44 45

Rreizen

ALS GOD IN SCHOTLAND

gIdsDe ranD

van SchotlanD

De Muur van hadrianus werd door de romeinen gebouwd om de Schotten buiten te houden, ruim twee millennia later wilde

Groot-Brittannië niets liever dan het omgekeerde. Wij maakten een wandeling dwars door engeland langs de overblijfselen van deze

240 kilometer lange Muur, aan de vooravond van het Schotse referendum.

TeksT en foTo’s Marleen DanIëlS

schoTland

46

Dag 1: in omgekeerde richtingZodra we Newcastle binnenrijden, zijn Hadrianus en zijn Muur alom-tegenwoordig. Hadrianus was de Romeinse keizer die zijn troepen in 122 V.C. de opdracht gaf om de ver-dedigingsmuur te bouwen, om de noordgrens van het Romeinse Rijk te beschermen. Langs de Hadrian Road ligt het Hadrian Lodge Hotel, waar onze eerste dagtocht van 24 km begint. De wandelroute, Hadrian’s Wall Path, begint officieel in Wallsend aan het antieke Romeinse fort Segedunum, onze eerste stop na een korte wandeling vanuit het hotel. Segedunum blijkt een goede intro-ductie voor wat ons op onze lange tocht van zes dagen te wachten staat. Vanuit de uitkijktoren van het museum bekijken we de opgegraven contouren van het oude fort, aan de overkant van de drukke baan staat nog een stuk originele muur tussen de woonhuizen. Wallsend (letterlijk ‘het einde van de muur’) ligt op anderhalf uur (7 km) wandelen van Newcastle, door dicht-bevolkt woongebied en uitgestor-ven scheepswerven, langs de rivier Tyne. Newcastle lijkt met haar zeven bruggen een nieuwe stad. Toen we de Muur voor het eerst bewandelden in 1998 was het er grauw en grijs, nu zijn er luxueuze appartementen, jachthaventjes, promenades en ter-rassen langs de rivier. We nemen een koffie aan een mobiele bar en ploffen neer op een van de vele zitbanken. De man van de koffiebar vraagt of we aan het begin of einde van onze tocht zijn. Veel wandelaars doen de tocht immers van west naar oost, met de wind in de rug en Newcastle als eind-bestemming.We wandelen verder langs de Tyne en de industriegebieden, langs de Dunston staithes, een 500 meter lange stelling in de rivier die in de

industriële gloriedagen de steenkool naar de boten vervoerde. Een stuk industrieel erfgoed van de stad, die hard getroffen werd door de sluiting van de steenkoolmijnen door de toen-malige premier Margaret Thatcher. In Scotswood, een gehucht van Newcastle, lopen we twee vrijwil-ligers van de National Trail tegen het lijf. Met prikkers pikken ze het afval op. Samen met 78 andere helpers houden het 240 km lange wandelpad proper. Aan het Boothuis en de oude tolweg zijn we aan de officiële grens van Newcastle. Vanaf nu wandelen we door het prachtige Engelse platteland.

Dag 2 : 125 meter muur Jackie van onze bed and breakfast Heddon Lodge vindt het maar niks dat de Schotten hun onafhankelijk-heid van Engeland willen. Ze heeft een tweede bed and breakfast in Schotland, net over de ‘grens’.Heddon-on-the-Wall ligt op een heu-vel met zicht op de Tyne-vallei, wat we gisteren niet geweldig vonden toen we aan het eind van de dag met ver-moeide ledematen die ‘berg’ op moes-ten.On-the-Wall refereert naar het 125 meter lange stuk originele Muur aan de grens van het dorp, het eerste seri-euze stuk monument op onze wandel-tocht. Amerikaanse, Australische en Nieuw-Zeelandse toeristen staan er ’s ochtends vroeg al de muur te vertrap-pelen. Ze worden er met busladin-gen gedropt om hét stukje Romeinse antiquiteit te bezoeken tijdens hun drie weken lange toer langs de Britse Eilanden. Ons pad loopt vandaag langs de drukke B3618, de oude militaire baan aangelegd door Generaal Wade in de 18de eeuw, pal op de Romeinse Muur. We wandelen door de Romeinse loop-grachten en vallums, verhoogde wal-len van aarde en turf. Een uurtje later

bereiken we een heuvelachtig veld, de plek waar het Romeinse Vindobala, nu Rudchester Fort, in stilte wacht om opgegraven te worden. Het fort werd in de 18de eeuw volledig berooft en gestript door boeren en de bouwers van de militaire weg.Tweeënhalf uur verderop liggen de Robin Hood Inn, Vallum Farm en David Kennedy’s Restaurant vlak bij elkaar. We zijn halfweg en uitgeput en grij-pen de kans om iets te eten, in de ver-ste verte is geen winkel te bespeuren. De wandeling is goed aangegeven (met een eikel) en makkelijk te vol-gen, door velden met en zonder scha-pen, en rond 19 uur strompelen we eindelijk het dorpje Wall binnen. We overnachten er in The Hadrian, een 18de-eeuwse herberg met toepasse-lijke naam. Ze serveren er goed bier en goed eten.

Dag 3 : de romeinse penis De derde dag begint met regen. Vanuit Wall stappen we richting Choller ford en passeren we de Brunton Turret, een van de best bewaarde uitkijktorens aan de Muur. Oorspronkelijk stonden hier 116 uitkijktorens verspreid over de hele lengte van de Muur, die elk tien solda-ten konden huisvesten.In Chollerford liggen de fundamenten van de tweede Romeinse brug over de Tyne – de eerste lag in Newcastle. Een voetpad loopt van de huidige brug naar de waterkant, waar onderaan de fundering duidelijk een uit steen gebeitelde penis te zien is, het meest frappante symbool van voorspoed langs de volledige Romeinse Muur. Aan de andere oever ligt Chesters Fort, het meest luxueuze fort aan de Muur van Hadrianus. Het is prach-tig gelegen, in de bocht van de rivier en wordt omringd door oude bomen. In de hoogdagen huisvestte Chesters »

47

gIdsDe ranD van SchotlanD

48

500 cavaleriesoldaten. Hier begint onze wandeling van 21 kilometer, de mooiste en meest vermoeiende van de Hadrian’s Wall Path.We zijn nu in Northumberland, met zijn glooiende pieken en prachtige zichten. Het is gestopt met regenen en af en toe komt de zon erdoor. Groepjes wandelaars passeren ons in de andere richting, sommigen tot over hun tan-den gepakt, anderen met slechts een wandelkaart en een flesje water. Wij dragen alleen onze fototassen en wat water, want onze bagage wordt elke dag opgepikt en gedropt in de hotels of herbergen. Een handig systeem dat in 1998 niet bestond. De Muur van Hadrianus slingert van Housesteads tot Steel Riggs, onaangetast door het barre landschap. Fort Housesteads, Vercovicium voor de Romeinen, is het meest indruk-wekkende en best bewaarde fort van de wandeltocht. Vanaf de Muur glooit het landschap naar beneden en heb je een prachtig zicht over opgegra-ven site van vijf hectare. Hier waren vooral Belgische soldaten gehuisvest uit het huidige Tongeren en Tongerlo.Van Housesteads gaat het nog een halfuurtje stevig op en neer, tot aan de parking van Steel Riggs, waar Val, de dame van Gibbs Hill Farm ons komt oppikken. De extra anderhalve mijl naar de boerderij had ik nooit gehaald.

Dag 4 : zuurstofbommetje We hebben ondertussen 75 km in de benen en zijn halfweg. ‘s Avonds zijn we uitgeput en doet alles onder de knieën pijn, ‘s morgens zijn we er na een lange nacht en een goed Engels ontbijt zijn weer helemaal klaar voor. We worden gedropt op de par-king van Steel Riggs en we hebben mazzel met het weer, geen regen en 20 °C, perfect wandelweer voor de late zomer.

Hadrian’s Wall Path heeft vandaag het hoogste punt van de wande-ling in petto, een f linke klim langs een mooi stuk muur. Green Slack is 345 meter hoog en we hebben de wind tegen. Een opsteker is dat de lucht op Winshields Crags de puur-ste en zuiverste is van het hele Britse Eiland. Een zuurstof bommetje, voor we aan de lange afdaling begin-nen en het barre en onbewoonde Northumberland achter ons laten om het groene, vriendelijk glooiende Cumbria binnen te wandelen. We wandelen door sappig groene velden met schapen en koeien, langs Great Chesters Fort of Aesica waar-van slechts een altaar en een paar bui-tenmuren te zien zijn. Dalmatiërs en Hamii’s van Syria verdedigden hier de muur en het Romeinse Rijk. Rond de middag dalen we van Walltown Craggs langs Turret 44B (of de King Arthur-uitkijktoren) en Turret 45A vergezeld van een mooi stuk Romeinse muur af naar Walltown en het Romeinse Legermuseum met tea-rooms, voor een zeer welkom halfuur-tje rust en een kopje thee. Gilsland lig t op de grens met Northumberland en Cumbria. Hier ligt ook de waterkering, vanaf nu stromen de rivieren naar de Ierse Zee in plaats van de Noordzee. Het is één van die plekken waar veel wandelaars stoppen om er de nacht door te bren-gen. Wij moeten nog een paar uur-tjes wandelen en sukkelen wat later het gehucht Lanercost binnen, met zijn prachtige abdij. Het ligt een ver-vloekte drie kilometer ten zuiden van Muur van Hadrianus.

dag 5 : eerlijke doosjes Lanercost Bed and Breakfast is zowat het beste langs de route. Het sym-pathieke koppel, Bob en Christiana Lamb, hadden ooit een succesvol hotel aan Loch Ness in Schotland en

ze weten hoe hun gasten moeten ver-wennen. ‘s Avonds kookt de dame des huizes voor wandelaars of wielertoe-risten en zit iedereen aan een grote tafel straffe verhalen uit te wisselen. Voor we aan onze vijfde wandeldag beginnen, nemen we nog vlug een kijkje in de abdij die gebouwd werd met stenen van de Muur.De route vandaag is minder zwaar, afgezien van de ontelbare keren dat we over de houten trappen moeten klimmen, de opstapjes van het ene veld naar het andere. Rariteit van de dag zijn de honesty boxes, houten kistjes of frigoboxen met drankjes, koekjes, chips of snoepgoed waar-voor je het geld mag achterlaten in een potje. De kleine versnaperingen zijn welkom, want tijdens de wande-ling komen we geen winkels tegen. De tearooms en pubs zijn dicht of serve-ren alleen maaltijden in strikte tijds-schema’s.Onderweg kruisen we regelmatig een Nieuw-Zeelandse dame van middel-bare leeftijd die zowat heel Europa in haar eentje afwandelt. Op anderhalf uur van Carlisle stoppen we voor een biertje in The Stag Inn. De Nieuw-Zeelandse wil er iets eten, maar er zijn alleen mierzoete desserts te krijgen. Op het terrasje zit een ouder koppel uit Liverpool, hardcore wandelaars met praktisch elke Britse trail in de benen. Voor hen is de route langs de Muur een makkie.

Dag 6 : einde in zicht Carlisle omarmt zijn Romeinen en ik omarm Carlisle, zo blij ben ik als ik ‘s avonds halfdood het stadje bin-nen wandel. Dit was het hoofdkwar-tier van de Muur, 2.000 jaar geleden stonden hier twee belangrijke forten. Luguvalium was het grootste en nam de hele oppervlakte van het centrum van Carlisle in beslag. Vandaag is daar nog weinig van te zien. Carlisle

49

»

gIdsDe ranD van SchotlanD

’s Avonds doet Alles ondeR de knieën pijn, ’s moRgens zijn we eR nA een goed engels

ontbijt weeR helemAAl klAAR vooR

50

Castle werd deels gebouwd met ste-nen van de forten en het Tullie House Museum vertelt over de Romeinen en hun Muur. Het is een vriendelijk mooi stadje met prachtige huizen, veel groen, en Carlisle’s oudste Italiaanse restaurant met alweer een toepasse-lijke naam, Adriano. Het laatste loodje is 24 km lang. Geen makkie, hoewel de paden goed betreden en plat zijn. Zo plat zelfs dat we ons moeten bevragen over eb en vloed omdat we de laatste kilometers in overstromingsgebied van de Eden Rivier wandelen, die in Bowness (ons einddoel) uitmondt in de Ierse Zee. Het is een verademing om na zes dagen onafgebroken wandelen einde-lijk het eindpunt te naderen, en dan nog wel aan zee. Er zijn geen sporen meer van Romeinen of Romeinse muren tenzij de St Michael’s Church in Burg by Sands, die opgetrokken werd in stenen van de Muur. De Kings Arms in Bowness is het spi-

rituele, officiële einde van onze tocht en de enige plek in dit godvergeten gat waar je iets kunt eten. ‘s Avonds zit de pub vol met voldane wandelaars die allemaal hun einddoel bereikt heb-ben. Tussen de halve liters bier wor-den we een grote wandelfamilie. We zijn content, we hebben het gehaald – en het referendum kan ons op dit moment gestolen worden.

Dag 7: Vindolanda Vandaag vervangen we het wande-len door achtereenvolgens bus, trein en auto. De terugreis verloopt vlot en lijkt wel voor gestrande wandelaars gemaakt. Het is vooral vreemd als we vanuit de bus (Bowness-Carlisle) en vanuit de trein (Carlisle-Newcastle) wandelaars passeren op Hadrian’s Trail. Het gaat ook snel: zes dagen afzien rijden we in nog geen halve dag voorbij.Kort na de middag zijn we alweer

op onze startplaats, Wallsend en Hadrian Lodge waar de auto gepar-keerd staat. We gaan nog snel Vindolanda bezoe-ken, tenslotte de belangrijkste antieke site in Groot-Brittanië. In de jaren 70 vond archeoloog Robin Briley er de zogeheten Romeinse Postkaarten. Flinterdunne houten schrijftablet-ten in postkaartformaat, die door de Romeinen onder meer gebruikt werden voor boodschappenlijstjes, officiele correspondentie, liefdesbrie-ven, uitnodigingen en schoolrappor-ten. De ontdekking humaniseerde de Romein en veranderde onze kijk op de oudheid.De man achter de ka ssa in Vindolanda’s Museum is laaiend enthousiast. Ze hebben er vanmorgen tijdens de opgravingen in het bad-huis een houten toilet gevonden, het oudste houten object ter wereld en gebruikt door Romeinse soldaten die in Vindolanda woonden.

praktisch• Wij wandelden de volle 240 km, al kiezen veel wandelaars voor minder kilometers langs de mooiste stukken natuur en Muur. In dat geval

kun je de twee eerste dagen overslaan en vanaf Wall of Chollerford aan de wandeling beginnen. Bowness-on-Solway is prachtig, maar

ook Carlisle kan het einddoel van de trek zijn. Las ook een paar extra dagen in om musea en opgravingen of forten te bezoeken.

• Neem je lunch mee, vanaf de tweede dag zijn er geen winkels onderweg. Op pubs of tearooms kun je niet rekenen. Honesty boxes zijn er

op dag vier, zorg dat je wat kleingeld op zak hebt.

• Van oost naar west of omgekeerd, dat is de hamvraag. Wij vertrokken al 2 keer in het oosten vertrokken, de meeste gidsen worden zo

geschreven en de muur werd zo gebouwd. Andersom kan ook, je hebt dan sowieso de wind mee.

• Hadrian’s Haul zorgt dat de bagage elke dag netjes opgepikt en afgeleverd wordt. www.hadrianshaul.com

• Er is geen tekort aan bed and breakfasts, hotels of boerderijen die kamers verhuren langs de route. Wij selecteerden zelf een mix van

einde

gIdsDe ranD van SchotlanD

accomodaties.

• British Midlands vliegt op Newcastle vanaf 350 euro heen en terug. Reken voor een overtocht met de ferry van Zeebrugge naar

Hull op 350 euro heen en terug voor twee personen en een auto.