science teacher

18
ส่วนประกอบของพืช โดย นางปราณี จงอนุรักษ์ วิทยาลัยนาฏศิลปจันทบุรี สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ กระทรวงวัฒนธรรม

description

abcdefghijklmnopqrstuvwxyz

Transcript of science teacher

Page 1: science teacher

สวนประกอบของพช

โดย

นางปราณ จงอนรกษ

วทยาลยนาฏศลปจนทบร สถาบนบณฑตพฒนศลป กระทรวงวฒนธรรม

Page 2: science teacher

ค าน า ใบความรประกอบการเรยนการสอนเรอง สวนประกอบของพช เลมน ไดเรยบเรยงขนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 วชาวทยาศาสตร ระดบชนมธยมศกษา ปท 1 สถาบนบณฑตพฒนศลป กระทรวงวฒนธรรม ผจดท าหวงเปนอยางยงวาใบความรเลมนคงท าคณประโยชนตอเยาวชนของชาตบาง ไมมากกนอย ปราณ จงอนรกษ ผจดท า

Page 3: science teacher

สารบญ หนา 1

Page 4: science teacher

1

สวนประกอบของพช พชประกอบดวยอวยวะทส าคญตอการด ารงชวต ไดแก ราก ล าตน ใบ ดอก ผล และเมลด ซงอวยวะแตละสวนของพชนนมหนาทและสวนประกอบแตกตางกน แตท างานเกยวของและสมพนธกนหากขาดอวยวะสวนใดสวนหนงไป อาจท าใหพชนนผดปกตหรอตายได และยงมปจจยบางประการทจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพช

รปแสดงสวนประกอบตางๆ ของพช ราก ราก คอ อวยวะทเปนสวนประกอบของพชทไมมคลอโรฟลล ไมมขอ ปลอง ตาและใบ รากเจรญเตบโตตามแรงดงดดของโลกลงสดน มขนาดและความยาวแตกตางกน รากของพชมหลายชนด ไดแก 1. รากแกว เปนรากทงอกออกมาจากเมลด โคนของรากแกวจะมขนาดใหญแลวคอยๆ เรยวไปจนถงปลายราก 2. รากแขนง เปนรากทแตกออกมาจากรากแกว จะเจรญเตบโตขนานไปกบพนดน และสามารถแตกแขนงไปไดเรอยๆ 3. รากฝอย เปนรากทมลกษณะและขนาดโตสม าเสมอกน จะงอกออกมาเปนกระจก 4. รากขนออนหรอขนราก เปนขนเสนเลกๆ จ านวนมากมายทอยรอบๆ ปลายราก ท าหนาทดดน าและแรธาต รากของพชสามารถจ าแนกได 2 ระบบ ไดแก ระบบรากแกวและระบบรากฝอย มรายละเอยดดงน 1. ระบบรากแกว หมายถง ระบบรากทมรากแกวเปนรากหลกเจรญเตบโตไดเรว ขนาด

Page 5: science teacher

2

ใหญและยาวกวารากอนๆ และมรากแขนงแตกออกมาจากรากแกว ทปลายรากแขนงจะมรากขนออนงอกออกมา เชน รากผกบง รากมะมวง เปนตน

รปแสดงระบบรากแกว 2. ระบบรากฝอย หมายถง ระบบรากทมรากฝอยเปนจ านวนมาก ไมมรากใดเปนรากหลก มลกษณะเปนเสนเลกๆ แผกระจายออกไปโดยรอบๆ โคนตน ทปลายรากฝอยจะมรากขนออนงอกออกมา เชน รากขาวโพด รากหญา รากมะพราว เปนตน

รปแสดงระบบรากฝอย หนาทของราก มดงน 1. ยดล าตนใหตดกบพนดน 2. ดดน าและธาตอาหารทละลายน าจากดน แลวล าเลยงขนไปยงสวนตางๆ ของพช โดยผานทางล าตนหรอกง นอกจากนรากพชอกหลายชนดยงท าหนาทพเศษตางๆ อก เชน 1. รากสะสมอาหาร เปนรากทท าหนาทเปนแหลงเกบสะสมอาหารไวส าหรบล าตน เชน รากมนแกว รากแครอท รากมนส าปะหลง และรากหวผกกาด เปนตน

รปแสดงพชทมรากสะสมอาหาร

Page 6: science teacher

3

2. รากค าจน เปนรากทชวยค ายนและพยงล าตนไว เชน รากโกงกาง รากขาวโพด เปนตน

รปแสดงรากค าจนของโกงกาง 3. รากยดเกาะ เปนรากส าหรบยดเกาะล าตนหรอกงไมอน เชน รากพลดาง รากฟโล เดนดรอน เปนตน

รปแสดงรากยดเกาะของพลดาง 4. รากสงเคราะหแสง พชบางชนดมสเขยวตรงปลายของรากไวส าหรบสรางอาหาร โดยวธการสงเคราะหดวยแสง เชน รากกลวยไม รากไทร เปนตน รปแสดงรากสงเคราะหแสงของไทร

Page 7: science teacher

4

5. รากหายใจ เปนรากทมลกษณะแหลมๆ โผลขนมาเหนอดนและน า ชวยในการดดอากาศ เชน รากแสม รากล าพ เปนตน รปแสดงรากหายใจของแสม ล าตน ล าตน คอ อวยวะของพชทโดยทวไปเจรญอยเหนอพนดนตอจากราก มขนาด รปราง และลกษณะแตกตางกนไป ล าตนมทงล าตนอยเหนอดน เชน มะละกอ มะมวง มะนาว ชมพ เปนตน และล าตนอยใตดน เชน ขง ขา ขมน กลวย หญาแพรก พทธรกษา เปนตน

ล าตนใตดน ล าตนเหนอดน ล าตนประกอบดวยสวนส าคญ 3 สวน ไดแก ขอ ปลอง และตา ดงน 1) ขอ เปนสวนของล าตนบรเวณทมกง ใบหรอตางอกออกมา ล าตนบางชนดอาจมดอกงอกออกมาแทนกง หรอมหนามงอกออกมาแทนกงหรอใบ 2) ปลอง เปนสวนของล าตนทอยระหวางขอแตละขอ 3) ตา เปนสวนประกอบทส าคญของล าตน ท าใหเกดกง ใบและดอก ตามรปรางโคงนน หรอรปกรวย ประกอบดวยตายอดและตาขาง

Page 8: science teacher

5

รปแสดงสวนประกอบของล าตน หนาทของล าตน มดงน 1. เปนแกนชวยพยงอวยวะตางๆ ไดแก กง ใบ ดอก ผล และเมลด ชวยใหใบกางออก รบแสงแดดเพอประโยชนในการสรางอาหาร โดยวธการสงเคราะหดวยแสง 2. เปนทางล าเลยงน าและแรธาตทรากดดขนมาสงตอไปยงใบและสวนตางๆ ของพช 3. เปนทางล าเลยงอาหารทใบสรางขน สงผานล าตนไปยงรากและสวนอนๆ นอกจากนล าตนของพชอกหลายชนดยงท าหนาทพเศษตางๆ อก เชน 1. ล าตนสะสมอาหาร เปนล าตนทท าหนาทเปนแหลงเกบสะสมอาหาร จะมล าตนอยใตดน เชน ขง ขา ขมน เผอก มนฝรง เปนตน

รปแสดงล าตนสะสมอาหารของขงและขา

Page 9: science teacher

6

2. ล าตนสงเคราะหแสง พชบางชนดมล าตนเปนสเขยวไวส าหรบสรางอาหาร โดยวธการสงเคราะหดวยแสง เชน กระบองเพชร พญาไรใบ ผกบง เปนตน

รปแสดงล าตนสงเคราะหแสดงของกระบองเพชร 3. ล าตนขยายพนธ เชน โหระพา พลดาง โกสน คณนายตนสาย ลลาวด เปนตน รปแสดงล าตนขยายพนธของลลาวด

Page 10: science teacher

7

4. ล าตนเปลยนไปเปนมอพน เพอชวยพยงค าจนล าตน เชน บวบ ต าลง น าเตา เปนตน รปแสดงล าตนบวบทเปลยนไปเปนมอพน ใบ ใบ คอ อวยวะของพชทเจรญออกมาจากขอของล าตนและกง ใบสวนใหญจะมสารสเขยวเรยกวา คลอโรฟลล ใบมรปรางและขนาดแตกตางกนไปตามชนดของพช ใบประกอบดวย กานใบ แผนใบ เสนกลาง และเสนใบ

รปแสดงลกษณะของใบแบบตางๆ

Page 11: science teacher

8

นอกจากนใบของพชยงมลกษณะอนๆ ทแตกตางกนอก ไดแก 1. ขอบใบ พชบางชนดมขอบใบเรยบ บางชนดมขอบใยหยก 2. ผวใบ พชบางชนดมผวใบเรยบเปนมน บางชนดมผวใบดานหรอขรขระ 3. สของใบ พชสวนใหญจะมใบสเขยว แตบางชนดมใบสอน เชน แดง สม เหลอง ขาวเปนตน 4. เสนใบ เสนใบของพชมการเรยงตวใน 2 ลกษณะ ไดแก 1) เรยงตวแบบรางแห เชน ใบมะมวง ต าลง อญชน ชมพ เปนตน 2) เรยงตวแบบขนาน เชน ใบกลวย หญา ออย มะพราว ขาว เปนตน ชนดของใบ มดงน 1. ใบเดยว คอ ใบทมแผนใบเพยงแผนเดยวตดอยบนกานใบทแตกออกจากกงหรอล าตน เชน ใบมะมวง ชมพ กลวย ขาว ฟกทอง ใบเดยวบางชนดอาจมขอบใบเวาหยกลกเขาไปมากจนดคลายใบประกอบ เชน ใบมะละกอ สาเก มนส าปะหลง เปนตน

รปแสดงลกษณะใบเดยวของตนสาเก 2. ใบประกอบ คอ ใบทมแผนใบแยกเปนใบยอยๆ หลายใบ ใบประกอบยงจ าแนกยอย ไดดงน 1) ใบประกอบแบบฝามอ เปนใบประกอบทมใบยอยแตละใบแยกออกจากจดเดยวกนทสวนของโคนกานใบ พชบางชนดอาจมใบยอยสองใบ เชน มะขามเทศ หรอสามใบ เชน ยางพารา ถวเหลอง ถวฝกยาว บางชนดอาจมสใบ เชน ผกแวน หรอมากกวาสใบ เชน ใบนน หนวดปลาหมก ใบยอยดงกลาวอาจมกานใบหรอไมมกได

Page 12: science teacher

9

รปแสดงใบประกอบแบบฝามอของตนมะขามเทศ

2) ใบประกอบแบบขนนก เปนใบประกอบทใบยอยแตละใบแยกออกจากกานสองขางของแกนกลางคลายขนนก ปลายสดของใบประกอบอาจมใบยอยใบเดยว เชน ใบกหลาบ หรออาจมใบยอยสองใบ เชน ใบมะขาม

รปแสดงใบประกอบแบบขนนกของกหลาบ หนาทของใบ มดงน 1. สรางอาหาร ใบของพชจะดกแกสคารบอนไดออกไซดเพอน าไปสรางอาหาร เรยกกระบวนการสรางอาหารของพชวา การสงเคราะหดวยแสง 2. คายน า พชคายน าทางปากใบ 3. หายใจ ใบของพชจะดดแกสออกซเจนและคายแกสคารบอนไดออกไซด

Page 13: science teacher

10

นอกจากนใบยงอาจเปลยนแปลงไปเพอท าหนาทพเศษอนๆ เชน 1. สะสมอาหาร เชน ใบวานหางจระเข กลบของกระเทยม และหวหอม เปนตน 2. ขยายพนธ เชน ใบคว าตายหงายเปน ใบเศรษฐพนลาน เปนตน

รปแสดงใบคว าตายหงายเปนสวนทใชขยายพนธ 3. ยดและพยงล าตนใหไตข นทสงได เชน ใบต าลง ใบมะระ และถวลนเตา เปนตน 4. ลอแมลง เชน ใบดอกของหนาวว ใบดอกของเฟองฟา เปนตน 5. ดกและจบแมลง ท าหนาทจบแมลงเปนอาหาร เชน ใบหมอขาวหมอแกงลง ใบกาบหอยแครง เปนตน

รปแสดงหมอขาวหมอแกงลงส าหรบดกและจบแมลง 6. ลดการคายน าของใบ เชน ใบกระบองเพชรจะเปลยนเปนหนามแหลม เปนตน

Page 14: science teacher

11

ดอก ดอก คอ อวยวะสบพนธของพช ท าหนาทสบพนธแบบอาศยเพศ ทเกดมาจากตาชนดตาดอกทอยตรงบรเวณปลายยอด ปลายกง บรเวณล าตนตามแตชนดของพช ดอกประกอบดวยสวนตางๆ ดงน

รปแสดงสวนประกอบของดอกไม ดอกประกอบดวยสวนตางๆ 4 สวน แตละสวนจะเรยงเปนชนเปนวงตามล าดบจากนอกสดเขาสดานใน คอ กลบเลยง กลบดอก เกสรเพศผ และเกสรเพศเมย ดงน 1. กลบเล ยง เปนสวนของดอกทอยชนนอกสดเรยงกนเปนวง เรยกวา วงกลบเลยง สวนมากมสเขยว เจรญเปลยนแปลงมาจากใบ ท าหนาทปองกนอนตรายตางๆ จากสงแวดลอม แมลงและศตรอนๆ ทจะมาท าอนตรายในขณะทดอกยงตมอย นอกจากนยงชวยในการสงเคราะหดวยแสง จ านวนกลบเลยงในดอกแตละชนดอาจไมเทากน ดอกบางชนดกลบเลยงจะตดกนหมดตงแตโคนกลบจนเกอบถงปลายกลบ มลกษณะคลายถวยหรอหลอด เชน กลบเลยงของดอกชบา แตง บานบร แค บางชนดมกลบเลยงแยกกนเปนกลบๆ เชน กลบเลยงของดอกบวสาย พทธรกษา กลบเลยงของพชบางชนดอาจมสอนนอกจากสเขยว ท าหนาทชวยชอแมลงในการผสมเกสรเชนเดยวกบกลบดอก 2. กลบดอก เปนสวนของดอกทอยถดจากกลบเลยงเขามาขางใน มสสนตางๆ สวยงาม เชน สแดง เหลอง ชมพ ขาว มกมขนาดใหญกวากลบเลยง บางชนดมกลนหอม บางชนดตรงโคนกลบดอกจะมตอมน าหวานเพอชวยลอแมลงมาชวยผสมเกสร 3. เกสรเพศผ เปนสวนของดอกทอยถดจากกลบดอกเขามาขางใน ประกอบดวยกานชอบเรณ อบเรณ ซงภายในบรรจละอองเรณมลกษณะเปนผงสเหลอง อบเรณท าหนาทสรางละอองเรณ ภายในละอองเรณมเซลลสบพนธเพศผ

Page 15: science teacher

12

4. เกสรเพศเมย เปนสวนของดอกทอยชนในสด ประกอบดวยยอดเกสรเพศเมย กานยอดเกสรเพศเมย รงไข ออวล และเซลลไข ชนดของดอก มดงน ดอกของพชโดยทวไปมสวนประกอบทส าคญครบ 4 สวน คอ กลบเลยง กลบดอก เกสรเพศผ และเกสรเพศเมย แตดอกของพชบางชนดมสวนประกอบไมครบ 4 สวน จงจ าแนกดอกเปน 2 ประเภท โดยพจารณาจากสวนประกอบเปนเกณฑ ไดแก 1. ดอกสมบรณ คอ ดอกทมสวนประกอบครบ 4 สวน ไดแก กลบเลยง กลบดอก เกสรเพศผ และเกสรเพศเมย เชน ดอกชบา ดอกกหลาบ ดอกอญชน เปนตน

รปแสดงลกษณะดอกสมบรณของดอกชบา 2. ดอกไมสมบรณ คอ ดอกทมสวนประกอบไมครบ 4 สวน เชน ดอกหนาวว ดอกต าลง ดอกฟกทอง ดอกมะละกอ เปนตน

รปแสดงลกษณะดอกไมสมบรณของดอกฟกทอง ถาพจารณาเกสรของดอกทท าหนาทสบพนธเปนเกณฑ จะจ าแนกดอกเปน 2 ประเภท ไดแก 1. ดอกสมบรณเพศ คอ ดอกทมเกสรเพศผและเกสรเพศเมยอยในดอกเดยวกน เชน

Page 16: science teacher

13

ดอกชบา ดอกมะมวง ดอกตอยตง ดอกอญชญ ดอกมะเขอ เปนตน 2. ดอกไมสมบรณเพศ คอ ดอกทมเกสรเพศผหรอเกสรเพศเมยอยภายในดอกเพยงเพศเดยว ดอกทมเกสรเพศผอยางเดยว เรยกวา ดอกเพศผ และดอกทมเกสรเพศเมยอยางเดยว เรยกวา ดอกเพศเมย เชน ดอกฟกทอง ดอกบวบ ดอกต าลง ดอกมะละกอ เปนตน แตถาพจารณาจ านวนดอกทเกดจากหนงกานดอกเปนเกณฑ จะจ าแนกดอกออกเปน 2 ประเภท ไดแก 1. ดอกเดยว คอ ดอกทเกดขนบนกานดอก เปนดอกเดยวโดดๆ เชน ดอกจ าป ดอกชบา เปนตน 2. ดอกชอ คอ ดอกทเกดเปนกลมบนกานดอก ประกอบดวยดอกยอยหลายดอก แตละดอกยอยมกานดอกยอยอยบนกานดอก เชน ดอกหางนกยง ดอกกลวยไม ดอกทานตะวน ดอกกระถนณรงค เปนตน หนาทของดอก มดงน 1. ชวยลอแมลงใหมาผสมเกสร 2. ท าหนาทผสมพนธ

Page 17: science teacher

อางอง

Page 18: science teacher

ผจดท า/ผเรยบเรยง