Opa kemija/Opa i anorganska kemija SEMINAR_02

SASTAV SPOJEVA I SMJESE

Doc. dr. sc. Svjetlana Kritafor

2PONAVLJANJE

A r(E) = ma(E)/u Mr (spoj) = mf (spoj)/u

1210022,6kg012,0

23= 1,660565 10-27 kgu = ma (12C)/12 =

Mol koliina tvari u sustavu koji sadri toliko elementarnih jedinki tvarikoliko ima atoma u 0,012 kg 12C.U jednom molu (0,012 kg) izotopa 12C ima Avogadrov broj jedinki, tj. 6,022 x1023 atoma.

3nmM

Mmn ,kemijski elementi: M = Ar g mol-1

kemijski spojevi: M = Mr g mol-1

N = brojnost jedinkin = mnoina tvari/molL = NA = Avogadrova konstanta 6,022 1023 mol-1

N = n L

PONAVLJANJE

4KEMIJSKE FORMULE

empirijska formula omjer broja atoma pojedinih elemenata u molekuli,iskazan najmanjim moguim cijelim brojevima (benzen C6H6, etin C2H2 CH)

molekulska formula stvarni broj atoma u molekuli (vrsta i brojatoma).H2O, NaCl, H2SO4, SO2, O2strukturna formula nain na koji su atomi meusobno povezani umolekuli (HOH; HCN)

5SASTAV SPOJEVA

uMNuA

mNmw

(spoj)

)E()E((spoja)

)E()E()E(r

r

f

a

Maseni udio pojedinog elementa, w(E), u formulskoj jedinki (molekuli)spoja jednak je omjeru mase svih atoma tog elementa u formulskoj jedinki(molekuli) i mase molekule spoja.

w(E) maseni udio elementaN(E) broj atoma E u spojuAr rel. atomska masaMr rel. molekulska masamf masa molekule (jedinke)ma masa atoma (spoj)

(E)(E)(spoj)

(E)(E))E(r

r

mmw

MANw

6SASTAV SPOJEVA

prava formula spoja (molekulska formula) prikazuje vrstu i stvarni brojatoma pojedinog elementa u formulskoj jedinki ili molekuli spoja.

da bi odredili molekulsku formulu, potrebno eksperimentalno odrediti: sastav spoja (w(E)) molarna masa spoja (M, Mr) broj atoma elementa u molekuli (jedinki) (N(E))

(E)(spoja)xspoju)u (E)(E

r

rmolekuli ili jedinki formulskoju A

MwN

7SASTAV SPOJEVA

empirijska formula omjer atoma pojedinih elemenata u molekuli (jedinki)iskazan najmanjim moguim cijelim brojevima

nije odreena molarna masa spoja, (M tj. Mr spoja)

odreen i poznat sastav spoja (maseni udio svakog elementa u spoju, w)

Samo empirijsku formulu moemo izraunati kada:

....:)(E)(E:

)(E)(E....:)(E:)(E

2r

2

1r

121 A

wAwNN

.....:)(E:)(E....:)(E:)(E 2121 nnNN

LnN (E)(E)

8 iz poznate i tono definirane kemijske formule spoja mogue izraunatimaseni udio, w, svakog pojedinog elementa u spoju, npr. Na2SO4:

SASTAV SPOJEVA

(spoj)(E)(E))E(

r

r

MANw

00

4 2r

r

5,36365,0126

232)OS(Na

(Na)(Na)(Na)

M

ANw

9SASTAV SPOJEVA

poznavanje masenog udjela, w, pojedinih elemenata u spoju omoguujeizraunavanje empirijska formula:

....:)(E)(E:

)(E)(E....:)(E:)(E

2r

2

1r

121 A

wAwNN

10

SASTAV SMJESE

omjeri udjeli koncentracije molalitet

oznake: A komponenta 1 (otapalo)B komponenta 2 (otopljena tvar)C volumen smjese (otopine)

jedinice: mol dm-3 (M), mmol dm-3 ( mM), g dm-3

udio: % = 10-2 ppm = 10-6= 10-3 ppb = 10-9

npr. w (B) = 20 g (B)/ 100 g (otopina) = 0,2 = 20 % = 200 %0 = 200 000 ppm

11

SASTAV SMJESE - OMJERI

fizika veliina

simbol definicija jedinica

maseni (A,B) BABA,

mm 1

volumni (A,B) BABA,

VV 1

koliinski r(A,B) BABA,

nnr 1

12

fizika veliina

simbol definicija jedinica

maseni w(A) immw AA 1

volumni (A) iVV AA 1

koliinski AX innX AA 1

SASTAV SMJESE - UDJELI

13

SASTAV SMJESE - KONCENTRACIJE

fizika veliina

simbol definicija jedinica

masena )A( )smjese(AA

Vm kg/m3

volumna )A( )smjese(AA

VV 1

koliinska c(A) )smjese(AA

Vnc mol/m3

14

SASTAV SMJESE - MOLALITET

fizika veliina

simbol definicija jedinica

molalitet otopljene tvari

A u otapalu B

b(B) )B(

ABmnb

mol/kg

15

ZADATCI ZA VJEBU

1. M Sikirica: Stehiometrija

a) 2.26.; 2.30.; 2.31.; 2.45.; 2.48.; 2.49.; 2.52.; 2.60.; 2.62.

b) poglavlje V. : proitati str. 53 - 60

2. I. Filipovi: Opa i anorganska kemija

a) proitati i prouiti: poglavlje III. (str. 70 - 71)

b) proitati i prouiti: poglavlje VII. (str. 386 389)

c) poglavlje IV.: primjeri i zadatci, osim primjera 1. i zadataka 4.10.1.i 4.10.2. (str. 114 118)

3. Preporuka: M. Sikirica, Stehiometrija: poglavlje II.: osim zadataka izraenih na seminaru i zadanih za vjebu i svi ostali zadatci, osim 2.32. i 2.55.