LOKALNA POLITIKA

Centralizacija i decentralizacija

Sve savremene drzave podijeljene su na teritorijalnoj osnovi na centralne i periferne institucije.Priroda tih podjela je veoma razlicita,a u te razlike spadaju ustavni okvir u kojem se odvijaju odnosi izmedju centra i periferije; raspodjela uloga i odgovornosti izmedju nivoa vlasti; nacin na koji se zaposleni u njima postavljaju ili angazuju;politicka,ekonomska,administrativna i druge vlasti koje centar moze da upotrijebi za kontrolu periferije, i nezavisnost koju imaju lokalni organi.Kada centralna vlast nebi postojala,drzava jednostavno ne bi mogla biti akter na medjunarodnoj odnosno svjetskoj sceni.

Razlozi za centralizaciju su slijedeci:

-Nacionalno jedinstvo

-Usaglasenost

-Jednakost

-Blagostanje

Centralizacija je koncentracija politicke moci ili vlasti na nacionalnom nivou.

Razlozi za decentralizaciju su slijedeci:

-Participacija

-Otvorenost

-Legitimnost

-Sloboda

Decentralizacija je sirenje lokalne autonomije prenosenjem ovlascenja i odgovornosti sa nacionalnih tijela.

Konfederacija je ogranicen savez drzava u kojem svaka drzava zadrzava svoju nezavisnost koja je obicno osigurana jednoglasnim donosenjem odluka.

Federalni sistemi

Federalni sistemi vlasti cesce se srecu od konfederalnih. Federalizam se obicno odnosi na pravno i politicko uredjenje kojim se vlast teritorijanlo dijeli u okviru drzave. Kao politicki oblik,federalizam podrazumjeva postojanje dva razlicita nivoa vlasti koji i pravno i politicki nisu potcinjeni jedan drugom. Njegovo osnovno obiljezje je podijeljeni suverenitet.

Obiljezja federalizma

Svaki federalni sistem jedinstven je po tome sto su odnosi izmedju federalne i regionalne vlasti odredjeni ne samo ustavnim pravilima vec i skupom politickih, istorijskih,geografskih,kulturnih i drustvenih uslova. Postoji razlika izmedju federalnih rezima,gdje se primjenjuje podjela vlasti na

izvrsnu i zakonodavnu i parlamentarnih sistema u kojima su izvrsna i zakonodavna vlast ujedinjene. Izvrsna vlast je grana vlasti koja je odgovorna za primjenu zakona i vodjenje prakticne politike.Legislatura je grana vlasti koja ima ovlascenje da formalno donosi zakone.Vecina federalnih sistema,ako ne i svi, ima odredjena zajednicka obiljezja:

-Dva relativno autonomna nivoa vlasti:i centralna i regionalna vlast imaju izvjesna ovlascenja koja se ne mogu narusiti.

-Pisani ustav: Odgovornosti i ovlascenja svakog nivoa vlasti definisani su u kodifikovanom,odnosno pisanom ustavu.

-Ustavni sud: formalne odredbe ustava tumaci vrhovni sud koji tako arbitrira u slucaju spora izmedju federalnog i nivoa vlasti drzava.

-Zajednicke institucije: da bi doslo do jacanja saradnje i razumjevanja izmedju federalnog i nivoa vlasti drzava mora se obezbjediti ucesce regiona i provincija u procesu donosenja politickih odluka na centralnom nivou.

Jedna od osnovnih prednosti federalistickog sistema u odnosu na unitarne jeste sto regionalnim i lokalnim ciniocima pruza ustavnu garanciju za izrazavanje politickih gledista.

Separatizam je teznja za odvajanje od politicke formacije i stvaranje nezavisne drzave.

Unitarni sistemi

Ogromna vecina savremenih drzava ima unitarne sisteme vlasti. U njima je suverena vlast u jednoj nacionalnoj instituciji. U unitarnom sistemu odnos izmedju centra i periferije slozen je kao i u federalnom,pri cemu su politicki kulturni i istorijski cinioci jednako znacajni kao i formalni ustavni.Ipak u unitarnim drzavama postoje dva razlicita institucionalna oblika vlasti periferije: lokalna vlast i skupstine nastale devolucijom,koje na poseban nacin uticu na odnose izmedju centra i periferije.

Lokalna vlast

Lokalna vlst je vlast u odredjenoj oblasti.Preciznije receno to je oblik vlasti koji ne ucestvuje u suverenitetu te je u potpunosti potcinjen centralnoj vlasti ili kao sto je slucaj u federalnom sistemu vlasti drzava ili regiona.Ovaj nivo vlasti je u stvari univerzalan,posto se nalazi u federalnim i konfederalnim sistemima kao i u unitarnim. Lokalna demokratija je nacelo koje istovremeno sadrzi ideju lokalne autonomije i cilj postizanja zainteresovanosti stanovnistva.

Devolucija

Devolucija,u unitarnom sistemu vlasti,makar u zakonodavnom obliku uspostavlja najveci moguci stepen decentralizacije koji ne dovodi do njegovog pretvaranja u federalni sistem.

Devolucija je prenos vlasti s centralne vlade na podredjene regionalne institucije. Tijela nastala devolucijom predstavljaju posrednicki nivo vlasti izmedju centralne i lokalne vlasti.Iako njihova teritorijalna jurisdikcija moze da bude slicna ovlascenjima federalnih ustanova,devolucija se razlikuje od federalizma po tome sto decentralizovane institucije ne ucestvuju u suverenitetu.Njen najslabiji oblik „administrativna devolucija“ podrazumjeva da regionalne institucije samo sprovode politiku

koja je usvojena na nekom drugom mjestu.Zakonodavna devolucija ukljucuje uspostavljanje izvjesne fiskalne nezavisnosti kao i izabranih regionalnih skupstina koje imaju ovlascenje da kreiraju politiku.Etnicki nacionalizam je oblik nacionalizma koji je prije svega podstaknut jakim osjecanjem etnicke posebnosti i zeljom da se ona ocuva.

Etnicitet je osjecanje odanosti prema odredjenom stanovnistvu,kulturnoj grupi ili teritoriji. Pojam je slozen zato sto ima i rasno i kulturno znacenje. Za pripadnike etnickih grupa obicno se smatra pogresno ili ne, da imaju zajednicke pretke pa se shvataju kao prosirene rodbinske grupe koje su krvno povezane. Etnicitet se cesce tumaci kao oblik kulturnog identiteta na dubokom i emocionalnom nivou. Etnicka kultura ima vrijednosti,tradiciju i praksu,ali ono sto je najznacajnije ona ljudima pruza zajednicki identitet i osjecaj posebnosti,obicno se usredsredjujuci na njihovo porijeklo.

Zajednica-u svakodnevnoj upotrebi rijec zajednica se odnosi na skup ljudi na odredjenom prostoru. Kao drustveno ili politicko nacelo, pojam zajednica odnosi se na drustvenu grupu koja ima jak kolektivni identitet,zasnovan na vezama solidarnosti,odanosti i obaveza.Emil dirkem naglasavao je stepen u kojem se zajednica zasniva na ocuvanju drustvenog i moralnog kodeksa. Kad se oni oslabe,dolazi do anomije odnosno osjecanja izolovanosti,usamljenosti i besmislenosti.

Dok je etnicka politika nastala odozdo kao populisticki pokret,politika zajednica se obicno vezuje sa politickom elitom. Drugim rijecima bila je u domenu politicara i naucnika koji su objasnjavali rastakanje i podjelu drustva kao dio sireg nestajanja zajednice.Od sezdesetih godina 20.-og st. Ova tema je u zapadnoj politici dobila na znacaju a vrhunac je dostigla devedesetih kad je takozvani komunitarizam postao gotovo sveobuhvatna politicka ideologija, ucinivsi prevazidjenom staru politicku podjelu na ljevicu i desnicu.Osnovna poruka komunitarizma jeste da je za zdravlje drustva kljucan osjecaj pripadnosti zajednici i da su u savremenom svijetu veze u okviru nje sve slabije.Komuna je mala kolektivna organizacija koja se zasniva na podjeli bogatstva i moci i koja cesto zalazi u licni i porodicni zivot. Komunitarizam je uvjerenje da se licnost formira kroz pripadnost zajednici,tako sto pojedince oblikuju zajednice kojima pripadaju i zbog toga im duguju postovanje i paznju.ne postoji neogranicena individualnost. Iako je u ociglednoj suprotnosti sa liberalnim individualzimom komunitarnost se iskazuje u razlicitim politickim oblicima. Prema levicarskoj komunitarnosti zajednica zahtjeva neogranicenu slobodu i drustvenu jednakost.Zastupnici centristicke komunitarnosti smatraju da se zajednica zasniva na jednakom priznavanju prava i odgovornosti.Na osnovu desnicarske komunitarnosti zajednica iziskuje postovanje vlasti i ustanovljenih vrijednosti.

I centralizacija i decentralizacija imaju svoje dobre strane. Vrijednosti centralizacije su slijedece: daje mogucnost drzavi da bude nezavisan medjunarodni akter,doprinosi djelotvornijem organizovanju privrednog zivota,podrzava nacionalno jedinstvo i dovodo do smanjivanja regionalne nejednakosti. Prednosti decentralizacije su sto siri prostor za politicku participaciju,priblizava vlast ljudima,politicke odluke cini razumljivim i podstice kontrolu i ravnotezu u okviru vlasti. Najcesci oblici teritorijalne organizacije su federalni i unitarni sistemi. Federalizam se zasniva na koneptu podijeljenog suvereniteta,pri cemu se vlast dijeli izmedju centralnog i perifernih nivoa. U unitarnim sistemima,pak,suverena vlast se nalazi u jednoj,nacionalnoj instituciji koja daje mogucnost centru da odredi teritorijalnu organizaciju drzave.Ostali cinioci koji uticu na teritorijalne podjele su partijski

sistem.politicka kultura,privredni sistem i nivo materijalnog razvitka.geografska velicina drzave i stepen kulturne,etnicke i vjerske razlicitosti. U vecini sistema ako ne i u svim postoji kretanje ka centralizaciji. Na ovo posebno ukazuje cinjenica da jednimo centralna vlada posjeduje resurse i u situaciji da strateski upravlja privrednim zivotom i obezbijedi potpuni socijalnu zastitu. Politicka decentralizacija podstice jacanje etnicke svijesti i regionalnih identiteta. Uspon etnicke politike odredjen je spospbnoscu etniciteta da stvori osjecaj organskog identiteta,koji je snazniji od gradjanskih odanosti i odnosa koji se obicno dovode u vezu s nacionalnom svijescu. U izvjesnoj mjeri uspon etnickog nacionalizma ukazuje na uticaj globalizacije. Postoji sve veca zabrinutost zbog nestanka zajednice i raste potreba da se ponovo otkrije lokalno. Komunitarizam se povezuje sa zahtjevima za radikalnom decentralizacijom i samoupravljanjem,uz razumjevanje za uzajamna prava i obaveze i poziv na postovanje autoriteta i jacanje tradicionalnih vrijednosti i kulture.

POLITICKA KULTURA,KOMUNIKACIJA I LEGITIMITET

U najsirem znacenju kultura je nacin na koji ljudi zive. Sociolozi i antropolozi obicno prave razliku izmedju kulture i prirode pri cemu se prva prenosi s generacije na generaciju,ali ne bioloskim nasljedjem. Medjutim politolozi koriste pojam u uzem znacenju da bi odredili psiholoska usmjerenja ljudi,tako da politicka kultura predstavlja obrazac orijentacija prema politickim objektima kao sto su partija,vlada,ustav koje se izrazavaju u vjerovanjima simbolima i vrijednostima. Politicka kultura razlikuje se od javnog mijenja po tome sto je oblikuju trajne vrijednosti,a ne dnevno reagovanje ljudi na odredjene politike i probleme. Interesovanje za ideju politicke kulture pojavilo se medju politolozima pedesetih i sezdesetih godina dvadesetog stoljeca kada su nove tehnike bihejvioristicke analize zamjenile tradicionalniji,institucionalni pristup prolemu. Klasicno djelo u ovoj oblasti je Gradjanska kultura Almonda i Verbe,koji su koristili istrazivanja javnog mijenja za analizu politickih stavova i demokratije u pet zemalja. Ovaj rad je djelimicno bio inspirisan zeljom da se objasni propast predstavnicke vladavine u medjuratnoj Italiji,Njemackoj i drugdje,kao i neuspjeh demokratije u velikom broju novih nezavisnih zemalja u razvoju poslije '45.Almond i Verba su pokusali da odrede koja politicka kultura najdjelotvornije podrzava demokratsku politiku.Izdvojili su tri opsta tipa politicke kulture:participativnu,podanicku i parohijalnu. Participativna politicka kultura je ona u kojoj gradjani veliku paznju posvecuju politici,i participaciju naroda smatraju i pozeljnom i djelotvornom. Obiljezje podanicke politicke kulture jeste veca pasivnost gradjana i uvjerenje da samo imaju veoma ogranicenu mogucnost da uticu na vlast. Odlika parohijalne politicke kulture jeste odsustvo gradjanskog osjecanja,pri cemu se ljudi poistovjecuju sa prostorom na kome zive,a ne sa nacijom i nemaju ni zelju ni sposobnost da ucestvuju u politici.

Mas-mediji : u medije spadaju one drustvene institucije koje se bave proizvodnjom i sirenjem svih oblika znanja,informacija i zabave. Odlika masovnosti mas-medija potice iz cinjenice da oni usmjeravaju komunikaciju prema velikoj i neodredjenoj publici koristeci relativno naprednu tehnologiju. Gramaticki i politicki,mas-mediji su mnozina. Elektronski i stampani mediji mogu da prenose razlicite poruke. Tabloidi i zuta stampa izazivaju razlicita reagovanja. Nastanak takozvanih novih medija navodno je doveo do promjene shvatanja mas-medija,zbog naglog porasta medijske proizvodnje i podjele publike.Mas-mediji su dobili na znacaju krajem devetnaestog vijeka,pojavom masovne pismenosti i popularne stampe. Medjutim opste je prihvaceno da su kombinacijom drustvenih tehnoloskih promjena mediji postali mocniji politicki akteri i po necemu dublje ukljuceni u politicki proces. Tri pojave su posebno vrijedne pomena. Prvo,opao je uticaj tkz. Primarnih agenasa politicke socijalizacije kao sto su porodica i drustvena klasa.Politicka socijalizacija je proces u kojem

pojedinci sticu politicka uvjerenja i vrijednosti,i kojim se oni prenose s pokoljenja na pokoljenje.Propaganda je sirenje informacija s namjerom da se oblikuje mjenje i podstakne politicka akcija,odnosno komunikacija se koristi kao manipulacija. Spin je predstavljanje informacija s ciljem da se dobije zeljeni odgovor, ili biti „ekonomican sa istinom“. Pozitivno predstavljanje informacija i konkretnih politika,ili ono sto se naziva spin postalo je najvaznija briga savremenih vlada.

LEGITIMITET

U sirem smislu,pojam legitimiteta oznacava zakonitost. Legitimitet utvrdjuje poredak ili mu pruza autoritativan ili obavezujuci karakter,cime transformise moc u vlast. Za razliku od legitimiteta,legalitet ne osigurava postovanje vlasti ili prihvatanje obaveze gradjanske poslusnosti. Politicki filozofi tumace legitimitet kao moralni ili racionalni princip,na osnovu kojeg vlade od svojih gradjana mogu da zahtjevaju poslusnost. Pozivanje na legitimitet je vaznije od cinjenice poslusnosti. Politolozi medjutim legitimitetu pridaju sociolosku prirodu. Vide ga kao spremnost da se povinuje sistemu vlasti bez obzira na to kako je uspostavljen. Prema veberu ovo glediste legitimitet oznacava kao vjeru u legitimitet,odnosno vjeru u pravo da se vlada. Klasican doprinos shvatanju legitimiteta kao socioloske pojave dao je Maks Veber. Veberov prvi tip politickog legitimiteta zasniva se na ukorenjenim obicajima i tradiciji. U stvari, tradicionalna vlast se smatra legitimnom zato sto oduvjek postoji. Drugi Veberov oblik legitimne vladavine je harizmatska vlast. Ovaj oblik vlasti se zasniva na moci licnosti,odnosno na njegovoj ili njenoj harizmi. Veberov treci tip politickog legitimiteta, pravno-racionalna vlast,povezuje vlast sa jasnim i pravno odredjenim skupom pravila. Prema Veberu pravno-racionalna vlast je blik vlasti koji se javlja u vecini savremenih drzava.Fiskalna kriza drzave blagostanja je kriza drzavnih finansija koja se dogadja kad je porast socijalnih davanja pracen recesijom i smanjenim prihodom od poreza. Revolucije su narodni ustanci koji predstavljaju nezakonitu masovnu aktivnost ciji je cilj promjena politickog sistema. Objasnjavaju se na razlicite nacine. Prikazuju se kao pokazatelj navodno duboke drustvene promjene,znak neravnoteze u politickom sistemu,posljedica iznevjerenih velikih ocekivanja i kao rezultat sve slabije djelotvornosti drzave.

PREDSTAVLJANJE IZBORI I GLASANJE

PREDSTAVLJANJE – U svakodnevnom govoru izraz predstavljati znaci prikazati ili uciniti prisutnim,kao kada se za sliku kaze da predstavlja neku scenu ili osobu. Kao politicki princip predstavljanje je odnos na osnovu kojeg se pojedinac ili grupa predstavlja ili djeluje u ime vece grupe ljudi. Od demokratije se razlikuje po tome sto poznaje razliku izmedju onog koji vlada i onih nad kojima se vlada dok demokratija bar u svojoj klasicnoj formi tezi da ukine ovu razliku i uspostavi narodnu samoupravu. Uprkos tome u predstavnickoj demokratiji moze da se uspostavi ogranicen i posredan oblik demokrattske vlasti,pod uslovom da predstavljanje povezuje onoga koji vlada i onoga nad kojim se vlada tako da se stavovi naroda mogu iskazati a njegovi interesi obezbjediti.

Postoje cetiri osnovna modela predstavljanja: model starateljstva,delegatski model,mandatski model i model slicnosti. Altruizam je briga za dobrobit drugih,zasnovana na prosvjecenom koristoljublju ili postovanju zajednickog covjecanstva.

Delegatski model – delegat je osoba koja je izabrana da djeluje u ime nekog drugog na osnovu jasnih smjernica ili uputstava. Drugim rijecima od njega se ocekuje da postupa kao neko ko zastupa stavove drugih a ima mala ili nikakva ovlascenja da predstavlja sopstvene stavove ili zelje.Zagovornici ovog modela predstavljanja uglavnom podrzavaju mehanizme koji politicarima obezbjedjuju da sto je

moguce tjesnije budu vezani za stavove onih koje predstavljaju. To ukljucuje i ono sto je Pejn nazvao cesta razmjena izmedju predstavnika i njihovih biraca u vidu redovnih izbora i kratkog mandata. Pored toga radikalne demokrate zastupaju upotrebu inicjativa i prava na opoziv kao sredstva za bolju kontrolu javnosti nad politicarima. Vrijednost delegatskog predstavljanja je u tome sto pruza sire mogucnosti za ucesvovanje naroda i sluzi za kontrolu sebicnih teznji profesionalnih politicara. Na taj nacin se predstavnicka vlada najvise priblizava ostvarivanju ideala suvereniteta naroda. Inicijativa je vrsta referenduma kojim javnost moze da pokrene zakonske prijedloge. Opoziv je proces kojim biracko tijelo moze da pozove na odgovornost drzavne sluzbenike kojim nije zadovoljno i da ih razrijesi duznosti. Suverenitet naroda je princip prema kojem nema vise vlasti od volje naroda.

Referendum je glasanje na kojem biracko tijelo moze da izrazi stav o odredjenom politickom pitanju. Razlikuje se od izbora u tome sto su oni u osnovi put za popunjavanje javnih funkcija i ne objezbjedjuju neposredan ili pouzdan metod kojim bi se uticalo na sadrzaj prakticne politike. Referendum je stoga sredstvo direktne demokratije. Obicno se koristi kao dopuna predstavnickim institucijama,a ne kao njihova zamjena. Mogu biti savjetodavni ili obavezujuci,takodje mogu da pokrenu pitanja za raspravu ili da se koriste za odlucivanje o odredjenim politickim problemima.Mandat je uputstvo ili naredba sa vise instance koja se mora ispuniti. Ideja narodnog mandata potice od tvrdnje pobjednicke stanke da su njihova obecanja iznijeta u manifestu dobila podrsku na izborima sto im daje pravo da ih unesu u program vlade.Manifest je dokument u kome se iznosi politika ili program koji neka stranka predlaze i koji ce slijediti ako dodje na vlast.

Izbori su nacin za popunjavanje funkcija i polozaja koje koristi odredjeno tijelo sastavljeno od naroda: biracko tijelo. Izborni sistem je skup pravila po kojima se izbori sprovode. Javni interes su opsti ili kolektivni interesi zajednice odnosno ono sto je dobro za drustvo kao cjelinu. Postoje dva suprotstavljena shvatanja javnog interesa. U jakoj verziji pravi se jasna razlika izmedju javnih i privatnih interesa,tj izmedju interesa javnosti kao kolektivnog tijela i sebicnih ili licnih interesa svakog pojedinca. Uloga izbora je viseznacna. S jedne strane imaju uzlazne funkcije kao sto su politicka regrutacija,predstavljanje,obrazovanje vlade i uticaj na politiku. S druge strane, radikalni teoreticari isticu njihove silazne uloge kao sto su izgradnja legitimiteta,oblikovanje javnog mijenja i doprinos jacanju elita. Izborni sistemi se obicno dijele na vecinske i proporcionalne. U vecinskim sistemima velike partije uglavnom osvajaju vise mjesta nego sto su dobile glasova,cime se povecavaju sanse za stvaranje jednopartijske vlade. U proporcionalnim sistemima postoji jednakost ili gotovo jednakost, izmedju procenta osvojenih mijesta i glasova cime se povecava vjerovatnoca stvaranja koalicione vlade. Vecinski sistemi se obicno brane time sto birackom tijelu pruzaju jasan izbor mogucih vlada, vladajucim partijama daju mandat da vladaju na osnovu ponudjene platforme kao i sto doprinose jakoj i stabilnoj vladi. Nasuprot tome proporcionalni sistemi se brane time sto vladi obicno daju siru izbornu bazu, doprinose konsenzusu i saradnji medju vecim brojem partija i uspostavljaju zdravu ravnotezu izmedju izvrsne i zakonodavne vlasti. Znacaj izbora je tijesno povezan sa ciniocimakoji uticu na ponasanje biraca. Medju mnostvom teorija glasanja nalaze se i modeli u kojma se isticu slijedeca obiljezja: znacaj partijske identifikacije i uobicajenih privrzenosti, vaznost clanstva u grupama i udruzenjima, racionalni izbor i proracun licnih interesa i uslovljenost individualnih izbora ideoloskom manipulacijom i kontrolom.

PARTIJE I PARTIJSKI SISTEMI

Politicke partije su najznacajniji vid organizovanja u savremenoj politici. Bez obzira na to da li su vazan instrument demokratije ili izvor tiranije i represije, one predstavljaju kljucnu vezu izmedju drzave i civilnog drustva.

Politicka partija je grupa ljudi koja je organizovana radi osvajanja vlasti na izborima ili nekim drugim putem. Partije se cesto mjesaju s interesnim grupama i drustvenim pokretima. Od drugih grupa razlikuju se obicno na osnovu cetiri obiljezja:

- Cilj partija je da vrse vlast osvajanjem politickih polozaja- Partije su organizacije sa formalnim clanstvom- Partije se obicno bave velikim brojem pitanja i posvecuju paznju svim najvaznijim oblastima

politike- Partije su, u razlicitom stepenu ujedinjene zajednickim politickim preferencijama i opstim

ideoloskim identitetom.

Naziv frakcija i partija prvobitno su se ravnopravno upotrebljavali. Medjutim sada se pojam frakcije cesce koristi za oznacavanje dijela ili grupe u okviru vece organizacije,obicno politicke partije.

Postoje razlicite podjele politickih partija. Najznacajnije su slijedece: kadrovske i masovne, reprezentativne i integrativne,ustavne i revolucionarne, levicarske i desnicarske.

Racionalni izbor je pristup politici koji se zasniva na pretpostavci da su ljudi racionalno samozainteresovani akteri.

Osnovne funkcije partija su: predstavljanje,stvaranje elita i regrutovanje,odredjivanje ciljeva,artikulacija i agregacija interesa,socijalizacija i mobilizacija,organizovanje vlasti.

Politicka masinerija je stil vodjenja politike u kojem partijski sefovi kontrolisu masovnu organizaciju pokroviteljstvom i raspodjelom privilegija.Partijska demokratija je oblik narodne vladavine koja djeluje zahvaljujuci partijama kao demokratskim ustanovama. Demokratski centralizam je lenjinisticki princip partijskog organizovanja zasnovan na navodnoj ravnotezi slobode rasprave i strogog jedinstva akcije.

Najznacajniji sistemi u savremenoj politici su slijedeci: jednopartijski sistemi,dvopartijski sistemi,sistemi sa dominantnom partijom,visepartijski sistemi. Avangardnost je lenjinisticko vjerovanje u neophodnost da partija vodi i usmjerava proletarijat ka ispunjenju njegove revolucionarne sudbine. Partijska vlada je sistem u kojem je jedna partija u stanju da obrazuje vladu i sprovede politicki program. U takmicarskim sistemima partijska vlada nigdje ne postoji u cistom obliku zato ima ssmisla govoriti o vise ili manje partijskoj vladi a ne o tome da li ona postoji. Evroskepticizam je protivljenje daljoj evropskoj integraciji prije svega zbog uticaja koji ima na suverenitet i nacionalni identitet. Koalicija je savez suprostavljenih politickih aktera koji su suoceni sa istom opasnoscu ili shvataju da svoje ciljeve ne mogu da ostvare samostalno. Predizborne koalicije su sporazumi o nenapadanju ciji je cilj postizanje sto je moguce vece reprezentacije. Parlamentarne koalicije su dogovori dvije ili vise partija za podrsku odredjenom prijedlogu zakona ili programu. Koalicione vlade su formalni sporazumi dvije ili vise partija koji ukljucuju raspodjelu ministarskih resora. Obicno su podstaknute potrebom da osiguraju vecinsku kontrolu u skupstini. U sastav velikih koalicija ulaze sve najznacajnije partije ali one se obicno

obrazuju u vremenima nacionalnih kriza ili velikih ekonomskih teskoca. Antipartijske parije su partije ciji je cilj potkopavanje tradicionalne partijske politike odbacivanjem parlamentarnih sporazuma i stavljanjem naglaska na mobilizaciju naroda. Politicka partija je grupa ljudi koji su se organizovali da bi osvojili vlast i koju obicno odlikuje izvjestan stepen ideoloskog jedinstva. Partije se prije svega dijele na kadrovske i masovne, partije reprezentacije i partije integracije, ustavne i revolucionarne i partije ljevice i desnice. Partije obavljaju niz funkcija u politickom sistemu kao sto su obezbjedjivanje mehanizama predstavljanja, stvaranje politickih elita i ukljucivanje gradjana u politiku, odredjivanje drustvenih ciljeva i vladine politike,artikulacija i agregacija interesa, mobilizacija i socijalizacija biraca i organizovanje procesa vladavine i odnosa ustanova. Organizacija i ustrojstvo partija imaju kljucan uticaj na raspodjelu moci u drustvu. Partijska demokratija moze biti podrzana ili sirokom distribucijom moci u okviru partije ili njenom koncentracijom u rukama clanova partije koji su izabrani i javno odgovorni. Oligarhijske teznje mogu da budu neminovna posljedica organizacije ili da proisteknu iz potrebe za partijskim jedinstvom i postizanjem izbornog uspjeha. Partijski sistem je mreza odnosa izmedju partija kojim one uticu na politicki proces. U jednopartijskim sistemima vladajuca partija djeluje kao stalna vlada. U dvopartijskim sistemima na vlasti se smjenjuju dvije najznacajnije partije. U sistemu dominantne partije jedna najvaznija partija ostaje na vlasti duzi period u visepartijskim sistemima nijedna partija nije dovoljno jaka da vlada sama sto dovodi do stvaranja koalicione vlasti. Partijski sistemi na razlicite nacine oblikuju politicki proces. Oni uticu na sirinu i prirodu izbora za koje se biraci mogu opredjeliti kao i na jedinstvo i stabilnost vlada. Takodje imaju uticaj i na odnos izmedju izvrsne vlasti i skupstine,naginju ili sukobu ili konsenzusu i odredjuju opsti karakter politicke kulture. Dokaz da postoji kriza partijske politike jeste smanjivanje clastva i opadanje privrzenosti partijama,kao i uspon antipartijskih grupa i pokreta sto se moze objasniti uvrezenim uvjerenjem da su partije iskvarene vlascu,ambicijom i korupcijom i da trpe zbog opsteg razocaranja do kojeg je dovela sve veca nesposobnost vlada da ispune svoja obecanja. Takodje smatra se da partije nisu uspjele da predstave zelje i shvatanja povezana sa postmaterijalizmom ili ona koja su njegova posljedica.