Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de...
Transcript of Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de...
![Page 1: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/1.jpg)
1
Samenvattingmaatschappijleer,Civitas
Inhoudsopgave
Periode1 2
Introductie 2
Hoofdstuk1 2Paragraaf1 2Paragraaf2 3
Hoofdstuk2 4Paragraaf1 4Paragraaf2 5Paragraaf3 5Paragraaf4 7
Hoofdstuk3 7Paragraaf1 7Paragraaf2 7Paragraaf3 9
IntermezzoA 9
Periode2 10Paragraaf2 10
2.1Anarchisten 102.2Communisten 102.3Radicalen 11
Paragraaf3 113.1Conservatieven 123.2Reactionairenenfundamentalisten 133.3Fascisten 13
Hoofdstuk5 14Paragraaf1 14Paragraaf2 14Paragraaf3 14Paragraaf4 15
4.1Linkseenrechtseconfessionelen. 15Paragraaf5 15
Hoofdstuk6 16Paragraaf1 16Paragraaf2 17Paragraaf3 18Paragraaf4 19Paragraaf5 19Paragraaf6 20
Hoofdstuk7 21Paragraaf1 21Paragraaf2 22
2.1Derechtsstaat 22
![Page 2: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/2.jpg)
2
2.2Hetrechtssysteem 22Paragraaf3 23Paragraaf4 23
Periode1
IntroductieHoofdlijnenmaatschappijleer:
• Hoelevenmensensamen?• EnHoewordtdemaatschappijingericht?
Burgerschap:derechtenenvrijhedendieeenburgerheeft.Burgerplicht:deplichtendieeenburgerheefttenopzichtevananderenendestaat(wetten).
Hoofdstuk1Overburgerschapensocialeproblemen
Paragraaf1Overburgerschap
Deverhoudingtussenburgersendestaatwordthetpubliekerechtgenoemd,endeverhoudingtussenburgerswordthetburgerlijkerechtgenoemd.Dezerechtenzijnvastgelegdinwetten.Dezewettenzijnvaakgebaseerdopmensenrechten.4soortenburgerschap(T.H.Marshall)
1. Particulier(individueel)burgerschapa. Individuelevrijheidsrechten(vb:rechtopbezit,rechtopvrijheidvan
meningsuiting)b. Klassiekemensenrechtenc. Deburgeriszelfverantwoordelijkvoorheteigenlevenenwelzijn
2. Politiekburgerschapa. Medezeggenschapvanburgers(rechtopzeggenschap)b. Maatschappelijkgericht->burgerismedeverantwoordelijkvoorde
samenleving3. Sociaalburgerschap
a. Rechtopsocialevoorzieningen(vb:gezondheidszorg,inkomen)b. Mogelijkheidvooriedereenomvolwaardigdeeltenemenaande
samenleving.Nietmeerafhankelijkvanafkomstofklasse.4. Corporatiefburgerschap
a. Mogelijkheidtotverenigingb. Burgersorganiserenzichingroteorganisatiesmetreligieuzeofideologische
achtergrond(non-profitorganisaties).c. Maatschappelijkmiddenveld.
![Page 3: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/3.jpg)
3
3opvattingenoverburgerschapm.b.thetbestuur:Inhoeverremoetendeburgerswordeningeschakeldinhetbestuurvandesamenleving.
1. Liberaleopvattinga. Nadrukopjuridischerechtenenvrijhedenvandemens.Burgerszijn
gelijkwaardigenhebbenrechtopeengelijkebehandeling.b. Uitgangspunt:eenonvoorwaardelijkrespectvoordeindividuele
vrijheidsrechtenvandeburger.(Vb.vrijheidvanmeningsuitingenstemrecht.)c. Mogenmeedoen.
2. Neon-republikeinseopvattinga. Politiekebetrokkenheidenparticipatieindedemocratischerechtstaatwordt
verwacht.Debetrokkenheidbijdedemocratieenhetsocialelevenismogelijkenraadzaam.
b. Socialekant:mensenwerkensamenaaneen‘politiekecultuur’.c. Mogenenkunnenmeedoen.
3. Communitaristischeopvattinga. Veelinbrengvandeburgerswordtverwacht.Mensenmoetenzichnietalleen
betrokkenvoelen,maarmoetenookmeedoenindeburgerlijkesamenleving.b. Mensenzijnactiefinorganisaties->mensenlerenmeetedoen.c. Mogen,kunnenenwillenmeedoen.
Paragraaf2Oversocialeproblemen
Burgerschapsrechtenontstaandoorwrijvingenonenigheidtussengroepen.Erontwikkelenzichsteedsnieuweproblemen,diemensennietzelfkunnenoplossen,zehebbendeoverheidnodig.OmtekunnenbepalenwateensociaalprobleemisheeftdesocioloogK.Schuijt7kenmerkenvaneensociaalvraagstukopgesteld:
1. Hetgaatomgrotegroepenmensen(>1000).2. Hetgaatomparticuliereoverlast->mensenhebbenerlastvan.3. Hetgaatdeburgersbovenhunmacht->depolitiekmoetingrijpen.4. Erzijnmeningsverschillenoverenverschillendevisiesophetprobleem.5. Socialeproblemenzijningewikkeldverstrengeldmetandereproblemen.Alsjeecht
ietsaanhetprobleemwiltdoen,moetjeookandereproblemenaanpakken.6. Politicimakenerbeleidover.7. Hetprobleemkannooitdefinitiefopgelostworden->hetkeertsteedsterug.
Bijsocialeproblemenspelenaltijdvelebelangenvanvelegroepen.Omeenvisiegoedtekunnenbegrijpenmoetenweeerstwetenbijwelkegroepiemandhoort.
![Page 4: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/4.jpg)
4
Wekunnengroepenindelenincategorieëndoormiddelvandesociaal-economischedriehoek.Definitiegroep:eengeorganiseerdegroepdieondereenadrestebereikenis.(Vb:bedrijfofoverheidsinstelling.)(Jongerentussende10en16isgeengroep,wantniettebereiken.)Sociaal-economischedriehoek: OverheidMaatschappelijkmiddenveld DemarktOverheid:politiek,destaat,overheidsorganisaties.Maatschappelijkmiddenveld:groepengeorganiseerdeburgers,non-profit,stichtingenenverenigingen.Demarkt:commerciëleinstellingen,bedrijven,gerichtopwinstmaken.Hetmaatschappelijkmiddenveldendemarktzijnsamenookwelhetparticulierinitiatief.Deoverheidheethetoverheidsinitiatief.Bekijkpagina24,25injetekstboekvooreenoverzichtmetvoorbeeldenvangroepenuitdeSE-driehoek.
Hoofdstuk2Degroteontwikkelingen
Paragraaf1Inleiding
Socialeproblemenontstaandoorwrijvingtussengroepenensocialeontwikkelingen.Hiervoorwordtbeleidgemaakt,maarbeleidkanookweerleidentotsocialeontwikkelingen.Indithoofdstukgaanwekijkennaarde3grotesocialeontwikkelingen.
![Page 5: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/5.jpg)
5
Paragraaf2Socialecohesie
Mensenverenigenzichingroepenwaartoezezichverbondenvoelen.Eenvandebestaansvoorwaardenvooreensamenlevingiseenaffectieveverbindingtussendeledenvaneensamenleving;een‘wijgevoel’.Indegroepenwaarinmensenzichverenigencontrolerenmensenelkaar.Datheetsocialecontrole.Degroepzorgtdatiedereenzichaanderegelshoudtendatiedersgedragsociaalblijft.Ditwordtsocialecohesiegenoemd.Socialecohesie:deinternebindingskrachtvaneengroep.Indehuidige/modernesamenlevingwordenmensensteedsmeernaarzichzelfgekeerd.Mensenpassenzichminderaan,aananderen.Ditheetindividualisering.Hetvoordeelvanindividualiseringisdatmensenmeervrijheidhebben.Eengrootnadeelisechterdatmensenkunnenvereenzamen.Ineensamenlevingmetsocialecohesiehebjeookuitvallers.DesocioloogSchuytformuleertdriesoortenuitvallers:
1. Mensendieernietbijwillenhoren.(Zelfmoordenaars,‘optingouts’).2. Mensendieernietbijmogenhoren.3. Mensendieernietbijkunnenhoren.(Daklozen,‘drop-outs’).
Deoverheidkanhetuitvallenvanmensengroepenvoorkomendoorbijvoorbeeldeenbeleidvoordiscriminatie.Paragraaf3Socialeongelijkheid
Vooreenstaatishetbelangrijkomzoveelmogelijkheiduithaarburgerstehalen.Ditisnietaltijdmogelijk,omdatmensenbijvoorbeelduiteenmilieukomenwaarlerennietvanzelfsprekendis.Erzijnverschillendesoortenongelijkheiddoorherkomstenmilieu:
• Financieelkapitaal(inkomenenbezit)• Sociaalkapitaal(relatiesennetwerk)• Cultureelkapitaal(opvattingenengewoonten)
DesocioloogvanHeekformuleertverschillendesoortenvansocialeongelijkheid:
![Page 6: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/6.jpg)
6
Dezevormenvanongelijkheidstaannietopzichzelf,zezijnmetelkaarverbonden,ongelijkheidophetenegebiedbeïnvloedtongelijkheidopeenandergebied.Alsjebijvoorbeeldgeenfinanciëlemiddelenhebthebjevaakookgeentoegangtotgoedescholenofeenabonnementopeenkrant.Socialeongelijkheid:verschilleninmachtendedaarmeeverbondensocialeprivileges.Bijmaatschappijleerwordtgekekennaardeongelijkheidtussengroepen,enniettussenindividuen.Voordeverdelinginlagenwordthetwoordsocialestratificatiegebruikt.Socialestratificatie:gelaagdheidindesamenlevingofongelijkheidtussenverschillendesocialelagen(groeperingen).Jebegintindezelfdelaagalsjeouders.Indehuidigemoderneindustriëlesamenlevingishetmogelijkomteontsnappenuitdielaag.Ditwordt(verticale)socialemobiliteitgenoemd;hetstijgenofdalenopdemaatschappelijkeladder.Inter-generatiemobiliteit:stijgenofdalenopdemaatschappelijkeladderinvergelijkingtotjeouders.Intra-generatiemobiliteit:stijgenofdalenopdemaatschappelijkeladderinvergelijkingtotjeeigenleven.Toenemendeongelijkheidkandesocialecohesieineensamenlevingaantasten.Alsergroteverschillenontstaanzullengroepenernietmeerbijwillen,kunnenofmogenhoren.Deoverheidzalerrekeningmeehoudenbijhetmakenvanhetbeleid.
![Page 7: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/7.jpg)
7
Paragraaf4Rationaliseringenmodernisering
Modernisering:hetgeheelaansamenhangendemaatschappelijkeveranderingenopeconomisch,politiekensociaalgebied,dievanafdeindustriëlerevolutiehebbenplaatsgevonden.Rationalisering:deovergangvaneentraditionelenaareenrationelesamenleving.Hetordenenensystematiserenvandewerkelijkheidmetdebedoelinghaarvoorspelbaarenbeheersbaartemaken.ModerniseringenRationaliseringvindenplaatsopdevolgendegebieden:
• Politieko Deopkomstvannationalestatenennieuwepolitiekesystemen.o De‘formalisering’vandestaat:bestuurgaatzichsteedsmeeropofficiële
regelsrichten.• Cultureel
o Deverbreidingvaneenstedelijksamenlevingspatroon.o Deafbrokkelingvanhettraditionelereligieuzewereldbeeld.
• Cultureeleneconomischo Opkomstvandenatuurwetenschappenensteedsgrotererolvannieuwe
technologieën.• Economisch
o Deopkomstendoorbraakvandemarkteconomietenkostevanoudeeconomieën.
Hoofdstuk3Waardenenbelangen
Paragraaf1Inleiding
GroepenkanjeindelenindriegroepenindeSE.Eengroepheeftaltijdbepaalderedenen,waaromzeergensvoorstaan.Detweesoortendrijfverenzijn:waardenenbelangen.Paragraaf2Belangenenwaarden
Belangen:Voordelenvoorbepaaldegroepen,zijndirectenvaakalleeninteressantvoordedesbetreffendegroep.Overdezevoordelenbestaatconcurrentie,hetgaatvaakomgeld.Belangenspelenmeestalopdekortetermijn.Waarden:Ideeëndiedoormensenzodemoeitewaardwordengevondendatzezicherlangdurigvoorwilleninzetten.Waardengeldenvoormeerderegroepen.
![Page 8: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/8.jpg)
8
Idealen:Sommigenwaardenzijnidealen,dezemoetenvolgensaanhangersdegrondslagwordenvandeperfectemaatschappij.Hetzijneensoortuniverselesuperwaardendievooriedereengeldenindeverretoekomst.(Vb:wereldvrede).Idealenvindenweteruginideologieën.Datzijnwaardestelselsdieergrotestromingenernahouden.Kijkvooreenlijstmetvoorbeeldenvanwaardenopblz.48vanjetekstboek.MensbeeldenMensbeeldenzijnideeënoverwatdemensinwezenis:
• Hoesociaalisdemens?• Welkecapaciteitenheefteenmens
Wekunnenmensbeeldenintweetypenverdelen;hetoptimistischemensbeeldenhetpessimistischemensbeeld:
Optimistischmensbeeld:Mensenzijnsociaalgeborenendemenskanveelbereikenalshijdekansdaarvoorkrijgt.Demensenzijngelijkwaardigmaarnietgelijk.Deenemenskanophetenegebiedietsgoedeneenanderweeropeenandergebied.Mensenhebbenveelvoorelkaarover.Pessimistischmensbeeld:Mensenwordengedrevendoorhuneigenbelangendetalentenzijnongelijkverdeeld.Demensenzijnongelijk.
![Page 9: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/9.jpg)
9
Paragraaf3Waardensystemen
Waardensystemen:eensamenhangendgeheelvanideeënoverdegewenstemaatschappij.3soortenwaardensystemen:
1. Religies(gebaseerdopgeloofinhetbovennatuurlijke)2. Levensbeschouwingen(ideeënoverdemensennatuurdiezowelgebaseerdop
geloofalsgebaseerdopwetenschapkunnenzijn)3. Ideologieën(waardendieuitmondenineenuitgewerktevisieopdeinrichtingvande
staat)
Ideologieën:Eenwaardensysteemdatbestaatuitsamenhangendeideeënoverpolitiekenmaatschappij,gegroepeerdrondcentralewaarden,waarinmensbeeldenalsuitgangspuntenterugtevindenzijn.Stroming:Eensocialegroepmeteenideologie.Mensenineenstromingdenkennietallemaalprecieshetzelfde.Hunideeënzijnniethetzelfde,maarwelaanelkaarverwant.Driekernvragenzijnbepalendbijideologieën:
1. Watvoorsoorteconomie?a. Rolvandeoverheidendemarkt.
2. Hoemoetdemachtverdeeldzijntussenburgersenoverheid?3. Hoeveelvrijheidheefthetindividubijhetkiezenvaneigenwaardenennormen?
IntermezzoABeeldtaal
ZiedePowerPointvanintermezzoAopdeelo.HetlerenvandePowerPointisvoldoende
![Page 10: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/10.jpg)
10
Periode2Hoofdstuk4Delinkseenderechtsestromingen
Paragraaf2Delinkseideologieën
Hetlinkseoptimistischemensbeeldheefttweeuitgesprokenstandpunten:1. Mensenwordensociaalgeboren.
a. Demensisvannaturesociaalenbehulpzaam.b. Slechtgedragkomtdooreenslechteinvloedvandemaatschappij.
2. Iedermensheeftheeftveeltalenten,alleenverschillende.2.1AnarchistenAnarchistenhebbeneensterkoptimistischmensbeeldengaanervanuitdatdemenszichzelfkanbesturen.Gezagbeperktnamelijkvrijheidengelijkwaardigheid.Omdesamenlevingteorganiserenkomendeanarchistenmetdefederatievanbasisgroepen.Hierbijwordtdeoverheidafgeschaft,enwordendemensenopgedeeldinkleinegroepenindeplaatswaarhijwoont.Omdepaarwekenheefteengroepeenanderevertegenwoordiger,diedegroepvertegenwoordigtineenoverkoepelenderaadzit.Debeslissingenwordenuiteindelijklokaal,dusbinnendegroepgenomen,demachtligtdusdirectbijhetvolkennietbijeentussenpersoon,zoalsbijparlementairedemocratie.3kernvragen:
• Economie:kleinschaligeeconomie.Collectieveeconomie;bedrijvenhebbengeenprivébezit.
• Politiekemacht:iedereenheeftevenveelmacht.Groteparticipatie.Allevergaderingenzijnopenbaar.
• Waardenennormen:waardenennormenzijnvrij.Mensendieonsociaalgedragvertonenwordentotverantwoordinggeroepen.
2.2CommunistenNaeenrevolutiemoetereenovergangsfaseontstaan.Indezeovergangsfasewordtgebruikgemaaktvaneenstaatsplaneconomie:alleproductiemiddelenzijninhandenvandestaat,endoorplanningmoetdeproductiegeoptimaliseerdworden,waardoorerwelvaartzalontstaan.Ditwordtvolgehoudentotdewelvaartvoldoenwordtgeachtomeenwerkelijkvrijestaattemaken.
![Page 11: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/11.jpg)
11
3kernvragen:• Economie:indeovergangstijdisereenplaneconomie,waarbijdebedrijvenin
handenzijnvandestaat.• Politiekemacht:indeovergangstijdisereendictatuur;tegenstandersworden
uitgeschakeld.Burgerdientactiefteparticiperenindestaat.• Waardenennormen:demeestecommunistischelandenhebbeneenstrengemoraal.
2.3RadicalenDeradicalenwillentoegroeiennaareenmilieuvriendelijkesamenleving,waarindemenselijkemaatweergaatgelden.Hetradicalismeheeftgeenduidelijkegedachteoverhoedezesamenlevingeruitzoumoetenzien.Dewegnaardenieuwesamenlevingmoetvreedzaamverlopen.Zwamtheorie:demaatschappijisnuziekenlijktopeenstervendeboom.Denieuwementaliteitzalopkomenzoalszwammenenzaldeheleboombedekken.Hetradicalismegaatvooraloverhetreddenvanhetmilieuenhetbeperkenvandematelozeconsumptie.Radicalenwillenditideaalbereikendoormensenmeertezeggengevenophunwerkenindepolitiek.3kernvragen:
• Economie:kleinschalige,duurzameeconomiemetzoveelmogelijkinspraakvanarbeiders.Particulierbezitismogelijk,mitseraandebeginselenvanhetradicalismewordtgehouden.
• Politiekemacht:deburgershebbenzoveelmogelijkinspraak.• Waardenennormen:demensenzijnvrijinhunwaardenennormen.
Paragraaf3Derechtseideologieën
Derechtseideologieënhebbeneenoverwegendpessimistischmensbeeld:1. Mensenzijnuitopeigenbelang.2. Mensenverschillen,talentenzijnongelijkverdeeld.
Delichaamsmetafoor:Delichaamsmetafoorisdemanierhoerechtseideologieëndemaatschappijwilleninrichten.Demaatschappijisnatuurlijkgegroeidenermoetvoorgezorgdwordendatdemaatschappijzichopeenrustigemanierkanontwikkelen.Netzoalsjeineenlichaamkansnijden,mogenergroteveranderingengedaanworden,tenzijeenlichaamsdeelzowordtaangetastdathethelelichaamwordtaangetast.
![Page 12: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/12.jpg)
12
Hetgezinstaatcentraalbijdelichaamsmetafoorenwordtookvergelekenmetdeverschillendeorganen.Lichaam Gezin MaatschappijHoofd:bestuurvanhetlichaam.
Devaderdiedeplichtheeftgoedvoorzijngezintezorgenenderegelsrechtvaardigtoetepassen.
Deelitediedeplichtheeftgoedvoordeburgerstezorgenenderegelstehandhaven.
Borstkas:geeftstevigheid. Debeschermendevader Soldatenenpolitie.Hart:plaatsvanhetgevoel Deverzorgendemoeder,die
inhetmiddelpuntstaatenliefdeuitstraalt.
Devrouwelijkeburgersdieindeverzorgendeberoepenthuishoren.
Voortplantingsorgaan:zorgtvoorhetvoortbestaan.
Devrouwdievoorbestemdisomkinderentekrijgen.
Devrouwelijkeburgers,dieervoormoetenzorgendatereengezondvolkopgroeit.
Ledematen:voerenuitwathethoofdbeveelt.
Dekinderendiegehoorzaamheidverschuldigdzijnaanhunouders.
Alleburgersdiehetgezagmoetengehoorzamen.
Uitdemetafoorzijneenaantalrechtsewaardentehalen:
1. Harmonie2. Hetgezinalshoeksteenvandesamenleving3. Hetheiligelevenindemoederschoot4. Gezag5. Ordeentucht6. Elite
3.1ConservatievenConservatievenstrevennaarbehoudofveranderingnaarvroeger.Eeneliteheeftdemachtenmoethaargezaglatengeldenalsdatnodigis.Deburgersbehorenrechtvaardigenmenselijkbehandeldteworden.Binnenhetconservatismezijnertweerichtingen:
1. Moderneconservatieven(neo-conservatieven)a. Nadrukoponoverbrugbareongelijkheidenopeconomischewaarden.b. Nauwelijksgeloofindelichaamsmetafoor.
2. Confessioneleconservatievena. Nadrukopmorelekant:erzijndoorgodgegeveneeuwigewaardenen
normen,endaarmoetdemenszichaanhouden.b. Sterkgeloofindelichaamsmetafoor.c. Zorgenvoormedemens,metnamezwakkeren.
![Page 13: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/13.jpg)
13
3kernvragen:• Economie:eenkapitalistischeeconomie,zoveelmogelijkinhandenvaneenelite.
Weinigsocialevoorzieningen.Deelitebestrijdtarmoededoormiddelvanliefdadigheid.
• Politiekemacht:erwordtvoorkeurgegevenaaneendeskundigeelite,maareenvertegenwoordigendedemocratieisookmogelijk.
• Waardenennormen:eenafgezwaktelichaamsmetafoor:demensdientzichaandetraditionelenormenenwaardentehouden.
3.2ReactionairenenfundamentalistenDereactionairengaanuitvandeongelijkheidendeongelijkwaardigheidtussenmensen.Reactionairendiscrimineren;sommigemensenzijnmeerwaarddananderen.Fundamentalistenzijnconfessionelereactionairen,dusreligieus.3kernvragen:
• Economie:eeneconomieinhandenvanparticulieren.Destaattrektzichteruguitdeeconomie.
• Politiekemacht:Eeneliteregeert.(Fundamentalistenhoudenzichaandestrengewettenvanhungeloof).
• Waardenennormen:eensterkelichaamsmetafoorbepaaltdewaardenennormen.3.3FascistenFascistenhebbendezelfdeideeënalsdereactionairen,maarwillenmetgewelddeminderwaardigenonderdrukken.Fascistengaanuitvaneenextreempessimistischmensbeeldenzijnookvanmeningdatdemensegoïstischdienttezijn.Het‘eigenvolk’wordtaltijdvoorgetrokkenbijdefascisten,aangezienereenvoortdurendestrijdplaatsvindtindesamenleving.Debelangrijkstewaardenvanfascistenzijn:
• Brutemacht• Krachtdadiggezag• Harmonieusgezin• Onoverwinnelijk
3kernvragen:
• Economie:eenkapitalistischeeconomie,metvoorzieningenvoorheteigenvolk.• Politiekemacht:deleiderbeveelt.Deelitevoertdezebevelenblindelingsuit.• Waardenennormen:eenextremelichaamsmetafoor:devrouwheeftgeenandere
rol,danhetkrijgenvankinderen.
![Page 14: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/14.jpg)
14
Hoofdstuk5Demiddenstromingen
Paragraaf1Inleiding
Middenideologieënzijnideeënstelselswaarinideeëngecombineerdwordendievanverschillendeafgezwaktemensbeeldenafkomstigzijn.Middenideologieënhebbengeenvasteopvattingen,deopvattingenzijnvoornamelijkafkomstigvanandere,afgezwakte,ideologieënenwordengecombineerdindemiddenstromingen.Paragraaf2Sociaal-democraten
Desociaal-democratenzijneenmiddenstromingdiebinnendebestaandemaatschappijnaarmeergelijkheidenvrijheidstreeft.Viadeparlementairedemocratiemoetenstapvoorstapverbeteringenaangebrachtworden.3kernvragen:
• Economie:vrijeondernemingswijzeproductiebeperkenendemarktminderruimtegeven.Opbouwvansocialevoorzieningenstelsel.
• Politiekemacht:vertegenwoordigendedemocratie,decentralisatie.• Waardenennormen:ruimevrijheidomeigenwaardenennormentekiezen.Veel
sympathievooremancipatiebewegingen.
Paragraaf3Liberalen
Devrijheid(voornamelijkindividueleenpersoonlijke)staatcentraal.Economischevrijheid:deoverheidheefteenterughoudenderolbinnendeeconomie.Iedersprivélevenmoetzominmogelijkgehinderdwordendoordestaat,zodatiedereenpersoonlijke,vrijekeuzeskanmaken.3kernvragen:
• Economie:vrijeondernemingsgewijzeproductiemeteenterughoudendeoverheidgarandeertwelvaartenvrijheid.Socialevoorzieningenzijnnodig,maarmoetengeenhindernisvormenvoordeeconomie.
• Politiekemacht:parlementairedemocratie.• Waardenennormen:vrijheidinhetkiezenvaneigennormenenwaarden.
![Page 15: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/15.jpg)
15
Paragraaf4Middenconfessionelen
Demiddenconfessionelenstellenvanuithetgeloof,hetharmoniedenkenvoorop.Denadrukligtopdewaardevanhetgezinendesamenleving.Harmoniedenkenstaatvoorop,dusermoetnaareensgezindheidwordengezocht.Delichaamsmetafoorisineenafgezwaktevormterugtevindenbijdemiddenconfessionelen.Harmoniemodel:problemenmoeteninvoortdurendoverlegopgelostworden.Conflictmodel:detegenstellingenindemaatschappijmoetenzoduidelijkmogelijkzichtbaarworden,omdatalleendandeonderliggendegroepdekansheeftvoorhaarbelangenoptekomenenmeermachttekrijgen.3kernvragen:
• Economie:demensbeheertdewereldinnaamvangod.Vrijeondernemingsgewijzeproductie,maardesolidariteitvoorzwakkerenisbelangrijk.
• Politiekemacht:parlementairedemocratie.• Waardenennormen:afgezwaktelichaamsmetafoor.Mensmoetlevenvolgensde
normenenwaardenvanzijngeloof.Hetgezinisbelangrijk.
4.1Linkseenrechtseconfessionelen.Links-ideologischeconfessionelen:idealenzijnopvredeengerechtigheidgericht.Datuitzichindehulpvoordearmen.Moeitemetabortuseneuthanasie,maaraanvaardenhetwel.Rechts-ideologischeconfessionelen:gezinengezagstaancentraal.Redelijkesocialevoorzieningen.Strengeman-vrouwverdeling:devrouwmagpaswerkenalsdekinderenhethuisuitzijn.Feltegenabortuseneuthanasie.Paragraaf5Pragmatici
Depragmaticiwillenzondervasteuitgangspuntendedemocratieendegangvanzakenindepolitiekendeeconomiebeterlatenverlopen.Depragmaticizijneigenlijkgeenstroming,maareengroepmeteenhouding.Pragmaticizijnlichtelijkprogressiefinwesterselandenenzoekennaarmogelijkhedenomdeburgersmeerstemtegevenindepolitiek.Pragmaticinemendebelangrijksteideeënvandemaatschappijover,zezittendanookaltijdindebuurtvanregeringen.Hetkenmerkvanpragmaticiisdatzezichsteedsblijvenafvragenwelkemaatschappijzeeigenlijkwillen.Depragmaticihebbenechtergeenduidelijkbeeldvandeidealemaatschappij,maarwelvaneenbeterwerkendemaatschappij.Zieblz.106voordetekenregelsvandepragmatici.
![Page 16: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/16.jpg)
16
Hoofdstuk6Decultuur
Paragraaf1Watiseencultuur?
DeNederlandsecultuurispluriform,datbetekentdatonzecultuurveelvormigis.Cultuurwordtaangeleerd,maarkanookveranderendoordeomgevingwaarjeinleeft.Cultuurhangtafvan:
• Omgeving• Groep• Waardenennormen
Eencultuurbestaatuitvierlagen:1. Waardensystemen.
I. Dediepsteovertuigingenvanwaaruitwordtgeleefdengehandeld.II. Bijvoorbeeldeengeloof,eenlevensbeschouwingofeenideologie.
2. Gedrag.I. Gedragsregelsbinneneengroep.II. Gebaseerdopnormenenwaarden.
3. Instituties.I. Deinstellingendievertrouwdegebruikenenpatroneninstandhoudenen
controleren.II. Bijvoorbeeldhethuwelijk,school,vriendengroep.
4. Betekenissen.I. Betekenissengegevenaandedingenomjeheen.II. Jehebtdaareengevoelswaardebij.
Cultureninsamenleving:• Dominantecultuur(ééncultuurisoverheersend)• Tussencultuur(overgangscultuur)• Subcultuur(vooreendeelafwijkend)• Tegencultuur(groepdiezichafzettegendedominantecultuur)
Dominantecultuur Subculturen TegenculturenTypischemaniervanleven. Insommigeonderdelen
anderemaniervanleven.Verzetsgedrag.
Centralewaardendievooriedereengelden.
Centralewaardendiedooriedereenwordengeaccepteerd.
Eigenwaardendiebotsenmetbelangrijkeinstitutiesvandedominantecultuur.
![Page 17: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/17.jpg)
17
Leefstijl:geheelvanvoorkeurenengedragvaneenpersoon.Verschilleefstijl–cultuur:
• Eenleefstijlisvluchtiger,modeentrendgevoelig.• Leefstijlisindividueler.
Paragraaf2Typologie
Jekuntcultuuroptweemanierenindelen:1. Hetverschiltussentraditionele(agrarische)cultuurenstedelijkecultuur.2. IndelingvanHofstede;verschilnietintypes,maarinkenmerken.
a. Groteofkleinemachtsverschillen.b. Welofnietopenstaanvoorhetonbekende.c. Individualismeofcollectivisme.d. Gescheidenofoverlappenderolverdelingtussenmanenvrouw.
![Page 18: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/18.jpg)
18
Paragraaf3OntstaanvandeNederlandsecultuur
AleeuwenlangkomengroepenmensennaarNederlandomeenbeterbestaantevinden.InonderstaandschemaistezienwelkegroepenmensennaarNederlandzijngekomen.
Wanneer? Welkegroepen? Waaromkwamenze?
1500 1000SpaanseenPortugeseJoden
Opdevluchtvoorkatholiekekoning
1635-1800 20.000JodenuitPolenenRusland
Vluchtelingen
1680-1720 55.000protestanten(Hugenoten)
VluchtelingenuitFrankrijkdoorbeperkingvangodsdienstuitoefening
1900 1200Chinezen Zeelieden,voornamelijkwerkzaamindescheepsindustrie
1930 PolenenItalianen MijnwerkersinLimburgenterazzo-werkers(granietenvloerenenaanrechtenleggers)
1949 280.000IndischeNederlanders Gevolgvandekolonisatie–Nederlandsekolonialenkerenterug,m.n.strijderstegendeonafhankelijkheid,diealslandverraderswordengezien
1950-1960 SurinamersenAntilianenuithogereinkomensgroepen
Studenten
1970 Antilliaansejongerenuitlageresociaal-economischeklassen
GrotewerkloosheidindeAntillen
1950-1972 30.000Spanjaarden,Portugezen,Italianen,Grieken,TurkenenMarokkanen
Gastarbeiders,werkzaamindetraditioneleindustrietakken,bv.Textiel-,metaalindustrieendescheepsbouw
1975 200.000Surinamers DoordeSurinaamseonafhankelijkheid
1980/1990 TurkseenMarokkaanseimmigranten
Gezinshereniging/gezinsvorming
Vanaf1990 AsielzoekersvanbinnenenbuitenEuropa
Wegensoorlogineigenland
![Page 19: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/19.jpg)
19
Paragraaf4OntstaanvaneendominanteNederlandsecultuurenveranderingen.
Verzuiling:mensendoenallesingroepen,bijvoorbeeldprotestanten:kerk,schoolenvaakookverenigingen.Ontzuiling:dezegroepenwordenlangzaamopgeheven,enmensenlevenweersamen.Secularisering:mensenonttrekkenzichvandekerken,kerkverliestgripopdemaatschappij.VerzuilingenOntzuiling
• Verzuilingsinds16eeeuwmetdeopkomstvandeprotestanten.• Deontzuilingbegonrond1960(metdeopkomstvantv).• Mensenmaaktenzichlosvanhunkerk,gingenmindernaardiensten(secularisering).• Verzuildeorganisaties(MM)zoalsscholen,ziekenhuizen,zorginstellingenverliezen
hun“kleur”.Deconfessionalisering:mindermensenherkennenzichineen(traditioneel)geloof.Individualisering:iederzoektzijneigenwegenbemoeitzichvoornamelijkmetzichzelf.Cultureledifferentiatie:hetontstaanvanveelverschillendeculturen.Sindsdejaren60wordtdeburgerspraakzamertegenoverdepolitiek.Hetvolkwilzelfietstezeggenhebben.Burgerseistenhunzeggenschapopenkregenmeerinspraak.Hetproces,waarindeburgermeerinspraakkrijgtbinnendepolitiekheetdemocratisering.Emancipatie:eenstrijdnaargelijkerechten,dooreenminderwaardigegroepzoalsbijvoorbeeldhomo’sofvrouwen.DusdeNederlandsecultuuriszoalshijisdoor:
1. Migratiestromen2. Zuilen/ontzuiling3. Individualisering4. Democratiseringenemancipatie
Paragraaf5KenmerkenvandeNederlandsecultuur
Discriminatie:mensenwordennietbeoordeeldenbehandeldnaarhunpersoonlijkekwaliteiten,maarnaarkenmerkenvaneengroepwaartoezewordengerekend.Leesderestvanparagraaf5opblz.125-127eenkeerdoor,dezeparagraafisnietheelbelangrijkvoordetoets.
![Page 20: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/20.jpg)
20
Paragraaf6DeNederlandsepluriformesamenlevingindepraktijk:hetbeleid
3soortenimmigranten(buitendeEU):• Economischemigranten
o Alleenalswezekunneninzettenindemaatschappij,meestalhoogopgeleidemensen.
• Vluchtelingeno AlleenwelkomalszevoldoenaandedefinitievanhetVN-
Vluchtelingenverdrag(verdragvanGenève)• Gezinsvorming/-hereniging
o Nogweinig,deeisenzijnstreng.AlsmensennaarNederlandverhuizennemenzehuneigencultuurmee.Naeentijdjeontwikkelenzeeentussencultuur.Debegrippenm.b.t.aanpassenvanimmigrantenenNederlandersleesjeinonderstaandetabel: WIJ:nietaanpassen WIJ:aanpassenZIJ:nietaanpassen Segregatie AccommodatieZIJ:aanpassen Assimilatie Integratie
1. Segregatie:levengrotendeelsapartvanelkaar.Wederzijdsgeenaanpassing.Kanleidentothetontstaanvaneentegencultuur.
2. Accommoderen:tussencultuurpastzichnauwelijksaanenbehoudtgrotendeelseigentypischekarakter.
3. Integreren:Wederzijdsproceswaarbijdetussencultuureenvandevelesubculturenwordt.
4. Assimileren:sub-/tussencultuurlostvolledigopindedominantecultuurenisnietmeerteonderscheiden.
IntegratiebeleidNederland:Gebaseerdoptweesporen
1. Immigrantenmoetenkennisenvaardighedeneigenmaken(inburgeringscursus):• Taal• Kennisoverdesamenleving• Praktijk
1. Bedrijven,voorzieningenendeautochtonebevolkingmoetenzelfvoldoendeopenstaanvoordeimmigranten.
Hetintegratiebeleidisgebaseerdop:
• UniverseleVerklaringvandeRechtenvandeMens(UVRM)• EuropeesVerdragvoordeRechtenvandeMens(EVRM)• Grondwet
Mensenrechten:allemensenhebbengelijkerechten.Erisgelijkheidtussenmanenvrouw,discriminatieisverbodenenzewaarborgeneeneerlijkproces.
![Page 21: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/21.jpg)
21
Erbestaatonenigheidinhoeverremensenrechtenmondiaaltoegepastmoetenworden:• Universalisme
o “Mensenrechtenzoudenoveralterwereldmoetengelden”.• Cultuurrelativisme
o “Watdemensenrechtenzoudenmoetenzijnverschildpercultuur”.
Hoofdstuk7DeNederlandserechtsstaat
Paragraaf1Watiseenrechtsstaat?
Eenstaatheeftdriekenmerken:1. Eenstaatheefteenpreciesomschrevenafgebakendgrondgebied.2. Binneneenstaatwoonteenbevolkingmeteenaantalgemeenschappelijke
kenmerkenalsgeschiedenis,taalencultuur.3. Destaatheeftbinnenditgebiedhethoogstegezag.Ditbetekentdatdestaatfysiek
geweldmaggebruikentegenhendiedewetovertreden.Erzijndriesoortenregelsinhetstaatsrecht:
1. Regelsdiedevrijheidvanburgersbeschermen,ofweldemachtvandestaatinperken.
2. Regelsdiestaatsgeweldtegenburgersaanbandenleggen.3. Regelsdiemisbruikvanstaatsgeweldtegenburgersmoetvoorkomen.
Ineendemocratischerechtsstaatisdeoverheiddusgebondenaanhetrecht.Ditmoetgaranderendatburgersgeenmachtswillekeurvandeoverheidondervinden.Deoverheidsmachtisbeperktdoorfundamentelerechtenenvrijhedenvandeburger.Triaspolitica(machtenscheiding):Detriaspoliticabestaatuitdewetgevendemacht,deuitvoerendemachtenderechtsprekendemacht.Dezemachtenstaanlosvanelkaarzodatzeelkaarkunnencontroleren.Wetgevendemacht:deeersteentweedekamer.Doordeburgersgekozen.Uitvoerendemacht:hetdagelijksebestuurgekozendoordevertegenwoordigersvandewetgevendemacht.Deuitvoerendemachtmoetverantwoordingafleggenbijdevolksvertegenwoordiging.Rechtsprekendemacht:biedtbeschermingenverdedigingalsderechtenvandeburgersofdeoverheidwordengeschondenofbedreigd.
![Page 22: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/22.jpg)
22
Paragraaf2Typologieenbegrippen
2.1DerechtsstaatLegaliteitsbeginsel:feitenzijnalleenstrafbaaralservoordieneenwetbestondwaarindiestrafbaargesteldwerden.Deburgerendeoverheidwordengelijkbehandeldenmogenalleenaangepaktwordenopbasisvanwettendieeerderbestonden.Derechtstaatheeftdevolgendekenmerken:
1. Alleburgershebbengelijkerechten.2. Erissprakevanhetlegaliteitsbeginsel.3. Erissprakevaneenmachtenscheiding(TriasPolitica).4. Erissprakevanindewetvastgesteldegrondrechten(mensenrechten)
a. Klassiekeindividuelegrondrechtenb. Modernesocialegrondrechten.
Klassieke(individuele)grondrechten:Overheidmag,opuitzonderingenna,geeninbreukhieropmaken.bijv.vrijheidvanmeningsuitingengodsdienst.PassieveopstellingModerne(sociale)grondrechten:Deoverheidheeftzorgplicht,maarhetisnietdoorburgersafdwingbaar.Bijv.onderwijs,huisvestingenzorg.Actieveopstelling
2.2HetrechtssysteemHetrechtregeltnietalleendeverhoudingentussendeburgersendeoverheid,maarooktussendeburgersonderling.Publiekrecht:deverhoudingtussendeburgerenoverheid.(Vb:staatsrecht,strafrechtenbelastingrecht)Privaatrecht:deverhoudingtussenburgersonderling.(Vb:burgerlijkrechtenhandelsrecht)Volkenrecht:rechtmetbetrekkingtotmeerderelandendiesamenwerkenopbasisvaninternationaleafspraken.(Vb:Derechtenvandemens(VerenigdeNaties))
• Publiekrecht:(tussenburgersenoverheid;verticaal)o Staatsrechtgaatoverdeinrichtingvandestaato Strafrechtregeltdestraffenvoorwetsovertreders.o Belastingrechtregeltdefinancieringvandeoverheid
• Privaatrecht:(tussenburgersonderling;horizontaal)o Personen-enfamilierechtregelthuwelijk,echtscheiding,geboorteo Handelsrechtregeltdehandel;koopenverkoop
• Internationaalrecht:volkenrecht(vanbijv.EUofVN)o EVRMregeltdemensenrechtenindeEUo UVRM-intentieverklaringmensenrechten
![Page 23: Samenvatting maatschappijleer, Civitas€¦ · 3. Het gaat de burgers boven hun macht -> de politiek moet ingrijpen. 4. Er zijn meningsverschillen over en verschillende visies op](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042810/5f9b66bc51ed8f208c77cbfc/html5/thumbnails/23.jpg)
23
Paragraaf3Hetontstaanvanderechtsstaat
• Alduizendenjarenoud:wettenvanHammoerabi/Tiengeboden• InM.E.MagnaCharta(1215,Engeland)grenzenaanmachtkoning(voordeadel)• TijdensopkomstProtestantisme“ActevanVerlatinghe”(1581)devorstkanafgezet
worden.• “BillofRights”(1688)toestemmingparlementnodig.• ‘DeclarationofIndependence’(1776)meteerstemensenrechten,vrijheiden
gelijkheid.• FranseRevolutie(1789)metleus“vrijheid,gelijkheidenbroederschap”enVerklaring
vandeRechtenvanMensenBurger.Klassiekegrondrechten.• NadeRussischeRevolutie(1917)meteersteaandachtvoorsocialemensenrechten.• ‘UniverseleVerklaringvandeRechtenvandemens’in1948doorVNàEVRM
(1951)Paragraaf4DeNederlandserechtsstaatindepraktijk
DeNederlandserechtsstaatverandertsteedsenisdusmoeilijkinbeeldtebrengen.OverhetalgemeenisNederlandeencivilsociety.Dathoudtindatereensterkmaatschappelijkmiddenveldis.InNederlandzijnveelgeorganiseerdegroependiezichbezighoudenmetburgerrechten(Vb:AmnestyInternational).