Sihhi Tesisat Meslek Resim
88
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİR İLMESİ PROJESİ) GAZ VE TESİSAT TEKNOLOJİSİ SIHHİ TESİSAT MESLEK RESİM–1 ANKARA 2007
description
Meslek Resim
Transcript of Sihhi Tesisat Meslek Resim
GÜÇLENDR LMES PROJES)
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl taraf ndan gelitirilen modüller;
Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlar nda kademeli olarak yaygnlatr lan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öretim
programlar nda amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya yönelik gelitirilmi öretim materyalleridir (Ders Notlar dr).
Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel örenmeye rehberlik etmek amacyla örenme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlar nda uygulanmaya balanmtr.
Modüller teknolojik gelimelere paralel olarak, amaçlanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim öretim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas önerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.
Örgün ve yaygn eitim kurumlar , iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaabilir.
Baslm modüller, eitim kurumlar nda örencilere ücretsiz olarak datlr.
2.1. ebeke Basnc ile Datm Sistemleri........................................................................45 2.2. Basnçlama Deposu (Hidrofor) ile Datm Sistemi ...................................................48 2.3. Depolu Sistem.............................................................................................................56 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 59 ÖLÇME VE DEERLENDRME ....................................................................................60 UYGULAMA TEST ........................................................................................................62 PERFORMANS TEST .....................................................................................................64
3.1. Shhi Tesisat Projelerinde Kullanlan ablonlar .........................................................65 3.2. Shhi Tesisat Uç Malzemelerinin Sembollerle Gösterilmesi ......................................66 3.3. Scak Su Hazrlama Cihazlar nn Sembollerle Gösterilmesi....................................... 67 3.4. Hidrofor ve Su Deposunun Sembollerle Gösterilmesi................................................67 3.5. Açma Kapama ve Kontrol Elemanlar nn Sembollerle Gösterilmesi .........................69 3.6. Tesisat Borular nn Sembollerle Gösterilmesi ............................................................70 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 73 ÖLÇME VE DEERLENDRME ....................................................................................74
MODÜL DEERLENDRME .............................................................................................. 78 CEVAP ANAHTARLARI.....................................................................................................81 ÖNER LEN KAYNAKLAR..................................................................................................83 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 84
ÇNDEK LER
ALAN Gaz ve Tesisat Teknolojisi
DAL/MESLEK Istma ve doalgaz iç tesisatçs Istma ve Shhi Tesisatç Istma ve Gaz Yak c Cihazlar (bak m - onarm)
MODÜLÜN ADI Shhi Tesisat Meslek Resim -I
MODÜLÜN TANIMI
SÜRE 40/32
ÖN KOUL Teknik resim ve stma resim modüllerini alm olmaldr.
YETERLK Shhi tesisatta kullanlan sembolleri ve shhi tesisat uç
malzemelerinin montaj resimlerini çizmek.
Genel Amaçlar Gerekli ortam salandnda standartlara ve tekniine uygun, ölçekli olarak shhi tesisat malzemelerinin ve cihazlar nn montaj resimlerini çizebileceksiniz. Amaçlar
1. Standartlar na ve tekniine uygun olarak, shhi tesisat malzeme ve cihazlar nn montaj resimlerini çizebileceksiniz
2. Standartlar na ve tekniine uygun olarak, bina içi temiz su tesisatnn datm sistemlerinin datm sistemlerinin çizimini yapabileceksiniz.
3. Shhi tesisatçlkta kullanlan malzeme ve cihazlar n proje üzerinde sembollerle gösterilmesini yapabileceksiniz.
ETM ÖRETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
Snf/Resimhane, yaz tahtas, tepegöz/projeksiyon, resim alet ve tak mlar , resim kâtlar , yaz ablonu, resim ablonu, resim kalemleri.
ÖLÇME DEERLENDRME
Modülün içinde yer alan her bir örenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçlar ile kendinizi deerlendireceksiniz. Modül sonunda ise kazandnz bilgi, beceri, davranlar ölçmek amacyla; öretmen taraf ndan hazrlanacak ölçme araçlar ile deerlendirileceksiniz.
AÇIKLAMALAR
Sklkla kullandmz lavabo, küvet, eviye gibi shhi tesisat uç malzemeleri salmz açsndan önemli bir yere sahiptir. Bu uç malzemelerinin daha konforlu ve daha salkl kullanlabilmesi için shhi tesisatçlk kurallar nn doru uygulanmas gerekir.
Montaj tekniine ve standardna uygun yaplmam bir lavabo, onu kullanmmzda sk nt yaratrken, koku ve szdrma gibi sorunlar da beraberinde getirebilmektedir. Yaplan shhi tesisat uygulamalar nn öncelikle insan salna olumsuz etkisi olmayacak ekilde tasarlanmas ve yaplmas gerekmektedir.
Bu materyalde size shhi tesisat uygulamalar nn tekniine, standardna ve shhi koullara uygun yapm becerisinin kazandr lmas hedeflenmitir. Bu materyalden öreneceiniz teknik bilgi ve beceriler sayesinde shhi tesisatla ilgili uygulamalarda daha
bilgili ve yetkin hale geleceksiniz.
Unutulmamaldr ki hangi meslekten olunursa olunsun; onu en iyi ekilde icra etmek iyi bir meslek erbab olmann en önemli kouludur.
GR
ÖRENME FAALYET –1
Standartlar na ve tekniine uygun olarak shhi tesisat malzeme ve cihazlar nn montaj resimlerini çizebileceksiniz.
Shhi tesisat uç malzemesi montaj yaplrken ilem srasnn neden önemli olduunu aratr nz.
Shhi tesisat uç malzemelerinin montaj ölçüleri hangi k staslara göre belirlenmitir? Aratr nz.
Elde ettiiniz bilgileri rapor haline getirerek snf nzda tartnz.
1. SIHH TESSAT MALZEME VE CHAZLARININ MONTAJ RESMLER
1.1. Lavabo Montaj
Shhi tesisat uç malzemeleri insanlar n günlük yaamda skça kulland tesisat gereçleridir. Tesisat uç malzemelerinin rahat ve konforlu bir ekilde kullanlmas montajnn tekniine uygun yaplmas ile dorudan ilikilidir.
Genel olarak lavabolar; ayaksz, yar m ayakl ve ayakl olarak monte edilir.
Lavabo montajna geçmeden önce genel olarak uç malzemesi montajlar nda uymamz gereken belli bal kurallar örenelim:
Montaj ölçüleri, bitmi döemeye göre iaretlenmelidir. naat ortamnda çallyorsa, döeme henüz bitirilmemise montaj ölçüleri
duvar üzerindeki 1m çizgisi referans alnarak iaretlenmelidir. Uç malzemelerinin bitmi döeme veya duvara temas eden yerleri alç, çimento
gibi donduunda hacmi artan malzemelerle sabitlenmemelidir. Uç malzemelerine üretimi srasnda su ak n salamak için gerekli eim
verilmitir. Bu nedenle terazisine özen göstermeli ve ayr ca kendimiz eim vermeye çalmamalyz.
Uç malzemeleri yüzeyleri pürüzsüz, srl ve estetik yaplmlardr. Yüzeylerinin bu ekilde olmas, onlar n shhi açdan temiz olmasn salar. Sert cisimlerle vurmamal, üzerine metal aletler (çekiç, boru anahtar ) konmamaldr.
ÖRENME FAALYET –1
4
Uç malzemeleri üzerinde bulunan açlabilir delik yerleri (batarya montaj delii) sivri uçlu bir çekiçle ve malzemenin srl yüzeyinden (ön yüzeyi) dikkatlice delinmelidir.
Montajn yapacamz uç malzemesine uygun montaj elemanlar kullanlmaldr.
Montajda kullanlan tüm metal vidal balantlar n uç malzemesine temas eden yerlerine plastik burç (koruyucu k lf) konulmaldr. Aksi halde skma ilemi srasnda seramik uç malzemesi k r labilir.
Montaj ölçülerine tam olarak uyulmas için gereken hassasiyet gösterilmelidir. ki veya daha fazla uç malzemesi yan yana döenecekse aralar nda olmas
gereken minimum montaj ölçüleri unutulmamaldr. Bitmi döemeye monte edilecek klozet, bide, tam ayakl lavabo gibi uç
malzemelerinin montaj yaplrken bitmi döemenin eimi, uç malzemelerinin terazisini ve ölçülerini etkilemeyecek ekilde olmaldr.
El yüz ykamakta kullanlan lavabolar, seramik sektörü gelitikçe deiik tasar mlarla kar mza çkmaktadr. Lavabolar n kullanl olmas için montaj yerinin ve ölçülerinin standartlara uygun olmas arttr.
Lavabonun bitmi döemeden yükseklii 800 mm olmas esas alnr. 6–14 ya grubunun bulunduu okullarda bu ölçü 700–750 mm, daha küçük çocuklar n bulunduu okullarda 580–620 mm deerleri arasnda olmaldr. Duvardan çk l batarya veya musluklar n ölçüleri de lavabo yüksekliine göre belirlenir. Ortalama olarak bataryann su ak az ile lavabo üst seviyesi arasndaki mesafe 140–180 mm olmaldr.
Lavabolar duvara lavabo montaj cvatal, lavabo montaj trnakl ve lavabo konsollu olmak üzere üç biçimde tespit edilebilir. Lavabonun hangi ekilde duvara monte edilecei üretici firma taraf ndan belirlenmitir.
Lavabonun ön taraf nda, kullanan kii için gerekli alan olmaldr. Kullanm alan verilen bu alann ölçüsü lavabonun büyüklüüne ve tek veya grup halinde olmasna göre deiir. (bk. ekil 1.1)
ekil 1.1: Lavabonun büyüklüüne göre kullanm alanlar
5
Duvar kenarlar na lavabo konulmas gereken durumlarda lavabo ekseni ile duvar arasnda en az 450 mm olmaldr. Aksi halde lavabo kullanl olmaz. (bk. ekil 1.2)
ekil 1.2: Lavabo ekseni ile duvar arasndaki mesafe min. 450 mm olmaldr
Dizi halinde lavabo montaj yaplacaksa lavabo eksenleri aras 600 mm’ den az olmamaldr. (bk. ekil 1.3)
ekil 1.3: Dizi halinde lavabo montaj yaplrken eksenler aras 600 mm olmaldr
Lavabo montaj aadaki ilem srasna göre yaplr.
Lavabo montaj yaplrken bitmi döeme üzerinden lavabonun yerden yükseklii 800 mm olarak iaretlenir.
Lavabo bu ölçüye göre terazisinde montaj konumuna getirilir. Bu konumda tutulurken montaj delik yerleri iaretlenir.
Lavabo uygun bir yere alndktan sonra iaretlenen yerler matkapla dikkatlice delinir ve dübeller çak lr.
Montaj cvatalar dübellere sk lr. Daha sonra lavabo cvatalara montaj deliklerinden geçirilir. Cvatalar n geldii k smlara plastik burçlar tak lr. Ardndan pullar tak lr ve
somun sk larak montaj tamamlanr.
Lavabo ve ayak terazisinde yerletirilecei yere montaj konumuna getirilerek lavabo tespit delikleri iaretlenir.
Lavabo ve ayak kenara alnarak iaretlenen yerler delinir. Dübeller çak lr. Montaj cvatalar dübellere sk lr. Ayaksz lavaboda olduu gibi lavabo, tak lan cvatalardan geçecek ekilde
yerine oturtulur. Plastik burçlar ve pullar tak larak somunlar sk lr. Daha sonra ayak, lavabo altndaki kanala gelecek ekilde tak lr. Ayan tayc
olmad unutulmamaldr. Lavabo aya kesinlikle cvata, silikon gibi malzemelerle yere veya lavaboya sabitlenmemelidir.
Montaj tamamlandktan sonra lavabonun fayansa temas ettii hat boyunca silikon çekilmelidir.
Yar m ayakl lavabo montajnda da aynen montaj sras uygulanr. Lavabonun montaj tamamladktan sonra yar m ayak lavabo altndaki yere oturtularak delik yerleri markalanr. Delinip dübelleri tak ldktan sonra cvatalar sk lr. Ayak cvatalardan geçirilir. Plastik
burçlar ve pullar tak larak sk tr lr. Resim 1.1, Resim 1.2, Resim 1.3 ve Resim 1.4’te deiik lavabo montaj uygulamalar verilmitir.
ekil 1.4: Duvardan bataryal ayaksz lavabo montaj
1.2. Eviye Montaj
Eviye mutfak ve benzeri slak mekânlarda sebze, meyve ve bulak ykamakta kullanlan seramik salk gerecidir. Tek gözlü, çift gözlü ve damlalkl çeitleri vardr. Eviyelerin yerleimi mutfaklar n fiziki artlar na ve kullanlrlnn rahat olmasna göre düzenlenmelidir.
Eviye montaj yaplrken tüm montaj ölçülerine titizlikle uyulmaldr. Eviyeler genellikle tezgâh üzerine tak lr. Eviyelerin konulduu tezgâhlar bitmi döemeden 850 mm yüksekliinde ve 600 mm geniliinde olmaldr. Duvardan bataryal ise batarya yükseklii
bitmi döemeden 1100 mm, kirli su gideri 50’ lik plastik borudan ve yükseklii 600 mm olacak ekilde uygulanmaldr. Scak souk su azlar 150 mm olmaldr. Eviyeler genellikle 70’ lik kolonlara balanr.
Duvardan deil de eviyeden bataryal ise ara musluklar bitmi döemeden yaklak 550 mm’ ye konulmal, scak souk su azlar aras mesafe de 200–300 mm olmaldr. Kirli su gideri ise eviye ekseninde ve yaklak 435 mm olmaldr.
Eviyenin montaj öyle yaplr;
Tezgâhtaki yeri iyice temizlenir. Geçici olarak yerine oturtularak tezgâha temas yerleri kontrol edilir. Sonra yerinden alnr ve eviyenin oturaca yatak silikon ile doldurulur. Eviye terazisinde yerine oturtulur. Üretim aamasnda gerekli eim
verildiinden ayr ca eim verilmemelidir. Taan silikonlar dikkatlice silindikten sonra montaj tamamlanr. Mermer
eviyeler monte edilirken silikon yerine özel mermer yaptr cs kullanlr.
Szdrmazln salanmas için eviyenin tezgâha temas eden hatlar boyunca silikon uygulanmaldr. Alç, çimento gibi genleen malzemelerle aralar kesinlikle doldurulmamaldr. naat aamasnda montaj yaplyorsa harç, boya gibi faktörlerden korunmaldr. Resim 1.5’te eviye montaj ölçüleri verilmitir.
1.3. Alaturka Helâ Ta Montaj
Alaturka helâ ta düük döemeye gömme olarak montaj edilir. Sifonu açkta ve gizli olarak iki ekilde yaplabilir. Sifon açkta olduunda bir alt katta sifon görüneceinden estetik açdan dezavantaj oluturur.
Koku ve gazlar n bina içine szmamas için helâ ta ile pis su balants standart lastik contal sifonlarla (ES) yaplr. ES ile helâ ta balant yerine szdrmazlk adaptörü tak lr. Sifonun gizli olduu durumlarda sifonun döemeye oturma yeri tespit edilmelidir.
Helâ talar 100’lük borularla çap deitirilmeden çat katna kadar çkar lmal, çat seviyesinden minimum 500 mm yukarda brak lmaldr. Helâ talar nda ykama rezervuarl (ykama deposu) veya basl olarak yaplabilir. Rezervuarl ise rezervuar alt seviyesi, bitmi döemeden yaklak 2100 mm, basl ise bitmi döemeden 1050 mm olmaldr. Taharet musluu bitmi döemeden 150–200 mm ve kullanm pozisyonuna göre helâ tann solunda kalacak ekilde olmaldr.
Rezervuar ve bas ykama borular 1 ¼” çapnda olmal ve keskin dönüler ya da çap daralmalar olmamaldr. Ykama borular nn helâ tana giri yerlerinde mutlaka szdrmazlk adaptörü kullanlmal ve boru bu adaptöre adaptör boyu kadar geçirilmelidir.
Helâ ta montaj u ilem sras ile yaplr:
Helâ ta sifonu (ES) bitmi duvardan yaklak 350 mm olacak ekilde ve terazisinde yerine oturtulur.
nce kum ile desteklenir ve az kapatlarak kenarlar harç ile beslenir. Helâ ta sifon ucundaki adaptöre geçirilir ve alt ince kumla sk tr lr. Rezervuar ykama borusu eer uzunsa fazlas kesilir. Szdrmazlk adaptörü su giriine tak lr. Arap sabunu uygulanarak ykama
borusu tak lr. Helâ tann terazisi kontrol edildikten sonra 4 köesinden çimento harc ile
sabitlenir. (Çimento gereinden fazla kullanlmamaldr. Aksi halde genleeceinden helâ tan çatlatabilir ya da terazisini bozabilir.)
Szdrmazlk kontrolleri yapldktan sonra gider az ve yüzeyi d etkenlerden korunmak üzere kapatlarak montaj tamamlanr.
1.4. Alafranga Helâ Ta (Klozet) Montaj
Klozetlerin deiik çeitleri vardr. Klozetler pis su balantlar na göre alttan çk l ve arkadan çk l olabilir. Ykama ekline göre depolu, rezervuarl ve basl tipleri vardr. Ayr ca yere montajl ve asma tip klozet seçenekleri bulunmaktadr.
Klozetlerin baland pis su borular , kolon ve havalandrma borular alaturka helâ talar nda olduu gibi 100’lük yaplmaldr. Klozetler kolonlara yak n yerlere ve kullanm kolay yerlere konulmaldr.
Alttan çk l kendinden rezervuarl klozet montaj aadaki ekilde yaplr. (bk. resim1.8)
Bitmi döemedeki 100’lük pis su borusu çk azna eksantrik szdrmazlk adaptörü tak lr.
Taharet borusu klozete tak lr. ç tak m tak lan rezervuar klozete montaj yerlerinden sabitlenir. Eksantrik adaptöre arap sabunu uygulanarak klozet geçici olarak montaj yerine
oturtulur. Terazisi kontrol edildikten sonra bitmi döeme üzerinde montaj delikleri ve
klozet çepeçevre markalanr. Klozet yerinden alnr ve iaretlenen delik yerleri delinip dübelleri çak lr. Klozet tekrar adaptöre oturacak ekilde montaj yerine oturtulur. Terazisi kontrol edilir. Klozete plastik burçlar tak larak montaj vidalar sk lr. Rezervuar ve taharet borusu su girilerine temiz su hortumlar tak lr. Klozetin döemeye temas ettii yerlere silikon uygulanarak ilem tamamlanr.
Duvardan asma klozet montaj aadaki ekilde yaplr: (bk. resim1.9)
Duvara sf r olarak brak lm pis su borusuna arap sabunu uygulanm adaptör geçirilir.
Klozet adaptöre oturacak ekilde montaj yerine terazisinde geçici olarak konularak montaj delikleri markalanr.
Küvetler, biriktirilen su içinde vücudun ykanmas amacyla kullanlr. Dökme demirden, sactan ve plastik malzemeden (akrilik) üretilir. Metal olanlar n iç yüzeyleri emaye ile kaplanr.
Küvetlerde pis su giderine doru eim verilmitir. Pis su gideri taraf nda küvetin üst seviyesine yak n yere tama delii konmutur. Küvet tama delii, plastik boru balants ile sifona balanr. (bk. ekil 1.6) Du tekneleri en az bir ve ya iki yerinden duvara temas eder. Üç taraf nn temas ettii montaj uygulamalar da vardr. Küvet önünde, kullanan kiinin hareket alan için yeterli kullanm alan brak lmaldr.
ekil 1.13: Küvet kullanm alan
Küvetler özel metal ayaklar ya da altna yaplacak iki kâgir yastk üzerine yerletirilir. Küvet bataryas küvetin dar kenar na konacaksa küvet gideri ile batarya ekseni ayn hizada olmal, eer uzun kenara konacaksa batarya ekseni ayak taraf ndan 550–650 mm mesafede olmaldr.
ekil 1.14: Küvet batarya ölçüleri ekil 1.15: Tama borusu balants
Küvet montajnda aadaki ilemler yaplr:
Küvet montaj ayaklar uygun aralkta ve terazisinde harç ile düük döemeye sabitlenir.
Küvet sifonu ve tama borusu balanr. Sifon kuyruu sökülür. 50’lik pis su borusuna szdrmazlk contas tak larak sifon kuyruu pis su
borusuna geçirilir.
19
Küvet yerine oturtulur. Sifon kuyruu sifonun gövdesine tak lr. Küvet kenarlar na silikon uygulanr.
ekil 1.16: Küvet montaj resmi
Günümüzde metal veya seramik küvetler yerine akrilik (özel plastik bileim) küvetler tercih edilebilmektedir. Akrilik küvetler bitmi döeme üzerine monte edilir. Aada akrilik küvet montaj ilem sras verilmitir.
Küvetin konulaca yer tespit edildikten sonra montaj ölçülerine uygun olarak temiz su ve pis su tesisat yaplr.
Küvet montaj yerine geçici olarak tak larak profil ayak montaj delikleri döemeye markalanr.
Küvet montaj yerinden alnarak markalanan yerler uygun matkap ucu ile delinir ve dübeller çak lr.
Tekrar montaj pozisyonuna getirilen küvet, terazisi kontrol edildikten sonra profil ayaklar ndaki montaj deliklerinden cvatalarla sabitlenir.
Küvet tama ve sifon balantlar yaplr. Sifon 50’lik pis su borusuna szdrmazlk contas ile birlikte tak lr. Pis su balantlar test edilir. Küvetin duvar ile temas yüzeylerine silikon uygulanr. Yan kapaklar tak larak montaj tamamlanr.
ekil 1.17: Akrilik küvet montaj resmi
1.6. Du Teknesi Montaj
22
Du tekneleri deiik ölçülerde yaplrlar en çok kullanlanlar 80X80, 90X90, 100X100 ebatlar ndadr. Tüm düük döemeli montaj uygulamalar nda olduu gibi du teknesinin montajndan önce de montaj yeri szdrmaz bir malzeme ile izole edilmelidir.
Du teknesi u ekilde monte edilir:
Tekne geçici olarak montaj yerine yerletirilir ve sifon yeri belirlenir. aretlenen yerde sifonun balanaca yuva hazrlanr. Sifon süzgeç ve contas çkar larak pis su giderine balanr. Sifon, altna tula konularak harç ile tutturulur. Sonra etraf kumla sk tr lr. Sifonun az kapatlarak harç ile etraf doldurulur. Du teknesinin oturaca yüzey sifon seviyesine kadar harç ile doldurulur. Sifon azna szdrmazlk contas tak lr. Du teknesi yerine yerletirilerek teraziye alnr. Üzeri kapatlarak d etkenlerden korunur.
ekil 1.19: Du teknesi montaj resmi
Du teknesinin konulaca yer tespit edildikten sonra montaj ölçülerine uygun olarak temiz su ve pis su tesisat yaplr.
Du teknesi montaj yerine geçici olarak tak larak profil ayak montaj delikleri döemeye markalanr.
Du teknesi montaj yerinden alnarak markalanan yerler uygun matkap ucu ile delinir ve dübeller çak lr.
Tekrar montaj pozisyonuna getirilen du teknesi, terazisi kontrol edildikten sonra profil ayaklar ndaki montaj deliklerinden cvatalarla sabitlenir.
Du teknesi sifon balantlar yaplr. Sifon 50’lik pis su borusuna szdrmazlk contas ile birlikte tak lr. Pis su balantlar test edilir. Du teknesinin duvar ile temas yüzeylerine silikon uygulanr. Yan kapaklar tak larak montaj tamamlanr.
ekil 1.20: Akrilik du teknesi montaj resmi
1.7. Bide Montaj
Bideler vücudun alt taraf n ykamak ve taharet almak amacyla kullanlan salk gereçleridir. Banyo odalar nda tek bana bulunmaz; genellikle klozetle birlikte bulunur. Duvara asma ve ayakl tipleri vardr. Bidelerin üzerine scak ve souk su kullanm için
bataryalar tak lr. Döemeye monte edilen bideler duvara bitiik olabildii gibi duvardan yaklak 50 mm açkta da döenebilir. Duvara bitiik olmas durumunda montaj teknii nedeniyle slak mekânda süpürgelik olmamaldr.
Duvar düzlemine bitiik bidenin montajnda aadaki ilem basamaklar uygulanr.
Scak ve souk su azlar na ara musluk balantlar yaplr. Bitmi duvarda hazrlanan 50’lik pis su çk azna szdrmazlk adaptörü
arap sabunu uygulanarak yerletirilir. Bide üzerine bide bataryas montaj yaplr. Sifon tak m bideye monte edilir. Pis su aznn bitmi döemeden 125 mm olmasna özen gösterilmelidir. Sifon çk , duvardaki pis su az ile ayn eksende olacak ekilde tespit
kelepçesi ile bideye sabitlenir. Bide ekseni pis su ekseni ile ayn seviyeye getirilecek ekilde bide geçici olarak
yerine yerletirilir. Eksen yerleri, montaj delikleri ve bide çevresi bitmi döemede iaretlenir.
Markalanan yerler delinir ve dübeller çak lr. Bide, markalanan eksen ve çevre çizgilerine göre terazisinde ve ekseninde pis su
çk azna doru itilir. tme sonucunda sifonun pis su aznda bulunan adaptöre yeteri kadar geçmesi salanmaldr.
1.8. Pisuar Montaj
Pisuarlar umuma açk erkek tuvaletlerinde kullanlr. Daha çok okullar, hastaneler, i merkezleri, otogar gibi yerlerin tuvaletlerinde bulunur. Genellikle alttan pis su gideri, üstten ise ykama suyu girii vardr. Ykama suyu, sk kullanlan yerlerde belirli bir debiye ayarlanarak sürekli ak tlabildii gibi, manuel ve fotoselli ykama sistemleri de kullanlmaktadr. Pisuarlar tamamlanm duvara, trnakl ya da montaj vidal olarak monte edilir.
Pisuarlar n pis su azlar , duvar kotuna sf r olacak ekilde yaplmaldr. Pis su az bitmi döemeden yaklak 400–450 mm yükseklie konulmaldr. Pisuar ise bitmi döemeden yaklak 650 mm olacak ekilde monte edilmelidir. 6–14 ya grubunun kullanaca pisuarlar bitmi döemeden yaklak 450–550 mm yüksekte olmaldr. Pisuar pis su gideri 50 lik yaplr.
Pisuar montaj öyle yaplr:
Pisuara sifon tak lr. Sifon pis su giriine geçecek ekilde pisuvar geçici olarak montaj konumuna getirilir.
Terazisi kontrol edilerek montaj delik yerleri markalanr. Montaj delikleri delinir.
26
Dübeller çak lr. Sifon szdrmazlk adaptörüne arap sabunu uygulanr. Pisuar montaj pozisyonuna getirilir. Pis su balant borusu 50’lik gider azndaki adaptöre geçirilir. Plastik burçlar tak larak montaj cvatalar sk tr lr. Pisuara musluk balants yaplr. Pisuar n bitmi duvara temas eden k smlar na silikon tatbik edilir. Pis su ve temiz su balantlar test edilerek montaj tamamlanr.
ekil 1.22: Pisuar montaj resmi
1.9. Termosifon Montaj
Termosifonlar scak suyu üretme biçimine göre iki deiik ekilde olur. Bunlardan birincisi sv ve ya gaz yak t ile scak su elde edilen bak r termosifonlar, ikincisi ise elektrik kullanarak scak su elde edilen elektrikli termosifonlardr. Günümüzde büyük ehirlerde daha çok elektrikli termosifon kullanlmaktadr.
Kat Yak tl Termosifonlar
Bak r termosifonlar 60 lt su kapasitesinden daha az olmamaldr. Bu termosifonlar borulu ve gömlekli olarak yaplrlar. Borulu tip termosifonlarda, yanma sonucu oluan scak duman ve gazlar silindir kazan içindeki bir borudan geçerek etraf n çevreleyen suyu str. Gömlekli tip termosifonlar n düzenei ise öyledir: silindirik termosifon gövdesinin dn saran bir gömlek vardr. Silindirik termosifon gövdesi ile gömlek arasnda duman kanal vardr. Bu tip termosifonlarda su daha çabuk stlrken banyo scakl daha yüksektir.
ekil 1.23: Depolu kat yak tl termosifon montaj resmi
28
Depolu termosifonla scak su hazrlamada, termosifona souk su girii bitmi döemeden yaklak 2500 mm yukarda bulunan bir depodan salanr. Depodaki suyun termosifona dolabilmesi için scak su çk borusu depoya kadar uzatlarak havann tahliye edilmesi salanr. Kullanlacak scak ve souk suyun basncnn yetersiz olmamas için depodaki su seviyesi ile en üstteki su ak tma yeri arasnda en az 1 m olmaldr.
Depolu kat yak tl termosifon montaj yaplrken u ilem sras uygulanr; (bk. resim1.17)
Termosifon yerine oturtulur ve teraziye alnr. Termosifon deposunun amandra balants yaplr. Termosifon ile depo balantlar nn kolay yaplabilmesi için termosifonun üst
k smna ve souk su girii en az 2500 mm yukarda olacak ekilde konsollar duvara harç ile sabitlenir.
Depoya souk su giri balantsn yaplr. Depodan termosifona souk su girii ¾ “ galvaniz boru ile balanr. Depodan scak su çk balants yaplarak uç malzemelerine scak su borusu
hatt çekilir. Ayr ca scak su çk , depoya üstten girecek ekilde havalk borusu uzatlr.
Elektrikli Termosifonlar
Elektrikli termosifonlar kendinden depoludur. Deponun etraf scak suyu uzun süre muhafaza etmesi için sya dayankl yaltm malzemesi ile izole edilmilerdir. Bu termosifonlardan scak su alabilmek için önceden devreye sokulmas gerekir. Üzerindeki termostat sayesinde istenilen sabit scaklkta su elde edilebilir.
Küçük tip muslua ve ya dua tak labilen elektrikli su stclar da mevcuttur. Bu su stclar küçük boyutlu olma avantajnn yannda verim ve kapasite açsndan zayftr.
Elektrikli termosifon montaj resim 1.18’de verilmitir.
1.10. ofben Montaj
ofbenler ani su stcs olarak ta bilinir. Doalgaz ve svlatr lm LPG ile çalr. ofbeni oluturan ana elemanlar; kanatl borulu su stcs (eanjör), atmosferik brülörlü yanma odas, gaz kontrol ve güvenlik elemanlar , gövde, su ve gaz borular dr.
ofbenlerin montaj banyo veya çok dar hacimli mekânlara yaplmamaldr. Baca çekii yeterli olmaldr.
ofben montaj öyle yaplr:
ofbenin yerletirilecei yer belirlendikten sonra, ofben alt seviyesi bitmi döemeden 1300 mm olacak ekilde kanca yerleri duvara iaretlenir. Kancalar aras mesafe yaklak 250 mm ölçüsündedir.
Daha sonra iaretlenen yerler delinerek dübeller çak lr. Montaj kancalar sk larak ofben aslr ve terazisi kontrol edilir. ofben souk su giriine vana tak lr. ofben scak ve souk su boru balantlar spiral hortumlu olarak yaplr.
(rakorlu olarak da yaplabilir) Gaz balants yaplr.
30
Baca balants yaplarak borunun ofbene temas eden kenar yanmaz bantla sar lr. Baca borusunun duvara temas eden yüzeyi alç ile svanrsa, szdrmazlk daha iyi olur.
Gaz balants, baca balants ve scak-souk su balantlar kaçak testinden geçirilerek montaj tamamlanr.
ekil 1.25: Gazl ofben montaj resmi
1.11. Güne Kollektörü Montaj
Scak su hazrlama yöntemlerinden birisi de güne enerjili sistemdir. lk maliyet giderlerini k sa sürede amorti edebilen bir sistemdir. Kullanm kolaydr. Yak t gereksimi ve
pompasz sistem ise elektrik gereksinimi yoktur.
Güne enerjili scak su hazrlama sisteminin üç temel unsuru vardr.
Güne kollektörü Depolama tank Boru ebekesi
Depolama tank paslanmaz malzemeden yaplmal ve iyi yaltlmaldr.
Boru ebekesi ise kollektör ile depolama tank arasndaki balantlardan oluur. Is kay plar na kar yaltlmaldr. Borular mümkün olduu kadar k sa ve dirseksiz olmaldr. Plastik veya galvaniz türü borular kesinlikle kullanlmamaldr. Bunlar n yerine bak r boru kullanlmaldr.
Güne enerjisi ile scak su hazrlama sistemi suyun dolamna göre tabi dolaml ve pompal sistem olarak ikiye ayr lr.
Doal dolaml sistem, scak su ihtiyac fazla olmayan yerlerde kullanlr. Hiçbir ek enerji kullanmdan scak su elde edilebilir.(bk. ekil 1.8)
ekil 1.28: Tabi dolaml güne enerjisi sistemi
Pompal sistem genelde scak su ihtiyacnn fazla olduu durumlarda kullanlr. Depolama tank nn kollektör seviyesinin üstüne konamad durumlarda da kullanlabilir.
Pompal sistem dorudan (direk) ve dolayl (endirekt) olarak iki ekilde yaplabilir. Direk sistemde kullanm scak suyu kollektörde dolaarak snr ve kullanm yerlerine
borularla iletilir.
Endirekt sistemde ise kollektör suyu ile kullanm suyu birbirine kar maz. Kapal sistem kollektör suyu sürekli devridaim yaparak depolama tank nda bulunan kullanm suyunu str.
ekil 1.29: Pompal güne enerjisi sistemi (dolayl sistem)
Kollektörlerin yerine montajnda aadaki hususlara dikkat edilmelidir.
Sistemden maksimum performans salamak için kollektör s emici yüzeyi (caml yüzey) güneye bakmaldr.
Kollektör eim açs tüm yl kullanm için bulunduu ehrin enlem derecesinde olmaldr. Sadece yaz aylar nda kullanlacaksa kollektör eim açs, enlem derecesinden 15 eksik olmal, sadece k aylar için kollektör monte edilecekse ehrin bulunduu enlem derecesinden 15 fazla aç ile monte edilmelidir.
Kollektör eim açlar pratikte 30-40 arasnda olumlu sonuçlar vermektedir. Kollektör eim açlar açl terazi ile kontrol edilmelidir. Kollektörün alt taban zemine sf r olmamaldr. Zemine yapk olursa arkadan
34
Kollektör monte edilecek çatda baca var ise, kollektör yine güneye bakmal fakat bacann bat taraf na konulmaldr. Aksi halde bacann gölgesi kollektöre düebilir.
Kollektörün monte edilecei çat aaç, bina veya dier yükseltilerin gölgelerinden etkilenmemelidir.
Kollektör yerletirilirken, kollektör ayaklar nn denk geldii kiremitler çkartlarak altna tahta direkler çak lr. Böylelikle kollektörün daha salam durmas salanr.
Kollektör ayaklar tespit delik yerleri iaretlenerek matkapla delinir. Trifon vida ile vidalanr. Kollektör yeri depoya yak n olmaldr. Kollektöre giri ve çk borular hemen hemen eit uzunlukta olmaldr ki
basnç kay plar dengelensin. Borular mümkün olduu kadar az dönülerle balanmaldr. Is dönütürücüye giren ebeke suyu basnc 7 bar’dan fazla ise giri hattna
basnç regülâtörü konulmaldr. Scak su çk na, kullancnn ani scak sudan zarar görmemesi için kar tr c
vana konulmaldr. Güne enerjisi tesisatnda bak r boru ve ek parçalar tercih edilmelidir. Tesisat çalrken oluan havann kolay tahliyesi için, borular döenirken ak
yönünde yaklak %1 eim verilmelidir.
1.12. Su Deposu Montaj
ehir ebeke suyunun kesintili akt veya ebeke basncnn yetersiz kald durumlarda suyu bünyesinde bulunduran kaplara su deposu denir. Su depolar atmosfere açk veya kapal yaplabilir. Betonarme, çelik sac, fiberglas olarak yaplabilir. Son zamanlarda
plastik su depolar da kullanlmaktadr.
Su depolar dikdörtgen veya silindir kesitli olabilir. Montaj durumuna göre yatk ve dik tip depolar mevcuttur. Depolar ahap, çelik veya beton altlk üzerine konmaldr. Dorudan yere oturtulmamaldr.
Su depolar nn üzerinde temizliinin yaplabilmesi için kapak vardr. Deponun hava ile temasn salamak için havalk bulunur. Deponun en alt seviyesinden boaltma vanas konur. Su depolar donmaya kar ve snmaya kar izole edilmelidir. Tesisata gidi suyu deponun alt seviyesinden en az 100 mm yukarda olmaldr. Aksi halde depo dibinde oluan tortu tabakas tesisata kar r. Su deposu en yak n su ak tma yerinden en az 5 m yukar da olmaldr. Su ak tma yeri depoya yak n olursa su basnc yetersiz olur.
Depolar çat katna veya hidroforlu ya da pompal sistemlerde bodrum katna konur. Çat katna konulduunda statik hesaplar dikkate alnmal ve depo bina için ar yük tekil etmemelidir. Mutlaka bina tayc sistemine (kolon, kiri) oturtulmaldr. Su deposu tamir edilmek istendiinde kolay ulalabilir yerde olmaldr.
Çatya konan bir su deposunun montaj öyle yaplr:
Deponun konaca yer belirlenir. Kolon ve kirie oturmas salanacak ekilde yer belirlenmelidir.
Ahap destekler konularak tama kab yerletirilir. Su deposu terazisinde ve dengeli bir ekilde ayaklar üzerine yerletirilir. Depo çk azlar na rakorlar tak lr. Tama ve boaltma azlar kirli su borusuna balanr. Depo giri ve çk ve armatürlerin balantlar yaplr. Kaçak testi yaplarak montaj tamamlanr.
Deiik su deposu balantlar resimleri aada verilmitir.
ekil 1.31: Su Deposu montaj. Tek borulu sistem
36
ekil 1.32: Bodrum kata konulan dik tip, silindirik kesitli su deposu montaj
1.13. Hidrofor Montaj
Basnc yetersiz kalan suya yeterli basnc kazandrmak için kullanlan otomatik pompa sistemlerine hidrofor (basnçlama deposu) denir. Hidrofor, belirli bir depodan veya dorudan ehir ebekesinden ald suyu sk trarak üst katlara gönderir.
Hidroforlar, kullanm suyu tesisatlar nda, yangn suyu tesisatlar nda ve sulama suyu tesisatlar nda kullanlr. Dikey ve yatay tipleri vardr. Hidrofor tank silindirik ve iletme
basncna uygun çelik sac malzemeden yaplr.
Hidroforlar suyu basnçlandr rken havay kullanr. Havay kompresörden veya hava enjektöründen temin ederler. Su ile hava bölgesini lastik bir membran ile ayran membranl sistemlerde vardr. Hidrofor içinde belli bir miktar su ve üst bölgede de hava mevcuttur. Kompresör, manometre ve emniyet vanas gibi balantlar hava bölgesinden yaplmaldr. Hidrofor giri ve çk balantlar ise su bölgesinden yaplmaldr. Hidroforun bulunduu yere taan sular toplamak için bodrum süzgeci konmaldr.
Hidroforun çalma prensibi öyledir; basnçlandr lmak istenen su, ehir ebekesinden veya depodan çkarak pompaya girer. Pompa, suyu basnçl olarak hidrofor tank na gönderir. Bu boru bölümünde çek valf vardr. Çek valf, suyun baslmas esnasnda geriye doru dönmemesi amacyla kullanlr. Hidrofor tank na kompresörden yeteri kadar hava
baslmtr. Hidrofor tank nda üst bölgede bulunan bu hava, pompann gönderdii su ile sk r. Sk an hava suyu tesisata basar. Emniyet vanas sistem basncnn istenen deeri amas halinde devreye girerek fazla basnc dar atar.
Hidrofor grubu iyice havalandr labilen, d hava artlar ndan uzakta ve mahal scakl 40’yi geçmeyecek bir yere monte edilmelidir. Emme ve basma borular gerekiyorsa kelepçelerle duvara tespit edilmeli, pompa üzerine tesisat arl
bindirilmemelidir. Pompa, zemin üzerine yaplm beton kaide üzerine kurulmaldr.
Hidroforun ve pompann yeri belirlenir. Pompa altl terazisinde döemeye markalanr. Markalanan yerler delinerek altlk zemine cvatalarla sabitlenir. Pompa, tespit vidalar ile altla vidalanr. Basnçlandr lacak su boru vastasyla pompaya balanr. Pompadan hidrofor su giriine balant yaplr. Armatürler tak lr. Hidrofor basma suyu tesisata balanr. Hidrofora kompresör balants yaplr. Basnç alteri ve balantlar tak lr. Manometre hava bölgesine tak lr. Sistemin kaçak testi yaplr.
Hidroforun deiik ekillerde montaj uygulamalar aada verilmitir.
Resim 1.33: Hava enjektörlü hidrofor balants
ekil 1.34: Paket hidrofor tank ile suyun basnçlandrlmas
1.14. Su Tasfiye Cihaz Montaj
Suyun yumuatlmas ileminde kullanlan açk veya kapal olabilen tanklara su tasfiye cihaz denir. Genellikle kapal tipler kullanlmaktadr. Kapal su tasfiye cihazlar basnca dayankl, d etkenlerden yaltlm, silindirik cihazlardr. Çaplar 0.3 – 3.6 m, boylar ise 1
– 3 metre arasnda deiir. Çelikten ve bombe bal yaplr.
Tank n dibine yumuatma maddesine yataklk yapacak birkaç kat kum ya da antrasit katman konulur. Yumuatma devresine ham su üstten girer ve iyon deitirici katmann üstten balayarak reaksiyona sokar. Böylelikle su yumuatlm olarak dar çkar.
Su yumuatma tesisat dört devreden oluur.
Yumuatma devresi Ters ykama devresi Canlandrma devresi Ykama devresi
Su tasfiye cihaznn çalma prensibi öyledir: (bk. resim 1.28)
Ham su okla gösterilen borudan gelir. Açk olan “K” vanasndan geçerek üstten tanka girer. Yumuatlm olarak alttan “N” vanasndan geçerek kullanm yerlerine gider. Bu srada dier vanalar n tümü kapal konumdadr. Ters ykama devresinde ham su, açk olan “L” vanasndan geçerek tanka alttan
girer ve üstten çkarak “G” musluundan serbest olarak huninin içine akar. Oradan da pis su tesisatna gider. Bu boru ayn zamanda hava tahliye borusu olarak da kullanlr.
yon deitirme katmanna havann girmesi önlenmelidir.
Bu nedenle “G” vanas zaman zaman açlarak hava bulunup bulunmad denetlenmelidir.
Suyun huniye serbestçe ak tlmas berrakln kontrol etmek içindir. “B” vanasndan canlandr c tank na giren su, eriyii açk “E” vanasndan tanka
basar. Canlandrma görevini yapan eriyik “M” vanasndan geçerek huni vastas ile pis
su borusuna akar. Ham suyun “K” vanasndan geçerek üstten tank n içine girmesi ve “M”
vanasndan pis su borusuna ak yla ykama devresi gerçeklemi olur. “F” vanas sistemden örnek su almakta kullanlr. “D” vanas tankta bulunan suyun boaltlmasnda kullanlr. “C” vanas da canlandr c tank nn boaltlmasnda kullanlr.
ekil 1.36: Su tasfiye cihaz montaj resmi
uygun ekilde balaynz. Resim kâdnz Te cetveli yardmyla
masanza balaynz. Hata yapma ihtimaline ya da ikinci bir resim
çizme ihtimaline kar yannzda yedek resim kâd bulundurunuz.
Çizim tak mlar n kullanma hazr bulundurunuz.
Cetvellerinizi unutmaynz. Çizim masanz ve cetvellerinizi temiz bir çizim için hafif nemli
bir bezle siliniz. Rapido kalemlerinize mürekkep koyarak
çizime hazr hale getiriniz. Shhi tesisat uç malzemelerinin
montaj resimlerine geçiniz. Lavabo montaj resmini çiziniz. Eviye montaj resmini çiziniz. Alaturka helâ ta montaj resmini
çiziniz. Alafranga helâ ta montaj resmini
çiziniz. Küvet montaj resmini çiziniz. Du teknesi montaj resmini çiziniz. Bide montaj resmini çiziniz. Pisuar montaj resmini çiziniz. Termosifon montaj resmini çiziniz. ofben montaj resmini çiziniz. Güne kollektörü montaj resmini
çiziniz. Su deposu montaj resmini çiziniz. Hidrofor montaj resmini çiziniz. Su tasfiye cihaz montaj resmini
çiziniz.
Shhi tesisat uç malzemelerinin çizimlerine balaynz. Direk rapido ile çizim yerine önce kur un kalemle çizip sonra rapido kalem ile çizerseniz hatal çizimi önlemi olursunuz.
Rapido kalemle çizim yaparken hangi kalnlktaki kalemi kullanmamz gerektiini
bilmeniz gerekir. Örnein, shhi tesisat uç malzemelerini
(lavabo, eviye, bide vb.) 0.5’lik kalemimizle, mimari malzemeleri (duvar, döeme vb.) 0.2’lik kaleminizle, tesisat boru ve ek
parçalar n da 0.3’lük rapido kaleminizle çizmelisiniz.
Çizim yaparken kaleminizi dik konumda tutmalsnz.
Resim kâdn dikkatlice çizim masasndan ayr nz.
Çizim bittikten sonra tekrar kontrol ediniz varsa eksiklerinizi gideriniz.
Resim kâdnz masadan ayr rken acele etmeyiniz. Kâdnz zarar görebilir.
UYGULAMA FAALYET
Aadaki sorular cevaplandrarak bilgilerinizi ölçünüz. Arka sayfada yer alan cevap anahtar ile kar latr nz.
1. Bitmi döeme yoksa montaj ölçüleri neye göre alnmaldr?
2. Lavabonun montaj yükseklik ölçüsü bitmi döemeden kaç mm olmaldr?
3. Eviye montaj evin hangi bölümüne yaplr?
4. Klozet (alafranga helâ ta) ykama sistemleri nelerdir?
5. Küvet uzunluu 1700 mm ise 1/10 ölçeinde çizildiinde kaç mm gösterilir?
6. Pisuar pis su gideri ölçüsü bitmi döemeden kaç mm yüksekte olmaldr?
7. Scak su hazrlama cihazlar nelerdir?
8. Tabi dolaml güne enerjili scak su hazrlama sistemini oluturan ana elemanlar hangileridir?
9. Su depolar nn çat katna yerletirilmesinde nelere dikkat edilmelidir?
10. Hidrofor üzerinde hangi aygtlar bulunur?
Aada size bir uygulama faaliyeti verilmitir. Bu faaliyeti gerçekletirirken uyguladnz her ilem sras için kontrol listesinde iaretleme yapnz.
Aada verilen, ayakl lavabo montaj resmini 1/1 ölçeinde çiziniz.
Kontrol Listesi
Sra No:
t
1
Resim kadn çizim masasna uygun ekilde balama
a. Çizim için uygun fiziki artlar var m? b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme etmeden dört ucundan masanza
baladnz m? c. Resim kadnz rahat çalabileceiniz mesafede mi?
2
Çizim tak mlar n kullanma hazr bulundurma a. Çizim boyunca kullanacanz tüm tak mlar yannzda m?
b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi?
3
Ayakl lavabo montaj resmini çizme a. Resmi kur un kalemle çizmeye baladnz m?
b. Çizim yaparken doru ölçü aldnzdan emin oldunuz mu?........... c. Kur un kalemle çizdiiniz resmi kontrol ettiniz mi? d. Rapido kalem ile çizime geçtiniz mi? e. Rapido kaleminizi dik tutacak ekilde kulllanyor musunuz? f. Çizime mimari çizgileri çizerek baladnz m? g. Mimari çizim bittikten sonra lavaboyu çizdiniz mi? h. Lavabo ayann çizimini yaptnz m? . Bataryann çizimini yaptnz m?
n. Resim üzerinde gerekli ölçülendirmeleri yaptnz m? o. Resim üzerinde gerekli yazlar yaz ablonu ile yazdnz m?
p. Resmin tamamen bittiinden emin oldunuz mu?
4 Resim kadn dikkatlice çizim masasndan ayrma
a. Çizim bittikten sonra resim kâdnza zarar vermeden çizim masasndan ayrdnz m?
5
Tertipli ve düzenli çalma a. Çalrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu?
b. Kullandnz tak mlar düzgünce yerine koydunuz mu? c. Çaltnz yeri temizlediniz mi?
6 Verimli çalma
ÖRENME FAALYET –2
Standartlar na ve tekniine uygun olarak, bina içi temiz su tesisatnn datm sistemlerinin çizimini yapabileceksiniz.
Çevrenizde bulunan yaplar n temiz su datm sistemleri ile ilgili aratrma yapnz.
Elde ettiiniz bilgileri rapor haline getirerek snf nzda tartnz.
2. BNA Ç TEMZ SU TESSATININ DAITIM SSTEMLER NN ÇZM
2.1. ebeke Basnc ile Datm Sistemleri
Binalarda kullanm su ihtiyac genellikle ehir ebeke tesisatlar ndan salanr. Çok yüksek binalar veya büyük tesisler olmadkça ehir ebeke suyu basnc yeterli olmaktadr. Bina içi temiz su tesisatnn bölümleri aadaki ekilde verilmitir.
ekil 2.1: Bina içi temiz su tesisat bölümleri
ÖRENME FAALYET –2
ehir ebeke suyu binaya girdikten sonra iki deiik ekilde datlabilir.
Kolon sistemi Dizi sistem
a. Kolon Sistemi
ehir ebekesinden binaya giren su ana sayaçtan geçtikten sonra bir veya daha fazla kolon vastas ile en üstteki kata kadar kendi basncyla çkar. Katlarda bulunan her daire için ayr ayr sayaç konularak daireye suyun alnd sisteme kolon sistemi denir. Kolon sistemi sayaçlar bir arada bulunmad için ve görevlilerin kontrol olanan zorlatrd için yaygn olarak kullanlan bir sistem deildir. Ayr ca daire girilerine sayaç için ayr ayr ni yapma zorunluluu maliyet ve zaman bak mndan istenmeyen bir durumdur.
ekil 2.2: ehir ebeke basnc ile kolon sistem datm
b. Dizi Sistem
Su ehir ebekesinden binaya girer. Ana sayaç hattndan sonra bir datcya gelir. Datcya binada bulunan her daire için ayr ayr sayaç monte edilmitir. Bodrum kattaki bu datcdan her daire için ayr ayr kolon çekilerek suyun datm yaplmtr. Bu sistemde tüm sayaçlar bir aradadr. Her dairenin sayaç numaras bir plakaya yazlarak sayaca
balanmtr.
ekil 2.3: Dizi sistem datc emas
2.2. Basnçlama Deposu (Hidrofor) ile Datm Sistemi
ehir ebeke basncnn yetersiz olduu durumlarda su üst katlara çkmaz ya da yeteri kadar basnçl akmaz. Bu nedenle suyu basnçlandrarak üst katlara ulatrma zorunluluu doar. Suyu basnçlandrmak için kullanlan hidroforlar tesisata deiik ekillerde
balanabilir.
a. Kolon Sistemi
ehir ebekesinden gelen su ya direkt olarak ya da su deposu vastas ile hidrofora girer. Basnc yükseltilen su katlara gönderilir.
Kolon sisteminde ana sayaçtan geçen su hidrofordan katlara baslr. Katlarda bulunan her bir dairenin sayacndan geçerek kullanlr.
Aada ehir ebekesinden gelen suyun depoya aln p, hidrofor ile basnçlandr ld ve katlara datld kolon sistemi görülmektedir.
ekil 2.5: Hidrofor ile kolon sistemi (hava enjektörlü)
50
ekil 2.6: Hidrofor ile kolon sistemi (paket hidroforlu) b. Dizi Sistem
c. Basnç Bölgeli Sistem
53
Yapnn yükseklii arttkça su ak tma yerlerindeki akma basnc büyük farkllklar gösterir. Örnein 3. kattaki akma basnc yüksek iken, 16. kattaki akma basnc düük olur. Bu durumu önlemek için basnç bölgeleri oluturulur. Basnç bölgesi (zon) says kat yüksekliine göre deiebilir.
Aadaki sistemde iki basnç bölgesi oluturulmu, ilk alt kata ehir ebekesi ile su verilir. (I. Basnç bölgesi), 7.kattan 14. kata kadar ise çat katna konan su deposu ile datm yaplr. (II. Basnç bölgesi) Su, depodan kendi arl ile akar. Su deposu ile en üst kattaki su ak tma yeri arasnda yüksekliin yeterli olmamas, üst katta basncn yetersiz olmasna yol açar.
ekil 2.9: ki basnç bölgeli sistem
54
Daha yüksek bir yapda üç basnç bölgesine ayr lm bir tesisat aada verilmitir. (bk. resim 2.6) bu sistemde ehir ebekesinden gelen su bodrum katta su deposuna girer. Buradan üç ayr pompa devresi ile binadaki su depolar na baslr.
ekil 2.10: Üç basnç bölgesine ayrlm datm sistemi
Birinci depo 8. Kata konulmutur. Bu depo ilk alt kata suyu kendi arl ile datr. (I. Basnç bölgesi) kinci depo 20. kata konmutur. Böylece depodan kendi arlyla akan su 7. ve 18. katlar beslemektedir. (II. Basnç bölgesi) Üçüncü depo çat katna konmutur. Çatdaki depodan yerçekimi etkisiyle akan su 19. ve 29. katlara suyu ulatr r. (III. Basnç
bölgesi) (bk. resim 2.6)
2.3. Depolu Sistem
Su depolar binann özelliine ve su ihtiyacna göre deiik ekillerde tesisata balanr. Yatk tip veya dik tip kullanld gibi bodrum katta ve çat katnda kullanlabilir. Çat katnda kullanldklar nda ehir ebekesinden gelen suyun depoya çkabilmesi için
basnçlandr lmas gerekir. Ayn ekilde bodrum kata konulan su depolar ndan katlara su datrken yine suyun pompa veya hidroforla basnçlandr lmas gerekir.
Su depolar , yangn tesisatlar nda da kullanlacaksa depo hacmi hem kullanm suyu hem de yangn suyu ihtiyac kadar olmaldr. Genellikle depo hacminin 1/3’ü yangn hattna ayr lr.
Su deposunun tesisata deiik ekildeki balantlar aada verilmitir.
uygun ekilde balaynz. Resim kâdnz Te cetveli yardmyla çizim
masanza balaynz. Hata yapma ihtimaline ya da ikinci bir resim
çizme ihtimaline kar yannzda yedek resim kâd bulundurunuz.
Çizim tak mlar n kullanma hazr bulundurunuz.
Cetvellerinizi unutmaynz. Çizim masanz ve cetvellerinizi temiz bir çizim için hafif nemli bir bezle siliniz.
Bina içi temiz su tesisatnn datm sistemlerinin çizimlerine geçiniz.
ebeke basncnn yeterli olduu binalarda temiz su tesisatnn datm sistemlerini çiziniz.
ebeke basncnn yeterli olmad binalarda hidrofor ile temiz su tesisatnn datm sistemlerini çiziniz.
Depolu sistem ile temiz su tesisatnn datm sistemlerini çiziniz.
Bina içi temiz su tesisatnn datm sistemlerinin çizimlerine balaynz. Direk rapido ile çizim yerine önce kur un kalemle çizip sonra rapido kalem ile çizerseniz hatal çizimi önlemi olursunuz.
Rapido kalemle çizim yaparken hangi kalnlktaki kalemi kullanmamz gerektiini
bilmemiz gerekir. Örnein, hidrofor, su deposu, pompa gibi
Resim kâdn dikkatlice çizim masasndan ayr nz.
Çizim bittikten sonra tekrar kontrol ediniz varsa eksiklerinizi gideriniz.
Resim kâdnz masadan ayr rken acele etmeyiniz. Kâdnz yrtlabilir.
Aadaki test sorular n cevaplandrarak bilgilerinizi ölçünüz. Arka sayfada yer alan cevap anahtar ile kar latr nz.
1. Suyun ebeke basncyla kolon sistem datmnda kullanc sayaçlar nn yeri neresidir? A) Bina bahçesinde B) Bodrum katnda C) Daire girilerinde D) Çat katnda
2. Aadakilerden hangisi dizi sistemde suyu tek hattan alarak katlara datan elemandr? A) Datc (kollektör) B) Havalk C) Su deposu D)Hidrofor (Basnçlama deposu)
3. Aadakilerden hangisinde dizi sistemde kullanlan datc çk na konulan armatürlerin sras doru verilmitir? A) Sayaç-Vana-Vana B) Sayaç-Vana-Çek valf C) Çek valf-Sayaç-Çek valf D) Vana -Sayaç-Vana
Aadaki sorular doru- yanl olarak cevaplandr nz!
4. Hidroforlarda basnçl su çk hidroforun su bölgesindeki alt taraftan yaplr. Doru ( ) Yanl ( )
5. Hidroforlar n kompresör giri balantlar üst k smndaki hava bölgesinden yaplr. Doru ( ) Yanl ( )
6. Hidroforlar çat katna konulur. Doru ( ) Yanl ( )
7. Pompa suyu depodan alarak hidrofora basar. Doru ( ) Yanl ( )
61
9. Su depolar na ebeke suyu girii deponun üst seviyesinden yaplr. Doru ( ) Yanl ( )
Aada verilen, su deposunun tesisata dorudan balan resmini 1/1 ölçeinde çiziniz.
1
2
3
4
5
6
10
9
S
1- Depo su girii 2- Depo su çk 3- Flatör 4- Su deposu 5- Tama borusu 6- Havalk 7- Tama kab 8- Yamur suyu borusu 9- Boaltma vanas 10- Depo kapa 11- Çekvalf 11
B. Kat
ARAÇ VE GEREÇLER
KONTROL LSTES
1
Resim kadn çizim masasna uygun ekilde balama a. Çizim için uygun fiziki artlar var m?
b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme etmeden dört ucundan masanza baladnz m? c. Resim kadnz rahat çalabileceiniz mesafede mi?
2 Çizim tak mlar n kullanma hazr bulundurma
a. Çizim boyunca kullanacanz tüm tak mlar yannzda m? b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi?
3
Su deposunun tesisata dorudan balan resminin çizilmesi a. Resmi kur un kalemle çizmeye baladnz m?
b. Çizim yaparken doru ölçü aldnzdan emin oldunuz mu? c. Kur un kalemle çizdiiniz resmi kontrol ettiniz mi? d. Rapido kalem ile çizime geçtiniz mi? e. Rapido kaleminizi dik tutacak ekilde kulllanyor musunuz? f. Çizime mimari çizgileri çizerek baladnz m? g. Mimari çizim bittikten sonra su deposunu çizdiniz mi? h. Tesisat borular n ve balantlar n çizdiniz mi? . Mimari çizgileri çizerken 0.2’lik kaleminizi kullandnz m?
j. Tesisat borular n çizerken 0.3’lük kaleminizi kullandnz m? k. Su deposunu çizerken 0.5’lik kaleminizi kullandnz m? l. Resim üzerinde gerekli ölçülendirmeleri yaptnz m? m.Resim üzerinde gerekli yazlar yaz ablonu ile yazdnz m? n. Resmin tamamen bittiinden emin oldunuz mu?
4 Resim kadn dikkatlice çizim masasndan ayrma
a. Çizim bittikten sonra resim kadnza zarar vermeden çizim masasndan ayrdnz m?
5
Tertipli ve düzenli çalma a. Çalrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu?
b. Kullandnz tak mlar düzgünce yerine koydunuz mu? c. Çaltnz yeri temizlediniz mi?
6 Verimli çalma
3. SIHH TESSATÇILIKTA KULLANILAN MALZEME VE CHAZLARIN PROJELER
ÜZER NDE SEMBOLLERLE GÖSTER LMES
3.1. Shhi Tesisat Projelerinde Kullanlan ablonlar
Tesisat projelerinde çizilmesi gereken uç malzemeleri, armatürler vb elemanlar n sembollerini pratik olarak çizmemizi salayan ölçekli imal edilmi cetvellerdir.
Shhi tesisat projeleri 1/50 veya 1/100 gibi ölçeklere çizilir. Projeler çizilirken gerekli yazlar, ölçülendirmeler, uç malzemelerinin ve armatürlerin ekilleri, proje ölçeine uygun imal edilmi ve standart hale getirilmi ablonlarla yaplr. Yaz ablonlar ile deiik ebatlarda yaz yazlabilir. Tesisat ablonlar ise projelerde oldukça kolaylk salayan cetvellerdir. Örnein 1/50 ölçeindeki bir projede banyoya küvet çizimi yaplacaksa 1/50 ölçeindeki tesisat ablonu ile bu küvet rahatlkla çizilebilir. Tesisat elemanlar nn hem yatay
planda hem de kolon emasnda gösterilen sembol ve iaretleri farkldr.
Tesisat ablonu kullanrken unlara dikkat edilmelidir:
ablon gönyesinde kullanlmaldr. ablonla çizim yaparken kalem dik açyla kullanlmaldr. Çizilecek sembol ablondan doru seçilmelidir. Baz sembollerin çizimi ablondaki iki veya daha fazla eklin kullanlmasyla meydana
geldii unutulmamaldr. ablon ile tesisat elemannn sembolü çizildikten sonra ablon dikkatli kaldr lmaldr.
Aksi halde mürekkep hemen kurumayacandan dalabilir.
ÖRENME FAALYET –3
Shhi tesisat projelerinde kullanlan uç malzemeleri yatay planda ve kolon emasnda aadaki ekillerde gösterilir.
ekil 3.1: Shhi tesisat uç malzemelerinin sembolleri
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Sembolü
Kullanm scak suyu hazrlamakta kullanlan termosifon, ofben, kombi, boyler gibi cihazlar n sembolleri aadaki gibidir.
ekil 3.2: Shhi tesisatta kullanlan scak su hazrlama cihazlarnn sembolleri
3.4. Hidrofor ve Su Deposunun Sembollerle Gösterilmesi
Shhi tesisat projelerinde hidrofor ve su deposu gösterilirken aadaki semboller kullanlr.
3.6. Tesisat Borularnn Sembollerle Gösterilmesi
Shhi tesisat projelerinde kullanlan scak su, souk su, pis su gibi borular n sembollerle gösterimi aada verilmitir.
ekil 3.5: Shhi tesisatta kullanlan tesisat borularnn sembolleri
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar Öneriler Mimari proje çizme ve okuma Proje çizilirken hangi ilemler yapldn
gözlemleyiniz. Proje üzerindeki çizimlerin ve ifadelerin
anlamlar n aratr nz. (Kolon, kap, pencere, baca, merdiven, bitmi döeme gibi yap elemanlar nn mimari projede nasl gösterildiini bilmek, tesisat projesi çizerken iimize yarayacaktr. )
Shhi tesisat projelerinde kullanlan tesisat ablonlar n tanma ve ilevlerini bilme
Projelerde yer alan çizimlerin hangilerinin ablon ile çizildiini inceleyiniz.
ablonlar n nasl kullanldn inceleyiniz. ablon kullanma altrmalar yapnz.
Shhi tesisat projelerinde kullanlan uç malzemelerinin sembollerini çizme (plan/ema)
Tüm uç malzemelerinin sembollerinin hem yatay planda hem de kolon emada ayr ayr gösterildiini unutmaynz.
Scak su hazrlama cihazlar nn sembollerini çizme (plan/ema)
ofben, termosifon, kombi gibi scak su hazrlama cihazlar nn yatay planda ve kolon emasnda farkl sembollerle ifade edildiklerini unutmaynz.
Hidrofor ve su deposunun sembollerini çizme
Hidrofor ya da su deposunun sembollerini çizerken silindirik mi dikdörtgen mi, dik tip mi yoksa yatk tip mi, gibi özelliklerini göz önüne alnz.
Açma - kapama ve kontrol elemanlar nn sembollerini çizme
Projede doru açma kapama ve kontrol elemannn sembolünü çizdiinizden emin olun
Tesisat borular nn sembollerini çizme (plan/ema)
Aadaki sorular cevaplandrarak bilgilerinizi ölçünüz. Arka sayfada yer alan cevap anahtar ile cevaplar nz kar latr nz.
1. Tesisat ablonlar ne ie yarar? 2. Tesisat ablonlar hangi ölçeklerde yaplrlar? 3. Aadakilerden hangisi lavabonun kolon emasndaki sembolüdür?
A)
B)
C)
D)
1. Lavabo (yatay planda ve kolon emada)
2. Eviye (yatay planda ve kolon emada)
3. Klozet (yatay planda ve kolon emada)
4. Du teknesi (yatay planda ve kolon emada)
5. Alaturka helâ ta (yatay planda ve kolon emada)
6. Termosifon (yatay planda ve kolon emada)
7. ofben (yatay planda ve kolon emada)
8. Sürgülü vana (kolon emada)
9. Çek valf (kolon emada)
10. Souk su borusu (kolon emada)
11. Scak su borusu (kolon emada)
12. Pis su borusu (kolon emada)
Araç ve Gereçler
KONTROL LSTES
Sra No
1
Mimari proje çizme ve okuma a. Çizim için uygun fiziki artlar var m?
b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme etmeden dört ucundan masanza baladnz m? c. Resim kadnz rahat çalabileceiniz mesafede mi?
2
Shhi tesisat projelerinde kullanlan tesisat ablonlar n tanma ve ilevlerini bilme.
a. Çizim boyunca kullanacanz tüm tak mlar yannzda m?
b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi? c. Hangi malzeme için hangi ablonu kullanacanz
belirlediniz mi? d. ablonla çizim yaparken nelere dikkat edeceinizi gözden geçirdiniz mi?
3
Shhi tesisat projelerinde kullanlan malzeme ve cihazlar n sembollerini çizme.
a. Çizim için gerekli tüm tak mlar nz hazrladnz m? b. Resim kadnz çizim masasna baladnz m? c. Çizeceiniz sembol adedi kadar satr ve sütuna sahip tablo oluturdunuz mu? d. Birinci sütuna çizeceiniz sembollerin isimlerini yaz ablonu ile srasyla yazdnz m? e. Tesisat ablonlar nz hazrladnz m f. Lavabonun yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? g. Evyenin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? h. Klozetin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? . Du teknesinin yatayda ve emadaki sembolünü çizdiniz mi?
77
m. Sürgülü vanann kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? n. Çekvalfin kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? o. Souk su borusunun kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? ö. Scak su borusunun kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi?
p. Pis su borusunun kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi?
4
Resim kâdn dikkatlice çizim masasndan ayrma a. Çiziminiz bittikten sonra kontrol ettiniz mi?
b. Çizim bittikten sonra resim kadnza zarar vermeden çizim masasndan ayrdnz m?
5
Tertipli ve düzenli çalma a. Tesisat ablonunu gerektii gibi kullanabildiniz mi?
b. Çalrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu? c. Kullandnz tak mlar düzgünce yerine koydunuz mu? d. Çaltnz yeri temizlediniz mi?
6
b. Tesisat malzemeleri için doru sembolleri kullananabildiniz mi?
Shhi tesisatta kullanlan uç malzemelerinin yatayda ve kolon emadaki sembollerini tesisat ablonu ile çiziniz.
Shhi tesisat uç malzemelerinden bidenin montaj resmini çizerek montaj ölçülerini gösteriniz.
Araç v Gereçler
1. Uygun çizim ortam 2. 4 aydnger resim kâd (en az iki adet) 3. Rapido kalemi 4. Kur un kalem 5. Te cetveli 6. 55 ve 60’lik gönye 7. Yaz ablonu 8. Tesisat ablonu 9. Silgi 10. zole bant (resim kâdn masaya sabitlemek için)
MODÜL DEERLENDRME
1
Resim kadn çizim masasna uygun ekilde balama a. Çizim için uygun fiziki artlar var m?
b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme etmeden dört ucundan masanza baladnz m? c. Resim kadnz rahat çalabileceiniz mesafede mi?
2
Çizim tak mlar n kullanma hazr bulundurma a. Çizim boyunca kullanacanz tüm tak mlar yannzda m?
b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi
3
A. Shhi tesisatta kullanlan uç malzemelerinin sembollerini çizme. a. Çizim için gerekli tüm tak mlar nz hazrladnz m?
b. Resim kadnz çizim masasna baladnz m? c. Tesisat ablonlar nz hazrladnz m? d. Çizim yaparken ablonu gönyesinde kullanyor musunuz? e. Sembolü çizerken kalemi dik kullanyor musunuz? f. ablon kullanrken dikkat edilecek kuralar uyguluyor musunuz? g. Lavabonun yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? h. Evyenin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? . Klozetin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi?
j. Du teknesinin yatayda ve emadaki sembolünü çizdiniz mi? k. Hela tann yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? l. Küvetin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? m. Bidenin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? n. Pisuar n yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? o.Resim üzerinde gerekli yazlar yaz ablonu ile yazdnz m?
p. Resmin tamamen bittiinden emin oldunuz mu? 4 B. Bide montaj resmini çizme
80
c. Çizeceiniz resmi kadnza ortalayacak ekilde ölçü aldnz m? d. Kur un kalemle çiziminize baladnz m? e.Çizimde aldnz ölçülerde yeterince hassas davranyor musunuz? f. Kur un kalem çizimi bittikten sonra çizimi kontrol ettiniz mi? g. 0.2 Rapido kalemle çizime mimari çizgilerden baladnz m? h. Ardndan bidenin çizimini 0.5 kalemle yaptnz m? . 0.3 kalemle borular ve balantlar n çizdiniz mi?
j. Çizim süresince cetvellerden yeterince yararlandnz m? k. Çizim üzerinde gerekli ölçülendirmeleri 0.2 kalemle yaptnz m? l. Resim yazlar n yaz ablonu ile 0.3 kalemle yazdnz m? m. Çizimin tamamen bittiinden emin oldunuz mu?
5
Resim kadn dikkatlice çizim masasndan ayrma a. Çizimden sonra resim kadn çizim masasndan ayrdnz m?
b. Kad masadan çkartrken dikkatli oldunuz mu?
6
Tertipli ve düzenli çalma a. Çalrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu?
b. Kullandnz tak mlar düzgünce yerine koydunuz mu? c.Çaltnz yeri temizlediniz mi?
7 Verimli çalma
8
Yaplan uygulamada baar l olma a. Yaptnz uygulamada sizce yeteri kadar baar l oldunuz mu?
b. Uygulamada eksik kaldnz yönler var m?
Modül ile ilgili durumunuz öretmeniniz taraf ndan uygulanacak performans denetim listesi sonuçlar na göre deerlendirilecektir. Bu deerlendirmeyi öretmen yukar daki
performans denetim listesine veya kendi belirleyecei ölçütlere göre yapacaktr.
Bu deerlendirmeler için öretmeninize bavurunuz.
CEVAP ANAHTARLARI ÖRETM FAALYET –1 CEVAP ANAHTARI
1. Döemenin üzerine tahmini bitmi döeme yükseklii ilave edilerek 1m çizgisi duvar boyunca çizilir. Bu çizgiye göre montaj ölçüleri alnr.
2. Lavabonun montaj yükseklik ölçüsü bitmi döemeden 800 mm olmaldr. 3. Mutfaa tezgâh üstüne yaplr. 4. Kendinden depolu sistem, asma rezervuarl sistem, basl sistem. 5. Küvet uzunluu 1700 mm ise 1/10 ölçeinde çizildiinde 170 mm gösterilir. 6. Yaklak olarak 400–450 mm yüksekte olmaldr. 7. Termosifon, ofben, kombi, güne kollektörü, boyler. 8. Güne kollektörü, scak su depolama tank , boru ebekesi 9. Su deposu binaya ar statik yük oluturmamal, binann tayc sistemleri olan kolon
ve kirilere oturtulmal, donma riski varsa yaltm yaplmal, ar za durumunda kolay ulalabilir bir yerde olmaldr.
10. Hidrofor üzerinde basnç alteri, manometre, emniyet vanas, su seviye göstergesi boaltma vanas bulunmaldr.
ÖRETM FAALYET –2 CEVAP ANAHTARI
SORULAR CEVAPLAR
1 C
2 A
3 D
4 Doru
5 Doru
6 Yanl
7 Doru
8 Doru
9 Doru
10 D
CEVAP ANAHTARLARI
1. Tesisat projelerinde çizilmesi gereken uç malzemeleri, armatürler vb. elemanlar n sembollerini pratik olarak çizmemizi salayan ölçekli olarak imal edilmi cetvellerdir.
2. Tesisat ablonlar proje ölçeklerine uygun olarak 1/50 ve 1/100 ölçeklerinde yaplrlar.
3. Doru cevap “b” kk dr. 4. Tesisat ablonu ile çizim yaparken;
ablon gönyesinde kullanlmaldr. ablonla çizim yaparken kalem dik açyla kullanlmaldr. Çizilecek sembol ablondan doru seçilmelidir. Baz sembollerin çizimi ablondaki iki veya daha fazla eklin
kullanlmasyla meydana geldii unutulmamaldr. ablon ile tesisat elemannn sembolü çizildikten sonra ablon dikkatli
kaldr lmaldr. Aksi halde mürekkep hemen kurumayacandan dalabilir.
DEERLENDRME
Cevaplar nz cevap anahtar ile kar latr nz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz.
Eksikliklerinizi, faaliyete tekrar dönerek, aratrarak ya da öretmeninizden yardm alarak tamamlaynz.
ÖNER LEN KAYNAKLAR Makine Mühendisleri Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Esaslar
Issan, Serel ve Artema Yaynlarnn Takip Edilmesi
KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar 11. Snf , Milli Eitim Bakanl Yaynlar , stanbul 2004
ÖNER LEN KAYNAKLAR
84
KAYNAKÇA SIDAL Cavit, Ethem Sait ÖZ, Yapda Shhi Tesisat, Birsen Yayn Evi,
stanbul
Makine Mühendisleri Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar, Makine Mühendisleri Odas Yayn No: 122, stanbul 1987
KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar 11. Snf, Milli Eitim Bakanl Yaynlar , stanbul 2004
ISISAN, Shhi Tesisat, Issan Çalmalar Yayn No: 272, stanbul 2001
SEREL, Montaj El Kitab, stanbul 1999
ARTEMA, Yedek Parça ve Montaj Katalou
KAYNAKÇA
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl taraf ndan gelitirilen modüller;
Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlar nda kademeli olarak yaygnlatr lan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öretim
programlar nda amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya yönelik gelitirilmi öretim materyalleridir (Ders Notlar dr).
Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel örenmeye rehberlik etmek amacyla örenme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlar nda uygulanmaya balanmtr.
Modüller teknolojik gelimelere paralel olarak, amaçlanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim öretim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas önerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.
Örgün ve yaygn eitim kurumlar , iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaabilir.
Baslm modüller, eitim kurumlar nda örencilere ücretsiz olarak datlr.
2.1. ebeke Basnc ile Datm Sistemleri........................................................................45 2.2. Basnçlama Deposu (Hidrofor) ile Datm Sistemi ...................................................48 2.3. Depolu Sistem.............................................................................................................56 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 59 ÖLÇME VE DEERLENDRME ....................................................................................60 UYGULAMA TEST ........................................................................................................62 PERFORMANS TEST .....................................................................................................64
3.1. Shhi Tesisat Projelerinde Kullanlan ablonlar .........................................................65 3.2. Shhi Tesisat Uç Malzemelerinin Sembollerle Gösterilmesi ......................................66 3.3. Scak Su Hazrlama Cihazlar nn Sembollerle Gösterilmesi....................................... 67 3.4. Hidrofor ve Su Deposunun Sembollerle Gösterilmesi................................................67 3.5. Açma Kapama ve Kontrol Elemanlar nn Sembollerle Gösterilmesi .........................69 3.6. Tesisat Borular nn Sembollerle Gösterilmesi ............................................................70 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 73 ÖLÇME VE DEERLENDRME ....................................................................................74
MODÜL DEERLENDRME .............................................................................................. 78 CEVAP ANAHTARLARI.....................................................................................................81 ÖNER LEN KAYNAKLAR..................................................................................................83 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 84
ÇNDEK LER
ALAN Gaz ve Tesisat Teknolojisi
DAL/MESLEK Istma ve doalgaz iç tesisatçs Istma ve Shhi Tesisatç Istma ve Gaz Yak c Cihazlar (bak m - onarm)
MODÜLÜN ADI Shhi Tesisat Meslek Resim -I
MODÜLÜN TANIMI
SÜRE 40/32
ÖN KOUL Teknik resim ve stma resim modüllerini alm olmaldr.
YETERLK Shhi tesisatta kullanlan sembolleri ve shhi tesisat uç
malzemelerinin montaj resimlerini çizmek.
Genel Amaçlar Gerekli ortam salandnda standartlara ve tekniine uygun, ölçekli olarak shhi tesisat malzemelerinin ve cihazlar nn montaj resimlerini çizebileceksiniz. Amaçlar
1. Standartlar na ve tekniine uygun olarak, shhi tesisat malzeme ve cihazlar nn montaj resimlerini çizebileceksiniz
2. Standartlar na ve tekniine uygun olarak, bina içi temiz su tesisatnn datm sistemlerinin datm sistemlerinin çizimini yapabileceksiniz.
3. Shhi tesisatçlkta kullanlan malzeme ve cihazlar n proje üzerinde sembollerle gösterilmesini yapabileceksiniz.
ETM ÖRETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
Snf/Resimhane, yaz tahtas, tepegöz/projeksiyon, resim alet ve tak mlar , resim kâtlar , yaz ablonu, resim ablonu, resim kalemleri.
ÖLÇME DEERLENDRME
Modülün içinde yer alan her bir örenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçlar ile kendinizi deerlendireceksiniz. Modül sonunda ise kazandnz bilgi, beceri, davranlar ölçmek amacyla; öretmen taraf ndan hazrlanacak ölçme araçlar ile deerlendirileceksiniz.
AÇIKLAMALAR
Sklkla kullandmz lavabo, küvet, eviye gibi shhi tesisat uç malzemeleri salmz açsndan önemli bir yere sahiptir. Bu uç malzemelerinin daha konforlu ve daha salkl kullanlabilmesi için shhi tesisatçlk kurallar nn doru uygulanmas gerekir.
Montaj tekniine ve standardna uygun yaplmam bir lavabo, onu kullanmmzda sk nt yaratrken, koku ve szdrma gibi sorunlar da beraberinde getirebilmektedir. Yaplan shhi tesisat uygulamalar nn öncelikle insan salna olumsuz etkisi olmayacak ekilde tasarlanmas ve yaplmas gerekmektedir.
Bu materyalde size shhi tesisat uygulamalar nn tekniine, standardna ve shhi koullara uygun yapm becerisinin kazandr lmas hedeflenmitir. Bu materyalden öreneceiniz teknik bilgi ve beceriler sayesinde shhi tesisatla ilgili uygulamalarda daha
bilgili ve yetkin hale geleceksiniz.
Unutulmamaldr ki hangi meslekten olunursa olunsun; onu en iyi ekilde icra etmek iyi bir meslek erbab olmann en önemli kouludur.
GR
ÖRENME FAALYET –1
Standartlar na ve tekniine uygun olarak shhi tesisat malzeme ve cihazlar nn montaj resimlerini çizebileceksiniz.
Shhi tesisat uç malzemesi montaj yaplrken ilem srasnn neden önemli olduunu aratr nz.
Shhi tesisat uç malzemelerinin montaj ölçüleri hangi k staslara göre belirlenmitir? Aratr nz.
Elde ettiiniz bilgileri rapor haline getirerek snf nzda tartnz.
1. SIHH TESSAT MALZEME VE CHAZLARININ MONTAJ RESMLER
1.1. Lavabo Montaj
Shhi tesisat uç malzemeleri insanlar n günlük yaamda skça kulland tesisat gereçleridir. Tesisat uç malzemelerinin rahat ve konforlu bir ekilde kullanlmas montajnn tekniine uygun yaplmas ile dorudan ilikilidir.
Genel olarak lavabolar; ayaksz, yar m ayakl ve ayakl olarak monte edilir.
Lavabo montajna geçmeden önce genel olarak uç malzemesi montajlar nda uymamz gereken belli bal kurallar örenelim:
Montaj ölçüleri, bitmi döemeye göre iaretlenmelidir. naat ortamnda çallyorsa, döeme henüz bitirilmemise montaj ölçüleri
duvar üzerindeki 1m çizgisi referans alnarak iaretlenmelidir. Uç malzemelerinin bitmi döeme veya duvara temas eden yerleri alç, çimento
gibi donduunda hacmi artan malzemelerle sabitlenmemelidir. Uç malzemelerine üretimi srasnda su ak n salamak için gerekli eim
verilmitir. Bu nedenle terazisine özen göstermeli ve ayr ca kendimiz eim vermeye çalmamalyz.
Uç malzemeleri yüzeyleri pürüzsüz, srl ve estetik yaplmlardr. Yüzeylerinin bu ekilde olmas, onlar n shhi açdan temiz olmasn salar. Sert cisimlerle vurmamal, üzerine metal aletler (çekiç, boru anahtar ) konmamaldr.
ÖRENME FAALYET –1
4
Uç malzemeleri üzerinde bulunan açlabilir delik yerleri (batarya montaj delii) sivri uçlu bir çekiçle ve malzemenin srl yüzeyinden (ön yüzeyi) dikkatlice delinmelidir.
Montajn yapacamz uç malzemesine uygun montaj elemanlar kullanlmaldr.
Montajda kullanlan tüm metal vidal balantlar n uç malzemesine temas eden yerlerine plastik burç (koruyucu k lf) konulmaldr. Aksi halde skma ilemi srasnda seramik uç malzemesi k r labilir.
Montaj ölçülerine tam olarak uyulmas için gereken hassasiyet gösterilmelidir. ki veya daha fazla uç malzemesi yan yana döenecekse aralar nda olmas
gereken minimum montaj ölçüleri unutulmamaldr. Bitmi döemeye monte edilecek klozet, bide, tam ayakl lavabo gibi uç
malzemelerinin montaj yaplrken bitmi döemenin eimi, uç malzemelerinin terazisini ve ölçülerini etkilemeyecek ekilde olmaldr.
El yüz ykamakta kullanlan lavabolar, seramik sektörü gelitikçe deiik tasar mlarla kar mza çkmaktadr. Lavabolar n kullanl olmas için montaj yerinin ve ölçülerinin standartlara uygun olmas arttr.
Lavabonun bitmi döemeden yükseklii 800 mm olmas esas alnr. 6–14 ya grubunun bulunduu okullarda bu ölçü 700–750 mm, daha küçük çocuklar n bulunduu okullarda 580–620 mm deerleri arasnda olmaldr. Duvardan çk l batarya veya musluklar n ölçüleri de lavabo yüksekliine göre belirlenir. Ortalama olarak bataryann su ak az ile lavabo üst seviyesi arasndaki mesafe 140–180 mm olmaldr.
Lavabolar duvara lavabo montaj cvatal, lavabo montaj trnakl ve lavabo konsollu olmak üzere üç biçimde tespit edilebilir. Lavabonun hangi ekilde duvara monte edilecei üretici firma taraf ndan belirlenmitir.
Lavabonun ön taraf nda, kullanan kii için gerekli alan olmaldr. Kullanm alan verilen bu alann ölçüsü lavabonun büyüklüüne ve tek veya grup halinde olmasna göre deiir. (bk. ekil 1.1)
ekil 1.1: Lavabonun büyüklüüne göre kullanm alanlar
5
Duvar kenarlar na lavabo konulmas gereken durumlarda lavabo ekseni ile duvar arasnda en az 450 mm olmaldr. Aksi halde lavabo kullanl olmaz. (bk. ekil 1.2)
ekil 1.2: Lavabo ekseni ile duvar arasndaki mesafe min. 450 mm olmaldr
Dizi halinde lavabo montaj yaplacaksa lavabo eksenleri aras 600 mm’ den az olmamaldr. (bk. ekil 1.3)
ekil 1.3: Dizi halinde lavabo montaj yaplrken eksenler aras 600 mm olmaldr
Lavabo montaj aadaki ilem srasna göre yaplr.
Lavabo montaj yaplrken bitmi döeme üzerinden lavabonun yerden yükseklii 800 mm olarak iaretlenir.
Lavabo bu ölçüye göre terazisinde montaj konumuna getirilir. Bu konumda tutulurken montaj delik yerleri iaretlenir.
Lavabo uygun bir yere alndktan sonra iaretlenen yerler matkapla dikkatlice delinir ve dübeller çak lr.
Montaj cvatalar dübellere sk lr. Daha sonra lavabo cvatalara montaj deliklerinden geçirilir. Cvatalar n geldii k smlara plastik burçlar tak lr. Ardndan pullar tak lr ve
somun sk larak montaj tamamlanr.
Lavabo ve ayak terazisinde yerletirilecei yere montaj konumuna getirilerek lavabo tespit delikleri iaretlenir.
Lavabo ve ayak kenara alnarak iaretlenen yerler delinir. Dübeller çak lr. Montaj cvatalar dübellere sk lr. Ayaksz lavaboda olduu gibi lavabo, tak lan cvatalardan geçecek ekilde
yerine oturtulur. Plastik burçlar ve pullar tak larak somunlar sk lr. Daha sonra ayak, lavabo altndaki kanala gelecek ekilde tak lr. Ayan tayc
olmad unutulmamaldr. Lavabo aya kesinlikle cvata, silikon gibi malzemelerle yere veya lavaboya sabitlenmemelidir.
Montaj tamamlandktan sonra lavabonun fayansa temas ettii hat boyunca silikon çekilmelidir.
Yar m ayakl lavabo montajnda da aynen montaj sras uygulanr. Lavabonun montaj tamamladktan sonra yar m ayak lavabo altndaki yere oturtularak delik yerleri markalanr. Delinip dübelleri tak ldktan sonra cvatalar sk lr. Ayak cvatalardan geçirilir. Plastik
burçlar ve pullar tak larak sk tr lr. Resim 1.1, Resim 1.2, Resim 1.3 ve Resim 1.4’te deiik lavabo montaj uygulamalar verilmitir.
ekil 1.4: Duvardan bataryal ayaksz lavabo montaj
1.2. Eviye Montaj
Eviye mutfak ve benzeri slak mekânlarda sebze, meyve ve bulak ykamakta kullanlan seramik salk gerecidir. Tek gözlü, çift gözlü ve damlalkl çeitleri vardr. Eviyelerin yerleimi mutfaklar n fiziki artlar na ve kullanlrlnn rahat olmasna göre düzenlenmelidir.
Eviye montaj yaplrken tüm montaj ölçülerine titizlikle uyulmaldr. Eviyeler genellikle tezgâh üzerine tak lr. Eviyelerin konulduu tezgâhlar bitmi döemeden 850 mm yüksekliinde ve 600 mm geniliinde olmaldr. Duvardan bataryal ise batarya yükseklii
bitmi döemeden 1100 mm, kirli su gideri 50’ lik plastik borudan ve yükseklii 600 mm olacak ekilde uygulanmaldr. Scak souk su azlar 150 mm olmaldr. Eviyeler genellikle 70’ lik kolonlara balanr.
Duvardan deil de eviyeden bataryal ise ara musluklar bitmi döemeden yaklak 550 mm’ ye konulmal, scak souk su azlar aras mesafe de 200–300 mm olmaldr. Kirli su gideri ise eviye ekseninde ve yaklak 435 mm olmaldr.
Eviyenin montaj öyle yaplr;
Tezgâhtaki yeri iyice temizlenir. Geçici olarak yerine oturtularak tezgâha temas yerleri kontrol edilir. Sonra yerinden alnr ve eviyenin oturaca yatak silikon ile doldurulur. Eviye terazisinde yerine oturtulur. Üretim aamasnda gerekli eim
verildiinden ayr ca eim verilmemelidir. Taan silikonlar dikkatlice silindikten sonra montaj tamamlanr. Mermer
eviyeler monte edilirken silikon yerine özel mermer yaptr cs kullanlr.
Szdrmazln salanmas için eviyenin tezgâha temas eden hatlar boyunca silikon uygulanmaldr. Alç, çimento gibi genleen malzemelerle aralar kesinlikle doldurulmamaldr. naat aamasnda montaj yaplyorsa harç, boya gibi faktörlerden korunmaldr. Resim 1.5’te eviye montaj ölçüleri verilmitir.
1.3. Alaturka Helâ Ta Montaj
Alaturka helâ ta düük döemeye gömme olarak montaj edilir. Sifonu açkta ve gizli olarak iki ekilde yaplabilir. Sifon açkta olduunda bir alt katta sifon görüneceinden estetik açdan dezavantaj oluturur.
Koku ve gazlar n bina içine szmamas için helâ ta ile pis su balants standart lastik contal sifonlarla (ES) yaplr. ES ile helâ ta balant yerine szdrmazlk adaptörü tak lr. Sifonun gizli olduu durumlarda sifonun döemeye oturma yeri tespit edilmelidir.
Helâ talar 100’lük borularla çap deitirilmeden çat katna kadar çkar lmal, çat seviyesinden minimum 500 mm yukarda brak lmaldr. Helâ talar nda ykama rezervuarl (ykama deposu) veya basl olarak yaplabilir. Rezervuarl ise rezervuar alt seviyesi, bitmi döemeden yaklak 2100 mm, basl ise bitmi döemeden 1050 mm olmaldr. Taharet musluu bitmi döemeden 150–200 mm ve kullanm pozisyonuna göre helâ tann solunda kalacak ekilde olmaldr.
Rezervuar ve bas ykama borular 1 ¼” çapnda olmal ve keskin dönüler ya da çap daralmalar olmamaldr. Ykama borular nn helâ tana giri yerlerinde mutlaka szdrmazlk adaptörü kullanlmal ve boru bu adaptöre adaptör boyu kadar geçirilmelidir.
Helâ ta montaj u ilem sras ile yaplr:
Helâ ta sifonu (ES) bitmi duvardan yaklak 350 mm olacak ekilde ve terazisinde yerine oturtulur.
nce kum ile desteklenir ve az kapatlarak kenarlar harç ile beslenir. Helâ ta sifon ucundaki adaptöre geçirilir ve alt ince kumla sk tr lr. Rezervuar ykama borusu eer uzunsa fazlas kesilir. Szdrmazlk adaptörü su giriine tak lr. Arap sabunu uygulanarak ykama
borusu tak lr. Helâ tann terazisi kontrol edildikten sonra 4 köesinden çimento harc ile
sabitlenir. (Çimento gereinden fazla kullanlmamaldr. Aksi halde genleeceinden helâ tan çatlatabilir ya da terazisini bozabilir.)
Szdrmazlk kontrolleri yapldktan sonra gider az ve yüzeyi d etkenlerden korunmak üzere kapatlarak montaj tamamlanr.
1.4. Alafranga Helâ Ta (Klozet) Montaj
Klozetlerin deiik çeitleri vardr. Klozetler pis su balantlar na göre alttan çk l ve arkadan çk l olabilir. Ykama ekline göre depolu, rezervuarl ve basl tipleri vardr. Ayr ca yere montajl ve asma tip klozet seçenekleri bulunmaktadr.
Klozetlerin baland pis su borular , kolon ve havalandrma borular alaturka helâ talar nda olduu gibi 100’lük yaplmaldr. Klozetler kolonlara yak n yerlere ve kullanm kolay yerlere konulmaldr.
Alttan çk l kendinden rezervuarl klozet montaj aadaki ekilde yaplr. (bk. resim1.8)
Bitmi döemedeki 100’lük pis su borusu çk azna eksantrik szdrmazlk adaptörü tak lr.
Taharet borusu klozete tak lr. ç tak m tak lan rezervuar klozete montaj yerlerinden sabitlenir. Eksantrik adaptöre arap sabunu uygulanarak klozet geçici olarak montaj yerine
oturtulur. Terazisi kontrol edildikten sonra bitmi döeme üzerinde montaj delikleri ve
klozet çepeçevre markalanr. Klozet yerinden alnr ve iaretlenen delik yerleri delinip dübelleri çak lr. Klozet tekrar adaptöre oturacak ekilde montaj yerine oturtulur. Terazisi kontrol edilir. Klozete plastik burçlar tak larak montaj vidalar sk lr. Rezervuar ve taharet borusu su girilerine temiz su hortumlar tak lr. Klozetin döemeye temas ettii yerlere silikon uygulanarak ilem tamamlanr.
Duvardan asma klozet montaj aadaki ekilde yaplr: (bk. resim1.9)
Duvara sf r olarak brak lm pis su borusuna arap sabunu uygulanm adaptör geçirilir.
Klozet adaptöre oturacak ekilde montaj yerine terazisinde geçici olarak konularak montaj delikleri markalanr.
Küvetler, biriktirilen su içinde vücudun ykanmas amacyla kullanlr. Dökme demirden, sactan ve plastik malzemeden (akrilik) üretilir. Metal olanlar n iç yüzeyleri emaye ile kaplanr.
Küvetlerde pis su giderine doru eim verilmitir. Pis su gideri taraf nda küvetin üst seviyesine yak n yere tama delii konmutur. Küvet tama delii, plastik boru balants ile sifona balanr. (bk. ekil 1.6) Du tekneleri en az bir ve ya iki yerinden duvara temas eder. Üç taraf nn temas ettii montaj uygulamalar da vardr. Küvet önünde, kullanan kiinin hareket alan için yeterli kullanm alan brak lmaldr.
ekil 1.13: Küvet kullanm alan
Küvetler özel metal ayaklar ya da altna yaplacak iki kâgir yastk üzerine yerletirilir. Küvet bataryas küvetin dar kenar na konacaksa küvet gideri ile batarya ekseni ayn hizada olmal, eer uzun kenara konacaksa batarya ekseni ayak taraf ndan 550–650 mm mesafede olmaldr.
ekil 1.14: Küvet batarya ölçüleri ekil 1.15: Tama borusu balants
Küvet montajnda aadaki ilemler yaplr:
Küvet montaj ayaklar uygun aralkta ve terazisinde harç ile düük döemeye sabitlenir.
Küvet sifonu ve tama borusu balanr. Sifon kuyruu sökülür. 50’lik pis su borusuna szdrmazlk contas tak larak sifon kuyruu pis su
borusuna geçirilir.
19
Küvet yerine oturtulur. Sifon kuyruu sifonun gövdesine tak lr. Küvet kenarlar na silikon uygulanr.
ekil 1.16: Küvet montaj resmi
Günümüzde metal veya seramik küvetler yerine akrilik (özel plastik bileim) küvetler tercih edilebilmektedir. Akrilik küvetler bitmi döeme üzerine monte edilir. Aada akrilik küvet montaj ilem sras verilmitir.
Küvetin konulaca yer tespit edildikten sonra montaj ölçülerine uygun olarak temiz su ve pis su tesisat yaplr.
Küvet montaj yerine geçici olarak tak larak profil ayak montaj delikleri döemeye markalanr.
Küvet montaj yerinden alnarak markalanan yerler uygun matkap ucu ile delinir ve dübeller çak lr.
Tekrar montaj pozisyonuna getirilen küvet, terazisi kontrol edildikten sonra profil ayaklar ndaki montaj deliklerinden cvatalarla sabitlenir.
Küvet tama ve sifon balantlar yaplr. Sifon 50’lik pis su borusuna szdrmazlk contas ile birlikte tak lr. Pis su balantlar test edilir. Küvetin duvar ile temas yüzeylerine silikon uygulanr. Yan kapaklar tak larak montaj tamamlanr.
ekil 1.17: Akrilik küvet montaj resmi
1.6. Du Teknesi Montaj
22
Du tekneleri deiik ölçülerde yaplrlar en çok kullanlanlar 80X80, 90X90, 100X100 ebatlar ndadr. Tüm düük döemeli montaj uygulamalar nda olduu gibi du teknesinin montajndan önce de montaj yeri szdrmaz bir malzeme ile izole edilmelidir.
Du teknesi u ekilde monte edilir:
Tekne geçici olarak montaj yerine yerletirilir ve sifon yeri belirlenir. aretlenen yerde sifonun balanaca yuva hazrlanr. Sifon süzgeç ve contas çkar larak pis su giderine balanr. Sifon, altna tula konularak harç ile tutturulur. Sonra etraf kumla sk tr lr. Sifonun az kapatlarak harç ile etraf doldurulur. Du teknesinin oturaca yüzey sifon seviyesine kadar harç ile doldurulur. Sifon azna szdrmazlk contas tak lr. Du teknesi yerine yerletirilerek teraziye alnr. Üzeri kapatlarak d etkenlerden korunur.
ekil 1.19: Du teknesi montaj resmi
Du teknesinin konulaca yer tespit edildikten sonra montaj ölçülerine uygun olarak temiz su ve pis su tesisat yaplr.
Du teknesi montaj yerine geçici olarak tak larak profil ayak montaj delikleri döemeye markalanr.
Du teknesi montaj yerinden alnarak markalanan yerler uygun matkap ucu ile delinir ve dübeller çak lr.
Tekrar montaj pozisyonuna getirilen du teknesi, terazisi kontrol edildikten sonra profil ayaklar ndaki montaj deliklerinden cvatalarla sabitlenir.
Du teknesi sifon balantlar yaplr. Sifon 50’lik pis su borusuna szdrmazlk contas ile birlikte tak lr. Pis su balantlar test edilir. Du teknesinin duvar ile temas yüzeylerine silikon uygulanr. Yan kapaklar tak larak montaj tamamlanr.
ekil 1.20: Akrilik du teknesi montaj resmi
1.7. Bide Montaj
Bideler vücudun alt taraf n ykamak ve taharet almak amacyla kullanlan salk gereçleridir. Banyo odalar nda tek bana bulunmaz; genellikle klozetle birlikte bulunur. Duvara asma ve ayakl tipleri vardr. Bidelerin üzerine scak ve souk su kullanm için
bataryalar tak lr. Döemeye monte edilen bideler duvara bitiik olabildii gibi duvardan yaklak 50 mm açkta da döenebilir. Duvara bitiik olmas durumunda montaj teknii nedeniyle slak mekânda süpürgelik olmamaldr.
Duvar düzlemine bitiik bidenin montajnda aadaki ilem basamaklar uygulanr.
Scak ve souk su azlar na ara musluk balantlar yaplr. Bitmi duvarda hazrlanan 50’lik pis su çk azna szdrmazlk adaptörü
arap sabunu uygulanarak yerletirilir. Bide üzerine bide bataryas montaj yaplr. Sifon tak m bideye monte edilir. Pis su aznn bitmi döemeden 125 mm olmasna özen gösterilmelidir. Sifon çk , duvardaki pis su az ile ayn eksende olacak ekilde tespit
kelepçesi ile bideye sabitlenir. Bide ekseni pis su ekseni ile ayn seviyeye getirilecek ekilde bide geçici olarak
yerine yerletirilir. Eksen yerleri, montaj delikleri ve bide çevresi bitmi döemede iaretlenir.
Markalanan yerler delinir ve dübeller çak lr. Bide, markalanan eksen ve çevre çizgilerine göre terazisinde ve ekseninde pis su
çk azna doru itilir. tme sonucunda sifonun pis su aznda bulunan adaptöre yeteri kadar geçmesi salanmaldr.
1.8. Pisuar Montaj
Pisuarlar umuma açk erkek tuvaletlerinde kullanlr. Daha çok okullar, hastaneler, i merkezleri, otogar gibi yerlerin tuvaletlerinde bulunur. Genellikle alttan pis su gideri, üstten ise ykama suyu girii vardr. Ykama suyu, sk kullanlan yerlerde belirli bir debiye ayarlanarak sürekli ak tlabildii gibi, manuel ve fotoselli ykama sistemleri de kullanlmaktadr. Pisuarlar tamamlanm duvara, trnakl ya da montaj vidal olarak monte edilir.
Pisuarlar n pis su azlar , duvar kotuna sf r olacak ekilde yaplmaldr. Pis su az bitmi döemeden yaklak 400–450 mm yükseklie konulmaldr. Pisuar ise bitmi döemeden yaklak 650 mm olacak ekilde monte edilmelidir. 6–14 ya grubunun kullanaca pisuarlar bitmi döemeden yaklak 450–550 mm yüksekte olmaldr. Pisuar pis su gideri 50 lik yaplr.
Pisuar montaj öyle yaplr:
Pisuara sifon tak lr. Sifon pis su giriine geçecek ekilde pisuvar geçici olarak montaj konumuna getirilir.
Terazisi kontrol edilerek montaj delik yerleri markalanr. Montaj delikleri delinir.
26
Dübeller çak lr. Sifon szdrmazlk adaptörüne arap sabunu uygulanr. Pisuar montaj pozisyonuna getirilir. Pis su balant borusu 50’lik gider azndaki adaptöre geçirilir. Plastik burçlar tak larak montaj cvatalar sk tr lr. Pisuara musluk balants yaplr. Pisuar n bitmi duvara temas eden k smlar na silikon tatbik edilir. Pis su ve temiz su balantlar test edilerek montaj tamamlanr.
ekil 1.22: Pisuar montaj resmi
1.9. Termosifon Montaj
Termosifonlar scak suyu üretme biçimine göre iki deiik ekilde olur. Bunlardan birincisi sv ve ya gaz yak t ile scak su elde edilen bak r termosifonlar, ikincisi ise elektrik kullanarak scak su elde edilen elektrikli termosifonlardr. Günümüzde büyük ehirlerde daha çok elektrikli termosifon kullanlmaktadr.
Kat Yak tl Termosifonlar
Bak r termosifonlar 60 lt su kapasitesinden daha az olmamaldr. Bu termosifonlar borulu ve gömlekli olarak yaplrlar. Borulu tip termosifonlarda, yanma sonucu oluan scak duman ve gazlar silindir kazan içindeki bir borudan geçerek etraf n çevreleyen suyu str. Gömlekli tip termosifonlar n düzenei ise öyledir: silindirik termosifon gövdesinin dn saran bir gömlek vardr. Silindirik termosifon gövdesi ile gömlek arasnda duman kanal vardr. Bu tip termosifonlarda su daha çabuk stlrken banyo scakl daha yüksektir.
ekil 1.23: Depolu kat yak tl termosifon montaj resmi
28
Depolu termosifonla scak su hazrlamada, termosifona souk su girii bitmi döemeden yaklak 2500 mm yukarda bulunan bir depodan salanr. Depodaki suyun termosifona dolabilmesi için scak su çk borusu depoya kadar uzatlarak havann tahliye edilmesi salanr. Kullanlacak scak ve souk suyun basncnn yetersiz olmamas için depodaki su seviyesi ile en üstteki su ak tma yeri arasnda en az 1 m olmaldr.
Depolu kat yak tl termosifon montaj yaplrken u ilem sras uygulanr; (bk. resim1.17)
Termosifon yerine oturtulur ve teraziye alnr. Termosifon deposunun amandra balants yaplr. Termosifon ile depo balantlar nn kolay yaplabilmesi için termosifonun üst
k smna ve souk su girii en az 2500 mm yukarda olacak ekilde konsollar duvara harç ile sabitlenir.
Depoya souk su giri balantsn yaplr. Depodan termosifona souk su girii ¾ “ galvaniz boru ile balanr. Depodan scak su çk balants yaplarak uç malzemelerine scak su borusu
hatt çekilir. Ayr ca scak su çk , depoya üstten girecek ekilde havalk borusu uzatlr.
Elektrikli Termosifonlar
Elektrikli termosifonlar kendinden depoludur. Deponun etraf scak suyu uzun süre muhafaza etmesi için sya dayankl yaltm malzemesi ile izole edilmilerdir. Bu termosifonlardan scak su alabilmek için önceden devreye sokulmas gerekir. Üzerindeki termostat sayesinde istenilen sabit scaklkta su elde edilebilir.
Küçük tip muslua ve ya dua tak labilen elektrikli su stclar da mevcuttur. Bu su stclar küçük boyutlu olma avantajnn yannda verim ve kapasite açsndan zayftr.
Elektrikli termosifon montaj resim 1.18’de verilmitir.
1.10. ofben Montaj
ofbenler ani su stcs olarak ta bilinir. Doalgaz ve svlatr lm LPG ile çalr. ofbeni oluturan ana elemanlar; kanatl borulu su stcs (eanjör), atmosferik brülörlü yanma odas, gaz kontrol ve güvenlik elemanlar , gövde, su ve gaz borular dr.
ofbenlerin montaj banyo veya çok dar hacimli mekânlara yaplmamaldr. Baca çekii yeterli olmaldr.
ofben montaj öyle yaplr:
ofbenin yerletirilecei yer belirlendikten sonra, ofben alt seviyesi bitmi döemeden 1300 mm olacak ekilde kanca yerleri duvara iaretlenir. Kancalar aras mesafe yaklak 250 mm ölçüsündedir.
Daha sonra iaretlenen yerler delinerek dübeller çak lr. Montaj kancalar sk larak ofben aslr ve terazisi kontrol edilir. ofben souk su giriine vana tak lr. ofben scak ve souk su boru balantlar spiral hortumlu olarak yaplr.
(rakorlu olarak da yaplabilir) Gaz balants yaplr.
30
Baca balants yaplarak borunun ofbene temas eden kenar yanmaz bantla sar lr. Baca borusunun duvara temas eden yüzeyi alç ile svanrsa, szdrmazlk daha iyi olur.
Gaz balants, baca balants ve scak-souk su balantlar kaçak testinden geçirilerek montaj tamamlanr.
ekil 1.25: Gazl ofben montaj resmi
1.11. Güne Kollektörü Montaj
Scak su hazrlama yöntemlerinden birisi de güne enerjili sistemdir. lk maliyet giderlerini k sa sürede amorti edebilen bir sistemdir. Kullanm kolaydr. Yak t gereksimi ve
pompasz sistem ise elektrik gereksinimi yoktur.
Güne enerjili scak su hazrlama sisteminin üç temel unsuru vardr.
Güne kollektörü Depolama tank Boru ebekesi
Depolama tank paslanmaz malzemeden yaplmal ve iyi yaltlmaldr.
Boru ebekesi ise kollektör ile depolama tank arasndaki balantlardan oluur. Is kay plar na kar yaltlmaldr. Borular mümkün olduu kadar k sa ve dirseksiz olmaldr. Plastik veya galvaniz türü borular kesinlikle kullanlmamaldr. Bunlar n yerine bak r boru kullanlmaldr.
Güne enerjisi ile scak su hazrlama sistemi suyun dolamna göre tabi dolaml ve pompal sistem olarak ikiye ayr lr.
Doal dolaml sistem, scak su ihtiyac fazla olmayan yerlerde kullanlr. Hiçbir ek enerji kullanmdan scak su elde edilebilir.(bk. ekil 1.8)
ekil 1.28: Tabi dolaml güne enerjisi sistemi
Pompal sistem genelde scak su ihtiyacnn fazla olduu durumlarda kullanlr. Depolama tank nn kollektör seviyesinin üstüne konamad durumlarda da kullanlabilir.
Pompal sistem dorudan (direk) ve dolayl (endirekt) olarak iki ekilde yaplabilir. Direk sistemde kullanm scak suyu kollektörde dolaarak snr ve kullanm yerlerine
borularla iletilir.
Endirekt sistemde ise kollektör suyu ile kullanm suyu birbirine kar maz. Kapal sistem kollektör suyu sürekli devridaim yaparak depolama tank nda bulunan kullanm suyunu str.
ekil 1.29: Pompal güne enerjisi sistemi (dolayl sistem)
Kollektörlerin yerine montajnda aadaki hususlara dikkat edilmelidir.
Sistemden maksimum performans salamak için kollektör s emici yüzeyi (caml yüzey) güneye bakmaldr.
Kollektör eim açs tüm yl kullanm için bulunduu ehrin enlem derecesinde olmaldr. Sadece yaz aylar nda kullanlacaksa kollektör eim açs, enlem derecesinden 15 eksik olmal, sadece k aylar için kollektör monte edilecekse ehrin bulunduu enlem derecesinden 15 fazla aç ile monte edilmelidir.
Kollektör eim açlar pratikte 30-40 arasnda olumlu sonuçlar vermektedir. Kollektör eim açlar açl terazi ile kontrol edilmelidir. Kollektörün alt taban zemine sf r olmamaldr. Zemine yapk olursa arkadan
34
Kollektör monte edilecek çatda baca var ise, kollektör yine güneye bakmal fakat bacann bat taraf na konulmaldr. Aksi halde bacann gölgesi kollektöre düebilir.
Kollektörün monte edilecei çat aaç, bina veya dier yükseltilerin gölgelerinden etkilenmemelidir.
Kollektör yerletirilirken, kollektör ayaklar nn denk geldii kiremitler çkartlarak altna tahta direkler çak lr. Böylelikle kollektörün daha salam durmas salanr.
Kollektör ayaklar tespit delik yerleri iaretlenerek matkapla delinir. Trifon vida ile vidalanr. Kollektör yeri depoya yak n olmaldr. Kollektöre giri ve çk borular hemen hemen eit uzunlukta olmaldr ki
basnç kay plar dengelensin. Borular mümkün olduu kadar az dönülerle balanmaldr. Is dönütürücüye giren ebeke suyu basnc 7 bar’dan fazla ise giri hattna
basnç regülâtörü konulmaldr. Scak su çk na, kullancnn ani scak sudan zarar görmemesi için kar tr c
vana konulmaldr. Güne enerjisi tesisatnda bak r boru ve ek parçalar tercih edilmelidir. Tesisat çalrken oluan havann kolay tahliyesi için, borular döenirken ak
yönünde yaklak %1 eim verilmelidir.
1.12. Su Deposu Montaj
ehir ebeke suyunun kesintili akt veya ebeke basncnn yetersiz kald durumlarda suyu bünyesinde bulunduran kaplara su deposu denir. Su depolar atmosfere açk veya kapal yaplabilir. Betonarme, çelik sac, fiberglas olarak yaplabilir. Son zamanlarda
plastik su depolar da kullanlmaktadr.
Su depolar dikdörtgen veya silindir kesitli olabilir. Montaj durumuna göre yatk ve dik tip depolar mevcuttur. Depolar ahap, çelik veya beton altlk üzerine konmaldr. Dorudan yere oturtulmamaldr.
Su depolar nn üzerinde temizliinin yaplabilmesi için kapak vardr. Deponun hava ile temasn salamak için havalk bulunur. Deponun en alt seviyesinden boaltma vanas konur. Su depolar donmaya kar ve snmaya kar izole edilmelidir. Tesisata gidi suyu deponun alt seviyesinden en az 100 mm yukarda olmaldr. Aksi halde depo dibinde oluan tortu tabakas tesisata kar r. Su deposu en yak n su ak tma yerinden en az 5 m yukar da olmaldr. Su ak tma yeri depoya yak n olursa su basnc yetersiz olur.
Depolar çat katna veya hidroforlu ya da pompal sistemlerde bodrum katna konur. Çat katna konulduunda statik hesaplar dikkate alnmal ve depo bina için ar yük tekil etmemelidir. Mutlaka bina tayc sistemine (kolon, kiri) oturtulmaldr. Su deposu tamir edilmek istendiinde kolay ulalabilir yerde olmaldr.
Çatya konan bir su deposunun montaj öyle yaplr:
Deponun konaca yer belirlenir. Kolon ve kirie oturmas salanacak ekilde yer belirlenmelidir.
Ahap destekler konularak tama kab yerletirilir. Su deposu terazisinde ve dengeli bir ekilde ayaklar üzerine yerletirilir. Depo çk azlar na rakorlar tak lr. Tama ve boaltma azlar kirli su borusuna balanr. Depo giri ve çk ve armatürlerin balantlar yaplr. Kaçak testi yaplarak montaj tamamlanr.
Deiik su deposu balantlar resimleri aada verilmitir.
ekil 1.31: Su Deposu montaj. Tek borulu sistem
36
ekil 1.32: Bodrum kata konulan dik tip, silindirik kesitli su deposu montaj
1.13. Hidrofor Montaj
Basnc yetersiz kalan suya yeterli basnc kazandrmak için kullanlan otomatik pompa sistemlerine hidrofor (basnçlama deposu) denir. Hidrofor, belirli bir depodan veya dorudan ehir ebekesinden ald suyu sk trarak üst katlara gönderir.
Hidroforlar, kullanm suyu tesisatlar nda, yangn suyu tesisatlar nda ve sulama suyu tesisatlar nda kullanlr. Dikey ve yatay tipleri vardr. Hidrofor tank silindirik ve iletme
basncna uygun çelik sac malzemeden yaplr.
Hidroforlar suyu basnçlandr rken havay kullanr. Havay kompresörden veya hava enjektöründen temin ederler. Su ile hava bölgesini lastik bir membran ile ayran membranl sistemlerde vardr. Hidrofor içinde belli bir miktar su ve üst bölgede de hava mevcuttur. Kompresör, manometre ve emniyet vanas gibi balantlar hava bölgesinden yaplmaldr. Hidrofor giri ve çk balantlar ise su bölgesinden yaplmaldr. Hidroforun bulunduu yere taan sular toplamak için bodrum süzgeci konmaldr.
Hidroforun çalma prensibi öyledir; basnçlandr lmak istenen su, ehir ebekesinden veya depodan çkarak pompaya girer. Pompa, suyu basnçl olarak hidrofor tank na gönderir. Bu boru bölümünde çek valf vardr. Çek valf, suyun baslmas esnasnda geriye doru dönmemesi amacyla kullanlr. Hidrofor tank na kompresörden yeteri kadar hava
baslmtr. Hidrofor tank nda üst bölgede bulunan bu hava, pompann gönderdii su ile sk r. Sk an hava suyu tesisata basar. Emniyet vanas sistem basncnn istenen deeri amas halinde devreye girerek fazla basnc dar atar.
Hidrofor grubu iyice havalandr labilen, d hava artlar ndan uzakta ve mahal scakl 40’yi geçmeyecek bir yere monte edilmelidir. Emme ve basma borular gerekiyorsa kelepçelerle duvara tespit edilmeli, pompa üzerine tesisat arl
bindirilmemelidir. Pompa, zemin üzerine yaplm beton kaide üzerine kurulmaldr.
Hidroforun ve pompann yeri belirlenir. Pompa altl terazisinde döemeye markalanr. Markalanan yerler delinerek altlk zemine cvatalarla sabitlenir. Pompa, tespit vidalar ile altla vidalanr. Basnçlandr lacak su boru vastasyla pompaya balanr. Pompadan hidrofor su giriine balant yaplr. Armatürler tak lr. Hidrofor basma suyu tesisata balanr. Hidrofora kompresör balants yaplr. Basnç alteri ve balantlar tak lr. Manometre hava bölgesine tak lr. Sistemin kaçak testi yaplr.
Hidroforun deiik ekillerde montaj uygulamalar aada verilmitir.
Resim 1.33: Hava enjektörlü hidrofor balants
ekil 1.34: Paket hidrofor tank ile suyun basnçlandrlmas
1.14. Su Tasfiye Cihaz Montaj
Suyun yumuatlmas ileminde kullanlan açk veya kapal olabilen tanklara su tasfiye cihaz denir. Genellikle kapal tipler kullanlmaktadr. Kapal su tasfiye cihazlar basnca dayankl, d etkenlerden yaltlm, silindirik cihazlardr. Çaplar 0.3 – 3.6 m, boylar ise 1
– 3 metre arasnda deiir. Çelikten ve bombe bal yaplr.
Tank n dibine yumuatma maddesine yataklk yapacak birkaç kat kum ya da antrasit katman konulur. Yumuatma devresine ham su üstten girer ve iyon deitirici katmann üstten balayarak reaksiyona sokar. Böylelikle su yumuatlm olarak dar çkar.
Su yumuatma tesisat dört devreden oluur.
Yumuatma devresi Ters ykama devresi Canlandrma devresi Ykama devresi
Su tasfiye cihaznn çalma prensibi öyledir: (bk. resim 1.28)
Ham su okla gösterilen borudan gelir. Açk olan “K” vanasndan geçerek üstten tanka girer. Yumuatlm olarak alttan “N” vanasndan geçerek kullanm yerlerine gider. Bu srada dier vanalar n tümü kapal konumdadr. Ters ykama devresinde ham su, açk olan “L” vanasndan geçerek tanka alttan
girer ve üstten çkarak “G” musluundan serbest olarak huninin içine akar. Oradan da pis su tesisatna gider. Bu boru ayn zamanda hava tahliye borusu olarak da kullanlr.
yon deitirme katmanna havann girmesi önlenmelidir.
Bu nedenle “G” vanas zaman zaman açlarak hava bulunup bulunmad denetlenmelidir.
Suyun huniye serbestçe ak tlmas berrakln kontrol etmek içindir. “B” vanasndan canlandr c tank na giren su, eriyii açk “E” vanasndan tanka
basar. Canlandrma görevini yapan eriyik “M” vanasndan geçerek huni vastas ile pis
su borusuna akar. Ham suyun “K” vanasndan geçerek üstten tank n içine girmesi ve “M”
vanasndan pis su borusuna ak yla ykama devresi gerçeklemi olur. “F” vanas sistemden örnek su almakta kullanlr. “D” vanas tankta bulunan suyun boaltlmasnda kullanlr. “C” vanas da canlandr c tank nn boaltlmasnda kullanlr.
ekil 1.36: Su tasfiye cihaz montaj resmi
uygun ekilde balaynz. Resim kâdnz Te cetveli yardmyla
masanza balaynz. Hata yapma ihtimaline ya da ikinci bir resim
çizme ihtimaline kar yannzda yedek resim kâd bulundurunuz.
Çizim tak mlar n kullanma hazr bulundurunuz.
Cetvellerinizi unutmaynz. Çizim masanz ve cetvellerinizi temiz bir çizim için hafif nemli
bir bezle siliniz. Rapido kalemlerinize mürekkep koyarak
çizime hazr hale getiriniz. Shhi tesisat uç malzemelerinin
montaj resimlerine geçiniz. Lavabo montaj resmini çiziniz. Eviye montaj resmini çiziniz. Alaturka helâ ta montaj resmini
çiziniz. Alafranga helâ ta montaj resmini
çiziniz. Küvet montaj resmini çiziniz. Du teknesi montaj resmini çiziniz. Bide montaj resmini çiziniz. Pisuar montaj resmini çiziniz. Termosifon montaj resmini çiziniz. ofben montaj resmini çiziniz. Güne kollektörü montaj resmini
çiziniz. Su deposu montaj resmini çiziniz. Hidrofor montaj resmini çiziniz. Su tasfiye cihaz montaj resmini
çiziniz.
Shhi tesisat uç malzemelerinin çizimlerine balaynz. Direk rapido ile çizim yerine önce kur un kalemle çizip sonra rapido kalem ile çizerseniz hatal çizimi önlemi olursunuz.
Rapido kalemle çizim yaparken hangi kalnlktaki kalemi kullanmamz gerektiini
bilmeniz gerekir. Örnein, shhi tesisat uç malzemelerini
(lavabo, eviye, bide vb.) 0.5’lik kalemimizle, mimari malzemeleri (duvar, döeme vb.) 0.2’lik kaleminizle, tesisat boru ve ek
parçalar n da 0.3’lük rapido kaleminizle çizmelisiniz.
Çizim yaparken kaleminizi dik konumda tutmalsnz.
Resim kâdn dikkatlice çizim masasndan ayr nz.
Çizim bittikten sonra tekrar kontrol ediniz varsa eksiklerinizi gideriniz.
Resim kâdnz masadan ayr rken acele etmeyiniz. Kâdnz zarar görebilir.
UYGULAMA FAALYET
Aadaki sorular cevaplandrarak bilgilerinizi ölçünüz. Arka sayfada yer alan cevap anahtar ile kar latr nz.
1. Bitmi döeme yoksa montaj ölçüleri neye göre alnmaldr?
2. Lavabonun montaj yükseklik ölçüsü bitmi döemeden kaç mm olmaldr?
3. Eviye montaj evin hangi bölümüne yaplr?
4. Klozet (alafranga helâ ta) ykama sistemleri nelerdir?
5. Küvet uzunluu 1700 mm ise 1/10 ölçeinde çizildiinde kaç mm gösterilir?
6. Pisuar pis su gideri ölçüsü bitmi döemeden kaç mm yüksekte olmaldr?
7. Scak su hazrlama cihazlar nelerdir?
8. Tabi dolaml güne enerjili scak su hazrlama sistemini oluturan ana elemanlar hangileridir?
9. Su depolar nn çat katna yerletirilmesinde nelere dikkat edilmelidir?
10. Hidrofor üzerinde hangi aygtlar bulunur?
Aada size bir uygulama faaliyeti verilmitir. Bu faaliyeti gerçekletirirken uyguladnz her ilem sras için kontrol listesinde iaretleme yapnz.
Aada verilen, ayakl lavabo montaj resmini 1/1 ölçeinde çiziniz.
Kontrol Listesi
Sra No:
t
1
Resim kadn çizim masasna uygun ekilde balama
a. Çizim için uygun fiziki artlar var m? b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme etmeden dört ucundan masanza
baladnz m? c. Resim kadnz rahat çalabileceiniz mesafede mi?
2
Çizim tak mlar n kullanma hazr bulundurma a. Çizim boyunca kullanacanz tüm tak mlar yannzda m?
b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi?
3
Ayakl lavabo montaj resmini çizme a. Resmi kur un kalemle çizmeye baladnz m?
b. Çizim yaparken doru ölçü aldnzdan emin oldunuz mu?........... c. Kur un kalemle çizdiiniz resmi kontrol ettiniz mi? d. Rapido kalem ile çizime geçtiniz mi? e. Rapido kaleminizi dik tutacak ekilde kulllanyor musunuz? f. Çizime mimari çizgileri çizerek baladnz m? g. Mimari çizim bittikten sonra lavaboyu çizdiniz mi? h. Lavabo ayann çizimini yaptnz m? . Bataryann çizimini yaptnz m?
n. Resim üzerinde gerekli ölçülendirmeleri yaptnz m? o. Resim üzerinde gerekli yazlar yaz ablonu ile yazdnz m?
p. Resmin tamamen bittiinden emin oldunuz mu?
4 Resim kadn dikkatlice çizim masasndan ayrma
a. Çizim bittikten sonra resim kâdnza zarar vermeden çizim masasndan ayrdnz m?
5
Tertipli ve düzenli çalma a. Çalrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu?
b. Kullandnz tak mlar düzgünce yerine koydunuz mu? c. Çaltnz yeri temizlediniz mi?
6 Verimli çalma
ÖRENME FAALYET –2
Standartlar na ve tekniine uygun olarak, bina içi temiz su tesisatnn datm sistemlerinin çizimini yapabileceksiniz.
Çevrenizde bulunan yaplar n temiz su datm sistemleri ile ilgili aratrma yapnz.
Elde ettiiniz bilgileri rapor haline getirerek snf nzda tartnz.
2. BNA Ç TEMZ SU TESSATININ DAITIM SSTEMLER NN ÇZM
2.1. ebeke Basnc ile Datm Sistemleri
Binalarda kullanm su ihtiyac genellikle ehir ebeke tesisatlar ndan salanr. Çok yüksek binalar veya büyük tesisler olmadkça ehir ebeke suyu basnc yeterli olmaktadr. Bina içi temiz su tesisatnn bölümleri aadaki ekilde verilmitir.
ekil 2.1: Bina içi temiz su tesisat bölümleri
ÖRENME FAALYET –2
ehir ebeke suyu binaya girdikten sonra iki deiik ekilde datlabilir.
Kolon sistemi Dizi sistem
a. Kolon Sistemi
ehir ebekesinden binaya giren su ana sayaçtan geçtikten sonra bir veya daha fazla kolon vastas ile en üstteki kata kadar kendi basncyla çkar. Katlarda bulunan her daire için ayr ayr sayaç konularak daireye suyun alnd sisteme kolon sistemi denir. Kolon sistemi sayaçlar bir arada bulunmad için ve görevlilerin kontrol olanan zorlatrd için yaygn olarak kullanlan bir sistem deildir. Ayr ca daire girilerine sayaç için ayr ayr ni yapma zorunluluu maliyet ve zaman bak mndan istenmeyen bir durumdur.
ekil 2.2: ehir ebeke basnc ile kolon sistem datm
b. Dizi Sistem
Su ehir ebekesinden binaya girer. Ana sayaç hattndan sonra bir datcya gelir. Datcya binada bulunan her daire için ayr ayr sayaç monte edilmitir. Bodrum kattaki bu datcdan her daire için ayr ayr kolon çekilerek suyun datm yaplmtr. Bu sistemde tüm sayaçlar bir aradadr. Her dairenin sayaç numaras bir plakaya yazlarak sayaca
balanmtr.
ekil 2.3: Dizi sistem datc emas
2.2. Basnçlama Deposu (Hidrofor) ile Datm Sistemi
ehir ebeke basncnn yetersiz olduu durumlarda su üst katlara çkmaz ya da yeteri kadar basnçl akmaz. Bu nedenle suyu basnçlandrarak üst katlara ulatrma zorunluluu doar. Suyu basnçlandrmak için kullanlan hidroforlar tesisata deiik ekillerde
balanabilir.
a. Kolon Sistemi
ehir ebekesinden gelen su ya direkt olarak ya da su deposu vastas ile hidrofora girer. Basnc yükseltilen su katlara gönderilir.
Kolon sisteminde ana sayaçtan geçen su hidrofordan katlara baslr. Katlarda bulunan her bir dairenin sayacndan geçerek kullanlr.
Aada ehir ebekesinden gelen suyun depoya aln p, hidrofor ile basnçlandr ld ve katlara datld kolon sistemi görülmektedir.
ekil 2.5: Hidrofor ile kolon sistemi (hava enjektörlü)
50
ekil 2.6: Hidrofor ile kolon sistemi (paket hidroforlu) b. Dizi Sistem
c. Basnç Bölgeli Sistem
53
Yapnn yükseklii arttkça su ak tma yerlerindeki akma basnc büyük farkllklar gösterir. Örnein 3. kattaki akma basnc yüksek iken, 16. kattaki akma basnc düük olur. Bu durumu önlemek için basnç bölgeleri oluturulur. Basnç bölgesi (zon) says kat yüksekliine göre deiebilir.
Aadaki sistemde iki basnç bölgesi oluturulmu, ilk alt kata ehir ebekesi ile su verilir. (I. Basnç bölgesi), 7.kattan 14. kata kadar ise çat katna konan su deposu ile datm yaplr. (II. Basnç bölgesi) Su, depodan kendi arl ile akar. Su deposu ile en üst kattaki su ak tma yeri arasnda yüksekliin yeterli olmamas, üst katta basncn yetersiz olmasna yol açar.
ekil 2.9: ki basnç bölgeli sistem
54
Daha yüksek bir yapda üç basnç bölgesine ayr lm bir tesisat aada verilmitir. (bk. resim 2.6) bu sistemde ehir ebekesinden gelen su bodrum katta su deposuna girer. Buradan üç ayr pompa devresi ile binadaki su depolar na baslr.
ekil 2.10: Üç basnç bölgesine ayrlm datm sistemi
Birinci depo 8. Kata konulmutur. Bu depo ilk alt kata suyu kendi arl ile datr. (I. Basnç bölgesi) kinci depo 20. kata konmutur. Böylece depodan kendi arlyla akan su 7. ve 18. katlar beslemektedir. (II. Basnç bölgesi) Üçüncü depo çat katna konmutur. Çatdaki depodan yerçekimi etkisiyle akan su 19. ve 29. katlara suyu ulatr r. (III. Basnç
bölgesi) (bk. resim 2.6)
2.3. Depolu Sistem
Su depolar binann özelliine ve su ihtiyacna göre deiik ekillerde tesisata balanr. Yatk tip veya dik tip kullanld gibi bodrum katta ve çat katnda kullanlabilir. Çat katnda kullanldklar nda ehir ebekesinden gelen suyun depoya çkabilmesi için
basnçlandr lmas gerekir. Ayn ekilde bodrum kata konulan su depolar ndan katlara su datrken yine suyun pompa veya hidroforla basnçlandr lmas gerekir.
Su depolar , yangn tesisatlar nda da kullanlacaksa depo hacmi hem kullanm suyu hem de yangn suyu ihtiyac kadar olmaldr. Genellikle depo hacminin 1/3’ü yangn hattna ayr lr.
Su deposunun tesisata deiik ekildeki balantlar aada verilmitir.
uygun ekilde balaynz. Resim kâdnz Te cetveli yardmyla çizim
masanza balaynz. Hata yapma ihtimaline ya da ikinci bir resim
çizme ihtimaline kar yannzda yedek resim kâd bulundurunuz.
Çizim tak mlar n kullanma hazr bulundurunuz.
Cetvellerinizi unutmaynz. Çizim masanz ve cetvellerinizi temiz bir çizim için hafif nemli bir bezle siliniz.
Bina içi temiz su tesisatnn datm sistemlerinin çizimlerine geçiniz.
ebeke basncnn yeterli olduu binalarda temiz su tesisatnn datm sistemlerini çiziniz.
ebeke basncnn yeterli olmad binalarda hidrofor ile temiz su tesisatnn datm sistemlerini çiziniz.
Depolu sistem ile temiz su tesisatnn datm sistemlerini çiziniz.
Bina içi temiz su tesisatnn datm sistemlerinin çizimlerine balaynz. Direk rapido ile çizim yerine önce kur un kalemle çizip sonra rapido kalem ile çizerseniz hatal çizimi önlemi olursunuz.
Rapido kalemle çizim yaparken hangi kalnlktaki kalemi kullanmamz gerektiini
bilmemiz gerekir. Örnein, hidrofor, su deposu, pompa gibi
Resim kâdn dikkatlice çizim masasndan ayr nz.
Çizim bittikten sonra tekrar kontrol ediniz varsa eksiklerinizi gideriniz.
Resim kâdnz masadan ayr rken acele etmeyiniz. Kâdnz yrtlabilir.
Aadaki test sorular n cevaplandrarak bilgilerinizi ölçünüz. Arka sayfada yer alan cevap anahtar ile kar latr nz.
1. Suyun ebeke basncyla kolon sistem datmnda kullanc sayaçlar nn yeri neresidir? A) Bina bahçesinde B) Bodrum katnda C) Daire girilerinde D) Çat katnda
2. Aadakilerden hangisi dizi sistemde suyu tek hattan alarak katlara datan elemandr? A) Datc (kollektör) B) Havalk C) Su deposu D)Hidrofor (Basnçlama deposu)
3. Aadakilerden hangisinde dizi sistemde kullanlan datc çk na konulan armatürlerin sras doru verilmitir? A) Sayaç-Vana-Vana B) Sayaç-Vana-Çek valf C) Çek valf-Sayaç-Çek valf D) Vana -Sayaç-Vana
Aadaki sorular doru- yanl olarak cevaplandr nz!
4. Hidroforlarda basnçl su çk hidroforun su bölgesindeki alt taraftan yaplr. Doru ( ) Yanl ( )
5. Hidroforlar n kompresör giri balantlar üst k smndaki hava bölgesinden yaplr. Doru ( ) Yanl ( )
6. Hidroforlar çat katna konulur. Doru ( ) Yanl ( )
7. Pompa suyu depodan alarak hidrofora basar. Doru ( ) Yanl ( )
61
9. Su depolar na ebeke suyu girii deponun üst seviyesinden yaplr. Doru ( ) Yanl ( )
Aada verilen, su deposunun tesisata dorudan balan resmini 1/1 ölçeinde çiziniz.
1
2
3
4
5
6
10
9
S
1- Depo su girii 2- Depo su çk 3- Flatör 4- Su deposu 5- Tama borusu 6- Havalk 7- Tama kab 8- Yamur suyu borusu 9- Boaltma vanas 10- Depo kapa 11- Çekvalf 11
B. Kat
ARAÇ VE GEREÇLER
KONTROL LSTES
1
Resim kadn çizim masasna uygun ekilde balama a. Çizim için uygun fiziki artlar var m?
b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme etmeden dört ucundan masanza baladnz m? c. Resim kadnz rahat çalabileceiniz mesafede mi?
2 Çizim tak mlar n kullanma hazr bulundurma
a. Çizim boyunca kullanacanz tüm tak mlar yannzda m? b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi?
3
Su deposunun tesisata dorudan balan resminin çizilmesi a. Resmi kur un kalemle çizmeye baladnz m?
b. Çizim yaparken doru ölçü aldnzdan emin oldunuz mu? c. Kur un kalemle çizdiiniz resmi kontrol ettiniz mi? d. Rapido kalem ile çizime geçtiniz mi? e. Rapido kaleminizi dik tutacak ekilde kulllanyor musunuz? f. Çizime mimari çizgileri çizerek baladnz m? g. Mimari çizim bittikten sonra su deposunu çizdiniz mi? h. Tesisat borular n ve balantlar n çizdiniz mi? . Mimari çizgileri çizerken 0.2’lik kaleminizi kullandnz m?
j. Tesisat borular n çizerken 0.3’lük kaleminizi kullandnz m? k. Su deposunu çizerken 0.5’lik kaleminizi kullandnz m? l. Resim üzerinde gerekli ölçülendirmeleri yaptnz m? m.Resim üzerinde gerekli yazlar yaz ablonu ile yazdnz m? n. Resmin tamamen bittiinden emin oldunuz mu?
4 Resim kadn dikkatlice çizim masasndan ayrma
a. Çizim bittikten sonra resim kadnza zarar vermeden çizim masasndan ayrdnz m?
5
Tertipli ve düzenli çalma a. Çalrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu?
b. Kullandnz tak mlar düzgünce yerine koydunuz mu? c. Çaltnz yeri temizlediniz mi?
6 Verimli çalma
3. SIHH TESSATÇILIKTA KULLANILAN MALZEME VE CHAZLARIN PROJELER
ÜZER NDE SEMBOLLERLE GÖSTER LMES
3.1. Shhi Tesisat Projelerinde Kullanlan ablonlar
Tesisat projelerinde çizilmesi gereken uç malzemeleri, armatürler vb elemanlar n sembollerini pratik olarak çizmemizi salayan ölçekli imal edilmi cetvellerdir.
Shhi tesisat projeleri 1/50 veya 1/100 gibi ölçeklere çizilir. Projeler çizilirken gerekli yazlar, ölçülendirmeler, uç malzemelerinin ve armatürlerin ekilleri, proje ölçeine uygun imal edilmi ve standart hale getirilmi ablonlarla yaplr. Yaz ablonlar ile deiik ebatlarda yaz yazlabilir. Tesisat ablonlar ise projelerde oldukça kolaylk salayan cetvellerdir. Örnein 1/50 ölçeindeki bir projede banyoya küvet çizimi yaplacaksa 1/50 ölçeindeki tesisat ablonu ile bu küvet rahatlkla çizilebilir. Tesisat elemanlar nn hem yatay
planda hem de kolon emasnda gösterilen sembol ve iaretleri farkldr.
Tesisat ablonu kullanrken unlara dikkat edilmelidir:
ablon gönyesinde kullanlmaldr. ablonla çizim yaparken kalem dik açyla kullanlmaldr. Çizilecek sembol ablondan doru seçilmelidir. Baz sembollerin çizimi ablondaki iki veya daha fazla eklin kullanlmasyla meydana
geldii unutulmamaldr. ablon ile tesisat elemannn sembolü çizildikten sonra ablon dikkatli kaldr lmaldr.
Aksi halde mürekkep hemen kurumayacandan dalabilir.
ÖRENME FAALYET –3
Shhi tesisat projelerinde kullanlan uç malzemeleri yatay planda ve kolon emasnda aadaki ekillerde gösterilir.
ekil 3.1: Shhi tesisat uç malzemelerinin sembolleri
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Sembolü
Kullanm scak suyu hazrlamakta kullanlan termosifon, ofben, kombi, boyler gibi cihazlar n sembolleri aadaki gibidir.
ekil 3.2: Shhi tesisatta kullanlan scak su hazrlama cihazlarnn sembolleri
3.4. Hidrofor ve Su Deposunun Sembollerle Gösterilmesi
Shhi tesisat projelerinde hidrofor ve su deposu gösterilirken aadaki semboller kullanlr.
3.6. Tesisat Borularnn Sembollerle Gösterilmesi
Shhi tesisat projelerinde kullanlan scak su, souk su, pis su gibi borular n sembollerle gösterimi aada verilmitir.
ekil 3.5: Shhi tesisatta kullanlan tesisat borularnn sembolleri
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar Öneriler Mimari proje çizme ve okuma Proje çizilirken hangi ilemler yapldn
gözlemleyiniz. Proje üzerindeki çizimlerin ve ifadelerin
anlamlar n aratr nz. (Kolon, kap, pencere, baca, merdiven, bitmi döeme gibi yap elemanlar nn mimari projede nasl gösterildiini bilmek, tesisat projesi çizerken iimize yarayacaktr. )
Shhi tesisat projelerinde kullanlan tesisat ablonlar n tanma ve ilevlerini bilme
Projelerde yer alan çizimlerin hangilerinin ablon ile çizildiini inceleyiniz.
ablonlar n nasl kullanldn inceleyiniz. ablon kullanma altrmalar yapnz.
Shhi tesisat projelerinde kullanlan uç malzemelerinin sembollerini çizme (plan/ema)
Tüm uç malzemelerinin sembollerinin hem yatay planda hem de kolon emada ayr ayr gösterildiini unutmaynz.
Scak su hazrlama cihazlar nn sembollerini çizme (plan/ema)
ofben, termosifon, kombi gibi scak su hazrlama cihazlar nn yatay planda ve kolon emasnda farkl sembollerle ifade edildiklerini unutmaynz.
Hidrofor ve su deposunun sembollerini çizme
Hidrofor ya da su deposunun sembollerini çizerken silindirik mi dikdörtgen mi, dik tip mi yoksa yatk tip mi, gibi özelliklerini göz önüne alnz.
Açma - kapama ve kontrol elemanlar nn sembollerini çizme
Projede doru açma kapama ve kontrol elemannn sembolünü çizdiinizden emin olun
Tesisat borular nn sembollerini çizme (plan/ema)
Aadaki sorular cevaplandrarak bilgilerinizi ölçünüz. Arka sayfada yer alan cevap anahtar ile cevaplar nz kar latr nz.
1. Tesisat ablonlar ne ie yarar? 2. Tesisat ablonlar hangi ölçeklerde yaplrlar? 3. Aadakilerden hangisi lavabonun kolon emasndaki sembolüdür?
A)
B)
C)
D)
1. Lavabo (yatay planda ve kolon emada)
2. Eviye (yatay planda ve kolon emada)
3. Klozet (yatay planda ve kolon emada)
4. Du teknesi (yatay planda ve kolon emada)
5. Alaturka helâ ta (yatay planda ve kolon emada)
6. Termosifon (yatay planda ve kolon emada)
7. ofben (yatay planda ve kolon emada)
8. Sürgülü vana (kolon emada)
9. Çek valf (kolon emada)
10. Souk su borusu (kolon emada)
11. Scak su borusu (kolon emada)
12. Pis su borusu (kolon emada)
Araç ve Gereçler
KONTROL LSTES
Sra No
1
Mimari proje çizme ve okuma a. Çizim için uygun fiziki artlar var m?
b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme etmeden dört ucundan masanza baladnz m? c. Resim kadnz rahat çalabileceiniz mesafede mi?
2
Shhi tesisat projelerinde kullanlan tesisat ablonlar n tanma ve ilevlerini bilme.
a. Çizim boyunca kullanacanz tüm tak mlar yannzda m?
b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi? c. Hangi malzeme için hangi ablonu kullanacanz
belirlediniz mi? d. ablonla çizim yaparken nelere dikkat edeceinizi gözden geçirdiniz mi?
3
Shhi tesisat projelerinde kullanlan malzeme ve cihazlar n sembollerini çizme.
a. Çizim için gerekli tüm tak mlar nz hazrladnz m? b. Resim kadnz çizim masasna baladnz m? c. Çizeceiniz sembol adedi kadar satr ve sütuna sahip tablo oluturdunuz mu? d. Birinci sütuna çizeceiniz sembollerin isimlerini yaz ablonu ile srasyla yazdnz m? e. Tesisat ablonlar nz hazrladnz m f. Lavabonun yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? g. Evyenin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? h. Klozetin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? . Du teknesinin yatayda ve emadaki sembolünü çizdiniz mi?
77
m. Sürgülü vanann kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? n. Çekvalfin kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? o. Souk su borusunun kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? ö. Scak su borusunun kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi?
p. Pis su borusunun kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi?
4
Resim kâdn dikkatlice çizim masasndan ayrma a. Çiziminiz bittikten sonra kontrol ettiniz mi?
b. Çizim bittikten sonra resim kadnza zarar vermeden çizim masasndan ayrdnz m?
5
Tertipli ve düzenli çalma a. Tesisat ablonunu gerektii gibi kullanabildiniz mi?
b. Çalrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu? c. Kullandnz tak mlar düzgünce yerine koydunuz mu? d. Çaltnz yeri temizlediniz mi?
6
b. Tesisat malzemeleri için doru sembolleri kullananabildiniz mi?
Shhi tesisatta kullanlan uç malzemelerinin yatayda ve kolon emadaki sembollerini tesisat ablonu ile çiziniz.
Shhi tesisat uç malzemelerinden bidenin montaj resmini çizerek montaj ölçülerini gösteriniz.
Araç v Gereçler
1. Uygun çizim ortam 2. 4 aydnger resim kâd (en az iki adet) 3. Rapido kalemi 4. Kur un kalem 5. Te cetveli 6. 55 ve 60’lik gönye 7. Yaz ablonu 8. Tesisat ablonu 9. Silgi 10. zole bant (resim kâdn masaya sabitlemek için)
MODÜL DEERLENDRME
1
Resim kadn çizim masasna uygun ekilde balama a. Çizim için uygun fiziki artlar var m?
b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme etmeden dört ucundan masanza baladnz m? c. Resim kadnz rahat çalabileceiniz mesafede mi?
2
Çizim tak mlar n kullanma hazr bulundurma a. Çizim boyunca kullanacanz tüm tak mlar yannzda m?
b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi
3
A. Shhi tesisatta kullanlan uç malzemelerinin sembollerini çizme. a. Çizim için gerekli tüm tak mlar nz hazrladnz m?
b. Resim kadnz çizim masasna baladnz m? c. Tesisat ablonlar nz hazrladnz m? d. Çizim yaparken ablonu gönyesinde kullanyor musunuz? e. Sembolü çizerken kalemi dik kullanyor musunuz? f. ablon kullanrken dikkat edilecek kuralar uyguluyor musunuz? g. Lavabonun yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? h. Evyenin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? . Klozetin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi?
j. Du teknesinin yatayda ve emadaki sembolünü çizdiniz mi? k. Hela tann yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? l. Küvetin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? m. Bidenin yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? n. Pisuar n yatayda ve kolon emadaki sembolünü çizdiniz mi? o.Resim üzerinde gerekli yazlar yaz ablonu ile yazdnz m?
p. Resmin tamamen bittiinden emin oldunuz mu? 4 B. Bide montaj resmini çizme
80
c. Çizeceiniz resmi kadnza ortalayacak ekilde ölçü aldnz m? d. Kur un kalemle çiziminize baladnz m? e.Çizimde aldnz ölçülerde yeterince hassas davranyor musunuz? f. Kur un kalem çizimi bittikten sonra çizimi kontrol ettiniz mi? g. 0.2 Rapido kalemle çizime mimari çizgilerden baladnz m? h. Ardndan bidenin çizimini 0.5 kalemle yaptnz m? . 0.3 kalemle borular ve balantlar n çizdiniz mi?
j. Çizim süresince cetvellerden yeterince yararlandnz m? k. Çizim üzerinde gerekli ölçülendirmeleri 0.2 kalemle yaptnz m? l. Resim yazlar n yaz ablonu ile 0.3 kalemle yazdnz m? m. Çizimin tamamen bittiinden emin oldunuz mu?
5
Resim kadn dikkatlice çizim masasndan ayrma a. Çizimden sonra resim kadn çizim masasndan ayrdnz m?
b. Kad masadan çkartrken dikkatli oldunuz mu?
6
Tertipli ve düzenli çalma a. Çalrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu?
b. Kullandnz tak mlar düzgünce yerine koydunuz mu? c.Çaltnz yeri temizlediniz mi?
7 Verimli çalma
8
Yaplan uygulamada baar l olma a. Yaptnz uygulamada sizce yeteri kadar baar l oldunuz mu?
b. Uygulamada eksik kaldnz yönler var m?
Modül ile ilgili durumunuz öretmeniniz taraf ndan uygulanacak performans denetim listesi sonuçlar na göre deerlendirilecektir. Bu deerlendirmeyi öretmen yukar daki
performans denetim listesine veya kendi belirleyecei ölçütlere göre yapacaktr.
Bu deerlendirmeler için öretmeninize bavurunuz.
CEVAP ANAHTARLARI ÖRETM FAALYET –1 CEVAP ANAHTARI
1. Döemenin üzerine tahmini bitmi döeme yükseklii ilave edilerek 1m çizgisi duvar boyunca çizilir. Bu çizgiye göre montaj ölçüleri alnr.
2. Lavabonun montaj yükseklik ölçüsü bitmi döemeden 800 mm olmaldr. 3. Mutfaa tezgâh üstüne yaplr. 4. Kendinden depolu sistem, asma rezervuarl sistem, basl sistem. 5. Küvet uzunluu 1700 mm ise 1/10 ölçeinde çizildiinde 170 mm gösterilir. 6. Yaklak olarak 400–450 mm yüksekte olmaldr. 7. Termosifon, ofben, kombi, güne kollektörü, boyler. 8. Güne kollektörü, scak su depolama tank , boru ebekesi 9. Su deposu binaya ar statik yük oluturmamal, binann tayc sistemleri olan kolon
ve kirilere oturtulmal, donma riski varsa yaltm yaplmal, ar za durumunda kolay ulalabilir bir yerde olmaldr.
10. Hidrofor üzerinde basnç alteri, manometre, emniyet vanas, su seviye göstergesi boaltma vanas bulunmaldr.
ÖRETM FAALYET –2 CEVAP ANAHTARI
SORULAR CEVAPLAR
1 C
2 A
3 D
4 Doru
5 Doru
6 Yanl
7 Doru
8 Doru
9 Doru
10 D
CEVAP ANAHTARLARI
1. Tesisat projelerinde çizilmesi gereken uç malzemeleri, armatürler vb. elemanlar n sembollerini pratik olarak çizmemizi salayan ölçekli olarak imal edilmi cetvellerdir.
2. Tesisat ablonlar proje ölçeklerine uygun olarak 1/50 ve 1/100 ölçeklerinde yaplrlar.
3. Doru cevap “b” kk dr. 4. Tesisat ablonu ile çizim yaparken;
ablon gönyesinde kullanlmaldr. ablonla çizim yaparken kalem dik açyla kullanlmaldr. Çizilecek sembol ablondan doru seçilmelidir. Baz sembollerin çizimi ablondaki iki veya daha fazla eklin
kullanlmasyla meydana geldii unutulmamaldr. ablon ile tesisat elemannn sembolü çizildikten sonra ablon dikkatli
kaldr lmaldr. Aksi halde mürekkep hemen kurumayacandan dalabilir.
DEERLENDRME
Cevaplar nz cevap anahtar ile kar latr nz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz.
Eksikliklerinizi, faaliyete tekrar dönerek, aratrarak ya da öretmeninizden yardm alarak tamamlaynz.
ÖNER LEN KAYNAKLAR Makine Mühendisleri Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Esaslar
Issan, Serel ve Artema Yaynlarnn Takip Edilmesi
KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar 11. Snf , Milli Eitim Bakanl Yaynlar , stanbul 2004
ÖNER LEN KAYNAKLAR
84
KAYNAKÇA SIDAL Cavit, Ethem Sait ÖZ, Yapda Shhi Tesisat, Birsen Yayn Evi,
stanbul
Makine Mühendisleri Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar, Makine Mühendisleri Odas Yayn No: 122, stanbul 1987
KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar 11. Snf, Milli Eitim Bakanl Yaynlar , stanbul 2004
ISISAN, Shhi Tesisat, Issan Çalmalar Yayn No: 272, stanbul 2001
SEREL, Montaj El Kitab, stanbul 1999
ARTEMA, Yedek Parça ve Montaj Katalou
KAYNAKÇA