların veya kararı etkileyecek değişkenlerin analizi
• Mümkün çözümlerin ve muhtemel sonuçların simülasyonu.
Karar Destek Sistemleri(Decision Support Systems-DSS)Veri Ambarı:• Ayrıntılı, özet ve istisna veri ve• TPS ve MIS tarafından oluşturulan bilgiİle güncellenen• Salt okunur• Bilgilendirici veritabanıdır
Karar Destek Sistemleri(Decision Support Systems-DSS)DSS araçları:• Çalışma sayfaları: Microsoft Excel• PC-veritabanı yönetim sistemleri: Microsoft
Access• Genel raporlama araçları: Seagate Software;
Crystal Reports ve Brio Teknoloji; BrioQuery
• İstatistiksel analiz programları: SAS Enstitüsü; SAS.
Uzman Sistemler(Expert Systems-ES)
• Kazanılmış bilgiyi oluşturan ve yeniden üreten karar-verme bilgi sistemlerinin programlanması
• Uzman problem çözücülerin veya karar vericilerin uzmanlığı
• Uzmanların düşünce veya faaliyetlerinin simülasyon uygulamasından oluşur.
Uzman Sistemler(Expert Systems-ES)
• Bilgi-temelli sistemdir.
• İşletmede oluşan özellikli bir problemin çözümü için uzmanın kazanılmış bilgisini kullanır.
• Bir problem veya spesifik bir problem grubu için en iyi çözümü seçer.
Uzman Sistemler(Expert Systems-ES)
Temel elemanları:• Kazanılmış bilgi tabanı• Sistem-kullanıcı bağlantısını sağlayan bir
sorgulama dili (örneğin; SQL:StructuredQuery Language-Yapısal Sorgulama Dili)
• Kullanıcı arayüzü
Uzman Sistemler ve Yapay Zeka(Expert Systems and Artifical Intelligence)
• ES, Yapay Zeka teknolojisi ile gerçekleştirilir.
• ES işletmedeki (ve diğer) kullanıcıların oluşturduğu problemleri çözmek için yapay zeka yaklaşımını kullanır.
Uzman Sistemler ve Yapay Zeka(Expert Systems and Artifical Intelligence)
• Yapay Zeka (AI), Uzman Sistemler (ES) için üst düzey bir alandır.
• Uzmanların fikirleri için uygulama, depolama ve veri girişi sağlar.
Uzman Sistemler(Expert Systems-ES)
Uzman sistemlerin kullanıldığı örnekler:• Bir plastik imalatçısı fabrika içi makinelerle
ilgili kalite kontrol problemlerinin nedenlerini belirlemek için bir uzman sistem kullanır.
Uzman Sistemler(Expert Systems-ES)
Uzman sistemlerin kullanıldığı örnekler:• Bir uzman kredi kartı işlemcisi çoklu
sitelerden ve veritabanlarından gelen veri ihtiyaçlarını hızlı bir şekilde karşılamak için bir uzman sistem kullanır.
Grup Karar Destek Sistemleri veBilgisayar-Destekli Birlikte Çalışma
Sistemleri
(Group Decision Support Systems and Computer-Supported Colaborative Work
Systems)(GDSS,CSCWS)
Grup Karar Destek Sistemleri (GDSS)
• Yarı yapılandırılmış veya yapılandırılmamış kararlar için grupların birlikte çalışması gerektiğine GDSS yeterlidir.
• Grup üyeleri arasındaki bağlantı genellikle özel bir yazılımla elektronik yolla sağlanır.
Grup Karar Destek Sistemleri (GDSS)
Problem çözmeye yardımcı olacak farklı araçlar:
• Oylama• Sorgulama• Beyin fırtınası• Senaryo yaratma
Grup Karar Destek Sistemleri (GDSS)
• Takımın ağ bilgisayarları yoluyla birarayagelmesi için bir yazılım desteği gerekir.
• Bu yazılım Bilgisayar-Destekli Birlikte Çalışma Sistemleri (CSCW) tarafından oluşturulur.
Üst Yönetim Destek Sistemleri(Executive Support Systems-ESS)• Stratejik seviyedeki kararların verilmesinde
üst düzey yöneticiye yardımcı olur.
• TPS ve MIS tarafından oluşturulan bilgiyi kullanır.
Üst Yönetim Destek Sistemleri(Executive Support Systems-ESS)
• Kullanıcıların yapılandırılmamış karar problemlerini tanımalarına yardımcı olur.
• Stratejik problemler hakkında bilgilendirici bir ortam sağlar.
B
İ
L
G
İ
S
İ
S
T
E
M
L
E
R
İ
ESS
GDSS
CSCWS
Uzman Sistemler
Karar Destek Sistemleri
Yönetim Bilgi Sistemleri
Bilgi İşleme Sistemleri
Ofis Otomasyon Sistemleri
Veri İşleme Sistemleri
Sorular
• Kendi çalışma projenizi oluşturun-gerçek yada hayali olarak bilgi sistemlerindeki kavramları ve teknikleri uygulayın. Sistemi kuracağınız organizasyon daha önce ya da şuan çalıştığınız bir işletme, üyesi olduğunuz bir öğrenci kulübü, vs. olabilir. Buna göre;
• Hangi işletme, organizasyon veya çalışma alanı için sisteminizi tasarlamayı düşünüyorsunuz?
• Hangi bilgi sistemini tasarlamayı düşünüyorsunuz? Veri İşleme, ofis otomasyon, yönetim bilişim, karar destek sistemi ve uzman destek sistemi, vs.... terimlerini tanımlamaya çalışın.