Silo ve silaj yapimi
Transcript of Silo ve silaj yapimi
T.C.
TARIM ve KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI
TEŞKİLATLANMA ve DESTEKLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Yayım Dairesi Başkanlığı
ANKARA - 2001
T.C.
TARIM ve KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI
TEŞKİLATLANMA ve DESTEKLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Yayım Dairesi Başkanlığı
ANKARA - 2001
E-KİTAP HAZIRLIĞI
Aynur GELBAL
Başak SÖKMEN
M. Serdar ERMAN
İ Ç İ N D E K İ L E R .
1. SİLAJIN TANIMI VE ÖNEMİ
2. SİLAJIN FAYDALARI
3. SİLO TİPLERİ 3.1. Toprak Üzeri, Plastik Örtülü Silolar3.2. Beton Veya Taş Örtülü Silolar
4. SİLAJ YAPILABİLECEK BİTKİLER 4.1. Kolay Silaj Yapılabilen Bitkiler 4.2. Orta Derecede Silaj Yapılabilen Bitkiler4.3. Zor Silaj Yapılan Bitkiler
5. SİLAJ KATKI MADDELERİ
6. SİLAJ MAKİNELERİ6.1. Amaçlarına Göre Silaj Makinaları6.1.1. Tek Veya Çok Sıralı Mısır Silaj Makinesi6.1.2. Vurmalı Tip Ot Silaj Makineleri 6.1.3. Sabit Tip Silaj Makineleri6.2. Silaj Makinelerinin Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar
7. SİLAJ RÖMORKLARI
8.SİLAJ YAPIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
9. SİLAJ YAPIM TEKNİKLERİ 9.1. Yem Bitkileri Silajı Yapım Teknikleri 9.1.1. Mısır Silajı Yapımı9.1.2. Macarfiği + Arpa Silajı Yapımı 9.2. Tahıl Hasılı Silajı Yapımı 9.3. Şeker Pancarı Yaprağı Silajı Yapımı 9.4. Pancar Posası Silajı 9.5. (Saman + Üre + Melas) Üre + Saman Muamelesi
10. SİLAJ İLE HAYVAN BESLEME10.1. Hayvanların Günlük Silaj İhtiyacı 10.2. Hayvanlara Silaj Nasıl Yedirilmelidir
Değerli Üreticiler ;
Türkiye’ de Tarım, Ülke Nüfusunun tamamını besleyen ve kırsal kesimin geçimini
sağlayan sektör olarak önemini korumaktadır.
Bakanlığımızın çalışmalarının temel amacı; bitkisel ve hayvansal üretimde verim ve
kaliteyi yükselterek çiftçilere yüksek gelir, tüketicilere ise makul fiyattan yeterince gıda
sağlamaktır.
Bununla birlikte tarımımızda hala önemli darboğazlar mevcut olup, hedefimize tam
olarak ulaştığımızı söyleyemeyiz.
Hayvancılıkta önemli sorunların başında YEM TEMİNİ gelmektedir. Hayvan
beslemedeki bu eksiklik özellikle kış aylarında, et ve süt veriminin düşmesine neden
olmaktadır. Bunu önleminin tek yolu ise diğer mevsimlerde bol bulunan yeşil yem bitkilerini
silaj yöntemi ile besin değerini kaybetmeden saklanarak kış aylarında hayvanlarımıza
yedirilmesidir.
Bu kitap, büyük baş hayvan yetiştiricilerinin, yetiştiricilikte yüksek kaliteli kaba
yemle, daha ucuza ve daha verimli üretim yapabilmeleri için ihtiyaç duyacakları bilgileri
kendilerine sunmak üzere hazırlanmıştır.
Hedefimiz “insanları doğduğu yerde doyurmaktır”.
Prof. Dr. Hüsnü Yusuf GÖKALP
Tarım ve Köyişleri Bakanı
1. SİLAJIN TANIMI VE ÖNEMİ
Silaj; Yeşil sulu bitkilerin havasız ortamda fermantasyonu ile elde edilen yemlere denir.
Çiftçilerimiz tarafından yem turşusu, ot turşusu veya hayvan turşusu gibi adlarla
anılmaktadır.
Yapılan araştırmalara ve maliyet hesaplamalarına göre; Hayvanlara silaj yedirilerek
sağlanan protein, fabrikasyon karma yemden sağlanan proteine göre beş kat daha ucuz
olmaktadır.
Hayvancılığımızın gelişmesi, yüksek verimli kültür hayvanlarının kullanımı ve yem
maliyetini düşüren silaj yemleri ile beslemeye bağlıdır.
Çünkü Ülkemiz hayvancılığının en önemli sorunu kaliteli kaba yeşil yem teminindeki
eksikliktir. Özellikle kış mevsiminde bu eksiklik et ve süt veriminde düşüşlere neden
olmaktadır. Bunu önlemenin tek yolu diğer mevsimlerde bol bulunan yeşil yem bitkilerinin
silaj yapılarak kış mevsiminde hayvanlarımıza yedirmektir.
Bu sebeple akıllı bir işletmeci öncelikle yem sorununu çözmek ister. Gerekli besin
değerlerinden taviz vermemek kaydıyla yem giderlerini en aza indirebilen yetiştiricinin
kârlılık oranı da artmaktadır.
2. SİLAJIN FAYDALARI
- Silaj yemi, kış beslenmesini güvence altına alması ve kaba yeşil yem sorununa
çözüm getirmesi açısından çok önemlidir.
- Silaj çok ucuz bir yemdir. Karma yem maliyetini % 50-60 oranında azaltır.
- Silaj açılmadıkça uzun süre (2 yıl) bozulmadan saklanabilir.
- Yeşil otlar kurutulduğunda besin kaybına uğrar. Oysa silajda besin kaybı çok azdır.
- Kuru ot gibi yangın tehlikesi yoktur.
- Kurutulup saklamaya göre daha az yer kaplar. 1 m2’ de 600-1000 kg yem
depolanabilir.
- Hayvanların iştahını açar.
- Et ve süt verimini artırır.
- Silajla beslenen hayvanların tüyleri parlak ve gözleri canlı olur.
- Yabancı ot tohumları silaj içerisinde ölür. Gübreyle tekrar tarlaya taşınmadığından
yabancı ot kontrolü de yapılmış olur.
- Kurutulduğu zaman sertleşerek hayvanların yiyemediği bir çok bitki, silaj yapıldığında
hayvanlar tarafından iştahla yenilir.
- Yeşil olarak yedirildiğinde zararlı etkilere sahip olan bazı bitkiler, silaj yapıldığında
zararlı olmazlar.
3. SİLO TİPLERİ
Silo; silajın yapılıp saklandığı değişik yapılardaki tesislerdir. Yapıldıkları malzemeye
göre isimlendirilirler. Toprak, ahşap, beton, çelik silolar olduğu gibi düz, çukur ve yüksek
silolar bulunmaktadır.
Çiftçi şartlarında en çok kullanılan ve en ekonomik olan silolar, 2 veya 3 tarafı
duvarla çevrili taş veya betondan örtülü hendek silolar ve toprak zemin üzerine
sap saman serilip örtü malzemesi olarak plastik örtü ve toprak kullanılarak yapılan
yüzeysel silolardır.
3.1. Toprak üzeri, plastik örtülü silolar
- Silo tabanına, yeşil yemlerin toprakla temasını önlemek için 5-10 cm kalınlığında sap
saman serilmelidir.
- Silo genişliği 4-6 m , uzunluğu 10-15 m , yüksekliği 1-2 m olmalıdır.
- Ahıra yakın olmalıdır.
- Silo tabanı yağmur ve sızıntı sularından zarar görmeyecek şekilde % 1-2 eğilimli
olmalıdır.
- Silonun yeri doldurulma işleminin rahatça yapılacağı konumda olmalıdır.
- Silo gübreliklerden uzak olmalıdır.
- Plastik örtülü toprak silolarda hayvan zararından korunacak önlemler alınmalıdır.
Resim 1. Toprak üzeri, plastik örgülü silo kesiti
3.2. Beton veya taş örgülü silolar
- İşletmenin kapasitesi ve yükleme römorklarının rahat girip çıkabilmesi düşünülerek
boyutları hesaplanmalıdır.
- Yapı malzemesi yemin suyunu emmemelidir.
- Tabanı % 1-2 meyilli genişliği 3.5-4 m olmalıdır.
- Yapı malzemesi yemden etkilenmemelidir.
- Yemin bozulmasına neden olmamalıdır.
- İçeriye su ve hava sızmasına engel olmalıdır.
- Dayanıklı olmalıdır.
- Duvar (hendek) iç yüzeyleri pürüzsüz olmalıdır.
Resim 2. Beton veya taş örgü silo kesiti
4. SİLAJ YAPILABİLECEK BİTKİLER
Silaj yapılacak bitkiler silaj yapılabilme özelliklerine göre 3 gruba ayrılır.
4.1. Kolay Silaj Yapılabilen Bitkiler
Koçanlı mısır, çiçeklenmiş ayçiçeği, lahana yaprakları, hayvan ve şeker pancarı yaprağı,
meyve ve sebze konservesi fabrika artıkları.
4.2. Orta Derecede Silaj Yapılabilen Bitkiler
Fiğ + Tahıl karışımı, buğdaygil otları, sudan otu ve çayır otları.
4.3. Zor Silaj Yapılan Bitkiler
Genç çayır ve mera otları, yonca vs.
5. SİLAJ KATKI MADDELERİ
Silaj katkı maddeleri yem değildir. Yem yığınında süt asidi bakterilerinin çalışmasını
kolaylaştırılan maddelerdir.
Karbonhidratça zengin olan bitkilerle yapılan silajda silaj tekniği tam olarak
uygulandığı takdirde katkı maddesi kullanılmadan da çok iyi bir silaj yapılabilir. Ancak
proteince zengin, karbonhidratça fakir ve zor silaj yapılabilen bitkilerde, (yonca, fiğ, üçgül
vs.) süt asidi bakterilerinin faaliyetini arttırıcı katkı maddeleri mutlaka kullanılmalıdır. Kolay
ve ucuz bulunan katkı maddeleri mısır, buğday ve arpa kırması veya unu, tuz, melas,
formik asit, üre, peynir suyudur. Silaj yapımında kullanılan belli başlı katkı maddeleri ve
silaja katılacak miktarlar şu şekildedir;
Katkı Maddesinin Adı Silaja Katılacak Miktar
- Melas (suda eritilerek) 10-20 kg/ton
- Buğday-arpa kırması 40-50 kg/ton
- Kuru pancar posası 20-30 kg/ton
- Formik asit (sulandırılarak) 2.2 litre/ton
- Tuz-NaCl (Fermantasyona etkisi zayıfdır) 10-20 kg/ton
- Diğer ticari özel katkı maddeleri Tariflerine göre
6. SİLAJ MAKİNELERİ
Silaj yapılacak yem bitkilerini tarladan biçerek parçalayan ve arkasındaki römorka
üfleyen kendi yürür veya traktörle çekilen makinelerdir. Ülkemizdeki silaj makineleri
traktörle çekilen tiptedir.
6.1. Amaçlarına Göre Silaj Makinaları
6.1.1. Tek Veya Çok Sıralı Mısır Silaj Makinesi: Mısır ve Sorgum gibi sıraya ekilen
bitkileri sıraya biçer. Ülkemizde halen tek sıralı mısır silaj makineleri üretilmektedir. Bunun
için 60- 70 beygir gücündeki traktörler yeterlidir.
6.1.2. Vurmalı Tip Ot Silaj Makineleri: Bir tambur etrafına dizilmiş bıçakların dönüşüyle
oluşan kesme ve üfleme ile yem bitkileri parçalanıp römorka üflenmektedir. Traktörle
çekilmektedir. 60-70 beygir gücündeki traktörler yeterlidir.
6.1.3. Sabit Tip Silaj Makineleri: Yem bitkileri ot biçme makinesi ile biçilir. Silaj
makinesine sonradan verilerek parçalanır. İş veriminin düşük olması ve daha fazla işgücü
gerektirmesi nedeniyle verimli olmamaktadır.
6.2. Silaj Makinelerinin Kullanımında Dikkat Edilecek
Hususlar :
- Makinenin yağlama noktaları her çalışmadan önce yağlanmalıdır.
- Kayışlar aynı tipte ve yeterli gerginlikte olmalıdır.
- Biçmeye başlamadan önce 540 devir/dk ayarına geldiğinde biçme işlemine
başlanmalıdır. Daha düşük devirde çalıştırılırsa ilk hareket ve ilk biçme anında otlar
iri parçalanır ve üfleme zayıf olacağından baca içerisinde tıkanmaya neden olur.
Resim 3. Silaj makinesi ve römorku
- Şaftlar çok sıkı ve çok boşluk kalacak şekilde takılmamalı ve emniyetli (cırcırlı) şaftlar
kullanılmalıdır.
- Bıçaklar zaman zaman kontrol edilerek keskinleştirilmelidir.
- Kullanılan makinelere ait kullanım talimatı dikkatli okunmalıdır.
7. SİLAJ RÖMORKLARI
Silaj römorkları doldurma ve boşaltmada kolaylık sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.
Ayrıca traktör gücünü aşmayacak şekilde ve daha fazla silaj malzemesini silaj yapım
yerine taşıyacak kapasitede olmalıdır. En uygun olanı, 4 tekerli çift dingilli ve yan
devirmelilerdir.
8. SİLAJ YAPIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
- Silajı yapılacak her bitki mümkün olduğunca silaj olgunluğunda hasat edilmelidir.
(Örneğin : mısırda daneler kaşar peyniri kıvamında, Macar fiği+Arpa silajında fiğ alt
baklalar görüldüğünde, arpa daneleri kaşar peyniri kıvamına geldiğinde )
- Silajı yapılacak bitkilerde ideal su oranı % 60-70 olmalıdır. (bitki elle sıkılıp
bırakıldığında topaklanmamalıdır.)
- Hasat esnasında taş, toprak, tel vs. gibi maddelerin yem yığınına karışmamasına
dikkat edilmelidir.
- Silaj makinelerinin ayarı iyi yapılmalıdır. Biçme devri 540 devir/dakika ayarına
getirilip biçmeye başlanmalıdır. Uygun devirde çalıştırılmayan silaj makinelerinde
tıkanmalar meydana gelir. Ayrıca bitki istenilenden daha uzun parçalanır.
- Kıyma işlemi uygun asit oluşumunun hızlandırdığından büyük bir önem taşımaktadır.
Silajı yapılacak bitkinin iyi parçalanması, silajın kalitesini artırır, daha iyi sıkıştırmayı
sağlar ve birim alanda daha fazla yem depolanır.
-
Resim 4. Silaj için hasat olgunluğuna gelmiş mısır bitkisi.
Resim 5. Kesme boyu silaj kalitesinde önemli bir faktördür
- Hasat edilen bitkilerin aynı gün içerisinde bekletilmeden hemen silajı yapılmalıdır.
- Silaj yapımında en önemli işlerden biriside sıkıştırmadır. Sıkıştırma ile yığın
içerisindeki hava dışarı çıkarılır. Böylece süt asidi bakterilerin faaliyeti artarak silajın
fermantasyonunu kolaylaştırır. Bu nedenle silaj yapımı sırasında özellikle birinci kat
çok iyi sıkıştırılırsa sonraki katlarda iyi sıkıştırılmış olacaktır.
Resim 6. Silajın traktörle iyice sıkıştırılması
- Silaj yapımı sırasında kullanılacak katkı maddeleri silaj yığınına eşit olarak
dağıtılmalıdır. (Örneğin: üre kullanılırken
toplu bir yere düşmemesi gerekir.)
- Silaj yapım işlemi tamamlandıktan sonra kapatma işlemi büyük önem taşımaktadır.
Silajın kapatılmasında toprak, sap balyası kullanılabilir. Silaj olgunlaştıktan sonra
açılıp hayvanlara verileceği tarafın aksi yönünden başlayarak toprakla kapatılır.
Böylece silaj yığını içerisindeki havanın boşaltılması da sağlanmış olur.
Resim 7. Silajın kapatılması büyük önem taşımaktadır.
- Silaj yapılacak alan hafif eğimli, su tutmayan ve ahırlara yakın bir yerde olmalıdır.
Gübreliklerden uzak olmalıdır.
- Silaj yığını kapatıldıktan sonra (özellikle toprak üstüne yapılan silajlarda) su girişini
önlemek üzere etrafına kanal açılmalı ve hayvanların zararından korumak için çit,
sap balyası vs. ile kullanılmalıdır.
9. SİLAJ YAPIM TEKNİKLERİ
9.1. Yem Bitkileri Silajı Yapım Teknikleri
9.1.1. Mısır Silajı Yapımı : İyi bir silaj yapımı için silajlık mısırın hasat olgunluğuna
ulaşması şarttır. Bunun için koçandaki danelerin kaşar peyniri kıvamında olması,
yapraklarında yeşilliğini muhafaza etmesi önemlidir. Silaj yeri (silo) toprak silo ise merdane
ile sıkıştırılır. Taşlar vs. temizlenir. %1-2 eğim uygundur.
Resim 8. Mısır silajı yapımı
- 5 dekar alandaki mısır için silo tabanına 400 mikron kalınlığında plastik örtü (5 m x
20 m) serilir. 10-15 yerinden delinir. Üzerine 15-20 cm kalınlığında sap serilir.
- Hasat edilen mısır (2-4 cm uzunluğunda parçalanmalıdır.) (% 60-70 rutubet) 60 cm
kalınlığında plastik örtü üzerine serilir. Plastik örtü 5 m eninde 20 m boyunda
olduğundan silajlık mısır 4x19 genişliğinde serilir. Sıkıştırma esnasında dışarı
taşması önlenmiş olur.
- Serilen parçalanmış mısır üzerine 1 ton için 1-2 kg salamura tuzu serpilir. İstenirse
1 ton için 10-15 kg arpa kırması veya 5-10 kg buğday unu (fermantasyonu
hızlandırması için) ilave edilebilir. Bu işlemden sonra traktörle sıkıştırma yapılır.
Traktör ön tekerleri yığın üzerinde sağa - sola döndürülmemelidir. Düz olarak yığın
üzerinde gidiş geliş yapılmalıdır. 60 cm kalınlığındaki yığın 20-25 cm ye düştüğünde
iyi bir sıkıştırma yapılmış demektir.
- Tekrar malzeme serilerek ve katkı maddeleri her katmanda kullanılarak sıkıştırma
işlemi yığın yüksekliği 80-90 cm oluncaya kadar devam edilir. Kenarlar ayakla
sıkıştırılır.
- Sıkıştırma tamamlandıktan sonra kümbet şeklini alır. 5m x 20m
ebadında alttaki plastik örtü toplanarak yığının etekleri üzerine getirilir. İkinci plastik
örtü bunun üzerine serilir. Arkadan öne doğru aynı yerden başlayarak toprakla (15-
20 cm) kapatılır. Hayvanların zararından korunması için kenarlarına ve üzerine sap
saman balyası konabilir.
- Kapatılan silaj 45 gün içerisinde olgunlaşır. Rengi, kokusu ve tadı kontrol edildikten
sonra hayvanlara yedirilmeye başlanılır. 1 BBHB ( Her bir büyük baş hayvan birimi )
için 1 dekar silajlık mısır ekimi yeterlidir. (500 kg. canlı ağırlığındaki bir sığır 1
Büyükbaş Hayvan Birimi demektir.)
9.1.2. Macarfiği + Arpa Silajı Yapımı
Ülkemizde özellikle Orta Anadolu bölgesinde nadas alanları için çok uygundur. Macar
fiği bitkisinin çiçekler ve altta baklalar görüldüğünde arpa ise daneleri peynir kıvamına
geldiğinde silaj için hasat zamanı gelmiş demektir. Bu dönemden 4-5 gün sonrası da
uygundur. Silo yeri hazırlandıktan sonra hasata başlanmalıdır.
Resim 9. Macar fiği ve Arpa bitkileri
Örneğin 5 da. alandaki Macar fiği+arpa silajı yapımı için
- Tabana 5 m x 10 m ebadında 400 mikron kalınlığında plastik örtü serilir. 10-15
yerinden delinir. Bundan önce zemin taşları temizlenir, yumuşaksa merdane ile
sertleştirilir. 15-20 cm kalınlığında sap plastik örtü üzerine serilir. Biçilen karışım 60
cm kalınlığında plastik örtü üzerine 4 metre eninde 8 metre uzunluğunda serilir. Katkı
maddesi olarak 1 ton malzemeye 1,5 kg salamura tuzu, 10-15 kg arpa kırması ve
20-30 kg (2 kat sulandırılarak) şeker pancarı melası eşit olarak serpilir. Traktörle
20-25 cm kalınlığına düşünceye kadar sıkıştırılır.
- İkinci kat ve diğer katlar aynı katkı maddeleri kullanılarak yığın 80-90 cm yüksekliğe
ulaşıncaya kadar devam edilir.
- Bu işlem tamamlandıktan sonra alttaki plastik örtünün
dışarıda kalan uçları yığın üzerine kıvrılır ve üstüne ikinci plastik örtü serilir.
- Plastik örtünün üzerine 15-20 cm kalınlığında taşsız toprak arkadan başlayarak öne
doğru sırayla serilir. Hayvanlardan korumak için üzerine veya yanına sap , saman
balyaları koymak faydalı olur. Her bir Büyükbaş Hayvan Birimi için 2,5 da. Macar
fiği+arpa ekimi alanı yeterlidir.
9.2. Tahıl Hasılı Silajı Yapımı
Bütün tahıl hasıllarından uygun katkı maddeleri ilave edilerek silaj yapılabilir. Buğday,
arpa, yulaf ve multimo gibi bitkilerin silaj yapım tekniği aynıdır.
- Silaj yapımı için uygun yüksekliğe ulaşan otlar (çiçekten önceki dönem) yerden
5-6 cm. yükseklikten biçilir. Bu dönemde su miktarı yüksektir. 1 gün süreyle
serilerek soldurulur. Böylece kuru madde miktarının %40-50’ye çıkması sağlanır.
Bir demet biçilmiş ot elle kıvrılıp sıkılır. Elde su bırakmıyor ve eski halini de
almıyor ise silaj yapılabilir demektir.
Resim 10. Tahıl silajı
- Silaj miktarına göre plastik örtünün boyu ayarlanabilir. 5mx20 m ebadında ve 400
mikron kalınlığındaki plastik örtü, silo tabanı (% 1-2 eğimli) düzeltilip bastırıldıktan
sonra serilir. 10-15 yerinden delinir. Daha sonra soldurulan tahıl hasılı tabanın orta
kısımlarına 50-60 cm kalınlığında serilerek üzerine 1 ton için 20 kg (% 2 oranında )
şeker pancarı melası ve (istenirse 15-20 kg arpa kırması ) eşit olarak yığın üzerine
serpilir. Traktörle 20-25 cm kalınlığa düşecek şekilde iyice çiğnenerek sıkıştırılır.
Diğer katlarda aynı şekilde yapılacak silaj yağını 80-90 cm. yüksekliğe ulaşana kadar
devam edilir.
- Yığının üzeri plastik örtü ile kapatılır. Plastiğin üzerine de 15-20 cm. kalınlığında
taşsız toprak (arkadan başlayarak öne doğru) konur. Silaj 45-60 gün içerisinde
kendine has renk ve kokusu ile olgunlaşır.
- Silaj ile beslenen hayvanların kuru madde ve mineral madde ihtiyacı artar. Bu
nedenle silajla birlikte kuru ot ve yalama taşı veya hazır mineral madde karışımları
beslemede mutlaka kullanılmalıdır.
9.3. Şeker Pancarı Yaprağı Silajı Yapımı
Silaj yeri için % 2-3 eğimli yer seçilir ve üzerine 5-10 cm kalınlığında kum serilir. Bunun
üzerine silajı bohça şeklinde kapatacak naylonun tabanı serilir. (Naylonun taban kısmı
üzerinde 25-30 yerden dirgenle delinir. Naylonun delinmesindeki amaç fazla suyun
kolayca sızmasıdır.) Daha sonra naylonun alta gelen kısmına 10-15 cm. kalınlığında
saman serilir. Üzerine 25-30 cm kalınlığında şeker pancarı yaprağı serilir. Üzerine katkı
maddesi olarak 1000 kg yaprağa karşılık 25-30 kg arpa ezmesi ya da kırması; 2,5 kg üre
gübresi tarlaya tohum serper gibi saçılır. Burada amaç gübrenin toplu olarak düşmesini
engellemektir. Daha sonra da 5-10 cm kalınlığında ince saman serpilir, ikinci tabakaya
başlanırken de aynı işlem tekrarlanır. Yani yaprak, saman, arpa kırması ve üre konur ve
silaj tamamlanıncaya kadar bu işlemler tekrarlanır. En sonunda naylonun kalan kısmı
silajın üzerine serilir. ve hava almayacak şekilde kapatılıp üzerine toprak atılır. Yaklaşık 5
haftada silaj olgunlaşır. Silajla beslemede hayvanların kuru madde ve mineral ihtiyacı
artar. Beslemede kuru ot ve yalama taşı veya mineral madde karışımları mutlaka
kullanılmalıdır.
9.4. Pancar Posası Silajı
Silaj çukuru ve naylon hazırlıkları şeker pancarı yaprağı silajındaki gibidir. Silaj çukuruna
10-15 cm kalınlığında saman serilir. Üzerine 25-30 cm kalınlığında pancar posası serilir.
Onun üzerine 5-10 cm kalınlığında ince kıyılmış saman serilir. Samanın üzerine, 1 ton
pancar posasına karşılık 2,5 kg üre, 25-30 kg arpa ezmesi veya kırması atılır. Bu
işlemlere silaj tamamlanıncaya kadar devam edilir. Sonra da naylon uygun şekilde
kapatılır ve üzerine toprak veya naylonu yırtmayacak şekilde uygun baskı araçları konur.
(Saman balyası, kalas, traktör lastiği) Silaj yaklaşık 4-5 haftada olgunlaşır.
Şeker pancarı yaprağı veya şeker pancarı posası silajı kullanımında dikkatli olunmalıdır.
- Bu yemlere geçiş 1 haftadan az süre de olmamalıdır. Yani 1’inci gün 4 kg , 2’nci gün
6 kg , 3’üncü gün 10 kg , 4’üncü gün 14 kg , 5’inci gün 20 kg , 6’ncı gün 20 kg , 7’nci
gün 25-30 kg yedirilir. Daha sonra da bu miktar yem (25-30 kg) günlük olarak
yedirilebilir.
- Beslemede 500 kg canlı ağırlığındaki bir besi danasına 30 kg yedirilebilir.
- Silajların kalsiyum ve fosfor yönünden fakir olduğu dikkate alınmalıdır. Bunun için
kuru otun yanında mineral karışımları mutlaka yeme karıştırarak verilmelidir.
9.5. (Saman + Üre + Melas) Üre + Saman Muamelesi
Silaj çukuru ve naylonu diğer silajlardaki gibi hazırlanır.
1 Ton ince saman için katkı maddeleri
- 50-60 kg Melas
- 15 kg Üre
Resim 11. Saman silajı
SİLAJ YAPIMI: Saman, silaj naylonu üzerine serilir. Üzerine 100-150 lt. su serpilir. 50-
60 kg melas iki katı su ile sulandırılır ve karıştırılır. Karıştırmaya devam edilirken
içerisine üre yavaş yavaş ilave edilir ve yine karıştırılır. Daha sonra bu karışım samanın
üzerine serpilir, tekrar karıştırılır ve bulunduğu yerde sıkıştırılır. Bu işlem diğer tabakalar
içinde yapılabilir. En sonunda naylon hava almayacak şekilde kapatılır ve üzerine ağırlık
konur. 45-60 günde olgunlaşır. Beslemede mineral madde karışımları mutlaka
kullanılmalıdır.
10. SİLAJ İLE HAYVAN BESLEME
Silaj ile beslemede yemden %50-60 yem tasarrufu sağlanır. Hayvanlara silaj azar
azar birkaç günde alıştırarak verilmelidir. Silajla beslenen hayvanların kuru madde
ile mineral madde ihtiyacı artar. Bu nedenle silajın yanında yalama taşı ; mermer
tozu kaliteli kuru ot (kuru ot yoksa saman verilebilir) ve karma yem takviyesi mutlaka
yapılmalıdır. Silaj yemi yığınından alındıktan sonra açılan yer tekrar sıkıca kapatılmalıdır.
10.1. Hayvanların Günlük Silaj İhtiyacı
Canlı ağırlık ve verim kapasitelerine göre verilir.
Süt inekleri 20-30 kg/gün
Düveler 10-12 kg/gün
Danalar 5-6 kg/gün
Besi danaları 5-10 kg/gün
Koyun ve keçiler 4-6 kg/gün
3 kg. silaj yemi 1 kg. fenni yeme eşdeğerdir. Silaj açıldığında açık yeşil, sarımsı
veya kahverengi olmalıdır. Küf kokusu olmamalı, kendine has turşu kokusu
hissedilmelidir.
10.2. Hayvanlara Silaj Nasıl Yedirilmelidir?
- İlk 3-5 gün azar azar diğer yemlerle birlikte alıştırarak verilmelidir.
Resim 12. Silaj bütün bir yıl boyunca başlıca kaba yem kaynağı olarak kullanılabilir
- Buzağılara, işkembe gelişimi tamamlandıktan sonra (sap, saman veya kuru ot
yemeğe başladıktan sonra) verilmelidir. Genellikle 6 aydan büyük olmalıdırlar.
- Gebeliği ilerlemiş hayvanlara silaj, doğumdan sonra verilmelidir.
- Silajın kokusunun süte geçmemesi için önce sağım yapılıp, sonra silaj verilmelidir.
TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞININ İL VE İLÇE MÜDÜRLÜKLERİ İLE KÖY
GRUBU TARIM MERKEZLERİ SİLAJ YAPIMI VE SİLO YEMLERİ İLE BESLEME KONUSUNDA
YETİŞTİRİCİLERİMİZE HER TÜRLÜ TEKNİK BİLGİ VE YARDIMI VERMEYE HAZIRDIR.