SHËRIMI I GJOKSIT NGA SËMUNDJA

E MENDJEMADHËSISË DHE VETËPËLQIMIT

Falënderimi i përket All-llahut, nga Ai kërkojmë ndihmë dhe Atë e lusim për ndjesë,

Mbështetemi në All-llahun nga të këqijat e vetës sonë dhe nga veprat tona të këqija. Atë

që All-llahu e drejton në rrugë të drejtë për atë nuk ka lajthitje,e atë të cilin e shpie në

lajthitje, për të nuk ka udhëzim. Dëshmoj se nuk ka zot tjetër pos All-llahu që meriton të

adhurohet dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij.

O ju që besuat, kini frikë All-llahun me sinqeritet të vërtetë dhe mos vdisni, vetëm duke

qenë muslimanë (besimtarë)! (Kur’an 3:102)

O ju njerëz! Kini frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi

palën (shoqën) e saj, e prej atyre dyve u shtuan burrra shumë e gra. Dhe kini frikë All-

llahun që me emrin e Tij përbetoheni, ruajeni farefisin, se All-llahu është mbikëqyrës mbi

ju. (Kur’an 04:1)

O ju besimtarë, pëmbajuni mësimeve të All-llahut dhe thuani fjalë të drejta. (Kur’an 33:70)

Ai (All-llahu) iu mundëson të bëni vepra të mira, ju shlyen juve mëkatet tuaja, e kush

respekton All-llahun dhe të dërguarin e Tij, ai ka arritur një sukses të madh. (Kur’an

33:71)

Dhe më pas:

Këto janë disa transmetime dhe pjesë nga këshillat e dijetarëve dhe adhuruesve, pak nga

fjalët e asketëve dhe adhuruesve në tërheqjen e vërejtjes nga sëmundja e

mendjemadhësisë dhe sëmundja e vetëpëlqimit, nga e keqja e mendjemadhësisë dhe

arrogancës, i kam mbledhur dhe shkëputur nga burime të ndryshme, e kam bërë këtë si

prodhim timin gjatë leximit të librave të parëve tanë, e paraqes para lexuesit të nderuar,

ndoshta All-llahu më bën të kem dobi unë dhe ju prej tij dhe lus Zotin e Lartëmadhëruar

që të më furnizojë mua edhe ju mësimin, këshillimin prej dobive të mbledhura,

margaritarëve të renditura, këshillat e zgjedhura, të na largojë neve edhe juve

mendjemadhësinë, vetëpëlqimin dhe mashtrimin, Ai është i denjë për këtë dhe ka mundësi

për të.

Hyrje

Është pyetur Hamdun el-Kassar, All-llahu e mëshiroftë: Ç`është puna me fjalët e selefit (të

parëve) që janë më të dobishme se fjalët tona? Tha: Sepse ata flisnin për krenarinë e

Islamit, shpëtimin e shpirtrave dhe kënaqësinë e Mëshiruesit kurse ne flasim për krenarinë

e shpirtit, kërkimin e dynjasë dhe kënaqësinë e krijesave.

Me të vërtetë në fjalët e selefit, All-llahu i pastë mëshiruar në këshillim, mësim dhe

përkujtim ka kuptime të mëdha, të renditura nga margaritarë në harmoni të lartë, nga

zemrat e të zgjedhurve dhe ajka e këtij ummeti, dritë e dukshme, e cila nuk ka qenë dhe

nuk do të jetë pas njerëzve të parë të këtij Ummeti, është ummeti më i zgjedhur.

Me të vërtetë janë këto dhurata nga urtësitë, aromë e këndshme nga flladi i hakkut, që

burojnë nga këto zemra të pastra, të buta, të vendosura, krenare, të larta dhe të qeta të

cilat janë mbushur me dashuri ndaj All-llahut dhe shpërthyen nga ajo, i ka mbytur frika prej

Tij, i ka ngjallur shpresa prej Tij, janë përzier tek ato Imani dhe Kur'ani, durimi dhe

falënderimi, frika dhe dituria, shpresa dhe turpi, e vërteta dhe sinqeriteti, frikë respekti dhe

nënshtrimi, butësia dhe mëshira, krenaria dhe nënçmimi, bindja dhe mbështetja, asketizmi

dhe puna, trimëria dhe mjaftueshmëria, dituria dhe kuptimi, udhëzimi dhe drita.

Andaj kapu ti, o i cili dëshiron arritjen e diturisë së dobishme dhe shpreson suksesin në

vepra të mira – për gjurmët e të parëve tanë, dëgjo historitë e tyre dhe lajmet e tyre,

mblodhi urtësitë dhe transmetimet e tyre, prano këshillat dhe mësimet e tyre, vrapo pas

tyre, kapu për ato me dhëmballë, me të vërtetë janë dobi të cilat meritojnë të merret rrugë

për ato, garojnë burrat për to, ujituni nga ky ujë i cili është i ëmbël, merrni nga drita e saj

sepse janë yje shkëlqyese ndriçuese, zbukurohu me ato gjerdan të bukur dhe elegant,

dëgjoje thirrjen e tyre, ndalu para atyre, medito mbi ato kujdes, ekspozoje veten para tyre

sinqerisht dhe krahasoje veten me ato duke medituar që ta njohësh realitetin e gjendjes

tënde nëpërmjet atyre, ato janë peshore e drejtë me të cilën e peshon njeriu

vetveten,veprat e veta njeriu i ekspozon aty që ta shohë vërtetësinë e tyre, gjendjet e

vërteta njihen nëpërmjet tyre, pishtar ndriçues merr njeriu dritë prej saj kur është në vend

dhe kur është në udhëtim.

Dije se ai që largohet nga gjurmët e selefit, këshillat e tyre, qartësimin e tyre të fesë, është

bërë asket aty në vendin e gabuar, dëshiron të merr diçka nga mirësia por nga larg, mirëpo

suksesi e refuzoi, rruga e zvarrit e si të arrijë cakun, e ndërroi atë që është më e mirë me

atë që është më e thjeshtë, përparësi i ka dhënë errësirës mbi dritën, është larguar nga hija

e gjatë në vapë, madje le ta dinë se ai kur të përkatësohet tek ata përkatësimi i tij është i

rremë, e nëse mendon se ai është në rrugën e tyre ai është injorant i mashtruar.

[ Shkëputje nga libri: ''Veprat e zemrës'' e Muhamed Halef Selameh]

Ka thënë Hafidh ibnu Rexhep – All-llahu e mëshiroftë: “Fjalët e selefit janë të pakta me

shumë bereqet, fjalët e pasardhësve janë të shumta me pak bereqet, ndërsa në fjalët e tyre

(të selefit) ka mjaftueshmëri dhe shtim, andaj nuk ka në fjalët pasardhësve prej të vërtetës

vetëm se ajo ekziston në fjalët e tyre me shprehjet më të shkurta dhe fjalitë më

përmbledhëse, nuk ka prej fjalëve të pasardhësve prej të kotës vetëm se në fjalët e tyre (të

selefit) gjendet sqarimi i asaj të kote për atë që kupton dhe mediton, në fjalë te tyre ka prej

kuptimeve të mrekullueshme, domethënie të hollësishme tek te cilat nuk udhëzohet tjetër

kush pas tyre dhe nuk i zotëron më, ai që nuk e merr diturinë nga fjalët e tyre i ka humbur

e tërë mirësia, shto mbi këtë të kotën e madhe që gjendet në pasimin e të tjerëve pas tyre,

në këtë ka mjaftueshmëri për atë që ka mend”.

Ai që ndalet në këtë dhe është i sinqert me All-llahun synon Fytyrën e Tij të

Lartmëdhëruar, kërkon ndihmë prej Tij, Ai do ta ndihmojë atë, do ta udhëzojë, do ti jep

sukses, do ta drejtojë, do ti jep kuptim dhe do ta inspirojë, atëherë kjo dituri e jep frutin e

saj të veçantë e cila është frika nga All-llahu ashtu siç ka thënë i Lartësuari: “Po All-llahut

ia kanë frikën nga robërit e Tij vetëm dijetarët'”. (Kur'an 35:28), ka thënë ibn Mes'udi dhe

të tjerë: Mjafton frika prej All-llahut dituri dhe mjafton mashtrimi me All-llahun injorancë,

kurse disa nga të parët tanë thonin: Nuk është dituria me njohjen e transmetimeve të

shumta mirëpo dituria është frika, disa prej tyre thonin: Ai që frikohet nga All-llahu ai është

dijetarë e ai që i bën mëkat Atij, ai është injorant, fjalët e tyre rreth kësaj janë të shumta.

Ajo çfarë ka ardhur në Kur'an dhe Sunnet për nënçmimin e vetëpëlqimit dhe mashtrimit

Thotë Zoti i Madhëruar dhe i Lartësuar: “Ata të shprehin ty mirënjohje (ta përmendin) që u

bënë muslimanë. Thuaj: “Pranimin tuaj të fesë islame mos ma njihni (mos ma përmendni)

mua, por nëse jeni të sinqertë All-llahu juve ju bëri mirë, kur ju udhëzoi për besim”. (Kur'an

49:17)

Ka thënë All-llahu: “Dhe mos u mburr me atë që jep e të duket shumë!” (Kur'an 74:6)

Ka thënë Hasan el-Basriu: “Mos u mburr me veprën tënde para Zotit tënd që ti e llogarit të

madhe”.

Nga Enes ibn Malik, All-llahu qoftë i kënaqur me të se i dërguari i All-llahut alejhi selam ka

thënë: “Sikur mos bënit mëkate do të kisha frikë për ju nga diçka më e madhe:

Vetëpëlqimi”. [ Hadith Hasen- shiko hadithet e vërteta të Albanit 2/263]

Nga Abas ibn Abdul Mutalib – All-llahu qoftë i kënaqur me të, transmetohet se ka thënë:

Deri sa ne ishim me të dërguarin alejhi selam, kur papritmas erdhi një burrë me krekosje

(kapardisje) me pardesy duke shikuar në sqetullat e tij, e kishte pëlqyer vetveten, All-llahu

e futi nën tokë mu në atë vend, ai do të gjëmon deri në ditën e Gjykimit”. [ Sahih- shiko

nr 81/4]

Transmeton Et-tarabanij ne Eusat, Bejhakiu në Shuab kurse Albani e ka cilësuar si të mirë

se i dërguari i All-llahut ka thënë: Tri (cilësi) janë shkatërruese: “Kopraci e respektuar, epsh

i pasuar dhe vetëpëlqimi i njeriut me vetveten”.

Transmetimet dhe fjalë e dijetarëve rreth nënçmimit

të vetëpëlqimit dhe mashtrimit

Është pyetur Abdullah ibnu el-Mubarek, All-llahu e mëshiroftë, për kuptimin e

mendjemadhësisë dhe tha: “Të shohësh tek vetja se ke diçka që nuk e kanë të tjerët”.

(Shuabul Iman 50/7 dhe Tedhkiratul Hufadh 1/278)

Ka thënë Bishr ibnul Harith, All-llahu e mëshiroftë: Vetëpëlqimi është ta shohësh punën

tënde të madhe kurse punën e njerëzve të vogël apo punën e tjetër kujt pos teje. [ Hiljetul

Eulija 8/348]

Ka thënë Mesruki: Mjafton për njeriun dituri që ti ketë frikë All-llahut të Lartëmadhëruar, e

mjafton për njeriun injorancë që të mahnitet me diturinë që e ka. [ Ahlakul Ulema lil

Axhurij 1/70 dhe Musanef ibn Ebi Shejbeh 7/149]

Është pyetur El-Hafidh Abdul Ganij el-Makdesi, All-llahu e mëshiroftë: Pse nuk po i lexon

(hadithet) pa libër (ngase i dinte përmendësh)? Tha: Kam frikë nga vetëpëlqimi. [ Sijeru

A'lami en-nubela 449/21]

Ka'b el-Ahbar, All-llahu e mëshiroftë, i tha një njeriu i cili kërkonte hadithin: Ki frik All-

llahun dhe ji i kënaqur në vendtubime pa nderim dhe mos e dëmto askënd, sepse me të

vërtetë nëse dituria jote do të arrinte të mbushë hapësirën mes qiellit dhe tokës me

vetëpëlqim, nuk do të shtojë All-llahu ty përpos poshtërsi dhe mangësi! Tha njeriu: All-

llahu të mëshiroftë o Eba Is'hak, po ata po më përgënjeshtrojnë dhe më ofendojnë, ia

ktheu: Me të vërtetë edhe pejgamberët janë përgënjeshtuar më parë dhe janë ofenduar

dhe duronin, andaj duro ngase e kundërta është shkatërrim. [ Hiljetu El-Uelia 5/376]

Ka thënë Edh-Dhehebi, All-llahu e mëshiroftë: Kush e kërkon diturinë për punë, dituria do

të thyen atë, do të qajë për veten e tij, e kush e kërkon diturinë për shkolla, ifta (dhënie të

fetuave), për krenari, syfaqësi do të bëhet sikur i çmendur, do të mburret, do t’i nënçmojë

njerëzit dhe do ta shkatërrojë vetëpëlqimi dhe shpirtrat do ta urrejnë fortë, “Pra, ka

shpëtuar ai që e pastroi vetveten. E ka dështuar ai që e poshtëroi vetveten”. (Kur'an 91:9-

10), pra e poshtëroi me mëkate dhe shfrenim. [ Sijeru A'lam en-nubela 13/378]

Ka thënë el-Fajd, All-llahu e mëshiroftë: Më ka thënë mua Fudejli: Nëse të thuhet ty: O

njeri me dy fytyra, do të hidhërohesh dhe do të vije rëndë kjo, por ndodhë që ajo çfarë të

thuhet të jetë e vërtetë, zbukurohesh për dynja, shtiresh, shkurton pantallonat, e zbukuron

formën e jashtme, abstenon nga të bërit keq deri sa të thuhet ty: Filani adhurues sa pamje

të shkëlqyer që ka, të nderojnë, të shikojnë ty, të synojnë ty, të japin dhurata, sikur dirhemi

‘Sutuk’ (është monedhë fals e pavlerë) që nuk e njeh secili, kur ti hiqet lëvozhga, shihet së

ka qenë bakër. [ Sijer A'lam en-nubela 8/438]

Ka thënë Ibrahim ibn Ed'hemi, All-llahu e mëshiroftë: Nuk është i sinqertë me All-llahun ai

i cili e do autoritetin.

E ka komentuar Edh-Dhehebi, All-llahu e mëshiroftë: Shenjë e të sinqertit i cili mund ta

dojë autoritetin por nuk e ndjenë atë, është se ai kur të qortohet për këtë largohet dhe nuk

e pastron vetveten, madje e pranon atë dhe thotë: All-llahu e mëshiroftë atë i cili mi tregon

mangësitë e mia, nuk e pëlqen vetveten, nuk e vëren se ka të meta, madje nuk e din se

nuk është duke ditur për të metat, kjo është sëmundje kronike.(e vazhdueshme, qe nuk

hiqet lehtë) [ Sijer A'lam en-nubela 7/394]

Ka thënë Ibn El-xheuzij, All-llahu e mëshiroftë: Kush i vështron cilësitë e shpirtit, mëkatet e

tij, do ta dijë me bindje se ai ka mëkate dhe mangësi, kurse për tjetrin ai është në dyshim,

nga ajo që duhet ruajtur është vetëpëlqimi dhe mendimi se është në përparim me vepra e

Ahiretit, por besimtari nuk ndalet nga të nënçmuarit e vetvetes, i thuhej Umer ibn Abdul

Azizit, All-llahu qoftë i kënaqur me të: Nëse vdes do të varrosim në dhomën e të dërguarit

të All-llahut, e ai tha: Që ta takoj All-llahun me çdo lloj të mëkatit përveç shirkut është më

e dashur për mua se sa ta shohë veten të denjë për këtë. [ Sejdul Hatir f.250]

Ka thënë Hatimul Esam, All-llahu e mëshiroftë: Nuk e di cila është më e rëndë per njerëzit

ruajtja nga vetëpëlqimi apo nga dyfytyrësia, vetëpëlqimi është në brendësinë tënde kurse

dyfytyrësia të hyn nga jashtë, vetëpëlqimi është më i rëndë për ty se sa dyfytyrësia,

shembulli i këtyre dyjave është sikur të ishin me ty dy qen një qen i egër brenda shtëpisë

dhe një tjetër jashtë, cili do të jetë më i rrezikshëm për ty, ai që është brenda apo ai jashtë,

brenda është vetëpëlqimi kurse jashtë dyfytyrësia. [ Hiljetul Eulia 8/76]

Ka thënë Hasan el-Basriu All-llahu e mëshiroftë: Sikur fjalët e birit të Ademit të ishin gjithë

të drejta, e tërë puna e tij të ishte e mirë, është në prag të shkatërrimit.U tha: E si të

shkatërrohet? E pëlqen vetveten. [ Shuabul Iman 5/454]

Ka thënë Ebu Hafsin All-llahu e mëshiroftë: Ai që nuk e akuzon vetveten në të gjitha

kohërat, e që nuk e kundërshton në të gjitha gjendjet dhe nuk e tërheq drejt asaj që e

urren (shpirti i tij) në të gjitha ditët e tij, është i mashtruar, e ai që e shikon tek vetvetja

diçka të mirë e ka shkatërruar atë, e si i lejohet të mençurit të jetë i kënaqur me vetveten

kurse i miri i biri i të mirit bir i të mirit ka thënë: “Unë nuk e shfajësoj veten time, pse epshi

është shumë nxitës për të keqen, përveç atë që ka mëshiruar Zoti im”. (Kur'an 12:53)

[ ElMekasidu elHasenetu f.120]

Ka thënë Ubejdullah ibn Umer, All-llahu qoftë i kënaqur me të: Se Umer ibn el-Hattabi

ishte ulur një ditë dhe kaloi një vajzë e cila barte një calik, ia mori dhe e barte në qafë të tij

dhe e çoi pastaj u kthye dhe i thanë shokët e tij: All-llahu të mëshiroftë o udhëheqës i

besimtarëve! Ç'të bëri të veprosh kështu? Tha: E pëlqeva vetveten dhe desha ta nënçmoj

veten. [ El-Muxhalasetu ue Xheuahirul ilmi 6/91]

Ka thënë Ebu Darda, All-llahu qoftë i kënaqur me të: Sa është për tu mahnitur me gjumin

e të mençurve dhe iftarin e tyre, si e përbuzin ndejën natën të mendjelehtëve dhe agjërimin

e tyre, një çikë nga bamirësia e të devotshmit dhe atij me bindje të fortë është më e mirë

se sa veprat që peshojnë sa kodra dhe adhurimi i të mashtruarve. [ Hiljetul Eulia 1/211]

Duke folur për dënimet nga mëkatet Ibn Kajjimi ka thënë: Subhanallah sa prej zemrave

janë të kthyera mbrapsht kurse personi nuk e ndjen, zemër e deformuar dhe e rrënuar, sa i

sprovuari me lavdëratat e njerëzve i mashtruar me mbulesën e All-llahut, i shkatërruar

gradualisht me mirësitë e All-llahut, të gjitha këto janë dënime dhe përbuzje të cilat

injoranti i mendon se janë nderë për të!. [ Sëmundja dhe ilaçi f.140]

Ka thënë Imam Edh-dhehebi, All-llahu e mëshiroftë: Sa njeriu e flet hakkun dhe urdhëron

për të mirë, e All-llahu ia dërgon një që e ofendon për shkak të qëllimit të keq të tij dhe

dashurisë së tij për udhëheqje dhe dynja, kjo është sëmundje e fshehur që ec nëpër

shpirtrat e dijetarëve sikurse që është sëmundje e fshehur që ec nëpër shpirtrat e

shpenzuesve prej të pasurve dhe zotëruesve të pasurive të patundshme, kjo është

sëmundje gjithashtu e fshehur që ec nëpër shpirtrat e ushtarëve, udhëheqësve,

muxhahidëve, andaj i sheh se kur takohen me armikun dhe ballafaqohen dy grupet, në

shpirtrat e muxhahidëve gjenden të fshehurat prej mburrjes dhe paraqitjes së trimërisë që

të flitet, vetëpëlqim dhe veshje të kapelave prej arit, kaskë (helmetë) të zbukuruar, numri i

bën të gëzuar shpirtrat mendjemëdhenj dhe kalorësit krenarë, shto këtu edhe mangësinë

në namaz dhe zullumin e popullatës, pije të alkoolit, e si të ndihmohen këta dhe si mos të

nënçmohen, o All-llahu im ndihmoje fenë tënde dhe jepu sukses robërve tu. [ Sijeru

A'lami en-nubela 18/192]

Ka thënë Sufjan eth-theuri, All-llahu e mëshiroftë: Mjerë për ty, kujdes nga ajo çka ta prish

ty punën, me të vërtetë punën ta asgjëson dyfytyrësia, e nëse jo dyfytyrësia atëherë

vetëpëlqimi, deri sa të përfytyrosh se je më i mirë se vëllau yt, e ndoshta ti nuk mund të

arrish veprat të cilat ai i arrin, ndoshta ai është më i devotshëm nga ajo çfarë All-llahu e ka

ndaluar dhe veprat i ka më të pastra se ti, e nëse nuk e pëlqen vetveten atëherë mjerë për

ty që të duash lavdëratat e njerëzve, ndërsa dashuria për lavdëratat e tyre është dashuria

yte që ata të nderojnë ty, të të shohin ty më me nderë dhe me pozitë më të lartë në

gjoksat e tyre, apo nevojat ti kërkosh prej tyre në shumë çështje, ndërsa ti pretendon se

me veprën tënde nuk dëshiron tjetër pos shtëpisë në Ahiret jo tjetër, andaj mjafton

shpeshtimi i përkujtimit të vdekjes të të bëj asket në dunja dhe të vraposh pas Ahiretit,

mjafton shpresa e gjatë që mos të kesh frikë dhe të jesh i guximshëm ndaj mëkateve dhe

mjafton për pikëllim dhe dëshpërim ditën e Gjykimit për atë që ka ditur dhe nuk ka punuar.

[ Hiljetul Eulia 6/391]

Ka thënë Ebu Sulejman Ed-daranij, All-llahu e mëshiroftë: Rruga e largimit të vetëpëlqimit

është njohja e vetvetes, çlirimi dhe çlodhja e zemrës duke u larguar nga përzierja e

shumtë, e për butësinë e zemrës kapu për shoqërimin e njerëzve të frikësuar, e dritën e

zemrës kërkoje duke qenë vazhdimisht i mërzitur, kurse mërzinë kërkoje duke medituar

shumë, kurse të medituarit arrihet kur je vet. [ Sifetu es-safue 4/281]

Ka thënë el-Harith ibn Nebhan, All-llahu e mëshiroftë: E kam dëgjuar Muhamed ibni Uasi'

duke thënë: Oh mjer për mua më shkuan shokët! Thashë: All-llahu të mëshiroftë o Eba

Abdallah, a nuk kanë qenë të rijë që janë rritur me agjërim ditën dhe me namaz nate dhe

duke luftuar në rrugë të All-llahut, tha: ”Po vëlla mirëpo...” dhe pështyu: “I ka shkatërruar

vetëpëlqimi”. [ Hiljetul Eulia 2/352]

Ka thënë Hisham Ed-Distiuai All-llahu e mëshiroftë: Pasha All-llahun nuk kam mundësi që

të them se unë kam dalë një ditë të vetme të kërkojë hadithin, e me këtë të dëshirojë

fytyrën e All-llahut të Lartëmadhëruar.

Thashë unë (Edh-dhehebiu) pra: Pasha All-llahun as unë, kanë qenë të parët tanë të cilët e

kanë kërkuar diturinë për All-llahun andaj janë bërë madhështor, janë bërë imam të cilët

pasohen, e disa të tjerë e kërkuan jo për All-llah, por kur e arritën (diturinë) u zgjuan dhe e

llogaritën vetveten e tyre, mirëpo dituria i tërhoqi drejt sinqeritetit në mes të rrugës.

[ Sijeru A'lam en-nubela 7/152]

Ka thënë Ibrahim et-tejmij, All-llahu e mëshiroftë: Nuk e paraqes punën time para fjalëve

vetëm se frikohem se jam gënjeshtar. [ Ez-zuhd – E Imam Ahmedit f.293 dhe Hiljetul

Eulia 4/211]

Ka thënë Abdullah ibn Mes'udi, All-llahu qoftë i kënaqur me të: Shkatërrimi është në dy

gjëra:Vetëpëlqimi dhe humbja e shpresës.

Ka bashkuar mes këtyre dy gjërave ngase lumturia nuk arrihet përpos me kërkim dhe

përveshje, ndërsa ai i cili ka humbur shpresat nuk kërkon, kurse ai që vetpëlqehet mendon

se ka arritur qëllimin dhe nuk vrapon më. [ Muhtesar Minhaxhul Kasidin f.234]

Ka thënë Is'hak ibn Halef All-llahu e mëshiroftë: Nuk ka diçka që më së shumti që ia thenë

kurrizin Iblisit se sa fjala e birit të Ademit: “Oh mjer për mua, si do të jetë përfundimi im”.

Tha: “Në këtë rast i humb nga ky person shpresat dhe thotë (Iblisi): E kur do ta pëlqejë

veten ky?” [ Shuabul Iman 1/508]

Ka thënë Musejib ibn Rafi' All-llahu e mëshiroftë: Alkames i është thënë: Sikur të ulesh t’i

lexoje njerëzve dhe ti mësoje ata, tha: E urrej që të shkelem nga prapa, të më pasojnë

njerëzit dhe të ecin pas meje”. [ Sijeru A'lami en-nubela 5/59]

Kanë thënë disa të urtë: “Si ka mundësi që mendjemadhësia të qëndrojë tek ai i cili është

krijuar nga dheu, është i pështjellur me ndytësi dhe ka dal prej aty ku del urina”.

Ka thënë Ibrahim En-Nekhai, All-llahu e mëshiroftë: E urrenin që njeriu të paraqesë më të

mirën që e posedon''(pra të parët) [ Sijeru A'lam en-nubela 20/591]

Hasan el-Basriu, All-llahu e mëshiroftë: Njëherë shokët e tij ecnin pas tij e ai u kthye nga

ata dhe tha:All-llahu ju mëshiroftë, çfarë do ti lejë kjo një besimtari të dobët”. [ ElXhami'

LiAhlak Er-Raui ue Edab esami 1/396]

Ka thënë ibn Kajimi, All-llahu e mëshiroftë: Kur All-llahu i Lartësuar ia do të mirën ndonjë

robi, e bën ti harrojë dhe mos ti shikojë adhurimet dhe ia largon ato nga zemra e tij dhe

gjuha e tij, ndërsa kur e sprovon me ndonjë mëkat ia paraqet gjithmonë para syve të tij, e

harron adhurimin dhe e gjithë brenga e tij bëhet mëkati i tij, vazhdon mëkati të qëndrojë

përpara tij, u ngrit apo u ul, në mëngjes apo në mbrëmbje, kjo është thelbi mëshirës për të,

ashtu siç kanë thënë disa nga selefi:Me të vërtetë robi vepron ndonjë mëkat me të cilin

futet në xhennet dhe punon ndonjë të mirë dhe futet me të në zjarr, thanë: Si ka mundësi

kjo? Tha:E vepron një mëkat, vazhdon pandërprerë ti qëndrojë para syve, çdoherë që i

kujtohet qan, i vjen keq, pendohet, kërkon falje, nënshtrohet dhe kthehet tek All-llahu,

nënçmohet para Atij dhe thyhet dhe punon vepra për (lshyerjen) e tij, kjo bëhet shkak për

tu mëshiruar, kurse (tjetri) vepron një të mirë dhe vazhdon para syve të tij, e sheh dhe

lavdërohet me të, mburret më të para Zotit të tij dhe para njerëzve, shfaq mendjemadhësi

dhe çuditet me njerëzit si nuk po e madhërojnë, nuk po e nderojnë dhe nuk po e çmojnë

për atë (vepër), vazhdojnë këto gjëra deri sa të forcohen gjurmët e saj tek ai dhe futet në

zjarr.

Shenjë e lumturisë është që veprat e mira të robit të jenë pas shpinës së tij kurse vepra e

këqija para syve, kurse shenjë e mjerimit është që veprat e mira ti nxjerrë para syve kurse

veprat e këqija pas shpine, nga All-llahu kërkohet ndihma. [ Miftahu daru Sa'ade 1/297]

Ka thënë el-A'mesh, All-llahu e mëshiroftë: Isha tek Ibrahim en-Nekhai e ai po lexonte në

Mus'haf, kërkoi një njëri leje nga ai, e mbylli Mus'hafin dhe tha: Mos të më shohë ky se unë

lexoj në të (Mus'haf) çdo orë. [ Hiljetul Eulia 4/222]

Ka thënë Es-Serij Es-Sakkatijeh, All-llahu e mëshiroftë: Nuk kam parë diçka më asgjësues

të veprave, prishës të zemrave, më të shpejtë në shkatërrimin e robit, e pikëllim më të

gjatë, e afrim të hidhërimit, e as dërgues drejt dashurisë së syefaqësisë, vetëpëlqimit dhe

udhëheqësisë se njohja e pakët nga ana e robit për vetveten dhe shikimi i tij në të metat e

njerëzve! Veçanërisht nëse është i njohur, i dëgjuar për adhurim dhe fama e tij ka marrë

hov deri sa ka arritur prej lavdëratave sa nuk është shpresuar, e ai është fshehur në vende i

vetmuar me vetveten, në tunelet e epshit, duke kritikuar njerëzit kurse ata e lavdërojnë.

[ Etabakatu el-Kubra f.73]

Ka thënë Abdetu ibn Ebi Lebabe, All-llahu e mëshiroftë: Me të vërtetë më afër dyfytyrësisë

është më i siguruari prej saj. [ Hiljetul Eulia 6/113]

Ka thënë Ibn El-Haxh, All-llahu e mëshiroftë: Kush e dëshiron pozitën e lartë le të në

nënshtrohet para All-llahut të Madhëruar, ngase krenaria varet nga sasia e uljes, a nuk e

sheh se uji kur futet në rrënjë të pemës ngjitet më së larti, sikur një pyetës e pyeti: Ç'farë të

solli këtu lartë? Pra në maje të pemës ndërsa ti ishe atje poshtë në rrënjë!Sikur gjuha e tij

thotë:Ai që përulet para All-llahut, Ai do ta ngritë atë. [ ElMed'hal 2/122]

Ka thënë Shejhul Islam Ibn Kajim, All-llahu e mëshiroftë: Nuk bashkohet sinqeriteti në një

zemër dhe dashuria për tu lavdëruar, falënderuar, lakmia për atë ç'farë është në duart e

njerëzve, vetëm ashtu siç bashkohet uji dhe zjarri, hardhuca dhe peshku, nëse vetvetja yte

të flet për sinqeritetin atëherë fillimisht dil para lakmisë dhe there atë me thikën e

dëshpërimit (humbjes së shpresës) e pastaj para lavdërimit dhe titujve dhe bëhu asket në

ato sikur të pasionuarit e dunjasë për Ahiretin, e kur ta therësh lakminë dhe plotëson

asketizmin nga lavdëratat të lehtësohet atëherë ty sinqeriteti, e nëse thua: cila është

mënyra më e lehtë për ta therë lakminë dhe arritja e asketizmit nga lavdëratat dhe

falënderimet, them: sa i përket therjes së lakmisë, ajo të bëhet e lehtë duke e ditur me

bindje se nuk ka ndonjë gjë që lakmohet vetëm se është në duar të All-llahut Një, depot e

Tij nuk i zotëron askush pos Tij, nga ato robit nuk mund ti jep diçka pos Tij, e sa i përket

largimit nga lavdëratat dhe falënderimet, kjo të lehtësohet duke e ditur se nuk ka dikush që

i bën dobi lavdëratat apo e dëmtojnë atë nënçmimet dhe e përbuzin pos All-llahut Një,

sikurse i tha Beduini të dërguarit të All-llahut alejhi selam se lavdëratat e mia janë

zbukurim kurse nënçmimet e mia janë përbuzje, e ai tha: Ky është All-llahu i

Lartëmadhëruar, andaj largohu nga lavdëratat e të cilëve nuk të zbukurojnë dhe nga

nënçmimet e atyre që nuk të bëjnë të përbuzur, lakmo pas Atij që e gjithë bukuria është

në lavdërimin e tij dhe i gjithë shëmtimi është kur Ai e nënçmon dikë, mirëpo në këtë nuk

arrihet pos me durim dhe bindje, në momentin që e humb durimin dhe bindjen, je i njëjtë

me atë i cili dëshiron të udhëtojë në det pa anije, ka thënë All-llahu: “Ti pra bën durim, pse

premtimi i All-llahut është i saktë, e kurrsesi të mos luhasin ty ata që janë të dyshimtë”.

(Kur'an 30:60) dhe ka thënë All-llahu: “Dhe prej tyre Ne bëmë prijës që me urdhrin Tonë

udhëzojnë, pasi që ata (që i bëmë prijësa) ishin të durueshëm dhe ndaj argumenteve Tona

ishin të bindur”. (Kur'an 32:24) [ El-Fauaid- Ibn Kajimf.149]

Ka thënë Hammad ibn Zejd, All-llahu e mëshiroftë: E kam dëgjuar Ejubin duke thënë:

Është obligim për dijetarin që ta vendojë kokën e tij në hi! Përulje para All-llahut Madhëria

e të Cilit është Shumë e Madhe. [ Ahlaku Ulema f.48]

Ka thënë el-Mauirdij, All-llahu e mëshiroftë: Nga ajo që ta tërheq vërejtjen është gjendja

ime, unë shkrova një libër mbi kaptinën e ''tregtisë'' përmblodha në të sa kisha mundësi

prej librave të dijetarëve, dhashë mundim tim dhe e lodha shumë mendjen gjatë punimit

deri sa u rregullua dhe u plotësua, andaj gati se u mahnita shumë më atë dhe parafytyrova

se unë jam nga njerëzit më të zellshëm në dituri, njëherë më erdhën dy beduin dhe më

pyetën për një marrëveshje të cilin e kishin bërë në shkretëtirë e cila i është vendosur në

disa kushte që përmbante katër çështje nuk dija për njërën prej tyre përgjigje, ula kokën

duke menduar, duke menduar për gjendjen time dhe të atyre dyve më thanë: Nuk ke

përgjigje për atë çfarë po të pyesim kurse ti je i pari i këtyre njerëzve?Thashë:Jo.Thanë:Sa

keq për ty dhe u larguan. Pastaj shkuan tek njëri që shumë nga shokët e mi janë më të

ditur se ai dhe e pyetën atë e ai u përgjigj shpejtë, u bindën me atë dhe u larguan, të

kënaqur me përgjigjen, falënderuës ndaj tij, unë mbeta i hutuar (konfuz), me gjendjen time

dhe të atyre dyve morra mësim, e unë deri sot jam me të njëjtat çështjet prej diturisë, kjo

për mua ishte qortues, këshillues, vërejtje nga e cila e ula vetveten, u largua nga vetja ime

pëlqimi i vetes, sukses që mu dhurua dhe udhëzim me të cilin u begatova. [ Edebu dini ue

dunja f.73]

Ka thënë Shejhul Islam Ibn Tejmije, All-llahu e mëshiroftë: Ndodhë që ta duan -pra atë që

vetëpëlqehet- për shkak të diturisë së tij, fesë dhe bamirësisë së tij apo diçka tjetër, sprova

në këtë është më e madhe vetëm nëse ekziston fuqi e besimit, frikë dhe Teuhid të plotë,

ngase sprova e diturisë, autoritetit është sprovë për çdonjërin që sprovohet, mirëpo

megjithëkëtë ata kërkojnë nga ai dëshirat e tyre, nëse ai nuk ia plotëson, mangësohet

dashuria, apo krijohet një lloj urrejtje, ndoshta shtohet, apo ndodhë që të shkulet dashuria

e tëra. [ Mexhmul Fetua 10/338]

Ka thënë Jusuf ibn el-Husejn, All-llahu e mëshiroftë: Vetëpëlqimi për punën lind nga

harresa e dhuntisë së All-llahut ndaj teje, kur Ai ta ka mundësuar ta adhurosh Atë.

[ Tarihu Dimeshk 74/203]

Ka thënë Fudejl ibn Ijad, All-llahu e mëshiroftë: Kush i ruhet pesë gjërave i është ruajtur të

keqes së dunjasë dhe Ahiretit: Vetëpëlqimit, syefaqësisë, mendjemadhësisë, mospërfilljes

dhe epshit. [ Hiljetul Eulia 8/95]

Ka thënë Ibn Ebi Ja'la All-llahu e pastë mëshiruar: Bidatin e parë të shpërndarë që e kam

mësuar, prej fitneve devijuese dhe verbërisë pas udhëzimit, kur kam parë disa njerëz në

kohën e Ebi Abdilahit të cilët ishin izoluar nëpër shtëpitë e tyre duke kryer disa adhurime

me shumë pak dituri, njerëzit i nderonin ata për atë çfarë e shfaqnin nga dashuria për të

mirën, mirëpo u fut tek ata vetëpëlqimi bashkë me diturin e pakët, e kur vazhdonin të flasin

për çështje të çuditshme, All-llahu i hidhte poshtë (ato) nëpërmjet hoxhës All-llahu e

shpërbleftë në mënyrën më të mirë nga i cili ne mësonim, andaj nuk dilte nga ndonjëri prej

tyre në këtë mënyrë vetëm se kjo bëhej shkak për zbulimin e tij dhe nënçmimin e tij, unë

jam ruajtës i shumë gjërave prej këtyre, këto me të vërtetë janë nga kurthet e Iblisit dhe

ushtrisë së tij, i thotë ndonjërit prej tyre: Ti dhe ti e kush është si ti, rrallë herë i thotë:Tjetri,

pastaj fut në zemrën e tij ku për diturinë nuk ka hapësirë, që të fillojë i pari me të e për

shkak të saj të urrehet, ngase me të vërtetë çdo gjë e re është bidat, çdo bidat është

devijim dhe çdo devijim është në zjarr.

Kam menduar se disa të tjerë kërkonin famën dhe dëshirojnë që të përmenden, janë

përmendur para tyre njerëz me lloj-lloj ngjyra të bidatit dhe janë demaskuar, andaj që

njeriu të jetë pasues në hajr është më mirë se sa të jetë kokë (udhëheqës) në sherr, për

këtë ka thënë Ibn Mes'udi: Pasoni dhe mos shpikni, jeni mjaftuar (të pavarur) nga çdo bidat

devijues. [ Tabakatul Hanabile 1/68]

Ka thënë Abdullah ibn Mubarek, All-llahu e mëshiroftë: Nuk di diçka më të keqe për

njerëzit që falen se sa vetëpëlqimi. [ Hiljetul Eulia 7/383]

Ebul Hakem el-Endelusij, All-llahu e mëshiroftë, një herë ligjëroi, ishte Fakih, studiues i

zellshëm, ligjërues orator, gojëtar, një herë e pëlqeu vetveten duke ligjëruar e pastaj tha:

Deri kur do të këshilloj e nuk këshillohem vet, ndaloj të tjerët e vet nuk ndalohem, udhëzoj

për në rrugën e të udhëzuarve kur vet mbetem duke qëndruar me të hutuarit, kurrsesi, kjo

është sprova e qartë.

O All-llahu im ma bëj të dashur për atë që jam krijuar, mos më angazho me atë që unë e

kam ngarkuar vet vetveten. [ Sijeru A'lami en-nubela 16/177]

Ka thënë Imam Ibn Hazmi, All-llahu e mëshiroftë: Kush sprovohet me vetëpëlqim le të

meditojë mbi mangësitë e veta, nëse i pëlqen gjërat e mira tek vetvetja le ti kujtojë gjërat e

ulëta tek ai, mirëpo nëse i janë fshehur mangësitë deri sa mendon se nuk ka ndonjë të

metë aspak, le ta dijë se sprova e tij është e amshueshme dhe le ta dijë se ai është nga

njerëzit më të mangët, nga dalluesit më të dobët, me intelekt të dobët dhe injorant.

Nuk ka mangësi më të mëdha se këto dyja, ngase i mençur është ai i cili i sheh mangësitë

e veta dhe i mposht ato dhe vrapon për largimin e atyre, kurse Ahmak (i çmendur) është ai

i cili nuk i njeh mangësitë e vetvetes, ose për shkak të diturisë dhe dallimit të pakët,

mendjes së dobët, ose mund ti llogarit të metat e tij virtyte, ndërsa kjo është nga të metat

më të mëdha mbi tokë, andaj prej njerëzve ka që krenohen me amoralitet,

homoseksualitet, vjedhje, zullum, vetëpëlqehet për rrëzimin në këto fatkeqësi dhe fuqinë e

tij në këto vepra të ulëta.

Dije me bindje: Se nuk shpëton njeri nga të metat, larg nga kjo vetëm pejgamberët paqja e

All-llahut qoftë mbi ata, atij që i fshihen të metat e tij është sprovuar me mendjelehtësi,

poshtërsi, me turp, i dobët në dallim, me pak kuptim, kështu që nuk dallohet nga ata që

posedojnë lloj-lloj ndytësirë dhe pozitë më të ulët se kjo pozitë nuk ekziston, andaj le ta

korigjon veten duke hulumtuar të metat e tij kundrejt mahnitjes (vetëpëlqimit) me vetveten

dhe kundrejt të metave të tjetrit të cilat nuk e dëmtojnë në dunja e as në Ahiret. Andaj unë

nuk di ndonjë cilësi të mirë në dëgjimin e të metave të njerëzve pos marrjen mësim nga

ato, kështu që kur i dëgjon ato i shmanget atyre, vrapon për ti mposhtur nga vetja e tij ato

çfarë i gjen tek vetvetja me lejen e All-llahut të Lartësuar dhe Fuqinë e Tij.

Sa i përket përmendjes e të metave të njerëzve është e metë e madhe, e që në esencë

është e ndaluar. Obligohet shmangia prej saj përveç këshillimit të atij që mund të pritet

nga vesi i tij të dëmtohet, apo për ta bërë të qajë të mahniturin me veten dhe kjo të bëhet

në sy e jo prapa shpine e pastaj le ti thotë të mahniturit me veten: Kthehu dhe hulumto të

metat e vetvetes e kur ti gjesh ato atëher vetëm se e ke shëruar vetëpëlqimin.

Mos e krahaso kurrë veten me që ka më shumë të meta se ti llogaritësh të lehta punët e

këqija, kështu që shndërrohesh në pasues të ithtarëve të së keqes, kur dihet se është e

përbuzur pasimi qorrazi i ithtarëve të hajrit e si me pasimin e ithtarëve të sherrit!

Por krahasoje veten me atë që është më lartë se ti, atëherë do të shkatërrohet vetëpëlqimi

yt dhe shërrohesh nga sëmundja e fëlliqur e cila krijon në veten tënde përbuzje të njerëzve,

kurse në mesin e tyre pa dyshim ka më të mirë se ti. E kur ti do ti përbuzësh pa të drejtë

ata do të përbuzin me të drejtë, sepse All-llahu i Lartësuar thotë: “Ndëshkimi i të keqes

bëhet me një të keqe në të njëjtën masë”. (Kur'an 42:40] .

Vetvetes ia mundëson që të jesh i denjë për përbuzje, madje në realitet nën hidhërimin e

All-llahut të Lartësuar dhe largimin e virtyteve që i posedon.

Nëse mahnitesh me intelektin tënd, medito për çdo mendim të fëlliqur që të vije në kokë,

në manitë (dëshirat e kota-fantazitë) që sillen në kokën tënde, atëherë do ta kuptosh

mangësinë e mendjes tënde.

Nëse mahnitesh me mendimet e tua, medito për gabimet e tua, mbaji ato dhe mos i harro,

(medito) në çdo mendim që ti e ke llogaritur të saktë e pastaj del e kundërta e llogaritjes

tënde dhe tjetri ia qëllon kurse ti ke gabuar. Nëse e bën këtë atëherë së paku do të

peshohen mendimet e gabuara tua me ato të qëlluara, e të përfundohet as për ty as

kundër teje, por në shumicën e rasteve mendimet e gabuara janë më të mëdha se sa

mendimet e qëlluara, kështu janë të gjithë njerëzit pas pejgamberëve paqja e All-llahut

qoftë mbi ata.

Nëse mahnitesh me punën tënde, medito për mëkatet e tua, mangësitë e tua, në jetën

tënde dhe drejtimet e saj se pasha All-llahun me të vërtetë do të gjesh çka i mposht të

mirat tua dhe ti fshinë ato, andaj le të rritet brenga yte dhe ndërroje vetëpëlqimin me

mendim të mangët për veten tënde.

Nëse mahnitesh me diturinë tënde, dije se ti nuk ke ndonjë lavdëratë në të, ajo është

dhuratë e All-llahut e pastër që ta ka dhuruar Zotit yt i Lartësuar, andaj mos e kthe atë me

diçka që e hidhëron Atë, se ndoshta Ai të harron për shkak të ndonjë sprovës që të

sprovon e me të cilën të bën të harrosh gjithçka që ke mësuar dhe ke nxënë përmendësh.

Më ka treguar AbdulMalik ibn Tarif, e ai është nga dijetarët e shquar, me gjendje mesatare

dhe hulumtime të drejta, kishte fat të madh në nxënien përmendësh, thuaj se nuk

ndëgjonte diçka e ai të ketë nevojë për përsëritjen e saj, njëherë ia hyri detit dhe një

gjendje e frikshme kaloi pranë tij që bëri të harrojë shumicën e asaj që nxinte përmendësh

dhe ia dëmtoi fuqinë e nxënjes në masë të madhe, sa që kjo zgjuarsi nuk i është kthyer

asnjëherë më.Kështu edhe mua më ka goditur një fatkeqësi dhe kur u zgjova kisha harruar

shumë nga nxëniet e mia vetëm ato që nuk kanë vlerë dhe nuk i kam kthyer (ato nxënie)

vetëm pas shumë viteve.

Dije se shumica prej atyre që kujdesen për diturinë, janë të zellshëm në lexim dhe

përcjellje të ligjeratave dhe kërkim, pastaj nuk furnizohen nga ajo (dituria) asgjë.Le ta dijë i

dituri se sikur të varej (arritja) me zhytje ne studim vetëm, do të ishte tjetri më lartë se ti,

andaj vërtetohet se kjo është dhunti e All-llahut të Lartësuar, e ku mbetet këtu hapësirë

për vetëpëlqim.Nuk është kjo vetëm se vend për tu nënshtruar dhe falënderuar All-llahun e

Lartësuar, duke kërkuar shtimin e begative të Tij dhe duke kërkuar mbrojtjen nga zhdukja

e tyre.

Pastaj medito gjithashtu se ajo çfarë të fshihet, ajo çfarë nuk e din prej lëmive të diturisë,

pastaj për llojet e diturisë me të cilat dallohesh ti, ajo çfarë të mahnit prej depërtimit tënd

në është më e madhe se ajo çfar ti edi, andaj në vend të mahnitjes vendose mangësimin

dhe zvogëlimin e vetvetes, ngase kjo është më përparësore, medito për atë që është më i

ditur se ti, do ti gjesh ata shumë, le të përbuzet vetja yte atëherë, pastaj medito për

dëmtimin e diturisë tënde ngase ti nuk punon me gjithë atë që e di, kështu që dituria yte

është argument kundër teje, do të ishte më e shëndoshë që ti mos kishe qenë i ditur.Dije

se injoranti është me intelekt më të shëndoshë se ti, me gjendje me të mirë dhe më i

arsyetuar, andaj le të bie më mahnitja nga ti tërësisht.

Pastaj ndoshta dituria e arritur me të cilën mahnitesh nga lëmitë e mëvonshme e cila nuk

ka ndonjë lavdëratë të madhe sikur qimja apo të ngjashme, atëherë shiko në atë që dituria

e tij është më e lavdëruar se dituria yte në lëmitë e dunjasë dhe të Ahiretit, në këtë mënyrë

përbuzet vetja yte. [ El-Ahlaku ue sijer f.69]

Ka thënë Ka'b el-Ahbar, All-llahu e mëshiroftë: Mjerë për ju, kujdes nga vetëpëlqimi, me të

vërtetë është therje dhe shkatërrim. [ Hiljetul Eulia 5/376]

Ka thënë Ebu Hazim el-E'arexh, All-llahu e mëshiroftë: Robi e punon një punë të mirë, e

gëzon kryerja e saj, nuk ka krijuar All-llahu diçka më të dëmshme se kjo për atë, e punon

robi një vepër të keqe deri sa ajo e pikëllon shumë kur e kryen atë, All-llahu nuk ka krijuar

të mirë më të dobishme për të, e gjithë kjo se kur robi e punon një të mirë gëzohet kur e

punon atë dhe me të bëhet kryelartë dhe e sheh veten më me vlerë se tjetri, ndoshta All-

llahu i Madhëruar ia asgjëson këtë e bashkë me këtë edhe vepra tjera shumë, kurse robi

kur e bën një të keqe e që e pikëllon shumë atëherë kur e vepron, ndoshta All-llahu i

Madhëruar me këtë i hedh frikë në brendësinë e tij dhe frika në brendësinë e tij mbetet

gjatë gjithë kohës. [ Hiljetul Eulia 3/242]

Ka thënë Hafidh ibn el-Xheuzij, All-llahu e mëshiroftë: Kur të plotësohet dituria e njeriut,

nuk e sheh veten punëtor, por e shikon si begati dhe sukses i dhënë për këtë punë, e cila e

ndalon të mençurin ta sheh veten si punëtor, apo të mahnitet me ato (vepra), e kjo për

shkak disa gjërave: sepse ai është begatuar për këtë vepër: “...por All-llahu juve ua bëri të

dashur besimin dhe ua zbukuroi atë në zemrat tuaja” [ Kur'an 49:7] , pastaj nëse

krahasohet me begatitë nuk arrihet as një e dhjeta të dhjetës, nga ato edhe: nëse ai

mediton në Madhërinë e Atij që i shërbehet, do ta përbuz çdo vepër dhe adhurim, kjo nëse

(vepra) është e shëndoshë nga njollosja dhe shpëton nga neglizhenca. Sa i përket

neglizhencës ato e rrethojnë atë, andaj është obligim që të ruhet shumë nga kthimi i saj

(veprës), le të frikohet nga qortimi për mangësinë në atë, kështu le të angazhohet në vend

të shikimit të saj.

Medito për gjendjet e të mençurve në këtë: Melaiket të cilat e madhërojnë Atë ditë e natë

nuk mërziten aspak nga kjo thanë: Nuk të kemi adhuruar ashtu siç je i Denjë, Miku i tij

alejhi selam tha: “Ai tek i cili kam shpresë se do t’i m’i falë mëkatet e mia në ditën e

gjykimit”. [ Kur'an 26:82] , me gjithë durimin e tij para zjarrit dhe ekspozimin e birit të tij

para therjes.

Pejgamberi sala-All-llahu alejhi ue selem thotë: “Nuk ka dikush nga ju që e shpëton vepra

e tij'”, thanë: As ty? Tha: As unë, përveç nëse më përfshinë All-llahu me mëshirën e Tij”.

Ebu Bekri All-llahu qoftë i kënaqur me të thotë: Nuk jam unë dhe pasuria ime përveç në

shërbimin tënd o i dërguar i All-llahut!

Umeri All-llahu qoftë i kënaqur me të thotë: Sikur gjithçka mbi tokë të ishte e imja do ta

kisha shpenzuar për shkak të tmerrit që është para meje, para se të më vij lajmi.

Ibn Me'sudi thotë: Mjerë për mua sikur të vdisja e mos të ringjallesha.

Aisha All-llahu qoftë i kënaqur me të thotë: Mjerë për mua të kisha qenë e harruar që moti.

Kështu është puna me gjithë të mençurit, All-llahu qoftë i kënaqur me të gjithë. [ Sejdul

Hatir f.393]

Ka thënë Fudejl Ibn Ijad, All-llahu e mëshiroftë: Nëse ke mundësi të mos tregosh, as mos

të lexosh dhe as mos të flasësh. Nëse do të ishe gojëtar thonë: Sa gojëtar i mirë që është

dhe sa tregime të mira që tregon, zëri i tij i bukur, që të mahnitesh me këtë dhe të fryhesh,

e nëse nuk je gojëtar e as me zë të bukur do të thonë: Nuk din të tregojë dhe as nuk ka zë

të bukur, kjo do të pikëllojë dhe do të rëndojë ty e atëherë bëhesh dyfaqësh.

Nëse ulesh të flasësh dhe nuk të intereson kush të nënçmon dhe kush të lavdëron, atëherë

fol. [ Sijeru A'lami en-nubela 8/109]

Ka thënë Said ibn Ismail, All-llahu e mëshiroftë: Frika nga All-llahu të shpie drejt All-llahut,

mendjemadhësia dhe vetëpëlqimi të shkëput nga All-llahu, përbuzja e njerëzve është

sëmundje që nuk shërohet. [ Hiljetul Eulia 10/245]

Ka thënë Ibn Kajimi, All-llahu e mëshiroftë: Dije se kur robi fillon punën apo fjalimin,

dëshiron me këtë kënaqësinë e All-llahut, duke vështruar në këtë mirësinë e All-llahut ndaj

tij, suksesin e dhënë për atë dhe se kjo është prej All-llahut e jo prej tij, jo me diturinë,

mendimin dhe fuqinë e tij, por Ai është që ia krijoi gjuhën, zemrën, syrin, veshin, Ai është

që e ka begatur me fjalë dhe vepër, nëse kjo nuk mungon në vrojtimin e tij dhe vrojtimin e

zemrës, vetëpëlqimi nuk është prezent, esenca e së cilës është të shikuarit e vetvetes dhe

mungesa e shikimit të mirësisë së Zotit të Tij dhe suksesit të Tij. [ El-Fauaid f.152]

Nga Ata' ibn Jezid, All-llahu e mëshiroftë, kurse njerëzit e kishin tepruar me të, tha: Me të

vërtetë ju e keni tepruar (me shprehjen: çfarë mendon, çfarë mendon), mos mësoni për

tjetër kënd pos All-llahut e shpërblimin ta shpresoni nga All-llahu dhe mos të mahnitet

ndonjëri prej jush me diturinë e tij edhe nëse është ajo e madhe, sepse ajo pranë

Madhërisë së All-llahut nuk krahasohet as sa njëra këmbë prej këmbëve të mizës.

[ Shuabul Iman 2/312]

Ka thënë Malik ibn Dinar, All-llahu e mëshiroftë: Kur robi ta kërkojë diturinë për të punuar

me të, ajo do ta thyej atë, e nëse e kërkon jo për punë ia shton mburrjen. [ Iktidaul ilmi

elamele f.33]

Thashë: Subhanallah! Atëherë kërkuesit e diturisë sot janë të paktë! Ose nuk mund ti

gjesh kohën e sodit përveç nëpër libra apo nën varre.

Ka thënë AbduRrahman ibn Mehdij, All-llahu e mëshiroftë: Isha në ditën e xhumasë i ulur

në xhaminë e madhe dhe njerëzit uleshin para meje, kur ata ishin shumë gëzohesha e kur

pakësoheshin mërzitesha, andaj e pyeta Bishr ibn Mensurin e ai me tha: Ky vendtubim

është i keq mos u kthe më në të, tha (Ibn Mehdiu): Nuk jam kthyer më në të. [ Hiljetul

Eulia 9/12]

Nga Mutarif, All-llahu e mëshiroftë, ka thënë: Që të kaloj natën në gjumë dhe të gdhij me

keqardhje, është më e dashur për mua se sa të kaloj natën duke u falur dhe të gdhij i

mahnitur me veten. [ ElMuxhalaseh ue xhauahirul ilmi 6/327]

Ka thënë el-Ahnef ibn Kajs, All-llahu e mëshiroftë: Çuditem me atë i cili ka dalë prej aty ku

del urina se si fryhet.

Disa nga poetët e kanë përshkruar njeriun duke thënë:

O ti i cili mburresh mahnitesh me veten,

Shiko në nevojtoren tënde, ndytësitë mjaftojnë turpërim,

Sikur njerëzit të mendonin çfarë bartin në barqet e tyre,

Nuk do ta dinin ç’është mendjemadhësia as të rinjtë e as pleqtë,

A mos vallë në kokën e tij ka diçka për tu lavdëruar,

Kurse me pesë të ndyta është krijuar,

Hundë e cila rrjedh dhe vesh me erë të qelbur,

Syri rrjedhës kurse goja dredhi,

O biri i dheut i ngrënë nesër nga dheu,

Ndalo ngase nesër do të hahesh dhe do të piesh .

Ibn Semmak i ka thënë Isa ibn Musas, All-llahu i mëshiroftë të dy: Modestia yte në vendin

e krenarisë është më me vlerë se krenaria jote.

Dhe thoshte: Dy emra të kundërt me një kuptim: Modestia dhe Krenaria. [ Edebu Dunja

ue din f.239]

Për Umer ibn AbdulAzizin, All-llahu e pastë mëshiruar, (transmetohet) se kur ai ligjëronte

në minber dhe kishte frikë për veten e tij nga mahnitja e ndërpriste atë, kur shkruante

ndonjë libër dhe frikësohej nga mahnitja e shqyente atë dhe thoshte: O All-llahu im unë

kërkoj mbrojtjen Tënde nga e keqja e vetes time.

Në historinë e tij-All-llahu e mëshiroftë-se ai ka thënë:Unë lë shumë nga fjalët nga frika prej

fodullëkut (mburrjes). [ Et-tabakatul Kubra 5/368]

Ka thënë Abdullah ibn Mes'ud, All-llahu qoftë i kënaqur me të: Dy janë shpëtuese dhe dy

janë shkatërruese. Shpëtuese janë: Nijeti dhe të ndaluarit, nijeti është të vendosësh ta

adhurosh All-llahun për të ardhmen, të ndalurit ta ndalosh veten nga ajo çfarë All-llahu

azze ue xhel e ka ndaluar, shkatërruese janë: Vetëpëlqimi dhe humbja e shpresës.

[ Hiljetul Eulia 7/298]

Daud Et-Tai-All-llahu e mëshiroftë, i është thënë: Çfarë mendon për një njeri që hyn tek

udhëheqësat për ti urdhëruar në të mirë dhe për ti ndaluar nga e keqja?tha: Kam frikë për

atë nga kamxhiku.Tha: Ai përballon. Tha: Kam frikë për atë nga shpata. Tha: Ai përballon.

Tha: Kam frikë për atë sëmundjen e pashëruar “vetëpëlqimin”. [ Sifetu es-safue 2/82]

Ka thënë: Halid ibn Ma'dan, All-llahu e mëshiroftë: Nuk mund të arrijë njeriu kuptimin e

plotë deri sa ti sheh njerëzit para All-llahut sikur deve, e pastaj të kthehet kah vetja e tij e

ta nënçmojë atë edhe më tepër. [ Tehdhibul Kemal fi esmai Rixhal 8/171]

Ka thënë Ejub es-sehtanij, All-llahu e mëshiroftë: Obligohet i dituri ta vendos kokën e tij në

dhe, nënshtrim para All-llahut.

Kanë thënë: Modesti prej nxënësve të dijes ka më së shumti dituri, sikur toka e rrafshët që

ka më shumti ujë.

I është thënë të urtit Bizerxhemher: Cila është begatia e cila nuk e kanë zili të tjerët

zotërusin e saj? Tha: Modestia.

I është thënë atij: Cila është belaja e cila nuk mëshirohet i sprovuari me të?

Tha:Vetëpëlqimi.

Ka thënë ibn Abdus, All-llahu e mëshiroftë: Sa më shumë që dijetari të mbahet dhe ngritet,

vetëpëlqimi është më afër tij përveç atij që All-llahu e mbron atë duke i dhënë sukses dhe

e largon dashurinë për udhëheqësi nga vetja e tij.

Ka thënë Umer, All-llahu qoftë i kënaqur me të: Më së shumti që frikohem se mos

shkatërroheni, janë tri cilësi: Kopraci e respektuar, epsh i pasuar dhe mahnitja e njeriut me

vetveten.

Ka thënë Mesruki: Mjafton për njeriun dituri nëse ai i ka frikë All-llahut dhe mjafton për

njeriun injorancë që të mahnitet me diturinë e tij.

Ka thënë Ebu Darda, All-llahu qoftë i kënaqur me të: Shenjat e injorancës janë

tri:Vetëpëlqimi, të folurit e shumtë për atë çfarë nuk ka të bëj me të dhe të ndalojë nga

diçka e pastaj ta veprojë të njëjtën.

Nga Aliu, All-llahu qoftë i kënaqur me të, transmetohet se ai ka thënë:Vetëpëlqimi është

sëmundje e mendjeve.

Kanë thënë: Kush mahnitet me mendimin e tij devijon, kush mjaftohet me mendjen e tij

dështon, kush krenohet para njerëzve nënçmohet, kush i shoqëron njerëzit e poshtër

poshtërohet dhe kush ulet me dijetarë respektohet.

Ka thënë Fudejl ibn Ijad, All-llahu e mëshiroftë: Nuk ka dikush që e do udhëheqjen vetëm

se ka zili dhe bën zullum, përcjell gabimet e njerëzve dhe urren që dikush të përmendet

për të mirë.

Ka thënë Sufjani, All-llahu e mëshiroftë: Isha që shpresoja udhëheqësinë deri sa isha i ri,

shikoja ndonjë njeri kur jepte fetua dhe e kisha lakmi, e kur e arrita e kuptova atë.

Ka thënë Malik ibn Dinar, All-llahu e mëshiroftë: Kush e kërkon diturinë për të punuar, e

thyen ajo, e kush e kërkon jo për punë ia shton atij kryelartësinë. [ Xhamiu Bejanil ilmi ue

fadlihi 1/282]

Ka thënë Es-Serij Es-Sakkatijeh-All-llahu e mëshiroftë-:Më është fshehur sëmundja

tridhjetë vite dhe kjo për shkak se ishim me disa njerëz shkonim herët në xhuma, kishim

vende të caktuara me të cilat njiheshim, po thuajse asnjëherë nuk mungonim në ato,

ndërroi jetë njëri nga të afërmit tanë dhe kisha dëshirë që ta përcjellë të vdekurin dhe

sakrifikova kohën time, pastaj u ktheva në xhuma dhe kur iu afrova xhamisë më tha

vetvetja:Tash ata të shohin, sakrifikove dhe ngece nga koha yte, më rëndoi kjo dhe i

thashë vetes time: Të shoh dyfytyrësh që tridhjetë vite e unë nuk e dija dhe e lash këtë

vend në të cilin shkoja, fillova të shkoj në vende të ndryshme që mos të dihet vendi im e të

ngjashme. [ Hiljetul Eulia 10/125]

Ka thënë Edh-Dhehebiu, All-llahu e mëshiroftë: Është obligim për të diturin që të flet me

nijet të pastër dhe qëllim të mirë, nëse e mahnit fjalimi le të hesht e nëse mahnitet prej

heshtjes atëherë le të flet dhe mos të dobësohet nga llogaria e vetvetes sepse shpirti i

donë lavdëratat dhe shfaqjen. [ Sijeru A'lami en-nubela 4/494]

Ka thënë Abdurrahman ibn Zejd ibn Eslem, All-llahu e mëshiroftë: Babai im thoshte: O biri

im, si mahnitesh me vetveten, kur ti nuk dëshiron ta shohësh askënd nga robërit e All-llaht

të jetë më i mirë se ti, patjetër do ta shohësh, o biri im ti nuk do të jesh më i mirë se

ndonjëri i cili thotë: Lailahe ila-Allah deri sa të futesh në xhennet e ai të futet ne zjarr, e kur

të futesh në xhennet dhe ai ka hyrë në zjarr, të bëhet e qartë se ti je më i mirë se ai.

[ Hiljetul Eulia 3/222]

Ka thënë Ibrahim ibn Ed'hem, All-llahu e mëshiroftë: Njeriu ka tri mbulesa në zemrën e tij,

gëzimi, mërzia dhe kënaqësia, nëse gëzohesh për diçka prezente ti je lakmues kurse

lakmuesi është i privuar, nëse mërzitesh për të humburën ti je i hidhëruar dhe i hidhëruari

është i dënuar, kur gëzohesh ti mahnitesh me vetveten kurse vetëpëlqimi asgjëson punën.

Argument për këtë është fjala e Tij të Lartësuar: Ashtu që të mos dëshpëroheni tepër për

atë që ju ka kaluar, e as të mos gëzohi tepër me atë që Ai u ka dhënë”. [ Kur'an 57:23]

[ Hiljetul Eulia 8/34]

Thotë el-Kadij Alaudin ibn el-liham [ El-Ba'li i njohur me shkrime të zgjedhura dhe

rregulla] , All-llahu e mëshiroftë: Hoxha jonë (Ibn Rexhebi) na përmendi një herë një

mes'ele (çështje) dhe foli shkurt për të, u mahnita me atë dhe nga mjeshtëria e tij, u hap

kjo çështje njëherë para dijetarëve të medh'hebeve të tjerë, mirëpo ai nuk fliste asnjë fjalë

të vetme! Kur u ngrit e pyeta:A nuk ishe që flisje në këtë çështje më parë? Tha: Unë flas

vetëm atëherë kur shpresoj në shpërblim, e në këtë vendtubim u frikova nga të folurit, apo

të ngjashme (prej shprehjeve) [ Dhejlu ibn Rexhep ale Tabakati elhenabileh f.39]

Ka thënë Muhamed ibn el-Kasim, All-llahu e mëshiroftë: Abdullah ibn Handhaleh

pretendonte se Abdullah ibn Selam ka kaluar njëherë në treg duke bartë një deng me

drunj, i thanë: A nuk të ka pasuruar All-llahu? Tha: Gjithësesi, mirëpo dëshiroja që të

mposht mendjemadhësinë, e kam dëgjuar të dërguarin e All-llahut salaAll-llahu alejhi ue

selem duke thënë: “Nuk hyn në xhennet ai i cili në zemrën e tij ka sa grimca e farës sinapi

prej mendjemadhësisë”. [ Sijeru A'lami en-nubela 4/419] Hadithi është në Sahihun e

Muslimit 1/93

Thotë Ibnu Kudamete el-Makdesij, All-llahu e mëshiroftë: Dije se nuk tregohet

mendjemadh përveç atij që e madhëron vetveten, e nuk e madhëron vetveten pos atij i cili

mendon për veten e tij se zotëron cilësi të plota, me pak fjalë e gjithë kjo kthehet tek

plotësimi fesë apo dunjasë, i fesë është dituria dhe puna kurse i dunjasë është prejardhja,

bukuria, fuqia, pasuria dhe ithtarët e shumtë.

Këto janë shtatë shkaqe:

I pari:Dituria, e sa e shpejtë që është në sjelljen e mendjemadhësisë tek disa dijetarë, nuk

shkon gjatë e ai vetëm se e ndjen në veten e tij plotësimin e diturisë, e madhëron veten,i

përbuz njerëzit, i quan injorantë dhe i shfrytëzon si shërbëtorë ata qe përzihen me të,

madje veten e tij e sheh tek All-llahu subhanehu ue teala më me pozitë dhe vlerë se ata,

për ata frikohet më shumë se sa për veten e tij, për vete shpreson më shumë se sa

shpreson për ata, shkaku i mendjemadhësisë në dituri janë dy:

I pari: Angazhimi me atë që quhet dituri ndërsa në realitet nuk është dituri, ngase dituria e

vërtetë është ajo që robi e njeh Zotin e tij, vetveten dhe rrezikun e çështjes së tij në takimin

me All-llahun dhe mbulesën prej Tij, nga kjo patjetër të lind frika dhe modestia e jo

mendjemadhësia, ka thënë All-llahu: “Po All-llahut ia kanë frikën nga robërit e Tij vetëm

dijetarët”. (Kur'an 35:28]

Të zhytet në dituri kurse ai është i fëlliqur në brendësinë e tij, shpirt ndytë me edukatë të

poshtër, ky fillimisht nuk është angazhuar me gdhendjen e shpirtit të tij dhe pastrimin e

zemrës së tij me lloje të ndryshme të përpjekjeve, ka mbetur i fëlliqur në zemër, kur të

zhytet në dituri, dituria takohet me një vend të fëlliqur në zemrën e tij dhe nuk jep frytet

dhe nuk nxjerr të mirën e saj në shesh, është sjell për këtë shembull: Dituria është si shiu

që zbret nga qielli, i pastër i ëmbël, pemët e pinë prej rrënjëve të tyre dhe varësisht nga

shija e tyre, e hidhura shton hidhësinë kurse e ëmbla shton ëmbëlsinë, kështu njëjtë është

dituria, e mësojnë atë burrat dhe shndërrohet ajo në masë të ambicieve apo epsheve,

andaj mendjemadhit ia shton mendjemadhësinë kurse modestit modestinë, kjo ngase ai

që ambicie e tij është mendjemadhësia, i tilli është injorant, e kur ta marrë diturinë ka

gjetur me çfarë të mburret dhe e shton mendjemadhësinë, e nëse njeriu është i frikësuar

me diturinë e tij e pastaj e shton diturinë, e mëson se argumenti kundër tij është plotësuar

dhe me këtë ai shton frikë edhe më tepër.

I dyti: Puna dhe adhurimi. Edhe kjo nuk shpëton nga vesi i mendjemadhësisë dhe

tërheqjes së zemrave të njerëzve kah veti, nga këtu rrjedh mendjemadhësia prej tyre në fe

dhe dunja, sa i përket dunjasë se ata presin përmendjen e tyre për devotshmëri, asketizëm

dhe dhënia përparësi ndaj njerëzve tjerë, sikur ata adhurimin e tyre e shohin bamirësi ndaj

njerëzve, sa i përket në fe është se ai njerëzit i sheh të shkatërruar kurse veten të shpëtuar,

ky është në të vërtetë i shkatërruari atëherë kur të mendojë kështu, ka thënë i dërguari i

All-llahut salaAll-llahu alejhi ue selem: “Kur ta shohësh ndonjë njeri të thotë: U

shkatërruan njerëzit, ai është më i shkatërruari”.

Kjo ngase kjo fjalë prej tij argumenton se ai është nënçmues i njerëzve, i mashtruar, i

siguruar nga kurthet e Tij, nuk frikohet nga dënimi i Tij, e si nuk frikohet, andaj mjafton e

keqe për të përbuzja e tjetrit, ka thënë i dërguari i All-llahut salaAll-llahu alejhi selem:

“Mjafton e keqe për njeriun ta përbuzë vëllanë e tij musliman”, andaj shumica prej

adhuruesve kur dikush nuk e vlerëson apo e dëmton, e llogarit të pamundur për të faljen e

All-llahut dhe nuk dyshon se All-llahu është hidhëruar me të, e gjithë kjo për shkak të

çmimit të madh të vetes së tij, kjo është injorancë, bashkim i mendjemadhësisë dhe

vetëpëlqimit dhe mashtrimit me All-llahun.

Budallallëku dhe mendjelehtësia shkon aq larg sa që ndonjëri prej tyre sfidon dhe thotë:

‘Do të shihni se çfarë do ti ndodhë atij’, e nëse i ndodhë atij ndonjë fatkeqësi pretendon se

kjo është nga dinjiteti i tij dhe se All-llahu nuk ka dëshiruar tjetër pos hakmarrjen për të,

megjithëse se ai sheh grupe nga jobesimtarët e shajnë All-llahun dhe të dërguarin e Tij, din

për grupet të cilat i kanë malëtretuar të dërguarit paqja e All-llahut qoftë mbi ata, nga ata

ka edhe që i kanë vrarë, nga ata ka të rrahur, pastaj All-llahu shumicën e tyre e ka lënë dhe

nuk i ka ndëshkuar në dunja, madje ndonjëri prej tyre ka shpëtuar pasi që është bërë

musliman dhe nuk e ka goditur aspak e keqja në dunja e as në ahiret, a mendon ky

injorant i mashtruar se ky është tek All-llahu më i ndershëm se pejgamberët a dhe se Ai

është hakmarrë për të me çka nuk është hakmarrë për të dërguarit e Tij, por ndoshta ky

është nën hidhërimin e All-llahut me mendjemadhësinë dhe vetëpëlqimin e tij, është i

pakujdesshëm (neglizhent) për shkatërrimit të tij, kjo është akideja (besimi) i të

mashtruarve, ndërsa të mençurit prej adhuruesve thonë ashtu siç thoshte selefi pas

largimit nga Arafati: Shpresoja mëshirën për të gjithë ata sikur mos të isha unë këtu, shiko

dallimin në mes dy burrave, ky ka frikë All-llahun jashtë dhe brenda, është i frikësuar në

veten e tij përbuzës i punës së tij kurse tjetri fshehë syefaqësinë, mendjemadhësinë, zilinë e

cila është objekt i qeshjes së shejtanit me të, pastaj ai me veprën e tij lavdërohet para All-

llahut.

Pastaj nga gjurmët e mendjemadhësisë tek adhuruesi është se ai vrenjtet (shikon egër)

fytyra e tij sikur ai është i pastër nga njerëzit e ata janë të fëlliqur, e nuk e di i mjeri se

devotshmëria nuk është në ballë e që të ngrysen vetullat, as në qafë duke ulur atë, e as në

bisht që të mblidhet, me të vërtet devotshmëria është në zemra, ka thënë i dërguari i All-

llahut salaAll-llahu alejhi ue selem: “Devotshmëria është këtu” dhe bëri me shenjë kah

gjoksi i tij, ishte salaAll-llahu alejhi ue selem njeri më i ndershëm dhe më i devotshëm,

ishte më zemër gjëri, më përgëzuesi, më i buzëqeshuri dhe më i hapuri, sikur thotë All-

llahu i Madhëruar: “E të jeshë i butë ndaj besimtarëve që të pranuan ty”. [ Kur'an

26:215]

I treti: Mendjemadhësia me prejardhje dhe farefis, ai i cili ka prejardhje të ndershme e

përbuz atë i cili nuk është nga ky farefis edhe nëse është më i lartë me dituri dhe punë,

madje disa mburren aq lartë sa qe refuzojnë përzierjen me disa njerëz dhe uljen me ata,

nga gjuha e tij rrjedh fodullëku duke i thënë tjetrit:Kush je ti e kush babai yt, unë jam filani i

biri të filanit, me çiftin tim po flet kështu''!

Transmetohet se Ebu Dherri All-llahu qoftë i kënaqur me të ka thënë: U fjalosëm me një

njeri tek i dërguari i All-llahut alejhi selam dhe i thashë atij :O biri i të zezës dhe i dërguari i

All-llahut salaAll-llahu alejhi ue selem u hidhërua dhe tha: O Ebu Dherr, i biri i të bardhës

mbi birin e të zezës nuk ka ndonjë meritë. Tha Ebu dherri: U ula dhe i thashë burrit: Ngritu

dhe shkel mbi faqen time.

Shiko se si i dërguari i All-llahu alejhi selam bëri me dije se kjo është injorancë, shiko se si

u pendua dhe e shkuli prej vetvetes pemën e mendjemadhësisë, kur e kuptoi se krenarinë

nuk e largon pos të nënçmuarit.

I katërti: Të krenuarit me bukuri, kjo më shumë ndodhë tek gratë, kjo dërgon në uljen e

vlerave, shpifje, përgojim dhe përmendje e të metave të njerëzve.

I pesti: Të krenuarit me pasuri, kjo ndodhë në mes udhëheqësve dhe tregtarëve në veshjen

e tyre, kuajt e tyre, mjetet transportuese, e përbuz i pasuri të varfërin dhe mburret para tij, e

gjithë kjo është injorancë mbi vlerën e varfërisë dhe sëmundjes së pasurisë.

I gjashti: Të krenuarit me fuqi, arrogancë dhe tirani, duke u mburrur me këtë ndaj njerëzve

të dobët.

I shtati: Të krenuarit me pasues dhe ithtarë, familje dhe të afërm.

Këto ishin gjërat me të cilat krenohen disa robër ndaj disa të tjerëve, lusim të Madhëruarin

të na ndihmojë me butësinë dhe mëshirën e Tij. [ Me'idhatul mu'minin min Ihjai ulumi din

f.264]

Ka thënë Ibrahim et-Tejmij, All-llahu e mëshiroftë: Kush ulet në ndonjë mexhlis që të ulen

tjerët në të, mos u ulni tek ai. [ Hiljetul Eulia 4/225]

Ka thënë Ebu Jezid el-Bastamij, All-llahu e mëshiroftë: Deri sa robi të mendojë se në

mesin e krijesave ka më të këqij se ai, i tilli është mendjemadh. [ Hiljetul Eulia 10/36]

Ka thënë Ebu Alij el-xheuzxhanij, All-llahu e mëshiroftë: Shpirti është i mbrujtur (i

brumosur) me mendjemadhësi, lakmi dhe zili, e për atë të cilin All-llahu i Lartësuar e do

shkatërrimin e tij e pengon nga modestia, këshilla dhe mjaftimi. E kur All-llahu i Madhëruar

ia do të mirën është i mëshirshëm me atë në këto, kur në shpirtin e tij të ndizet zjarri i

mendjemadhësisë, e rregullon atë modestia me ndihmën e All-llahut, kur në shpirtin e tij

ndizet zjarri i zilisë, e rregullon atë këshilla me ndihmën e All-llahut azze ue xhel dhe kur në

shpirtin e tij të ndizet zjarri i lakmisë, e përmirëson atë të mjaftuarit me ndihmën e All-

llahut azze ue xhel.[ El-ihja 3/36]

Ka thënë Fudejl ibn Ijad, All-llahu e mëshiroftë: Sikur bidatxhiu (shpikësi) të nënshtrohej

para librit të All-llahut dhe Sunnetit të pejgamberit të Tij, do të pasonte dhe nuk do të

shpikte, mirëpo ai është mahnitur me mendimin e vet andaj e pasoi atë që e shpiku. [ Et-

tedhkiratu fil Ua'dh f.97]

Ka thënë Hammad ibn Zejd, All-llahu e mëshiroftë: U kthyem nga një xhenaze dhe hymë

tek Ata' Es-Selimij, kur na pa ai neve u frikësua mos të hyjë diçka tek ai nga numri madh i

yni dhe tha: O All-llahu im, mos na u hidhëro, O All-llahu im mos u hidhëro me mua,

pastaj tha: E kam dëgjuar Xha'fer ibn Zejd el-Abdij duke thënë: Kaloi një njeri dhe njerëzit

e lavdëruan për të mirë, kur i kaloi ata tha: O All-llahu im nëse ata nuk më njohin mua, Ti

je Ai i cili më njeh. [ Hiljetul Eulia 6/224]

Ka thënë Ibn Kajim, All-llahu e mëshiroftë: Nuk ka diçka më asgjësues për veprat se sa

vetëpëlqimi dhe shikimi i vetvetes, kur All-llahu ia do të mirën e bën ta shohë mirësinë dhe

ndihmën e Tij për të në çdo çfarë e flet dhe e vepron, nuk mahnitet më të, pastaj e bën ta

shohë mangësinë e tij në ato dhe nuk kënaqet me ato (vepra të mangëta) për Zotin e tij,

andaj pendohet tek Ai nga ato, kërkon falje dhe turpërohet që të kërkojë për ato

shpërblim.

Nëse nuk e bën ta sheh këtë, ia fsheh këto dhe ai e shikon veten në punë, e shikon me sy

të përsosmërisë dhe kënaqësisë, prandaj kjo vepër nuk është e pranuar e as për

kënaqësinë e Tij dhe dashurinë për Të, i dituri punon punë duke shikuar në të ndihmën,

suksesin, mirësinë e Tij, kërkues falje, i turpëruar nga Ai ngase nuk e ka plotësuar obligimin

ndaj Tij, kurse injoranti punon punë për vete dhe epshin e tij, duke shikuar në vetveten e tij,

lavdërohet me të para Zotit të tij, i kënaqur me punën e tij, andaj kjo është një ngjyrë e ajo

tjetra ngjyrë tjetër. [ El-Fauaid f.153]

Ka thënë Shah ibn Shuxha', All-llahu e mëshiroftë: Mirësia është për bamirësit deri sa nuk

e shohin atë, e kur ta shohin nuk ka mirësi për ta, afrimi është për ata që afrohen (tek All-

llahu) deri sa nuk e shohin, kur ta shohin nuk ka afrim për ata, tha:Ai i cili mahnitet me

vetveten është i privuar nga Zoti i tij. [ Hiljetul Eulia 10/238]

Ka thënë Ubejdullah ibn Xh'afer, All-llahu e mëshiroftë: Nëse njeriu flet në mexhlis dhe

mahnitet me fjalimin e tij le të hesht, e nëse hesht dhe e mahnit heshtja le të flet.

Thotë el-Hafidh ibn Haxher el-Askalanij, All-llahu e mëshiroftë: Kjo është mirë, sepse ai i

cili është i tillë, heshtja dhe të folurit e tij janë në kundërshtim me epshin e tij dhe kundër

vetëpëlqimit, ai i cili është i tillë është meritor për ndihmën e All-llahut dhe rregullimin e

heshtjes dhe fjalimit të tij, ngase heshtja dhe të folurit e tij janë për All-llahun azze ue xhel.

[ Gidhaul elbab 1/58]

Ka thënë el-Mauridij, All-llahu e mëshiroftë: Sa i përket vetëpëlqimit, i fsheh virtytet dhe i

shpalos cilësitë e këqija, fiton përbuzje dhe pengon nga të mirat, sikur ta paramendonte i

mahnituri me veten, mendjemadhi se me çfarë cilësi është krijuar dhe me çfarë është

sprovuar, do të nënshtrohej, do ta ndërronte mendjemadhësinë me butësi, heshtjen me

vetëpëlqimin e tij.

Kanë thënë disa të urtë: Vetëpëlqimi i njeriut është një nga ziliqarët e mendjes së tij. Nuk

ka përkufizim për atë çfarë e sjell mendjemadhësia nga hidhërimi, vetëpëlqimi është nga

shkallët më të ulëta të injorancës, deri sa i shuan virtytet e përhapura, largon prej mirësive

të njohura. S'ke ç'të thuash më tepër për një të keqe që asgjëson çdo të mirë, nënçmim

që shkatërron çdo vlerë, shtoja kësaj edhe shtimin e urrejtjes që e krijon dhe mllefin që e

sjell.

Më i denjë që të largohet nga vetëpëlqimi është ai i cili fama e tij është e madhe në dunja,

çështja e tij është e ngritur, ngase ai me këtë ambicie e zvogëlon çdo gjë të rritur dhe e

pakëson çdo të shumtë.

Ka thënë Muhamed ibn Alij: Është obligim për të ndershmin që mos të shikojë në dunja

diçka të rëndësishme për veten e tij, e të jetë i njohur me atë. [ Edebu dunja ue din

f.237]

Ka thënë një njeri, shkuam tek Alij ibn Bekar, All-llahu e mëshiroftë: I thamë atij se

Hudhejfe el Mer'ishi të dërgon selam, ai tha: Selami qoftë mbi ju dhe mbi atë, unë e njoh

atë, ai han nga hallalli që tridhjetë vite, andaj që ta shoh shejtanin me sy është më e

dashur për mua se sa ta shohë atë dhe ai të më shohë mua.

E pyetëm për këtë, ai tha: Frikësohem që mos të shtirem para tij e të zbukurohem për dikë

tjetër pos All-llahut, e kështu të bijë nga syri i All-llahut. [ Hiljetul Eulia 4/204]

Ka thënë Esh-Shafi'iu-All-llahu e mëshiroftë-:Nëse frikohesh për veten tënde nga mahnitja,

përkujtoje kënaqësinë e Atij të cilin e kërkon, për cilën të mirë lakmon, nga cili dënim

frikohesh, kush mediton në këtë, vepra e tij i duket e vogël. [ Sijeru A'lami en-nubela

10/42]

Ka thënë Shekik el-Belkhi-All-llahu e mëshiroftë: Çdo gjë ka mirësinë e vet, mirësia e

adhurimit është në katër gjëra: Kur robi ta sheh veten në adhurim le ti thotë vetit: Kjo

është mirësi e All-llahut dhe Ai është i cili më ka begatuar mua me këtë, kur ta dijë këtë

vetëpëlqimi shkatërrohet dhe zemra e tij lidhet me shpërblimin, kur zemra të lidhet me

shpërblimin shtohet syefaqësia sepse ai punon që të shpërblehet për atë, e kur shejtani ti

bën cytje atij le të thotë:Punoj për shpërblim të cilin e pres nga All-llahu azze ue xhel, në

këtë rast ai e ngadhënjen shejtanin me lejen e All-llahut, kur ta veprojë këtë duke dëshiruar

shpërblimin nga All-llahu i Lartësuar e ka thyer lakminë nga njerëzit, lavdëratat dhe

falënderimet, domethënia e lakmisë është harresa e Zotit, kur e harron All-llahun lakmon

tek njerezit, ai njëkohësisht është i vetdëdijshëm, vetëm nëse është njeri i cili gjërat i merr

nga All-llahut, por me kërkesën e tij të shpërblehet në Ahiret. [ Hiljetul Eulia 8/69]

Ka thënë Imam Neveviu, All-llahu e mëshiroftë: Mënyra e largimit të vetëpëlqimit është që

ai ta din se dituria është mirësi e All-llahut të Lartësuar, begati e pastër, All-llahu i

Lartësuar merr çfarë do dhe jep çfarë do, çdo gjë tek Ai është me afat të caktuar, andaj

është obligim që mos mahnitet me diçka që nuk e ka krijuar ai, nuk e zotëron atë dhe nuk

ka bindje se ajo është e përgjithmonshme. [ El Mexhmu 1/55]

Ka thënë Ejub Es-sehtajanij, All-llahu e mëshiroftë: Nuk ka ndonjë rob që është i sinqertë

me All-llahun vetëm se gëzohet që mos ta ndjejë pozitën e tij. [ Eteuadu' uel Humul

f.61]

Ka thënë Sulejman ed-Daranij, All-llahu e mëshiroftë: Si mahnitet i mençuri me veprën e tij

kur vepra e tij është mirësi e All-llahut, është obligim për të nënshtrimi dhe modestia,

mahniten kaderitë (grup i devijuar) të cilët pretendojnë se ata veprojnë, kurse ai që

pretendon se është i caktuar (përdorur), me çka ai mahnitet. [ Hiljetul Eulia 9/263]

Ka thënë El-Husejn ibn el-Mensur, All-llahu e mëshiroftë: Nga ilaçet e vetëpëlqimit janë:

Përkujtimi se dituria, kuptimi, zgjuarsia, të folurit e rrjedhshëm të tij, e të tjera prej begative,

janë mirësi e All-llahut, janë amanet që ai të kujdeset për ato në mënyrën më të mirë,

vetëpëlqimi është mohim për begatitë dhe i ekspozon ato në shkatërrim, ngase Dhuruesi i

tyre është i fuqishëm që ti merr ato sa një lëvizje e syrit “E kjo nuk është e vështirë (rëndë)

për All-llahun.”. “A u garantuat ju prej Atij që është në qiell”, prej ilaçeve të syefaqësisë

është të medituarit se të gjitha krijesat nuk kanë mundësi ti bëjnë dobi dhe as dëm, kështu

që nuk e asgjëson veprën e tij, nuk e dëmton fenë e tij dhe nuk e angazhon veten e tij

duke u kujdesur për atë i cili nuk zotëron për atë në realitet dëm apo dobi, edhe pse All-

llahu i shikon nijetet dhe qëllimet e fëlliqura, sikurse është vërtetuar në hadith “Kush

vepron për tu ndëgjuar e bën All-llahu të dëgjohet, kush shfaqet All-llahu e shfaq”.

[ Hadithi është Sahih dhe kuptimi hadithit është se kush punon sa për sy e faqe All-llahu e

shpalos ditën e Kijametit dhe kush shfaqet para njerëzve i mirë dhe punë mirë All-llahu e

shfaq realitetin e tij ditën e Kijametit. shënim përkthyesi] [ Edabul Ulemai uel mutealimin

f.4]

Thotë Imam ibn Kajimi, All-llahu e mëshiroftë: E kam parë Shejhul Islam ibn Tejmijen, All-

llahu e ndriçoftë shpirtin e tij, nga kjo-pra frenimi vetes duke e nënçmuar dhe thyer, çfarë

nuk kam parë asnjëherë nga tjetër kush. Shpesh thoshte: Unë nuk kam asgjë, nga unë nuk

është asgjë, në mua nuk ka asgjë.

Shpesh i përsërite këto vargje: Unë jam lypës i biri i lypësit, kështu ishin babai im dhe

gjyshi im.

Kur ndonjëherë lavdërohej para syve thoshte: Pasha All-llahun unë ende po e përmirësoj

Islamin tim në çdo kohë, ende nuk e kam pranuar Islamin me pranim të plotë. (Nuk jam

nënshtruar si duhet)

Më dërgoi njëherë një rregull të tefsirit me shkrimin e tij, në krye të saj qëndronin disa

vargje të tij:

Unë jam i varfër për Zotin e njerëzve,

Jam i mjerë në të gjitha gjendjet e mia,

Unë jam zullumqar i vetvetes dhe vetvetja më bën zullum mua,

E mira nëse vjen, vjen nga ana e Tij,

Nuk kam mundësi që vetes ti sjell dobi,

As nga vetvetja ti largoj dëmet,

Nuk kam pos Tij Zot që më kontrollon,

As ndërmjetës kur të më rrethojnë të këqijat,

Përveç me lejen e Rrahmanit Krijuesit tonë,

Përveç ndërmjetësit sikur që kanë ardhur ajetet,

Unë nuk zotëroj pa atë asgjë asnjëherë,

As në nuk jam rival në asnjë atom,

Nuk ka ndihmues që të ndihmohet me të,

Sikur që kanë zotëruesit e pushteteve (në dunja),

Varfëria është cilësi e pandarë e imja,

Sikur Pavarësia që është cilësi e pandarë e Tij,

Kjo është gjendje e krijesave në tërësi,

Secili nga ata, para Atij rob do të dalë,

Kush kërkon diçka nga tjetër kush pos Krijuesit të tij,

Ai është injoranti zullumqari mushriku kryelarti,

Elhamdulilah sa e gjithë bota,

Çfarë ekziston e çfarë pas saj do të vjen. [ Medarixhu Salikin 1/521]

Ka thënë Ebu Tajib Sadik Hasan Khan, All-llahu e mëshiroftë: Mashtrim është: Të

qetësuarit e shpirtit me atë që përputhet me epshin dhe anon kah ajo natyra, me dyshime

dhe mashtrime nga shejtani.

Të mashtruarit janë disa lloje:

Prej tyre: Dijetarët të cilët i kanë përsosur shkencat e sheriatit dhe logjikës dhe kanë

depërtuar thellë në ato, por kanë neglizhuar në ruajtjen e pjesëve të trupit nga mëkatet dhe

kapjes pas veprave të mira, të tillët janë të mashtruar. Ngase dituria nëse nuk shoqërohet

me vepër nuk ka pozitë tek All-llahu i Lartëmadhëruar dhe tek njerëzit e dalluar prej

robërve të Tij.

Prej tyre: Ata të cilët i përsosin dituritë dhe punojnë, mirëpo janë neglizhent në pastrimin e

shpirtit nga sjelljet e ulëta, të tillët janë të mashtruar gjithashtu, ngase nuk shpëton në ditën

e gjykimit përveç atij që del para All-llahut me zemër të pastër.

Prej tyre: Ata që e pranojnë se shpëtimi në Ahiret nuk arrihet pos me pastrimin e shpirtit

nga sjelljet e ulëta, vetëm se këta pretendojnë se janë pastruar nga ato, të tillët janë të

mashtruar gjithashtu ngase kjo është prej vetëpëlqimit, e vetëpëlqimi është nga gjërat më

shkatërruese.

Prej tyre: Të cilët cilësohen me dituri dhe pastrim të shpirtit, mirëpo kanë mbetur gjëra të

fshehura në qoshet e zemrës për të cilat ata nuk ndjejnë, të tillët janë të mashtruar

gjithashtu prej pamjes së jashtme dhe janë neglizhent në arritjen e zemrës së pastër.

Prej tyre: Të cilët janë përcaktuar për dhënien e fetvave dhe dhënien e dispozitave, të tillët

janë të mashtruar ngase janë përkufizuar me fardin Kifajeh ndërsa kanë mangësuar nga

fardi ajn, e ai është: përmirësimi i vetes së tyre, pastrimi i sjelljeve të tyre, pastrimi i

zemrave nga zilia, mllefi dhe të ngjashme.

Prej tyre: Këshilluesit dhe nga më të lartët ata që flasin për sjelljet e shpirtit, cilësit e

zemrës, si frika, shpresa, sinqeriteti e të ngjashme, shumica prej tyre janë të mashtruar,

ngase ata flasin për këto ndërsa nuk i zotërojnë ato për të cilat flasin.

Prej tyre: Ata që angazhohen me gjuhë dhe detajet e gjuhës arabe, e harxhojnë jetën në

këtë, duke menduar se ata janë dijetarë të Umetit, ngase ata vendosin bazat e Librit dhe

Sunnetit, të tillët janë të mashtruar sepse ata kanë marrë lëvozhgat për synim dhe janë

mashtruar me to.

Kurse llojet e të mashtruarve prej njerëzve nuk ka mundësi përkufizimi i llojeve të tyre, ky

përkufizim mjafton për atë që merr mësim, O All-llahu im, na inspiro si ta largojmë

mashtrimin, e kjo nuk ka mundësi të arrihet pos me mendje të shëndoshë e cila është

baza e të mirave dhe themeli tyre, pastaj me njohjen, vetëm me njohjen e vetes duke e

nënçmuar dhe duke qenë adhurues dhe njohjen e Zotit të tij me Madhërim dhe

Frikërespekt, e pastron zemrën e tij me kënaqësinë e komunikimit (me Zotin), floriri dhe

balta e dunjasë barazohen tek ai dhe nuk mbetet për shejtanin pushtet mbi atë: “Atij të

cilit All-llahu nuk i jep dritë, ai nuk ka për të pasur dritë”. [ Ebxhedul Ulum 2/86]

Autor: Xhihad Hani Hils

Përktheu: Qëndrim JASHARI

Realizoi: Teuhid.NET

www.teuhid.net