Seneca 2016 C van Ewijk
-
Upload
axioma-communicatie -
Category
Business
-
view
312 -
download
0
Transcript of Seneca 2016 C van Ewijk
![Page 1: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/1.jpg)
Naar persoonlijke pensioenen
Casper van Ewijk
Netspar & Universiteit van Amsterdam
Seneca, 8 september 2016
![Page 2: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/2.jpg)
Netspar:
netwerk voor pensioenonderzoek
2
Weten-
schap
Sector
Over-
heid
Weten
schap
Ministeries van SZW,
EZ, VWS, BZK
![Page 3: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/3.jpg)
Aanvullend pensioen stamt uit jaren ‘50
Iedereen een goed pensioen:
• Verplichte deelname via werkgever
• Pensioen = uitgesteld loon
• Pensioen met 65 jaar
• 70% van loon
3
![Page 4: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/4.jpg)
Maar toch vragen bij pensioen4
Zeer succesvol !
Mercer
Global
Pension
Index
Denemarken
Australie
![Page 5: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/5.jpg)
Pensioen in discussie (I)SZW Perspectiefnota, juni 2016
• “De veranderende samenleving en arbeidsmarkt
vragen om fundamentele aanpassingen ...
• Ontworpen in de jaren ’50 van de vorige eeuw past het
stelsel goed bij werknemers die hun hele leven in
loondienst blijven in dezelfde sector, misschien zelfs
bij dezelfde werkgever.”
5
![Page 6: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/6.jpg)
“De manier waarop mensen werken en leven is de afgelopen
jaren meer divers geworden. Daardoor groeit de behoefte
aan een pensioenopbouw die past bij persoonlijke
voorkeuren en omstandigheden.
Meer mensen willen hun eigen keuzes kunnen maken over
hun pensioen om zo hun bestedingsmogelijkheden
evenwichtiger te verdelen over hun levensloop.
De inrichting van het Nederlandse pensioenstelsel biedt
hiervoor in vergelijking met andere landen weinig ruimte.”
6
Pensioen in discussie (II)SZW Perspectiefnota, juni 2016
![Page 7: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/7.jpg)
7
Steve Webb
“Pension Freedom Day”
![Page 8: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/8.jpg)
Vijf redenen voor herbezinning op
pensioenstelsel
1. Economische houdbaarheid (pm)
2. Toenemende diversiteit
3. Veranderende arbeidsmarkt
4. Toenemende behoefte aan eigen regie
5. Inflexibel
![Page 9: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/9.jpg)
2. Diversiteit in pensioen
Pensioen t.o.v. bruto inkomen, 60-64
Top 25%
Mediaan
Laagste
25%
![Page 10: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/10.jpg)
2. Diverse bronnen van inkomen op oude dag
AOW
Aanvullend
pensioen
Spaargeld en
beleggingen
Eigen woning
(totaal)Eigen woning
(huurwaarde)
Samenstelling inkomen, 65-69 jarigen (gemiddeld)
![Page 11: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/11.jpg)
3. Arbeidsverhoudingen veranderen ....
% ZZP-ers in bouw
% ZZP-ers
Mannen (CPB, 2012)
![Page 12: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/12.jpg)
4. Gebrek aan maatwerk
• Kritische consument• beter opgeleid
• goed geïnformeerd
![Page 13: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/13.jpg)
5. Goede oude dag maar illiquide
• inflexibel pensioen
• kapitaal opgesloten in
woningen
• vaste pensioenpremie
• en aflossing hypotheek
• en aflossing studielening
![Page 14: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/14.jpg)
Opvallend: Ontsparen na pensioen?
14
eigen woning
financieel vermogen
Alessie, Kalwij, van Ooijen (2013)
X 1000 euro
leeftijd
Reserve voor langdurige zorg?
bijv. 4 jaar ad € 80.000
= € 320.000
![Page 15: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/15.jpg)
Issuemonitor SZW: Wat zijn problemen?
Minder geld in pot
Minder werkenden
Weinig keuze
Toenemende mobiliteit
Onduidelijkheid van wie geld is
Meer ZZP-ers
![Page 16: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/16.jpg)
Naar een persoonlijke benadering:
Maatwerk en Keuze
16
![Page 17: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/17.jpg)
Woon-zorg-pensioen-werk:
persoonlijke planning
integraal bezien over levensloop
17
![Page 18: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/18.jpg)
Welvaartseffecten groot
Modale werknemer heeft ca € 150.000 pensioenkapitaal op
pensioendatum (€ 700 per maand) nodig voor goed pensioen
• Werknemer 1: heeft pensioenregeling en huurt woning• pensioenkapitaal $150.000
• Werknemer 2: pensioenregeling en koopt woning• pensioenkapitaal $150.000 en afgelost huis (€ 150.000)
• beperkte woonlasten en kan huis verzilveren
• ZZP-er, huurt woning en spaart niet voor pensioen • hoge lasten na pensioen
18
Welvaartsverlies 3% van inkomen over hele leven
(of 20% van aanvullend pensioen)
Welvaartsverlies 5% van inkomen over hele leven
![Page 19: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/19.jpg)
0%
5%
10%
0% 15% 30% 45% 60% 75% 90%
Welv
aart
sv
erl
ies
% verhoging volatiliteit aandelenrendementtov volledige diversificatie
Welvaartsverlies suboptimale diversificatie
Maar ook beschermen van individu:
verlies door slecht beleggen
10 aandelen
4 aandelen
2 aandelen
![Page 20: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/20.jpg)
Willen we en kunnen we kiezen?
20
![Page 21: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/21.jpg)
Maar willen we en kunnen we
kiezen?
• Een deelnemer heeft al diverse
keuzemogelijkheden• pensioendatum
• hoog/lag
• uitruil
• En in de toekomst meer?• hoogte premieinleg
• beleggingskeuzes en risicoprofiel
• lump-sum opnemen bij pensioen
21
Waarde-overdracht?
Variabel ofvast?
Uitruil?
Beleggings-keuze en risicoprofiel?
……?
![Page 22: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/22.jpg)
Maar weet de burger wat hij wil?
22
Henkens & Van Dalen, Netspar Brief 2016
Twee groepen:
1. Vindt u keuzevrijheid belangrijk?
2. Wilt dat het automatisch geregeld wordt?
![Page 23: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/23.jpg)
Keuze of juist niet?
23
![Page 24: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/24.jpg)
Verschillende type mensen
24
Ware voorkeur:
Pensioendomein: Onver-
schillig*
Uitbesteden keuze Vrije keuze en uitbesteden
keuze
Vrije keuze Totaal
(1) (2) (3) (4)
Pensioenpremie 10 31 44 15 100
Opname pensioenvermogen 26 44 14 16 100
Pensioenfonds 20 33 21 26 100
Pensioenpakket 11 26 49 14 100
Risico beleggingen 8 15 60 18 100
![Page 25: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/25.jpg)
Belang van keuzevrijheid
• Positieve en negatieve keuzevrijheid
(Berlin 1961)
• Instrumentele en intrinsieke waarde van keuzevrijheid
(Sen 1988)
• Meer ‘eigenaarschap’• betrokkenheid
• vertrouwen
25
![Page 26: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/26.jpg)
Helpen bij keuzen
![Page 27: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/27.jpg)
27
![Page 28: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/28.jpg)
Keuze-architectuur “nudging”
• keuzestress
• uitstelgedrag sparen
• kortzichtigheid
• niet acteren bij
complexe keuzen
• biedt standaaropties • “anderen kozen”
• slim keuze aanbieden
(sportschool)
• automatic enrollment
• opt in/opt out
![Page 29: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/29.jpg)
Hoeveel mensen kiezen actief?
29
![Page 30: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/30.jpg)
Conclusie 1: Keuze-architectuurgradaties in keuze en maatwerk
30
![Page 31: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/31.jpg)
Conclusie 2: Andere rol voor aanbieders
• Differentiatie: “personalizing pensions”
• door maatwerk en/of keuze
• Modern paternalisme• informeren, adviseren en sturen
• Nieuwe solidariteit met zwakken• helpen bij moeilijke keuzen
31
![Page 32: Seneca 2016 C van Ewijk](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022020410/58ee0c1b1a28abdf4b8b467d/html5/thumbnails/32.jpg)
32
Naar een onbezorgde levensloopsplanning