Sang'hanozaIwatumigwa Ulongozi fileSang'hano1:1 2 Sang'hano1:4...

92
1 Sang'hano za Iwatumigwa Ulongozi Kitabu cha Sang'hano za Iwatumigwa chosimulila ku- songa kwa wanhu wamtogole Yesu na vija wanhu vi- wamtogole Yesu kusongela Yelusalemu mbaka Yudea na Samalia na vivija mbaka kumwande ya kuko. Vino vivo Yesu viyawalongele wanahina zake yang'hali hanagaligwa kuulanga (Sula ya 1:8). Kitabu kino chandikigwa na Luka vivija ayo yandike Mbuli Inogile ya Luka. Luka kakala mganga na kandika goya zimbuli kamba vizilawile. Heyo kandika Imbuli Inogile na kitabu kino cha Sang'hano za Iwatumigwa kwa Teofili yakalile Mgiliki, lakini vivija togesa ivitabu vandikigwa mbuli ya wanhu wamtogole Yesu wose Wagiliki na Wayahudi (Sula ya 1:1). Kitabu kino cha Sang'hano za Iwatumigwa chogesigwa kamba chandikigwa hagati ya mwaka wa 60-64 toka kuvumbuka kwa Kilisito, kwavija ikitabu chohelela aho Paulo viyakalile yang'hali mkifungo. Vivija Luka wanga wose na mtumigwa Paulo na wanhu wogesa kamba kitabu kino chandikigwa kudibuga da Antiokia. Kitabu cha Sang'hano za Iwatumigwa chogendeleza Mbuli Inogile ya Luka na chosongela Yesu viyacholile kuulanga. Kilamuso cha Luka kwandika kamba kikija cha Mbuli Inogile ya Luka. Kalonda Teofili na wanhu wamtogole Yesu wata- manile kija kiwafundizigwe, avo kandika goya vija mbuli ya Yesu viyakalile hano mwiisi na vija wanhu wamtogole Yesu viwongezeke. Kitabu cha Sang'hano za Iwatumigwa chotulagusila vija waetu wasongile kumtogola Yesu viwakalile na viilondeka mna ukukala kwa kumtamanila Yesu. Vivija viwatendile

Transcript of Sang'hanozaIwatumigwa Ulongozi fileSang'hano1:1 2 Sang'hano1:4...

1

Sang'hano za IwatumigwaUlongozi

Kitabu cha Sang'hano za Iwatumigwa chosimulila ku-songa kwa wanhu wamtogole Yesu na vija wanhu vi-wamtogole Yesu kusongela Yelusalemu mbaka Yudea naSamalia na vivija mbaka kumwande ya kuko. Vino vivoYesu viyawalongelewanahina zake yang'hali hanagaligwakuulanga (Sula ya 1:8). Kitabu kino chandikigwa na Lukavivija ayo yandike Mbuli Inogile ya Luka. Luka kakalamganga na kandika goya zimbuli kamba vizilawile. Heyokandika Imbuli Inogile na kitabu kino cha Sang'hanoza Iwatumigwa kwa Teofili yakalile Mgiliki, lakini vivijatogesa ivitabu vandikigwa mbuli ya wanhu wamtogoleYesu wose Wagiliki na Wayahudi (Sula ya 1:1).

Kitabu kino cha Sang'hano za Iwatumigwa chogesigwakamba chandikigwa hagati ya mwaka wa 60-64 tokakuvumbuka kwa Kilisito, kwavija ikitabu chohelela ahoPaulo viyakalile yang'hali mkifungo. Vivija Luka wangawose namtumigwa Paulo nawanhuwogesa kamba kitabukino chandikigwa kudibuga da Antiokia. Kitabu chaSang'hano za Iwatumigwa chogendeleza Mbuli Inogile yaLuka na chosongela Yesu viyacholile kuulanga. Kilamusocha Luka kwandika kamba kikija cha Mbuli Inogile yaLuka. Kalonda Teofili na wanhu wamtogole Yesu wata-manile kija kiwafundizigwe, avo kandika goya vija mbuliya Yesu viyakalile hano mwiisi na vija wanhu wamtogoleYesu viwongezeke.

Kitabu cha Sang'hano za Iwatumigwa chotulagusila vijawaetuwasongile kumtogola Yesu viwakalile na viilondekamna ukukala kwa kumtamanila Yesu. Vivija viwatendile

Sang'hano 1:1 2 Sang'hano 1:4watumigwa votulagusila kamba tolondeka tumtamanileLoho Yang'alile twahawalongela wanhu wayagwe usengawa Mbuli Inogile.Mbuli zili mkitabu

Tanhu Loho Yang'alile kowezila wanahina na wanhuwamtogole Yesu wosonga kongezeka (Sula ya 1:1-8:1).

Abaho wanhu wamtogole Yesu wodununzigwa nawosonga kwenela kubanza Yelusalemu (Sula ya 8:2-12:23).

Abaho Paulo kochola mwanza wake wa ichanduso waumishieni (Sula ya 12:24-14:28).

Abaho mting'hano wa Yelusalemu kugesa wanhuwamtogole Yesu sambi sambi wolondeka watendechoni (Sula ya 15:1-35).

Abaho Paulo kochola mwanza wake wa kabili waumishieni (Sula ya 15:36-18:22).

Abaho kachola mwanza wake wa kadatu wa umishieni(Sula ya 18:23-20:38).

Abaho Paulo kogeligwammakono akoYelusalemu (Sulaya 21-26).

Kukimambukizo kagaligwa Lumi (Sula ya 27-28).1Kwa Mkulu Teofili.Mna ikitabu changu kinisongile kwandika, nyandika

gose gayatendile Yesu na kufundiza kulawa mna ikipindikiyasongile kusang'hana, 2mbakamna disiku diyagaligwekuulanga. Viyakalile yang'hali hanagaligwa uchanha,kawagwaa malagizo kwa udahi wa Loho Yang'alile wanhuawo yawasagule wawe watumigwa zake. 3 Mna ikipindicha siku malongo mane toka ifa yake, Yesu kakalayowalawilila watumigwa zake miyanza mingi muladikulagusa kakala mgima. Wamona, nayo kalonga naombuli za Undewa wa Mulungu. 4 Mna ikipindi kimoja

Sang'hano 1:5 3 Sang'hano 1:13viyakalile koja nao, kawalagiza, “SekemulawekudibugadaYelusalemu, lakini mbeteleni Loho Yang'alile yeli nhunzaiyawalongele Tatangu. 5 Yohana kawabatiza kwa mazi,lakini mna ikipindi kidodo kumwande mobatizigwa kwaLoho Yang'alile.”

Yesu kogaligwa uchanha kuulangaMlk 16:19-20; Luk 24:50-53

6 Watumigwa viwaiting'hane hamoja na Yesu, wa-muuza, “Mndewa, vino kipindi kino acho chonda uwab-wezele wanhu wa Izilaeli undewa?”

7 Yesu kawedika, “Kipindi na siku azo va mmakonoga Tatangu. Mweye siyo sang'hano yenu kujuwa linivondaiwe. 8 Lakini Loho Yang'alile vondayawezile,mobokela nguvu, na mowapetela wanhu mbuli zanguzimone, mowapetela kudibuga da Yelusalemu na mzi-isi zose za Yudea na Samalia, na kuuhelelo wa isi.”9 Viyamambukize kulonga vivo, kagaligwa uchanha kuu-langa kuno womulola. Abaho ulanga umfisa, hawamonekabili.

10 Viwakalile wang'hali wolola bunhuu kuulanga Yesuviyakalile kochola, bahaja wanhu wabili wavalile viwalovizelu chuwee wema habehi nao. 11 Walonga, “Mweyewanhu wa Galilaya, habali mwima aho na kulola uchanhakuulanga? Yesu iino yagaligwe uchanha kuulanga kulawakumwenu, kobwela kabili kamba vivo vimmona kocholakuulanga.”

Muhazi wa YudaMat 27:3-10

12Abahowatumigwawabwela Yelusalemu kulawa kunaUlugongo lwa Mizeituni, lukalile utali wa kilometa imojakulawa buga dija. 13 Wengila kudibuga, wachola mbakakudigati diwakalile Petulo na Yohana na Yakobo na An-deleya na Filipo na Tomaso na Batulumayo na Matayo

Sang'hano 1:14 4 Sang'hano 1:23na Yakobo mwanage Alufayo na Simoni Zeloti na Yudamwanage Yakobo. 14 Wagendelela kuiting'hana hamojakumpula Mulungu, hamoja na watwanzi wayagwe, naMalia mamake Yesu na wadodo zake Yesu.

15 Siku dimoja Petulo kema mumting'hano wa wanhuwamtogole Yesu. Wanhu awo wakala wovika gana di-moja na malongo mabili. 16 Petulo kema na kulonga,“Ndugu zangu, Maandiko Gang'alile golondeka galawilile,gaja gayalongile Loho Yang'alile kubitila Daudi, yalagulembuli ya Yuda, ayo yawalongoze wanhu waja wamgogileYesu. 17 Yuda kakala imoja wa kibumbila chetu, kwavijakasaguligwa tutende nayo sang'hano.”

18Yuda kagulamgunda kwa sente ziyapatile kwa gehile,mumo kagwa kingubanguba luu, na inda yake itulika navinhu vake vose va mgati vilawa kunze. 19 Wanhu wosewa Yelusalemu waihulika mbuli ayo, avo kwa ulonzi wakumwaowaukemamgunda awo Akelidama, fambulo jake,“Mgunda wa Damu.”

20 “Kwavija yandikigwa mna ikitabu cha Zabuli,‘Ng'anda yake iwe vihame,mgati yake sekeyakale munhu yoyose.’Vivija yandikigwa,‘Munhu iyagwe yasole sang'hano yake.’

21 “Avo, kolondeka yasaguligwe munhu imoja yakalilena tweye kipindi chose Mndewa Yesu viyangile na tw-eye. 22 Kusongela kipindi kija Yohana viyawapetelewanhu usenga wake wa kubatiza, mbaka siku dija Yesuviyagaligwe kuulanga kulawa kumwetu. Munhu ayoyailumbe na tweyemna isang'hano ya kuwapetela wanhukuzilibuka kwa Yesu.”

23 Avo wasagula matwaga ga wanhu wabili, Yusufuyakemigwe Balisaba hebu Yusito, na wakabili Matiasi.

Sang'hano 1:24 5 Sang'hano 2:1124 Abaho wampula Mulungu walonga, “Mndewa, kuga-juwa goyogesa kila munhu. Avo tulagusile nani mnaiwanhuwanowabili yuumsagule 25yakusang'hanilemuu-tumigwa yaulekile Yuda, yalemelwa kuchola hanhu hay-alondeke.” 26Aho wabwanha simbi kusagula mna iwanhuawo wabili, avo simbi imgwila Matiasi, nayo kongezigwamna ikibumbila cha watumigwa longo na imoja.

2Kwiza kwa Loho Yang'alile

1 Siku da Pentekoste vidivikile, wanhu wose wamto-gole Yesu wakala waiting'hane hamoja. 2 Bahaja wanhuwahulika kinhu chobuma kulawa kuulanga kiigalile nabeho kulu dibuma, kinhu acho kiimemeza ng'andayose iwakalile wanhu awo. 3 Baho wona vinhu vi-igalile na lambi da moto, vipwililika na kumkwasa kilamunhu yakalile aho. 4Wanhu wose wamemezigwa LohoYang'alile nawasonga kulonga kwa ulonzi uyagwe, kambaLoho viyawadahize kulonga.

5Ako Yelusalemu kukala naWayahudi womdumbaMu-lungu, walawile kila hanhu mwiisi yose. 6 Viwazihulikenyangi azo, lunhu mkulu luiting'hana hamoja. Wanhuwose wakanganya, kwavija kila munhu kahulika wanhuwamtogole Yesu wolonga kwa ulonzi wake mwenyego.7 Wakanganya ng'hani na kulonga, “Wanhu wose wanowolonga, ni wenekae wa Galilaya. 8 Yokuwaze kabili,kila imoja wetu kowahulika wolonga kwa ulonzi wakemwenyego? 9Wayagwe vitwili wolawa Palitiya na Mediyana Elama, kulawa Mesopotamia, Yudea na Kapadokia,kulawa Ponto na Asiya, 10 kulawa Fulugia na Pamfulia,kulawa Misili na banzi za Libiya behi na Kilene. Wayagwewetu walawa Lumi, 11 Wayahudi na wanhu wengile diniya Kiyahudi, na wayagwe wetu wolawa Kilete na Alabiya

Sang'hano 2:12 6 Sang'hano 2:21lakini kila imoja wetu kowahulika wolonga mbuli ng'huluziyatendile Mulungu kwa ulonzi wa kumwetu!” 12 Wosewakanganya na kwazanywa, waiuza, “Mbuli ino fambulojake choni?”

13 Lakini wanhu wayagwe wawageweza, walonga,“Wanhu wano wakoligwa!”

Usenga wa Petulo kwa wanhu14 Abaho Petulo kema hamoja na watumigwa longo na

imoja na kwa sauti ng'hulu kasonga kululongela ulunhu,“MbwigazanguWayahudi namweyemosemukalaga isi yaYelusalemu, nhegelezeni niwalongele fambulo da mbulizino. 15Wanhu wano hawakoligwe, kamba vimugelegeza,sambi saa ndatu ya imitondo. 16 Lakini, gano gago gaya-longile mtula ndagu wa Mulungu Yoeli,17 Mulungu kolonga, ‘Vino vivo vondanhende mna isiku

ya uhelelo,Nomgidila kila munhu Loho yangu.Wanenu wa kimbigalo na wakitwanzi wolagula mbuli

zangu,wabwanga zenu wolagusiligwa vinhu na Mulungu,wavele wenu wolota nzozi.18Ona, hata wasang'hanaji zangu wose wa kitwanzi na wa

kimbigalo,nowagidila Loho yangu mna izisiku azo,na wao wolagula.19Notenda unzonza kuulangana vilaguso mwiisi.Hokuwa na damu, moto na yosi,20 Zuwa dogeligwa ziza,mwezi wogaluka mdung'hu kamba damu,ing'hali hainavika siku ija ng'hulu ya kwiza kwa Mndewa.21Abaho,munhu yoyose yompulaMndewa kwa kutazigwa

kokomboligwa.’ ”

Sang'hano 2:22 7 Sang'hano 2:3122 “Wanhu wa Izilaeli! Tegelezeni mbuli zino, Yesu

wa Nazaleti kakala munhu wa udahi na kalagusigwakumwenu kwa unzonza na vilaguso viyatendile Mulungukubitila kumwake. Mweye wenyego muijuwa mbuliino kwavija ilawilila bahano hamwenu. 23 Toka mwakaMulungu kajuwa na kalonda mweye mumgoge Yesu namweyemumkoma kwa kuwaleka wanhu wotenda nzambiwamuwambe mumsalaba. 24 Lakini Mulungu kamzilibulakulawa kwa wafile, kamulekesa kulawa muusungu wa ifa,kwavija havidahike ifa imwikemkifungo. 25Kwavija Daudikalonga mbuli yake,‘Nimona Mndewa ka haulongozi wangu siku zose,kahabehi yangu, na niye sigwaya bule.26Avo niye nodeng'helela,na lulimi lwangu lolonga kwa kudeng'helela,na lukuli lwangu lokala kwa kutamanila,27 kwavija gweye Mulungu honda undeke kowochola

wanhu wafile,honda umuleke mtumigwa wako yang'alile yole mdi-

panga.28Kundagusila nzila ilongoza muugima,nimema deng'ho kwavija kwa hamoja na niye.’ ”

29 “Ndugu zangu, nolondeka nonge fulu ipile kambamuhenga wetu mkulu Daudi yajuwike ng'hani. Kafa,kazikigwa, na mbaka lelo panga jake dabahano hamwetu.30Kwavija kakala mtula ndagu waMulungu, kakijuwa kijakiyalongileMulungu,Mulungu kamulongela kwa kuiduilakamba yahamtendile munhu imoja kulawa mulukolo lwaDaudi yawe Mndewa kamba viyakalile heyo. 31 Daudikagona gonda yatende Mulungu, avo kasimulila mbuli yakuzilibuka kwa Kilisito Mkombola viyalongile,‘Halekigwe kuwochola wanhu wafile,lukuli lwake halwolile mdipanga.’

Sang'hano 2:32 8 Sang'hano 2:4232 Mulungu kamzilibula ino Yesu, na tweye wao tuyonembuli ayo na towapetela mweye. 33 Kazilibuligwa nakwikigwa muukulu mwambu wa mkono wa kudila waMulungu Tatake, na kambokela Loho Yang'alile, kambaviyalongeligwe. Kino kimona na kuhulika ayo Lohoiyatugidile Yesu. 34 Kwavija Daudi hagaligwe kuulanga,lakini kalonga,‘Mndewa kamulongela Mndewa wangu,Kala hanomuukulu mwambu wangu wamkono wa kudila35mbaka niwatende wanhu wakwihile kamba kigoda cha

kwikila magulu gako.’36 “Wanhu wose wa Izilaeli molondeka mujuwe kamba

ino Yesu, yummuwambile mumsalaba, Mulungu kam-tenda Mndewa na Kilisito Mkombola!”

37 Wanhu viwahulike vivo, wasomigwa mmizoyo nawamulongela Petulo na watumigwa wayagwe, “Nduguzetu, lelo tutende choni?”

38 Petulo kawalongela, “Kila imoja wenu kolondekayaleke nzambi na yabatizigwe kwa twaga da Yesu Kil-isito, na Mulungu kozigela kumgongo nzambi zenu namobokela LohoYang'alile yeli nhuza. 39Kwavija lagano daMulungu ditendigwa mbuli yenu na mbuli ya wanenu, nawose wali mmatali na Mndewa Mulungu wetu kowakemakumwake.”

40 Petulo kawalongela mbuli nyingi na kwa kuwazumakalonga, “Ihonyeni wenyego kulawamna inhaguso yondaize yawanhuwa lukolo lunowihile!” 41Wanhuwengiwaz-itogola mbuli zake na wabatizigwa, wanhu gana malongomadatu wongezeka mkibumbila siku dijo. 42Wagendelelakufundizigwa na watumigwa, wakala kimbwiga na kujagate hamoja na kumpula Mulungu.

Wanhu wamtogole Yesu viwakalile wokala

Sang'hano 2:43 9 Sang'hano 3:843 Mbuli nyingi za unzonza na vilaguso zikala zi-

tendigwa na watumigwa, na kila munhu kengila bwem-bwe. 44Wanhu wose wamtogole Yesu wagendelela kukalahamoja na kuigolela vinhu vao. 45 Wakala wochu-uza migunda na vinhu viwakalile navo na kuigolelazisente kwa kila munhu viyalondile. 46 Wagendelelakuiting'hana Mng'anda ya Mulungu kila siku, wakalawoja hamoja mzikae zao, waja kwa kudeng'helela na kwamoyo uholile, 47 kuno womtogola Mulungu, na wanhuwose wawanogela. Kila siku wanhu wamtogole Yesuwongezigwa na Mndewa mdibumbila jao.

3Petulo na Yohana womuhonya mbetembete

1 Siku dimoja saa tisa ya imisi kipindi cha kumpula Mu-lungu, Petulo na Yohana wakala wochola kuna Ing'andaya Mulungu. 2 Kipindi acho wanhu wakala wampapilemunhu imoja mbetembete toka viyavumbuke. Kila sikuwakala womwika munhu ayo hana ulwivi lwa Ng'andaya Mulungu lukemigwe, “Lwivi lunogile” muladi ya-pule sente kwa wanhu wakalile wokwingila Mng'andaya Mulungu. 3 Viyawone Petulo na Yohana wokwingilaMng'anda ya Mulungu, kawapula wamgwee kinhu cho-chose. 4 Nao wamulola munhu ayo bunhuu. Petulokamulongela, “Tulole tweye!” 5 Avo kawalola bunhuu,kuno kotamanila kupata kinhu chochose kulawa kumwao.6 Lakini Petulo kamulongela, “Nabule sente, ila nokugwaakija kinilinacho, kwa twaga da Yesu Kilisito wa Nazaleti,nokulagiza ima wima utembele!” 7 Abaho kamgoga kwamkono wake wa kudila kamwinula. Na bahaja mige yamagulu gake igangamala. 8 Kenuka, kema kwa magulugake, kasonga kutembela. Abaho kengila Mng'anda ya

Sang'hano 3:9 10 Sang'hano 3:18Mulungu hamoja nao, kuno kozumha zumha na kumto-gola Mulungu. 9 Wanhu wose viwamone kotembela nakomtogola Mulungu, 10 wamjuwa kamba heyo yakalileyopula hana, “Ulwivi Lunogile,” avo wose wakanganyakija kimulawilile munhu ayo.

Usenga wa Petulo Mng'anda ya Mulungu11 Kuno munhu ayo yang'hali kowawinza Petulo

na Yohana hana, “Uluhelengo lwa Sulemani,” kambavilukemigwe, wanhu wose wakanganya na wasongakuwakimbilila. 12 Petulo viyawone wanhu, kawalongela,“Ndugu zangu wa Izilaeli, habali moikanganya mbuli ino,habali motubunhulila meso? Vino mogelegeza mbuli inoilawilila kwa udahi wetu kumtendamunhu ino yatembelehebu kwavija tweye tomtambikila Mulungu? 13Mulunguwa Abulahamu na Isaka na Yakobo na Mulungu wawahenga zetu, kamgwaa ukulu mtumigwa wake Yesu.Lakini mumgela mmakono ga iwakulu, mumulemahaulongozi ha Pilato, hata Pilato viyalondile kumulekesa.14Kakala yang'alile na yanogile, lakinimweyemumulema,mumpula Pilato yawatendele vimulonda, yawafungulilemunhumkomaji. 15Mumkoma ayo yakalile chanduso chaugima, lakini Mulungu kamzilibula kulawa kwa wafilena tweye tuyona mbuli ayo. 16 Udahi wa twaga da Yesuawo umgwelele nguvu munhu ino mbetembete. Kinokimona na kukijuwa kitendigwa kwa kutamanila kwatwaga jake. Kumtamanila Yesu ako kumtendile munhuino yahonyigwe, kamba mose vimona.

17 “Sambi, ndugu zangu, nojuwa kija kimumten-dele Yesu mweye na wakulu zenu mukala hamki-juwile. 18 Mulungu kalonga mbuli ino toka mwakailawilile kubitila watula ndagu zake wose, kamba Kil-isito wake Mkombola kolondeka yadununzike, na vino

Sang'hano 3:19 11 Sang'hano 4:3vivo ili. 19 Lelo lekeni nzambi zenu mumbwelele Mu-lungu, muladi Mulungu yazigele kumgongo nzambi zenu.20 Mwahatenda avo, kipindi cha kuhozigwa moyo chok-wiza kulawa kwa Mndewa, na komtuma Yesu, yeli KilisitoMkombola yasaguligwembuli yenu. 21Kolondeka yasigalekuulanga mbaka kipindi kivike cha kugatenda gose gawega sambi, kamba viyalongile Mulungu kubitila watulandagu zake wang'alile wakalile kuko umwaka. 22 KwavijaMusa kalonga, ‘Mndewa Mulungu wenu kowagalilenimtula ndagu wake, kamba viyanhumile niye, kokuwaimoja wa wanhu zenu. Mutogole chochose chonda yawa-longeleni. 23 Munhu yoyose yolema kumtegeleza mtulandagu ayo wa Mulungu kobaguligwa mna iwanhu waMulungu na kokomigwa.’ 24Nawatula ndaguwaMulunguwose wakalile na usenga, kusongela Samweli na wayagwewezile kumwande, vivijawalonga vinhu vilawililamzisikuzino. 25 Lagano da Mulungu kubitila watula ndagu zakeni jenu, na mweye mwamgati mna idilagano da Mulunguyaditendile kwa wahenga zenu. Kamba viyalongile kwaAbulahamu, ‘Kubitila lukolo lwako nowatenda wanhuwose wamwiisi wamwede.’ 26AvoMulungu viyamzilibulemtumigwa wake, tanhu kamtuma kumwenu, mumwedena kuwatenda mweye muleke nzambi zenu.”

4Petulo na Yohana wogaligwa mkitala cha Wayahudi

1 Petulo na Yohana viwakalile wang'hali wolonga nawanhu, walava nhosa, wakulu wa wakalizi wa Ng'anda yaMulungu, naMasadukayo wayagwe wavika. 2Wagevuzikang'hani kwavija watumigwa wao wabili wakala wowa-fundiza wanhu kuwa Yesu kazilibuka kwa wafile, na inoilagusa kamba wafile wozilibuka. 3 Avo wawagoga nakuwagodeka mkifungo mbaka imitondo yake, kwavija

Sang'hano 4:4 12 Sang'hano 4:16zuwa dikala dihongile. 4 Lakini wanhu wengi wauhulikeusenga watogola, na wambigalo wongezeka mbaka ganamalongo matano.

5 Siku diyagwe wakulu wa Wayahudi, wavele, nawafundiza Malagizo ga Musa waiting'hana Yelusalemu.6Waiting'hana na Anasi mulava nhosa mkulu, na Kayafana Yohana na Alekizanda, na wanhu wayagwe wa lubugalwa mulava nhosa mkulu. 7 Waweka Petulo na Yohanahaulongozi wao, wawauza, “Vino mweye mutendaze?Nguvu gani yumpatile hebu mosang'hana kwa twaga danani?”

8 Petulo kuno kamema Loho Yang'alile, kawedika,“Walangulizi wa wanhu na wavele! 9Kamba lelo touzigwambuli ya kija kinogile kitendigwe kwa munhu yabe-mendeke magulu na vija viyahonyigwe, 10 avomolondekamose mujuwe, na wanhu wose wa Izilaeli mujuwe, kambamunhu ino yemile haulongozi wenu kahona kwa twaga daYesu KilisitowaNazaleti, ayo yummuwambilemumsalabana Mulungu kamzilibula kulawa kwa wafile. 11 Yesu iyoyolongigwa mna Gamaandiko Gang'alile,‘Dibwe dilemigwe na mweye wazengajidigalamuka dibwe da kutamanila kubanza gose.’12 Ukombozi haupatikana kwa munhu yoyose iyagwe,kwavija mwiisi yose kuduhu twaga diyagwe diyatugweeMulungu donda tukomboligwe najo.”

13 Wakulu wa mkitala wakanganya kona vija Petulona Yohana viwagangamale, kwavija wawajuwa kambahawaifunzile ubalawowose. Abahowajuwa kambawakalambwiga zake Yesu. 14 Lakini viwamone munhu ayo yaho-nyigwe kema hamoja na Petulo na Yohana, hawadahilekulonga mbuli. 15 Avo wawalongela walawe mdigati daikitala, abaho wakulu wa mkitala wasonga kuilongelawenyego. 16 Wakulu wa mkitala waiuza, “Tuwatende

Sang'hano 4:17 13 Sang'hano 4:26choni wanhu wano? Kila munhu mwiisi ya Yelusalemukojuwa kamba unzonza uno mkulu utendigwa na hewo,na tweye hatudaha kuibela bule mbuli ino. 17 Lakinikutenda mbuli ino sekeibwililike ng'hani kwa wanhu,leka tuwazume wanhu wano waleke kulonga kwa munhuyoyose kwa twaga da Yesu.”

18Avo wawakema kabili mng'anda, wawazuma sekewa-longe hebu kufundiza kwa twaga da Yesu. 19 Lakini Petulona Yohana wawedika, “Mweye wenyego taguseni chonikinogile mgameso ga Mulungu, kuwategeleza mweyehebu kumtegeleza Mulungu. 20 Kwavija hatudaha kulekakulonga kija kituwone na tukihulike tweye wenyego.”21 Avo wanhu wa mkitala wawazuma ng'hani abahowawalekesa. Hawadahile kuwatagusa, kwavija wanhuwose wakala womgwaa nhogolwa Mulungu mbuli ya kijakilawilile. 22Munhu yatendiligwe unzonza uno wa kuho-nyigwa kakala na miyaka kubanza malongo mane.

Wanhu wamtogole Yesu wompula Mulunguyawagangamize

23 Bahaja Petulo na Yohana viwalekesigwe, wabwelakuna ikibumbila chao na kuwalongela kija kilongigwe nawakulu wa walava nhosa na wavele. 24Wanhu wamtogoleYesu viwahulike avo, wailumba hamoja mna ukumpulaMulungu, walonga, “Mndewa gweye kuumba ulanga, isi,bahali na vose vilimgati mmwake! 25 Kulonga kubitilamuhenga wetu Daudi, mtumigwa wako, kwa udahi waLoho Yang'alile. Viyalongile,‘Habali wanhu wa mwiisi yose wagevuzika?Habali wanhu wokala kiseto cha kibozi?26Wandewa wa mwiisi waitanda wenyego,walangulizi waiting'hana hamojakumbiduka Mndewa na Mkombola ayo yaamsagule.’

Sang'hano 4:27 14 Sang'hano 4:37

27 Kwavija Helode na Pontio Pilato waiting'hana hamojamna idibuga dino da wanhu haweli Wayahudi na wanhuwa Izilaeli kumbiduka Yesu, Mtumigwa wako Yang'alile,Kilisito Mkombola yuumsagule. 28Watenda mbuli zija zi-ulondile toka mwaka zilawilile kwa udahi wako. 29 Sambi,gweyeMndewa, ulolembuli zao zakugela bwembwe ziwa-tendile. Tutaze tweye wasang'hanaji zako seketudumbekuwapetela wanhu usenga wako. 30 Golosa mkono wakouwahonye wanhu. Tenda vifukuzi na unzonza kwa twagada Yesu mtumigwa wako yang'alile.”

31 Viwamambukize kumpula Mulungu, aho hawakalilewaiting'hane hatigisika. Wose wamemezigwa LohoYang'alile na wagendelela kuwapetela wanhu usenga waMulungu bila kudumba.

Wanhu wamtogole Yesu wokala kamba wanhu wa lubugalumoja

32 Kibumbila cha wanhu wamtogole Yesu wakala namoyo umoja. Kuduhu imoja wao yalongile vija viyakalilenavo vikala vake, lakini waigolela na wayao kila kinhu ki-wakalile nacho. 33Watumigwa wawapetela wanhu mbuliya kuzilibuka kwa Mndewa Yesu kwa nguvu ng'hulu, naMulungu kawagwaa wanhu ng'hekewa ng'hani. 34Kukalakuduhu munhu yoyose mkibumbila yakalile bila kinhu.Wanhu wayagwe wakalile na migunda hebu ng'andawakala wochuuza, na kugala zisente ziwapatile, 35 nawawagwaa watumigwa, na zisente izo zigoligwa kwa kilamunhu kamba viyalondile.

36 Kukala na Mulawi imoja twaga jake Yusufu,mwenekae wa Kupulo, ayo watumigwa wamkemaBalinaba, fambulo jake, “Munhu yogangamiza wanhu,”37kachuuzamgundawake, kawagwaa zisentewatumigwa.

Sang'hano 5:1 15 Sang'hano 5:115

Anania na Safila1Kukala namunhu imoja yakemigwe Anania namwehe

wake Safila, nao vivija wachuuza mgunda wao. 2 Ananiakailumba namwehewake, kabagula sente ziyagwe na zisi-gale kawagwaa watumigwa. 3 Petulo kamuuza, “Anania,habali kumtogolela Mwenembago yakulongoze umvizileLoho Yang'alile kwa kufisa sente ziyagwe ziupatile kwakuchuuzamgundawako? 4Viukalile ung'hali hunachuuzaumgunda ukala wako, na viumambukize kuchuuza, sentezikala zako. Lelo, habali kutenda mbuli ayo? Humvizilemunhu bule ila kumvizila Mulungu!” 5 Bahaja Ananiaviyaihulike mbuli ayo, kagwa hasi kafa. Wanhu wosewaihulikembuli ayo wadumba ng'hani. 6Wabwangawezawaluvaza sitili lukuli lwake walulava kunze waluzika.

7 Vigabitile masaa madatu mwehe wake Ananiakeza, kengila mng'anda, lakini hajuwile gaja gampatilemkasano wake. 8 Petulo kamuuza, “Nongele, zino izosente zose zimpatile gweye na mkasano wako kwakuchuuza mgunda wenu?”

Kamwidika, “Ona, zizo.”9Avo Petulo kamulongela, “Vino habali gweye na mbi-

galo wako muilumba kumgeza Loho wa Mndewa? Wanhuwamzikile mkasano wako sambi wa hamulango na gweyewokusola vivija!” 10Bahaja kagwahasimmagulu ga Petulokafa. Wabwanga viwengile wamvika kafa, avo wamulavakunze na wamzika behi na mbigalo wake. 11Wanhu wosewamtogole Yesu na wose wayagwe waihulike mbuli ayowadumba ng'hani.

Unzonza na vifukuzi

Sang'hano 5:12 16 Sang'hano 5:2312 Watumigwa watenda mbuli nyingi za unzonza na

vifukuzi mna iwanhu. Wanhuwose wamtogole Yesuwait-ing'hana hamoja muluhelengo lwa Sulemani. 13 Kuduhuwanhu wayagwe kulawa kunze wagezile kuilumba nawanhu wamtogole Yesu, hamoja wanhu wawagwaanhogolwa. 14 Lunhu lwa wambigalo na watwanzi wamto-gole Mndewa wongezeka mkibumbila. 15 Mbuli yaunzonza uwakalile wotenda watumigwa, wanhu wawa-gala watamu mvisazi na mmikeka, muladi sisila daPetulo diwakwase wanhu wayagwe viyakalile kobita.16 Lunhu lwa wanhu lwiza kulawa mmabuga geli behi naYelusalemu, na kuwagala wanhu wose wakalile wolumwahebu wakalile na vinyamkela, na wose wahonyigwa.

Watumigwa wodununzigwa17 Abaho mulava nhosa mkulu na wayage wose,

na wanhu wa kibumbila cha Masadukayo, wawonelamigongo ng'hani watumigwa, avo wasonga kuwehila.18 Wawagoga watumigwa na kuwagodeka mkifungo.19Lakini ikilo msenga wa kuulanga waMndewa kafungulanyivi za ikifungo, kawalava kunze iwatumigwa, kawa-longela, 20 “Gendeni mkeme Mng'anda ya Mulungu, wa-longeleni wanhu mbuli ya ugima uno.” 21 Watumigwawatogola, na imitootondo wengila Mng'anda ya Mulunguna wasonga kufundiza.

Mulava nhosa mkulu na wayage wawakema hamojawavele wose wa Izilaeli mkitala, abaho walagiza watu-migwa walavigwe mkifungo na wagaligwe haulongoziwao. 22 Lakini wakulu wa wakalizi wa Ng'anda ya Mu-lungu viwacholile, hawawavikile iwatumigwa mkifungo,avo wabwela mkitala na kulonga, 23 “Vituvikile mki-fungo, tukivika kihindigwa na wakalizi wose wokalizazinyivi, lakini vitufungule zinyivi, hatumvikile munhu

Sang'hano 5:24 17 Sang'hano 5:36bule mgati!” 24 Wakulu wa walava nhosa na wakulu wawakalizi wa Ng'anda ya Mulungu viwahulike avo, wakan-ganya kija kiwalawilile watumigwa. 25 Abaho munhuimoja keza kawalongela, “Tegelezeni! Wanhu wamuwag-odeke mkifungo wa Mng'anda ya Mulungu wofundizawanhu!” 26 Avo mkulu wa wakalizi wa Ng'anda ya Mu-lungu kachola hamoja na wanhu zake wawagoga iwatu-migwa. Hawawagogile kwa nguvu, kwavija wawadumbawanhu sekewawatowe mabwe.

27Wawagala iwatumigwa mgati, na wawemiza haulon-gozi wa mkitala, na mulava nhosa mkulu kawalongela,28 “Tuwagomesa sekemufundize kwa twaga da munhuino, lakini loleni kimtendile! Mugabwililisa mafundizogenu mwiisi yose ya Yelusalemu, na molonga tweye waokilamuso cha ifa yake!”

29 Petulo na watumigwa wayagwe wedika, “Tolon-deka tumtegeleze Mulungu siyo wanhu. 30 Mweyemumkoma kwa kumuwamba mumsalaba, lakini Mulunguwa wahenga zetu kamzilibula Yesu kulawa kwa wafile.31Mulungu kamwinula mbaka mwambu wa mkono wakewa kudila kamtenda Mulangulizi na Mkombola, kuwa-tenda wanhu wa Izilaeli waleke nzambi zao na Mulunguyazigele kumgongo. 32 Tweye tuzona mbuli azo, tweyena Loho Yang'alile, yeli nhunza ya Mulungu kwa wosewomtogola.”

33 Wanhu wa mkitala viwahulike avo, wagevuzikang'hani walonda kuwakoma iwatumigwa. 34 Lakini imojawao, Mfalisayo yakemigwe Gamalieli yakalile mfundizaMalagizo ga Musa yadumbigwe ng'hani na wanhu wose,kema aho mkitala. Kawalongela watumigwa walavigwekunze kidogo, 35 abaho kawalongela wanhu wa mkitala,“Waizilaeli wayangu, iteganyeni ng'hani na kija kimu-londa kuwatendela wanhu wano! 36Baho umwaka kukala

Sang'hano 5:37 18 Sang'hano 6:3na munhu yakemigwe Teuda, kaitenda munhu mkulu, nawanhu gana na nne wailumba nayo. Lakini kakomigwana wanhu zake wamkweleleze waimwaga na mbuli zakezihelela baho. 37 Abaho, Yuda mwenekae wa Galilayakalawilila mna ikipindi cha kuwapeta wanhu, na heyovivija kakala na lunhu mkulu, lakini vivija kakomigwa,na wanhu zake wose wamkweleleze waimwaga. 38 Lelo,nowalongeleni, sekemuwatendele mbuli yoyose wanhuwano. Walekeni! Kamba kija kiwaitogolele kutendacholawa kumwaowenyego, hondakitendeke bule, 39 lakinikamba cholawa kwa Mulungu, hondamuwahume bule.Baho mogomba na Mulungu!”

Wanhu wa mkitala wakweleleza mbuli za Gamalieli.40 Wawakema iwatumigwa mkitala, wawatowa mbalati,na wawalagiza sekewalonge kabili kwa twaga da Yesu,abaho wawalekesa. 41 Watumigwa viwasegele mkitala,wakala na deng'ho kwavija Mulungu katogola wageligwekinyala mbuli ya twaga da Yesu. 42 Kila siku wagendelelakufundiza na kuwapetela wanhu Mng'anda ya Mulunguna mzikae za wanhu, kamba Yesu Kilisito iyo Mkombola.

6Watazaji saba

1Siku vizigendelele wanahina viwakalile wokongezeka,kukala nandwagimna IwayahudiwolongaKigiliki nawajaiwolonga Kiebulania. Wayahudi iwolonga Kigiliki wa-longa kamba wagane wakiwa weli kumwao wasemwigwamuna ukugoleligwa sente kila siku. 2 Avo iwatumigwalongo na wabili wawakema wanahina wose wawalongela,“Havinogile bule kumwetu kuleka kuwapetela wanhumbuli ya Mulungu na kuwagolela lujo. 3 Avo, nduguzangu, saguleni wanhu saba kumwenu wajuwike kambawamema Loho Yang'alile na nzewele, na toweka wawe

Sang'hano 6:4 19 Sang'hano 6:15wakulu wa mbuli ino. 4 Lakini tweye tompula Mulunguna kuwapetela wanhu mbuli ya Mulungu kipindi chetuchose.”

5 Wanhu wose wanogelwa na mbuli za watumigwa,avo wamsagula Sitefano munhu yamemile kutamanilana Loho Yang'alile, hamoja na Filipo na Polokolo naNikanoli, Timona na Palimena na Nikolasi munhu haliMuyahudi kulawa Antiokia iyo yakalile yengile mwii-dini ya Kiyahudi. 6 Abaho wanhu wao wose wagaligwakwa iwatumigwa, wao wampula Mulungu na kuwekilamakono.

7 Avo mbuli za Mulungu zigendelela kwenela.Wanahina wongezeka ng'hani ako Yelusalemu na walavanhosa wengi wamtogola Yesu.

Sitefano kogogigwa8 Mulungu kamgwaa ng'hekewa na nguvu Sitefano,

nayo kadaha kutenda unzonza na vifukuzi mna iwanhu.9 Lakini kalemigwa na wanhu wayagwe wakalile wanhuwa ng'anda ya kumpula Mulungu, ikemigwe, “Ng'andaya kumpula Mulungu ya wanhu Walekesigwe,” wanhuawo walawa Kilene na Alekizandilia. Wayagwe walawa isiza Kilikia na Asiya. 10 Lakini Loho Yang'alile kamgwaanzewele Sitefano viyakalile kolonga, mbaka walemelwakumuhuma. 11 Avo wawahonga wanhu walonge, “Tu-muhulika komulonga vihile Musa na Mulungu!” 12 Kwaulonzi uno wawading'hula wanhu, wavele na wafundizaMalagizo ga Musa. Wamgoga Sitefano na kumgala mki-tala cha Wayahudi. 13 Abaho wawagala wanhu wayagwewalonge uvizi mbuli yake, walonga, “Siku zose munhuino koilonga vihile Ng'anda ya Mulungu na Malagizo gaMusa. 14 Tumuhulika kolonga kamba Yesu wa Nazaletikoibomola Ng'anda ya Mulungu na kugalusa vihendovetu vitugweleligwe na Musa!” 15 Wanhu wose wakalile

Sang'hano 7:1 20 Sang'hano 7:9mkitala wambunhulila meso Sitefano, wachona kihangachake kiigala na kihanga cha msenga wa kuulanga.

7Sitefano kolonga na wanhu wa mkitala

1 Mulava nhosa mkulu kamuuza Sitefano, “Mbuli zinoza ukweli?”

2 Sitefano kawedika, “Tata zangu na ndugu zangu,nhegelezeni! Muhenga wetu Abulahamu yang'hali hana-chola kukala isi ya Halani, Mulungu wa ukulu kamulaw-ilila mwiisi ya Mesopotamia. 3 Mulungu kamulongela,‘Segela mwiisi yako, waleke wanhu wa lubuga lwakouchole isi yonda nikulagusile.’ 4 Avo kalawanya mwi-isi ya Wakalidayo kachola kukala kudibuga da Halani.Tatake Abulahamu viyafile, Mulungu kamulongela Ab-ulahamu yeze mwiisi ino yumukala sambi. 5 Mulunguhamgwelele Abulahamu hata kimhongwe kidodo kiwechakemwenyego, lakiniMulungu kamulongela komgwaa,iwe yake na lukolo lwake. Mulungu viyamulongele avo,Abulahamu kakala kaduhu wana. 6 Vino vivo Mulunguviyamulongele Abulahamu, ‘Lukolo lwako lokala mwiisiya ugeni, ako wokuwa watumwa na wotendigwa vihilekwa miyaka magana mane. 7 Lakini nowatagusa wanhuwondawawatende watumwa. Abaho lukolo lwako lolawamwiisi iyo na wonigwaa ukulu niye hanhu hano.’ 8AbahoMulungu kamgwaa Abulahamu kihendo cha kwingilakumbi kamba kilaguso cha lagano. Avo Abulahamukamwingiza kumbi Isaka siku ya nane toka viyavumbuke.Vivija Isaka kamwingiza kumbi mwanage, yakemigweYakobo, na Yakobo kawengiza kumbi waja wahenga zetulongo na wabili.”

9 “Wanage Yakobo wamonela migongo mdodo waoYusufu na wamchuuza yawe mtumwa mwiisi ya Misili.

Sang'hano 7:10 21 Sang'hano 7:24Lakini Mulungu kakala hamoja nayo, 10 kamuhonya namagayo gake. Yusufu viyagaligwe kwa Falao mndewa waMisili, Mulungu kamtenda yanogeligwe, na nzewele zakezoneka, avo mndewa wa Misili kamtenda yawe mkulu wawakulu wa Isi, na mkulu wa wasang'hanaji wa mng'anda.11 Abaho kukala na lufilili lwa nzala mwiisi yose ya Misilina Kanaani, itendile wanhu wadununzike. Wahengazetu hawapatile lujo bule. 12 Yakobo viyahulike akoMisili kukala na ndiya, kawatuma wanage, wahenga zetu,mwanzawa ichanduso kuvika ako. 13Viwacholilemwanzawa kabili, Yusufu kailagusa kwa ndugu zake, na mndewaFalao kalujuwa lukolo lwa Yusufu. 14 Avo Yusufu kawa-tuma wasenga kwa tatake Yakobo, wamulongele heyo nalukolo lose weze Misili, wose kwa wose wakala malongosaba na tano. 15 Abaho Yakobo kachola Misili, ako heyona wanage wafa. 16 Ng'huli zao zigaligwa Shekemu, akowazikigwa mna gamapanga gayagulile Abulahamu kwasente kulawa kuna ulukolo lwa Hamoli.”

17 “Kipindi cha Mulungu kutenda gayamulongele Ab-ulahamu vikikalile behi, wanhu zetu wongezeka ng'hanimwiisi ya Misili. 18 Abaho mndewa iyagwe yalekilekumjuwa Yusufu kasonga kutawala mwiisi ya Misili.19Kawatendela usede wahenga zetu na kuwatenda vihile,kawalagiza waweke kunze wanao ving'hele, muladi wafe.20 Musa kavumbuka mna ikipindi acho, kakala mwanayanogile. Kaleligwa na mamake kwa miezi midatu, 21 naviyekigwe kutali na ukae, mndele wa Falao kamsola nakamulela kamba mwanage. 22 Musa kafundizigwa ubalawose wa Wamisili na kawa munhu mkulu kwa kulonga nasang'hano.”

23 “Musa viyavikize miyaka malongo mane, kacholakuwalola ndugu zake Waizilaeli. 24 Kamona imojawao kotendiligwa vihile na Mmisili, avo kachola

Sang'hano 7:25 22 Sang'hano 7:37kumtaza Mwiizilaeli kwa kumulipa gehile Mmisilikwa kumkoma. 25 Kagesa ndugu zake Waizilaeliwahajuwile kamba Mulungu yahawakombole kubitilaheyo, lakini wao hawajuwile. 26 Imitondo yake kawonaWaizilaeli wabili woitowa, kageza kuwagombelezakawalongela, ‘Nhegelezeni mweye mwa ndugu habalimoitowa kamba avo?’ 27 Lakini ayo yakalile yomtowamiyage kamsung'ha Musa kumgwazo. Kamuuza, ‘Naniyakutendile mulangulizi na mulamuzi wetu? 28 Hebukolonda kunikoma kamba viumkomile ija Mmisili jana?’29 Musa viyahulike avo, kalawanya mwiisi ya Misilikachola mwiisi ya Midiani. Ako kapata wana wabili.”

30 “Viibitile miyaka malongo mane, msenga wa kuu-langa kamulawilila Musa kuna ikisolo kikalile chokwakakuluwala behi na lugongo lwa Sinai. 31Musa kakanganyang'hani kija kiyone, kachola behi ya kisolo yalole goya.Lakini kahulika sauti ya Mndewa, 32 ‘Niye na Mulungu wawahenga zako, Mulungu wa Abulahamu na Mulungu waIsaka na Mulungu wa Yakobo.’ Musa kagwaya kwa bwem-bwe na hagezile kulola kabili. 33 Mndewa kamulongela,‘Vula vilatu vako, kwavija hanhu aho hawimile hang'ala.34Niwonawanhu zangu viwodununzigwamwiisi yaMisili.Nihulika viwogutilila, nihumuluka niwahonye. Avo sambinokutuma uchole Misili.’ ”

35 “Musa iyo yalemigwe na wanhu wa Izilaeli, viwa-mulongile, ‘Nani yakutendile mulangulizi na mulamuzikumwetu?’ Musa iyo yatumigwe na Mulungu kuwalan-guliza wanhu na kuwakombola kubitila msenga wa kuu-langa yamulawilile hana ikisolo kikwaka. 36Kawalongozawanhu walawe Misili, kwa kutenda unzonza na vilagusomwiisi ya Misili na hana Ibahali ya shamu kwa miyakamalongo mane kuluwala. 37Musa iyo yawalongele wanhuwa Izilaeli, ‘Mulungu kowasagulileni mtula ndagu wake,

Sang'hano 7:38 23 Sang'hano 7:47kamba viyanhumile niye na kokuwa imoja wa wanhuzenu.’ 38Musa iyo yakalile na lung'husesa lwa wanhu waIzilaeli kuluwala, kakala ako na wahenga zetu na msengawa kuulanga yalongile nayo hana Ulugongo lwa Sinai,na kabokela mbuli za ugima wa Mulungu yatugweleletweye.”

39 “Lakini wahenga zetu walema kumtogola,wamsung'ha kumgwazo na walonga yahanogile kumwaowahabweleganye Misili. 40 Avo wamulongela Haluni,‘Tutendele mulungu yonda yatulongoze. Hatujuwa kinhugani kimulawilile Musa, yatulavile Misili.’ 41Avo watendakinyago cha ng'ombe, wakigwaa ukulu, watenda nyimwilinyimwili kudeng'helela kija kiwatendile. 42 Mulungukawaleka na kawatenda wazigwee ukulu nhondo zakuulanga, kamba viyandikigwe mna ikitabu cha watulandagu wa Mulungu.”“Mweye wanhu wa Izilaeli! Si niye bule yumunichinjile

wanyama na kundavila nhosakwa miyaka malongo mane kuja kuluwala?43Mweye mkipapa kiheha cha mulungu Moleki,na kinyago cha nhondo ya mulungu wenu Lefani,vinyago vimutendile vivo vimvitambikile, avo nowa-

hamizila mwiisi ya Babeli.”44“Wahenga zetuwakala na kiheha kilagusa kambaMu-

lungu kabaho ako kuluwala. Kitendigwa kamba Mulunguviyamulongele Musa yakitende, kiigalile na kija kiyaone.45 Abaho, wahenga zetu wakibokele acho ikiheha kwawahenga zao. Wakipapa viwacholile hamoja na Yoshuana wachola nachomna ziisi ziyawabitize Mulungu. Kikalakuko mbaka kipindi cha Daudi. 46 Daudi kanogeligwana Mulungu na kampula Mulungu yamtogolele yatendehanhu hakukala Mulungu wa Yakobo. 47 Lakini Sulemaniiyo yamzengele Mulungu ng'anda.”

Sang'hano 7:48 24 Sang'hano 7:5948 Lakini Mulungu yeli Uchanha Ng'hani hakala

mng'anda izengigwe kwa makono ga wanhu, kambamtula ndagu wa Mulungu viyolonga,49 “Ulanga acho kigoda changuna isi iyo inikile magulu gangu.Ng'anda ya gani yonda munizengele niye?Hanhu gani hondanikale niye?50Niye mwenyego iyo nhendile vinhu vose vino.”

51 Abaho Sitefano kalonga, “Mweye muli na mizoyomidala, na mulekile kumjuwa Mulungu, mweye musitilemagwiti genu kutegeleza usenga wa Mulungu! Mwi-igala na wahenga zenu na mweye vivija momulema LohoYang'alile! 52Vino hana mtula ndagu yoyose wa Mulunguwahenga zenu wamulekile kumdununza? Wawakomawasenga wa Mulungu wao kulawa umwaka walongilekwiza kwa Msang'hanaji wake Yanogile. Na sambi mu-muhinduka na kumkoma. 53Mweyewaomubokelemalag-izo gaMulungu, gamgweleligwe nawasengawa kuulanga,lakini hamgagogile bule!”

Sitefano kotoigwa mabwe54 Wanhu wa mkitala viwamtegeleze Sitefano, wage-

vuzika ng'hani, wadafuna meno gao. 55 Lakini Sitefanokuno kamema Loho Yang'alile, kalola uchanha kuulangakawona ukulu wa Mulungu na Yesu kema mwambu wamkono wa kudila wa Mulungu. 56 Kalonga, “Loleni,nouwona ulanga ugubuka na Mwana wa Munhu kemamwambu wa mkono wa kudila wa Mulungu!”

57 Kwa nyangi wanhu wa mkitala wasita magwiti gao.Bahaja wanhu wose wamzumhila Sitefano, 58 wamulavakunze ya buga, wamtowamabwe. Wajawakalilewomtowamabwewaleka viwalo vao kwambwanga imoja twaga jakeSauli. 59 Viwakalile womtowa mabwe Sitefano kapula,

Sang'hano 7:60 25 Sang'hano 8:12“Mndewa Yesu, ibokele loho yangu!” 60Kafugama kaguta,“Mndewa! ugele kumgongo nzambi yao ino!” Viyalongileavo kafa.

81Nayo Sauli kona vinoga kukomigwa kwa Sitefano.Sauli kowadununza wanhu wamtogole Yesu

Mna izisiku azowanhuwamtogoleYesu akoYelusalemuwasonga kudununzigwa vihile. Wanhu wose wamtogoleYesu, wahaleka watumigwa, wakala wapwililike mwiisiiyo ya Yudea na Samalia. 2 Wanhu wanogile wamzikaSitefano na wamulilila ng'hani.

3Lakini Sauli kalonda kuwadununza wanhuwamtogoleYesu. Kachola ng'anda mbaka ng'anda, kawalava kunzewanhu wamtogole Yesu, wambigalo kwa watwanzi, nakaweka mvifungo.

Mbuli Inogile yopetigwa ako Samalia4 Wanhu wamtogole Yesu wapwililike wachola kila

hanhu kuwapetela wanhu Mbuli Inogile. 5 Filipo ka-chola kudibuga da Samalia na kawapetela wanhu mbuliya Kilisito Mkombola. 6 Lunhu lwa wanhu lumtegelezagoya Filipo viyalongile na kuwona unzonza uyatendile.7 Vinyamkela wawalawa wanhu kwa kulila, na wanhuwengi waholole na mbetembete wahonyigwa. 8 Avokukala na deng'ho kulu kudibuga dija.

9Munhu imoja twaga jake Simoni kakala yokala mumo,kawazanya Wasamalia kwa uhawi wake. Kaitenda kambakakala munhu mkulu. 10 Wanhu wose kudibuga dija,wakulu kwa wadodo wamtegeleza ng'hani, walonga,“Munhu ino kana udahi wa Mulungu ukemigwa, ‘UdahiMkulu’.” 11 Wamtegeleza ng'hani kwavija kwa miyakamingi kawazanya kwa uhawi wake. 12 Lakini viwautogoleusenga wa Filipo, usenga wa Mbuli Inogile ya Undewa

Sang'hano 8:13 26 Sang'hano 8:25

wa Mulungu na mbuli ya twaga da Yesu Kilisito, wosewabatizigwa, wambigalo kwa watwanzi. 13 Simoni nayokatogola, viyamambukize kubatizigwa kakala yokwangana Filipo na kakanganya viyone unzonza na vilagusovikalile vitendigwa.

14 Watumigwa wakalile Yelusalemu wahulika wanhuwa Samalia waibokela mbuli ya Mulungu, avo wawatumaPetulo na Yohana kumwao. 15 Viwavikile, wawapulilakwa Mulungu wanhu wamtogole Yesu wambokele LohoYang'alile. 16 Kwavija Loho Yang'alile kakala yang'halihanamuhulumukila munhu yoyose kumwao, wakala wa-batizigwe kwa twaga da Mndewa Yesu diiyeka. 17 AbahoPetulo na Yohana wawekila makono, wabokela LohoYang'alile.

18 Simoni kona wanhu wamtogole Yesu wambokelaLoho Yang'alile viwekiligwe makono na watumigwa.Avo kalonda kuwagwaa sente Petulo na Yohana,19kalonga, “Naniye nigweleleni udahi uno,muladimunhuyoyose yonda nimwikile makono gangu yabokele LohoYang'alile.”

20 Lakini Petulo kamwidika, “Upotele kutali gweye nasente zako, kwa kugesa kodaha kugula kwa sente nhunzaya Mulungu! 21 Kuduhu hanhu hohose mwiisang'hanoyetu, kwavija moyo wako haugesa ganogile mgameso gaMulungu. 22Avo leka nzambi zako, na magesa gako gehilena mpule Mndewa yagele kumgongo. 23 Kwavija nokonakumema migongo na kwa mfungwa wa nzambi.”

24 Simoni kamulongela Petulo na Yohana, “Mhulilenikwa Mndewa, gano gamulongile sekegandawilile.”

25Viwamambukize kulonga gaja gawonena kuwapetelawanhu usenga wa Mndewa, Petulo na Yohana wabwelaYelusalemu. Mnzila wawapetela Mbuli Inogile wanhu wamvijiji va Samalia.

Sang'hano 8:26 27 Sang'hano 8:36Filipo na mkulu wa Isiyopiya

26 Msenga wa kuulanga wa Mndewa kamulongela Fil-ipo, “Itande uchole kusini kubitila nzila ilawa Yelusalemukuchola Gaza.” Nzila ino sambi haitumika. 27 AvoFilipo kaitanda na kuchola. Muisiopiya yeliduhu kim-bigalo, yakalile munhu mkulu mna ingama ya Kandakemndewa wa kitwanzi wa Isiopiya kakala mnzila ya ku-chola ukayake. Kakala Yelusalemu komtambikila Mu-lungu na kakala yobwela ukayake na mtuka wa kubulula.28 Viyakalile mnzila kakala yosoma kitabu cha mtulandagu wa Mulungu Isaya. 29 Avo Loho Yang'alile kamu-longela Filipo, “Genda kakale behi na mtuka uja.” 30BahoFilipo kakimbila behi na mtuka kamuhulika munhu ayokosoma kitabu chamtula ndagu waMulungu Isaya. Filipokamuuza, “Vino kogajuwa gago gousoma?”

31Mkulu ayo kedika, “Nodahaze kugajuwa bila munhukunifambulila?” Avo kamgoneka Filipo yakwele mum-tuka na yakale hamoja nayo. 32Munhu ayo kakala yosomahanhu hano mna Gamaandiko Gang'alile,“Kakala kamba ng'hondolo yogaligwa kuchinjigwa,kamba mwana ng'hondolo yanyamale huupi viyokan-

higwa mibahila,halongile mbuli.33Kageligwa kinyala na koneligwa.Kuduhu munhu yodaha kulonga mbuli za lukolo lwake,kwavija ugima wake mwiisi uvika kuuhelelo.”

34Mkulu iyo kamuuza Filipo, “Nongele mtula ndagu waMulungu kolonga mbuli ya nani? Mbuli yake mwenyegohebu ya munhu iyagwe?” 35 Filipo kasonga kulonga,kasongela hanhu hano haMaandiko Gang'alile, kamulon-gela Mbuli Inogile ya Yesu. 36 Viwakalile wogendelelana mwanza, wavika hanhu hakalile na mazi, mkulu ayokalonga, “Hano hana mazi. Kinhu gani kingomesa ndeke

Sang'hano 8:37 28 Sang'hano 9:8

kubatizigwa?” 37 Filipo kamulongela, “Kodaha kuba-tizigwa kamba wahatogola kwa moyo wako wose. Mkuluayo kamwidika, ‘Notogola kamba Yesu Kilisito iyo Mwanawa Mulungu’.”

38Mkulu ayo kalagiza mtuka wime. Filipo na mkulu iyowahumulukila mgamazi, Filipo kambatiza. 39 Viwalawilemgamazi, Loho wa Mndewa kamsegeza Filipo. Mkuluayo hamonile kabili, lakini kagendelela na mwanza kunokamema deng'ho. 40 Filipo kasinhukila ka Azoto, kacholaisi ya Kaisalia na mnzila kawapetela wanhu Mbuli Inogilekila buga.

9Sauli komtogola YesuSang'h 22:6-16; 26:12-18

1 Mna ikipindi acho Sauli kagendelela kuwehila nakuwakoma wanahina wa Mndewa. Kachola kwa mulavanhosa mkulu, 2 kapula baluwa ya kujuwika mng'andaya kumpula Mulungu ako Damesiki, muladi yahamvikamunhu yoyose mtwanzi hebu mbigalo kotogola nzila yaMndewa yamgoge yamgale Yelusalemu.

3 Sauli viyakalile mnzila behi na kuvika Damesiki, ba-haja mulenge kulawa kuulanga ummwemwesela banzizose. 4Kagwa hasi na kahulika sauti yomulongela, “Sauli,Sauli! Habali konidununza?”

5 Sauli kauza, “Mndewa, gweye kwa nani?”Kedika, “Niye na Yesu yuunidununza. 6 Lakini inuka

uchole kudibuga, ako kolongeligwa cha kusang'hana.”7Wanhu wakalile mwanza umoja na Sauli wema, hawa-

longile mbuli, sauti waihulika lakini hawamonile munhu.8 Sauli kenuka, kabenzula meso gake, lakini hachonilekinhu. Avo wamgoga mkono wamulongoza Damesiki.

Sang'hano 9:9 29 Sang'hano 9:199 Kwa siku ndatu hadahile kulola, na kipindi chose achohadile na hang'wile kinhu chochose.

10Kukala na mwanahina wa Yesu kuko Damesiki twagajake Anania. Mulungu kamulagusila kinhu mzinzozi,Mndewa kamkema, “Anania!”

Anania kedika, “Aino baha Mndewa.”11 Mndewa kamulongela, “Winuke uchole Mnzila

Igoloke. Kuna ing'anda ya Yuda muuze munhuyokemigwa Sauli kulawa Taliso. Heyo kompula Mulungu,12 Mulungu kamulagusila kinhu, kamona munhuyakemigwe Anania keza na kumwikila makono gakeyadahe kulola kabili.”

13 Lakini Anania kamwidika, “Mndewa wanhu wengiwanongela mbuli zake munhu ino na gaja gose gayawa-tendele wanhu zako wa mwiisi ya Yelusalemu. 14 Nayokeza Damesiki kwa udahi kulawa kwa wakulu wa walavanhosa kuwagoga wanhu wose wokugwaa ukulu gweye.”

15 Mndewa kamulongela, “Genda kwavija nimsagulayanisang'hanile, kutenda twaga jangu dijuwike na wanhuhaweli Wayahudi na wandewa wao na wanhu wa Izilaeli.16 Niye mwenyego nomulagusila vonda yadununzikembuli yangu.”

17 Avo Anania kachola kengila mng'anda iyakalileSauli, kamwikila makono, kalonga, “Ndugu yangu Sauli,Mndewa kanhuma, Yesu mwenyego yakulawilile gweyemnzila viukalile kokwiza hano. Kanhuma muladi udahekulola kabili na umemezigwe Loho Yang'alile. 18 Bahajavinhu kamba vibale vilagalamgameso ga Sauli, na kadahakulola kabili, kenuka na kabatizigwa, 19 viyamambukizekuja, nguvu zake zimbwelela.”

Sauli kowapetela wanhu ako Damesiki

Sang'hano 9:20 30 Sang'hano 9:30

Sauli kakala siku ndodo na wanahina wa Yesu akoDamesiki. 20 Baho kasonga kuwapetela wanhu mz-ing'anda za kumpulaMulungu kamba Yesu iyoMwana waMulungu.

21Wanhu wose wamuhulike wakanganya wauza, “Vinoino siyo heyo yawakomile wanhu wamgwelele ukulu Yesumwiisi ya Yelusalemu. Hezile hano mbuli ya kuwagogawanhu wao na kuwagala kwa wakulu wa walava nhosa?”

22 Lakini Sauli kawapetela wanhu kwa udahi mkulu,na kulonga kwake kamba Yesu Kilisito kakala Mkom-bola kuwatenda Wayahudi wakalile Damesiki walemelwekumwidika.

23 Vizibitile siku nyingi, Wayahudi waiting'hana nawakala kiseto cha kumkoma Sauli. 24 Lakini kalon-geligwa mbuli iyo, imisi na ikilo wakaliza hana ulwivilwa kwingila kudibuga muladi wamkome. 25 Lakini ikilokimoja wanahina wakalile na Sauli wamsola, wamuhu-mulusa mdigelo kulu kubitila zonzo dikalile muuluwauzunguluke dibuga.

Sauli ako Yelusalemu26 Sauli kachola Yelusalemu kalonda kuilumba na

wanahina. Lakini wose wamdumba, kwavija hawatogolekamba Sauli nayo kakala mwanahina. 27 Abaho Balin-aba keza kumtaza Sauli, na kamgala kwa watumigwa.Kawasimulila vija Sauli viyamonile Mndewa mnzila naMndewa kalonga nayo. Vivija kawalongela vija Sauliviyawapetele wanhu wa Damesiki kwa twaga da Yesu.28 Avo Sauli kakala nao na kachola kudibuga jose daYelusalemu, kawapetela wanhu wa Damesiki kwa twagada Mndewa kwa kugangamala. 29 Vivija kalonga nakuibamilila na Wayahudi wolonga Kigiliki, lakini hewowalonda kumkoma. 30 Wanhu wamtogole Yesu viwone

Sang'hano 9:31 31 Sang'hano 9:40vivo, wamgala Sauli mbaka kudibuga da Kaisalia na wa-muleka yachole Taliso.

31 Avo kipindi acho vibumbila va wanhu wamtogoleYesu vikala moyo hole kila hanhu kuko Yudea na Galilayana Samalia. Kubitila Loho Yang'alile yakalile yowa-gangamiza wanhu, wanhu wongezeka ng'hani viwakalilewokala kwa kumdumba Mndewa.

Petulo kotenda unzonza kudibuga da Ludia na Yopa32 Petulo kagenda kila hanhu, siku dimoja kachola

kuwatembelela wanhu wamtogole Yesu wakalile ako Lu-dia. 33 Ako kamting'hana munhu yakemigwe Enea,yakalile yaholole na hadahile kwinuka mulusazi kwamiyaka minane. 34 Petulo kamulongela, “Enea, Yesu Kil-isito kokuhonya. Lamuka mulusazi lwako tandika lusazilwako.” Bahaja Enea kenuka. 35 Wanhu wose wakalileLudia na Saloni wamona Enea, nao wamtogola Mndewa.

36 Ako Yopa kukala na mtwanzi yakemigwe Tabitayakalile mwanahina wa Yesu, Twaga jake kwa KigilikiDolikasi, fambulo jake, “Mhala,” Mtwanzi ayo kakalayotenda ganogile na kuwataza wakiwa. 37 Kipindi achomtwanzi ayo kalumwa, abaho kafa. Lukuli lwake lusun-higwa lwikigwa mdigati da uchanha. 38 Buga da Yopahadikalile kutali ng'hani na buga da Ludia. Wanahinawa Yesu ako Yopa viwahulike kamba Petulo kakala kukoLudia, wawatumawanhuwabili na usenga uno, “Tokupulaulopole wize kumwetu.” 39 Avo Petulo kachola nao.Viyavikile kagaligwa mdigati da uchanha ako waganewose wamzunguluka kuno wolila na kumulagusila vi-walo vose viyasonile Dolikasi viyakalile yang'hali mgima.40Petulo kavilava kunze, kafugamamavindi kampula Mu-lungu, abaho kaluhindukila lukuli lwamtwanzi ayo yafile,kalonga, “Tabita, lamuka!” Nayo kabenzula meso gake,

Sang'hano 9:41 32 Sang'hano 10:8viyamonile Petulo, kagandamuka. 41 Petulo kamgogamkono kamtaza kwinuka. Abaho kawakema wanhu wosewamtogole Yesu, wayagwe wakala wagane kamwika hau-longozi wa hewo, kuno ka mgima. 42Mbuli ino ibwililikakudibuga jose da Yopa na wanhu wengi wamtogola Mn-dewa. 43 Petulo kagendelela kukala ako Yopa kwa sikunyingi mwiikae ya munhu yakalile yowamba ng'hwembeyakemigwe Simoni.

10Petulo na Kolinelio

1Kukala namunhu imoja mwiisi ya Kaisalia yakemigweKolinelio, kalala mkulu wa kibumbila cha wakalizi ganawa Kilumi kikemigwe, “Kibumbila cha Italia.” 2 Kakalamunhu yomdumba Mulungu, heyo na wanhu wose wamulubuga lwake wamgwaa ukulu Mulungu. Vivijakasang'hana ng'hani kuwataza wanhu wakiwa na kakalayompula Mulungu siku zose. 3 Siku dimoja saa tisa imisi,Mulungu kamulagusila kinhu, kamona msenga wa kuu-langa wa Mulungu kamwizila kamulongela, “Kolinelio!”

4 Kolinelio kamulola bunhuu msenga ayo wa kuulangakwa bwembwe kamulongela, “Go mkulu, kuna choni?”

Msenga wa kuulanga kamwidika, “Mulungu kanogelwakumpula kwako na sang'hano ya kuwataza wakiwa, nayohakusemwa bule. 5Watume wanhu sambi baha, wacholeYopa kwamunhu imoja yokemigwa Simoni Petulo. 6Heyomgeni mna ikae yamunhu yokemigwa Simoni, muwambang'hwembe, kokala behi ya Bahali.” 7 Abaho msenga ayowa kuulanga kasegela, Kolinelio kawakemawasang'hanajizakewabili namkalizi wake imojawa iwasang'hanaji zake,yomdumba Mulungu. 8Kawalongela kija kilawilile, abahokawatuma wachole Yopa.

Sang'hano 10:9 33 Sang'hano 10:239 Siku diyagwe viwakalile mnzila behi na Yopa, imisi

Petulo kachola kudigati da uchanha kumpula Mulungu.10 Kona nzala na kalonda kuja kinhu chochose, lujovilukalile lotandigwa, Mulungu kamulagusila kinhu.11 Kona ulanga ugubuka na kona kinhu kamba mgololemkulu uwambigwe mhande zake nne wohumulusigwahasi. 12 Mgati yake kukala na wanyama wose nawang'onyo wotambala na ndege. 13 Kahulika sautiyomulongela, “Petulo, lamuka uchinje uje!”

14 Lakini Petulo kalonga, “Aka, Mndewa, sinakuja bulekinhu kigomigwe hebu kihile.”

15 Sauti imulongela kabili, “Sekeuvikeme viha vinhuviyatendile Mulungu vinoge.” 16 Mbuli ino ilawililamiyanza midatu, abaho kinhu acho kigaligwa kuulanga.

17Petulo viyakalile kokanganya fambulo da kinhu acho,wanhu watumigwe na Kolinelio wavika hana ing'andaya Simoni, na wakala wemile haulongozi wa ulwivi.18 Wakema, wauza, “Vino hano hana mgeni yoyoseyokemigwa Simoni Petulo?”

19Petulo kakala yang'hali yogelegeza fambulo da kinhuacho, baho LohoYang'alile kamulongela, “Tegeleza! Kunawanhu wadatu wokuzahila. 20 Avo sekeunyawenyawe,itande uchole nao, kwavija niye iyo niwatumile.” 21 AvoPetulo kahumuluka kawalongela wanhu wao, “Niye iyoyumumzahila. Muwinza choni?”

22Wamwidika, “Mkulu Kolinelio katutuma. Munhu ayokanoga na komdumba Mulungu na katogoligwa ng'hanina Wayahudi. Msenga yang'alile wa kuulanga kamulon-gela yakugoneke gweye ukayake. Muladi yahulike chon-daulonge.” 23 Petulo kawagoneka wanhu awo kumwake,ikilo acho kawagwaa hanhu ha kuwasa.

Imitondo yake kaitanda kachola nao na wanhuwayagwe wamtogole Yesu kulawa Yopa wachola nayo.

Sang'hano 10:24 34 Sang'hano 10:3624 Imitondo yake wavika mwiisi ya Kaisalia. Kolineliokakala kowabeta, hamoja na ndugu na mbwiga zakewa behi yawagoneke. 25 Petulo viyakalile behi kuvika,Kolinelio kenuka kamcholela, kagwa kingubangubakamtambikila. 26 Petulo kamwinula, kamulongela,“Inuka, niye mwenyego na munhu kamba gweye.”27 Petulo kagendelela kulonga na Kolinelio viyakalilekokwingila mng'anda, mumo kawavika wanhu wengiwaiting'hana. 28 Petulo kawalongela, “Mweye wenyegomujuwa goya kamba Muyahudi kagomigwa na malagizogake sekeyamtembelele hebu kuilumba na munhu haliMuyahudi. Lakini Mulungu kandagusila sekenimkememunhu yoyose keha hebu hafaya. 29 Na viundagize,silemile bule niza, avo nokuuza kabili kung'hemelachoni?”

30 Kolinelio kalonga, “Siku ndatu zibitile mna isaakamba ino, saa tisa imisi, ng'hala nimpula Mulungumng'anda yangu. Bahaja munhu yavalile viwalo vizeluchuwee, kema haulongozi wangu, 31 kalonga, ‘Kolinelio!Mulungu kahulika viumpulile na kazitogola sang'hanozako za kuwataza wanhu wakiwa. 32Mtume munhu yac-hole Yopa kwa munhu yokemigwa Simoni Petulo. Kokalamwiikae ya Simoni muwamba ng'hwembe, kokala behina Bahali.’ 33 Avo bahaja niwatuma wanhu kumwako, nakutenda goya viwizile. Sambi wose twabaha haulongoziwa Mulungu, tobetela kuhulika mbuli yoyose yakulagizeMndewa ulonge.”

Ulonzi wa Petulo34 Baho Petulo kasonga kulonga, “Sambi nojuwa kweli

Mulungu hambagula munhu yoyose. 35 Wose womg-waa ukulu na kutenda ganogile kowatogola, hatongawolawa isi gani. 36 Muujuwa usenga uyaugalile kwawanhu wa Izilaeli, kuwapetela wanhu Mbuli Inogile igala

Sang'hano 10:37 35 Sang'hano 10:48tindiwalo kubitila Yesu Kilisito yeli Mndewa wa wanhuwose. 37 Muzijuwa mbuli ng'hulu zitendeke mwiisiyose ya Wayahudi, kusongela Galilaya, Yohana viyamalilekuwapetela wanhu usenga wake wa ubatizo. 38MumjuwaMulungu viyamsagule Yesu wa Nazaleti kwa kumgwaaLoho Yang'alile na udahi. Kila hanhu hayacholile katendaganogile na kuwahonya wanhu wose wakalile mmakonogaMwenembago, kwavija Mulungu kakala nayo. 39Tweyetuchona kila kinhu kiyatendile mwiisi ya Wayahudi naYelusalemu. Abahowamkoma kwa kumuwambamumsal-aba. 40 Lakini siku ya kadatu Mulungu kamzilibula kulawakwa wafile na kamtenda yaoneke, 41 siyo kwa kila munhu,lakini kwa waja wazonile mbuli azo, wasaguligwe mwakana Mulungu, wao tweye tudile na kung'wa hamoja nayoviyazilibuke kulawa kwa wafile. 42 Katulagiza tuwapetelawanhu Mbuli Inogile na kuwalongela kamba Yesu iyoyasaguligwe na Mulungu kuwatagusa wanhu wagima nawafile. 43 Watula ndagu wose wa Mulungu walongambuli yake, walonga wanhu wose womtogola nzambi zaozogeligwa kumgongo kwa udahi wa twaga da Yesu.”

Wanhu haweli Wayahudi wombokela Loho Yang'alile44 Petulo viyakalile yang'hali yolonga, Loho Yang'alile

kawahumulukila wanhu wose wakalile womtegeleza.45Wayahudi wamtogole Yesu wezile kulawa Yopa hamojana Petulo wakanganya viwone Mulungu vivija kawag-waa wanhu haweli Wayahudi nhunza ya Loho Yang'alile.46 Kwavija wawahulika wolonga kwa ulonzi wa sambina kuutogola ukulu wa Mulungu. Petulo kawalongela,47 “Wanhu wano wambokela Loho Yang'alile, kamba vi-tumbokele tweye. Vino munhu yoyose kodaha kuwag-omesa sekewabatizigwe kwa mazi?” 48 Avo kalagiza wa-batizigwe kwa twaga da Yesu Kilisito. Abaho wampula

Sang'hano 11:1 36 Sang'hano 11:14yakale nao kwa siku ndodo.

11Petulo kowasimulila wanhu wamtogole Yesu ako

Yelusalemu1 Watumigwa na wanhu wayagwe wamtogole Yesu

ako Yudea wahulika kamba wanhu haweli Wayahudivivija wabokela mbuli ya Mulungu. 2 Petulo viyacholileYelusalemu, wanhu wolonda wanhu haweli Wayahudiwengile kumbi, wambeza Petulo, 3 walonga, “Gweyekukala mzikae za wanhu haweli Wayahudi hawengilekumbi na vivija kuja nao!” 4Avo Petulo kawalongela fuluipile kija kilawilile kusongela kuna ichanduso.

5 “Vinikalile nompula Mulungu kudibuga da Yopa, Mu-lungu kandagusila kinhu. Nyona kinhu chokwiza hasikiigala na mgolole mkulu uhumulusigwa kwa mhandezake nne kulawa kuulanga, wima behi yangu. 6Ndola goyamgati yake nyona wanyama wose, wang'onyo wotambalana ndege. 7 Abaho mhulika sauti yonongela, ‘Petulo,lamuka uchinje uje!’ 8 Lakini nonga, ‘Mndewa bule!Kuduhu kinhu kihile hebu kigomesigwe kingile mumu-lomo wangu.’ 9 Sauti ilonga kabili kulawa kuulanga,‘Sekeuvikeme viha vinhu viyatendile Mulungu vinoge.’10 Mbuli ayo ilawilila miyanza midatu, kukikomelezokinhu kija kibwelezigwa kuulanga. 11 Bahaja wanhuwadatu watumigwe kumwangu kulawa Kaisalia wavikamng'anda ing'alile. 12 Loho kanilongela nichole naosekeninyawenyawe. Ndugu wano sita kulawa Yopa wa-chola na niye Kaisalia na wose twingila mng'anda ya Ko-linelio. 13 Kolinelio katulongela vija viyamonile msengakulawa kuulanga kema mng'anda yake. Kamulongela,‘Mtume munhu yachole Yopa kwa munhu yokemigwaSimoni Petulo. 14 Kowalongeleni mbuli zondaziwatende

Sang'hano 11:15 37 Sang'hano 11:26gweye na wanhu wa mulubuga lwako mukomboligwe.’15 Vinisongile kulonga, Loho Yang'alile keza kumwaokamba viyezile kumwetu kuna ichanduso. 16 Abahonikumbuka kija kiyalongile Mndewa, ‘Yohana kawabatizawanhu kwa mazi, lakini mweye mobatizigwa kwa LohoYang'alile.’ 17 Vivo ili Mulungu kawagwaa wanhu haweliWayahudi nhunza iija iyatugwelele tweye vitumtogoleMndewa Yesu Kilisito Mkombola, niye na nani, mbakanimgomese Mulungu?”

18 Viwahulike avo, waleka kumulonga na wamtogolaMulungu, walonga, “Vivija Mulungu kawagwaa wanhuhaweli Wayahudi nyafasi ya kuleka nzambi na kubokelaugima wa mazuwa gose!”

Wanhu wamtogole Yesu ako Antiokia19 Wanhu wayagwe wamtogole Yesu wakalile wap-

wililike mbuli ya madununzo galawilile viyakomigweSitefano, wachola mbaka Foinike, Kupulo na Antiokia,kuwapetela Wayahudi waiyeka usenga uno. 20 Lakiniwanhu wayagwe wamtogole Yesu, walawile Kupulo naKilene, wachola Antiokia kuwapetela wanhu haweliWayahudi usenga wa Mbuli Inogile ya Mndewa Yesu.21Udahi wa Mndewa ukala hamoja nao, na wanhu wengiwatogola na wambwelela Mndewa.

22 Mbuli ino iwavikila wanhu wamtogole Yesu akoYelusalemu, avo wamtuma Balinaba yachole Antiokia.23 Viyavikile na kona vija Mulungu viyawagweleleng'hekewa, kadeng'helela na kawapula wagendelelekumtamanila Mndewa kwa mizoyo yao yose. 24 Balinabakakala munhu yanogile, kamema Loho Yang'alile nakutamanila, na wanhu wengi wambwelela Mndewa.

25 Abaho Balinaba kachola Taliso kumzahila Sauli.26 Viyamonile, kamgala Antiokia, mwaka mgima wait-ing'hana na wanhu wamtogole Yesu na wawafundiza

Sang'hano 11:27 38 Sang'hano 12:7wanhu wengi. Ako Antiokia, kuko wanahina wa wasongakukemigwa Wakilisito.

27 Mna ikipindi acho watula ndagu wayagwe wa Mu-lungu wasegela Yelusalemu wachola Antiokia. 28 Imojawao yakemigwe Agabo, kema na kwa udahi wa LohoYang'alile kalagula kamba hokuwa na lufilili lwa nzalamwiisi yose. Ilawilila kipindi cha utawala wa Kilaudio.29 Wanahina wa Yesu waitogolela kila munhu yagalechochose kiyakalile nacho, kuwataza wayao wamtogoleYesu wakalile Yudea. 30 Watenda avo, abaho wawagwaasente Balinaba na Sauli wazigale kwa wavele wa wanhuwamtogole Yesu.

12Madununzo makulu

1 Mna ikipindi kikija Mndewa Helode kasongakuwadununza wanhu wayagwe wamtogole Yesu.2 Kalagiza Yakobo mkulu wake Yohana yakomigwe kwapanga. 3Helode viyonile mbuli ino iwanogela Wayahudi,kagendelela, kamgoga Petulo. Mbuli ino ilawilila mnaikipindi cha Magate hagageligwe usasu. 4 ViwamgogilePetulo wamgodeka mkifungo, wamwika mmakono gawakalizi wakalile vibumbila vine kila kibumbila kikalana wakalizi wane. Helode kalonda kumulava Petulohaulongozi wa wanhu yahamala Nyimwili nyimwili yaPasaka. 5 Avo Petulo viyakalile yang'hali kagodekigwa,wanhuwamtogole Yesuwampulila ng'hani kwaMulungu.

Petulo kolekesigwa kulawa mkifungo6 Mna ikilo cha siku ayo iyalondile Helode yamgale

Petulo haulongozi wa wanhu, Petulo kakala yawasilehagati ya wakalizi wabili. Kakala yagodekigwe kwaminyololo mibili. Hana ulwivi lwa kifungo hakala nawakalizi wakalile wokaliza. 7 Bahaja msenga wa kuulanga

Sang'hano 12:8 39 Sang'hano 12:17wa Mndewa kema, mulenge umwemwesa mdigati dija.Msenga wa kuulanga kamtigisa Petulo mdiega, kamulon-gela, lamuka, “Lopola, inuka!” Bahaja minyololo ilagalakulawa mmakono ga Petulo. 8 Abaho msenga ayo wakuulanga kamulongela, “Ifunge mkwiji wako na uvalevilatu vako.” Petulo katenda vivo, namsengawakuulangakamulongela, “Vala kiwalo chako uniwinze.” 9 Petulokamkweleleza kunze ya kifungo, lakini hajuwile kambamsenga wa kuulanga kakala yotenda vivo kweli, kagizakakala yolota nzonzi. 10Wabita kibumbila cha ichandusocha wakalizi abaho cha kabili, na kukimambukizo kibum-bila cha wakalizi wa lwivi lwa kwingilila kudibuga. Lwiviluwavugukila lwenyego na wao walawa kunze, wagendamnzila bahaja msenga wa kuulanga kamuleka Petulo.

11 Abaho Petulo kajuwa gamulawilile kalonga, “Sambinojuwa kweli! Mndewa kamtuma msenga wake wa kuu-langa yamhonye mmakono ga Helode na kulawa kwa kijakiwalondile kutenda Wayahudi.”

12 Viyajuwile avo kachola ukae kwa Malia mamakeYohana yakemigwe Maluko, ako wanhu wengi wakalawaiting'hane na wakala wompula Mulungu. 13 Petulokagong'onda lwivi lwa kunze, na mtumigwa wa kit-wanzi yakemigwe Loda kachola kulola nani yogong'onda.14 Viyajuwile ikala sauti ya Petulo, kadeng'helela kalekakuvugula ulwivi kabweleganya mng'anda, kawalongela,“Yemile kunze Petulo!” 15 Wamulongela, “Gweye kunakibozi mbwelela.” Lakini kagangamiza kamba ikala kweli.Avo wamwidika, “Sengine msenga wake kulawa kuu-langa.”

16 Mna ikipindi acho Petulo kagendelela kugong'ondaulwivi, kukimambukizo wamvugulila, na viwamonewakanganya. 17 Petulo kenula mkono kulagusawanyamale, kawalongela vija Mndewa viyamulavile

Sang'hano 12:18 40 Sang'hano 13:2mkifungo. Kawalongela, “Mulongeleni Yakobo mbuli inona wanhu wayagwe wamtogole Yesu,” abaho kacholahanhu hayagwe.

18 Viivikile imitondo, wakalizi wakala wonyawanyawakwa kija kimulawilile Petulo. 19 Helode kalagiza wamza-hile Petulo, lakini hawamonile bule. Avo kalagiza wajawakalizi wauzigwe na kalagiza wakomigwe.

Abaho, Helode kasegela mwiisi ya Yudea kacholakukala mwiisi ya Kaisalia.

Ifa ya Helode20 Helode kawagevuzikila ng'hani wanhu wa Tilo na

Sidoni, avo wamgendela hamoja. Tanhu wamtewenzaBulasto, mkalizi wa ng'anda ya Mndewa yawataze. Abahowachola kwa Helode kumpula kuwe na tindiwalo, kwavijaisi yao itamanila lujo kulawa mwiisi ya Mndewa.

21 Mna disiku disaguligwe Helode kavala viwalo vakeva undewa, kakala mkigoda chake cha undewa, kalongana wanhu. 22Wanhu wakemelela, “Ino sauti ya Mulungu,siyo ya munhu.” 23 Bahaja msenga wa kuulanga kamb-wanha hasi Helode, kwavija hamgwelele Mulungu ukulu.Kahomigwa na msango kafa.

24 Lakini mbuli ya Mulungu igendelela kwenela.25 Balinaba na Sauli viwamambukize sang'hano yao,

wabwela Yelusalemu hamoja na Yohana Maluko.13

Sauli na Balinaba wosaguligwa na kutumigwa1 Mna iwanhu wamtogole Yesu ako Antiokia, kukala

na watula ndagu wa Mulungu na wafundiza, Balinabana Sauli na Simeoni yakemigwe Mtitu na Lukio yalawileKilene, Manaeni yakulile hamoja na Mndewa Helode.2 Viwakalile womgwaa ukulu Mndewa na kufunga kuja,

Sang'hano 13:3 41 Sang'hano 13:12

Loho Yang'alile kawalongela, “Mbagulileni Balinaba naSauli wasang'hane sang'hano iniwakemele.”

3 Wafunga kuja na kumpula Mulungu, wawekilamakono wawatuma wachole.

Sauli na Balinaba wowapetela wanhu ako Kupulo4 Balinaba na Sauli viwatumigwe na Loho Yang'alile

wachola kudibuga da Seleukia, kulawa ako wakwela melimbaka kisiwa cha Kupulo. 5 Viwavikile kudibuga daSalami wawapetela wanhu mbuli ya Mulungu mna iz-ing'anda za kumpula Mulungu za Wayahudi. YohanaMaluko kakala yowataza kusang'hana.

6 Wanga mna ikisiwa mbaka wavika Pafo, ako wamt-ing'hana muhawi imoja Muyahudi yakemigwe Baliyesu,yaitendile mtula ndagu wa Mulungu. 7Munhu ayo kakalambwiga wa mkulu wa kisiwa acho, yakemigwe SeligioPaulo, yakalile munhu mbala. Mkulu wa kisiwa kijakawakema Balinaba na Sauli kalonda kuhulika mbuli yaMulungu. 8 Lakini wakala wogomesigwa na Elima yakalilemuhawi, dino ijo fambulo jake kwa Kigiliki, yakalile yo-geza kumtenda mkulu wa kisiwa sekeyatogole kumta-manila Kilisito. 9 Abaho Sauli, vivija yakemigwe Paulo,kuno kamema Loho Yang'alile, kamulola bunhuu ayoimuhawi, 10 kalonga, “Gweye mwana wa Mwenembago!Gweye kuvihila vinhu vose vinogile. Gweye kumemamagesa gose gehile, na siku zose kogeza kuugalusa ukweliwa Mndewa kamba uvizi! 11 Udahi wa Mndewa wokuta-gusa sambi baha, na gweye kokuwa msuwameso hondauwone mulenge wa imisi kwa kipindi kidodo.”

Bahaja kungugu dimulawilila Elimamgameso, kagendakuno komzahila munhu yamgoge mkono yamulongoze.12Mkulu ayo wa ikisiwa viyonile kija kilawilile, katogola,kwavija kakanganya ng'hani mafundizo gayahulike kwasama ya Mndewa.

Sang'hano 13:13 42 Sang'hano 13:23Balinaba na Paulo wakudibuga da Antiokia Pasidia

13 Paulo na wayage wakwela meli kulawa Pafo mbakaPeliga, buga dikalile Pamfulia, baho Yohana Malukokawaleka ako kabwela Yelusalemu. 14 Wagendelelana mwanza kulawa Peliga mbaka wavika kudibugada Antiokia Pisidia. Mwiisiku ya Kubwihila wengilamng'anda ya kumpula Mulungu ya Wayahudi, wakalahasi. 15 Viwamambukize kusoma Malagizo ga Musa namaandiko ga watula ndagu wa Mulungu, wakulu wang'anda ya kumpula Mulungu ya Wayahudi wawagalilausenga, walonga, “Ndugu zetu, mwahawa na usenga wakugangamiza towapula mulonge na wanhu.” 16 Paulokenuka, kawenulila makono, kalonga,

“Ndugu zangu Waizilaeli na wanhu wose muli hanomumgwaa ukulu Mulungu, nhegelezeni! 17 Mulungu wawanhuwa Izilaeli kawasagulawahenga zetuna kawatendaisi ng'hulu viwakalile mwiisi ya Misili. Mulungu kawalavamwiisi yaMisili kwa udahi mkulu, 18kwamiyakamalongomane ako kuluwala kafunga umoyo mbuli ya sang'hanozao. 19 Kazibananga isi saba mwiisi ya Kanaani na kawa-tendawanhu zakewawewenekae. 20Gano gose gatendekakwa miyaka magana mane na malongo matano.

“Abaho kawagwaa wasemi wawalangulize mbakakipindi cha mtula ndagu wa Mulungu Samweli. 21 Bahowanhu walonda wawe na mndewa, Mulungu kawagwaaSauli mwanage Kishi wa kabila da Benjamini, yawemndewa wao kwamiyakamalongomane. 22ViyamsegezeSauli, Mulungu kamtenda Daudi yawe mndewa wao.Vino vivo viyalongile Mulungu mbuli yake, ‘NimonaDaudi mwanage Yese ayo munhu younogeza moyowangu, munhu yonda yatende gose gonilonda yatende.’23 Mulukolo lwa Daudi mumo yalawile Yesu, Mulungukamtenda yawe Mkombola wa wanhu wa Izilaeli kamba

Sang'hano 13:24 43 Sang'hano 13:34viyalongile. 24 Yesu yang'hali hana songa sang'hanoyake, Yohana kawapetela wanhu wose wa Izilaeli walekenzambi zao na wabatizigwe. 25 Yohana viyakalile behina kuimambukiza sang'hano yake, kawauza wanhu,‘Vino mweye mogesa niye iyo Mkombola? Niye sili ayoyumumbetela. Heyo kokwiza kukisogo changu, niyesifaya hata kudohola vilatu vake.’

26 “Ndugu zangu Waizilaeli, lukolo lwa Abulahamu,na wanhu wose hamuli Wayahudi muli hano mumgwaaukulu Mulungu, usenga uno wa kukomboligwa ugaligwakumwetu! 27 Kwavija wanhu wakalile Yelusalemu nawakulu zao hawajuwile Yesu iyo Mkombola, vivija hawaz-ijuwile mbuli za watula ndagu wa Mulungu zisomigwekila siku ya Kubwihila. Avo watenda mbuli zilongigwe nawatula ndagu waMulungu zilawilile kwa kumtagusa Yesuyafe. 28 Hamoja hawapatile kilamuso cha kumkomela,wampula Pilato yamtaguse kufa. 29 Viwamambukize ku-tenda kila kinhukilongigwenaMaandikoGang'alilembuliyake, wamuhumulusa mumsalaba wamwika mdipanga.30 Lakini Mulungu kamzilibula kulawa kwa wafile. 31 Kwasiku nyingi kawalawilila wanhu waja yakalile yokwanganao kulawa Galilaya mbaka Yelusalemu. Wanhu awosambi wowalongela wanhu. 32 Tweye twiza kuwapetelaMbuli Inogile, mbuli iyalongile Mulungu kwa wahengazetu kamba koitenda, 33 sambi katutendela, tweye lukololwake, kwa kumzilibula Yesu. Kamba viyandikigwe mnaikitabu cha Zabuli ya kabili,‘Gweye kwa Mwanangu,na lelo nolonga wose wajuwe niye na Tatako.’34 Vino vivo viyalongile Mulungu mbuli ya kumzilibulakulawa kwa wafile, sekeyole mdipanga.‘Nowanogela kwa unogelwa ung'alilekamba vinimulongele Daudi.’

Sang'hano 13:35 44 Sang'hano 13:4635Hanhu hayagwe mna ikitabu cha Zabuli holonga,‘Mulungu hondaumuleke mtumigwa wako yang'alile yole

mdipanga.’36 Mbuli ino hailawilile kwa Daudi, kwavija Daudikasang'hana gayalondile Mulungu, abaho kafa, kazikigwahamoja nawahenga zake, na lukuli lwake luolamdipanga.37 Lakini haikalile vivo kwa ayo Mulungu yaamzilibulekulawa kwa wafile. 38 Ndugu zangu Waizilaeli, tolondamujuwe, usenga wa nzambi kugeligwa kumgongowopetigwa kumwenu. 39 Munhu yoyose yomtogola Yesukolekesigwa, lakini mbuli ino haidahike mna Gamalagizoga Musa. 40 Avo, muiteganye, sekegawalawilile gajagalongigwe na watula ndagu wa Mulungu.41 ‘Tegelezeni mweye muli wafyosi! Kanganyeni mufe!Kwavija kinhu kinhenda sambi,honda mkitogole bule,hata kamba munhu yahawasimulila!’ ”

42 Paulo na Balinaba viwakalile wolawa mng'anda yakumpula Mulungu, wanhu wawagoneka wabwele mnaIsiku iyagwe ya Kubwihila, wawapetele goya mbuli izo.43 Wanhu viwasegele mumting'hano Wayahudi wengina wanhu haweli Wayahudi waitogole dini ya Kiyahudiwawakweleleza Paulo na Balinaba. Watumigwa wawa-gangamiza wagendelele kukala mna ing'hekewa ya Mu-lungu.

44 Siku iyagwe ya Kubwihila kila munhu kudibuga kezakutegeleza mbuli ya Mndewa. 45 Wayahudi viwaluwonelunhu lwa wanhu, wona migongo, wakilema kiyalongilePaulo na wamuliga. 46 Lakini Paulo na Balinaba wa-gangamala kulonga, “Mbuli ya Mulungu ilondeka tanhuipetigwe kumwenu. Lakini kwavija muilema na muiyonawenyego hamufaya kuupata ugima wa mazuwa gose,

Sang'hano 13:47 45 Sang'hano 14:4tweye towaleka tochola kwa wanhu haweli wayahudi.47Kwavija dino ijo lagizo diyatugwee Mndewa,‘Niwatenda mulenge kwa wanhu haweli wayahudi,ili wanhu wose wa mwiisi wakomboligwe.’ ”

48 Wanhu haweli Wayahudi viwahulike avo,wadeng'helela na walonga usenga wa Mndewa unoga,na wanhu wose wasaguligwe kuupata ugima wa mazuwagose wamtogola Yesu.

49 Mbuli ya Mndewa ibwililika kila hanhu mwiisi ayo.50 Lakini wakulu wa Wayahudi wawading'hula watwanzihaweli Wayahudi wakalile wotegelezigwa na womgwaaukulu Mulungu na wambigalo wakalile na vinhu vingikudibuga dija. Wasonga kuwadununza Paulo na Balinabana kuwawinga mwiisi yao. 51 Watumigwa wakung'husanhimbwisi za mmagulu gao kulagusa walemigwa, abahowachola Ikonia. 52 Wanahina wa Yesu ako Antiokiawadeng'helela na wamema Loho Yang'alile.

14Ako Ikoniamu

1Ako Ikoniambuli zilawilila kamba vizilawilile kuja An-tiokia, Paulo na Balinaba wengila mng'anda ya kumpulaMulungu, wawasimulila wanhu mbaka wanhu wengiwakalile Wayahudi na wanhu haweli Wayahudi wamto-gola Yesu. 2 Lakini Wayahudi hawamtogole Yesu wawad-ing'hula wanhu haweli Wayahudi wagombe na wanhuwamtogole Yesu. 3Paulo na Balinaba wakala ako kwa sikunyingi, wolonga kwa kugangamala mbuli ya Mndewa, naMndewa kalagusa kamba usenga waombuli ya ng'hekewaukala kweli kwa kuwagwaa udahi wa kutenda unzonza navilaguso. 4 Wanhu wa isi ayo wakala waigolile, wayagwewakala ubanzi wa Wayahudi na wayagwe ubanzi wa wa-tumigwa.

Sang'hano 14:5 46 Sang'hano 14:175 Abaho wanhu wayagwe haweli Wayahudi na

Wayahudi, na walangulizi wao waitogolela kuwatendelavihile watumigwa na kuwatowa kwa mabwe.6 Watumigwa viwaijuwile mbuli iyo, wakimbilila Lusitilana Delibe mwiisi ya Lukaonia na mziisi zili mmabehi.7Wakala ako wowapetela wanhu Mbuli Inogile.

Paulo na Balinaba ako Lusitila na Debe8Ako Lusitila kukala namunhu imoja yakalile mbetem-

bete toka yavumbuke na kakala hadahile kugenda.9 Munhu ayo kakala yomtegeleza Paulo viyakalile ko-longa. Paulo kona kotamanila na kodaha kuhonyigwa,avo kamulola bunhuu, 10 kakemelela, “Ima kwa magulugako!” Munhu ayo kazumha zumha kasonga kugenda.11 Lunhu lwa wanhu viluwone kija kiyatendile Paulo,wasonga kukemelela kwa ulonzi wa kumwao wa Kilukao-nia, “Walungu wagaluka wanhu na watuhumulukila!”12 Balinaba wamgwaa twaga da Zeu na Paulo wamgwaatwaga da Helime, kwavija iyo yakalile mulongaji mkulu.13 Mulava nhosa wa mulungu yakemigwe Zeu, kagalang'ombe mbigalo na maluwa hana ulwivi lwa buga dijo.Kwavija heyo na lunhu walonda kuwalavila nhosa watu-migwa.

14 Lakini Balinaba na Paulo viwahulike kija kiwalondilekutenda wanhu awo, wadega viwalo vao wakimbilila ha-gati ya ulunhu lwa wanhu, kuno wokemelela, 15 “Habalimotenda vivo? Tweye vivija twa wanhu kamba mweye!Tweye twiza hano kuwapetela Mbuli Inogile, mulekekumtendela gehileMulungu yeli Mgima, yaumbile ulangana isi na bahali na vose vili mgati yake. 16 Bahoumwaka Mulungu kawaleka wanhu wose watende kambaviwalondile. 17 Lakini halekile kuilagusa kamba kabahokwa mbuli zinogile ziyotenda, kowagwaa mweye mvulakulawa kuulanga na ndiya mna ikipindi chake, kowagwaa

Sang'hano 14:18 47 Sang'hano 14:28

lujo na kuimemeza mizoyo yenu deng'ho.” 18 Hamojawatumigwa walonga avo, lakini ikala vidala ng'hani ku-lugomesa lunhu lwa wanhu luleke kuwalavila nhosa.

19LakiniWayahudi wayagwewalawa Ikonia na Antiokiana isi ya Pasidia na wawatewenza wanhu wailumbe nao,wamtowa mabwe Paulo na kumulava kunze ya buga,wagesa kakala yafile. 20 Lakini wanahina wa Yesu vi-wamzunguluke, kenuka kabwela kudibuga. Imitondoyake Paulo na Balinaba wachola Delibe.

Paulo na Balinaba wobwela Antiokia na Siliya21 Paulo na Balinaba wawapetela wanhu Mbuli In-

ogile ako Delibe na wapata wanahina wengi. Abahowabwela Lusitila mbaka Ikonia na Antiokia ya Pisidia.22 Wawagangamiza wanahina wa Yesu na wawalondawakale mna ukutamanila, wawafundiza, “Tolondekatubitile madununzo mengi muladi twingile Muundewawa Mulungu.” 23 Paulo na Balinaba wasagula wavelekila kibumbila cha wanhu wamtogole Yesu, kwa kumpulaMulungu na kufunga kuja waweka mmakono ga Mndewa,iwamtamanile.

24Viwabitile mna zimbaka za isi ya Pisidia wavika Pam-fulia. 25 Viwamambukize kuwapetela wanhu usenga akoPeligawachola Atalia. 26KulawaAtalia wakwelameli wab-wela Antiokia, hanhu hawekiligwe makono kupuliligwang'hekewa kwa Mulungu mbuli ya sang'hano iwaimam-bukize.

27Viwavikile Antiokia, watenda mting'hano wa kibum-bila cha wanhu wamtogole Yesu, wawalongela mbuli zoseziyawatendele Mulungu na vija viyafungule nzila kwawanhu haweli Wayahudi wamtogole Yesu. 28Wakala sikunyingi hamoja na wanahina wa Yesu.

Sang'hano 15:1 48 Sang'hano 15:1015

Mting'hano ako Yelusalemu1 Wanhu wayagwe walawa Yudea weza Antiokia na

wasonga kuwafundiza wanhu wamtogole Yesu, walonga,“Honda mukomboligwe mbaka mwingile kumbi kambaMalagizo ga Musa vigalonda.” 2 Paulo na Balinabawaibamilila ng'hani na hewo kwa mbuli ino, avo waito-golela Paulo na Balinaba na wanhu wayagwe wa Antiokiawachole Yelusalemu kulonga nawatumigwa nawavelewakibumbila chawanhuwamtogole Yesu kwa sama yambuliayo.

3Wanhu wamtogole Yesu ako wawatuma na viwakalilewochola kubitila Foinike na Samalia, wawalongela wanhuvija wanhu haweli Wayahudi viwamtogole Mulungu,mbuli ino itenda wanhu wamtogole Yesu wadeng'helele.4 Viwavikile Yelusalemu wabokeligwa na wanhu wamto-gole Yesu na watumigwa na wavele, wawasimulila gosegayatendile Mulungu kubitila hewo. 5 Lakini wanhuwayagwe wamtogole Yesu wa kibumbila cha Mafalisayowema walonga, “Wanhu haweli Wayahudi wolondekawengile kumbi na kulongeligwa wagagoge Malagizo gaMusa.”

6 Watumigwa na wavele waiting'hana hamoja muladikulonga mbuli iyo. 7 Viwagendelele ng'hani kulongaPetulo kema kalonga, “Ndugu zangu toka mwaka mu-juwa Mulungu kanisagula kumwenu niwapetele MbuliInogile wanhu haweli Wayahudi, muladi wahulike nakutogola. 8 Mulungu yajuwile goyogesa kila munhu,kalagusa viyawatogole wanhu haweli Wayahudi kwakuwagwaa Loho Yang'alile kamba viyatendile kumwetu.9 Mulungu hatubagule bule tweye na wao, kaisunha mi-zoyo yao kwavijawamtogola Yesu. 10Vinohabalimolondakumgeza Mulungu? Vino habali molonda kuwadikwa

Sang'hano 15:11 49 Sang'hano 15:21wanahina wa Yesu mizigo mikulu? Wahenga zetu hebutweye hatudahile kuipapa. 11 Totogola na kukomboligwakwa ng'hekewa ya Mndewa Yesu, kamba viili kumwao.”

12 Bumbila jose da wanhu dikala huupi viwawahulikeBalinaba na Paulo wosimulila mbuli zose za unzonza navilaguso ziyatendile Mulungu kubitila wao kwa wanhuhaweli Wayahudi. 13Viwamambukize kusimulila, Yakobokasonga kulonga, “Ndugu zangu, nhegelezeni! 14 Simonikasimulila vija Mulungu ichanduso viyawanogele wanhuhaweliWayahudi kwa kuwasagulawanhu kulawa kumwaowawewake. 15Mbuli zino ziigala nambuli zawatula ndaguwa Mulungu. Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga,16Mndewa kolonga, ‘Abaho nobwelana kukizenga kabili kiheha cha Daudi,nokizenga kiheha chake,na kukizenga goya kabili.17 Baho wanhu wayagwe wose wa mwiisi wokwiza

kumwangu,wanhu wose haweli Wayahudi waniwasagule wawe

wangu.18 Avo viyolonga Mndewa, yatendile mbuli ino ijuwike

toka mwaka.’ ”19 Yakobo kagendelela kulonga, “Vinikona niye, tuleke

kuwagaza wanhu haweli Wayahudi wombwelela Mu-lungu. 20 Lakini tuwandikile baluwa kuwalongela walekekuja lujo halufaya lulavigwe nhosa kwa vinyago, muladikuwagomesa sekewatende ugoni, waleke kuja mnyamayabobotoligwe hebu kung'wa damu. 21 Kwavija Malag-izo ga Musa gasomigwa toka mwaka mna zing'anda zakumpula Mulungu kila siku ya Kubwihila, mbuli zakezipetigwa mmabuga.”

Baluwa kwa wanhu haweli Wayahudi wamtogole Yesu

Sang'hano 15:22 50 Sang'hano 15:33

22 Abaho watumigwa na wavele na wanhu wosewamtogole Yesu ako Yelusalemu, waitogolela kusag-ula wanhu kulawa mdibumbila na kuwagala Antiokiahamoja na Balinaba na Paulo. Wawasagula wanhu wabiliwakalile wotegelezigwa ng'hani na wanhu wamtogoleYesu, wanhu wao wakala Yuda yakemigwe Balisaba naSila. 23Wawagwaa baluwa yandikigwe vino,

“Tweye watumigwa na wavele, ndugu zenu, towala-musa mweye ndugu zetu hamuli Wayahudi mukalaAntiokia, Siliya na Kilikia. 24 Tuhulika kuna wanhuwalawa kumwetu wawading'hula na kuwaleka moyoyungwayungwa kwambuli ziwawalongele, lakini tweyehatuwatumile bule. 25 Avo tuiting'hana hamoja nawose tuitogolela kuwasagula wasenga na kuwatumakumwenu. Wokuwa hamoja na mbwiga zetu BalinabanaPaulo, 26waowaulavaugimawaombuli ya sang'hanoya Mndewa Yesu Kilisito. 27 Avo towatuma kumwenuYuda na Sila, wonda wawalongele kwa mulomo mbulizituwandikila. 28 Avo Loho Yang'alile na tweye tuito-golela seketuwadikwemizigo iyagwe kubanzamalagizogano. 29 Sekemuje lujo lulavigwe nhosa kwa vinyago,sekemung'we damu, sekemuje nyama ya mnyamayabobotoligwe, muiteganye na ugoni. Motenda goyakambamwahaleka kusang'hanambuli zose zino. Mkalegoya.”30 Viwamambukize kuwalaga, wanhu awo watumigwe

wachola Antiokia, ako wawakema hamoja wanhu wamto-gole Yesu, wawagwaa baluwa. 31Wanhu awo viwaisomilebaluwa iyo, wadeng'helela ng'hani mbuli ya usenga wakuwagangamiza. 32 Yuda na Sila, wakalile watula ndaguwa Mulungu walonga nao ng'hani, wawagangamiza nakuwagela moyo. 33 Viwakalile kipindi kidodo, walagigwakwa tindiwalo na wanhu wamtogole Yesu, wabwela kwa

Sang'hano 15:34 51 Sang'hano 16:4waja wawatumile. 34 Lakini Sila kasigala ako.

35 Paulo na Balinaba wakala ako Antiokia kwa kipindikidodo, wawafundiza wanhu na kuwapetela mbuli yaMndewa.

Paulo na Balinaba woigola36 Hazibitile siku nyingi Paulo kamulongela Balinaba,

“Tubwele tukawakagule waetu wamtogole Yesu mnagamabuga gatupetile mbuli ya Mndewa, tukawalole vi-wogendelela.” 37 Balinaba kalonda kumsola YohanaMaluko wachole wose, 38 lakini Paulo halondile wac-hole nayo, kwavija hakalile nao mbaka kuuhelelo wasang'hano yao. Kwavija kabwela na kuwaleka wao akoPamfulia. 39 Avo waibamilila, abaho waigola Balinabakamsola Yohana Maluko wakwela meli wachola Kupulo.40 Lakini Paulo kamsagula Sila, wanhu wa ako wamtogoleYesu wampulila ng'hekewa ya Mndewa, abaho kasegela.41 Kachola Siliya na Kilikia na kuwagangamiza wanhuwamtogole Yesu mziisi azo.

16Timoseo koilumba na Paulo na Sila

1 Paulo kavika Delibe na Lusitila, ako kukala namwanahina wa Yesu imoja yakemigwe Timoseo. Mamakekakala Muyahudi yamtogole Yesu, lakini tatake kakalaMgiliki. 2 Wanhu wose wamtogole Yesu ako Lusitilana Ikonia wamtogola Timoseo. 3 Paulo kalonda kum-sola Timoseo, avo kamwingiza kumbi. Katenda vivokwavija Wayahudi wose wakalile ako wajuwa kambatatake Timoseo kakala Mgiliki. 4 Viwakalile wobita mnagamabuga gaja wawagwaa wanhu malagizo galavigwena watumigwa na wavele ako Yelusalemu, wawalongela

Sang'hano 16:5 52 Sang'hano 16:15

wagagoge. 5 Wanhu wamtogole Yesu mziisi azo wa-gangamizigwa mna ukutamanila na wanhu wongezekakila siku.

Paulo kalagusiligwa kinhu ako Tuloasi6 Wabitila isi ya Fulugia na Galatia kwavija Loho

Yang'alile hawatogolele wawapetele wanhu usenga awomwiisi ya Asiya. 7 Viwavikile mna zimbaka za Misiya,walonda kuchola mwiisi ya Bisiniya, lakini Loho wa Yesuhawatogolele bule. 8Avo wabitila Misiya, wachola dimwekwa dimwe mbaka Tuloasi. 9 Ikilo Paulo kalagusiligwakinhu na Mulungu, kamona munhu wa Makedonia kemakampula, “Loka wize Makedonia ututaze!” 10 Baho Pauloviyalagusiligwe kinhu acho, tuitanda kuchola Makedo-nia, kwavija tona Mulungu katukema kuwapetela wanhuMbuli Inogile ako.

Kutogola kwa Lidia11 Tulawa Tuloasi, tuloka kwa meli dimwe kwa dimwe

mbaka Samotilake, imitondo yake tuvika Neapoli.12 Tulawa ako tuchola mbaka Filipi, buga kulu daMakedonia, buga dizengigwe na Walumi. Tukala ako sikunyingi. 13 Siku ya Kubwihila tulawa kudibuga dija tucholamumgwazo wa lwanda, twagiza aho, baho hooiting'hanaWayahudi kumpula Mulungu. Tukala hasi tulonga naiwatwanzi waiting'hane aho. 14 Mna iwaja wakalilewotutegeleza kukala na mtwanzi imoja yakalile yomgwaaukulu Mulungu, mtwanzi ayo twaga jake Lidia mwenekaewa Tuatila ayo kakala mchuuza viwalo vinogile va being'hulu. Mndewa kamfungula umoyo kadaha kuzibokelambuli ziyalongile Paulo. 15Heyo na wanhu wa mulubugalwake viwamambukize kubatizigwa katugoneka, kalonga,“Mwahanyona nomtamanila Mndewa mwize ukaemukale.” Avo katunanahiza ng'hani tuchole.

Sang'hano 16:16 53 Sang'hano 16:27Paulo na Sila wogogigwa

16 Siku dimoja vitukalile tochola hanhu ha kumpulaMulungu, tumting'hana mtumwa imoja mtwanzi yakalilena kinyamkela wa ulaguzi. Mtumwa ayo kawapatila sentenyingi wakulu zake mbuli ya kulagula. 17Avo mndele ayokamkweleleza Paulo na tweye, kuno kokemelela, “Wanhuwano wasang'hanaji wa Mulungu Yeli Uchanha Ng'hani!Wowapeteleni nzila ya kukomboligwa!” 18 Katenda avokwa siku nyingi, mbaka siku dimoja Paulo kagevuzika,kahinduka kamulongela iyo ikinyamkela, “Nokulagizakwa twaga da Yesu Kilisito mulawe mndele ino!” Bahajakinyamkela kamulawa.

19 Iwakulu wa mndele ayo viwone nzila yao ya kupatasente isegela, wawagoga Paulo na Sila, wawabululambakahaulongozi wa iwakulu. 20 Wawagala kwa wasemi wa-longa, “Wanhu wanoWayahudi, nao wogala ndwagi mwi-isi yetu. 21 Wofundiza vihendo vigomigwe na Malagizogetu, tweye twa wenekae wa Lumi hatudaha kuvitogolavihendo vino wala hatuvigoga.” 22 Lunhu lwa wanhuluilumba kuwatowa Paulo na Sila.

Abaho wasemi wawavula viwalo Paulo na Sila na wala-giza watoigwe mbalati. 23 Viwamambukize kuwatowang'hani, wawagodekamkifungo, mkulu wa kifungo kalag-ilizigwa yaweke muukalizi mkulu. 24 Viyapatile ndagilizizizo, kaweka mdigati dili mgati ng'hani na kagafungamagulu gao mzimhanda.

25 Kilo kikulu Paulo na Sila wampula Mulungu nakumwimbila nyila za kumtogola, wafungwawayaowakalawowategeleza. 26 Bahaja ulawilila mtigisiko mkulu wa isi,mhanda za kifungo zitigisika. Baho nyivi zose zivugukana nzabi ziwagodekigwe zifunguka. 27 Mkalizi wa ik-ifungo kalamuka. Viyone nyivi za kifungo zivuguka,kagiza wafungwa wakimbila, avo kasomola panga jake

Sang'hano 16:28 54 Sang'hano 16:40yaikome mwenyego. 28 Lakini Paulo kakemelela ng'hani,“Sekeuikome! Tweye wose twa baha!”

29 Mkalizi wa kifungo kapula taa igaligwe, kazumhilamng'anda, kalagalila mmagulu ga Paulo na Sila kunokogwaya. 30Abaho kawalava kunze kawauza, “Mowakulu,nhende choni ng'homboligwe?”

31 Wamwidika, “Mtogole Mndewa Yesu na gweyekokomboligwa hamoja na wanhu wa mulubuga lwako.”32 Avo wampetela mbuli ya Mndewa hamoja na wanhuwa mulubuga lwake. 33 Mna isaa iija ya ikilo mkaliziwa kifungo kawasola Paulo na Sila kawasunha vilondavao, abaho bahaja heyo na wanhu wa mulubuga lwakewabatizigwa. 34 Abaho kawagala Paulo na Sila uchanhamng'anda yake na kawagwaa lujo. Heyo na wanhu wamulubuga lwake wadeng'helela ng'hani, kwavija sambiwakala wamtogole Mulungu.

35 Imitondo yake wakulu wa Lumi wawatuma wakuluwa wakalizi kuno wawalagiza, “Walekeni wanhu waowachole.”

36Avo mkulu wa kifungo kamulongela Paulo, “Iwakuluwatulagiza tuwafungulile gweye na Sila. Avo cholenimoyo uholile.”

37 Lakini Paulo kawalongela iwakulu wa wakalizi,“Watutowa mgameso ga wanhu hamoja hatubanangembuli, tweye twa wenekae wa Lumi lakini watugodekamkifungo. Lelo wolonda kutufungulila kinyelegezi, bule!Leka weze watufungulile wenyego.”

38Wakulu wa wakalizi wawalongela mbuli zino wakuluwa Lumi, na iwakulu viwahulike Paulo na Sila wakalawenekae wa Lumi, wadumba ng'hani. 39 Avo weza nakuwapula wagele kumgongombuli ziwawatendele, abahowawalava mkifungo, wawapula wasegele kudibuga dija.40 Paulo na Sila walawa mkifungo wachola mng'anda ya

Sang'hano 17:1 55 Sang'hano 17:9Lidia. Mumo wawavika Wakilisito, wawalongela mbuli zakuwagangamiza, abaho walawanya.

17Ako Sesalonike

1 Paulo na Sila wagenda kubitila buga da Amifipolina buga da Apolonia mbaka Sesalonike, ako kukala nang'anda ya kumpula Mulungu ya Wayahudi. 2 Kambaviyatendaga, Paulo kengila mng'anda ya kumpula Mu-lungu. Kwa siku ndatu za Kubwihila kalonga na wanhu,kwa Maandiko Gang'alile, 3 kuwalagusila kamba Kil-isito Mkombola kalondeka yadununzike na kuzilibukakwa wafile, Paulo kawalongela, “Ino Yesu inimsimulilakumwenu, iyo Kilisito Mkombola.” 4 Wanhu wayagwewatogola wailumba na Paulo na Sila, vivija walanguliziwa kitwanzi na bumbila da Wagiliki womgwaa ukuluMulungu watenda vivo.

5 Lakini Wayahudi wona migongo, wawasola wanhuwehile kulawa kuna digulilo, watenda bumbila na kugalaugomvi mwiisi ayo yose. Wengila mng'anda ya Yasonikuwazahila Paulo na Sila wawagale mgameso ga wanhu.6 Lakini hawawapatile bule, avo wawabulula Yasoni nawanhu wayagwe wamtogole Yesumgameso ga wakulu wabuga dija wakemelela, “Wanhu wano wagala ndwagi kilahanhu! Na sambi weza kudibuga jetu, 7 na Yasoni kawag-oneka mng'anda yake. Wano wose hawagagoga malagizoga Mndewa wa Lumi, na wolonga kuna mndewa iyagwetwaga jake Yesu.” 8Mbuli zino zilutenda lunhu na wakuluwa buga dija moyo yungwayungwa. 9 Iwakulu wa bugawawatoza sente Yasoni na wayage, abaho wawafungulilawachole.

Ako Beleya

Sang'hano 17:10 56 Sang'hano 17:2010 Viivikile ikilo, wanhu wamtogole Yesu wawagala

Paulo na Sila ako Beleya. Viwavikile ako wengilamng'anda ya kumpula Mulungu. 11 Wanhu wa Beleyawakala wotegeleza vinogile ng'hani kubanza wanhu waSesalonike. Wauhulika usenga awo kwa kusulukila, kilasiku wakala wogalolesa goya Maandiko Gang'alile, wonekamba Paulo kakala yolonga kweli. 12 Wanhu wengiwatogola, na watwanzi wengi wa Kigiliki wakalile wakuluwatogola na vivija wambigalo wengi watogola. 13 LakiniWayahudi wakalile Sesalonike viwahulike Paulo vivijakawapetela mbuli ya Mulungu wanhu wa Beleya, wacholaako na kugala ndwagi na kuwading'hula wanhu wao.14Bahaja wanhu wamtogole Yesu wamgala Paulo mhwanilakini Sila na Timoseo wasigala Beleya. 15Wanhu wakalilewomsindikiza Paulo wachola nayo mbaka Asene, abahowabwela Beleya na usenga kulawa kwa Paulo, kamba Silana Timoseo sekewakawe kuchola kumwake.

Ako Asene16 Paulo vikalile kowabeta Sila na Timoseo ako Asene

kagevuzika ng'hani viyonile buga dijo dimema vinyago vamilungu. 17 Avo kakala kolonga na Wayahudi na wanhuhaweli Wayahudi womgwaa ukulu Mulungu mng'anda yakumpula Mulungu. Na kila siku kakala yolonga na wanhuwakalile mna gamagulilo. 18 Wanhu waifunzile nzeweleza Epiluko na Stoiki hawamtogolele, wayagwe walonga,“Ubozi gani woolonga munhu ino?”

Wayagwe wedika, “Yokoneka kolonga mbuli yamilungu haijuwika?” Walonga avo kwavija Paulo kakalayowapetela mbuli ya Yesu na kuzilibuka. 19 Avo wamsolaPaulo wamgala kwa wanhu wa mkitala cha Aleopagocha buga dija, walonga, “Tolonda kujuwa mbuli yagano mafundizo ga sambi goulonga. 20 Vinhu viyagwevituhulike kolonga tona vifukuzi kumwetu, tolonda

Sang'hano 17:21 57 Sang'hano 17:31tujuwe fambulo da mbuli izo.” 21 Kwavija wenekae nawageni wose wa Asene na wanhu wayagwe wakalile akowakala wosimulila na kuilongela mbuli izo za sambikipindi chose.

22 Paulo kema haulongozi wa wanhu wa mkitala chabuga da Aleopago kalonga, “Vinikona niye mweye wanhuwa Asene mwa wanhu wa dini. 23 Kwavija vinikalilenotembela mwiisi yenu ndola kila hanhu homutambik-ila, nyona upango wa kulavila nhosa umoja wandikigwa,‘Kwa Mulungu hajuwike.’ Avo ayo imumtambikila bilakumjuwa iyo iniwapeteleni sambi. 24 Mulungu ya-tendile vinhu vose vili mwiisi, iyo Mndewa wa ulangana isi na hakala mzing'anda zizengigwe na wanhu.25 Vivija hasang'hanilwa kwa makono ga wanhu kambavija kolonda chochose kulawa kumwao, kwavija heyomwenyego iyo yowagwaawanhu ugima, kowatendawawenamhumuzi na kila kinhu. 26Kwamunhu imoja Mulungukawaumba wanhu wose na kutenda wakale mwiisi yose,kulawa kuna ichanduso kagesa lini na kwahi wanhu wa-hakalile. 27Katenda vino muladi wanhu wose wamzahile,vivija kwa kumzahila zahila wapate kumuwinza. LakiniMulungu hali kutali na kila imoja wetu, 28 kamba viya-longile munhu imoja,‘Mgati mmwake tokala, togenda na twa wagima.’Kamba viyalongile mtunga lwila wenu imoja,‘Tweye vivija twa wanage.’29 Kwavija tweye twa wana wa Mulungu, havinogile bulekugesa Mulungu kaigala na zahabu hebu shaba hebudibwe disongoligwe na kwikigwa ulembo na wanhu.30Mulungu kaitenda halola kipindi kija wanhu viwakalilewabozi. Lakini lelo kowalagizawanhu kila hanhuwazilekenzambi zao. 31 Kwavija Mulungu keka siku dimoja dondayawataguse wanhuwose wamwiisi bila kumonelamunhu

Sang'hano 17:32 58 Sang'hano 18:8kubitilamunhu iyamsagule. Mulungu kawalagusilambuliino kwa kumzilibula munhu ayo kulawa kwa wafile!”

32 Viwamuhulike Paulo kolonga mbuli ya kuzilibukakwa wafile, wanhu wayagwe wamzeha, lakini wayagwewalonga, “Tolonda kuihulika kabili mbuli ino.” 33 AvoPaulo kawaleka kasegela mkitala. 34 Wanhu wayagwewatogolewailumbana Paulo,mna iwao kakala Diyonisiyo,yakalile munhu wa mkitala, vivija kukala na mtwanziyakemigwe Damali na wanhu wayagwe.

18Paulo ako Kolinto

1 Vigamalile gano, Paulo kasegela Asene kacholaKolinto. 2 Ako Kolinto kamvika Muyahudi yakemigweAkula, mwenekae wa Ponto, yabwelile kulawa Italiahamoja na mtwanzi wake Pilisila, kwavija Kaisali Kilaudiokalagiza Wayahudi wose wasegele Lumi. Paulo kacholakuwalola, 3 kwavija awo wakala mafundi wa kusona ma-hema kamba Paulo, avo kakala nao na kusang'hana. 4Kilasiku ya Kubwihila kakala kolonga na wanhu mng'andaya kumpula Mulungu, kageza kuwakwega Wayahudi naWagiliki.

5 Sila na Timoseo viwasegele Makedonia, Paulo ka-songa kuwapetela wanhu kipindi chake chose, kuwala-gusila Wayahudi kamba Yesu kakala Kilisito Mkombola.6 Viwamulemele na kumuliga, kakung'huna nhimbwisiya viwalo vake kalonga, “Kamba mwahapotela mmhanewenyego, niye namduhu. Kulawa sambi na kugendelelanochola kwa wanhu haweli Wayahudi.” 7 Avo kawalekakachola kukala mng'anda ya munhu imoja hali Muyahuditwaga jake Tito Yusito, yakalile munhu yomgwaa ukuluMulungu, ng'anda yake ikala behi na ng'anda ya kumpulaMulungu. 8 Kilisipo yakalile mkulu wa ng'anda ya

Sang'hano 18:9 59 Sang'hano 18:20kumpula Mulungu kamtogola Mndewa hamoja na wanhuwose wa mulubuga lwake na wanhu wayagwe wengiwauhulike usenga awo mwiisi ya Kolinto, watogola nawabatizigwa.

9 Siku dimoja ikilo Mndewa kamulagusila Paulo kinhu,kamulongela, “Sekeudumbe, gendelela kuwapetelawanhu sekeubwele kukisogo, 10 kwavija na hamojana gweye. Kuduhu munhu yonda yadahe kukulumizakwavija kudibuga dino ninao wanhu wengi.” 11Avo Paulokakala ako mwaka mgima na miezi sita kowafundizawanhu mbuli ya Mulungu.

12 Lakini kipindi Galio viyakalile mkulu wa isi ya Akaya,Wayahudi waiting'hana, wamgoga Paulo wamgala mki-tala. 13 Walonga, “Munhu ino kowatenda wanhu wamg-wee ukulu Mulungu bila kukweleleza Malagizo.”

14 Paulo yang'hali hanalonga mbuli, Galio kawa-longela Wayahudi, “Mazaikalile mbuli ya ubavi hebuubananzi nahawategeleze. 15 Lakini kwavija moibamililambuli ya matwaga na malagizo genu wenyego, lamu-leni mweye wenyego niye silonda kuwa msemi bule.16 Baho kawawinga mkitala. 17 Abaho wose wamgogaSositene yakalilemkuluwang'anda ya kumpulaMulungu,wamtowa bahaja haulongozi wa kitala. Lakini Galiohaitongile bule mbuli iyo.”

Paulo kobwela kabili Antiokia18 Paulo kakala Kolinto siku nyingi hamoja na wanhu

wamtogole Yesu. Abaho kawaleka kakwela meli hamojana Pilisila na Akula mbaka Siliya. Yang'hali hanakwelameli kuchola Kenkela, tanhu kasenya mvili zake kwavijakakala yaiduile. 19Viwavikile Efeso baho Paulo kawalekaPilisikila na Akula, kengila mng'anda ya kumpula Mu-lungu kulonga na Wayahudi. 20 Wanhu wampula yakale

Sang'hano 18:21 60 Sang'hano 19:2

siku nyingi lakini kawalemela. 21 Lakini viyakalilekosegela kawalongela, “Mulungu yahalonda nobwela ka-bili kumwenu.” Avo kakwela meli kasegela Efeso.

22 Viyavikile Kaisalia kachola Yelusalemu kuwala-musa wanhu wamtogole Yesu, abaho kachola Antiokia.23 Kakala siku ndodo, kasegela kubitila Galatia na Fulugiakuwagangamiza wanahina wose wa Yesu.

Apolo kowapetela wanhu ako Efeso na Kolinto24 Kipindi acho kukala na Muyahudi imoja yakemigwe

Apolo, mwenekae wa Alekizandilia keza Efeso. Kakalamunhu yajuwile kulonga na ubala wa MaandikoGang'alile. 25 Kakala yafundizigwe nzila ya Mndewa,yang'hali hanavulala kalonga mbuli za Yesu, kawafundizagoyahamoja kakala yaujuwile ubatizowaYohanawiiyeka.26 Pilisila na Akula viwamuhulike kolonga bila kudumbamng'anda ya kumpula Mulungu, wamsola wamgalaukayao wamfambulila goya mbuli za Mulungu. 27 Apoloviyalondile kuchola Akaya, wanhu wamtogole Yesuwamgangamiza kwa kuwandikila baluwa wanahina waYesu ako Akaya wambokele. Viyavikile ako kwa udahiwa ng'hekewa ya Mulungu kadaha kuwataza wanhu waako wamtogole Yesu. 28 Kwa ubala wake wa kulongakawahuma Wayahudi haulongozi ha iwanhu wose kwakulagusa Maandiko Gang'alile kamba Yesu iyo KilisitoMkombola.

19Paulo ako Efeso

1 Apolo viyakalile Kolinto, Paulo kachola kubitilamvijiji na kavika Efeso. Ako kawavika wanahinawayagwe. 2 Kawauza, “Vimumtogole Yesu mubokelaLoho Yang'alile?”

Sang'hano 19:3 61 Sang'hano 19:14

Wamwidika, “Aka, hata kuhulika hatunahulika kambakuna Loho Yang'alile.”

3 Paulo kawauza, “Vino mubatizigwa ubatizo gani?”Wamwidika, “Ubatizo wa Yohana.”4 Paulo kalonga, “Ubatizo wa Yohana ukala kwa wanhu

wose watogole kuleka nzambi zao. Yohana kawalongelawanhu wa Izilaeli wamtogole ayo yonda yeze kukisogochake, nayo iyo Yesu.”

5 Viwahulike avo, wabatizigwa kwa twaga da MndewaYesu 6Paulo kawekilamakono na LohoYang'alile kawahu-mulukila, walonga kwa ulonzi uyagwe na vivija walagulausenga wa Mulungu. 7 Wose kwa wose wakala wanhulongo na wabili.

8 Kwa kipindi cha miezi midatu Paulo kakala yocholamng'anda ya kumpula Mulungu, kakala kolonga nao mu-ladi yawagale Muundewa wa Mulungu. 9 Lakini wayagwewakala wadala, walema kutogola wasonga kulonga vihilembuli ya Mndewa mna iwanhu. Baho Paulo kawalekakawasola wanahina wa Mndewa, kakala kolonga nao kilasiku mdigati da kuifunzila da Tulano. 10 Mbuli zinozigendelela kwa kipindi cha miyaka mibili mbaka wanhuwosewakalilemwiisi yaAsiya,Wayahudi nawanhuhaweliWayahudi, waihulika mbuli ya Mndewa.

Wana wa Sikewa11 Mulungu katenda mbuli za unzonza ng'hulu ku-

bitila Paulo. 12Wanhu wakala wosola vikumbi na viwaloviyagwe viyasang'hanile Paulo, wavigala kwa watamu,nao wahonyigwa na waja wakalile na vinyamkela walav-igwa. 13 Wayahudi wayagwe wahunga vinyamkela wa-chola kuno na kuno wogeza kusang'hanila twaga da Mn-dewa Yesu. Wawalongela vinyamkela, “Nowalagiza kwatwaga da Yesu ayo yopetigwa na Paulomulawe.” 14Kukala

Sang'hano 19:15 62 Sang'hano 19:26na wana saba wa Muyahudi imoja, mulava nhosa mkuluyakemigwe Sikewa, nao watenda vivo.

15 Lakini kinyamkela kawalongela, “Yesu nimjuwa goyana Paulo nimjuwa goya, lakini mweye kina nani?”

16 Abaho munhu ayo yakumbigwe na ikinyamkelakawazumhila wose kawahuma nguvu. Na wao wanageSikewe wakimbila kulawa mng'anda ayo kuno wolawadamu na viwalo vao videgekadegeka. 17 Wayahudiwose na wanhu haweli Wayahudi wakalile Efeso waihu-lika mbuli ino. Wose wengila bwembwe, na kudigwaanhogolwa twaga da Mndewa Yesu. 18 Wanhu wengiwamtogole Yesu weza walongamgameso ga wanhumbuliziwatendile. 19 Wanhu wengi wayagwe wakalile wahawiaho haichanduso, wadondoleza vitabu vao na kuvisomamoto haulongozi wao, wagelegeza sente ya vitabu avoyovikamaganamalongomatano. 20Avombuli yaMndewayenela na iwa na nguvu ng'hani.

Ndwagi ako Efeso21 Vigamalile gano, Paulo kachola Yelusalemu kwa

kubitila Makedonia na Akaya. Kalonga, “Nahavikaako nolondeka nichole Lumi.” 22 Avo kawatumawasang'hanaji zake wabili Timoseo na Elasito walongoleMakedonia, nayo kakala kidogo ako Asiya.

23 Kipindi acho kukala na ndwagi ako Efeso mbuliya Mndewa. 24 Kukala na munhu imoja twaga jakeDemetiliyo kakala yosongola vinyago va ng'anda yamulungu wa kitwanzi yakemigwe Atemi, sang'hanoino iwatenda waja watumigwa zake wamwede ng'hani.25 Demetiliyo kawakema hamoja wao iwasang'hanaji nawayagwe wakalile na sang'hano kamba ayo, kawalon-gela, “Wambigalo wayangu mojuwa topata sente kulawamwiisang'hano ino. 26 Lelo mohulika na kona wenyegombuli ziyatendile Paulo siyo hano Efeso kwiiyeka, lakini

Sang'hano 19:27 63 Sang'hano 19:37vivija kose mwiisi ya Asiya. Kawading'hula na kuwa-tenda wanhu watogole kamba mulungu yatendigwe kwamakono ga wanhu hali mulungu bule. 27 Kokuwa nazumozumo kamba sang'hano yetu yobezigwa na ng'andaya mulungu wa kitwanzi Atemi yolongigwa siyo kinhu nakusegezeligwa ukulu wake. Mulungu ino kogweleligwaukulu na wanhu wose wa Asiya na wose weli mwiisi!”

28 Wanhu viwahulike vivo wagevuzika, wasongakukemelela, “Atemi iyo mkulu wa Efeso!” 29 Buga josedimema ndwagi. Wanhu wawagoga Gayo na Alisitaliko,wenekae wa Makedonia, wakalile muumwanza na Paulo,wakimbila mbaka kuna digati da mwangalo. 30 Paulokalonda kuchola kuna ulunhu, lakini wanahina waYesu wamgomesa. 31 Wakulu wayagwe wa isi ayo,wakalile mbwiga zake, vivija wamtumila usenga wampulasekeyachole kuna digati da mwangalo. 32 Kukala natulikizi mumting'hano wose, wano wolonga vija nawayagwe wolonga vino, kwavija wanhu wengi wakalahawajuwile habali waiting'hana. 33Wayahudi wamtendaAlekizanda yalawilile haulongozi, avo wanhu wayagwemnaulunhuwagiza iyoheyo. NayoAlekizanda kawenulilawanhu mkono wanyamale kwa kulonda kuigombela.34 Lakini viwajuwile kamba kakala Muyahudi, wanhuwose wakemelela hamoja kwa masaa mabili, “Atemi ayomkulu wa Efeso!”

35Abaho kalani wa buga dija kawatenda wanhu wanya-male kawalongela, “Mweye wenekae wa Efeso, kilamunhu kojuwa wanhu wa isi ino ya Efeso awo wokalizang'anda yamulungu Atemi na vivija awowokalizamabwemazelu galagale kulawa kuulanga. 36 Kuduhu munhuyodaha kuibela mbuli ino. Avo nyamaleni sekemulopolekutenda kinhu chochose. 37 Muwagala wanhu wanohano hamoja hawailigile ng'anda ya mulungu hebu ku-

Sang'hano 19:38 64 Sang'hano 20:9muliga mulungu wetu wa kitwanzi. 38 Kamba Demetiliyona wasang'hanaji zake wana kitala na munhu yoyose,wabahawasemi nawakuluwa isi, wodaha kuitagusila ako.39 Lakini kamba mna mbuli ziyagwe, zigaleni mna uut-ing'hano. 40 Maza tutagusigwe mbuli ya kuwading'hulawanhu, na vilozo vilawilile lelo. Ndwagi ino haifaya bulena sambi tudahe kuigombela vinogile mbuli ya ndwagiayo.” 41Viyamambukize kulonga avo, kawalongelawanhuwakalile mumting'hano waimwage.

20Paulo kochola Makedonia na Ugiliki

1 Ndwagi ya Efeso viimalile, Paulo kawakemahamoja wanahina wa Yesu, kawalongela mbuli zakuwagangamiza. Abaho kawalaga kachola Makedonia.2 Kabitila isi ayo kawagangamiza wanhu kwa usengawake. Abaho kavika Ugiliki, 3 ako kakala miezi midatu.Kakala koitanda kuchola Siliya, viyajuwile Wayahudiwakala kiseto cha kumtenda vihile, avo kabwela kubitilaMakedonia. 4 Sapatulo, mwanage Pilo, kulawa Beleyakailongoza nayo, vivija Alisitaliko na Sekundo kulawaSesalonike, Gayo kulawa Delibe, Tukiko na Tulofimokulawa mwiisi ya Asiya na Timoseo. 5 Wanhu waowalongola na kutubeta ako Tuloasi. 6 Viimalile Nyimwilinyimwili ya Magate hagageligwe Usasu, tukwela melikulawa Filipi, vizibitile siku tano tuwavika kuja Tuloasi.Ako tukala siku saba.

Mwanza waikimambukizo wa Paulo ako Tuloasi7Mwiisiku ya Jumamosi ichungulo tuiting'hana hamoja

muulujo. Paulo kagendelela kulonga mbaka kilo kikulu,kwavija imitondo yake kakala yosegela. 8 Vibatalivingi vikala vikwaka mdigati da uchanha kutukalile tu-iting'hane. 9 Mbwanga imoja yakemigwe Eutiko kakala

Sang'hano 20:10 65 Sang'hano 20:21yakalilemdidilisha, Paulo viyakalile kogendelela kulonga,Eutiko kasonga kukukila na kakukila mbaka kalagalahasi, kulawa mdigati da uchanha da kadatu. Viwacho-lile kumwinula wamvika kafa mwaka. 10 Lakini Paulokahumuluka hasi kainama kamuhagatila kalonga, “Seke-mudumbe ino mgima!” 11 Abaho kabwela kabili mdigatida uchanha, kabanzula gate, kaja. Kagendelela kulonganao mbaka vikukunguzuke, abaho kasegela. 12 Wanhuawo wamsola mbwanga ayo wamgala ukayake kunomgima na wakala moyo hole.

Mwanza wa kulawa Tuloasi mbaka Mileto13 Tweye tukwela meli tulongola kuchola Aso, ako

tuchola kumsola Paulo. Avo yatulongele Paulo, kwavijakalonda kuvika ako kubitila isi inyalile. 14 Avo katu-vika ako Aso, tumsola mwiimeli, tuchola nayo Mitulene.15Kulawa ako tukala muumwanza wa kuchola Kio na imi-tondo yake tuvika. Siku ya kabili tuvika Samona imitondoyake tuvika Mileto. 16 Paulo kagesa kugendelelela namwanza wake kwa meli bila kubitila Efeso ili sekeyakaweako Asiya. Kakala yolopola kuvika Yelusalemu kunainyimwili nyimwili ya Pentekosite, kamba yahadahike.

Paulo kowalaga wavele wa Efeso17 Kulawa Mileto Paulo katuma usenga kwa wavele wa

kibumbila cha wanhu wamtogole Yesu ako Efeso wait-ing'hane nayo. 18 Viwavikile kawalongela, “Mujuwa vijaving'halile na mweye kipindi chose, kusongela siku dijadinivikile mwiisi ya Asiya. 19 Mujuwa vinimsang'hanileMndewa kwa uhole na mahozi na magayo ganipatilembuli ya viseto vihile va Wayahudi wayagwe. 20Mujuwasilekile kuwapetela kunzekunze mzikae zenu na kuwa-fundiza chochose chonda kiwataze. 21Niwazuma ng'haniWayahudi na wanhu haweli Wayahudi wazileke nzambi

Sang'hano 20:22 66 Sang'hano 20:35

zao nawambweleleMulungu na kumtogolaMndewawetuYesu. 22 Avo, sambi kwa kumtegeleza Loho Yang'alilenochola Yelusalemu bila kujuwa gonda gamhate ako.23 Kinhu kimoja kinjuwile, Loho Yang'alile kanizumakila buga, kifungo na magayo vonibeta. 24 Lakini siu-tonga ugima wangu kamba kinhu, nogesa kuumambuk-iza utumigwa na sang'hano iyanigwelele Mndewa Yesukuisang'hana, nayo iyo kuwapetela wanhu Mbuli Inogileya ng'hekewa ya Mulungu.”

25 “Nibita kumwenu mose kuwapetela Undewa wa Mu-lungu. Sambi nojuwa kuduhu imoja wenu yonda yam-bone niye kabili. 26 Lelo nowalongela, munhu yoyosekumwenu yahapotela, niye namduhu. 27 Kwavija silekilebule kuwapetela gose goyolonda Mulungu. 28 Avo muite-ganyewenyego, diloleni goya bumbila jose diyawagweleleLoho Yang'alile mdikalize. Waloleni goya wanhu waMulungu, yawapatile Mulungu kubitila damu ya Mwan-age. 29 Nojuwa goya nahasegela mbwizi wakali wokwizakumwenu, na wodibananga bumbila dino. 30 Kipindichovika baho wanhu wayagwe kulawa mdibumbila jenuwenyego, wowavizilawawagizewanahina kwa kuwatendawawakweleleze hewo. 31 Avo mkale meso mwahakum-buka kamba kwa miyaka midatu imisi na ikilo niwafun-diza kwa mahozi mengi.”

32“Avo sambi nowekamuukalizi waMulungu na usengawake wa ng'hekewa, udaha kuwagangamiza na kuwag-waa nhunza ziyalinazo Mulungu kwa wanhu zake wose.33 Silondile sente hebu zahabu hebu viwalo va munhuyoyose. 34 Mweye wenyego mojuwa kamba nisang'hanakwa makono gangu mwenyego, muladi mhate vinhuvinilonda niye na wayangu. 35 Niwalagusila kambakwa kusang'hana ng'hani tolondeka kuwataza wanyolile,kumbukeni mbuli ziyalongile Mndewa Yesu mwenyego,

Sang'hano 20:36 67 Sang'hano 21:10‘Vinoga ng'hani kulava kubanza kubokela.’ ”

36 Paulo viyamambukize kulonga avo, kafugamahamoja nao, kampula Mulungu. 37 Wanhu wose wakalawolila na kumulaga kwa kumuhagatila na kumnonelakwa unogelwa mkulu. 38 Wakala wanyunyuwale kwavijakalonga honda wamone kabili. Avo wachola nayo mbakakuna imeli.

21Paulo kogenda Yelusalemu

1 Vitumambukize kuwalaga, tukwela meli tucholadimwe kwa dimwe mbaka Kosi, imitondo yake tuvikaLode, kulawa ako tuchola Patala. 2Ako tuivika meli ikalileyochola Foinike, avo tukwela, tuchola mwanza wetu.3 Vituvikile hanhu hakuyona Kupulo, tubitila mwambuwa kusini tuchola Siliya. Vituvikile buga da Tilo twimakwavija meli ilonda kuhumulusa mizigo. 4 Ako tuwavikawanahina wa Yesu na tukala hamoja nao siku saba. Kwakulongozigwa na Loho Yang'alile, wanhu awo wamu-longela Paulo sekeyachole Yelusalemu. 5 Lakini kipindichetu cha kukala nao vikimalile, tusegela tugendelelana mwanza wetu. Wanhu wose hamoja na watwanzi nawana walawa kudibuga wachola hamoja na tweye mbakamhwani, bahowose tufugama tumpulaMulungu. 6Abahotuilaga, tweye tukwela meli na wao wabwela ukayao.

7 Tugendelela na mwanza wetu tulawa Tilo tucholaTolemaisi, ako tuwalamusa wakilisito tukala nao sikudimoja. 8 Imitondo yake tusegela tuchola Kaisalia. Akotukala mng'anda ya Filipo, mpetaji wa Mbuli Inogile,imoja mna iwanhu saba wasaguligwe kamba watazaji wakibumbila cha wanhu wamtogole Yesu ako Yelusalemu.9 Kakala na wandele wane wakalile wolagula usenga waMulungu. 10 Vitukalile aho siku nyingi mtula ndagu wa

Sang'hano 21:11 68 Sang'hano 21:21Mulungu yakemigwe Agabo keza kulawa Yudea. 11 Kezakumwetu, kasola mkwiji wa Paulo kaifunga magulu gakena makono gake kalonga, “Vino vivo viyolonga LohoYang'alile, mwene mkwiji uno, Wayahudi womgodekakamba vino ako Yelusalemu, womgela mmakono gawanhu haweli Wayahudi.”

12 Vituhulike avo, tweye na wanhu wayagwe wakalileaho tumpula Paulo sekeyachole Yelusalemu. 13Avo Paulokedika, “Mweye molonda kutenda choni, kulila kambavino na kunibweza kukisogo? Niye niitanda siyo ku-fungigwa kwiiyeka ako Yelusalemu, lakini hata kufambuliya Mndewa Yesu.”

14 Viyalemile kututegeleza, tumuleka tulonga, “Goy-olonda Mndewa galawilile.”

15 Vitumambukize kukala aho kipindi kidodo, tufungamizigo yetu tuchola Yelusalemu. 16 Wanahina wayagwewalawile Kaisalia vivija wachola hamoja na tweye nawatugalamng'anda yamunhu itukalile tochola kumwake,Mnasoni yakalile mwenekae wa Kupulo na kakala mkil-isito kulawa haichanduso.

Paulo komtembelela Yakobo17Vituvikile Yelusalemu, wanhu wamtogole Yesu kuko

watubokela kwa deng'ho. 18 Imitondo yake Paulo ka-chola hamoja na tweye kumulola Yakobo, na wavele wosewa kibumbila cha wanhu wamtogole Yesu wakala baho.19 Paulo kawalamusa na kuwasimulila goya gaja gaya-tendile Mulungu kwa wanhu haweli Wayahudi kubitilasang'hano yake. 20 Viwahulike avo, wose wamtogolaMulungu. Abaho wamulongela Paulo, “Ndugu yetu Paulo,koona vija magana kwa magana ga Wayahudi viwamto-gole Yesu, na vija viwogagoga malagizo. 21Walongeligwakukala kowafundiza Wayahudi wakalile mziisi za wanhuhaweli Wayahudi sekewagagese Malagizo ga Musa, na

Sang'hano 21:22 69 Sang'hano 21:29kuwalongela sekewawengize kumbi wanao hebu kuk-weleleza vihendo va Wayahudi. 22 Lelo yokuwaze? Kwav-ija wahulika kamba kwa baha, 23 vino vivo vitulondagweye utende. Hano hana wanhu wane waiduile kwaMulungu. 24 Ilumbe nao mna kihendo cha kuisunhaukalipe sente zilondeka, abaho wasenyigwe mvili zao.Avo wanhu wose wojuwa kamba mbuli ziwalongeligwembuli ya gweye za uvizi, avo gweyemwenyego ugendelelekugagoga Malagizo ga Musa. 25 Lakini mbuli ya wanhuhaweliWayahudiweliwakilisito, tuwagalila baluwa kuwa-longela vija vituitogolele kamba sekewaje kinhu chochosekilavigwe nhosa kwa vinyago, hebu kung'wa damu hebukuja nyama ya mnyama yabobotoligwe, na sekewatendeugoni.”

26 Avo Paulo kawasola na imitondo yake katendakihendo cha kuisunha hamoja nao. Abaho kengilaMng'anda ya Mulungu na kuwalongela kipindi cha ki-hendo cha kuisunha na mbuli ya nhosa yonda ilavigwekwa kila imoja wao.

Paulo kogogigwa Mng'anda ya Mulungu27 Lakini siku izo saba vizikalile behi kumala, Wayahudi

wayagwe walawile mwiisi ya Asiya wamona Paulo kaMng'anda ya Mulungu. Waluding'hula lunhu lose lwawanhu, wamgoga Paulo. 28 Waguta ng'hondo, “Wanhuwa Izilaeli, mtutaze ino iyo munhu yochola kila hanhuna kofundiza vinhu viyagwe kwa wanhu wa Izilaeli naMalagizo ga Musa na Ng'anda ino ya Mulungu. Nasambi kawagala wanhu haweli Wayahudi kuhagela dikwehanhu hano hong'ala!” 29Walonga vino kwavija wamonaTulofimo mwenekae wa Efeso hamoja na Paulo kudibuga,avo wagesa Paulo kamgala Mng'anda ya Mulungu.

Sang'hano 21:30 70 Sang'hano 21:4030 Isi yose ikala mdizumozumo, wanhu walawa

kila hanhu na kumgoga Paulo, wambulula wamulavaMng'anda ya Mulungu. Bahaja nyivi za Ng'anda yaMulungu zihindigwa. 31 Lunhu lwa wanhu lulondakumkoma Paulo, baho usenga ugaligwa kwa mkulu wawakalizi wa Kilumi kamba wanhu wose wa Yelusalemuwading'huka. 32 Bahaja mkulu wa wakalizi kawasolawakulu na wakalizi na kukimbilila kuna ulunhu. Wanhuviwamone mkulu ayo hamoja na wakalizi, walekakumtowa Paulo. 33 Mkulu wa wakalizi kachola mbakakwa Paulo, kamgoga na kulagiza yagodekigwe minyololomibili. Abaho kauza, “Munhu gani ino, na katendachoni?” 34 Wanhu wayagwe wabwahanhuka vino, nawayagwe wabwahanhuka vino. Kukala na mwazanyombaka mkulu wa wakalizi hadahile kujuwa kija kilawilile,avo kawalagiza wanhu zake wamsole Paulo mbakakuing'hambi. 35 Paulo viyavikile mna ikidaluko, wakaliziwampapa mbuli ya ndwagi za wanhu. 36 Wanhu wosewamwizila kuno wokemelela, “Mkome!”

Paulo koigombela37 Wakalizi viwakalile womgala mwiing'hambi, Paulo

kamulongela mkulu wa wakalizi, “Chonde, nodaha kuku-longela mbuli?”

Mkulu ayo wa wakalizi kamuuza, “Kumbe kodaha ku-longa Kigiliki! 38 Kumbe gweye huli mwenekae wa Misili,ija juzi juzi yawading'hule wanhu na kuwalongoza wanhuwehile gana malongo mane mbaka kuluwala!”

39Paulo kamwidika, “Niye naMuyahudi, nileleke Talisomwiisi ya Kilikia, mwenekae wa buga dijuwike ng'hani.Chonde ndeke nonge na wanhu.”

40Mkuluwawakalizi kamtogolela, avo Paulo kemamki-daluko kawenulila makono wanhu wanyamale. Wanhuviwanyamale kalonga nao kwa Kiebulania.

Sang'hano 22:1 71 Sang'hano 22:1122

1 “Ndugu zangu Wayahudi, nhegelezeni sambi vini-igombela kumwenu!” 2 Viwamuhulike kolonga Kiebula-nia, wanyamala tuluu na Paulo kagendelela kulonga,

3 “Niye na Muyahudi, nivumbukila Taliso mwiisi yaKilikia. Lakini ng'hulila bahano Yelusalemu kambamwanahina wa Gamalieli. Nibokela mafundizo kwakugangamala mna gamalagizo ga wahenga zetu na ni-ilava mwenyego kwa moyo wose kwa Mulungu kambamose muli hano.” 4 Niwadunhunza mbaka kuwakomawanhu waikweleleze nzila ino. Niwagoga wambigalo nawatwanzi na kuwagodeka mkifungo. 5 Mulava nhosamkulu na wanhu wose wamkitala wodaha kulonga kambanolonga ukweli. Nibokela baluwa kulawa kwa nduguWayahudi ako Damesiki, avo nyhola kuwagoga wanhuawo na kuwagala Yelusalemu kuno wagodekigwa miny-ololo muladi watagusigwe.

Paulo kosimulila viyagalukeSang'h 9:1-19; 26:12-18

6 “Vinikalile nogenda na kuvika behi ya Damesiki,yopata saa sita imisi, bahaja mulenge kulawa kuulangaunimwemwesela mhande zose. 7 Nigwa hasi mhulikasauti yonongela, ‘Sauli, Sauli! Habali kondununza?’8 Niuza, ‘Mndewa, gweye kwa nani?’ Kanongela, ‘Niyena Yesu wa Nazaleti. Niye iyo yuunidununza.’ 9 Wanhuwakalile hamoja na niye wawona umulenge, lakini hawai-hulike sauti ya ayo yalongile na niye. 10 Nimuuza,‘Mndewa nhende choni?’ Mndewa kanongela, ‘Lamukauchole Damesiki, ako kolongeligwa kila kinhu kinilondautende.’ 11 Ng'hala silola mbuli ya uja umulenge mkali,avo waja wayangu wanigoga mkono na kunilongozaDamesiki.

Sang'hano 22:12 72 Sang'hano 22:2512 “Mna dibuga dijo kukala munhu yakemigwe Ana-

nia, munhu yomdumba Mulungu, yagagogile Malagizo gaMusa na kakala kotogoligwa ng'hani na Wayahudi wosewakalile kuko. 13 Keza kumwangu, kema behi yangu,kalonga, ‘Ndugu Sauli lola kabili!’ Bahaja ndola kabili nakumulola. 14Anania kalonga, ‘Mulungu wa wahenga zetukakusagula ujuwe goyolonda, na kumona Msang'hanajiwakeYanogile na kumuhulika kolonga kwamulomowake.15Kwavija kuvona na komulongela kila munhu kiwone nakuhulika. 16Na sambi kobeta choni? Inuka na ubatizigwena nzambi zako zigeligwe kumgongo kwa kumpula heyo.’

Paulo kokemigwa kuwapetela wanhu haweli Wayahudi17 “Nibwela Yelusalemu na vinikalile nompula Mu-

lungu Mng'anda ya Mulungu, Mulungu kandagusilakinhu, 18 Nimona Mndewa, kanongela, ‘Lopola usegeleYelusalemu, kwavija wanhu weli hano hondawatogolegondaulongembuli ya niye.’ 19Nimwidika, ‘Mndewa, waowojuwa goya kamba ningila mzing'anda za kumpula Mu-lungu, niwagoga na kuwatowa wanhu wakutogole gweye.20 Na munhu wako Sitefano viyakomigwe, niye ng'halabaho nolola viyokomigwa na kukaliza viwalo va wanhuwakalilewomkoma.’ 21Mndewa kanongela, ‘Genda, kwav-ija nokugala kutali kwa wanhu haweli Wayahudi.’ ”

22 Wanhu wamtegeleza Paulo mbaka viyalongile vino,lakini wasonga kuguta nyangi, “Msegezeni! Mkomeni!Holondigwa yawemgima!” 23Wagendelela kuguta nyangikuno wopunga viwalo vao, wagevuzika na kupigisa timb-wisi uchanha. 24 Mkulu wa wakalizi kawalagiza wanhuzake wamgale Paulo kuing'hambi, kawalongela wamtowembalati muladi wajuwe habali Wayahudi woguta nyangikamba avombuli yake. 25Lakini viwamgodeke na kulondakumtowa mbalati, Paulo kamulongela mkulu yemile aho,

Sang'hano 22:26 73 Sang'hano 23:3

“Vino malagizo gotogola kumtowa mwenekae wa Lumiing'hali hainajuwika mbuli gani ihile iyaitendile?”

26 Mkulu ayo viyahulike vivo kachola kwa mkulu wawakalizi kamuuza, “Kolonda kutenda choni? Munhu ayomwenekae wa Lumi!”

27 Avo mkulu wa wakalizi kamcholela Paulo kamuuza,“Nongele, gweye kwa mwenekae wa Lumi?”

Paulo kamwidika, “Ona.”28 Mkulu wa wakalizi kamulongela, “Niye niwa

mwenekae wa Lumi kwa kulipa sente nyingi.”Lakini Paulo kamwidika, “Niye na mwenekae wa Lumi

kwa kuleligwa,”29 Bahaja wanhu walondile kumsola Paulo walawanya.

Na ayo mkulu wa wakalizi kadumba ng'hani viyajuwilePaulo kakala mwenekae wa Lumi na kuno kamgodekanzabi.

Paulo kamkitala cha Wayahudi30Mkulu wa wakalizi kalonda kujuwa habali Wayahudi

wamtagusa Paulo. Avo imitondo yake kamfungula Pauloiminyololo na kuwalagiza wakulu wa walava nhosa nawanhu wose wa mkitala waiting'hane. Abaho kamsolaPaulo na kumwika haulongozi wao.

231 Paulo kawalola bunhuu wanhu wa mkitala, kalonga,

“Waizilaeli wayangu! Mbaka lelo nosang'hana goyolondaMulungu kwa moyo uleka kunitagusa kamba nibananga.”2 Baho Anania Mulava nhosa mkulu kawalagiza wajawakalile behi na Paulo wamtowe kofi mumulomo. 3Paulokamulongela, “Mulungu kokutowa kofi gweye mwenyegouigalile na kando dibakigwe uzelu! Kwima baho muladiunitaguse kwa Malagizo, kuno gweye mwenyego kobenaMalagizo kwa kulagiza nhoweke!”

Sang'hano 23:4 74 Sang'hano 23:134 Wanhu wemile behi na Paulo wamulongela, “Gweye

komuliga mulava nhosa mkulu wa Mulungu!”5 Paulo kedika, “Waizilaeli wayangu, sijuwile bule

kamba kakala mulava nhosa mkulu. Kwavija MaandikoGang'alile golonga, ‘Sekeumulonge vihile mulangulizi wawanhu zako.’ ”

6 Paulo viyone bumbila diyagwe wakala Masadukayona wayagwe wakala Mafalisayo, kakemelela mkitala,“Waizilaeli wayangu! Niye na Mfalisayo, mwanage Mfal-isayo. Niye ngaligwa hano mkitala kwavija notogolakamba wanhu wafile wozilibuka!”

7 Bahaja viyalongile avo, Mafalisayo na Masadukayowasonga kuihasanya, na bumbila diigola. 8 KwavijaMasadukayo wolonga kuduhu kuzilibuka kwa wafile nakuduhu wasenga wa kuulanga hebu loho, lakini Mafal-isayo wogatogola gose madatu. 9 Wakemelela ng'hani,wafundiza Malagizo ga Musa wayagwe wa kibumbila chaMafalisayo wenuka walonga kwa nguvu, “Hatuona kiya-banange munhu ino! Yodahika loho hebu msenga wakuulanga kalonga nayo kweli!”

10 Bwato dikala kulu mbaka mkulu wa wakalizi kengilabwembwe kamba Paulo yahakanhigwe vihande vihande.Avo kawalagiza wakalizi zake wahumuluke kuna dibum-bila, wamsegeze Paulo wamgale kuna ing'hambi.

11Kilo acho Mndewa kema behi ya Paulo, kamulongela,“Sekeudumbe! Kamba viuwalongele mbuli zangu hanoYelusalemu, vivija kolondeka utende vivo kudibuga daLumi.”

Wayahudi wolonda kumkoma Paulo12 Imitondo yake wayahudi wayagwe waiting'hana

hamoja na kutenda ubala. Waiduila honda waje hebukung'wa mazi mbaka vonda wamkome Paulo. 13 Wanhuwaitogolele kutenda avo wakala wanhu kubanzamalongo

Sang'hano 23:14 75 Sang'hano 23:23mane. 14Abaho wachola kwa wakulu wa walava nhosa nawavele, walonga, “Tuiduila hamoja kamba hatuja kinhumbaka vonda tumkome Paulo. 15 Avo, gweye na wanhuwa mkitala galeni usenga kwa mkulu wa wakalizi yam-gale Paulo kumwetu, kuno moitenda molonda kujuwagoya mbuli zake. Na tweye toitanda kumkoma yang'halihanavika hano.”

16 Lakini mwana wa lumbu jake Paulo kahulika kisetochao, avo kachola kuna ing'hambi kamulongela Paulo.17 Abaho Paulo kamkema mkulu imoja wa wakalizi, ka-mulongela, “Mgale mbwanga ino kwa mkulu wa wakalizi,kana mbuli ya kumulongela.” 18Mkulu ayo kamsola, ka-mulongoza mbaka kwa mkulu wa wakalizi, kamulongela,“Ayo Paulo yagodekigwe, kang'hema na kunipula nimgalembwanga ino kumwako, kwavija kana mbuli kolondakukulongela.”

19Mkulu wa wakalizi kamgoga mkono, kamgala hamg-wazo waiyeka, kamuuza, “Kolonda kunongela choni?”

20Kamulongela, “WakuluwaWayahudiwailumbamayowakupule wamsole Paulo kuna ikitala, kuno woitendawanhu wa mkitala wolonda kujuwa goya mbuli zake.21 Lakini sekeuwatogolele, kwavija kuna wanhu kubanzamalongo mane awo waifisa wombeta. Waiduila hawajakinhu hebu kung'wa mbaka vonda wamkome. Wao sambiwaitanda kutenda avo na wobetela vonda ulonge.”

22 Mkulu wa wakalizi kalonga, “Sekeumulongelemunhu yoyose kamba kunongela mbuli ino.” Abahokamuleka imbwanga yachole.

Paulo kogaligwa kwa mkulu wa isi ya Yudea23 Abaho mkulu wa wakalizi kawakema wakulu zake

wabili, kawalongela, “Watandeni wakalizi magana mabiliwachole Kaisalia, hamoja na wakwela falasi malongo sabana wakalizi magana mabili wa migoha, na muitande

Sang'hano 23:24 76 Sang'hano 24:1kusegela saa ndatu lelo ikilo. 24Mtandeni falasi wa Paulo,na mumvikize mgima kwa Felikisi mtawala wa Kilumi waisi ya Yudea.” 25Abahomkuluwawakalizi kandika baluwailonga vino,

26 Go mkulu, zihoze, “Niye Kilaudio Lusia, nok-wandikila gweye, mkulu Felikisi. 27Wayahudiwamgogamunhu ino na walonda kumkoma, lakini vimbonilekakala mwenekae wa Lumi, avo nhyola na wakalizizangu kumuhonya. 28 Nilonda kujuwa kilamuso chakumtagusila, avo nimgala mkitala chao. 29 Lakini ny-ona kuduhu mbuli yoyose iyatendile kumtenda yafehebu kugodekigwa mkifungo. Nhaguso yao kumwakeikala mbuli ya Malagizo gao wenyego. 30 Na vinon-geligwe kuna kiseto cha kumkoma, ndopola kumgalakumwako. Niwalongela wanhu wamtaguse wagale vi-tala vao kumwako.”31 Avo wakalizi wao wamsola Paulo kamba viwalag-

izigwe. Wamgala ikilo acho mbaka Antipatili. 32 Imitondoyake wakalizi wa magulu wabwela kuna ing'hambi,wawaleka waja wakalizi wa falasi wagendelele namwanzahamoja na Paulo. 33 Viwavikile Kaisalia wamgwaa ijaibaluwa mkulu wa isi ayo na kumwika Paulo mmakonogake. 34 Mkulu ayo viyaisomile ibaluwa kamuuza Paulokalawa isi gani. Viyajuwile kalawa isi ya Kilikia,35 kamulongela, “Nokutegeleza kipindi wanhu wakuta-gusewahavika.” Abaho kalagiza Paulo yekigwemuukalizi,mng'anda ya Helode imkulu wa isi.

24Paulo kamkitala kwa Felikisi

1 Vizibitile siku tano, Anania mulava nhosa mkuluhamoja na wavele na munhu yagajuwile malagizoyakemigwe Telutulo, wachola kwa Felikisi wamulongela

Sang'hano 24:2 77 Sang'hano 24:15vitala vao mbuli ya Paulo. 2 Abaho Paulo kakemigwa, naTelutulo kasonga kulava kitala chake vino,

“Go mkulu Felikisi! Ulangulizi wako unogile ugalatindiwalo kwa kipindi kitali, na mgaluko mkulu wo-tendigwa mbuli ya isi yetu. 3 Tweye tubokela mbuli inokwa deng'ho na siku zose tolonga utogoligwe. 4 Silondang'hani kwagiza kipindi chako, lakini nokupula uwe mu-hole na utegeleze goya gonilonga. 5 Tona kamba munhuino mng'hobo ng'hani, kogala ndwagi kwa Wayahudimwiisi yose na iyo mkulu wa kibumbila cha Wanazaleti.6 Vivija kalonda kuigela dikwe Ng'anda ya Mulungu, natweye tumgoga. Tulonda kumtagusa kwa malagizo getu.7 Lakini Lusia, mkulu wa wakalizi keza, kamsola kwanguvu mmakono getu. 8 Na gweye wahamuuza munhuino, kodaha kujuwa kulawa kumwake mbuli zose zitum-tagusila. 9Wayahudi nao watogola kiyalongile Telutulo.”

Paulo koigombela haulongozi wa mkulu wa isi ya YudeaFelikisi

10 Mkulu ayo kamwinulila Paulo mkono muladi ya-longe, na Paulo kalonga, “Nodeng'helela kuigombelahaulongozi wako kwavija nojuwa miyaka heleketwa gw-eye kwa msemi wa isi ino. 11 Gweye mwenyego ku-juwa kamba zibita siku longo na mbili ziiyeka toka ny-hole Yelusalemu kumtambikila Mulungu. 12 Wayahudihawambonile ngombe na munhu Mng'anda ya Mulunguhebu wambone nowading'hula wanhu, siyo mng'anda yakumpula Mulungu hebu hanhu hohose kudibuga. 13 Naohawadaha kukulagusila kitala kiwanigalile hano. 14Lakininiye notogola nomgwaa ukuluMulunguwawahenga zetuna kuikweleleza nzila ayo iwoikema ya uvizi. Lakinivivija noitogola kila mbuli yandikigwe mna Gamalagizoga Musa na vitabu va watula ndagu wa Mulungu. 15Niyenomtamanila Mulungu kamba vija viwomtamanila hewo,

Sang'hano 24:16 78 Sang'hano 24:25kamba wanhu wose wanogile na wehile wozilibuka kwawafile. 16 Avo siku zose niiyoha ng'hani sambi niwe namoyo unitagusa kamba nibananga mgameso ga Mulunguna mgameso ga wanhu.”

17 “Viibitile miyaka mingi mbwela Yelusalemu muladikuwagwaa sente wayangu na kumulavila Mulungu nhosa.18 Ving'halile notenda avo wanyona Mng'anda ya Mu-lungu, ving'homeleze kihendo cha kuisunha. Kukalakuduhu lunhu hebu ndwagi yoyose. 19 Lakini Wayahudiwayagwe walawile mwiisi ya Asiya wakala baho, awo waowalondeke kwiza hano haulongozi wako na kulava kitalachao kamba wana mbuli yoyose kumwangu. 20 Hebuleka wanhu wano weli hano walonge, mbuli gani ihileiwaiyonile kumwangu vinimile mkitala, 21 lakini mbulizino ziiyeka zinongile vinimile haulongozi wao kamba,‘Lelo niye ngogigwa mbuli ya kutogola kamba wanhuwafile wozilibuka.’ ”

22 Abaho Felikisi yakalile yaijuwile goya mbuli yakibumbila cha wanhu wamtogole Yesu, kawalongelawanhuwanyamale, kalonga, “Vondayeze Lusia, mkulu wawakalizi, nolava nhaguso ya mbuli ayo.” 23 Kamulagizamkulu wa wakalizi yamkalize Paulo, lakini sekeyamkalizeng'hani na yawatogolele mbwiga zake wamgwee kiy-olonda.

Paulo kahaulongozi wa mkulu wa isi ya Yudea Felikisi naDulusila

24Vizibitile siku ndodo Felikisi keza hamoja na mwehewake Dulusila, yakalile Muyahudi. Kalagiza Paulo ya-galigwe, kamtegeleza viyalongile mbuli ya kumtogolaYesu Kilisito. 25 Lakini Paulo viyakalile kolonga mbuli yakutenda ganogile na kuigomesa mwenyego na mbuli yaSiku ya Mulungu kuwatagusa wanhu, Felikisi kadumba

Sang'hano 24:26 79 Sang'hano 25:10ng'hani kalonga, “Sambi kodaha kuchola, nokukema ka-bili nahapata nyafasi.” 26 Mna ikipindi acho kakalayotamanila Paulo yahamgwelele sente, lekaavo kakalayogendelela kumkema na kulonga nayo.

27Viibitilemiyakamibili, Polikio Fesito kamuhala Felik-isi nyafasi ya ukulu wa isi. Felikisi kalonda nhogolwa kwaWayahudi avo kamuleka Paulo mkifungo.

25Paulo kochola kumwande kwa Mndewa mkulu wa Lumi

1 Siku ndatu kumwande Fesito viyavikile mwiisi ayo,kasegela Kaisalia kachola Yelusalemu, 2wakulu wawalavanhosa na wakulu wa Wayahudi viwagalile kitala chaombuli ya Paulo. Wampula Fesito, 3 yawatendele vinogileyamgale Paulo Yelusalemu, kwavija wakala kiseto mnzilawamkome. 4 Fesito kawedika, “Paulo kamkifungo akoKaisalia, naniye nobwela kuko sambi baha. 5 Walekeniwakulu zenu wachole na niye Kaisalia wakamtagusekamba katenda gehile.”

6 Fesito kakala hamoja nao siku nane hebu longo abahokachola Kaisalia. Imitondo yake kakala mkigoda chanhaguso mkitala, kalagiza Paulo yagaligwe mgati. 7 Pauloviyavikile, Wayahudi walawile Yelusalemu wamzungu-luka na kusonga kulava vitala vikulu vikulu viwalemelekulava usindila. 8Lakini Paulo kaigombela, “Niye sitendilechochose kihile kwa Malagizo ga Wayahudi hebu kwaNg'anda yaMulungu hebu kwaMndewamkulu wa Lumi.”

9 Lakini Fesito kalonda nhogolwa kwa Wayahudi, avokamuuza Paulo, “Kotogola kuchola Yelusalemu ukata-gusigwe ako mgameso gangu mbuli ya gano?”

10Paulo kalonga, “Niye nokwima hanomkitala chaMn-dewa mkulu wa Lumi, hano baho nilondeka kutagusigwa.Kamba viujuwile siwatendile Wayahudi chochose kihile.

Sang'hano 25:11 80 Sang'hano 25:2111 Nahatenda dihile dinilondeka nhaguso ya kufa silemabule. Lakini kamba kuduhu ukweli mvitala viwagalilembuli yangu, kuduhu munhu yodaha kunigala kumwaonochola kumwande kwa Mndewa mkulu wa Lumi.”

12 Baho Fesito viyamambukize kulonga na wanhu zakewamkitala, kamulongela Paulo, “Kuchola kumwande kwaMndewamkuluwa Lumi, avo kochola kwaMndewamkuluwa Lumi!”

Paulo kahaulongozi wa Agilipa na Benike13 Vizibitile siku nyingi mndewa Agilipa na Benike

wavika Kaisalia muladi kumulamusa Fesito. 14Viwakalileako siku nyingi, Fesito kamsimulila mndewa mbuli zaPaulo, kalonga, “Hano hana munhu yalekigwe mkifungona Felikisi. 15 Viny'holile Yelusalemu, wakulu wa walavanhosa na wavele wa Wayahudi wagala kitala kumwanguna kumhula nimtaguse. 16 Lakini niye niwedika siyovivo viwatendaga Walumi kumulava munhu yatagusigweyang'hali hana iting'hana na wanhu walavile kitala ki-hanga kwa kihanga na kugoleligwa nyafasi yaigombelemwenyego. 17 Viwezile hano, sikawile bule, lakini imi-tondo yake ng'hema mting'hano mkitala na kulagizamunhu ayo yagaligwe. 18 Wanhu wamtaguse viwemilehawalavile kitala chochose kihile kamba vinigesile nene.19Lakiniwakalawoibamililambuli ya dini yaowenyego nambuli ya munhu yokemigwa Yesu, yakalile yafile, lakiniPaulo kagendelela kulonga kakala mgima. 20 Sijuwiledakutenda vija nahapatile mbuli zino. Avo nimpula Paulokamba yahadahile kuchola Yelusalemu na kutagusigwakuko. 21 Lakini Paulo kachola kumwande, kalonda Mn-dewa mkulu wa Lumi yalamule mbuli yake na yekigwemuukalizi. Avo nilagiza yekigwe muukalizi mbaka von-danimgale kwa Mndewa mkulu wa Lumi.”

Sang'hano 25:22 81 Sang'hano 26:422 Agilipa kamulongela Fesito, “Maza nahanogelwe

ng'hani kamba nahamuhulika munhu ayo niyemwenyego.”

Fesito kamwidika, “Komuhulika mayo.”23 Imitondo yake Agilipa na Benike wengila kwa

deng'ho kudigati da kuiting'hana, wakulu wa wakalizi nawakulu wa ziisi. Fesito kalagiza Paulo yagaligwe mgati.24 Fesito kalonga, “Mndewa Agilipa na wanhu wose mulihano hamoja na tweye, mumona munhu ino Wayahudiwose ako Yelusalemu na hano wagala vitala kumwangu.Walonga munhu ino yakomigwe. 25 Lakini niye siyonilembuli yoyose ihile iyatendile mbaka yakomigwe. Kwavijaheyo mwenyego kalonda kuchola kumwande kwa Mn-dewa mkulu wa Lumi, nigesa nimgale kuko. 26 Lakininiye nabule mbuli ya kumwandikila Mndewa mkulu waLumi mbuli ya munhu ino. Avo nimgala haulongozi wenung'haning'hani haulongozi wako, gweye Mndewa Agilipamuladi wahamala kumulolesa, mhate dakwandika mbuliyake. 27 Kwavija vinigesa yokuwa yosekeza nahamgalamfungwa bila kwandika kilamuso kiyatagusiligwe.”

26Paulo koigombela haulongozi wa Agilipa

1 Agilipa kamulongela Paulo, “Kodaha kuigombela.”Baho Paulo kenula makono gake kalonga vino,

2 “Mndewa Agilipa! Niye noiyona nimweda, lelokuigombela haulongozi wako mbuli zose ziwonitagusilaWayahudi. 3 Kwavija gweye kuvijuwa goya vihendo vaWayahudi na kuihasanya kwao. Nokupula ufunge umoyounhegeleze.”

4 “Wayahudi wose wajuwa ving'halile toka haudodowangu. Wajuwa ving'halile mwiisi yangu na ako

Sang'hano 26:5 82 Sang'hano 26:16Yelusalemu. 5 Toka mwaka wanijuwa goya, na wao wa-halonda wodaha kukulongela kamba ng'hala mkibumbilacha Mafalisayo womgwaa ukulu Mulungu kubanza wose.6 Lelo nokwima hano nitagusigwe mbuli ya kutamanilalagano diwagweleligwe wahenga zetu naMulungu. 7Dinoijo lagano ditamaniligwa koneka na makabila longo namabili, kamba viwomsang'hanila goya Mulungu imisi naikilo. Mbuli ya gago, gomkulu notagusigwa naWayahudi!8Mweye mose muli hano, habali mokona vidala kutogolakamba Mulungu kowazilibula wanhu wafile?”

9“Niyemwenyegonhendakilambuli kuwagomawanhuwaditogole twaga da Yesu wa Nazaleti. 10 Lekaavonhendile vivo ako Yelusalemu. Nigweleligwa udahi nawakuluwawalavanhosana kuwagodekamkifungowanhuwengi wamtogole Mulungu, na viwatagusigwe kufa naniye niilumba nao. 11Miyanza mingi nyhola mzing'andaza kumpula Mulungu na niwananahiza wabele kuta-manila kwao. Ng'hala niwehile ng'hani mbaka nyholammabuga ga kutali kuwadununza.”

Paulo kolonga vija viyagalukeSang'h 9:1-19; 22:6-16

12 “Kwa mbuli ayo ving'halile nochola Damesiki kwaudahi wa wakulu wa walava nhosa. 13 Go mkulu, kipindiving'halile mnzila, zuwa vidikalile mdindosi, nyona mu-lenge mkulu kubanza zuwa, womwemwesa kulawa ku-ulanga, unizunguluka niye na waja wayangu. 14 Tweyewose tulagala hasi namhulika sauti yonongela kwaKiebu-lania, ‘Sauli, Sauli! Habali konidununza? Koilumizamwenyego kamba ng'ombe yotowa mbalati ya mndewawake.’ 15 Niye nimuuza, ‘Mndewa, gweye kwa nani?’Nayo Mndewa kanidika, ‘Niye na Yesu, yuunidununza.16Lakiniwinukewime kwamagulu gako. Nikulawililamu-ladi nikusagule uwe msang'hanaji wangu. Kowalagusila

Sang'hano 26:17 83 Sang'hano 26:27

wanhuwayagwe lelo kunyona na gaja gonda nikulagusile.17 Nokuhonya na wanhu wa Izilaeli na vivija nokuho-nya na wanhu haweli Wayahudi ako konda nikugale.18Uwafumbule meso gao walawe mdiziza weze kudilengena walawe mmakono ga Mwenembago wambwelele Mu-lungu, avo kubitila kutamanila kwao kumwangu nzambizao zogeligwa kumgongo na wopata uhazi wao mnaiwanhu wasaguligwe na Mulungu.’ ”

Paulo kolonga mbuli ya sang'hano yake19 “Avo Mndewa Agilipa sikilemile bule kinhu acho cha

kuulanga kiyandagusile Mulungu. 20 Niwapetela wanhukusongela Damesiki na Yelusalemu na abaho isi yose yaYudea na kwa wanhu haweli Wayahudi. Waleke nzambizao na wambwelele Mulungu na watende gaja golagusawaleka nzambi zao. 21 Kwa mbuli ayo lekaavo Wayahudiwangoga ving'halile mng'anda ya kumpula Mulungu, nawalonda kung'homa. 22 Lakini Mulungu kanhaza mbakalelo, na avo nima hano kuwalongela wanhu wose, wakulukwa wadodo. Mbuli inonga iyo iija iwalongile watulandaguwaMulungu naMusa yolawilila. 23Mbuli ya KilisitoMkombola kalondeka yadununzike na yawewa ichandusokuzilibuka kwa wafile, muladi yawapetele Wayahudi nawanhu haweli Wayahudi mulenge wa kukomboligwa.”

24 Paulo viyakalile koigombela avo, Fesito kakemelela,“Gweye Paulo, kuna kibozi mbwelela! Kusoma kwakong'hani kukwehula!”

25 Paulo kamwidika, “Go mkulu, sikwingililigwa bule,vinonga niye ukweli wiiyeka. 26 Mndewa Agilipa!Kumwako nolonga bila kudumba kwavija mbuli zino zosekuzijuwa goya. Vinigesa mbuli zino kuzijuwa goya kwav-ija hazitendeke kinyelegezi. 27 Mndewa Agilipa, vino

Sang'hano 26:28 84 Sang'hano 27:6kowatogola watula ndagu wa Mulungu? Nojuwa kowato-gola!”

28 Agilipa kamulongela Paulo, “Viugesa kwa kipindikino kidodo kodaha kunhenda niwe mkilisito?”

29 Paulo kamwidika, “Kiwe kipindi kidodo hebu kitalinompula Mulungu gweye na mweye mose munhegelezahano lelo muwe kamba vinili niye, lakini bila minyololo!”

30 Baho Mndewa Agilipa, na mkulu wa isi, Benike nawaja wose wakalile hamoja nao, wenuka. 31 Viwakalilewosegela wailongela, “Munhu ino hatendile mbuli yakumtenda yafe hebu yagodekigwe mkifungo.” 32 NayoAgilipa kamulongela Fesito, “Maza munhu ino halondilekuchola kumwande kwa Mndewa mkulu wa Lumi yaha-funguligwe.”

27Paulo kogaligwa Lumi

1 Viwaitogolele tuchole Italia, wawagela Paulo na wa-fungwa wayagwe mmakono ga Juliasi, mkulu wa kibum-bila cha wakalizi wa Lumi, kikemigwe, “Kibumbila chaMndewa wa Lumi.” 2 Tukwela meli ilawile Adilamito,ikalile yochola mhwani ya isi ya Asiya na tusongaumwanza. Alisitaliko, mwenekae wa Makedonia kulawaSesalonike kakala na tweye. 3 Imitondo yake tuvikaSidoni. Juliasi kamonela bazi Paulo na kamtogolela ya-chole kuwalola mbwiga zake, yagweleligwe kiyalondile.4Kulawa ako tugendelela namwanza kwavija ubeho ukalawobuma kwiza kumwetu, avo tubitila kisiwa cha Kupulokukalile kuduhuubeho. 5Abaho tuloka bahali yaKilikia naPamfulia, tuvika kudibugadaMulamwiisi ya Lukia. 6Bahomkulu ayo kayonameli ng'hulu yolawa Alekizandilia ikalayochola Italia, avo katukweza.

Sang'hano 27:7 85 Sang'hano 27:177 Tugendelela na mwanza mholemhole, na kwa siku

nyingi kwa kugaya ng'hani tuvika mwiisi ya Nido. Ubehoututenda seketuchole kutali ng'hani na mwambu uja, avotubitila mwambu wa Kilete behi na Salimone ako ubehohaukalile mkulu bule. 8 Tubita mumgwazo mholemholetuvika hanhu hokemigwa Bandali Inogile behi na buga daLasea.

9Aho tuhakala ng'hani,mbaka kipindi cha kufunga kujakikala kibitile, kwavija kipindi acho kikala hakinogile bulekugenda kwa meli. Avo Paulo kawazuma, 10 “Wayangu,vinikona mwanza uno wokuwa na magayo mengi nakwagiza vinhu vingi vikwezigwemwiimeli, vivija kwagizaugima wetu.” 11 Lakini mkulu wa wakalizi kanogelwana kija kiyalongile mulosaji na mwene meli siyo gajagayalongile Paulo. 12Kwavija hanhu aho hakala hehile nakikala kipindi cha kihuhwe, wanhu wengi wanogelwa ku-gendelela na mwanza yahadahika wavike Foiniki. Foinikiayo bandali ya Kilete ichola kusini kudihongela zuwana kasikazini kudihongela zuwa, ako wahadahile kukalakipindi cha kihuhwe.

Beho kulu mbahali13 Lubeho lunogile lwa kudihongela zuwa lusonga

kubuma, na wao wagesa kamba wapata kiwalondile, avowafungula nzabi, wasegeza meli yao wachola behi yamhwani ya Kilete. 14Lakini hakibitile kipindi kitali, ubehomkulu ukemigwa “Ubeho wa kaskazini,” usonga kubumakulawa mkisiwa. 15 Ubeho uitowa ayo imeli, kwavijahatudahile kuugomesa tuileka isoligwe na beho. 16Kisiwakimoja kidodo kikemigwe Kauda kitutaza kidogo na ujauubeho, na vitubitile kusini yake tuhonyeka, hamojatugazika ng'hani, tudaha kukihonya kija ikigalawa didodochameli ayo. 17Wanhu wakikwega kigalawamgati, abaho

Sang'hano 27:18 86 Sang'hano 27:30waizungulusila nzabi imeli na kuifunga kwa nguvu. Wad-umbawahananahilemumgwazowa bahali, mhwani ya Li-biya, avo wahulumusa matanga na kuileka imeli isoligwena beho. 18 Beho digendelela kubuma na imitondo yakewasonga kuyasa mizigo ili mwiimeli. 19 Siku da kadatuwasonga kwasa mgamazi vinhu viyagwe vili mwiimelikwa makono gao wenyego. 20Kwa kipindi cha siku nyingihatudahile kujona zuwa hebu nhondo, beho digendelelang'hani mbaka twagiza tamanilo da kuhona.

21 Viwakalile kipindi kitali bila kuja, Paulo kema hau-longozi wao kawalongela, “Wayangu maza munhegelezeniye na kuleka kuchola Kilete, sambi gatupate magayogano gose na ubananzi uno. 22 Lakini sambi nowapula,gangamaleni! Kuduhu imoja wenu yonda yafe, meliiiyeka iyo yonda ibanangike. 23 Kwavija kilo cha janamsenga wa kuulanga wa Mulungu kanizila. Mulunguinimsang'hanila na kumgwaa ukulu. 24 Msenga ayo wakuulanga kanilongela, ‘Paulo sekeudumbe! Kolondekawime haulongozi wa Mndewa mkulu wa Lumi. Kwambuli yako Mulungu kouhonya ugima wa wanhu woseweli muumwanza na gweye.’ 25 Avo wayangu fungenimoyo! Kwavija nomtamanila Mulungu, galawilila kambaviyanongele. 26Lakini tokwasigwa kuna ikisiwa kiyagwe.”

27 Kilo cha longo na nne, twasigwa na ubeho kunaibahali ya Meditelania, kilo kikulu walosaji wasinhukilawa behi na isi inyalile. 28 Wahumulusa hasi luzabi lu-fungigwe kinhu kizito kuzahila utali wa mazi, wapatautali wa mita malongo mane. Abaho watenda vivo ka-bili wapata malongo madatu. 29 Wadumba kamba imelisekeichole kuna gamabwe avo wahumulusa nanga nnekukisogo cha imeli, wapula uche hima hima. 30 Abahowalosaji walonda kutoloka, wahumulusa ikigalawa kidodomgamazi na waitenda wochola kwika nanga kuulongozi

Sang'hano 27:31 87 Sang'hano 27:43wa imeli. 31 Lakini Paulo kamulongela mkulu wa wakalizina wakalizi, “Kamba walosaji wano hawasigala mumunomwiimeli, sambimutamanile kuhonyeka.” 32Avo wakaliziwazikanha nzabi ziigogile ngalawa ndodo na kuileka ic-hole.

33 Usiku haunakucha, Paulo kawapula wanhu wosewaje, “Kwa siku zose longo na nne mukala mun-yawanyawa, hamudile kinhu chochose. 34 Lelo nowapulachonde muje lujo muladi mupate nguvu ya kugendelelakuwa wagima. Kuduhu hata luvili lumoja londa lwage.”35 Paulo viyamambukize kulonga avo, kasola gate, kamg-waa nhogolwa Mulungu mgameso gao, kadibanzula ka-songa kuja. 36 Kila munhu kasamhuka, kasola gate kaja.37Wanhu wose kwa wose tukalile mwiimeli tukala wanhumagana mabili na malongo saba na sita. 38 Viwegutewahunguza uzito wa meli, kwa kwasa uhule wa nganombahali.

Meli yobeneka39 Viuchile, walosaji hawaijuwile bule isi ayo, ila wona

msanga wa mhwani, avo waitogolela kwima aho kambayahadahika. 40 Wakanha zinanga wazileka mbahali,kipindi kikija wazifungula zinzabi zifungigwemuusukani,abaho wadinula digolole dili kuulongozi muladi digogebeho, wachole mhwani. 41 Lakini wavika hanhu haziit-ing'hanile bahali mbili, na imeli yangama. Mwambu waulongozi wangama mumsenga bila kutigisika. Mwambuwa kukisogo wa imeli usonga kubeneka vihande mbuli yamazi geli na ng'humbi.

42 Wakalizi walonda kuwakoma wafungwa wose kwakudumba kamba wahakogelele mbaka mhwani na ku-toloka. 43Mkulu wa wakalizi kalonda kumuhonya Paulo,avo kawagomesa sekewatende avo. Ila kawalagiza wosewadahile kogelelawazumhekulawamwiimeli nawogelele

Sang'hano 27:44 88 Sang'hano 28:10mbaka mhwani. 44 Wayagwe wakweleleza kwa kugogavihande va mbao hebu vihande va imeli ibeneke. Vivotuhonyeke tweye wose na kuvika wagima mhwani.

28Ako Malita

1 Vituvikile kuna imhwani kuno twawagima, tujuwakamba kisiwa kija chokemigwa Malita. 2 Wenekae waaho watunogela ng'hani. Mvula isonga kutowa na kukalana beho, avo wabwinha moto na kutugoneka. 3 Paulokadondola ngodi kakala yozikamuumoto,mbuli ya umotoawo mgendela hasi kalawa mzingodi kamuluma Paulo nakuizingiliza mumkono wake. 4 Wenekae wa aho viwa-monemgendela hasi mumkonowa Paulo wailongela, “Vi-tukona munhu ino kokuwa mkomaji, hamoja kahonyekakufa mbahali, nhaguso ya milungu haimulekile yagen-delele kuwa ugima.” 5 Lakini Paulo kamwasila muumotomgendela hasi ayo na hamulumize bule. 6 Wanhu wajawakala womulola kamba yahavimbile hebu yalagale hasina kufa. Lakini viwabetele kwa kipindi kitali na konahaduhu kinhu kimulawilile, wagaluka na kulonga, “Heyokakala mulungu!”

7 Behi na hanhu aho hakala na migunda ya mkuluwa ikisiwa yakemigwe Pubulio. Avo katugoneka, kwakipindi cha siku ndatu tukala ukayake. 8 Tatake Pubuliokakala yawasilemulusazi kolumwahomanakuhala. Paulokachola kumulola, viyamambukize kumpula Mulungu,kamwikila makono gake, kamuhonya. 9 Viyamambukizekutenda avo, wanhu wayagwe wakalile watamu mkisiwaacho weza na wahonyigwa. 10 Wanhu watugwaa nhunzanyingi na kipindi vitusongile mwanza kabili, weka mwi-imeli kila kinhu kitulondile.

Kulawa Malita kuchola Lumi

Sang'hano 28:11 89 Sang'hano 28:2111 Viibitile miezi midatu tusonga kabili mwanza kwa

meli ilawile Alekizandilia, ikemigwe, “Milungu Pacha.”Meli ayo ikala imile mkisiwa acho kwa kipindi chosecha kihuhwe. 12 Tuvika kudibuga da Silakusa, na tukalabaho kwa siku ndatu. 13 Kulawa aho tugendelela namwanza na tuvika mwiisi ya Legio. Imitondo yake behodisonga kubuma kulawa kusini, vizibitile sikumbili tuvikakudibuga da Potioli. 14 Ako tuwavika wayetu wamtogoleYesu, wao watupula tukale nao siku saba. Abaho tuvikaLumi. 15 Waetu wamtogole Yesu ako Lumi viwatuhuliketuvika, wayagwe weza kutubokela Kudigulilo da Apio nawayagwe hanhu hokemigwa Ng'anda Ndatu za wageni.Paulo viyawaonile kamgwaa nhogolwa Mulungu.

Paulo kudibuga da Lumi16 Vituvikile kudibuga da Lumi, Paulo katogoleligwa

kukala yaiyeka hamoja na mkalizi imoja wa kumkaliza.17Vizibitile siku ndatu, Paulo kawakemahamojawalan-

gulizi wa Kiyahudi wa hanhu aho. Viwaiting'hane kawa-longela, “Waizilaeli wayangu, hamoja sitendile mbuliyoyose ihile kwa wanhu zetu hebu kwa vihendo vetu vi-tubokele kwa wahenga zetu, ngodekigwa ako Yelusalemuna ngeligwammakono gaWalumi. 18Viwaniuzile na konasitendile mbuli yoyose ihile ya kung'homela, walondakunifungulila. 19 Lakini Wayahudi viwailemile mbuliino, niye nyhola kumwande kwa Mndewa mkulu waLumi, hamoja ng'hala nabule kitala chochose kwa wanhuzangu. 20 Lekaavo niwapula mwize nonge na mweye, niyenigodekigwa minyololo kamba vino, kwavija notogolaMkombola iwakalile wombeta wanhu wa Izilaeli keza.”

21 Wao wamulongela, “Tweye hatubokele baluwayoyose kulawa Yudea mbuli yako wala kuduhu munhuyoyose yezile hano na kulonga mbuli zako hebu yalonge

Sang'hano 28:22 90 Sang'hano 28:31chochose kihile kumwako. 22 Lakini yokuwa vinogatukuhulike mwenyego ulonge magesa gako, kwavijatweye tojuwa kamba kila hanhu wanhu wokilemakibumbila kino.”

23 Avo wapanga kuiting'hana, na wanhu wengi wavikakuyakalile. Toka imitondo mbaka ichungulo Paulokawasimulila na kuwafambulila mbuli za Undewa waMulungu kageza kuwatendawamtogole Yesu kwa kusomaMalagizo ga Musa na maandiko ga watula ndagu waMulungu. 24 Wanhu wayagwe wazitogola mbuli zake,ila wayagwe hawamtogole bule. 25 Viwalekile kuilumbawenyego, wasegela, Paulo viyamalile kulonga mbuli ino,“Loho Yang'alile kalonga goya kwawahenga zenu kubitilamtula ndagu wa Mulungu Isaya! 26Kalonga,‘Genda ukawalongele wanhu wano,kuhulika mohulika, lakini hondamujuwe bule,kulola molola, lakini hondamone,27Kwavija mizoyo ya wanhu wano midala,wasita magwiti gao,wafing'hiliza meso gao.Maza wadahile kulola kwa meso gao,na kuhulika kwa magwiti gao,na kujuwa kwa mizoyo yao,wahanibwelele niye,na niye nahawahonyile.’ ”

28 Paulo kamambukiza kulonga, “Avo mujuwe kambausenga wa Mulungu kuwakombola wanhu, ugaligwa kwawanhu haweli Wayahudi na wao wohulika. 29 Pauloviyamambukize kulonga avo, Wayahudi wachola mzikaezao kuno woibamilila.”

30 Kwa kipindi cha miyaka mibili Paulo kakalamng'anda iyapangile, mumo kawagoneka wanhu wosewezile kumulamusa. 31 Kawapetela wanhu mbuli za

Sang'hano 28:31 91 Sang'hano 28:31Undewa wa Mulungu na kuwafundiza mbuli za MndewaYesu Kilisito, kalonga kwa kugangamala na kubwihila.

92Lagano da Sambi kwa Wanhu Wose

The New Testament in Kutucopyright © 2014 Pioneer Bible TranslatorsLanguage: KutuTranslation by: Pioneer Bible TranslatorsContributor: The Word For The World

The New Testament in KutuThis translation, published by Pioneer Bible Translators and The Word for the World,was published in 2014.If you are interested in obtaining a printed copy, please contact www.pioneerbible.org.This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2015-03-17PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 13 Mar 2019 from source files dated 12Mar 2019b3548da5-0b1c-5f8f-89e7-2d3bc2f58102