SAYI 1 OCAK 2020 - Sepaş Enerji
Transcript of SAYI 1 OCAK 2020 - Sepaş Enerji
Değerli İş Ortaklarımız,2019 yılı, Türkiye Elektrik Piyasası için son derece önemli bir yıl oldu. Piyasa Takas Fiyatı (PTF) ortalaması 260,2 TL/MWh gerçekleşerek bir önceki yıla oranla %13, YEKDEM maliyeti ise 83,8 TL/MWh gerçekleşerek %51 arttı (Aralık 2019 YEKDEM maliyeti tahmini ile birlikte). Toplam PTF+YEKDEM birim fiyatı ise %19 artarak 344,0 TL/MWh gerçekleşti.
Geride bıraktığımız yılda Türkiye elektrik tüketimi bir önceki yıla göre %-0,6 azalarak 290.445.603 MWh olarak gerçekleşti. Tüketimin azalmasıyla birlikte PTF’nin de azalması beklenirken, dolar kurunun bir önceki yıla kıyasla %17,4 artması, doğal gaz maliyetlerindeki %33,5’lik artış PTF’nin artmasına sebep oldu. Hidrolik kaynakların 2019 yılında bir önceki yıla göre %30,8 artması, PTF maliyetinin daha fazla artmasının önüne geçtiğini söyleyebiliriz.
Bununla birlikte YEKDEM maliyetlerindeki artışın en önemli sebepleri; yenilenebilir enerji kaynaklarındaki üretimin bir önceki yıla kıyasla %23,5 artması ve yine dolar kurundaki artışla açıklanabilir.
Toplam üretim miktarı kaynaklara göre incelendiğinde; %18,7’si doğal gaz santralleri, %30,8’i hidrolik kaynaklar, %20,7’si ithal kömür, %16,0’sı linyit, %7,5’i rüzgar, %1,6’sı jeotermal, %1,6’sı asfaltit kömür, %0,9’u taşkömür, %1,2’si biyokütle ve %1’inin diğer üretim tesisleri tarafından karşılandığı görülmektedir. 2018 yılı verileri ile kıyaslandığında ise en büyük değişimin doğal gaz santrallerinde yaşandığını söyleyebiliriz. Doğal gazın toplam üretim içindeki payı %10,6 azaldı, buna karşılık hidrolik kaynakların toplam üretim içindeki payı %9,7 artış gösterdi.
2019 yılında toplam üretimin kuruluşlara göre dağılımı incelendiğinde en büyük pay %71,7 ile serbest üretim şirketi santrallerine aittir. EÜAŞ’ın bu üretimdeki payı %20,4, Yİ santralleri %3,9, İHD santralleri %3,8, YİD santralleri ise %0,2 üretim payına sahiptir.2019 yılının son çeyreğinde tarife fiyatlarına %14,96 zam gelmesiyle birlikte serbest piyasa fiyatları ve tarife fiyatları arasındaki bant açılmış olup ikili anlaşma ile enerji tedarik eden serbest tüketici sayısında artış meydana gelmiştir.
2019 yılı Ocak ayı itibarıyla toplam serbest tüketici sayısı bir önceki aya oranla %16 artarak 373.320 olmuştur. En büyük artış ise %27 oranıyla ticarethane profilinde olmuştur.
2018 yılında Çevre Lisansı olmayan termik santrallere gelen düzenleme ile birlikte 01.01.2020 tarihinde toplam üretim kapasitesi 1883 MW olan 6 linyit santrali mühürlenmiştir.
2020 yılında size daha öngörülebilir bir piyasa analizi sunmak için uzman kadromuzla çalışmalarımızı sürdürüp, tüm şeffaflığımızla paylaşmaya devam edeceğiz.
Saygılarımla,Fatma Nur KASAPOĞLU Piyasa İşlemleri ve Analiz Müdürü
SAYI 1 OCAK 2020
• Aralık ayı PTF ortalaması 291,32 TL/MWh • 1-31 Aralık Peak saatler ortalaması 314,49 TL/MWh • 1-31 Aralık Off-Peak saatler ortalaması 268,15 TL/MWh • Aralık ayında en yüksek PTF 338 TL/MWh çıkmıştır.
• Aralık PTF + YEKDEM tahmini Eylül ayına göre %2,7 azalmıştır. • Aralık 2019 YEKDEM beklentisi 52,42 TL/MWh’tir.
• 1-31 Aralık ortalama dolar kuru 5,84 TL/$. • En yüksek dolar kuru 31 Aralık tarihinde 5,94 TL/$ olarak gerçekleşmiştir.
PTFPTF (TL/MWh)
01-31 Aralık 2019
Ocak 2020 için PTF beklentisi 310,1 TL/MWh
Max. PTF Değeri (TL/MWh)
01-31 Aralık 2019 01-31 Aralık 2018
291,3
314,5
268,2
338,0
257,9
288,0
227,8
314,5
PTF Ort.(TL/MWh)
Peak Saatler Ort. (TL/MWh)
Off-Peak Saatler Ort. (TL/MWh)
01-31 Aralık 2017
155,8
170,4
141,3
211,2
Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar
01-31 Aralık 19 277,5 304,2 303,1 303,2 302,7 294,3 261,9
PTF+YEKDEM (TL/MWh)400
370
340
310
280
250
220
190
160
130
100
309296
327346
329 332
363 365 359349 350
Ara. 18 Oca. 19 Şub. 19 Mar. 19 Nis. 19 May. 19 Haz. 19 Tem. 19 Agu. 19 Eyl. 19 Ekm. 19 Kas. 19
PTF+YEKDEM(TL/MWh) 309 296 327 346 329 349 332 363 365 359 350 353
YEKD
EM (T
L/M
Wh)
73
90
142
153
70
59
67
55
6159
Ara.18 Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Agu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19
YEKDEM Birim Fiyat(TL/MWh) 51 73 70 90 142 153 110 59 67 61 59 55
Dolar Kuru (TL/$) 5,3 5,4 5,3 5,5 5,8 6,0 5,8 5,7 5,6 5,7 5,8 5,7
7,0
6,0
5,0
4,0
3,0
2,0
1,0
-
160150140130120110100908070605040302010
110
310,0
300,0
290,0
280,0
270,0
260,0
250,0
240,0
51
353
5,55,8
6,05,8
5,6 5,75,75,3 5,35,4
5,8 5,7
YEKDEM
Grafik son bir yıllık Türkiye toplam tüketim ve regüle tarife tüketim verilerini içermektedir. Aralık 2019’a ait kesinleşen tüketim verileri yayınlanmamıştır. Grafikteki %’lik değişimler regüle tarifenin toplam tüketim içerisindeki oranıdır.
Grafik 2013 yılından itibaren Türkiye toplam tüketim ve regüle tarife tüketim verilerini içermektedir. Kasım 2019 regüle tarife oranı bir önceki yıla oranla azalarak %57 olmuştur. Aralık 2019 kesinleşen tüketim verileri yayınlanmamıştır.
Grafikteki %’lik değişimler regüle tarifenin toplam tüketim içerisindeki oranıdır.
Türkiye Tüketimi (GWh) Regüle Tarife (GWh) Oran %
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
-
18.154
11.437 11.339
9.990 8.785
22.402
12.453
17.035
19.116
12.501
2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
-
Grafik 2018 - 2019 yılları için toplam Türkiye tüketimini içermektedir. Aralık ayı tüketimleri bir önceki yıla kıyasla %1,5 artmıştır. Grafikteki %’lik değişimler bir önceki yıl ile kıyaslamayı göstermektedir.
21.040
2018-Türkiye Tüketimi (GWh) 2019-Türkiye Tüketimi (GWh) Oran (%)
Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkOcak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz
25.929
22.844
25.36824.145
22.630 22.786 23.19622.61123.005
28.266
23.58723.032
27.380
24.21226.42126.637
23.336 25.14824.12423.085 25.51623.791
%2,0
%1,0
%0,0
%-1,0
%-2,0
%-3,0
%-4,0
22.19321.919
23.106
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%25
%10
%0
Oran (%)Türkiye Uzlaştırma (GWh) Regüle Tarife ( GWh)
Ara.18 Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
-
24.59024.201
21.805
19.545 17.816
23.00322.036
15.50115.511
14.343
22.704
14.914
26.516
15.147
25.623
18.075
Eyl.19 Kas.19Eki.19
23.709
21.91921.849
17.222
14.489
12.50112.603
22.667
19.363
Tüketim
%-0,4
%-0,8
%-3,1
%0,1
%1,7
%-0,8
%-1,5
%-0,9
%-2,2
%-1,1
%1,5
%1,0
22.890
%63
%56 %52
%42
%77
%57%59
%79
%74%71
%67%65 %65
%67 %68 %67
%61
%57%58
BİRİNCİL KAYNAKLARA DAYALI AYLIK ÜRETİM MİKTARI (MWh)
ÜRETİMİN KURULUŞLARA GÖRE DAĞILIMI
2019 2018
Aralık ayı üretim miktarı bir önceki aya göre %10,5 azalmıştır.Doğal gaz, hidro ve kömür üretimi toplam üretimin %71’ini oluşturmaktadır.
Hidro üretimleri bir önceki aya göre %13 ve rüzgar üretimleri bir önceki aya göre %29 artmıştır.
Serbest Üretim Şirketi Santralleri;%71,7
Yap İşlet Santralleri;%3,9
EÜAŞ Santralleri;%20,4
Yap İşlet Devret Santralleri;%0,2
İşletme Hakkı Devredilen Santraller;%3,8
Serbest Üretim Şirketi Santralleri;%68,0
Yap İşlet Santralleri;%12,6
EÜAŞ Santralleri;%15,6
Yap İşlet Devret Santralleri;%1,0
İşletme Hakkı Devredilen Santraller;%2,8
Kasım
Fuel Oil; %0
Doğal Gaz+LNG; %24
Güneş+Biyokütle; %2
Rüzgar+Jeotermal+Nafta+Diğer; %9
İthal+Asfaltit Kömür+Taş
Kömürü; %28
Linyit; %18
Hidro; %19
Aralık
Fuel Oil; %0
Doğal Gaz+LNG; %24
Güneş+Biyokütle; %1
Rüzgar+Jeotermal+Nafta+Diğer; %11
İthal+Asfaltit Kömür+Taş
Kömürü; %27
Linyit; %17
Hidro; %20
Üretim
Sektörel Haberler
24.12.2019 tarihli Resmi Gazete’de, Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişiler ve Görevli Tedarik Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esaslarda Değişiklik Yapılması Hakkında Karar yayınlanmış olup, söz konusu kararı ile Tarımsal Sulama Abone grubuna ticari hindi kümesi, ticari kaz kümesi, ticari bıldırcın kümesi, ticari ördek kümesi, su ürünleri yetiştiriciliği işletmeleri de dâhil edilmiştir.
EPDK tarafından 2020 yılı 1. çeyreğinde uygulanacak tarife fiyatları yayınlanmıştır. Aktif enerji birim bedelinde ortalama %4 indirim, dağıtım bedelinde %10,56 artış gerçekleşmiş olup, fatura dip toplamında ortalama %0,18 artış olmuştur.
2020 yılı 1. çeyreğinde uygulanacak EÜAŞ tarife fiyatı 27,5683 kr/kWh olarak yayınlanmış olup, 2020 yılı 1. çeyrek EÜAŞ birim fiyatında 2019 4. çeyrek fiyatına göre %20,93 indirim olmuştur.
EPDK tarafından 2020 yılı için serbest tüketici limitinin 1400 kWh olduğu ile ilgili Kurul Kararı yayınlanmıştır.
EPDK tarafından 2020 yılı için aylık bazda, tedarik edilen birim enerji miktarı başına öngörülen YEKDEM maliyetleri ile ilgili Kurul Kararı yayınlanmış olup ilgili bedellere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191229-3.pdf
EPDK tarafından 2020 yılında geçerli olacak Güvence, Kesme-Bağlama, Lisanssız Üretici İşletim vb. bedeller Kurul Kararı ile Resmi Gazete’de yayınlanmış olup, ilgili bedellere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-1330/nihai-kullanicilara-uygulanan-diger-bedeller
30.12.2019 tarihli Resmi Gazete’de Amme Alacakları İçin Uygulanan Gecikme Zammı Oranının Yeniden Belirlenmesine İlişkin Karar yayınlanmış olup %2,0 olan gecikme zammı oranının %1,6 olarak değiştirildiği bildirilmiştir.
Dağıtım şirketi: Belirlenen bir bölgede elektrik dağıtımı ile iştigal eden tüzel kişi
Görevli tedarik şirketi: Dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin hukuki ayrıştırması kapsamında kurulan veya son kaynak tedariki yükümlüsü olarak Kurul tarafından yetkilendirilen tedarik şirketi
Gün öncesi piyasası: Bir gün sonrası teslim edilecek uzlaştırma dönemi bazında elektrik enerjisi alış-satış işlemleri için kurulan ve Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen organize toptan elektrik piyasası
Gün içi piyasası: Gün içi piyasası kapı kapanış zamanına kadar elektrik enerjisi ticaretinin yapıldığı organize toptan elektrik piyasası
Gün öncesi piyasası fiyatı (PTF): Nihai piyasa takas fiyatı
Piyasa işletmecisi: Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ)
YEKDEM: Yenilenebilir Enerji Destekleme Mekanizması
Sistem marjinal fiyatı (SMF): Sistem yönünün enerji açığını göstermesi halinde yük alma teklif fiyatlarının en düşüğünden, sistem yönünün enerji fazlasını göstermesi halinde yük atma teklif fiyatlarının en yükseğinden başlanılmak üzere, dengeleme güç piyasası kapsamında verilen tüm talimatlar dikkate alınarak belirlenen net talimat hacmine tekabül eden teklif fiyatı
Talep tahmini: Sistem işletmecisi tarafından günlük olarak yayımlanan, saatlik tüketim öngörüleri
Uzlaştırma dönemi: Uzlaştırma işlemleri için esas alınan zaman dilimleri
Yenilenebilir enerji: Enerjinin temini için sürekli olan doğal süreçlerden faydalanılarak üretilen enerji
Tanımlar
Enerji Piyasası Nedir?
Elektrik, doğal gaz, akaryakıt, petrol gibi enerji kaynaklarının mevcut ve gelecekte olabilecek durumlarındaki arz ve taleplerine göre kaynak miktarı, üretim, iletim ve dağıtım aksiyonlarının ve enerji kaynaklarının alım ve satım fiyatlarının belirlendiği platforma Enerji Piyasası denir.
Günümüzde enerji kaynakları en çok elektrik üretim amaçlı kullanılmaktadır. Elektrik dışında ise ısınma, ulaşım ve sanayi faaliyetleri ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılmaktadır. Enerji piyasası; enerji kaynağının üretim, iletim, dağıtım ve tüketim aşamalarını göz önüne alarak faaliyet göstermektedir.
Elektrik Piyasası Kanunu’na göre lisans almak koşuluyla yürütülebilecek faaliyetler; üretim, iletim, dağıtım, tedarik, toptan satış, perakende satış, piyasa işletim, ithalat ve ihracat faaliyetleridir.
Enerji Piyasası’nda yer alan aktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Üretim kısmında: Enerji Üretim A.Ş. (EÜAŞ) ve özel şirketler
İletim kısmında: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)
Dağıtım kısmında: 21 adet Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (EDAŞ)
İthalat- ihracat olarak toptan satış kısmında: Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ)
Piyasanın işlevini sürdürmesi kısmında: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ)
Piyasanın denetlenmesi ve düzenlenmesi kısmında: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)
Piyasanın yasal süreçleri kısmında: Enerji ve Tabii Bakanlığı (ETKB) ve Bakanlığa bağlı yetkili kuruluşlar
Tüketim kısmında: Serbest olan ve olmayan kullanıcılar
Enerji Piyasası Tanımı ve Aktörleri