Sancti Aurelii Augustini hipponensis episcopi Opera omnia 1
Click here to load reader
-
Upload
claudini-gutierrez-marfull -
Category
Documents
-
view
243 -
download
118
description
Transcript of Sancti Aurelii Augustini hipponensis episcopi Opera omnia 1
Digitized by the Internet Archivein
2011 with funding fromUniversity of Toronto
http://www.archive.org/details/sanctiaureliiau01augu
PATROLOGIiECURSUS COMPLETDS,SEU BIBLIOTHECA UNIVEUSALIS, INTEGBA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
qvkiii
ss.
rmn, doctomim scriptoruuqve ecclesiasticorum,SIVE LATINORUM, SIVE GR.ECORUM,
QUI AB MVO APOSTOLICO AD TEMPORA COSCILII TRIDESTISI (ASNO 1216) PRO LATISIS, ET COSCILU FLORESTISI (ANS. 1439) PRO GR.ECIS FLORUERUST :
RECUSIO CHRONOLOGICAOMNIUM QU.E EXSTITERE MONUMEXTORUM CATHOLIC.E TRADITIONIS PER QUINDECIM ECCLESLE S.ECULA ET AMPLIUS,-
1'RIMA
JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU.-E TRIBUS NOVISSIMIS S.tXULIS DEBENTUR ABSOLUTAS DETECTIS, AUCTA J 1NDICIBUSPARTICULARIBUSANALYTICIS,SINGUL0SSIVET0M0SSIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATA CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA,;
J
J
,'
DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUrLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS, STATISTICIS, SYNTIIETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE, LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONEJ SED PR/ESERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM OMISSO,
IN^QUODLIBET
TIIEMA SCRIPSERIT, UNO INTUjffU COrtSPICIATUR ALTERO SCRIPTUR/E SACR/E, ex quo lectori comperire sit oSvibm" q_oin\m PATRES ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTUR.E VERSUS, A PRIMO;
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINTIEDITIO ACCURATISSIMA, C.ETERISQUE OMNIBUS
FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS, CHART^i QUALITAS, INTEGRITA9 TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS, TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PEFQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI.E DECURSU CONSTANTER SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PR.ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA, SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES /ETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.
IN
SERIES LATINA PRIOR. QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESI^ A TERTULIANO AD INNOCENTIUM III:
LATIN^E
AGGURANTESIVE
J.-P.SCIENTI.E
MIGNE,ECCLESIASTIC.E
Itibliothecte Clcri uuiversie,
CURSUUM COMPLETORUM
IN
SINGULOS
RAMOS EDITORE.
VATROLOGIJES.
LXTWM
TOMUS
XXXII.
AUBELII AUGUSTINI.
PARISIIS, APUD GARNIER FRATHES, EDITORES ETIN
J.-P.
MIGNE SUCCESSORES,127.
VIA
DICTA
CUAUSSEE-DU-MAlNi:.1877
N0V2 81959
TRADITIO CATHOLIGASJECVLA IY-V. ANNI 387-430.
SANGTI AURELII
AUGUSTINLHIPPONENSIS EPISCOPI.
OPERA OMNIA,POST LOVANIENSIUM THEOLOGORUM RECENSIONEMI
VSTIGATA DENUO AD UANUSCRIPTOS C.ODICES GALLICOS, VATICANOS, BELGICOS,
ET(
..
NF.CNON
AI>
EMTIONES ANTIQUTORES ET CASTIGATIORES,OPERA ET ST0DIII
MONACHORUM ORDINIS SANCTI RENEDICTIE CONGREG.VTIONES.
MAURI.
EDITIO NOVISSIUA, EMENDATA ET AICTIOR.
ACCURANTE J.-P. MIGNE, CLERI l.MVERS.E. Itl Itl.IO III
iscu A
I
iii .iii.i
.
,i.l
dcsiil
:
HagUanle IM.
Deum.
cui sercus esse conslifuit
M.
AUCTOREdendoet
POSSIDIO.
3*
ordinando presbytero
civitati
,
plebem Dei
nonnulli coram episcopis populis tractare cceperunt
alloqueretur, etsancti Augustini
exhortaretur; jain scientes catholici
verbumCAP.VI.
Dei.
propositumet
et
doctrinam,
manulaicus,
in-
jecta
(quoniam
idem
in populo securus et ignarus:
Conflictus August. cum Fortunato Manichxo.illa
quid futurum esset astabatnobis dicebat, abrent episcopos,eis
solebat
autem
ut
Sane in
tunc
Hipponensi urbe
Manichseo-
tantum
ecclesiis quae
non habe-
rumnos
pestilentiaet infecerat
quam plurimos
vel cives vel peregri-
suam
abstinere pra;sentiam),
eum
ergo
et penetraverat,
seducente et deci-
tenuerunt,desiderioet
consuetum est 3 episcopo ordinandum iululerunt, umnilms id uno consensu etet,
ut in talibus
piente ejusdem
hajresis
quodam presbytero nomi-
fieri
perlicique petentibus,
magnoque:
studio
clamore tlagitantibus, ubertim eo flenteet
nonnullis
ne Fortunato, ibidem conversante atque manente. Interea Hippouenses cives et 2 peregrini Christiani tam catholici quam etiam Donatistae adeunt presby-
quidem lacrymasac dicentibus,
ejus, ut nobis ipse retulit, tunc su-
terum
perbe interpretantibus,quia etesset,
tanquam eum consolantibuslicet
locus presbyterii,
ipse
', ac deposcunt, ut illuni homiuem Manichaeorum presbyterum, quem doctum credebanl, videret, et cum eodem de Lege tractaret. Quod idem, ut
majore dignustui,
appropinquaret tamen episcopa-
scriptumseiii,
est,
cum
ille
homo
Dei, ut nobis retulit, majori con-
rationem delo,
paratus ad responsionem omni poscenti fide et spe quaj in Deum est (I Petr.et
sideratione intelligeret etgemeret,
quam multa
et
ma-
potensque exhortari in doctriua sana,i,
con-
gna
sua: vitae pericula de regiinine et
gubernatione,
tradicentes redarguere (Tit.
9),
minime
renuit.
Ecclesia 1
que ideoest
impendere iam ac proveuire spectaret s atlleret. Et eorum, ut voluerunt, completum
Sed utrum etiamAtilli
ille
hoc
fieri vellet, sciscitatus est.
desiderium.V.
confestim ad ipsum Fortunatum id detulerunt, petentes et exhortantes ac tlagitantes, quod id mini-
CAPUT
ttonasteriumergo
instituit.
Yakrius episcopus
Augustino presbytero dat potestatem coram se prxdicandi verbum Dei.Factus
presbyter monasterium intra eccleet
me recusaret. Sane quoniam idem Fortunatus jam apud CarlhaginemsanctumnoveratAueu-tiiium adhuc in eodem secum errore constitutum; eum eodem congredi pavitabat. Verumtamen suorum maximeinstantia coactus ac verecundatus, promisit in cominus se esse venturum, certamenque disputandi suhiturum. Unde condicto die et loco convenerunt in unum, concurrentibus iruam plurimis studiosis tur-
siam lnox
instituit;
cum32):
Dei servis vivere ccepitsanctis Apostolis
secundum
modum"
etiv,
regulam subilla
constitutamessentsicut
(Act.
maxime
ut
nemo
quideis
quam proprium
in
societate haberet,
sed
omnia communia, et distribueretur unicuique opus erat; qtiod jam ipse prior fecerat 5 dum,
bisque curiosis, et apertis notariorum tabulis ', disputatio ccepta primo, et secundo finita est die. In quaille
Maniclu-eusprceceptor, ut gestorum continet fides,
de transmarinis ad sua remeasset. Sanctus vero Valerius ordinator ejus, ut erat vir pius et
Deum timens,
exsultabat,
et
Deo gratias agebat, suas exauditas aquas se frequentissime fudissedivinitus
Dominonarrabat,
fuissc preces,
ut sibi
homo
nec catholicam assertionem potuit vacuare, nec Manicha?orum sectam veritate subnixam valuit coniprobarc scd responsione dcficiens 5 ultimo collaturum se cum suis majoribus ea, quae refellere non pottiit,:
,
concederetur
talis,
prosecutus est; etfecissent,
qui pusset verbo Dei et doctrina salubri Eeclesiam
Domini tedificare cui rei se homo natura Griecus, minusque latina lingua et litteris instructus, minus utilem pervidebat. Et eidem presbytero potestatem dedit coram se in ecclesia Evangelium praedieandi, ac frequentissime tractaudi contra usum quidem et consuetudinem Africanarum Ecclesiarum unde etiam ei uonnulli episcopi detrahebant. Sed ille vir venera:; :
si sibi forte de his satis minime sme animoe consulturum atque ita ab omnibus apud quos magnus et doctus videbatur, nihil:
valuisse in suseilla
sectse
assertione judicatus est. (Jua
confusione affectus, et sequenti tempore de II ipponensi civitate profectus, ad eam amplius non re-
meavit
:
ac sic
permemoratum
Dei huiuinem
omniumilla
cordibus, vel qui aderant, vel qui abseutes
quse
gesta sunt cognoverant, errorest
ille
ablatus, catholica
bilistieri
ac providus in Orientalibus Ecclesiis id exscienset
more
intimata ac retenta siucera religio.VII.
certus
6,
et
utilitati Ecclesise
consu-
lens,
obtrectanlium nun curabat linguas,
dummodo.
CAPUTEt1
Libri
et
tractatus
iugustuii contra fideinti
quod a se cpiscopo impleri minime posse cernebat. Unde accen"'.
M:
ut qui jiro prsestitis suis rogari debueraut, metu mortis humiles impellereutur in preces. Feslinabat uuusquisque debila etiani inaxmia perdcre. et lucrum computabatur aboorum evasisse iujuriis. EIoc igiturerat quod coutra jus et fas Circunicelliones operabantur, ne scilicet causa? liomiuiim qui sua dederant discoterentur ; et jirojiterea Possidius eorumnotatcrudelitateraet injnstiliaiii. duui in eausis interdicebaut ue homines suniu repeterent jus. Hinc suspicor ad liunr nplati locmu respexisse Possidinm namque bic snbdit F.l msi obrdisscni. damnis gramssimis etcsedibusaf/iciebanlvr,itroTsoa o Et si in obleinperaniloeonim jussimilia sunt bis Optali sionilius tardarelur, advolabat subito mullitudo in>u na, etc. M. Salinas, af/iciebantur. Subjicit hanc notulam sic uterque Itf>R.Cd.,et duo Vaticani; rcspoiulciilque his Ojilati Creditores periculis vallabautur. M. Salinas, cx Cd.Reg. 1025 tsque ad sanguinis F.celtsi* effusioncm non metiientes. Omittitur, accedere. M. M. Apud Salinas fcrt Cd. unus illi lojuen/es.:
res periculis vallabautur
Salinas, ex uno Cd., diversas. H. Saliuas, ex Cd. Itefi. 1025 Proficientes porro doctrina
;
:
:
dirnta subsancto et cum sanrlo Auguslino in monaste.io l)eo servientes et EcctesUe Hipponcnsi, ctenci ordinari ln cceperunt. Sic etiam Cd. Vatic. 1190, nisi quod babet doetrina divma. addito in. U. Cistercieusis codex Ecclesix catholica prxdicationis vcritate Voiautem prxdicalionis ab uno ex FloriacensiOmiltilur eliam iu Cd. Vaticano 1191, bus Mss abest. iuxta Salinas. H. Duo Mss. Pioposito continenti.i rl paupeiia/e proProposito conlincnie paupertatiinda. Cisterciensi s cd.:
uiuiiiinititi.
a
notario, ulresponderet,
briint.-
(a)
I.i ruiii retleeret, etc. M. Zosiwi papse. Vide Augustinum, Epist. 190, n.
M. Sic M^^. At editi
um
suit.
Bpist. 193, n. 1.(6)
Gesta
runi
EmeritO Cfflsareensi Donatislarum
epi-
8cu|io, in touio 9.
Aii tniiiiiiis. id est, Dotariis escipientibue et in talmlas it infcirntilins intrrrufiata et nsponsa: sicque notoriorum oiiere confecta Bunl illa gesla, quaa hic eci lesiastica cuntur, el in liliro de Hasresibus, bter 16, episcopalia. 1
.
.
VITA
S.
AUGUSTINI
EPISCOPI,
>-
rumest.
Atque
declaratum proditione, iUis ecclesiasticis gestis pistorum diligentia, dominico gregi etlta
declarare.
Quod
a voientibus et a valentibus legere
augmentum
aceessit, et
adversus fures atque latrones
quodain etiam defensio competens procurata est. Cum electos dicunt ManiFelice, de numero eorum quos publice in Hipponensi ecclesia notariis exchaei',
comprobatur. Cim ipsorum quoque Arianorum episcopo quodam Maximinocum Gothis ad Africam veniente, apud
Hipponemquam
contulit et praeclaris interpositis viris
plurimisvolentibosatque petentibus, singul : et quidsi
cipientibus disputavit populo astante
:
et post
secun-
as?eruerint partes, scriptum est. Quae
studiosi
di-
damest
frustrata vel terliam collationeni ille Manichaeus
conversus vanitate et errore ipsius sectsp. ad nostram
fidem atque Ecclesiam, sicut eadem relecta docere
indagabnnt ', nter legere curaverint, procul dnbio seducencallida et irrationabilis haeresis ad vel quid vel quid Ecelesi* et decipiendum profiteatur,
dum
poterit scriptura
TriuiUte. Sed catholica de divina teneat et praedieet rediens ad Carille haereticus de Hippone
quoniam
CAPUT
XVII.
Pascentius eomes Arianuscum Maximino
in eottatione
reuncitur. Collatio
episcopo Ariano.
loquacitate vithaginem, de sua multa in collatione recessisse jactavit, collatione ctorem se de ipsalegis mentitus est; qua> utique non facile adivinae possent : a venerabili ignaris examinari et dijudicari colAusustino sequentis temporis stUo, et illiu- totiuset
Praeterea
cum quodam
etiam Pascentioexactor,
comiteper-
domussonae
regiae Ariano, qui per auctoritatem suae
fisci
vehementissimus
fidem cathoet
licam atrociter ac jugiter oppugnabat,
quam
pluri-
facta est reIationis de singulis objectis et responsis potuerit, capitulatio, et quam nihil illeobjectis referre
mos
dicacitate sacerdotes Dei simpliciori iide viventes,
niuilominus demonstratum
est, additis
supplementis,
interpositis ac potestate exagitabat, et perturbabat, ab illo honoratis et nobilibus viris, apud Carthaginem idem haereticus labuprovocatus, coram contulit. Sed stilum, quod magister noster et antelas
inferri et quae in tempore collationis angusto cuncU Id enimegerat nequitia hoscribi minime potuerunt.
atque
longissiminis, ut sua novissima prosecutione multo totum quod remanserat diei spatium occuparet.
congressum et in congressu iastantissime fieri Et dum id bat, ne adesseat omni modo recnsabat. dicens quod metu legum publicarum pernegasset,periclitari tabulis scriplis nollet;
vole-
ma,
CAPUT
XVIII.
I
Pdagianistse
nni'*
hxretici, expugnati
placere Augustinus episcopus priconsacerdotibus videret, ut absque ulla scriptura
cum
atque interpositis id suis qui aderant
etcondemnaU.gustini
labores Aujustini. Hjerettci et
quantum profutrint Pagani deficiunt. A>.ra?fert. riiiu;n bibebat-
sed ex CJ. 541 Piei quosque inHrmioies. gestabat. Semper autem vino utfbalur. quia no-e/at.eU. M. - Salinas, ex duobus Mss. Sed de pane tanturn esse tin-
Cd. Reg. 1025
:
:
:
:
talum.
M.
:
sacerdotum ordinatione Cyprianus iu Epistola ad cleruui et plebem Hispaniarum scripta. qua? nova? editionis[oLle
est ordine 67
:
Sit ordiualio, inquit. justa el legilima.
quae omnium suffragio et judicio fuerit examinata. Et ibidem Sabini episcopi ordiuationem laudat de unrversa;fraternitatis suffragio factam.
Tres Mss. bunc versum sic referunt: Bac mema indignam novtritesse suam. LTlimmeriusedidit Banc mensam Saliuas, exCd. Reg. 541 Bane eetUam norfrit esse sibi. mensam indigne noverit esse suam. M. Deest in Mss. Et detracfionibus. : Sic etiam Sic habent MSS.. at editi pauperum. Salinas. ex uno Cd. Vatic. Pauperum. II. ' Hic ediii addunt erogabatur.
:
:
:
:
,
ALXTOBEsessionum Ecclesiae,
POSSIDiU.lalione vel iniquitatesutisfaceret,
vel
etiam
ex
oblationibus
fi-
deliumipsis
Et
dum
forte (ut assolet)
de possessionibus
ne
cum pcenitenti:e humilitate Deo cum tam gravi delicto de saeculomagis'
invidia clerieis fieret, alloquebatur
plebem
Dei,
exiret.
malle se ex collationibus magis plebis Dei
vivere,
Frequentius quoque dicebat,suscipere,
securius
et
quam
illarum possessionum curam vel gubernationem
tutius Ecclcsiam legata a defunctis
dimissa debereet da-
pali; et paratum se esse illis cedere, ut eo modo omnes Dei servi et ministri viverent, qtio in Vetere Testamento leguntur (Deut. xvm, l), altari deservientes de eodem comparticipari '. Sed nunquam idlaici
quam
haereditates forte
sollicitas
mnosas
;
ipsaque legata magis offerenda esse,
quamsusci-
exigenda.lu
Commendata
vero
qusque
ipse
non
suscipere voluerunt.
CAPLTkgata
XXIV.
In re domestica qualis.
Donata
et
Ecclesise
qusenam suscipiebat aut recusabat.
A
non prohibebat. quoque quse Ecclesia habebat et possidebat, intentus amore vel implicatus * non erat sed majoribus magis ac 3 spintualibus suspensus et inhaerens rebus, vix aliquando se ipsum ad illa temporalia abpiebat, sed voientessuscipere clericosiis:
rerum temporalium curis liberum semper animum habere volebat.
a;ternorum cogitatione relaxabatbusille
et
deponebat. Qui-
dispositis et ordinatis,
dacibus ac molestis,
Domusadbat.
Ecclesias
curam omnemque substantiamclericis
menlis
et
a rebus moranimi recursum ad interiora superiora faciebat quo vel de inveniendis;
tanquam
vices valentioribus
delegabat
et crede-
divinis rebus cogitaret,dictaret,
vel
de jam invenlis aliquiddictatis
Nuuquam:
babenspleto
sedet*
nunquam annulum in manu ab eisdem domus praepositis cunctaclavem,erogata notabanlurrecitabantur, quo3:
aut certe ex
jamid
atque transcriptisreligiosissima
aliquid
emendaret Et
agebat in die laborans, et inilla
et accepta
quae annosciretur
eidem
comquantumquid
nocte lucubrans. Et erat tanquam
acceptum, quantumque dispensatum
fuisset, vel
Maiia typum gestans supernae Ecclesiae, ds qua scrijilum est, quod sederet ad pedes Domini atque intentaejus verbum audiret de qua soror conquesta, quod ab eadem circa multum miuesterium occupata non ad:
dispensandum rernansissetgis illius praepositi
madomus fidem sequens, quam pro;
et in
multis titulis
seu villamEcelesia; a
batum manifestatumque cognoscens ". Domum, agrum, nunquam emere voluit. Verum si forte
juvaretur, audiviteleijit
quoquam
spoute tale aliquid vel donaietur,
Nam
Martha, ilartha, meliorem partem Maria, qux rwn auferetur ab ea (Luc. x, 39- il fabricarum novarum nunquam studium liLibuit,: .
vel titulo legati dimitteretur,
non respuebat, sed
sus-
cipi jubebat.
Nam
et aliquas
eum
haereditates recu-
devitans in eis implicationem sui animi, quem semper liberum habere volebat ab omni molestia temporali:
sasse
uon quia pauperibus inutiles esse possent, sed quoniam justum et aequutu esse videbat,novimus,ut a
mortuorum
vel filiis vel
parenlibus vel aflinibus
magis possiderentur, quibus ea deficientes dimittere noluerunt. Quidam etiam ex bonoratis Ilipponensium apud Cartbaginem \ivens Ecclesiaa Hipponensi possessionem donare voluit, et confectas tabuias, sibi usu fructu retento, ultro eidem sanctae memoriae Augustino misit cujus ille oblationem libenter accepit, congratulans ei quod aeterna; suas memor esset salutis. Verum post aliquot annos nobis forte cum eodem cominus constitutis, ecce ille donator litteras per suum:
non tamen illa volentes et oedificantes probibebat nisi tantum immoderatos. Interea dum Ecclesiae pecunia deiiceret, hoc ipsum popalo chnstiano denuntiabat, non se habere quod indigentibus erogaret.N.unel
de vasis dominicis, propter captivos et qtiam',
plurimos indigentesnisi contra
frangi et contlari jubebat, et
indigentibus dispensari.
Quod non commemorassem,
carnalem seusum quorumdam fieri perviderem. Et hoc ipsum ctiam venerabilis memoriae Ambrosius in talibus necessitatibus indubitanter essefaciendum,et dixit, et scripsit ffiffic. lib. i, cap. 18). et secre-
Sed
et
de neglecto a tidelibus gazophylacio
tilium mittens, rogavit utillae
donationum tabulae suo
tario,
unde
altari necessaria inferuntur,
aliquando in
redderentursolidos
lilio:
;
pauperibus vero erogandos direxitquoiille sanctus cognito, ingemuit,
ecclesia loquens
admonebat
:
quod etiam beatissimum
centum
Ambrosium
se praesente
in ecclesia tractavisse, nobis
hominemcordi ejusdixit6,
vel finxisse
donationem, vel'
eum
de bono
aliquando retulerat.
opere poenituisse, et quanta potuit Deo suggerente
cum
dolore animi
ex eadem refragatione
CAPUT XXV.
Disciplina domestica. Pcena jurantis.,
in illius scilicet
increpationem et correctiosponte miserat, nec deside.
nemillani
:
et tabulas
quas
ilie
ratas,
respuit
nec exactas, confestim reddidit, pecuniaraque atque rescriptis eumdem, sicui opor;
una etiam ilonio ac clerici mensa sumptiimsqtie conimtinibus alebantur et vestiebantur. Et ne quisquam facili jnratioin' eliamipso
Cum
semper
ad perjuritim decidisset,cabat,1
et in ecclesia
populo praedir
tuit, et
arguit et corripuit,
admonens
ut de sua siinu-
et
suos:
instituer.it,
ne quis juraret
',
ne ad
Iu Mss., compartiri. Salinas, ex Cd. 1188, r.odem prxsente. M. Sic Mss. Editi vero Vel gutdguid indispensatum, cel ntdispensandum remansisset. Sie ctiam Salinas, cx uno1
Salinas.'i
-
He^.-
:l
:
ijiuiin3
Iu codice Vatic. 1190 deest, a defunctis. Cd. .-ii legil Legato antea defuncti debere suscivere', M. hxreditutes forte sollicitas et deminoralas. Ilic iu u
ac.
Saliuas.exduolius Ce eadein defraudiilmne dirit. M.:
Mss.
:
l.t
sibus
:
.\uin ct
flnn jitbrtmi.Salinas, i/iiis jurarct.
Sic etiam Saunas, es Cd. Vatic. 1191. U. ex Cd. Reg.551 El suis institutbai dictU ne U.:
plurimum indigentes. Unusex Floriaceuvasadominicaquamplwivia rrangi ttcon-
00
VIT.A
S.,
AUGUSTINI EPISCOPI,
.;u
meusauisuis
quideni.
Quod
si
prolapsus fuisset:
unamerat
CAPLTtes.
XXVII.
Ufficium erya
destitutos et xgrotan-
dc statutis perdebat potionem
numerus enimquoque
Ambrosii
secum commorantibus
in exlremis prseclarum dictum. Allera
et
convivantibus poculoet transgres-
rum
episcopi morti prxpinquantis eximia sententia contra
praelixus. Indisciplinationes
vitx hic prolixiuris cupiditatem.
suorum a regula reclaet honestate *, arguebat, quantum decebatet oportebat in talibus praecipue docens, ne cujusquam cor declinaretur insioneset tolerabat:
In visitationibus verodelinitum,tionibus constitutaslorte
modum tenebat ab apostolo ut nonnisi pupillos et viduas in tribula'
verba maligua ad exeusandas excusationes in peccatis (Psal. cxl, 4). et durn quisque oiferret munus suum ad altare, et illic recordatus fuisset quod frater suushaberet aliquid adversus illum, relinquendum esse munus ante altare, atque eundum quo fratri reconcilietur*,
visitaret (Jacobi
i,
27).
Et
si
ab aegrotantibus ob hoc peterelur, ut pro
eis
in pra?senti
Dominum
rogaret, eisque*.
neret; sine
mora pergebat
manus impoFemiuarum autem mo-
nasteria nonuisi urgentibus necessitatibus visitabat.
et
tunc veniendum,
et
muuus ad
altare offe-
rendum (Matth. v, trem suum aliquidparte; etsi
23, 24). Si vero ipse adversus fra-
haberet, corripere
eum
debere in
Servandum quoque in vita et moribus hominis quod in instituto 3 sanctae niemorise Ambrosii compererat, ut uxorem cuiquam uunquamDei referebat,posceret, neque militare volentem ad hocdaret,
eum
audisset, lueratus
esset suuin fra:
commen-
trem
:
sin
quod
si et
minus, adhibendum esse unum aut duos ipsos contemneret, Ecclesiam adhibendamessetilli
neque in sua patria petitus
iret
ad convivium.
De:
singulis rebus reddens causas, scilicet ne
dum
in-
sin vero
ethuicnon obediret,non
ut ethnicus etet ve-
ter se conjugati
publicanus. Et illud addens, ut fratri peccanti
quemillis
casu jurgarent, ei maledicerent per conjuncti essent sed plane ad hoc sibi jam:
niam
petenti,
septies, sed septuagies septies de-
lictum relaxetur
xvm, lb-17, 21, 22-, sicut quisque a Domino quotidic sibi postulat relaxari.(13.
consentientibus petitum interesse debere sacerdotem, utvel eorum jampactaetplacita hrmarentur ",vcl
benedicerentur. Et ne militiae commendatus ac.
CAPFTversataest
XXVI.
De convictu feminarum.ejus nulla,
male agens, ejus culpa sullVagatori tribueretur 5 Et ne per frequentiam iu patriaa conviviis coustitutuscon-
Feminarura intra,
domummansit
unquam
nulla
ne
soror
,
quae
vidua
Deo serviens
quidem germana rnulto tempore
temperantiae amitteretur modus. Iudicaverat quoque nobis se praedicti beatae memoriae viri in ultimo vitaj coustituti audisse sapien-
usque in diem obitus sui praeposita ancillarum Dei Sed nec patrui sui liliae, et 5 fratris sui tilia-, quae pariter Deo serviebant quas personas sanctorum episcoporum concilia in exceptis posuerunt. Dicebatvixit.:
tissimum
et
piissimum responsum,
et
multum lauda-
bat ac praedicabat.
Nam cum
ille
venerabilis ultima
jaceret asgritudine, et a lidelibus honoratis lecto ejus astantibus, et videntibus eum de saeculo ad Deum
vero, quia etsi de sorore et neptibus
secum commo;
migraturum.tistitis
et
ob hoc mcerentibus tanti ac
talis
an-
rantibus nulla nasci posset mala
suspicio
tameii
Ecclesiam
posse privari verbi et sacramenti
quoniamaliae
illae
personae sine
aliis
necessariiset
manentibus feminis esse non possent,etiam afuris intrarent,
secumque quod ad eas
Dei dispensatione, rogaretur cum lacrymis, ut sibi a Doinino vita? posceret commeatum, eum illis dixisse:
de his posse olfendiculum aut scandalum inlirmioribus nasci et illos qui cum;
Non
sic vixi,
mori timeo,
me pudeat inter vos vivere; sed nec quia bonum Dominum habemus (o). Et inut
episcopo vel quolibet clerico forte manerent, ex illis omnibus feminarum personis posse una commoranti-
his noster Augustinus senex elimata ac librata admirabatur et laudabat verba. Ideo enim eum dixisse in-
bus vel adventantibusperire, aut certe malis
,
aut tentationibus
humanis
telhgendumgatissimis
hominum
suspicionibus pes-
num habemus; neme pudeat
sime diffamari . Ob hoc ergo dicebat, nunquam debere feminas cum servis Dei, etiam castissimis, una mancre domo, ne, ut dictum est, aliquod scandalum aut olfendiculum tali exemplo poneretur infirmioribus et si forte ab aliquibus feminis ut videretur vel:
mori titneo, quia bonum Domicrederetur praefidens de suis purmoribus praesumpsisse 6 , flon sic vixi, utiYec
esse,
inter vos vivere. Hoc enim dixerat ad illud quod homines de homine nosse poterant. Nam sciens examen 7 aequitatis divinae, de bono se dixit Domiuo magis 8 confidere cui etiam in oratione quotidiana:
.
salutaretur, rogabatur;
ad
eumEditi,
intrabantsi
7,
nunquam sine clericis testibus vel solus cum solis unquam est*.
dominica dicebat, Dimitte nobis debita nostra (Matth.vi,
12).
'
locutus, nec1
secretorum aliquid interesset:
Cujusdam quoque coepiscopiReg. 5411190: : :
,
et
familiarissimi
ad modicum
etomnes Mss. praebent admensam
Salinas, ex Cd. Vaticano 1190, ad modicum. M. Iu Mss., fecisset. 8 Saliaas, ex duobus Cd., et honesta. In uno deest honeslale. M. * Editi Alque eumdem fratrem esse reconciliandum.2:
Castigantur ex Mss.Nostri non habent Patrui sui fUix et. - Vocea eajsuppressa> sunt in Cd. Salinas. M. 6 Vetustissimus Cd. Fossatensis Aut adrentanlibus pessime di/faman; et praterit Aut tentatiowbus, etc. Editio Lov. Ad eas intrabal. dissentientibus Mss et Llimnieri. Salinas.ei Cd. Re*. 341 Ad eam intrabat.V. 8 Salmas I el solus cum solis unquam est locutus, nisi secretorum aliquidinteresset ; adjecta hac notula Codex5:
dem1
:
:
:
:
:
A'is( secretorum aliquid interfuit. Cd. Vatic. Nisi secrelorum aliquidinteresset; prius tamen habet Nec si secretum aliquid mteresset, M. 1 Ulimm. et Mss., conslitutos. -'Salinas, ex Cd. Reg. 541 Sine mora peragebat. M. 3 Editi, in institutis. Salinas, ex uno codice, quod instituto. M. * Veteres Cd. Jam /acta placila firmarentur. > Sic omnino Mss. at editi Suam culparn male agens suffragatori tribueret. 6 Tres Mss.. prsemisisse. " Aliquot Mss., nam ad examen. 8 Hicediti addunt: Quamde meritissuis ;*ed abestaMss.
:
:
;
:
:
(o)
Idem
in Ambrosii Vita narrat Paulinus presbyter.
AUCTOREsai amici, in exlremis vitaa de talibus
POSSIDIO.taniarum etiam adet regiones,
58alias nostras transiens provincias
frequentissime
referebat dictum
:
ad
propinquantera ventitasset,saeculo
quem cum visitandum jain morti et ille manus gestu se de
omni
saeviens
crudelitate
et
atrocitate,
cuncta quae potuit, exspoliatione. caedibus, diversisquetormentis, incendiis, aliisque innumerabilibus et infandis malis depopulata est; nulli sexui, nulli parceusaatati,
exiturum siguiticaret, atque a se illi esset responsum, adhue eum Ecclesiae necessarium vivere posse; illum, ne putaretur hujusvitaetenericupiditate, Si nunquam, bene; si aliquando, quare ei respondisse non modo ? Et talem sentenliam mirabatur et laudubat hominem protulisse, Deum quidem limentem, verumtamen in villa natum et nulritum, sed non multa le:
nec
ipsis
Dei sacerdotibus vel
ministris, nec
ipsis
ecclesiarum
ornamentis seu instrumentis velDei
asdiliciis.
Et hanc feroeissimam hostium grassationemille
et
vastationem,ut ca?teri
homo,
et
factam fuisse
etticri,:
nou
hominum
sentiebat et
cogitabat
sed
ctionis
eruditum scientia
:
contra illum scilicet sen-
altius et
sumsua
aegrotantis episcopi, de
quo sanctuset
in epistola
rumlito
profundius ea considerans, et in his animapra?cipue vel pericula vel mortes preevidens, soest,
quam
de Mortalitate scripsit martyr Cyprianus, ita:
amplius (quoniam, ut scriptumapponit dolorem (Eccle.i,
Qui apponit
retulit
dicens
Ctun quidam de collegis
consacerdo-
scientiam,
18); et Cor in-
tibus nostris infirinitate defessus, el de
appropinquantedeet
telliqens, tinca ossibus)
fueruut
ei
lacrymaj paues die ac
nwrte sollicitus,preeantiet
commeatum
sibi precaretur, astitit
jam pene morienti juienis honore
majestate
venerabilis, statura celsus, ct clurus aspectu, et
quem
as-
amarissimamque et lugiibrem prae caHeris suae senectutis jam peue extremam ducebat ae tolerabat vitam. Videbat enim ille homo Deinocte (Psal. xli,4),
tantem sibivix posset humanus aspectusoculis carnalibusintueri, nisi
civilates
excidio perditas,alios
pariterquehostili;
cum
a>diticiis
quod
talein videre
cessunts
:
atque
ille
non sineet'.'
jam poterat de sseculo quadam animi ct vocis
rcin-
villarum habitatores,alios effugatos
nece
exstinctos,
atque dispersos
Ecclesias sacerdotibus
dignatione infnmuit,tis;
dixit, Pati timetis, exire
non vul-
ac ministris destitutas, virginesque sacras et quosque
quid faciam vobisXXVIII.
continentes ubique dissipatos
;
et in his alios
tormenalios
CAPUTl>tto.
Quoe proxime antc
gustino edita. Rctructationum libri.
mortcm ub AuBarbarorum irrua se diquos prisive:
tis
defecisse,
alios
gladio
interemptoset corporis
esse,
in captivitate, ac lidei, malo
perdita
animi
integrilatc;
Bipponis obsidio.obitussui
more
ac
duro hostibus deservire
hy-
Ante proximum vero diemttatos et editos recensuit libros,
mnos
Dei et laudes de ecclesiis deperisse, aedilicia ec-
clesiarum
quam
plurimis locis ignibus concremata,
sive eos
mo tempore
conversionis
suae
adhuc
laicus,
solemnia qua? Deo debentur de propriis locis desiisse sacrilicia, sacramenta divina vel non quoeri ', velquaerenti qui tradat non facile reperiri; in ipsas
quos presbyter, sive quos episcopus dictaverat et quajcumqne in his recognovit aliter quam sese habetecclesiastica regula a se fuisse dictata et scripta,
mon-
cumsa-
tium
silvas et
cavernas petrarum et spelu;icas confu-
adhucecclesiasticumpuisset',
usum minussciret, miuusque
gieates,
vel
ad quasque munitiones,4,
alios fuisse ex-
pugnatos
et interfectos
alios ita necessariis susteu-
a semetipso et reprehensa et correcta sunt.
Unde etiam duotulus,I)e
conscripsit volumina,(a).
quorum
taculis evolutos atque privatos, ut
fame contabescerent;
et ti-
recensione librorumlibros(h)
Praereptos etiamsibi eos post-
quosdam
ante diligentiorem emendatiouemlicet
ipsosque Ecclesiarum praipositos et clericos, qui forte Dei benelicio vel eos non incurrcrant, vel incurrentes evaserant, tos
a nonnullis fratribus conquerebatur,
modum
rum librorum
emendasset. Imperfecta etiam quasdam suopraeventus morte dereliquit. Quique*
egentissimos mendicare, nec
rebus omaibus exspoliatos atque uudaeis omnibus ad omnia:
quibus fulciendi essent subveniri posseperstites ex
vix tres suest,
prodesse omnibus volens, et valentibus
multa librorum legere, et non valentibus, ex utroque divino Testamento, Vetere et Novo, praemissa prsefatione pra 1
innumerabilibus Ecclesias, hocet
Car-
thaginensem, Hipponensem,benelicio excisaetates, et divino
Cirtensem, qua? Dei
nonet
sunt, et earura
pennanent
civi-
cepta divina seu vetita ad vitae regulamexcerpsit, atquevellet legeret,
pertinentiaut
humano
fultae praesidio; licet post
ex his
atque in
unum codicem fecit; eo vel quam obediens:
quiin-
ejus
obitum urbs Hipponensis
incolis destituta ab ho-
Deo
stibus fuerit concremata. Et se inter haec
mala cujus:
obediensve esset, agnosceretculutn appellari.
et
hoc opus voluit Spe-
dam
sapienlis senteutia consolabatur, dicentis
Noulapi-
Verumtate ettelis
brevi
consequenti tempore divina volunut
eritmagnus magnumputaus,quodcaduntliguaet 3 des, et moriuntur mortales.
potestate provenit,et bellis
manus ingens
diversis
Haectidie
ergo omnia
ille,
ut erat alte sapiens,
quo-
armata
Vandalorum
et
exercitata, immaniuin hostium Alanorum commixtam secum habens
ubertim plaugebat. Accrevitque mo-roribus et lamentationibus ejus, utetiam adhuc in suo statuconat editi Solemnia qux Sic aliqnod probaa nota; Mss. (te proprds locls dcsii*sr, sacri/icia e.t sarraSaltnas Solemnia quone absluterunt. .-. ex Gi. Vaii-. HH. pro auitnugue. M. 5 Salinas. ex Cd. Vatic. 1190 Energvmenis petentibvsnt
M. Cnus exFloriacensibusMss.
a
:
hoh deseranturab his quibus indigent. Avt igitw ad loea munita omnes transeant ; aut qui habent remanendi ne-
'
Salinas. ex Cd. Res. S41..:,
:
Cvm Mauritanij:
immimereni
:
Thabenmejtiis ; at Mss., Thiabensu. act Thia-
rogaret. M. * Salinas ei Cd. Vatic. 1191-.''.-
rensis.:
:'-.-.-,:
Deum
rogasse
vtdxmones
'
Apud Lov..
y
: Qiue in tempora nostra renervnt. i oniittnnt, lakorcm. quod restituitnr ex Hsb.
,
61
AUCTOREsupplenda neccssitas, ut aut pariter vivant,si conihjerit
POSSIDIO.x. 12,
62
cessitatem, non relinquuntur ab eis per quos illorum estecclesiastica
13)?
Curnon
istas
duas dominicas verasque senfuya sinitur aut jubetur,sic intelliyere
tcntias, unatn scilicet ubi
alte-
aut pariter sufferant quod cos Paterfamilias volet perpeti.
rum ubi anjuitur atque culpatur,ul inter se
sludent
Quod
ut sive alii
minus,qui
alii
majus,pro
reperianturnon esse contrarix, sicut twnsuntf
sivealiis
omnes xqualiter patiantur, qui eorumpatiunlur, apparet;illi
sint qui
Et hoc quomodo reperitur, nisi attendatur quod
jam
su-
scilicet
cum
se possent
perius disputavi,tuncde locis inquibus sumus, prementepersecutione fuyiendum esse Christi minislris, quando ibi
taiibus malis eripere fuyiendo, ne aliorum necessitatem
desererent,illa
manere maluerunt. Hinc tnaxime probatur charitas quam Joannes apostolus commendat, di Sicut Christus
aut plebs Chrisli uon fuerit cui ministreturfuerit, et potest impleri
;
aut eiiam
per alios necessarium ministeest
censsic
:
animam suam provel;
nobis posuit,(I
rium, quibus
eadem non
causa fuyicndi
:
sicut in
etnos debemus animas pro fratribus ponere16).
foan.
sporta submissus, quud supra memoravi, fugit Apostolus
m,
Nam
qui fugiunt
su.is
devincti necessi-
cum a
persecutore proprie ipse quxreretur, aliis utiqueillic
tatibus
fwjcre non possunt
si
comprehensi patiuntur,:
necessitatem similem nonhabentibus, a quibus
mini-
pro se ipsis, noti pro fratribus, utique patiunturvero propterea patiuntur,
qui
sterium absit ut dcscreretur Ecclesix; sicutfuyit sanctus
quia fratres, qui
eis
adchri
l
timrc sunt
victi.
Cur
impclu torqueantur. Non quia ista non sedquiapotius ferendasunt. suiii oitanda cum possunt quundu vitari sinc impietate nun possunt nisi forte qttisquam contenderit non essc ministrum impium, qui tunchi-stili:
cnim sibiputant indifferenter oblemperandum esseprxcepto, ubi leyuntde civitntt m cii itatem esse fuyiandum,
subtrahit ministcriumpictati neces$arium,qwmdo magis cstneccssarium. Annon cogitamus, ctttn ad istorum pe-
mercenarium non exhorrent, qui videt tupum venienlcn et fuyit, quunium non tsl ei cura de uvibus (Juan.et
riculorum pcrvenitur extrcma, ncc est potestus ulla fuyicndi, qucmtus in Ecclesia fieri soleat ab utroque sexu,atqucitb
utnni xtatc concursus; aliis Baptismttm flayialiis
tantibus,
reconciliationem,
aUis
emm pamitentixM.
M. Salinas, t\ Cd> !((.'. 541, utile est. Salinas, ex Cd.Ucg.102j: .\edeserai ministeriumChrt'
Sto.
M.
i
Saliuas, ex Cd. Reg. 541, cunscientia.
;
YITA sconfextionem et erogationemexititan $
>.
ACGCSTLXJ EPIs.uPi. ACCTORE PuSSlDIO.et Sacrarr,-
actianem, omnibus cmsol-atkmemf
-
bis postulavit praesentihus,
rnm
rbi
si
ministri dV
reiur, nisi
iis
ne qnis ad eum ingredetanlum horis, quibu? medici ad insjii,
quamtum
regenerati txeuni xelliga:
' ctiamiii
luctus /i-
msuonim.
qui eos secum
ritar
sterns requi; non
Ea tempore orationi vacabat. Vcrbum Dei usque ad ipsam suaniei refeclio inferreiiir.:
ium
intrarent
vel
cum
ita
observatum ac factum
est
et
omni
ilJo
mitus
omnium,te:
et
quo-
extremam cegritndinem impraetennisse,fortiter,
aiacriter et
rumdam quanta blasfhfmittistrorum'-
.tia
mwisteriorumetsii-niorum.
sana menie,
'
;at
malorum
pra?dicavit.
sanoque consilio in eccle^ia Membris omnibcs sni corporis incolumis.et,
timor, tt qumt
malonm,tvr: alii
integro aspecln atque audiiu,.
ut scr^pium est, no-
rjtem mimstri adsint. pra wiri
-
.-
-
et ^identibu.-, et*
ro
nn. 19, 22). Patriciiejus
d:scutiendumacturi3.
erit,
ubi de
teuipore conversionis ejus
conjux nominc Monnicain antiquis codicibus
(sic
cnim
nomen ubiqueAuguslinuniex
sumus.celebrari per
piugebant
librarii)
Cum
erat
orbem coepit, jam tum eidem quod perfecto ille, sivc id prainomen Aurelio:
spiritu
non minus quam carne partunvit. Multos:
Patricio peperit liberos
nam
Augtistinus inatri ad
infans acceperat ipsis ab incunabulis, sive post vit;e
Ostia Tiberina obeunli aiino Irccentesimo octogesimo
doctriasqae merito saactus Doctor adcptus erat, scmper retinuit. Nam hoc ipsum pnenomine Paulus Orosius in sute Historioa
octavo fratrem suuin adfuisse testatur (Ibid., cap.n. 27).Is
II,
porro non alius videtur a Navigiu, qui unafratre suo
Ad Aurelium Augustinum
iuscri-
cum Augustino
nondum
regenerato in
villa
.
:
VITAVereeundi degens. philosophicis
S.
AIGUSTLXI EPISCOPI.quod una cumdi et espolki
ejus dissertationi-
lacte matris imbiberat, sic alte tenero
bus intererat, laborans splene vitioso [Be Beata Yita, nn. 7, 14) quo haud dubie palre procreata? fuerant:
ejus cordi inhaesit, ut nulla exinde quantnmvis facun-
illa?
Augustini ex fratre neptes, quae Deo pariter serin
qna?
sermonis lenocinia eum totum raperent, non ejus nominis dulcedine condirentur.
viebant Poss.,
Vita Attgust
,
c.
26),
cum ejusdem,
libro 2, cap. 4, n. 82.
ut videtur, sancti Antistitis germana sorore, qua? vidua relicta multos annos in diem usque obitus sui Christo serviens ancillarum Dei coenobio praefuitgust., Epist. 211./i.
Hac igitur
fide a teneris
imbulns, nobile
illius
documentum puer parvulus
dedit tum,
com stomachi
Patricii nepotis *ui,
i Meminit quoque Augastinus Hipponensis Eeclesia? subdiaconi.
pressu eorreptus repentino tamque vehementi, ut prope animam actnrus rideretur, Baptismum quanlo potuit fidei et
.3), cui et sorores erant complures,
et
mentis ardore apiissima matre
tlagitavit
mater pertinentium ad eumdem possessionem usufructuaria. In suo apud Verecundum secessu duos etiam e consobrinis suis secum habuit, Lastidianum et Rusticum. Eadem consanguinitatis neeessitudine devinctus erat Augustino Severinus ille. quem epistola ofQcii et charitatis plena, ad
qua? festinabunda dedit operam, ut sacro
quam
pri-
mumaliud
fonte ablueretur.
Verum cum;
interea vis morbi
futurum mater Baptismum in tempus differendum putavit verita scilicet ne per impendentis aetaiis lnbricum novis se ille delictisremi-isset. provida in
Ecclesia?
catholica?
inquinaret, reatuque ob violatam salutaris lavacri sanctitatem majore multo obligaretur.
unitatem, ex Donatistarum faclione traducere cona-
Quamquam eamdimecum, meo-
batur
[Epist.
52).
niani illius civisgnis, se
denique filius RomaTagastensis genere atque opibus insiLicentius//(.
lationem haudlius.
satis
approbat Augustinus; Quantome-
mquit,
et cito
sanarer, et id ageretur
eadem, quam Augustinus,26,n.
videtur innuere
3
.
prognatum At Paulinus unostirpe
rum mcaque(>
diligentia, ut recepta salas animse
mex
tu-
tua,gvi dedisses eoBtf Confess.
libro t,
eodemque
loco scribit,
Alvpium
Licentii fratrem esse
cap. 11, nn. 17. 1S3. Praeter
consortiosanguinis,Augustinuniveroejusdem inscientiis magistrum et ingenii satorem existere. Quamob-
institutionem,
quam habebat optimampiis, inillo
a
matre, etiam ab hominibns quibusdamipse
quospro
rem
Licentius adolescens, quo impensius praeceptori
puer
incidit, didicit
Deum, quantum deesse
adblandiretur, poetica licenlia locutus videri pol
aetatis>jui
captu sentire polerat,ivenirt
magnumhaec
aliquein,
qua nonnunquam uniusurbis
cives
uno sangnine pro-
posset, (tiam
non apparens scnsibumine,illa
memoriat
Augustinus infans calechumenispueritia
ingcnium, qux nos habere loluisti proIn;
morbo correptus Baptismum
Dcum
tar in nos ab eis >jui
puerulus invocat, ne
in sckola vapulet.
i ln schohs
datus ut litteras discat, latinas amat. 5 Grxcas odit.6 Pueiitiie
ipsius errata.
I.
Sanclissima atque optima feminaest, nihil
infantem enixa
potius habuit,
cum primum quam ut eum
uUqve agebant. Sed majorem nugx nautem taiia cum sint, pwiiuntur a majoribus. Peicabam faeiendo contra prxcepta parentum et magistntrum illorum. Poteram em bene uti liltrris, quas xolebant ut discerem quocumque aniinocantwr; puerorumi l
illi
mei.
Non enim
;
wbediens eram, sed9.
inter catechumenos signaculo crucis Christi obsignan-
amorc16).i.
ltidert'li
ilbil.. cap.
nn.
14. 15: cap.
10. n.
dum,
et
libro, 1, cap. 11, n. 17):
mvstico sale condiendum curaret [Confess. qui ritus catechumenum ini-
Tterque parens
eum
litterarum peritum esse ac:
tiandi inter solemnes
Baptismi caeremonias semperreligioneservatur. Hinc
ingenuis expolitum artibus, vehementer cupiebat
retenlus,
summa etiamnum
pater quidem, quod Deinia sibi dectrinae atquefilio
propemodum immeraor,;
ina-
certe Augustinus christianam religionem sibi puerulo a
polliceretnr
mater vero. qnod dostudia
parenlibus insitam, et se christianum catholicum
optimarum artiumcap.cito3, n.
plurimnm
ipsi
ante fuisse profitetur,incidisset
quam
in Manichaeorum errores
adsuiest,
Deum adipiscendumlil>.
Devita
Ctilit.
crcdendi, n. 2). Audierat
puer de
aeterna nobis promissa per
Incarnationis Domini Dei nostri,
adhuc mysterium qui superbiam nolibro
Ibid.,
2,
adjumenti crederet allatura 8). Quapropter cum ingtra...
specimen
praebuissct, lud;magistro
primis imbuendus litterarum elementis, quibus
stram humilitate sua sanalurus advenit [Confess.l,
videlicet legere et scribere aclib. 1,
numerare
discitur
i
jam tum credebat in Chiistum, ut el ejus mater, et omnis domus, uno excepto patre; cujus tamen iniqua consilia et hortamenta jus materna? pietatis evincere in ejus animo nunquam valuerunt. Porro suavissimum Jesu Christi nomen,cap, 11, n. 17.
Itaque
atque ubi per aetatem licuit, Madauras vicinam urbem, litteraturae atque oratoria? artis percipiendae gratia missus est [Ibid., lil. 2, cap.cap. 9,ji.
14
:
3, n. 5).
Verumac
deterrebant inde
animum
pueri, in-
genio
licet
memoria
praevalentis, insita?
primis
69
LIBER PRIMUS.illis
70
litterarum rudimentis difticultates; sed absertim,in
prse-
singulare aut a vulgatisrcns,
puerorum moribus abhor-
quibus scribendi,
legendi et numeramii
quod nos remoretur.
prsecepta traduntur, ipse valde abborrebat;ista?,
quamvisI,
CAPUTI
III.
inulto plus
utilitatis atTerant,litterse
quam
quse honecap.
stiores
etuberiores
putantur (Ibid.,Ub.
Madauris
domum
remigrat,ibique per
annum abincidit. 3
stu-
13, nn. 20, 21.)
Postea tamen
cum
ex bis difticultalisrtudio
diis feriatur. 2
E.r otio in
luxuriam
Eurti
bus emersisset, aliquanto. propeusiorenaslilteras
ad
lati-
sese astringit.
quod jam inde a teneris unguieulis iuter arridentis nutricis blandimenta imbutus esset, seu quod poetarum in iis utcumqueappulit, seu
animum
1.
Ha'C fere sunt, quse de se ipso refert Augusti-
nus ad
annum usque decimum quintum exeuntem,usque adlitterariasferias, ut
hoctur,
est,
quidem
vide-
primis delectaretur figmentis, fabulisque, quibus nobilissimi quique Romansr. linguse auctores lihros suossparserunt. Didonis
anni trecentesimi
sexagesimi noni. Tunc Ma-
mortem non
dauris Tagastam reversus
decimum
stxtura setatis an-
sine lacrymis
lecti-
num, quiid
reparatse salutis erat trecentesimus septua-
tabat, et hac sibi leclione interdici tulisset molestis-
gesimus, in paterna
domo
transegit, intermisso per
sime. Qui autem eis rebus delectabatur, licethoc ipso
ob boc tamen bona^ spei puer appetlabatur Quid enim, ait, miscrius misero non miserante se ipsum, et flcnte Didonis mortem, quse fiebat amando Mneam; nonflente autem mortem suam, qux fiebat non amando te, Ueus lumcn cordis mci ? Et tamen inde illi acclamabatur in schola prffi multismiser,(Ibid., cap. 16, n. 26).
tempus studiorum cursu, dum longinquioris peregrinationis sumpluspararentur. Patricius enim glorise tilii cupidus, atque animo magis, quam divitiis pollens,
eum
academise Carthaginensi destinabat.
Nemo
tunc Patricium non impense laudabat, quod sumptuslilio
cosetaneis et condiscipulis.
Non
te
amabamestita
necessarios ad prosequendtim dissita illa iu urbe studiorum curriculum, supra quam domesticte pate-
et
fornica-
bar abs
te, et
fornicanti sonabat undique, Euge, Euge.
renlur facultates, prolixe suppeditaret. Neque enim ullus e communicipibus, eo longe opulentioribus, ad
Amicitia
cnim
mundi hujus;
fornicatio
abs
te; et
Euge, Euge
dicitur,
ut pudeat, si non
homo
sit
liberorum studia promovenda tantum curae atque operse conferebat. Verum non perinde sollicitus erat, utlilius
(Ibid., cap. 13, n. 21
cap. 17, n. 27).
pro
retatis
progressu in Dei timore proficeret,
a.
Tametsi vero Grseci texendarum fabularum peabiis
castitatemque coleret. Id
unum
spectabat, ut
ille
di-
rilissimisint,
tamen linguceet
serlus evaderet, atque ad
persuadendum concinnus,lib.
ipsius peregrinitate
longissime abalienabatur,dis licet deliriis
Homerum quoque,
perfectus et politus (Confess.lepi-
2,
cap.
3,
n.
o).
animos oblectantem, prorsus respuecondisceret
Quid, quodnis
cum
illum ex prudentise et mansuetudi-
bat.
Ssevis
terroribus ac pcenis urgebatur puer, ut:
prsescripto
grseeas
litteras
sed
cum
in ea re,
quam
lur, laxas in ludis et
moderata severitate coerccre tenereoblectamentis habenas illi per-
quis invitus agit,ter
parum
mittebat, et libertate licentiaque ultravariis
modum
indulta
proticiat,
bisce litteris levi-
imbutumlibris
se fuisse fatetur se suosve
Augustinus. llujus quo-
eum
efFrenatisque cupiditatibus obsequentemsi-
que linguse inopia,gendisres fuisse
populares Africanos
nebatle2.
in prseceps abripi [Ibid., n. 8).
de divina Trinitate grsece scriptis impa-
Subet
hsec
ille
tempora, quibus ab omni scholafere
non dissimulat (De Trinit., lib. 3, n. I). Ea tamen quantulacumque grseci sermonis notitia, quam sibi comparaverat, usque adeo feliciter usus est, utpro innata modestia ejus se rudem professusesset, litteris grsecisset.
feriatus otio diffluebat, fcedse libidinis aculeos experiri,
quemadmodum
adolescentes
otiosi
omnes, tyrannicam voluptatis pati servitutem. Quse
nisi ipse
quidemserunt:
spinse subito excrescenles caput ejus exces-
apprime eruditus videri potuis-
nec erat medica raanusfilium
quffi illas
evelleret.
Nam
legit r.piphanii
Commentarium deejus,
lueresi-
Imo pater
forte iu balneis couspicatus
pube-
bus, aut certe breviarium
nondum
latinitate
scentem, quasi ex ejus conjugio nepotes brevi spe-
donatum. Deinde aliorum Patrum grsecorum libros pervolvit, e quibus testimonia non pauca deprompsit adversus hsereticos. Denique crebra grseearum vocum inlerprelatio, quse passim in ejus opusculis occurrit, ac compliirium Scriptnrse loeorum ex collatione codicum grteeorumcum latinis restitutio, documento esse possunt, Augustinum baud ita mediocriter grsece scivisse.'
gaudens indicavit. Non ita pridem at uxor ejus pietate catechumenus erat Patriciusraret, id Monnicse:
provectior,
ad
hsec trepidationeveritascilicet
ac
timorerueret
sanctoadole-
concussa
exsilivit,
ne
scens iu tlagitia. Hinc
eum sevocatum admonuit cummaximeille
sollicitudine ingenti, ut ab obscenis amoribus,
autem ab
alieni tori violatione abhorreret.ipsi
At hos
monitus, certe a Deo
per mulierem datos,
musibi
liebres reputabat, quibus
obtemperare probrosum
etate suam agnoscit 6. Vitam sione non caruisse, quando nimirumilla
justa reprehenin vanitates fe-
esse duceret. Tanta ctecitate ibal in
prseceps, ut inter
coaHaneosminorisdecrat,
barbarismum
rebatur et a Deo suo ibat foras, qui magis limebat facere, quam cavebat non facientibos
Ilagitia sua palam jactantes, et de illis eo quo magis propudiosa erant gloriantes, procacius,
eum
dedecoris
reum
esse puderet
:
et
ubi
in\idere:ac nihilominus in ejuscemodi studiis laudabatur ab iis, quibus placere, tunc erat illi honestevivere.ritia
quo profiigatissimos quosque
adffiquaret, ne
quo
castior et innocentior, eo abjectior et vilior
ha-
Non
prseterit sileutio Vir sanctus Cffitera pue:
beretur, illud(Ibid., nn. 7,
snse errata
verum
nibil habet in his
admodum
iJem quoque se commisisse fingebat 8). Morum suorum sordes, in quihus
1
.
:i
VITAdeplorat:
S.
ACGUSTIXI EPISCOPI.primas confestim tenuit, unde non sine f3stu animi, gaudio triumphabat. Caeleris tamen scholasticis moderatius se gerebat. et ab insana eorum abhorrebat licentia, qui Eversorum nomen, mfamiae cau-a sibi merito impositum, velut urbanitaiis insignepalaestraet elalione
interea jacnit, multis ipse verbis
quo qni-
dem tempore,utcap.1. n.I.
loquitur, satiari inferis exarsit Ilil.,
Nec de nimia tantummodo licentia sibi sed etiam qaod mater ei qoo virum supra memorata referentem au Jiisset. satis esse putaverit, ipsi colenda? castitatis monita tradidi-cnncessa qneritur;
petulanter ostentabant Confess.irrediebatnr, ut in
lib.
3,
cap. 3.
n.
I
neque diiigentiam adbibuerit, quo pestilentiosa ac in -:erum pericnlosior libido, si resecari ad Tivum
Fo?da et inttmperans illorum licentia eo usque pro-
aliorum praeceptorum scholas os
n^ntur.
poterat, injecto legilimi conjogii freno coercere-
Verum
ea
solummodo cura
fnit
pareutnm
ipsius.
ut artem bene dicendi persuadendique addisceret; ac
metus erat. ne filio conjugii vinculis tunc astricto, s omnis de illo concepta vanesceret. In ipso adole5) scentiae suae eiordio, ut ipse scribit, petiit a Deo castitatem, sed futili quodam et ambiguo voto. Dixcram,noliait,
ferreum procaciter inferrent, et in eas ingressi, ordinem ad profectum discipuloruma magistris institutum, furiosa quadam fronte perturbarent. Multa id genus injuriosa perpeirabant inira hebeiucine et fceda rabie eaeei, legibus certe vindicanda, nisi ea consuetudopatrona comprobassetquiataiis
'Ibid..
lib.
o,
cap. 8,
n.
14
.
lnter quos, ait Angustin:: ;
impudenti,amicitiis
Da mihi
rastitatem et cmtinentiam.cito
non eram
:
ct
modo. Timcbam enim ne meexstingui Confess. Kb.S.
exaudires
et cito
delectabar aliquando, a
aim eis eram, et quorum semper
corum
factis abhorre-
sanar^.s a
morbo concupisccntix. quam malebam explerieap. 7, n. 17.
bam, hoc
est
sionibus quibus proterxe insectaban-
quam3.
tw
ignotorum xerecundiam,'..
quam
pertubarent grati*Ixtitias suas
Per idem tempus quo domi feriabatur otiosus,
illudtndo. atque inde pascendo malexolaslib.
in couiuetudinem pravorum aliquot adolescentium pariter otiosorum se dedisset, ab iis in furti societatem adductum se fuisse memorat, qnod solo ju-
cnm
3. cap. 3, n.
6).
Inter hos ergo imbecilla
tuncaetale jiscebat libros eloquentiae, in qua praecellere
cupiebat prava
illa et infelici
succensusambitione. qua?ilbid., cap. 4, n. 7]
stitiae fastidio
ac velut eiaggeratae iniquitatis cumulo
soliusgloriaecaosadesudanssolidiorasuagaudiainauraventosa vanitatis humanae collocatHaec
admisisse confitetur;
cum
in
hoc furto aliud
nihil
quam furtum quaereret, ac vitii potius turpitud:nc. quam emolumento frui peroptoret. Arbor, inquit. eratprius in vicinia tinex nostrx. pomis onusta, nee formaUleoebrosis. Ad hane exeuUendam atque asportandam nequissimi adolescentuli perrcximus nocte intempesta, qvousqve hidum de pestilentix more in areis produxeramus ct abstulimus inde onera ingentia. non
nec sapore
enim studia eum per se ducebant ad forum, qnod ille jam tum spectabat, ut ibi clarus eo majorem sibi gloriam compararet. quo melius nosset etiam oppressa veritate mendacio patrocinari. Tanta cst, ait hanc in rem. hominum de cxcitate ctiam gloriantium'.
Confess. lib. 3. cap. 3, n.
hocmallet
meditanti quidam arnspei niandat, quid sibidaremerccdis vellet, ut sc procurante vinceret. Verum AugUslinus fo>dailla
sacramenta delestalns
et
abominatus,
83respondit,
VJTA
S.
AUGUSTINI EPISCOPI.infamis; etsi
et imrnortalis, vel
nunquam se, licet corona illa foret aurea muscam victorise suae gratia necari(Conf. lib. 4, cap. 2, n. 3).illis
debat, s;epelib. 1,
quandoque veritati congruenter respoutamen allucinabatur (Contra Academicos,aslrologia,
permissurum
Quod ideo
dixit,
nn. 17, 18).
quia in exseerandis
sacrificiis
ariolus animalia
3.
Non perinde ab
quam
judiciariam
necaturus erat, ut hisce impiis honoribus daemones Augu^tino suffragaluros invitaret. Attamen hac con-
tempta supcrstitione, ingenii viribus coronam agonisticam reportavit, quam a Vindiciano medico, tuin proconsule, capiti suo non sano impositam fuissescribit.
Et haec quidem ex narrandi ordine,
quem
tc-
net Augustinus, in illud tempus quo Tagastae docebat,
referenda putaremus, nisi Possidius aperte signilicaret
magia abhorrebat Augustinus; quod illa nullas ad divinandum adhiberet preces, nullas immolaret hostias, omni cum daemone commercio, omnique demura superstitioso ritu carere sibi videretur. Ea prupter planos illos, quos olim mathematicos quod taraeu appellabant, consulere non desistebat christiana et vera pietas repellit et damnat. Grata erat haud dubie adolescenti trita illa eorum hominum oravocant, atque a:
eum
5olam grammaticam Tagastae fuisse professumc.
tio,
quapravis cupiditatibus egregie adblandiebanturcausa peccanii;et,
:
{Possidius, in Yita August.,
f);
et
nisi
constaret
De
ccelo tibi est inevitabilis
Venussine
Numidiam,
in
qua
sita est
Tagasta, non a proconsule,
hoc fecit. aut Saturnus, aut
Mais
:
scilicet ut
homo
ut Carthaginem, sed a consulari fuisse administratam.
culpa
sit,
caro
et
sanguis
et
superba yutredo; culpan-
Accedit illud, quod ejusmodi certamina primariisvitatibus raagis
ci-
duslib.
sit
autcm
cceli
ac siderum creator et ordinator (Conf.
conveniant. Ita videtur
Augustinuscapitibus
4, cap. 3, n. 4).
prioribus hisce quarti libri Confessionum
cui sese applicuisset disciplinam
Atque ut erat ingenio ad omnem prompto expeditoilli
ordine rerum ac
temporum minime
servato, passim
que, tantum in nugatoria
divinandi arte profecisse
atque indiscriminatim narrare, quce ipsi acciderunt ab anno aetatis undevigesinio ad duodetrigesimum
videbatur, ut veluti peritissimus illius ab curiosis fu-
usque, ut ipse innuit initio capitis primi
:
quorum
pleraque haud dubie contigerunt post ejus reditum
Carthaginem
;
cujus tamen nulla exstat mentio prius
turorum eventuuminquisitoribus interdum consuleretur. Agebat per id tempus Carthagine Vindicianus, qui pro consule erat, eoque noraine victori Augustino coronam supra memoratam imposuerat (Ibid., n. 5).vir sagax
quam
capite libri
ejusdem septimo.Carthagine homiuem, cui Al-
medicequo
artis peritissimus,
atque in ea nobi:
2. Vidit in illis annis
lissimus, de
disertis id verbis affert
Consultus ain tem-
nomen, tanta divinandi solertia celebratum, ut eam ob causam non solura ab imperita multitudine, sed etiam ab eruditis viris conveniretur. Quidpiam inter alia de hoc ariolo memoriae prodit Augustinus, quod iusolentia sua et magnitudine fidem superare videatur. Nain uno ex Augustini discipulis eum lacesbicerio
quodam, inquit, dolori ejus adhibcrijussit quodest.
pore congruere videbatur; adhibitum sanitas conseeutaDcindc. post annos aliquoteadcm rursus corporis causaillc
commota, hoc idcmvertit in pcjus.
putavit adhibendum; adhibitumindicat:
Miratas recurrit ad medicum,
factum. At
ille,
ut erat acerrimus, ita respondit
Ideo
sente ac petulanter rogante ut ediceret Albicerius,
male acceptusdissent,
es,
quia ego non jussi; ut omnns qui an-
quid ipse qui rogabat secum animo tacitus volveretVirgilii
:
versum eum cogitare respondit. Quod cum inliciari non posset adolescens, perrexit quaerere, quisnam is versus essel Albicerius quamvis grani:
maticse scholam vix transiens vidisset aliquando, ver-
sum ipsum continuomunereitum a
fidenter et jocunde decantavit.
nossent, non cum arte mequu illic.ita potentia putarent. Unde cum esset a quibusdam postea stupentibus interrotjutus, aperuit quod uon inteUcxcrant, vidclicet illi xtali jam non hoc se fuisse jussurum (Epist. 138, n. 3). Haec de Vindiciano Augustinus qui cum in hujus viri fa-
parumque homincm
dicinali fidere, sed nescio
:
Flaccianus quoque vir clarissimus,in Africa functus est,
qui proconsulari
miliaritatem sese penitius
insinuasset,
eiquein
suum
cum
de fundo emendostatim
cogitaret, qusesivit exse
eodem
Albicerio, possetne in:
Genethliacorum libros studium aperuisset nihil ille reliquum feciterga,
colloquio
,
quo adole-
de re gerenda consilium aperire genus, et ipsum fundi
ille
et negotii
nomen
pronuntiavit;
cum
ita
esset
absurdum,
tit
vix ejus Fiaccianus ipse
scentem ab ludificatoria arte avocaret; benigne ac paterne (erat enim vir id temporis admodum aetate provectus) eum adhortatus, ut ne curam alque
meminisset. Flaccianus tamen, alta me-nte praeditus,
operam rebusstra
utilibus necessariam, vanitali
illi
fru-
genus deridebat, quod cuiiiiam abjectissimo spirilui tribuebat; quo ille afflatus, hoec respondere solitus esset quippe cum sat acuminis et subtilitatis insit daemonibus, etiam ad ea quae in raemoriam nostram iucurrerint, cognoscenda. Quamobremillud divinationis:
impenderet. Aiebat se quoque iuani huic studio usque. adeo jam inde a prima aetate deditnm, ut:
etiam ex eo quu:'stum facere deliberaretejus artis fraude
verum
retecta
animum
ad medicinam appulisse;
quod indignum
judicaret, deludendis decipiendisque:
hortabatur eos qui de hoc fatidico loquerentur, ani-
mos
ut suos
illi
divinationi praeferrent, eosque ita ro-
hominibus victum sibi parare tametsi huicqualicumque disciplinae percipiendae haud imparem se fuisseexistimaret, qui libros Hippocratis captu longecillicimos siueset:
borarent, ut
horum
invisibilium aeris spirituum natu-
diffi-
ram possentcredi
transcendere. Eoque facilius idcsse
omne
magnoilli
negotio legisset, atque intellexis-
poterat daemonis
ludibrium,
quod non
quo magis
videbatur, Augustinura ea abjicere
scientiarum imperitissimus erat iste Albicerius, sed etiam flagitiis atque omni dedecore
omnium modo
debere, ad quae sectanda nullarei familiarisnecessitateadigerelur; quippe cui praesloessetarsrhetorica, cujus
i
LIBEP. PIU.MIS.
'-ii
honestissima professione nonciani sermo, sine
modo vitam
sustentare,
etiam animalium qua? apud ipsos nascebantur, ortumobservarent, ccelique positionem in hoc
sed et dignitatem augere posset. Atqui ut erat Vindi-
momeuto ad
verborum
cultu, vivacitate seuten-
colligenda suie artis experimenta pariler esplorarent.
tiarum jucundus et gravis; assiduus inlentusque ex ejus orc pendebat Augustinus, aequis, uti par erat,
Itaque dicebat, audisse se a patre suo, quodse
cum
de
solum mouitore,lore dicerentur.
auribus excipiens quaecumque ab venerando sene, non sed, id quod majus est, experto doc-
Firmino praegnans mater esset, palerni quoque amici famula qiuedam uterum ferebat; quod latere doniinum non potuit, qui vel canum suarum partus
Sed
illud
in primis obstabat argu-
menttim.quominus ab sentenlia:
pristina decederet
Au-
gustinus Qu* causa ergo faceret, ut mulla inde vera pronuntiarentur. Dihiebat quidem illud Vindicianus
quibus potcrat modis, illud quodcumque erat divinationis in
tam accurate observaret; atque ita contigisse, ut cum iste conjugis, ille aulem ancilla? diem,horam, et momentum diligenter explorarent, eodem amba? tempoita ut easdem c.onstellationes ad ris puncto parerent easdem usque minutias utrique nascenti describere:
arcanam qnamdam vim
sortis natura?
rerum
coacti fuerint, iste
lilio,
ille
servulo.
Nam cumsibi
ea?
inditam refundens. Sienim depaginis poetse cujuspiamlomje uliud eanentis atque intendentis,
mulieres parturire coepissent, indicaverunt
anibo
cumi
forte quisi
consulit, mirabiliter consonus negotio ssepe
ersus
xiri
t
;
mirandum
noii esse dicebat, si
ex anima hutnana supe-
quid in sua cujusque domo ageretur, et paraverunt quos ad se invicem mitterent, simul ac illse partum edidissent. Addebat eos, qui ab utroque missi fuerant,
riore aliquo instinctu, nescientc
quid in
se fieret,
non
urte, sed sorte sonaret aliquid,
quod interrogantis rebust,
factisque concincret (Conf.4.
lib.
cap. 3, n.
b).
adeo exparibus domorum intervallis sibi obviam esse factos, ut aliam positionem siderum, aliasque momentorum particulas in horum infantium ortu notare nonpotuerint. Et
lngerebantur hwc ejus animo haud dubie Dei nutu sed neque Vindicianus acutus ille senex, neque Nebridius illi in prim:s charus, atque, ut ipse habet,:
gni apudet
tamen Firminns nobili loco natus, maomnes nominis erat, divitiis in dies afQuebat, honoribus augcbatur servus autem ille conditionis:
miiabilis anima? adolescens, valde bonus et valde cautus, qui
totumilli
illud divinationis
suadereScilicettas,
tum potuerunt, ut hujuscelib.
genus irridehat, perartis studium7,
jugo nullatenus relaxato dominis serviehat. His ab idoueo teste relatis lidem cum sine cunctatione adjunxisset Augustinus, quidquiderat, evanuit, etei
dubitationis super-
abjiceret repudiaretque [Ibid.,
cap. 6, n.
8).
qui ipsam artem tractassenl,
eum multo amplius movebat eorum auctoriquam eorum opinionullis certis fulti argumentis,ipsi
omnis illius reluctatio resoluta concidit. Et primo quidem Firminum ab illa curiositate, quam res per ipsum narrata futilem et ridiculam essemonstrabat, tentavit avocare. Deindehistoria? narratione
qni
eam criminarentur
cum
ab hujusatfnlsisset
quibus quidem liquidotis
appareret, temeritate sor-
niagna lux ejus animo
potius, quarn ulla certa ratione, ex siderum positu(Ibid.,
conspectuque futura interdum pranuntiaricap. 3, n.6).
lib. i,
obtirmatoveluti adse ipsedii
Ha?rebant tamen pervicaci licet atque tum animo, sermones Vindiciani, quibus
ad hujus artis fallacias penitus detegendas, mentis aciem in eos potissimum intendit, qui gemini nascuntur quorum plerique, velut Jacob et E^au, post:
invicem taniversas
cito
funduntur ex utero, ut intervallum
pleniorem imbuebatur inquisitionem, qua:
temporis observare mathematicus non possit, nec di-
aliquando errore liberaretilecti
senlentiam
eoeperat, qui
jamque in Nebrinon asseveranter
eorumet
constellationes litteris signare;sit.
quorumaeqilis-
tamensimus
sors longe dissimilis futura
Verum
quidem, sed crebro nihilominus atque identidem dicebat, non esse ullam artem iutura prarvidendi, conjecturas autem hominum habere ssepe vim sortis et multa dicendo, dici pleraque ventura, nescientibus:
sapientissimus universi
moderator Deus,
consulentibus, consultisque nescientibus, occulto instinctu agit,
ut
dum
quisque cunsulit, hoc audiatoccultis meritis(Ibid., lib.T,oap.
eis qui dicerent, sed in
eanon tacendo incurrentibus. Ac demuni Deo aspirante, omni errore casu potiusconsilio
quod eum oportet audire exabysso justi judicii Dei
animarum,6,n. 8-10).Cartlia-
Annonse
istnd Firmini
cum Auguslino colloquium
quam
solutum
se gratulatur
:
quod hac occa-
gine contigeril, an vero postquamliquet:
in Ilaliam trajecit,
sione cpntigit. Firminus vir liberaliter institntus et
extra controversiam positum est, illud
eloquentia non mediocriter excultus, astrologi.e qui-
dem rum
pariim peritus, percuriosus tanien mathematicoconsultor,
Augustinum tanquam charissimumcertis
convenit, ut
eum
de rebus, quibus in
magnam
necdum enim ita omni errore exsolverat, quin etiam tum mali origincm investigaret (Conf. lib. 7, cp. 7, n. 1). 5. Anno oetatis vigesimo sexto aut septimo animumante couversionem ejus accidisse;1
spem adducebatur, consuleret quid secundum suas constellationes videretur. Non abimit quidem Augustinus, quid conjcctura auguraresuhjecit tamen prope jam sibi tur, Firmino aperire esse persuasum, totum illud prsedictionis genus merum esse ac inane ludibrium. Tum ille narravit AuQorentis fortuna;ipsi:
appulit ad lucubraudos libros duos aut tres de Pul-
chru et Aptoliniebat
(Ibid.,
lib. 4,
cap.
lo, n. 27). In his
de-
Pulchrum id esse quod per se ipsum, Aptum autem id quod ad aliquid accommudatum deceret [Ibid., ii. 24). Nam cum non amemus aliquid, nisi pulchrum seu decorum; quippe cum res quas amamus,nisi esset in
gustino reipsa patrem siium hujusmodict
libris inhiasse,
eis:
decus et spceies, nullu
modo
amicum
habuisse
tantoqtie illos
eorum non minus studiosum, harum ineptiarum amore Qagrasse, ul
nos ad so moverent
demonstrabalel idco
in
ipsis corpori-
bus aliud esse quasi totum,
Pulchrum; aliud
.
81
MTAdeceret,
S.
A.UGUSTIS1
EPISCOPI.in\
88
autem quod ideo'..
quomam
apte accommoda-
qui seeundum hxc prseeepta ncn aut ieprehensus
retur alicui, sicut pars corporis ad universumcap.13, n. 20).
suumde
cato, aut eerte suspicioni subditus fueiit. MuJti in vinoet
Inde ad animi quoque natu:
carnibus, multi laoantes in balneis inoenti sunt.
S
ram
sese convertebat
sed
filsa opinio,
quam
hsec
audiebamus. NonnuUi alienas feminas sedua
spiritualibus habebat traditam sibi a Manichasis, ve-
rum cernere non sinebat Ibid., eap. io, n. 24). Jam tum interciderant hi libri, cum confessiones suas seriberet:cap.
nec quot seripsisset, ipse meminerat20). Illos
Ibid.,
approbaH sunt, ita ut hinc plane dubitare noa possim Sed sit et hsec magis fama quam verum. Ytdi ipst non solus, sd cum iis qui partim jam illa superstiliberati sunt, partim adhuc opto ut liberentur; 'dimus ergo-*
13,
ad Hierium Roniana? urbis oralitteras px-
in
quadrivio Carthaginis,
in
platea teheber-'
torem scripserat, qui cum gra?cas apprime
rima, uon unum, sed plures
quam
tres Electos simul,gt
coluisset, latina? facundiae doctor mirabilis, et simul
Iranssuntes neseio quas feminas tam pelulanti
clarissimus aetatis suae philosophus evaserat.facie
Eum
de
adhinnire, ut
omniumillos
trivalium impudicitiam impu-
na?
non noverat Augustinus, sed amabat ex doctrifama et claritate nominis: ac quaedam illius verba
dentiamque superaient. Qucd de magna venire consuitudine, atqueintcr seita
vivcre, sitis
eminebat.
audierat, quae ipsi arriserant.
Cum
itaque Hierium
qvandoquidem nuttusaut'
soeti prsesentiam
veritus,
omnes
plurimi faceret. secum praeclare agi putavit, quod lucubrationes sua? ad tanti viri notitiam possent pervenire Jbid., cap. Ii, n. 21.
(
-
lem teneri peste indicabat. Non
cnim eiant hi txtantes,
i Manichaei libris continebantur,conferre, explanarique sibi an
quodamn.
lepore
cap.
0,
motuscerto
ccelestesillius
consecta>
H). Tametsi enini serius ad diceudi artem acces-
versionesque
siderum,
aeque
ex
sisset; ut erat
tamen ingtuio acer21, cap.
et callidus
('ontra
Faustum,
lib.
10, vultu ad modestiamlib.
com-
possent. Sed ad ea
opinione atque ex astrologorum disciplina explicari cum ventura esset, Faustus tenuitatis suae conscius. ac, quod habet Augustinus, non usquequaque imperitus, imperitiae suae modeste se excusavit, ueque disputatiouis aleam subire ausus est. Gratior fuit alque acceptior Augustiuo modesla ,illa
posito. eloquio dulci ac blando [Conf.n.10),
5,
cop. 6,
vulgaria quaeque ac trita multo suavius multo-
que jucundius garriebat. Ob eam suaviloquentiam non paucismagnus diabolilaqueus exstitit Catholicis (/>t-
matreetirum
nomine
So-
nutricoribus, tuprsesens qui cr asti,quivocas, quietiam
crtim ctiani suam, a se initio susurris raalarum qua-
p
>
pra posfc rosquiI
.
rumdam
ancillarum abalienatam, obsequiis suis
cum
salutem,
tunc egisli,
D.n- mcus^ Undt
r.urasW!
patientia ac mansuetndineita sibi devinxit, utillarum
undesanasti? Nonne protulisti durumtcra
et acutum ca >>lanima convicium, tanquam medicinal. f-rnim exct
illas
nequitiam ipsa Patricio lilio prodcrct, cuinqtie ut in animadvertcrct, precaretur. Cum autem is, tumut
occultis pfovisionibus tuis,iistil Ancilla enim,
uno ietuputn
msola
illam
matri
morem
gereret,
lum
ut domestica 1 disciplinaj.
cuppam,
litigans
cum qua solebat ae cum domina minore, ut fit,illa
cdere
ad cum
ac tranquillitati consulcret, easdera aucillas ex
ejus
voluntate meritis pomis affecisset, declaravit mater,
sola, objecit hoc crimen,
amarissima insultatione vocans
non
alia de
se prffmia sperare debere,
qua;cumque
meribibulam. Quon.
siimulo pcrcussa, respexit fcsdv-
de sua nuru, placendi sibi studio, mali aliquid lo-
iatcm suatn, confestimque damnavit atqu exuit[Ibid,,18.
qucrclur: ijuod nulla jam audeutc. memorabili intersc benevolcntia suavitate vixcrunt [Ibid. n. 20).
Baptismumsic
Christi
non
in exlremisposita, sed:
Hoc
mullis anle niorlem annis pcrccpit Monnica
quo ev
praeterea sanctae
illi
feminos
munns grande donaverat
lemporc
vitam
instituit,
ut fidei
tatc ruilibet
ad laudandum Dei13, n. 34).
morumqoe purinomcn essct incitaet
Deus, quod inter dissidentes atque discordes quaslibct animas, ubi polerat, tam se prtebebat pacilicam,ut
mento2.
[lbid.,cap.
cum
ab utraque raulta de invicem audiret amarissolet eructare turgens atquc indicrcsta
Itaque educata pudice ac sobrie,
parentibus
sima, qualiadiscordia,
potius Dei gratia,
quam
cura parentura Deo subdita,cuitraditaest,
quando
praesenti amica; de absente inimica
ubi matura fuit conjugio, viro,
non
per aeida colloquia cruditas cxhalatur odiorum, nihil
secus ac
doraino paruit
:
qncm
ut
Dco lucraretur,
lamen
alleri
de altera proderet, nisi qaod ad eas re[Ibid.,n. 21). Sic
omnescogilaliones intendit, efticacissimo genere pertuadendi utcns, morum intcgritate. Hac siqnidem ornata divinitus, mariti oculis eanitebat pulchritudine,
conciliandas valeretbat Monnica, docentepectoris.
vero se gerein famulae stnc
eam
Magistro intimo in schola
Dcnique
gratiie
semen, qnod
amorem cjus simul ac venerationem non sine quadam illius admiratione sibi conciliaret (lbi>l cap.ut,
mentemtantum
sparscrat Agricola ccelestis, ubertim fructum
attulit in patientia; ac ejus
9,
n.
I0i.
Ejus conju.x,
cui
Patricio
nomen,
civis
valuit,
utillum
in
erga virum agendi ratio extrema ejus vita totum DeoItdeli
Tagastensis,Ibid., lib. i,
adhuci-.np.:i,
erat idolarum cultui mancipatusnn. o, 6). Iniis
lucraretur: nec in eoinala, quae in
jam
esseut ipsi dellendalib.!t,
non spectabant ad religionem, illi melior, serviebat: hac enim in re Dco ipsi obsequebatar, a quosibi fuerat obsequcndilex imposita lbi>L,lib.I,c.
omnibus, qnae Monnica, taraetsi
nondum
lideli
toleraverat [Ibid.,
cap. I3,n.37).
Quo tempore Augustinus annumagebat, nimiruni circitcr
a?talis
decimum sextum
anuumlib.
re-
paratae salutis trecentesimum
septuagesimum, nume[Ibid.,
II, n.
17).
Tori injurias tain
patienter
rabatur inler catechumenos Patriciuscap. 3, n.ii);
2,
tulit,
ut ciim marito
nunquani ea deei
re ezpostularet,
nirairum exspectans utsericordia largiretur.f.icto
castitatcm tides ac Dei mi-
proxime sequenti anno, Moonicse quadragesimo, vita concessit.ipii ct
aetatis
Noverat irato:
neque dictoei
reluctari
veniiii
nunquam aeque cum deferbueralsuara agendi
3.
Orbata viro, ante
quem
nulli,
ct
post
quein
nulli
nupta
est
Ibid., lib. 9,
cap. 13, n. 37), reliqiiiE
illius
irapetus, .opportanitatem
nacta,
vit tempus Iraduxil vidua casta ac sobria, frequenlans
rationemviri
exponebat,
>i
ipsutn inconsiderantius exalite
eleemosyuas
[Ibid., Ub.
...
cap, 9, . I7);adversus
candescere contigisset. (".um
mulieres,
qaarnm
peccautes iu se misericorditer agens, donansque debitoribus debitaIbid.,lib.
m insuctiores:
erant, vesligia
plagarum eliam de-
''.ii>-
13, n
36); obse-
mquium vorumDei:
VITAquorumqnisquis
S.
AUGUSTINI EPISGOPI.Tagastensis Ecclesioe, an
148
et famulatum sanctis exhibens, vere serva ser-
eam
noverat,;
multum
dendumvis
in ea laudabat et iionorabat et diligebat
Deum quippe
Mediolanensis more pranAugustinus tunc nondum conversus, quamhac de re parum sollicitus, ut eam tamen illa;
cum
Dei praesentiam in ejus corde sentiret agnosce-
cunctationeipse faceret
liberaret,
consuluit
Ambrosium
:
Qui
retque ex sanctae conversationis fructibus, tauquamidoneis testibus (Ibid., cap. 9, n. 22). Eam ipse quoqne Ambrosius maxime diligebat propter ejus religiosissimam conversationem, qua in bonis operibus tam
respondit, nihil hinc se eos docere posse, nisi quod;
quia:
si
melius nosset, id potius obser-
varet. Et adjecit
bato
:
ct
Quando hic sum, non jejuno sabad qaamcumque Ecclesiam veneritis, ejus moscandahtm non54, n.3).
fervens spiritu frequentabat ecclesiam (Ibid.,cap. 2, n. 2). Bis iudie,
lib.
li,
remtulit
servate, si pati
vultis,
aut facerere-
mane
et
vespere, ad ecelesiamsed ea mente, ut ctet ab5,
(Ep. 36, n. 32, et Ep.
Iloc
responsum
Dei sine ulla intermissione veniebat; non ad vanasfabulas et aniles loquacitates.
ad matrem, eique suffecit, nec dubitavit esse
Deum
in divino verbo sibi loquentem audiret,
eo ipsa iu suis orationibus audiretur (lbid.,cap. 9, n. 17).
lib.
obediendum. Per idem tempus, quo Mediolani degebat, Ambrosio persecutionem ab Justina totos fere duos annos sustinente, cxcubabal pia plebs in ecclcsia,ait
Xullumdiem
pra>termisit oblationem ad
Augustinns,Ibi
mori parata cum episcopo suo,et
altare Dei (Ibid.);
sive, sicut
rem
aliis
paulo verbis
serro tuo.
mater mca, ancilla tua, sollicitudinisorationibus
Augustinus secundo memorat, nullius diei praetermissione servivit allari, unde sciret dispensari Victi-
vigiliarum primas tenens,lib. 9,
vivebat (Conf.in vere viduis ea imple-
cap. 7, n. lb),
Tandem quidquid(I
mam
sanctam, qua deletumnobis,
est
cbirograpbum quodest
christianis requirit Apostolusvit.
Tim.
v, 9),
erat contrarium
qua triumphatus
bostis
Fuit unius viri uxor,
mutuam vicem;
parentihus
computans
delicta nostra et quaerens quid objiciat, et:
reddidit,
domum suam
pie tractavit
in operibus bo-
quo vincimus cui nulius refundet innocentem sanguinem, cui nullus restituet prctium, quo nos emit ut nos auferat ei ad cujus pretii nostri sacramentum ligaverat ancilla Dei animam:
nibil inveniens in illo in
testimonium habuit, nutrivit tilios, toties eos parturiens, quoties a Deo deviare animadvertit (Conf. lib. 9, cap. 9, n. 22): quod quidem in Augustino planenis
compertum4.
est.
suam vinculo fidei (Ibid., lib. 9, autem usus in Africa obtineret,
cp. 13, n. 36).
Cumac
pultes et
panem
ad sepulcra ruartyrum afferendi, Monnica canistrum cibis refertum, quos in sanctorum hono-
mcrum
Vidimus quo studio christianam religionem inserere illi puerulo adhuc, ac pietatem semper inspirare curaverit sanctissima femina (Ibid., lib. 1, cap.11,
n.
17),
in cujus lacte
nomen
Christi Salvatoris
rem
prselibaret,
ac
postea
pauperibus
divideret,
nostri sic
tenerum cor
illius praebibit,
ut
admodum
alferens,vini, et
non poculum, sed pocillum tantummodo quidem aqua temperati ponebat, unde digna:
alte retineret (Ibid., lib. 3, cap. 4, n. 8).
Quo ardore
dabat operam, ut idem adlmc puer in mortis periculosalutaribus sacramentis initiaretur;
tionem sumeretquseillo
ac
sicubi contingeret multas esse,
charius
eum
par-
modo videbantur bonorandae memoriae defunctorum, idem ipsum unum, quod ubique poneret, pocillum circumferebat atque ita vinum, non modo;
turiens corde casto in
iide,'quam carue parturierat?
(Ibid., lib. 1, cap. 11, n. 17).
Quos etiam adolescentimonitus dedit, utlib. 2,
postea et
cum quanta
sollicitudine
aqnatissimum, sed etiam tepidissimum erat, quod inter hujusce religiosi offlcii comites per sorbitionesexiguaspartiebatur; quia pietatem ibi quoerebat, non voluptatem. Ambrosius porro Mediolani prseceperatista
eumabobscenisamoribusdeterreret?(I6i'd.,3, n. 7.)
cap.
Quantum pro
eo in Manichaeorum haeresim
lapso flevit ad
non
fieri,
nec ab
eis
qui sobrie facerent;
ulla occasio se ingurgitandi daretur ebriosis,illa
tum ne tum quia
Deum ? Flevit cerle amplius quam tlent matres corporea iiliirum funera. Videbat enim illa, inquit Augustinus, mortem meam exfide et spiritu quemte;
habebat ex
et
exaudisti eam, Domine
:
exaudisti
eam
quasi parentalia superstitioni Gentilium essent simillima. Cum igitur Monnica munuscula suo moreattulisset,
nec despexisti lacrymas ejus,
cum
profluentes
rigarent;
terram sub ocidis ejus, in omni loco orationis ejusdisti
exau-
atque ab ostiario prohiberetur
;
ubi hoc
Ambrosium, quem sicut angelum Dei diligebat, vetuisse cognovit, tam pie atque obedienter id accepit,ut ipse miraretur Augustinus,
somnium, quo eam consolatus es, ut vivere me concederet et habere secum eamdem mensam in domo, quod nolle coeperat, adversans et deeam.
Nam
unde
illud
eam
potius ad consuc-
testans blasphemias errorisin
mei
?
Vidit enim stantcm se
tudinem quam sequebatur condemnandam, quam ad inquirendum qua de causa prohiberetur adductam,
quadam regulanmrenset