SİGARA İLE MÜCADELE ve SİGARA İLE MÜCADELE ve KONTROL FAALİYETLERİKONTROL FAALİYETLERİ

Dünyada ve Türkiye’de DurumDünyada ve Türkiye’de Durum

Dr. Toker ERGÜDERDünya Sağlık Örgütü

Ulusal Tütün Kontrol Program Sorumlusu (Bloomberg Küresel Girişimi)

11 Nisan 2008 BURSA

DSÖ Sigara Salgını Raporu

://www.who.int/tobacco/mpower/mpower_report_full_2008.pdf

 Sigara Hakkında Bazı Gerçekler 

Sigara kullanımı dünyanın

karşılaştığı gelmiş geçmiş en

büyük sağlık tehdididir.

Sigara Kullanımı Dünyanın En Önemli Ölüm Nedenidir

5

3.9

3

1.8 1.71.2 1

0.6

0

1

2

3

4

5

6

Ölü

mle

r yı

l/mily

on

Eğer gerekli önlemler alınmazsa sigara kullanımına bağlı ölümler iki katına çıkarak bu yüzyılda 1 milyar kişiye ulaşacaktır.

Türkiye Genelinde Seçilmiş Risk Faktörlerinin Ortadan Kaldırılması İle Önlenebilecek DALY Sayılarının Dağılımı (UHY-ME Çalışması, 2004,

Türkiye)

Türkiye Genelinde Seçilmiş Risk Faktörlerinin Ortadan Kaldırılması İle Önlenebilecek DALY Sayılarının Dağılımı (UHY-ME Çalışması, 2004,

Türkiye)

931.909

DALY: Disability Adjusted Life Year (Sakatlığa Uyarlanmış Kayıp Yaşam Yılı = Erken ölümler (YLL) + Sakatlığa Bağlı Kayıp Yıllar (YLD )

65,9 64,8 65,0 64,0 64,3 64,867,8 69,6

72,5 74,076,6 78,0

80,684,0

91,095,0 96,0

101,0

109,0

114,4111,7111,8110,1

108,2108,9106,7107,9

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

TÜRKİYE’DE SİGARA KULLANIMI (BİN TON) TÜRKİYE’DE SİGARA KULLANIMI (BİN TON)

Türkiye’de yabancı sigara fabrikalarının kurulması

Yabancı Sigaraların İthalatı ve Satışı

4207 Sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesi

Kaynak: Tekel ve TAPDK, 2006 Verileri

18 YAŞ ve ÜZERİNDE TÜTÜN KULLANIMI ORANLARI (TÜRKİYE)

18 YAŞ ve ÜZERİNDE TÜTÜN KULLANIMI ORANLARI (TÜRKİYE)

0

10

20

30

40

50

60

Kadın

Erkek

Toplam

Kadın 13.5 19.45 16.6

Erkek 57.8 52.9 50.6

Toplam 33.6 33.79 33.4

1993 2004 2006

Kaynaklar: 1993 Sağlık Bakanlığı Araştırması,

2004 Sağlık Bakanlığı Ulusal Hastalık Yükü Çalışması,

2006 Aile Araştırma Kurumu ve TÜİK Aile Yapısı Araştırması

%

Dünya Sağlık Örgütü yetkililerden sigaradan alınan vergilerin arttırılmasını, buradan elde edilen gelirin ise tamamen sigarayla

mücadele için harcanmasını talep eder. 

MPOWER stratejileri:

• Sigara kullanımını ve önleme politikalarını izleyin ve

ölçün  

• İnsanları sigara dumanından koruyun

• Sigara bırakmak isteyenlere yardım sağlayın

• Sigaranın tehlikeleri hakkında uyarı yapın

• Sigara reklamlarını, tanıtımlarını, sponsorluklarını

yasaklayın

• Sigaradan alınan vergileri arttırın  

€ 1,5 - 2

€ 8

€ 5

€ 6,5

€ 7,5

€ 4,5

€ 2,8

€ 4

€ 3

€ 1,5

FİYAT VE VERGİLENDİRMEFİYAT VE VERGİLENDİRME

Fiyat değişimi

Tüketim değişimi

Gelişmiş Ülkeler

Gelişmekte olan Ülkeler

Tüketim ve vergi geliri ilișkisi, Türkiye, 2006

Tüketimdeki azalmanın vergi gelirine etkisi ne olur?

Küresel Cevap

Ulusal Tütün Kontrol ProgramıUlusal Tütün Kontrol Programı

GEREKÇE

• "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi TKÇS" 21 Mayıs 2003 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü’nün 56. Dünya Sağlık Asamblesi’nde kabul edilmiştir.

• TKÇS, 28 Nisan 2004 tarihinde Sağlık Bakanımız tarafından imzalanmıştır.

• TKÇS, 5261 sayılı Kanun ile TBMM’de kabul edilerek 30 Kasım 2004 tarihli ve 25656 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

12 Aralık 2007 / ANKARA / WHOTUR12 Aralık 2007 / ANKARA / WHOTUR

12 Aralık 2007 / ANKARA / WHOTUR12 Aralık 2007 / ANKARA / WHOTUR

İrlanda kanun öncesi tartışmalar

• Havalandırma sistemleri

• Özgürlüklerin ihlali

• Toplumun gelenek ve yaşam biçimine

aykırılık

• Ekonomik kayıplar

• Konukseverlik sektöründe iş gücü kayıpları

19 MAYIS 2008

19 Temmuz 2009

Türkiye Sigara Dumansız Olacak

% 100 SİGARASIZ ORTAM, HİÇ BİR YERİNDE SİGARA İÇİLMEYEN KAPALI ALANLAR ANLAMINA GELMEKTEDİR.

SİGARA ODALARI İÇEREN MEKANLAR KABUL EDİLMEMEKTEDİR.

KENYA

Ülkemizde sigara içenlerin % 64,1’i, içmeyenlerin % 91,1’i halka açık yerlerde sigara içilmesinin yasaklanması

gerektiğini düşünmektedir (KGTA 2003)

ENDONEZYA

Sigara Dumanının Sağlık Üzerine Etkileri

Ortamda bulunan sigara

dumanının solunmasıyla

da vücuda…

• 4,000’den fazla kimyasal bileşik içeren zehirli bir karışım girer

• Üflenen duman en az 69 adet kanserojen madde içerir

Ortamdaki Duman (OD)

Ortamdaki duman, iç mekanlardaki hava kirliliğinin ana nedenidir

Ortamdaki Duman (OD)

Kaynak: Çevre Koruma Ajansı – AirNow.gov

Sigara, puro ve pipo BAŞLICA PM2.5 yayıcılarıdır

Partikül Kirliliği Nedir?• Partikül kirliliği havada asılı mikroskobik

katılardan ve sıvı damlacıklarından oluşan bir karışımdır.

• Partikül maddesi olarak da bilinir (PM)

Kaynak: Çevre Koruma Ajansı – AirNow.gov

• PM asitleri, organik kimyasalları, metalleri, toprak/toz partiküllerini, alerjenleri ve çok daha fazlasını içerir…

Partikül boyutu

• Partiküllerin boyutları, sağlık sorunlarına yol açma olasılıkları ile doğrudan bağlantılıdır

• PM2.5 – “İnce Partiküller”, çapları 2.5 mikrometre ya da daha az olan partiküllerdir

Kaynak: Çevre Koruma Ajansı – AirNow.gov

• PM2.5 – burun ya da boğaz tarafından yakalanmak için çok küçüktür ve akciğerlerin derinlerine ve hatta kan dolaşımına bile yerleşebilir

“çalışanların sağlığı için kapalı alanlarda sigara içmeyin”İRLANDA

2004 yılında bar çalışanlarının sağlığının korunmasından yola çıkılarak hazırlanan ve kapalı alanlarda sigara içilmesini yasaklayan kanuni düzenleme büyük bir başarı ile uygulanmakta olup

• hapishane, • ruh ve sinir hastalıkları

hastaneleri ve • otel odaları

haricinde hiç bir kapalı alanda sigara içilmemektedir.

İRLANDA

Bangkok - Tayland’da taksiler dahil tüm kapalı alanlarda sigara içilmesi yasaklanmış

durumda ve yasaklara uyulmakta.

TAYLAND

T.C. Resmî Gazete19 Ocak 2008 CUMARTESİResmî Gazete Sayı : 26761

KANUN

TÜTÜN MAMULLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR KANUNDA DEĞİŞİKLİK

YAPILMASI HAKKINDA KANUN

Kanun No. 5727 Kabul Tarihi: 3/1/2008

Dumansız (Smoke-Free) Türkiye

• Akıl Hastaneleri• Yaşlı Bakım Evleri• Hapishaneler• Otel Odaları • İkamete mahsus Konutlar

Haricinde hiçbir kapalı alanda sigara içilmeyecek. (19 MAYIS 2008)

tütün ürünü(6) Bu Kanunun uygulanmasında "tütün ürünü" ibaresi tüttürme, emme, çiğneme ya da buruna çekerek kullanılmak üzere üretilmiş, hammadde olarak tamamen veya kısmen tütün yaprağından imal edilmiş maddeyi ifade eder.“ – NARGİLE DAHİL

Diğer koruyucu önlemler

MADDE 3 – (1) Tütün ürünlerinin ve üretici firmaların isim, marka veya

alâmetleri kullanılarak her ne suretle olursa olsun reklam ve tanıtımı yapılamaz. Bu ürünlerin kullanılmasını özendiren veya teşvik eden kampanyalar düzenlenemez. Tütün ürünleri üreten ve pazarlamasını yapan firmalar, her ne surette olursa olsun hiçbir etkinliğe isimlerini, amblemlerini veya ürünlerinin marka ya da işaretlerini kullanarak destek olamazlar.

(2) Her ne amaçla olursa olsun, tütün ürünlerinin isim, logo veya amblemleri kullanılarak bildirim yapılamaz, basın-yayın organlarına ilân verilemez.

(6) Televizyonda yayınlanan programlarda, filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde, reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamaz, görüntülerine yer verilemez.

(7) Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerlerde tütün ürünlerinin satışı yapılamaz.

Diğer koruyucu önlemlerMADDE 3 –

(10) Tütün ürünleri, paket açılarak adet şeklinde veya daha küçük paketlere bölünerek satılamaz.

(11) Tütün ürünleri, yetkili satıcı olan yerlerin dışında; otomatik makinelerle, telefon, televizyon ve internet gibi elektronik ortamlarla satılamaz ve satış amacıyla kargo yoluyla taşınamaz.

(13) Tütün ürünleri, onsekiz yaşını doldurmamış kişilerin doğrudan ulaşacağı ve işletme dışından görülecek şekilde satışa arz edilemez. Tütün ürünleri satış belgesi olmaksızın ve satış belgesinde belirtilen yerin dışında satışa sunulamaz.

Diğer koruyucu önlemler(7) Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu ile ulusal, bölgesel ve yerel

yayın yapan özel televizyon kuruluşları ve radyolar, ayda en az doksan dakika tütün ürünleri ve sağlığa zararlı diğer alışkanlıkların zararları konusunda uyarıcı, eğitici mahiyette yayınlar yapmak zorundadır. Bu yayınlar, asgari otuz dakikası 17:00-22:00 saatleri arasında olmak üzere 08:00-22:00 saatleri arasında yapılır ve yayınların kopyaları her ay düzenli olarak Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna teslim edilir. Bu saatler dışında yapılan yayınlar, aylık doksan dakikalık süreye dahil edilmez.

(8) Tütün ürünleri tüketiminin ve tütün dumanına maruz kalmanın oluşturduğu sağlık riskleri konusunda çocukları ve gençleri bilinçlendirmek üzere ilgili kuruluşlar ve sivil toplum örgütlerinin görüşleri alınarak Millî Eğitim Bakanlığı tarafından bir müfredat hazırlanır.

(9) (10) Bu maddenin yedinci, sekizinci ve dokuzuncu fıkralarında yer alan programların finansmanına yönelik olarak her yıl Millî Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı bütçesine yeterli ödenek konulur.

Diğer Ülke Yasalarına Üstünlükleri

• Açık havada yapılan her türlü spor, kültür, sanat ve eğlence faaliyetlerinin yapıldığı yerler ile bunların seyir yerlerinde tütün ürünleri kullanılamaz. (Avustralya’da plajlar)

• Televizyonda yayınlanan programlarda, filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde, reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamaz, görüntülerine yer verilemez. (Hindistan sinema filimleri)

• İlan ve reklam giderleri gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak gösterilemez.

Ülke İlk mevzuat Son mevzuat Sağlık kurumları Eğitim kurumları Devlet daireleri Restoranlar Meyhane ve barlarKapalı işyerleri ve

ofislerTiyatro ve sinemalar

Türkiye 1996 2008 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak

İrlanda 1990 2004 Yasakb Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak

Fransa 1991 2008 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak

Finlandiya 1994 2007 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak

Almanya 2002 2008 Yasak yasak yasak Yasak Yasak Yasak Yasak

Norveç 1988 2004 Yasak Yasak Yasak Yasake Yasak Yasak Yasak

İtalyac 1975 2005 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak

Maltac 1987 2005 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak

İsveçc 1994 2005 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak

Birleşik Krallık 2007 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak

Estonya 2001 2007 Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak

İsrail 1984 2001 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Kısıtlama

Bosna Hersek 2005 Yasak Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Yasak Yasak

Makedonya 1995 2003 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Yasak

Belçika 1991 2006 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Yasak

Bulgaristan 1974 2005 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Yasak

Yunanistan 1979 2002 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Yasak

Arnavutluk 2006 İsteğe bağlı İsteğe bağlı İsteğe bağlı Kısıtlama yok Kısıtlama yok İsteğe bağlı İsteğe bağlı

Macaristan 1999 2001 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Yasaka

İzlanda 1984 1999 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Yasak

Slovakya 1997 2004 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Yasak

İspanya 1988 2006 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Yasak

Andorra 1991 2004 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok Yasak

Slovenya 1996 2002 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Kısıtlama

Avusturya 1957 2005 Yasak Yasak Yasak İsteğe bağlı İsteğe bağlı Yasak Yasak

Hollanda 1990 2004 Yasak Yasak Yasak İsteğe bağlı İsteğe bağlı Yasak Yasak

Türkmenistan 2000 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama yok Kısıtlama yok Yasak Yasak

Litvanya 1999 2007 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Yasak

Karadağ 1995 2005 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama

Belarus 2003 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama yok Kısıtlama

Azerbaycan 2002 Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Yasak

Ermenistan 2005 Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama

Çek Cumhuriyeti 1989 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Yasak Yasak

Portekiz 1983 2008 Yasak Yasak İsteğe bağlı İsteğe bağlı İsteğe bağlı İsteğe bağlı Yasak

Lüksemburg 1989 2005 Yasak Yasak Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok Yasak

Moldova 2001 2003 Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama Kısıtlama

Letonya 1999 2006 Kısıtlama Yasak Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama

Hırvatistan 1999 Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama

Danimarka 1995 2004 Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama Kısıtlama

Polonya 1995 1999 Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama

Romanyac 2002 Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama

İsviçre 1993 Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama

Kazakistan 2002 Yasak Yasak Yasak Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Yasak

Gürcistan 2003 Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama

Ukrayna 1998 2006 Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama

Rusya 2001 Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama Kısıtlama

Kırgızistan Yasak Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok

Özbekistan Kısıtlama Kısıtlama Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama

Tacikistan Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok Kısıtlama yok

The International picture….• Protection from Environmental Tobacco Smoke through legislation

with comprehensive smoking bans (including those in restaurants and bars with smoking areas being completely prohibited) are now adopted:

• In fourteen countries - Ireland, Norway, New Zealand, Bhutan, Scotland, Uruguay, Lithuania, Iceland, Northern Ireland, Wales, Slovenia, Denmark, England and France;

• Fourteen US States and the District of Columbia; • Eleven out of sixteen German States; • Two Canadian Territories and eight Provinces;   • All Australian States, except for the Northern Territory, and • Bermuda, Guernsey and Puerto Rico.• Other nations have implemented laws that provide significant

protection. These include Italy, Sweden and Malta, while Turkey has passed a law prohibiting smoking in public places, it will be implemented in full after the President has signed it into law. 

http://www.otc.ie/article.asp?article=243

Yeni Zelanda

İrlanda sigara kanununa destek

Kanun’a Uyum Oranları

BUNDAN SONRA

• KANUNUN UYGULANMASI

• RESiMLi UYARI YAZILARI

• VERGiLERiN VE SiGARA

FiYATLARIN ARTIRILMASI

RESİMLİ UYARILAR

RESİMLİ UYARILAR

TAYLAND BREZİLYA

€ 1,5 - 2

€ 8

€ 5

€ 6,5

€ 7,5

€ 4,5

€ 2,8

€ 4

€ 3

€ 1,5

FİYAT VE VERGİLENDİRMEFİYAT VE VERGİLENDİRME

Fiyat değişimi

Tüketim değişimi

Gelişmiş Ülkeler

Gelişmekte olan Ülkeler

Tüketim ve vergi geliri ilișkisi, Türkiye, 2006

Tüketimdeki azalmanın vergi gelirine etkisi ne olur?

Sigara Kullanımını Azaltmak için

Bloomberg Küresel Girişimi

Dr. Toker ERGÜDERDünya Sağlık Örgütü

Ulusal Tütün Kontrol Program Sorumlusu (Bloomberg Küresel Girişimi)

12 Aralık 2007ANKARA

Diğer hastalıklarla karşılaştırıldığında sigara ile mücadeleye çok az para ayrılmaktadır.

$0

$5

$10

$15

$20

AIDS TB Sıtma Tütün

Kü

res

el F

on

lar

($ M

ilya

r)

0

1

2

3

4

5

Yıll

ık Ö

lüm

ler

(mily

on

)

Fon miktarı, 2007 (tümkaynaklar, $ milyar)

Yıllık Ölümler

World Health Organization

Hibe Yardım

• $125 milyon iki yıllığına

• Düşük ve orta gelirli ülkelere yönelik

• Dünya genelinde sigara içenlerin 2/3’ünün yaşadığı 15 ülkede uygulanacaktır: Çin, Hindistan, Endonezya, Rusya, Bangladeş, Brezilya, Meksika, Türkiye, Pakistan, Mısır, Ukrayna, Filipinler, Tayland, Vietnam ve Polonya.

5 Ortak Kuruluş

• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-WHO)

• Campaign for Tobacco Free Kids

• Centers for Disease Control and Prevention Foundation

• Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health

• World Lung Foundation (UNION)

Dünya Sağlık Örgütü Bloomberg Küresel Girişimi2008 Öncelikleri (Türkiye)

• Proje Destekleri,• Sigara imajının ve toplumsal kabul

edilebilirliğinin azaltılması amacıyla halk eğitimi ve sağlığı geliştirilmesine yönelik iletişim ve medya kampanyaları,

• Araştırmalar (GATS),

• İzleme ve değerlendirme.

Dünya Sağlık Örgütü Bloomberg Küresel Girişimi

2007 (Türkiye)

• Ulusal Tütün Kontrolü Program Sorumlusu• Ulusal Tütün Kontrol Eylem Planı 2008-2012 (teknik ve finansal

destek)• İrlanda çalışma gezisi• 4207 yasa çalışmalarına destek• Ülke Tütün Kontrol Raporu• Proje Destekleri (Teknik – Finansal) ve eğitimleri• Mevcut Durumun Belirlenmesi (Yetişkin Sigara Anketi)

– Sağlık Bakanlığı – TUİK- HASUDER– Mart 2008’de başlayacak (15 ülke içerisinde araştırmayı tamamlayan ilk

ülke Türkiye olacaktır.)• Sağlık Çalışanları Anketi (5600 kişi)• Tütün Ekonomisi Çalışması

Dünya Sağlık Örgütü Bloomberg Küresel Girişimi2008 Öncelikleri (Türkiye)

• Proje Destekleri,• Sigara imajının ve toplumsal kabul

edilebilirliğinin azaltılması amacıyla halk eğitimi ve sağlığı geliştirilmesine yönelik iletişim ve medya kampanyaları,

• Araştırmalar (GATS),

• İzleme ve değerlendirme.

TEŞEKKÜR EDERİM

ergudert@euro.who.int

The WHOLE

is GREATER than the SUM of the PARTS