Searching) - Ministry of Public HealthVersion 1/2014 ค ม อการส บค นข อม...

.

การสืบค้นข้อมูล (Searching)

คณะท างานจัดการความรู้ (KM) สถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยีทางการแพทย์

1 คูมือการสืบคนขอมูล (Searching)

คํานํา

คูมือการสืบคนขอมูล (Searching) เลมนี้ จัดทําขึ้นโดยคณะทํางานการจัดการความรู (KM)

สถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยีทางการแพทย โดยมีวัตถุประสงคเพื่อใหนักวิชาการมีแนวทางในการ

สืบคนขอมูลหลักฐานทางวิชาการจากแหลงขอมูลทางการแพทย โดยเฉพาะ PubMed เนื้อหาในคูมือ

ประกอบดวย ขั้นตอน วิธีการ และเทคนิคในการสืบคนขอมูล โดยไดรวบรวมความรูจากผูเชี่ยวชาญ เอกสาร

การทบทวนอยางเปนระบบ (Systematic Reviews) (สมเกียรติ และคณะ, 2547) และจากการประชุม

แลกเปลี่ยนเรียนรูรวมกันของคณะทํางานการจัดการความรู

ขอขอบคุณ นายแพทยสมเกียรติ โพธิสัตย และนายแพทยอรรถสิทธิ์ ศรีสุบัติ ในการถายทอด

ความรูและทักษะทางดานนี้ ผูอํานวยการสถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยีทางการแพทย ที่ใหการ

สนับสนุนในการดําเนินการ รวมถึงคณะทํางานการจัดการความรูทุกทานที่ไดรวมกันจัดทําคูมือการสืบคน

ขอมูล (Searching) น้ี และหวังเปนอยางยิ่งวาคูมือเลมนี้ จะเปนประโยชนในการสนับสนุนนักวิชาการในการ

ปฏิบัติงานดานวิชาการตอไป

คณะทํางานการจัดการความรู (KM)

สถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยทีางการแพทย

กันยายน 2557

Version 1/2014


การสืบคนขอมูล (Searching)

การสืบคนขอมูล (Searching) หมายถึง การคนหาและรวบรวมขอมูลเทาที่มีอยู ณ ปจจุบัน ทั่วโลกใหไดมากที่สุด โดยขอมูลนั้นควรมาจากแหลงขอมูลที่นาเชื่อถือ การสืบคนอยางเปนระบบมีวิธีการสืบคนที่มีแบบแผนแนนอน โดยมีการกําหนด คําสําคัญ (keywords) ฐานขอมูล (databases) และสรางกลยุทธในการสืบคนขอมูล (search strategy) ที่ตองแสดงรายละเอียดใหชัดเจน เพราะเมื่อสืบคนขอมูลซ้ําควรไดผลลัพธเหมือนเดิม การสืบคนขอมูลทางการแพทยควรสืบคนใหครอบคลุมจาก 4 แหลงขอมูล ไดแก

1. แหลงขอมูลที่เปนฐานขอมูลที่มีดัชนี ไดแก ฐานขอมูล MEDLINE, ฐานขอมูล EMBASE และ

ฐานขอมูลอื่นที่เกี่ยวของกับเรื่องจะสืบคน

ฐานขอมูลที่นิยมใชในการสืบคนขอมูลทางการแพทย แบงเปน 4 กลุม ดังนี้

กลุมที่ 1 ฐานขอมูลทางการแพทย PubMed:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/ Embase (Excerpta Medica database) CINAHL (Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature) CENTRAL (Cochrane Central Register of Controlled Trials)

เปนฐานขอมูลงานวิจัยแบบ Randomized Controlled Trials กลุมที่ 2 ฐานขอมูลกลุม Systematic reviews หรือ Evidence-based medicine

The Cochrane Library: http://www.cochrane.org/

Centre for Reviews & Dissemination (CRD) http://www.york.ac.uk/inst/crd/

กลุมที่ 3 ฐานขอมูลกลุม Healthcare technology assessment publication International Network of Agencies of Health Technology Assessment

(INAHTA) http://wwwinahta.org/

Health Technology Assessment–International (HTAi): http://www.htai.org.

National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) Technology Appraisals:

http://www.nice.org.uk/ National Health Technology Assessment Programme:

http://www.hta.ac.uk/research/index.shtml. EUnetHTA (European Network for Health Technology Assessment):

Coordinates the HTA efforts of 28 European countries: http://www.eunethta.net.

Version 1/2014


HSTAT (Health Services/Technology Assessment Text): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK16710/.

Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ): http://www.ahrq.gov.

Medical Services Advisory Committee: http://www.msac.gov.au/

กลุมที่ 4 แหลงขอมูลอื่นๆ องคกร สมาคมวิชาชีพ แตละ specialty Google Scholar:

http://scholar.google.com. ฐานขอมูลวิทยานิพนธ

ฐานขอมูลที่มีวารสารทางการแพทย ที่เปนที่คุนเคย สืบคนสะดวก และเปนที่รูจักกันเปนอยางดี คือ

MEDLINE และในปจจุบัน National Library of Medicine (NLM) ประเทศสหรัฐอเมริกา ไดนํามาขยาย

ฐานขอมูลรวมกับวารสารที่เกี่ยวของ เพิ่มความสามารถในการคนหาใหมๆ ที่สะดวกกวาเดิม และเปดบริการ

ผานเครือขาย internet โดยไมเสียคาใชจาย ใชชื่อวา PubMed ซึ่งคูมือการสืบคนขอมูลในที่นี้ จะเนนการ

สืบคนขอมูลใน PubMed

2. แหลงขอมูลที่เปนเอกสารอางอิง (References) จากการทบทวนวรรณกรรมที่มีผู ทําไว ใน

รายงานการศึกษาอาจมีทั้งที่ไดรับการตีพิมพและไมไดรับการตีพิมพในวารสาร

3. การติดตอโดยตรงกับนักวิจัยที่เกี่ยวของกับเรื่องนั้นๆ อาจมีขอมูลที่ไมไดตีพิมพ รายงานฉบับ

สมบูรณเขาถึงไมได หรือหนังสือการประชุมตางๆ ที่เกี่ยวของ ผูสืบคนขอมูลอาจติดตอผูวิจัยทางอีเมลล

เพื่อใหผูวิจัยสงรายละเอียดและขอมูลมาให

4. ขอมูลจากวารสารภาษาอื่นๆ นอกเหนือจากภาษาไทยหรือภาษาอังกฤษ อาจมีขอมูลที่เกี่ยวของ

กับเรื่องที่จะสืบคน เชน ภาษาจีน ภาษาสเปน เปนตน หากจําเปนตองใชก็ตองทําการแปลภาษาเพื่อให

สามารถประเมินคุณภาพของรายงานการศึกษานั้นๆได กรณีไมใชภาษาอื่นที่นอกเหนือจากภาษาไทยกับ

ภาษาอังกฤษใหระบุในขอจํากัดของการสืบคน ในกรณีที่ตองการศึกษาแบบทบทวนอยางเปนระบบ

การสืบคนขอมูลอยางเปนระบบมีความสมบูรณของขอมูลมากกวาการสืบคนขอมูลทั่วไป เนือ่งจากม ี

ความครบถวนทั้งดานบวก ดานลบ และปราศจากอคติ (bias)

หลักการการสืบคนขอมูลอยางเปนระบบที่สําคัญคือ

Sensitivity เนนการสืบคนใหไดสิ่งที่ตองการครบถวน ไมตกหลนขอมูลที่ควรจะได

Precision เนนการสืบคนใหไดเฉพาะขอมูลที่ตองการ แยกสิ่งที่ไมตองการออกไป เพื่อไมให

มีขอมูลที่ไมตรงประเด็น

Version 1/2014


ตัวอยางขั้นตอนการสืบคนเบื้องตนจากฐานขอมูล PubMed 1. เขาเว็บไซตของ Pubmed (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed)

2. เลือก PubMed ในชอง Search และใสขอมูลที่ตองการสืบคนลงในชอง เชน คําสําคัญ หัวเรื่อง

ชื่อผูแตง ชื่อ Journal เปนตน

3. เลือกการจํากัดผลลัพธดวยคําสั่งทางซายมือของเว็บไซต ซึ่งคําสั่งพื้นฐานที่ระบบเตรียมไวให คือ

Text availability คือ จะแสดงผลเฉพาะรายการที่มี Abstract เทานั้น รายการที่เขาถึง Fulltext ได จะเปนรายการที่ไมมีคาใชจาย (Free)

Publication dates คือ การกําหนดชวงเวลาของผลงานวิจยัที่เผยแพร เชน 5 ป หรือ 10 ป Species หมายถึง เปนงานวิจัยในมนุษยหรอืในสัตว Article Types คือ ประเภทของผลงานวาเปนรูปแบบใด Languages หมายถึง ตนฉบับเปนภาษาใด

4. เมื่อใสคําสืบคนที่ตองการ จะปรากฎคําสําคัญ หรือหัวขอเรื่องที่เกี่ยวของมาใหเพิ่มเติม เมื่อไดคํา

สําคัญของหัวขอเรื่องตามที่ตองการ ใหคลิ๊ก search

5. ขอมูลที่เกี่ยวของจะปรากฏ โดยขอมูลจะประกอบดวย ชื่อผลงานวิจัย ชื่อผูวิจัย ชื่อวารสาร ปที่

ตีพิมพ และเอกสารอางอิงที่เกี่ยวของ

วิธีดําเนินการสืบคนขอมูลจากฐานขอมูล PubMed (แผนภูมิที่ 1) 1. การคิดคําสําคัญ (key words) สําหรับการสืบคน

1.1 กระจายคําสําคัญสําหรับการสืบคนออกเปนกลุมๆ ในหัวขอเรื่องทีจ่ะทําการสืบคน เชน

หัวขอ: Clinical effectiveness of exercise in type 2 DM patients

PICO Search terms (Key words or MeSH Terms)

P = Population 1. Type 2 DM

2. DM

3. DM type 2

4. Type2 DM patients

5. Diabetes Mellitus

6. Diabetes

7. Diabetic

8. Noninsulin Dependent

I = Intervention 1. Exercise

2. Physical exercise

3. Aerobic exercise

4. Exercise induced

Version 1/2014


PICO Search terms (Key words or MeSH Terms)

5. Exercise movement

6. Physical activity

C = Comparator 1. Non-exercise

O = Outcome 1. Clinical effectiveness

2. HbA1C*

*การเพิม่คําสําคัญที่ใช โดยนําคําสําคัญมาจาก outcome ที่สนใจนอกเหนอืจากชื่อเรือ่ง เชน HbA1C

1.2 ตรวจสอบความถูกตองและครบถวนของคําสําคัญที่ไดจากขอ 1.1 โดยสงใหผูเชี่ยวชาญ

เฉพาะทางดานนั้นๆ ตรวจสอบความครบถวน (กรณีที่ตองการทําการศึกษาทบทวนอยาง

เปนระบบ)

1.3 คนหาคําสําคัญเพิ่มเติมที่เปน MeSH term (Medical Subject Headings) โดย MeSH

term เปนการจัดฐานขอมูลตามลักษณะของบทความวา มีความเกี่ยวของกับดานใด

กําหนดเปนคําเฉพาะหรือศัพทมาตรฐานที่จัดเปนกลุมๆไว ซึ่งจัดทําโดยผูเชี่ยวชาญ

(Indexer) เปนผูเลือกคํามาตรฐานใหแตละบทความ อาจมีหลาย MeSH term แลวแต

ความเกี่ยวของของบทความนั้นๆ

การใช MeSH term ชวยในการสืบคนทําใหไดบทความที่ตรงกับเรื่องที่ตองการ

มากขึ้น ซึ่ง MeSH term สามารถหาไดจาก PubMed โดยมีขั้นตอนการคนหา ดังนี้

1.3.1 เลือกคําวา MeSH จากเมนูดานซาย ดังรปู

Version 1/2014


1.3.2 เลื่อนแถบลงมาดานลาง จะพบ Search details อยูทางดานขวา ใน

ชอง Search details จะแสดงผลของการสืบคน MeSH term และ

สามารถคลิ๊ก >> See more เพื่อดูรายละเอียดของ query ในระบบ

PubMed ที่สรางขึ้นใชในการสืบคน และนําคําที่เปน MeSH term มา

ใชเปนคําสําคัญสําหรับการสืบคนตอไป

1.3.3 คลิ๊กที ่Diabetes Mellitus จะนําไปสูหนาตางที่มหีัวขอยอย

(Subheadings) ที่เปนคําศัพททีเ่กี่ยวของ เมือ่เลื่อนแถบลงมาดานลาง

จะปรากฏ MeSH tree แสดงคําศัพททีเ่กี่ยวของกัน แตกแขนงออกมา

เปน subset

Version 1/2014


2. เทคนิคการสืบคนขอมูล

กระจายคําสําคัญการสืบคนของหัวขอเรื่องออกเปนกลุมคํา เพื่อชวยใหเห็นภาพในการสืบคนมากข้ึน (PICO)

ใช Double quote (“”) สําหรับบังคับลําดับคําใหเปนอยางที่ระบุ เชน “cervical cancer”

ใช Truncation เปนเครื่องหมายแทนตัวอักษร เครื่องหมาย ( * ) จะแทนอักษรหรือชองวางที่อยูตั้งแตเครื่องหมาย ( * ) เปนตนไป เชน thera* จะไดคําที่ขึ้นตนดวย thera ไมวาจะเปน therapeutic หรือ therapy หรืออื่นๆ ที่เราอาจคิดไมถึงแตข้ึนตนดวย thera

ใชศัพทที่มีความหมายคลายๆกันเปน keyword ชวยในการสืบคน เชน screening กับ early detection, colorectal กับ bowel, cancer กับ neoplasm เปนตน

เพื่อใหไดผลลัพธที่มีจํานวนนอยลง ดวยการจํากัดการคนหาใหแคบลง (narrow search) โดยอาจจะใสสถานที่หรือจํากัดสถานที่ เชน avian flu in Thailand

เพื่อใหไดผลลัพธที่ครอบคลุมมากขึ้น ดวยการใชคําคนหาที่กวางขึ้น (broaden search) เชน การใชคําวา bird flu กับ avian flu

ใชคําที่เขียนไมเหมือนกัน แตมีความหมายเดียวกัน (Synonyms) เชน AIDS และ HIV การใชคําสําคัญที่มากกวา 1 คําขึ้นไป สามารถใชในการสืบคนไดสองแบบ เชน

cervical cancer หรือ cervicalcancer การเพิ่มคําสําคัญจากบทความที่มีเนื้อหาตรงกับที่ตองการหรือจากเอกสารอางอิงใน

บทความนั้นๆ โดยอาจจะพบคําสําคัญที่ไมไดนึกถึงเพื่อนําไปเพิ่มเติมในการสืบคนอีกครั้ง

3. การจํากัดการสืบคนใหไดในสิ่งที่ตองการ

3.1 การใช Syntax เปนการใสตัวแปรหรอืคําเฉพาะ เพือ่จาํกัดการสบืคนใหตรงกบัความ

ตองการ เชน การใส [MeSH], [ti][ab] ทายคํา

Version 1/2014


• Diabetes Mellitus [MeSH] • Diabetes Mellitus, Type 1 [MeSH] • Diabetes Mellitus, Type 2 [MeSH] • Diabetes [ti][ab] • DM [ti][ab] • NIDDM [ti][ab] • IDDM [ti][ab] • non insulin dependent diabetes mellitus [ti][ab] • non-insulin dependent diabetes mellitus [ti][ab] • noninsulin dependent diabetes mellitus [ti][ab] • insulin dependent diabetes mellitus [ti][ab] • glucose intolerance [ti][ab] • hyperglycemia [ti][ab]

3.2 การใช Filter เพื่อจํากัดการสืบคนใหแคบลง เชน Filters: English เพื่อใหไดผลลัพธการ

สืบคนเปนภาษาอังกฤษทั้งหมด

3.3 การใช Boolean operatorsเปนการใชคําสั่งเชื่อม (operator) เชน AND, OR, NOT

เพื่อใหไดผลลัพธของการสืบคนแตละแบบที่ตรงความตองการมากขึ้น

Boolean operators เปนเทคนิคการสืบคนขั้นสูง (Advanced Search) ใชสําหรับการสืบคนที่มีคําสําคัญมากกวาหนึ่งชุด หรือมีความตองการในการคนคํามากกวา 1 เงื่อนไข

AND ใชเชื่อมระหวางคําคนเพื่อใหไดเรื่องที่แคบลงและตรงกับเรื่องที่ตองการมากขึ้น

OR ใชเช่ือมคําคนที่มีความหมายใกลเคียงกัน จะทําใหไดผลลัพธของการสืบคนมีจํานวนมากข้ึน

NOT ใชนําหนาคําคนที่ไมตองการ เปนการคนหาเรื่องหนึ่งที่ไมมีอีกเรื่องหนึ่งเขามาเกี่ยวของ

4. ขั้นตอนการสืบคนขอมูล

เปนขั้นตอนการสืบคนขอมูลจาก PubMed ดําเนินการดังนี้

4.1 สืบคนคําสําคัญทีละกลุมตาม PICO จนครบในแตละกลุม จากนั้นคลิ๊ก Advanced ที่อยู

ใตชอง Search

Version 1/2014


4.2 คลิ๊ก Add เพื่อเลือกคําสืบคนใหอยูใน Builder ที่เปนตวัสรางการสืบคน

4.3 เลือกใชคําสั่งเชื่อม (Boolean operator) “OR” สําหรับคําสบืคนในกลุมเดียวกัน

1

2

Version 1/2014


หลงัจากใชคําสัง่เชื่อมแลว จะไดจํานวนผลลพัธของการรวมคําสืบคน

4.4 เลือกคําสําคญัการสืบคนในกลุมอื่นๆ ตอไป ไดแก กลุม I, C, O โดยเลือกใชคําสั่งเชื่อม

“OR” เชนเดิม

4.5 นําผลลัพธของการสบืคนของแตละกลุม มาสบืคนตอโดยใชคําสั่งเชื่อม “AND”

1

2

Version 1/2014


4.6 ใช Filter เพื่อจํากัดการสบืคนใหแคบลง เชน “Filters: Randomized Controlled

Trial” เปนการจํากัดรปูแบบการวจิัย หรือ Filters: English เปนการจํากัดภาษา

นอกเหนอืจากการพมิพ filters ในชอง search สามารถคลิก๊ filters ไดที่เมนูดานซายมือดงัรปู

Version 1/2014


สรุปประเด็นสําคัญในการสืบคนขอมูล 1. การสบืคนตองมีการวางแผนอยางดี เปนระบบ เพื่อปองกันอคติ (Bias)

2. การสบืคนตองมีความหลากหลาย เชน หลากหลายแหลงฐานขอมูล หรือทําซ้ํามากกวา 1 ครั้ง

3. อาจตองมีการปรกึษาผูเชี่ยวชาญดานเนื้อหาสาระของเรื่องนัน้ๆ เพื่อให Keyword ที่ครอบคลมุ

มากขึ้น

4. ตองมีการบันทกึ วิธีการจัดการกับขอมูลที่ไดมาอยางเปนระบบในทุกขั้นตอน เพื่อใหสามารถ

ตรวจสอบยอนกลบัได

ทั้งนี้การสืบคนขอมูลตองการทั้งความรู ทักษะ และการทดลองในการสืบคนซ้ําแลวซ้ําอีก อาจ

ตองการผูเชี่ยวชาญดานการสืบคนขอมูลชวยออกแบบ แกไข เพิ่มเติมคําสําคัญ วิธีการ และอภิปรายผล

การสืบคนรวมกัน เพื่อใหไดผลลัพธการสืบคนขอมูลที่ตรงตามความตองการมากที่สุด

การสบืคนขอมลูที่กลาวมาทั้งหมด เปนการสบืคนขอมูลวิชาการโดยทั่วไปที่นกัวิชาการสามารถ

ดําเนินการได หากตองการการสืบคนเพื่อใชในการทบทวนอยางเปนระบบ (systematic reviews)

สามารถดําเนินการตามแผนภูมิที่ 2

เอกสารอางอิง 1. สมเกียรติ โพธิสัตย, รัตนา พันธพานิช, โยธี ทองเปนใหญ. คูมือการทบทวนอยางเปนระบบ

(Systematic Reviews). พิมพครัง้ทีส่าม. กรงุเทพมหานคร : โรงพิมพโหลทองมาสเตอรพริ้นท; 2547.


แผนภูมิท่ี 1 วีดําเนินการสบืคนขอมูลใน PubMed

เปดหนาเวบไซตของ PubMed (www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed)

กระจายคําสืบคนตาม PICO

เปลี่ยนเมนเูปน MeSH

เลือกคําคน >> คลิ๊ก Search เพื่อหาขอมลูในฐานขอมลู

คลิ๊ก Add เพื่อเลือกคําสืบคนในอยูใน

เปลี่ยนเมนเูปน PubMed

คลิ๊กเลือกคําคนที่ตองการใน MeSH term, MeSH tree

สืบคนขอมลูแตละคําของแตละกลุมตาม PICO >> คลิ๊ก Advanced

อาจจะใช Truncation = * , Quote = “….” , Field tags = [ ] ชวยในการสืบคน

เลือกใช boolean operators (AND, OR, NOT)

นําคําจาก MeSH term และ MeSH

Tree มาใชสืบคนเพิม่เติม

Add filter เพื่อใหไดขอมูลที่ตรงวัตถุประสงค

สรุปผลจํานวนเอกสารรายงาน ที่ไดจากการสืบคน


แผนภูมิท่ี 2 การสืบคนขอมลูอยางเปนระบบในกรณีที่ตองการศึกษาแบบทบทวนอยางเปนระบบ

(Systematic reviews)

ถามี

keywords keywords keywords keywords

ชื่อเรื่องท่ีจะสืบคนขอมูล

แบงกลุมคําสําคัญ

Population

Intervention

จัดทํา search strategy

Outcomes

สงใหผูเชี่ยวชาญตรวจสอบ

ดําเนินการสืบคนตามกลยุทธ

Study design

Limitation - species - publication dates - language

Add filter

Comparator

.

สถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยีทางการแพทย์ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข

ถ.ติวานนท์ อ.เมือง จ.นนทบุรี ๑๑๐๐๐ โทร ๐๒ ๕๙๐ ๖๓๙๕ โทรสาร ๐๒ ๙๖๕ ๙๘๔๔

www.dms.moph.go.th/imrta

Searching) - Ministry of Public HealthVersion 1/2014 ค ม อการส บค นข อม...

Documents

Transcript of Searching) - Ministry of Public HealthVersion 1/2014 ค ม อการส บค นข อม...