SAMARTLIS JURNALI #2 2012press.tsu.ge/data/file_db/elzhurnalebi/sj2y2012.pdf · samarTlis Jurnali...

ivane javaxiSvilis saxelobis

Tbilisis saxelmwifo universiteti

iuridiuli fakulteti

samarTlis Jurnali

#2, 2012

UDC (uak) 34(051.2) s-216

mTavari redaqtori

besarion zoiZe (prof., Tsu)

saredaqcio kolegia:

levan aleqsiZe (prof., Tsu)

giorgi daviTaSvili (prof., Tsu)

avTandil demetraSvili (prof., Tsu)

mzia lekveiSvili (prof., Tsu)

guram naWyebia (prof., Tsu)

Tevdore niniZe (prof., Tsu)

nugzar surgulaZe (prof., Tsu)

lado Wanturia (prof., Tsu)

giorgi xubua (prof., Tsu)

laSa bregvaZe (T. wereTlis sax.

saxelmwifosa da samarTlis

institutis direqtori)

irakli burduli (prof., Tsu)

paata turava (prof., Tsu)

gunter toibneri (prof.,

frankfurtis universiteti)

lourens fridmani (prof.,

stenfordis universiteti)

bernd Sunemani (prof.,

miunxenis universiteti)

peter heberle (prof.,

bairoiTis universiteti)

© Tbilisis universitetis gamomcemloba, 2013

ISSN 1987-7668

S i n a a r s i

elza CaCaniZe

sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis ciliswameba ................................................ 5

lela janaSvili

`avtonomiaTa saxelmwifo~ da `erovnebaTa eri~ ...................................................................... 15

lana canava

regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma ..................... 32

Tamar gvaramaZe

sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis .............................................................50

sergi jorbenaZe

saqarTvelos prezidentis gankarguleba, rogorc piradi saidumloebis

Semcveli monacemi .............................................................................................................................71

jaba usenaSvili

piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasamarTlos

kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas .........82

koba yaliCava

saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis srulyofis strategiuli

aspeqtebi ............................................................................................................................................109

giorgi maxarobliSvili

M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze ................................................... 120

ana xa ra iS vi li

am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e ba Ta sa mar Tleb ri vi sta tu si

sis tem -Se da re biT kon teq stSi .....................................................................................................155

ana ramiSvili

korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis

ganmsazRvreli elementi...............................................................................................................173

daviT maisuraZe

hibriduli tipis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi ................................... 194

kaxa falavandiSvili

uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia qarTul samarTalSi ................ 210

zaqaria SveliZe

Sro mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal vis re gu li re ba qar Tu li ka non mdeb lo bis

mi xed viT ............................................................................................................................................235

guram naWyebia

obi eq tu ri Se racx vis prob le ma sis xlis sa mar Tal Si .......................................................... 268

qeTevan mWedliSvili-hedrixi

danaSaulis Cadenis adgilis problemisaTvis mediis sisxlis samarTalSi ...................278

iri ne xer xe u li Ze

aras rul wlo van Ta da na Sa u li da mi si ga mom wve vi mi ze ze bi iu ve na lu ri

ius ti ci is sis te meb Si .....................................................................................................................286

gus tav rad bru xi

ka no ni e ri umar Tlo ba da ze ka no nu ri sa mar Ta li .................................................................. 317

andrea boroni

muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis sistema ....................................................... 326

be sa ri on zo i Ze

pro fe sor la do Wan tu ri as Rvaw li ci vi lis tu ri az ris gan vi Ta re ba Si ...................343

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvis .............................................................................. 350

5

elza CaCaniZe*

sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis ciliswameba

1. Sesavali

qur do ba er T-er Ti yve la ze gav rce le bu li da na Sa u li iyo. ro gorc vax tang ba to-

niS vi li aR niS navs, es da na Sa u li mra val fe rov ne biT ga mo ir Ce va: `qur do ba, di aR, bev-

ri ri gis aris da mra val fe ri aris, da Tvi Te u lad yve las cal ke da we ra ar iq ne bo da,

grZlad mo vi do da. qur do ba yve la swo ri ar aris~ (vax tang ba to niS vi lis sa mar Ta li,

150-e mux li).1 imis ga mo, rom sa mar Tlis Zeg li ka zu is tur sis te ma zea age bu li, yve la

Sem Txve vis Ca moT vlas, ro gorc vxe davT, ka non mde be li Se uZ leb lad Tvlis. am mra val-

gva ro bis ga mo yve la na i ri qur do ba `swo ri~ ar aris.2 qur do bis ara er Tgva rov ne ba ze

mi Ti Te ba gva fiq re bi nebs, rom sxva das xva sa xis qur do bi saT vis pa su xis mgeb lo bac gan-

sxva ve bu li un da yo fi li yo. vax tang ba to niS vi li cal ke ga mo yofs sa mi sa xis qur do bas

(m. 151 – sax lis ga qur dva, ro de sac col -qma ri sax lSi im yo fe bo da, m. 152 – laS qro bi sas

Ca de ni li qur do ba da m. 153 – qa lis Tvis sam ka u le bis Sex sna).3 am qur do be bis gar da sxva

sa xis qur do bi saT vis Svi de u lis ga dax das awe sebs. ase ve qur do bis cal ke sa xe e bad un da

Ca iT va los say dris ga te xa, jva ri sa da xa tis dam tvre va, xel mwi fis sa la ros ga tex va,

ris Se sa xe bac vax tang ba to niS vi li aR niS navs, rom ase Ti sa xis qur do bebs igi ar exe ba:

`say dris ga te xi sa, jvri sa da xa tis dam tvre vi sa, £el mwi fis sa la ros ga te xi sa Cven ara-

fe ri gviT qu ams ra, ro gorc £el mwi fe sa da ka Ta li koz sa ep ri a ne bo desT, is re gar da a£-

de vi non.4 moy va ni li nor ma mi u Ti Tebs, rom ka non mde be li gan sxva ve bul pa su xis mgeb lo-

bas awe sebs da er Tma ne Tis gan ga mo yofs sa xel mwi fos, ek le si is qo ne bis qur do bas ker Zo

pir Ta qo ne bis qur do bi sa gan. es niS navs, rom Tu ker Zo pir Ta wi na aR mdeg Ca de nil qur-

do ba Ta ume te so ba ker Zo de liq tTa ka te go ri as mi e kuT vne ba, sa xel mwi fos da ek le si is

qo ne bis qur do bis yve la Sem Txve va sa ja ro de liq tad un da Cav Tva loT. am Sem Txve va Sic

de liq tis sa xes gan sazR vravs ara qme de ba Ta vis Ta vad aRe bu li, ara med da za ra le bu li

mxa re. sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tul da na Sa u leb Si cal ke ga mo i yo fa me kob re o ba,5

* Tsu-is iuridiuli fakultetis asistent-profesori, doqtoranti.1 qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti

gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 519.2 swori Tanasworis mniSvnelobiT aris naxmari. ix. CubinaSvili d., qarTul-rusuli

leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb.,

1984, 1204.3 qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti

gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 519.4 iqve, 520.5 mekobreoba – krexa, akleba, Zarcva. ix. CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni, me-

ore gamocema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 699;

mekobre – mtacebeli. ix. orbeliani s. s., leqsikoni qarTuli I. avtografuli nusxebis

samarTlis Jurnali #2, 2012

6

ro mlis mi marT da we se bu li sas je lis mi xed viT er T-erT mZi me da na Sa uls mi e kuT v ne-

boda.

am Sem Txve va Si Cven gva in te re sebs sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tu li da na Sa u le-

bis ci lis wa me ba ro gorc de liq ti; ar se bob da Tu ara Zvel qar Tul sa mar Tlis Zeg leb Si

nor me bi, rom le bic uSu a lod qur do bis an me kob re o bis ci lis wa me bi saT vis awe sebs pa-

su xis mgeb lo bas; xo lo Tu ase Ti ar se bob da, ra san qci e bi iyo gaT vlis wi ne bu li da ra

sa xis de liq tebs Se iZ le ba mi va kuT vnoT isi ni. ase ve, qur do bis mra val gva ro bi dan ga-

mom di na re, Tu Se im Cne va gan sxva ve bu li pa su xis mgeb lo ba qur do bis ci lis wa me bas Tan

da kav Si re biT?

2. sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulebis ciliswameba,

rogorc deliqti

sa xel mwi fo da na Sa u leb Tan er Tad da viT ba to niS vi li qur do bis ci lis wa me ba sac

mZi me ̀ saq med~ mi iC nevs. ̀ gan mar te ba 3 – mZi med saq med6 Se i racx e bi sa, odes swa mos vis T¢sme

crud or gu le ba¡ me fis, anu wig ni sa, anu qur do bi sa, anu ci xe Ta gan ce mi sa, anu mter Ta

Ta na aqus mi wer -mo we ra¡ da ese vi Ta ri~.7 Tu qur do bis ci lis wa me bas ka non mde be li mZi-

me `saq med~ mi iC nevs, es gva fiq re bi nebs, rom ase Ti qme de ba da us je li ar un da yo fi li yo.

ze moT uk ve gvqon da sa u ba ri qur do bis mra val gva ro bis Se sa xeb. sa in te re so a, ra sa xis

qur do bis ci lis wa me bas gu lis xmobs da viT ba to niS vi li, exe ba es mxo lod sa xel mwi fo

da ek le si is qur do bis ci lis wa me bas, Tu yve la sa xis qur do ba igu lis xme ba. moy va nil

nor ma Si qur do bas Tan er Tad mxo lod sa xel mwi fo da na Sa u le bis ci lis wa me baa mox se ni-

e bu li, rac gva fiq re bi nebs, rom ro ca ka non mde be li qur do bis da wa me ba ze sa ub robs, am

Sem Txve va Si Se iZ le ba sa xel mwi fo da ek le si is qo ne bis qur do bis dawa me ba hqon des mxed-

ve lo ba Si. am ar gu men tis sa sar geb lod er Ti ga re mo e bac mety ve lebs: vax tan ba to niS vi-

lis sa mar Tlis wig nis 155-e mux liT8 gan sazR vru lia gan sa kuT re bu li pa su xis mgeb lo ba

sa xel mwi fo da ek le si is qo ne bis qur do bi saT vis, rac mi a niS nebs, ro m am sa xis qur do be bi

sa xel mwi fo da na Sa u la daa ga mocx a de bu li. Tu am mo saz re bas miv yve biT, ma Sin ga sak vi ri

ar un da iyos , Tu ra tom Tvlis da viT ba to niS vi li qur do bis da wa me bas mZi me dana Sa u-

lad. mag ram es mxo lod va ra u di a, ris dam tki ce bac Se saZ le be li iq ne ba im Sem Txve va Si,

Tu mo i Zeb ne ba nor me bi an sa sa mar Tlo gan Ci ne be bi, ro m le bic gan sxva ve bul pa su xis mgeb-

lo bas awe se ben sa xel mwi fo da ek le si is qo ne bis qur do bi saT vis.

aR bu Ras sa mar Tlis 86-e mux lis pir ve li na wi li am krZa lav nor mas war mo ad gens, sa-

dac san qcia ar aris mi Ti Ti e bu li. er Ti Se xed viT, Se iZ le ba STa beW di le ba dag vrCes, rom

qur do bis da wa me ba ar is je bo da. aR bu Ras sa mar Ta li – `[na pa ra vis da wa me bi sa as re iq nas]

mixedviT moamzada, gamokvleva da ganmartebaTa leqsikis saZiebeli daurTo i. abu-

laZem, Tb., 1991, 461. 6 saqme – moqmedeba, zmnoba, gardasvla visime, saqcieli. ix. CubinaSvili d., qarTul-

rusuli leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo

a. SaniZem, Tb., 1984, 1131.7 samarTali batoniSvili daviTisa, teqsti gamosca da gamokvleva daurTo d. fur-

celaZem, Tb., 1964, 154.8 qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti

gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 520.

e. CaCaniZe, sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis ciliswameba

7

– 86. Tu kac man na pa ra vi ra me das wa mos kac sa, das tu ri ara ico des, av sa, uwe sos iqs da nu

surs~.9 das tu ri da je re buls, dar wmu ne buls niS navs.10 am mux lis mTli a no ba Si gan xil vi-

sas Sem de gi das kvnis ga ke Te ba Se iZ le ba: pir vel na wil Si ka non mde be li sa ub robs bra lis

wa ye ne ba ze, ro ca pirs sak ma ri si sa fuZ ve li ar aqvs amis Tvis. Se saZ loa aq igu lis xme ba

ise Ti Sem Txve va, ro ca pi ri ke Til sin di si e rad cde ba sxvi si bra le u lo bis Se sa xeb. ase Ti

sa xis qur do bis da wa me ba das ja di ar iyo. amas gva fiq re bi nebs nor ma Si san qci is arar se-

bo ba da mxo lod imis mi Ti Te ba, rom ase Ti qme de ba `u we so~11 saq ci e lia da pir ma ar un da

Ca i di nos. xo lo im Sem Txve va Si, Tu pi ri ar da u je rebs da wa me bu lis fics da arc mow-

me ebs da ma inc ga ag rZe lebs bral de bas, mi si qme de ba uk ve das ja di xde bo da. aR bu Ras

sa mar Ta li – `[na pa ra vis da wa me bi sa as re iq nas] – 86. mag ram Tu arc fi ci da u je ros da

ar ca mo wa mes uyu ros, ga sa jos da wa mo u Ros, da uban Ta ze da ga a qi qos, da mer me sxva-

gan ga moC ndes igi war £do mi li, mas kacs igi wa Re bu li mis ces, da ra ca da e wa mos, eg zo mi

er Ti sxva Ta vi si mis ces, amad ro me udas tu rod das wa ma da ub ra lo ga aw bi la.12 gan qi qe-

ba gan mar te bu li a, ro gorc di dad gaw bi le ba, ga mo We ne ba, Ser cxve na, upa ti od xse ne ba.13

ro gorc nor mi dan Cans, pirs pa su xis mgeb lo ba ekis re ba usa bu Tod pi ris bral de bi saT-

vis da ̀ ub ra lo~ ka cis ̀ gaw bi le bi saT vis~. gaw bi le ba Ser cxve nas gu lis xmob da.14 am de nad,

uda na Sa lo pi ris Tvis da na Sa u lis Ca de nis da wa me ba mis Se u rax cyo fas niS nav da. es nor ma

imis da sa das tu reb lad ga mod ge ba, rom qur do bis ci lis wa me ba pa ti vi sa da Rir se bis wi-

na aR mdeg mi mar Tul de liqts war mo ad gen da. da na Sa u lis dab ra le bas ad gi li aqvs moy va-

ni li mux lis ro gorc pir vel na wil Si, ise me o re na wil Si. maT So ris da na Sa u lis Ca de nis

da wa me bis for me bia gan sxva ve bu li. pir vel Sem Txve va Si Tu da wa me ba ima Si ga mo i xa te ba,

rom bral mde bels sak ma ri si sa fuZ ve li ar aqvs bral de bi saT vis, me o re Sem Txve va Si dam-

wa me be li yu radR e bas ar aq cevs ar se bul mtki ce bu le bebs da ma inc swa mebs qur do bis Ca-

de nas, ama ve dros amas ake Tebs sa xal xod,15 e. i. aR bu Ras sa mar TliT, qur do bis ci lis wa-

me bi saT vis pa su xis mgeb lo ba rom da kis re bo da pirs, da sa xe le bu li ori faq to ri un da

ar se bu li yo. rac Se e xe ba de liq tis su bi eq tur mxa res, nor mis mi xed viT, ver vity viT,

rom pa su xis mgeb lo bis da kis re bi saT vis ka non mde be li yu radR e bas aq cev des qme de bis

9 qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti

gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 459.10 orbeliani s.s., leqsikoni qarTuli I, avtografuli nusxebis mixedviT moamzada, gamokv-

leva da ganmartebaTa leqsikis saZiebeli daurTo i. abulaZem, Tb., 1991, 202, 212.11 uweso – ujero, uTavbolo, uxamsi, uSesabamo, urigo. ix. CubinaSvili d., qarTul-rusu-

li leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo a. SaniZem,

Tb., 1984, 1287, 1290.12 qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti

gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 459.13 qarTuli leqsikoni, Sedgenili sulxan-saba orbelianisagan, gamocemuli raf. d. eri-

sTavis redaqtorobiT da aleqsandre episkoposis safasiTa, Tbilisi, arsen kalandaZis

da amx. stamba. 1884, 50; abulaZe i., Zveli qarTuli enis leqsikoni (masalebi), Tb., 1973.

73; CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni. meore gamocema. sastambod moamzada da

winasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 220.14 CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da wi-

nasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 299.15 ubani Sukas quCas niSnavda. ix. CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni, meore gamo-

cema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 1236.


8

gan zrax Ca de nas. pir vel na wil Si aS ka rad ik ve Te ba, rom pi ri ara gan zrax cde ba da uda-

na Sa u lo pirs ab ra lebs da na Sa u lis Ca de nas. ro gorc aR vniS neT, ka non mde be li aseT

qme de bas mar Tlzo mi e rad ar Tvlis, mag ram igi das ja di ma inc ar aris. me o re na wi liT,

qur do bis da wa me bi saT vis pa su xim geb lo bis da kis re ba gva fiq re bi nebs, rom es qme de-

ba gan zrax un da yo fi li yo Ca de ni li. mag ram nor ma Si ar ik ve Te ba, rom pirs Sec no bi li

hqon da uda na Sa u lo pi ris ci lis wa me ba. imis mi Ti Te ba, rom ci lis mwa me bel ma ar da u je-

ra da wa me bu lis fics da mow me ebs, ar niS navs, rom mas gac no bi e re bu li hqon da uda na Sa u-

lo pi ris ci lis wa me ba. Se saZ loa pi ri dar wmu ne bu li yo fi li yo ma inc Ta vi si bral de bis

si mar Tle Si. vfiq robT, pa su xis mgeb lo bis da kis re bis sa fuZ ve li ara gan zrax vis ar se-

bo ba a, ara med is ga re mo e ba, rom pirs un da ga eT valis wi ne bi na ar se bu li mtki ce bu le be-

bi (fi ci, mow me Ta Cve ne be bi).

da sa xe le bul muxls exe ba n. ur bne lic: àr se bi Ti Tvi se ba am bra li sa [na pa ra vis

da wa me ba] isa a, ro ca kac ma nam dvi lad ar icis na pa ra vis saq me da sxvas -ki swa mebs – na pa-

ra vi Se na gaq vso. ase Ti da wa me ba sity vi e ri a, mxo lod à vi da uwe so a~ da ga da sa xa di ar

uwe ri a. me o re da wa me ba uf ro mZi me iyo, sity viT da saq miT hmoq me dob da. ra sak vir ve li a,

da wa me buls Se eZ lo Ta vi emar Tla, fi ci sa da mow mi saT vis mi e mar Ta. mag ram dam wa me bel-

sac ne ba hqon da Ta vi si ar da e Sa la, `ga e sa ja, wa mo e Ro (vi Tom da na pa ra vi) da uban Ta ze da

ga e qi qa~ ub ra lod da wa me bu li. Tu Sem deg na pa ra vi sxva gan aR moC nde bo da, ma Sin wa na Re-

bic da ub ru nos da `ra ca da e wa mos, eg zo mi er Ti sxva, amad rom udas tu rod das wa ma da

ub ra lo ga aw bi la o~.16 ro gorc vxe davT, n. ur bne li am mux lis pir vel da me o re na wils

So ris gan sxva ve bas ake Tebs imis mi xed viT, rom pir ve li da wa me ba mxo lod sity vi e ria da

ase Ti sa xis ci lis wa me bi saT vis sas je li ar iyo gaT va lis wi ne bu li, xo lo me o re da wa me ba

xde ba ro gorc sity vi e rad, ise moq me de biT (na pa ra vis wa mo Re ba). mec ni e ris gan mar te bi-

da nac Cans, rom gan zrax vas arc me o re Sem Txve va Si aqvs ad gi li. aq cen ti ga ke Te bu lia

uf ro im ga re mo e ba ze, rom sity vi er qme de bas `saq miT moq me de ba~ ema te ba. mag ram, Cve ni

az riT, pa su xis mgeb lo bis da kis re bis mTa va ri sa fuZ ve li uf ro is ga re mo e ba a, rom mtki-

ce bu le be bi da wa me bu lis sa sar geb lod mety ve lebs da aR niS nul ga re mo ebas ci lis mwa-

me be li ar iT va lis wi nebs.

aR bu Ras sa mar Tlis 86-e mux lis msgav si nor maa vax tang ba to niS vi lis sa mar Tlis

wig nis 159-e mux li: `kac man rom kacs qur do ba Tu sxva ra gin da ra Se wa mos, stan jos, bev-

ri ram upa ti u ri Seh kad ros, da a fi cos, mer me is saq me sxva gan ga moC ndes da dam fi ce bel-

man Tu ram iqi dam ga mo i ta nos, na xe va ri imi si a, vinc ifi cavs, da gar jis sa u pa ti oc un da

mos ces da fi ce bul sa. iqi dam ki dec ve ra ga mo i ta nos ra, gar jis sa u pa tio ma Si nac un da

mos ces, bWe Ta gan ga sin jviT, ro gorc £am des~.17 moy va nil mux lSi pir da pi ri mi Ti Te baa

qur do bis da wa me bis Se sa xeb. mag ram is me ba kiTx va: mo i cavs Tu ara es mux li sxva da na-

Sa u le bis ci lis wa me bas, rad gan qur do bis Sem deg aR niS nu lia `Tu sxva ra gin da ra Se-

wa mos~. am Sem Txve va Si ori va ra u dis ga moT qma Se iZ le ba. pir ve li, rom vax tang ba to niS-

vils mxed ve lo ba Si hqon da qur do bis sa xe e bis mra val gva ro ba da me o re – rom igu lis-

xme ba sxva sa xis da na Sa u le bic. uf ro pir ve li va ru dis sa sar geb lod un da ga da vi xa roT,

rad gan ì qi dam ga mo i ta nos~, `ver ga mo i ta nos~ mi u Ti Tebs, rom sa kuT re ba zea sa u ba ri.

16 urbneli n., aTabagni beqa da aRbuRa da maTi samarTali, tfilisi, stamba litografia

mexxievisa da poletaevisa, 1890, 359-360.17 qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti



9

ama ve dros da sa xe le bu li mux li mo Tav se bu lia Tav Si `ka ri qur do bi sa da sa mar Ta li

mi si~, rom lis nor me bi sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tul da na Sa u lebs mo i cavs. ise ve

ro gorc aR bu Ras sa mar Tal Si, am Sem Txve va Sic Seg viZ lia vTqvaT, rom mxo lod da wa me ba,

Tu is `msu bu qi for miT~ iyo ga mo xa tu li, de liqts ar wa mo ad gen da, rad gan ase Ti for-

mis da wa me bas ka non mde be li sa er Tod ar ix se ni ebs. pa su xim geb lo bas iw vev da ise Ti ci-

lis wa me ba, Tu mas ax lda `tan jva~,18 `bev ri upa ti u ro bis kad re ba~,19 da fi ce ba. aR niS nul

mux lSic ar ik ve Te ba, rom am Sem Txve va Si pirs uda na Sa u lo ada mi a nis ci lis wa me ba aqvs

gaT viT cno bi e re bu li. aq cen ti aqac ga ke Te bu lia da wa me bis for ma ze, rom mas Tan un da

ax ldes cil da wa me bu lis gaw va le ba, upa ti o bis kad re ba, da fi ce ba.

aR niS nul muxls exe ba g. na da re iS vi lic: ù pa ti o bad iT vle bo da, cxa di a, Tu vin me

vin mes qur do bas an sxva da na Sa u lis Ca de nas Ses wa meb da ise, rom saq mis nam dvi li vi Ta-

re ba ar eco di ne bo da. so ci a lur praq ti ka Si iyo Sem Txve ve bi, ro de sac uda na Sa u lo ka-

ci saT vis da ub ra le bi aT da na Sa u lis Ca de na da am uka nas knels Ta vi fi ciT umar Tle bi a.

ase Ti vi Ta re bis ga mo sa xa ta vad vax tang ba to niS vi lis sa mar Tlis wig nis 159-e mux li

ù pa ti u ris Se kad re bas~ xma robs~.20

sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tu li yve la da na Sa u le bis mi marT, sa va ra u dod, ase-

Ti mid go ma ar ar se bob da. me kob re o bi saT vis um kac re si sas je li iyo gaT valis wi ne bu li.

me kob re gan mar te bu lia ro gorc mta ce be li, ava za ki,21 xo lo me kob re o ba – kre xa, ak le-

ba, Zar cva.22 Tu gan mar te bas da vey rdno biT, me kob re o bi sas qo ne bis aS ka ra mi ta ce ba xde-

bo da. aR niS nul sa kiTxs exe ba bag rat ku ra pa la tis sa mar Ta li (be qa -aR bu Ras sa mar Ta li,

113 mux li): `Tu ek le si a¡ me kob re Ta ga te xon pat ro ni sa ukiTx a vad da ese das wa mon, Sen

ico di o, pat ron man mis me kob ri sa man ucod ne lo ba fi cos oc da oTx i sa ka ci Ta da da e je-

re bis. me kob re £el Ta mis ces, ra¡ gin da uyon, nu da em du re bis. ala fi ca uk leb lad Seq-

ci on, gi na maT ga mo i Ron~.23am Sem Txve va Si ci lis mwa meb lad gvev li ne ba ara da za ra le bu-

li mxa re, ara med Ta vad dam na Sa ve e bi. fi ci am mux lSic fi gu ri rebs, mag ram ze moT moy va-

ni li nor me bi sa gan gan sxva ve biT, sa dac fi ci ar iyo sak ma ri si sa fuZ ve li da za ra le bu li

mxa ri saT vis, rom bral de ba ze ua ri eT qva, am Sem Txve va Si ba to nis mxri dan mo fi car Ta

moy va na sak ma ris mtki ce bu le bas war mo ad gen da mi si uda na Sa u lo bis da sa das tu reb lad.

18 tanjva – wvalebas niSnavs am SemTxvevaSi. ix. CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni,

meore gamocema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 1215.19 upatiuri – pativ axdili, uSesabamo, ukadrisi. upatiod, upatiurad – pativis axdiT,

umarTebulod. upatioba, upatioeba, upatiureba – pativis axda, biabruoeba. ix. CubinaS-

vili d., qarTul-rusuli leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da winasity-

vaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 1264.20 nadareiSvili g., adamianis pativisa da Rirsebis dacva qarTuli feodaluri samarTlis

Zeglebisa da sasamarTlo praqtikis masalebis mixedviT, Jurnali àlmanaxi~, 2000, 14,

67.21 orbeliani s.s., leqsikoni qarTuli I, avtografuli nusxebis mixedviT moamzada, gamokv-

leva da ganmartebaTa leqsikis saZiebeli daurTo i. abulaZem, Tb., 1991, 461; CubinaS-


vaoba daurTo a. SaniZem. Tb., 1984, 699.22 CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni. meore gamocema. sastambod moamzada da wi-

nasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 699.23 qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti



10

am ri gad, qur do bis da wa me ba de liq tad iT vle bo da, Tum ca pa su xis mgeb lo bis da-

kis re bi saT vis, ro gorc Cans, ci lis wa me bis for mas eq ce o da yu radR e ba. im Sem Txve va Si,

Tu pi ri mtki ce bul be bis ga re Se ada na Sa u leb da sxvas qur do bis Ca de na Si, ase Ti qme de ba

de liq tad ar iT vle bo da. qme de ba das ja di xde bo da, Tu bral de ba aS ka rad usa fuZ vlo

iyo, ro ca ci lis mwa me be li, ar se bu li mtki ce bu le be bi sa da mow me Ta Cve ne be bis sa wi na-

aR mde god, ma inc qur do bis Ca de nas swa meb da pirs, ama ve dros sa ja rod sa xels utex da.

ro gorc uk ve aR vniS neT, qur do ba mravalg va ri Se iZ le bo da yo fi li yo. mi u xe da vad imi-

sa, ra sa xis qur do bas swa meb dnen pirs, aR niS nu li sa kiTxi pa su xis mgeb lo bis for ma ze

gav le nas ar ax den da, mTa va ri iyo mxo lod da wa me bis ga mo xat vis for me bi. gan sxva ve bu-

li mdgo ma re o ba un da ar se bu li yo me kob re o bis da wa me bas Tan da kav Si re biT. Se iZ le ba

ga mov TqvaT va ra u di (bag rat ku ra pa la tis sa mar Ta lis 113-e mux lis Ta nax mad), rom me-

kob re o bis ci lis wa me ba, ra for mi Tac ar un da yo fi li yo ga mo xa tu li, qme de ba ma inc de-

liq tad Ca iT vle bo da. Se saZ lo a, es imiT aix snas, rom Ta vad me kob re o ba er T-erT mZi me

da na Sa u lad iT vle bo da.

3. sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulebis ciliswamebisaTvis

gaTvaliswinebuli sasjelebi

dam na Sa vi saT vis Se far de bu li qo neb ri vi san qci e bi dan sa xel mwi fos wi li rom

ekuT vno da, amis ma ga li Tad moh yavT vax tang ba to niS vi lis sa mar Tlis wig nis 154-e mux-

li:24 `Tu mo na pa ra vi gle xi sa aris, er Ti o rad glexs mi e ce mis da sxva sa £el mwi fo aris~.25

mag ram ro gor un da ga dawy ve ti li yo sa kiTxi qur do bis ci lis wa me bas Tan da kav Si re biT.

bag rat ku ra pa la tis sa mar TliT (be qa -aR bu Ras sa mar Tlis 113-e mux li), me kob re-

o ba Si Ta na mo na wi le o bis ci lis wa me bi sas me kob re, ro me lic ama ve dros ci lis mwa me be-

lic iyo, da za ra le buls xelT ga da e ce mo da: `me kob re £el Ta mis ces, ra¡ gin da uyon, nu

da em du re bis. ala fi ca uk leb lad Se aq ci on, gi na maT ga mo i Ron~.26 xelT mi ce ma Zar cvis

dab ra le bi sas ga sak vi ri ar aris. ase Ti sa xis san qcia ci lis wa me bis sxva Sem Txve va Sic

gvxvde ba, ma ga li Tad mTxrob liT mkvle lo bis da wa me bi sas.27 xelT mi ce mi sas dam na Sa ve

sru li ad uuf le bo mdgo ma re o ba Si var de bo da.28 amas adas tu rebs nor mis Sem de gi sity-

ve bi: `ra¡ gin da uyon, nu da em du re bis~.29 amis gar da, me kob res `a la fi ca30 uk leb lad Se-

24 vaCeiSvili al., narkvevebi qarTuli samarTlis istoridan, I, Tb., 1946, 60.25 qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti

gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 519.26 iqve, 466.27 vaxtan batoniSvilis samarTlis wigni 38-e muxli, qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vax-

tang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti gamosca, gamokvleva da leqsikoni daur-

To prof. i. doliZem, Tb., 1963, 491.28 doliZe i., Zveli qarTuli samarTali, Tb., 1953, 250-251.29 qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti

gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 466.30 alafi – safeneli da WurWeli. ix. orbeliani s.s., leqsikoni qarTuli I, avtografuli

nusxebis mixedviT moamzada, gamokvleva da ganmartebaTa leqsikis saZiebeli daurTo

i. abulaZem, Tb., 1991, 104; alafi – (spars) naSovari brZolis dros. ix. CubinaSvili d.,

qarTul-rusuli leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da winasityvaoba

daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 19.


11

aq ci on,31 gi na maT ga mo i Ron~.32 ra Tqma un da, me kob re o bi saT vis dam na Sa ves da mo u ki de be-

li sas je li da e kis re bo da, rac am mux lSi ar aris mi Ti Te bu li, al baT imi tom, rom es

nor ma uSu a lod ci lis wa me bas exe ba.

qur do bis ci lis mwa me bels un da da eb ru ne bi na is, rac cil da wa me bu li sa gan mi i-

Ro da amas gar da (aR bu Ras sama rTa li – `[na pa ra vis da wa me bi sa as re iq nas] 86.) da ra ca

da e wa mos, eg zo mi er Ti sxva Ta vi si mis ces, amad ro me udas tu rod das wa ma da ub ra lo

ga aw bi la~.33 nor ma Si ga mo ye ne bu li sas je li Se iZ le ba qo neb riv san qci ebs mi va kuT vnoT,

rad gan `wa mo Re bu li~ -Si Se iZ le ba igu lis xme bo des is, ra sac ma te ri a lu ri Ri re bu le ba

ga aC ni a. sa va ra u dod, yo vel kon kre tul Sem Txve va Si gan sxva ve bu li iq ne bo da ga da sax-

de lis ra o de no ba. igi da mo ki de bu li un da yo fi li yo im niv Tis fas ze, ri si qur do bac

das wa mes pirs, rad gan qur do bis Sem Txve va Si ga da sax de li Svi de u li ga ni sazR vre bo da

na qur da li niv Tis mi xed viT. aR bu Ras sa mar Tlis am mux lis mi xed viT, Se iZ le ba vTqvaT,

rom qur do bis ci lis wa me ba ker Zo sa mar Tleb riv de liqts war mo ad gen da, sa ja ro ele-

men ti am Sem Txve va Si sa er Tod ar ik ve Te ba.

vax tang ba to niS vi lis sa mar Tlis 159-e mux lSic qur do bis ci lis wa me bi sas qo neb-

ri vi san qciaa ga mo ye ne bu li: `dam fi ce bel man Tu ram iqi dam ga mo i ta nos, na xe va ri imi si a,

vinc ifi cavs, da gar jis sa u pa ti oc un da mos ces da fi ce bul sa. iqi dam ki dec ve ra ga mo i-

ta nos ra, gar jis sa u pa tio ma Si nac un da mos ces, bWe Ta gan ga sin jviT, ro gorc £am des~.34

gar ja – Tav da de biT Sro mas, Ta vis tke nas, Se wu xe bas niS nav da.35 sa u pa tio upa ti o bi saT-

vis dad ge ni li qo neb ri vi sas je li iyo, ro me lic pirs da za ra le bu lis sa sar geb lod un-

da ga da e xa da. xo lo sa u pa ti os ga dax da un da mom xda ri yo `da fi ce bu lis~ sa sar geb lod.

am Sem Txve va Si is mis kiTx va, vin iyo `da fi ce bu li~. sa va ra u dod, es cil daw ame bu li pi-

ri a, ro mel sac Ta vis mar Tle ba qur do bis bral de bis ga mo fi ciT mo ux da. am nor ma Si ori

sa xis san qciaa ga mo ye ne bu li, rad gan ori sa xis qme de baa gan xi lu li. pir vel Sem Txve va Si

`dam fi ce bels~ `ra i me ga mo aqvs~36 da me o re Sem Txve va Si `Tu ver ga mo i ta na~. Tum ca isic

ga sar kve vi a, ras un da niS nav des nor ma Si mi Ti Te ba imi sa, `Tu ra i me iqi dam ga mo i ta nos,~

an `i qi dam ki dec ver ga mo i ta nos ra~. rad gan ra i mes ga mo ta na zea sa u ba ri, es `ra i me~ ma-

te ri a lu ri Ri re bu le bis un da iyos. zo ga dad qur do bis Ca de ni sas qurds na qur da lis

Svi de u li un da ae nazR a u re bi na. Se saZ lo a, ro ca qur do bis da wa me ba zea sa u ba ri, ka non-

mde be li amax vi lebs yu radR e bas im ga re mo e ba ze, mo a xer xa Tu ara man cil da wa me bu li-

sa gan am Svi de u lis mi Re ba. Se sa ba mi sad, mis mi marT sas je lis gan sazR vra da mo ki de bu-

li iyo aR niS nul ga re mo e ba ze. pir vel Sem Txve va Si, vinc ifi ceb da, mis Tvis un da mi e ca

aRe bu li Svi de u lis na xe va ri da ama ve dros `gar jis sa u pa ti oc~ un da ga da e xa da. me o re

Sem Txve va Si ki mxo lod `gar jis sa u pa ti os~ ix di da. ci lis mwa me bels fu la di sazR a u ris

31 Seqceva – Sevabruneb, movabruneb, ukan mivscem. ix. CubinaSvili d., qarTul-rusuli

leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb.,

1984, 1184.32 qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti

gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 466.33 iqve, 459.34 iqve, 521.35 CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da wi-

nasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 261.36 vaxtan batoniSvilis 159-e muxlSi naxsenebi ̀ Tu ram iqidam gamoitanos~ Sinaar sobrivad

igive unda iyos, rac aRbuRas samarTlis 86-e muxlSi naxsenebi `wamouRos~.


12

ga dax da uwevs, rom lis na xe va ri ekuT vnis cil da wa me bu las,37 mag ram me o re na xe var Tan

da kav Si re biT ki ra i me mi Ti Te ba ar aris, rac sa fuZ vels gvaZ levs, vi fiq roT, rom qo-

neb ri vi sax de lis me o re na wi li sa xel mwi fos ekuT vno da. amas gar da, ro gorc aR vniS neT

ci lis mwa me bels sa u pa ti oc un da ga da e xa da cil da wa me bu li saT vis, im pi ri saT vis, vi-

sac fi cis da de ba mo u wi a. rac Se e xe ba `gar jis sa u pa ti o~-s mniS vne lo bas, zo ga dad sa u-

pa ti o, ro gorc aR vniS ne, upa ti o bi saT vis dad ge nil qo neb riv sazR a urs war mo ad gen da.

gar ja gan mar te bu lia ro gorc mo us ve neb lo biT Sro ma, Ta vis tke na, Se wu xe ba.38 Se sa ba-

mi sad, `gar jis sa u pa ti o~ un da niS nav des qo neb riv sazR a urs, ro me lic pirs eZ le o da im

`Se wu xe bi saT vis~, rom mas mo u wia fi cis da de ba. rad gan sa u pa ti os ode no ba ar aris mi-

Ti Te bu li, sa va ra u dod, is un da yo fi li yo da mo ki de bu li cil da wa me bu lis so ci a lur

sta tus ze.

Zvel qar Tul sa mar Tal Si sas je lis sa xes Za li an xSi rad gan sazR vrav da da na Sa u-

lis su bi eq ti. amis ma ga li Tia g. na da re iS vi lis mi er moy va ni li 1789 wlis er Ti gan Ci ne-

ba, rom lis mi xed viT, ter -mov se sa da ter -sar qi sa Ci od nen, rom ter -a ra qe lam ek le si-

is qo ne ba mi iT vi sa o. saq mis gan xil va Si mo na wi le ob dnen ax pa tis ar qi e pis ko po si da viT,

ami lax va ri lu ar sa bi da mdi va ni si mon, sxva sa pa tio sa e ro da sa su li e ro pi re bi. ter -

sar qi sam ter -a ra qe las xel sa xo ce bis mo par va da ab ra la. sa sa mar Tlom es ci lis wa me bad

mi iC nia da ter -sar qi sa da sa ja. `ci lis mwa me be li jer ga la xes da Sem deg mRvdlo bi da nac

ga da a ye nes~. mag ram mci re xnis Sem deg ga ir kva, rom ter -sar qi sa mar Ta li iyo. ter -a ra qe-

la sa gan ga yi du li sa ek le sio niv Te bi myid vel ma ek le si as da ub ru na. xe lax la im sje la

sa sa mar Tlom da da ad gi na: `rav den sac Jams mRde lo bi sa gan gan ye ne bu li es ter -sar qi-

sa iyo, im den xans es ter -a ra qe la ga da ye ne bul iq nas mRdlo bi sa gan~. gar da ami sa, ter

-a ra qe las ter -sar qi si saT vis un da ga da e xa da `ga lax vis sa u pa ti o~.39 Cven am gan Ci ne bis

pir ve li na wi li gva in te re sebs, rad gan mis sa fuZ vel ze Seg viZ lia vim sje loT, ro gor

Se iZ le bo da das ji li yo sa su li e ro pi ri ci lis wa me bi saT vis. ze moT moy va nil Sem Txve-

ve bi sa gan gan sxva ve biT, mRvdli saT vis ce ma mi us ji aT. ro gorc iv. ja va xiS vi li aR niS-

navs, `gar kve u li msu bu qi da na Sa u le bi saT vis sas je lad ce ma iyo mi Re bu li. ce mis ia ra-

Rad an joxs, an Tas mas, an maT rax sa iye neb dnen xol me. vi Tar ca umar ti ve si sa Su a le ba,

ama ve dros er Ti uZ ve les Ta ga nic iyo. es sas je li ga mo i ye ne bo da sa e ro mar Tlmsa ju-

le ba Si, ase ve sa mo nas tro da sa kor po ra ci o Sic (Su Sa ni kis wa me ba, gi or gi mTaw mi de li)~.40

gan Ci ne ba Si ar aris da kon kre te bu li mRvdlis ce ma am Sem Txve va Si ram de ni dar tymiT

ga ni sazR vra.

37 nadareiSvili g., adamianis pativisa da Rirsebis dacva qarTuli feodaluri samarT-

lis Zeglebisa da sasamarTlo praqtiki masalebis mixedviT, Jurnali `almanaxi~, 2000,

14, 67.38 orbeliani s.s., leqsikoni qarTuli I, avtografuli nusxebis mixedviT moamzada, gamokv-

leva da ganmartebaTa leqsikis saZiebeli daurTo i. abulaZem, Tb., 1991, 149; CubinaS-


vaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 261.39 nadareiSvili g., adamianis pativisa da Rirsebis dacva qarTuli feodaluri samarTlis

Zeglebisa da sasamarTlo praqtikis masalebis mixedviT, Jurnali `almanaxi~, 2000, 14,

63.40 javaxiSvili iv., Txzulebani Tormet tomad, t. VII, Tb., 1984, 361.


13

rac Se e xe ba sas je lis me o re sa xes, mRvdlo bi dan ga da ye ne bas, rac sa sa mar Tlos

ga mo u ye ne bi a, is ci lis mwa meb lis sta tu si dan ga mom di na re obs da, ra Tqma un da, sxva

Sem Txve veb Si ver iq ne bo da ga mo ye ne bu li.

am ri gad, sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tu li da na Sa u le bis ci lis wa me bi sas ga mo ye-

ne bu li sas je le bi pi ro bi Tad Seg viZ lia or jgu fad dav yoT: sa ja ro sas je le bi: ce ma,

gan sazR vru li saq mi a no bis uf le bis Ca mor Tme va (mRvdlo bi dan ga da ye ne ba), zo gi erT

Sem Txve va Si ase ve qo neb ri vi san qcia da ker Zo sa xis sas je le bi: xelT ga da ce ma, sa u pa-

ti o, qo neb ri vi sazR a u ri. ce mis da gan sazR vru li saq mi a no bis uf le bis Ca mor Tme vis ga-

mo ye ne ba da mo ki de bu li iyo ci lis mwa meb lis sta tus ze. xelT mi ce ma da qo neb ri vi san-

qci e bis ga mo ye ne bas ki gan sazR vrav da, sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tul ra da na Sa u lis

da wa me bas eq ne bo da ad gi li, ase ve niv Tis Ri re bu le ba, ris qur do ba sac swa meb dnen pirs.

4. daskvna

Zve li qar Tu li sa mar Ta li ka zu is tur sis te ma zea age bu li. qur do bis ci lis wa me-

bas Tan da kav Si re biT yu radR e ba un da mi vaq ci oT im ga re mo e bas, rom am da na Sa u lis da-

wa me bis yve la Sem Txve va Zvel qar Tul sa mar Tal Si de liq tad ar iT vle bo da. ase vTqvaT,

qur do bis da wa me bis `mar ti vi~ for ma, rac gu lis xmob da mtki ce bu le bis ga re Se pi ris-

Tvis qur do bis Ca de nis dab ra le bas, ar is je bo da, Tum ca ka non mde be li aseT qme de bas

ar mi e sal me bo da. qur do bis da wa me ba das ja di xde bo da, Tu pi ri mow me e bi sa da mtki ce-

bu le be bis sa pi ris pi rod ga nag rZob da qur do bis Ca de nis bral de bas, `u pa ti u ro bas~41

hkad reb da da wa me buls da sa xels utex da. mag ram gan sxva ve bu lad war mog vid ge ba sa-

kiTx i, ro ca saq me exe bo da me kob re o bis da wa me bas. am Sem Txve va Si pa su xis mgeb lo ba da-

mo ki de bu li ar iyo da wa me bis for ma ze da, ro gorc Cans, ne bis mi er Sem Txve va Si me kob-

re o bis da wa me ba de liq tad iT vle bo da. vfiq robT, am Sem Txve va Si gan msazR vre li iyo is

ga re mo e ba, rom me kob re o ba Zvel qar Tul sa mar Tal Si er T-erT mZi me da na Sa u lad iT-

vle bo da da Se sa ba mi sad mkac ra dac is je bo da. ami tom ne bis mi e ri for miT gan xor ci e le-

bul ci lis wa me bas sas je li mos dev da. am de nad, sa mar Tlis Zeg leb Si ar se bu li nor me bis

sa fuZ vel ze Seg viZ lia da vas kvnaT, rom sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tu li da na Sa u le-

bis ci lis wa me ba das jad qme de bad iT vle bo da.

sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tul da na Sa ul Ta ci lis wa me bi sas ga mo ye ne bu li sas-

je le bis gan xil vis mi xed viT Se iZ le ba vTqvaT, rom sas je lis sa xis ga mo ye ne ba da mo ki-

de bu li iyo im ga re mo e ba ze, kon kre tu lad ra da na Sa u lis Ca de nas swa meb dnen pirs da

ase ve ci lis mwa meb lis pi rov ne ba ze. me o re faq to ri ase ve gav le nas ax den da de liq tis

sa xe ze. ci lis mwa meb lis mi marT mxo lod sa ja ro xa si a Tis sas je le bia ga mo ye ne bu li, ro-

ca dam na Sa ve sa su li e ro pi ri a. rac Se e xe ba ker Zo pir Ta mi er Ca de nil ci lis wa me bas, am

Sem Txve va Si Zi ri Ta dad ker Zo sa mar Tleb riv sas je lebs iye neb dnen. `xelT mi ce ma~, sas-

je lis sim Zi mis Tval saz ri siT, mniS vne lov nad gan sxav de ba qo neb ri vi san qci e bi sa gan. am

ga re mo e bas Sem de gi ax sna Se iZ le ba mo e Zeb nos. xelT mi ce mas ka non mde be li iye nebs me-

41 upatio, upatiuri – pativ axdili, uSesabamo, ukadrisi. upatiod, upatiurad – pativis

axdiT, umarTebulod. upatioba, upatioeba, upatiureba – pativis axda, biabruoeba. ix.

CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da wi-

nasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 1264.


14

kob re o bis da wa me bi sas, xo lo qo neb riv san qci ebs awe sebs qur do bis da wa me bi sas. am Sem-

Txve va Si gan msazR vre lia da wa me bu li da na Sa u lis sim Zi me.

sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tu li da na Sa u le bis ci lis wa me bi saT vis da we se bu li

sas je le bis mi xed viT Seg viZ lia vTqvaT, rom zo gi erT Sem Txve va Si Tu ase Ti sa xis ci-

lis wa me ba pi ro bi Tad sa ja ro de liq tebs un da mi va kuT vnoT, sxva Sem Txve va Si ima ve sa-

xis qme de be bi ker Zo sa mar Tleb ri vi xa si a Ti sa a. TiT qos wi na aR mde gob ri via mo ce mu li

das kvna, mag ram ze mo naT qva mis sa fuZ vels gvaZ levs sa mar Tleb riv nor meb Si da sa sa mar-

Tlo gan Ci ne ba Si ga mo ye ne bu li sas je le bi. sa kiTx is gan sxva ve bu lad ga dawy ve ta da kav-

Si re bu li iyo ci lis mwa meb lis sta tus ze. sa su li e ro pir Ta mi marT sa ja ro sas je le bi

ga mo i ye ne bo da, xo lo ker Zo pi reb Tan da kav Si re biT, ro gorc uk ve aR vniS ne, Zi ri Ta dad

ker Zo sa mar Tleb riv san qci ebs mi mar Tav dnen. gan sazR vruli ga re mo e be bis ar se bo bi sas

ci lis mwa meb lis mi er ga dax di li qo neb riv sax de li dan na xe va ri, sa va ra u dod, sa xel mwi-

fos ekuT vno da (vax tang ba to niS vi lis 159-e mux li), Se sa ba mi sad, aseT Sem Txve va Si qme-

de ba ase ve sa ja ro de liq tebs un da mi va kuT vnoT.

qur do bis mra val gva ro ba gan sxva ve bul sas jel Ta da we se bas ar iw vev da. gan sxva-

ve ba Se iZ le ba yo fi li yo mxo lod qo neb ri vi sazR a u ris ra o de no ba Si, rad gan igi pir da-

pir iyo da mo ki de bu li niv Tis Ri re bu le ba ze. qur do bi saT vis zo ga dad iye neb dnen niv-

Tis Ri re bu le bis Svid mag anazR a u re bas.42 vax tang ba to niS vi lis sa mar Tlis wig nis 159-e

mux lSi,43 sa dac sa u ba ria qur do bis ci lis wa me ba ze, dam na Sa ves un da ga da e xa da im qo ne-

bis mi xed viT, rac man `i qi dam ga mo i ta na~. `ga mo i ta na~ -Si, sa va ra u dod, igu lis xme ba is,

rac man usa fuZ vlo bral de bu li pi ri sa gan mi i Ro ma nam de. es ki gan sazR vru li iq ne bo da

im niv Tis Ri re bu le bis mi xed viT, rom lis qur do ba sac ab ra leb da.

42 vaxtang batoniSvilis samarTali, m. 154, qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is

samarTlis wignTa krebuli, teqsti gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof.

i. doliZem, Tb., 1963, 519.43 iqve, 521.

15

lela janaSvili*

àvtonomiaTa saxelmwifo~ da èrovnebaTa eri~(istoriuli wanamZRvrebi da perspeqtivebi)

1. Sesavali

sa xel mwi fos rTu li for ma da de cen tra li za ci is pro ce si uf ro da uf ro mniS-

vne lo va ni xde ba Ta na med ro ve kons ti tu ci o na liz mSi. ro gorc fe de ra lizms, ise re gi-

o na lizms, aqvs de mok ra ti is ide is ga nsa kuT re bu li Seg rZne ba. sa mar Tleb ri vi wes ri gi

for ma lu rad esa da ge ba de mok ra ti ul kon fi gu ra ci as im do ziT, rom sa mar Tleb ri-

vi nor mis ad re sa te bi mo na wi le o ben nor ma ti ul war mo e ba Si (es aris is, ra sac kel ze-

ni uwo debs àv to no mi as~).1 re gi o na lu ri te ri to ri u li mowy o bis àv to no mi a Ta sa xel-

mwi fos~ mo de li, rac `sa ku Ta ri a~ es pa ne Ti saT vis, swo red amis na Te li da das tu re ba a.

Tum ca, dRem de aq tu a lu ria kiTx va àv to no mi a Ta sa xel mwi fo~ es aris ga nu sazR vre li,

da us ru le be li Tu naT lad Ca mo ya li be bu li mo de li.

es pa ne Ti Ta na med ro ve ev ro pis uka nas kne li sa xel mwi fo a, sa dac av tok ra ti u li

re Ji mi ar se bob da xan grZli vi dro is gan mav lo ba Si da igi ga uq mda bu neb ri vi gziT, ge ne-

ral fran kos sik vdi lis Sem deg. erov nul po li ti ka Si fa Sis tu ri re Ji mi ara mxo lod ar

aRi a reb da es pa ne Tis xal xTa erov nul Ta vi se bu re bebs, ara med es wra fo da ma Ti ni ve li-

re bi sa ken. de mok ra ti ul pro ces Ta gan xor ci e le bis pir ve li eta pi das rul da 1978 wlis

kon sti tu ci is mi Re biT, rom lis Ta nax mad, es pa ne Ti Ca mo ya lib da de cen tra li ze bul sa-

xel mwi fod. qvey nis Zi ri Ta di ka no nis mi er erov nul da is to ri ul re gi on Ta sa mar Tleb-

ri vi aRi a re ba iyo mniS vne lo va ni si ax le. aR niS nul ma sa kiTx ma iu ri di ul mec ni e re ba Si

uf ro ga am ya ra mo saz re ba sa xel mwi fos te ri to ri u li mowy o bis re gi o na lu ri for mis

Se sa xeb. upir ve les yov li sa, es pa nel mec ni er Ta msje lo bis sa ga ni gax da kon sti tu ci iT

po pu la ri ze bu li da iu ri di ul li te ra tu ra Si dam kvid re bu li ter mi ni – av to no mi e bis

qve ya na (El Esta do de las Au to nom ías). av to no mi is es pa nu ri for ma ar Se iZ le ba ga i giv des arc

mar ti vi cen tra li za ci is for mas Tan da arc fe de ra lu ri sa xel mwi fos for mis ele men-

teb Tan. cen tra li ze bu li sa xel mwi fos re gi o ne bi sa gan gan sxva ve biT, es pa nu ri av to no-

mi u ri er Te u le bis Za la uf le ba em ya re ba ara mxo lod Tvi Tor ga ni ze bas ad mi nis tra ci is

do ne ze, ara med iT va lis wi nebs sa ka non mdeb lo, aR mas ru le bel da gar kve ul wi lad sa sa-

mar Tlo xe li suf le ba sac. isi ni fe de ra lu ri sa xel mwi fos su bi eq te bi sa gan imiT gan-

sxvav de bi an, rom am uka nas knel Ta Za la uf le ba kon sti tu ci ur sa mar Tleb riv xa si aTs

ata rebs, av to no mi e bi ki mas cen tra lu ri xe li suf le bi sa gan iRe ben.

1978 wlis kon sti tu ci iT, re gi o na liz mi ga mocx ad da qvey nis Zi ri Tad mi mar Tu le-

bad. Tum ca, es pa ne Tis de mok ra ti u li sa xel mwi fos oc da aT wli an ma ar se bo bam aC ve na,

* Tsu-is iuridiuli fa kultetis asistent-profesori, samarTlis doqtori.1 Sabater J. A., Constitucionalismo y Derecho Constitucional – materiales para una introducción, Tirant lo

Blanch, Valencia, 1996, <http://www.uned.es/dpto-derecho-politico/VII._Asensi%20bis.pdf>


16

rom kvlav mwva ve prob le me bad rCe ba re gi on Ta da erov ne ba Ta av to no mia er Ti a ni erov-

nu li sa xel mwi fos wi aR Si. aR niS nu li prob le me bi ki im de nad Rrma a, rom maT ma mo ug va-

reb lo bam Se iZ le ba es pa nu ri sa xel mwi fos kra xi ga mo iw vi os.

wi nam de ba re sta ti is mi za ni a, war mo va Ci noT sa xel mwi fos te ri to ri u li mowy o bis

Se da re biT axa li ti pis – àv to no mi a Ta sa xel mwi fos~ – spe ci fi ku ri sa mar Tleb ri vi bu-

ne ba.

2. espanuri regionalizmis Taviseburebani – istoriuli wanamZRvrebi

es pa nu ri re gi o na liz mis spe ci fi ku ri xa si a Ti, upir ve les yov li sa, ai sa xa qvey nis

te ri to ri u li mowy o bis axal tip Si àv to no mi a Ta sa xel mwi fo~.

es pa nu ri re gi o na liz mi ga ni xi le ba, ro gorc qve ya na Si ar se bu li po li ti ku ri wes-

ri gi, ro mel sac, mi u xe da vad imi sa, rom hqon da mra val sa u ku no va ni ga moc di le ba, kon-

kre tul re a lur for mas mxo lod 1978 wlis kon sti tu ci iT mi aR wi a.

es pa ne Tis kon sti tu ci iT ga ran ti re bu li àv to no mi a Ta sa xel mwi fo~ eq sper te-

bis mi er Se fa se bu li a, ro gorc kar gi praq ti ku li `ga mo sa va li~ ar se bul prob le ma Ta

fon ze, Tum ca, dRes ar se bu li Rrma kri zi si am de bu le bas er Tgva rad eW vis qveS aye nebs.

aR niS nuls ki gar kve ul wi lad ga na pi ro bebs re gi o na lu ri po li ti kis is to ri u li wa nam-

ZRvre bi.

es pa ne Tis sa xel mwi fos for mi re bis rTul ma pro ces ma ga ni ca da xan grZli vi evo-

lu cia da ro de sac sa kiTxi exe ba es pa ne Tis kon sti tu ci ur ka non mdeb lo ba Si asa xul re-

gi o na lur prob le mebs, Tav da pir ve lad un da aRi niS nos im mra val kon sti tu ci a Ta ar-

se bo bis faq ti, rom le bic moq me deb dnen es pa neT Si ori sa u ku nis gan mav lo ba Si2 – 1812,

1834, 1845, 1869, 1876, 1931 da 1978 wleb Si.

es pa ne Ti, ro gorc re gi o na lu ri sa xel mwi fo, mo i cavs sam pe ri ods: 1. XIX sa u ku nis

II na xe va ri – es pa nu ri re gi o na liz mis sawy i si fa za. 2. II res pub li ka (ro de sac re gi o na-

liz mma mi i Ro la ga lu ri xa si a Ti) da fran kiz mi. 3. qvey nis de cen tra li za ci is fa za.

re gi o na lu ri moZ ra o bis aR mav lo bad miC ne u lia XIX sa u ku nis II na xe va ri da mi u xe-

da vad imi sa, rom re gi o na liz mi yo vel Tvis iyo es pa ne Tis is to ri is fun da men tu ri ele-

men ti, kon kre tul for mas man mxo lod 1931 wlis kon sti tu ci iT, II res pub li kis dros

mi aR wi a.

1931 wlis 14 ap rils es pa ne Ti ga mocx ad da res pub li kad. dam Tav rda bur bon Ta

mo nar qi is res tav ra ci is pe ri o di, ro me lic grZel de bo da TiT qmis na xe va ri sa u ku ne.

Ca mo ya lib da axa li ti pis res pub li ka, rom lis dro sac Ca tar da mra va li so ci a lur -e-

ko no mi ku ri re for ma. mniS vne lo van mov le nas war mo ad gen da 1931 wlis 9 de kem bris kon-

sti tu ci is mi Re ba, ro me lic Se e ca da, ga da ewy vi ta ar se bu li prob le me bi re li gi ur, re-

gi o na lur da so ci a lur sfe ro eb Si.

gan sa kuT re bul po le mi kas iw vev da sa kiTxi re gi o na liz mis Se sa xeb. sa u ku ne e bis

man Zil ze es pa neT Si sa xel mwi fos te ri to ri u li or ga ni za ci is for mis Se sa xeb ar se bu-

li prob le me bi, ro me lic uer Tde bo da re gi on Ta Ta vi se bu re be bis aRi a re bi sa da erov-

nu li er Ti a no bis prob le mas, nel -ne la, mag ram uar yo fi Tad moq me deb da cen tra liz mze

2 Lataillade C.I, Rodríguez Z.T., Constitucionalismo histórico de España, Editorial Universitas S.A., Madrid, 1995, 11.

l. janaSvili, àvtonomiaTa saxelmwifo~ da èrovnebaTa eri~

17

da uf ro aR rma veb da se pa ra tizms,3 Tum ca, kon sti tu ci u ri da ad mi nis tra ci ul -sa mar-

Tleb ri vi cne bis kon tu re bi re gi on ma pir ve lad Se i Zi na. re gi o ni ga ni sazR vre bo da, ro-

gorc eris is to ri u li na wi li, ro me lic ya lib de ba ge og ra fi u li, is to ri u li da so ci-

a lu ri ma xa si a Teb le bi sa gan.4 a xa li kon sti tu ci is av to rebs ar sur daT ga ne sazR vraT

sa xel mwi fo arc fe de ra lu ri, arc uni ta ru li sa xiT, rad ga nac im dro i saT vis ori ve

for ma kri ziss ga nic di da. maT sur daT mi eg noT axa li mo de li saT vis. kon sti tu ci is

pir ve li mux lis Ta nax mad, ès pa ne Ti aris mSro mel Ta de mok ra ti u li res pub li ka, ro-

me lic da fuZ ne bu lia Ta vi suf le ba sa da sa mar Tli a no ba ze. yve la or ga nos Za la uf le-

ba dam ya re bu lia xal xze da ga mom di na re obs mis gan. res pub li ka war mo ad gens er Ti an,

in teg ri re bul sa xel mwi fos, ro mel Sic Se Tav se bu lia mu ni ci pa li tet Ta da re gi on Ta

av to no mi a~. ro de sac sa kiTxi exe bo da sa xel mwi fos te ri to ri u li or ga ni za ci is gan-

sazR vras, aR niS nul mux lze ape li re ba gar kve ul dab ne u lo bas iw vev da. zo gi er Ti av-

to ri mi iC nev da, rom aseT gan sazR vre bas hqon da gar kve u li bun do va ni Si na ar si, rad gan

kon sti tu cia sa ub rob da Se sus te bu li fe de ra liz mis pi ro beb Si Ti To e u li re gi o nis

po li ti kur -ad mi nis tra ci ul sta tus ze.5

kon sti tu ci is me-11 mux lis Ta nax mad, Tu er Ti an ram de ni me mo sazR vre pro vin ci a,

is to ri u li, kul tu ru li da eko no mi ku ri Ta vi se bu re be bi dan ga mom di na re, ga dawy vet-

da es pa ne Tis far gleb Si Ca mo e ya li be bi na av to no mi u ri re gi o ni, ro gorc po li ti kur -

ad mi nis tra ci u li ga er Ti a ne ba, kon sti tu ci is me-12 mux lis moTx ov na Ta gaT va lis wi ne-

biT, un da war mo ed gi na sa ku Ta ri sta tu ti. un da aRi niS nos am de bu le bis mniS vne lo va ni

si ax le. es pa ne Tis kon sti tu ci o na liz mis is to ri a Si pro vin ci ebs pir ve lad mi e caT Se-

saZ leb lo ba, ga er Ti a ne bu liy vnen da Se eq mnaT av to no mi u ri daj gu fe ba, rom lis sa mar-

Tleb ri vi sa fuZ ve li gam ya re bu li iq ne bo da sta tu tiT.

am de nad, 1931 wlis kon sti tu ci iT es pa neT Si da iwyo av to no mi za ci is pro ce si,

ter mi ni – àv to no mi u ri re gi o ni~ ki, ro gorc kon sti tu ci u ri ter mi ni, pir ve lad dam-

kvid rda.

Zi ri Ta di ka no nis me-13 mux lis Ta nax mad, ara vi Tar Sem Txve va Si ar da iS ve bo da

av to no mi ur ga er Ti a ne ba Ta fe de ra ci a. me-14-16 mux le bi ki Se i cav da av to no mi eb sa da

cen tra lur sa xel mwi fos So ris kom pe ten ci a Ta ga na wi le bis sa kiTx ebs. av to no mi ur re-

gi on Ta kom pe ten ci e bi ga ni sazR vre bo da ag reT ve sta tu te biT.

kon sti tu ci am mkac rad ak rZa la av to no mi u ri re gi o ne bi saT vis da mo u ki de be li

ini ci a ti vis uf le ba, da em ya re bi na ur Ti er To be bi sxva qvey neb Tan. sa xel mwi fos eq sklu-

zi u ri uf le baa ka no nis meS ve o biT av to no mi ur er Te u leb ze gar kve u li sa ka non mdeb lo

fun qci e bis ga da ce ma, mag ram amiT dar Rve u li ar un da yo fi li yo res pub li ka sa da ad gi-

lob riv er Te uls So ris in te res Ta har mo ni a. sa Wi ro e bis Sem Txve va Si Se fa se bas ax den da

sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo. kon sti tu cia iT va lis wi neb da av to no mi i dan gas vlis Se-

saZ leb lo ba sac. 22-e mux lis Ta nax mad, ne bis mi er pro vin ci as, ro me lic ga er Ti a ne bu li

iyo av to no mi a Si, Se eZ lo da e to ve bi na igi da pir da pir daq vem de ba re bo da cen tra lur

3 Merino Merchant J. F., Rejimen Histoicos Españoles, Editorial Tecnos, S.A., Madrid, 1988, 195.4 xubua g., federalizmi, rogoc normatiuli principi da politikuri wesrigi, Tb., 2000,

60.5 Barachina J. E., Las Comunidades Autónomas: su ordenamiento Jurídico, primera Edición, Barcelona, “Pro-

mociones Publicaciones Universitarias~, 1987, 127.


18

xe li suf le bas. kon sti tu ci is moq me de bis xan mok le dro Si po li ti ku ri av to no mia ga-

na xor ci e les ka ta lo ni am, ga li si am da bas keT ma.

am de nad, 1931 wlis Zi ri Ta di ka no nis Ta nax mad, es pa ne Ti, te ri to ri u li mowy o bis

mi xed viT, ga ni sazR vra, ro gorc re gi o na lur -in teg ri re bu li sa xel mwi fo. Tum ca, de-

mok ra ti ul ma re gi o na lur ma ide eb ma mar cxi ga ni ca da 1936-1939 wleb Si gan vi Ta re bu li

sa mo qa la qo omis Se de gad. 1937 wlis dek re tiT anu li re bul iq na kon sti tu ci is moq me-

de ba da, ra Ra Tqma un da, ka ta lo ni i sa da bas ke Tis sta tu te bic. da iwyo Zli e ri cen tra-

li ze bu li po li ti kis gan xor ci e le bis pro ce si, rom lis mTa va ri da amas Tan Zal ze mkac-

ri prin ci pi iyo cen tra lur ad mi nis tra ci a ze ie rar qi u li daq vem de ba re bis prin ci pi.6

1967 wlis 10 ian vris sa xel mwi fos or ga nu li ka no nis Ta nax mad (fran kos re Ji mis

dros mi Re bul iq na 7 or ga nu li ka no ni), aRi a re bul iq na mu ni ci pa li te te bi da pro vin-

ci e bi (VIII Ta vi exe bo da ad gi lob riv ad mi nis tra ci as). pro vin cia gan sazR vru li iyo, ro-

gorc sa xel mwi fo ad mi nis tra ci is te ri to ri u li da na yo fi, ro gorc mu ni ci pa li tet Ta

ga er Ti a ne ba (454.2.), ro gorc ad gi lob ri vi ad mi nis ta ci is er Ta der Ti te ri to ri u li

er Te u li. rac Se e xe ba erov nul prob le mas, fran kos diq ta tu ris 40 wlis gan mav lo ba Si

ka ta lo ni el Ta, ga li si el Ta da bas kTa mi er erov nu li grZno be bis ga mo xat va iT vle bo da

ro gorc mZi me da na Sa u li er Ti a ni es pa ne li xal xis mi marT da mkac rad idev ne bo da. erov-

nul po li ti ka Si fa Sis tu ri re Ji mi ar aRi a reb da es pa ne Tis xal xTa erov nul Ta vi se bu-

re bebs. cen tra li za ci am mi aR wia uki du res sazR vrebs. e rov nu li prob le ma ga mocx ad da

arar se bu lad, mag ram fa Siz mi uu na ro aR moC nda Ca ex So erov nul um ci re so ba Ta ltol-

va av to no mi i sa ken. yo ve li ve aman gar kve ul wi lad xe lic ki Se uwyo mis gaZ li e re bas.

XIX–XX sa u ku ne e bis es pa ne Tis kon sti tu ci o na liz mis is to ria uda vod to veb da

qa o sur STa beW di le bas. prog re sul kon sti tu ci a Ta moq me de bis pe ri o de bi me tad xan-

mok le iyo (ka di sis kon sti tu cia moq me deb da 1812 -1814, 1820-1823 da 1836-1837 wleb Si;

1837 wlis kon sti tu cia 1837-1843 wleb Si; 1869 wlis Zi ri Ta di ka no ni 1869-1874 wleb Si,

1931 wlis kon sti tu cia ki 1931-1939 wleb Si). 1808-1976 wle bis kon sti tu ci e bi ar iZ le va

amom wu rav in for ma ci as es pa ne Tis te ri to ri u li struq tu ris prob le ma ti kis Se sa xeb

ara imi tom, rom prob le ma ar ar se bob da, ara med xde bo da aR niS nu li sa kiTx is ig no ri-

re ba.7

3. 1978 wlis konstitucia

es pa ne Tis 1978 wlis kon sti tu ci as xSi rad uwo de ben qve ya na Si po li ti ku ri si tu-

a ci is Sec vlis Se degs, rom li Tac Se saZ le be li gax da fran kis tu li diq ta tu ri dan de-

mok ra ti a ze ga das vla.

fran kiz mis ga mar jve ba sis xli an da xan grZliv sa mo qa la qo om Si (1936-1939) gax da

diq ta tu ris dam ya re bis sa fuZ ve li. da iwyo kon sti tu ci ur sa xel mwi fos Tan brZo la:

ga uq mda po li ti ku ri Ta vi suf le be bi, lik vi di re bul iq na prof kav Si re bi, ar moq me deb-

da xe li suf le bis da na wi le bis prin ci pi da a.S.

ge ne ral fran kos sik vdi lis Sem deg (1975 wlis 20 no em be ri), 1975 wlis 22 no em bers,

xu an kar los I ga mocx ad da es pa ne Tis me fed. adol fo su a re sis mTav ro bam da iwyo po li-

6 Esteban J., De la Dictadura a la Democracia, Universidad Complutense, Madrid, 1977, 92.7 iqve, 34.


19

ti ku ri re for me bis ga ta re ba. po li ti kur mo wi na aR mde ge Ta pro tes tis mi u xe da vad, Se-

saZ le be li gax da de mok ra ti ul pro ces Ta le ga li ze ba.8

gar da ma va li pe ri o dis pir ve li mniS vne lo va ni mov le na iyo po li ti ku ri re for-

me bis Se sa xeb ka no ni, ro me lic 1976 wlis oq tom ber Si mi Re bul iq na fran kos dro in de li

mTav ro bi sa da 15 de kem bris re fe ren du miT.

mi u xe da vad imi sa, rom ka no ni iyo Zal ze mci re mo cu lo bis, man da a fuZ na me tad

mniS vne lo va ni no va to ru li ide e bi, rom li Tac Se saZ le be li gax da de mok ra ti u li pro-

ce se bis gan xor ci e le ba, ker Zod:

a) kor te sis sa ka non mdeb lo xe li suf le bis gan sazR vra da mi si or ga ni ze ba or pa-

la tad (de pu tat Ta kon gre si da se na ti);

b) sa xel mwi fos Zi ri Tad sa fuZ vlad de mok ra ti i sa da sa xal xo su ve re ni te tis ga-

mocx a de ba;

g) mo ma va li de mok ra ti u li ar Cev ne bis or ga ni ze ba;

d) kon sti tu ci u ri re for mis me qa niz mis Ca mo ya li be ba;

e) me fis pre ro ga ti vis gan sazR vra Sem deg sfe ro eb Si: mTav ro bis Tav mjdo ma ris

da niS vna kon gre sis um rav le so bis Tan xmo biT, kor te sis va dam de daS la axa li sa ka non-

mdeb lo ar Cev ne bis mow ve viT; sa kon sti tu cio xa si a Tis re fe ren du mis da niS vna da a.S

1977 wlis pir ve li Tve e bi dan iwy e ba par ti e bi sa da prof kav Si re bis le ga li za ci a,

rom leb mac uka nas knel wleb Si ga mo i Ci nes nam dvi li to le ran to ba.9 pro ces ma kul mi-

na ci as mi aR wia ko mu nis tu ri par ti is re gis tra ci i sas, 1977 wlis wmin da kvi ras. ama ve

dros, mTav ro bam mo ax di na na ci o na lu ri moZ ra o bi sa da fran kis tu li prof kav Si re bis

lik vi da ci a.

fran kis tu li po li ti ku ri prin ci pe bis uar yo fis Sem deg Se saZ le be li gax da kon-

gre si sa da se na tis ar Cev ne bis Ca ta re ba, ro me lic gan xor ci el da po li ti ku ri re for-

me bis ka no ni sa da 1977 wlis 18 mar tis #20 sa me fo dek re tis Ta nax mad.

ar Cev ne bi kor te sis ori ve pa la ta Si Ca tar da 1977 wlis 15 iv niss. Se de geb ma aC ve na,

rom aS ka rad ga mo i xa ta xal xis ne ba de mok ra ti u li sis te mis sa sar geb lod, imav dro u-

lad, mo wo ne bul iq na mTav ro bis re for ma to ru li kur si. kon gre sis ar Cev neb Si mniS vne-

lo va ni ga mar jve ba mo i po va de mok ra ti u li cen tris kav Sir ma (UCD), Tum ca, igi ar war-

mo ad gen da ab so lu tur um rav le so bas da mas ar Se eZ lo da mo u ki deb lad ga dawy ve ti le-

bis mi Re ba.

dRis wes rig Si dad ga axa li kon sti tu ci is mi Re bis sa kiTx i. gar da ma va li pe ri o di

Se vi da kon sti tu ci u ri sa mar Tal wes ri gis gam ya re bis fa za Si.

1977 wlis 22 de kem bers das rul da mu Sa o ba pir vel re daq ci a ze, ro me lic ga moq-

vey nda kor te sis ofi ci a lur bi u le ten Si 1978 wlis 15 ian vars. mra val cvli le ba Ta

da da ma te ba Ta Se ta nis Sem deg, 1978 wlis 17 ap rils, teq sti uk ve ga moq vey nda, ro gorc

kon sti tu ci is ka non pro eq ti.

sa kon sti tu cio ko mi si as mu Sa o ba ux de bo da mZi me po li ti ku ri da pi ris pi re bis

fon ze. maT wi na Se id ga amo ca na, Se e mu Sa ve bi naT ise Ti ka non pro eq ti, ro me lic gar kve-

ul wi lad da ak ma yo fi leb da Ti To e ul po li ti kur Za las. ag reT ve, au ci le be li iyo qve-

8 Esteban J., De la Dictadura a la Democracia, Universidad Complutense, Madrid, 1977, 33.9 Llorente R., Reyes F., Blanco Canales M.R., Legislación Política Española, centro de Estudios Constituciona-

les, Madrid, 1980, 67.


20

moT moy va ni li Sem de gi faq to re bis gaT va lis wi ne ba: eko no mi ku ri kri zi si (u mu Se var Ta

ricx vis ga nuwy ve te li zrda, ener ge ti ku li kri zi si, in fla ci a); erov nu li da re gi o na-

lu ri moZ ra o bis aR mav lo ba, ro me lic gax da wi na av to no mi u ri re Ji mis Ca mo ya li be bis

sawy i si; pro vin ci u li sa mar Tleb ri vi re Ji mis pi ro beb Si ka ta lo ni is ge ne ra li te tis

for mi re ba; Se i a raRe bu li Za le bis mxri dan mniS vne lo va ni ze wo la; sa mo qa la qo Zal Ta

ga er Ti a ne ba ga dat ri a le bis mowy o bis miz niT; aR niS nuls Tan er Tvo da te ro riz mis sa-

SiS ro e ba ETA-sa da GRAPO-s mxri dan.

gar da ma va li pe ri o dis er T-erT mniS vne lo van mov le nad Se iZ le ba Ca iT va los re-

gi o na liz mis aR mav lo ba qvey nis mTel te ri to ri a ze. wi na sa kon sti tu cio de ba te bi mim-

di na re ob da Sem de gi lo zun giT: `re gi o na liz mi – ar se bu li de mok ra ti is axa li for-

mu la~.10 kon sti tu ci is ka non pro eq tis Se mu Sa ve bis dros re gi o na liz mis po li ti kur ma

moZ ra o bam mi i Ro le ga lu ri xa si a Ti.11

sa u ku ne e bis gan mav lo ba Si dag ro vi li re gi o na lu ri prob le me bis asax va qvey-

nis Zi ri Tad ka non Si gar da u va li iyo. aR niS nu li gax da wi na sa kon sti tu cio de ba te bis

mTa va ri sa kiTx i. qvey nis re gi o na li za ci as Tan da kav Si re biT ga mo ik ve Ta ori prob le ma:

1. cen tris te bis aS ka ra uk ma yo fi le ba de cen tra li za ci is po li ti kis wi na aR mdeg; 2. re-

gi o na liz mis gan mtki ce bis sa ka non mdeb lo ba za.12

mkvle var Ta az riT, im dro is de mok ra ti za ci is udi des mo na pov rad Se iZ le ba Ca iT-

va los Se Tan xme ba qvey nis de cen tra li za ci is Se sa xeb. amis da das tu re baa kon sti tu ci is

me-2 mux li da VIII Ta vi. me-2 mux lis Zi ri Ta di de bu le be bi – es pa ne li eris er Ti a no ba

da mas Si in teg ri re bul erov ne ba Ta da re gi on Ta av to no mi is uf le bis gan xor ci e le ba –

pir da pir kav Sir Sia qvey nis te ri to ri u li mowy o bis sa kiTx eb Tan. VIII Ta vis 137-e mux lis

mi xed viT, sa xel mwi fos te ri to ri ul -or ga ni za ci u li struq tu ra aer Ti a nebs mu ni ci-

pa li te tebs, pro vin ci eb sa da av to no mi ur ga er Ti a ne bebs.

Zi ri Ta di ka no nis 137-e mux li Se iZ le ba Ca iT va los qvey nis de cen tra li za ci is

gvir gvi nad, rad gan, mra val sa u ku no va ni cen tra liz mis fon ze, aR niS nu li sa xiT qvey nis

te ri to ri u li mowy o ba TiT qmis ga u Ta nab rda fe de ra lurs.13

es pa ne Tis kon sti tu ci is pro eq ti mo i wo na sa kon sti tu cio ko mi si am 1978 wlis 20

iv niss, xo lo kon gre sis ple num ma – 21 iv liss. Se sa ba mi si sa ka non mdeb lo pro ce du ris

Sem deg teq sti ga ni xi le bo da se nat Si, ro mel mac igi mi i Ro 5 oq tom bers, Tum ca, gar kve-

u li cvli le be biT. sa Wi ro iyo de pu tat Ta da se na tor Ta Se re u li ko mi si is Seq mna, ra Ta

Se mu Sa ve bu li yo er Ti a ni teq sti, ro me lic wa red gi ne bo da ori ve pa la tas. aR niS nu li

teq sti sa bo lo od Ca mo ya lib da 25 oq tom bers da ap ro bi re bul iq na ori ve pa la tis mi er

1978 wlis 31 oq tom bers.

kon sti tu cia sa bo lo od mi Re bul iq na es pa ne Tis mo sax le o bis mi er 1978 wlis 6

de kem bers, re fe ren du mis gziT. wi na aR mdeg xma mis ca: axal ma Za leb ma (Fu er za nu e va), es-

pa nur ma fa lan gam (Fa lan ga Espa ño la) da ko mu nis tTa re vo lu ci ur ma li gam. Ta vi Se i ka ves:

10 Belmonte J., La Constitución, cit. Doctor Trujillo G., Editorial Prensa Española, Madrid, 1978, 353.11 Alonso de Antonio J. A., El Estado Autonomico y el principio de solidaridad como colaboración legislativa,

Cortes Generals, Madrid, 1997, 86. 12 Belmonte J., La Constitución, cit. Doctor Trujillo G., Editorial prensa Espanola, Madrid, 1978, 351.13 Cotarelo R., Maldonado J., Ramon P., España, Tecnos, Madrid, 1991, 57.


21

bas ke Tis na ci o na lis tur ma par ti am (Par ti do Na ci o na lis ta Vas co) da ka ta lo ni is na ci o na lis-

tur ma li gam (Ezqu er ra Re pub li ca na de Ca ta lun ya).kor te sis wi na Se, ori ve pa la tis ga er Ti a ne bul se si a ze, 1978 wlis 27 de kem bers

kon sti tu ci as xe li mo a we ra me fem da es pa neT Si ar se bul sxva das xva eneb ze ga moq vey nda

qvey nis ofi ci a lur bi u le ten Si 1978 wlis 29 de kem bers, ris Sem de gac Se vi da Za la Si.

zed me tia sa u ba ri ima ze, Tu ra o den di di mniS vne lo ba hqon da es pa ne Ti saT vis Ta-

na med ro ve, de mok ra ti u li kon sti tu ci is mi Re bas. Tum ca, man ver ga dawy vi ta ram de ni me

mniSv ne lo va ni po li ti ku ri sa kiTx i, ro me lic kvlav cxa re de ba te bis sa ga ni a.

u pir ve les yov li sa, un da aRi niS nos is ga re mo e ba, rom 1978 wlis kon sti tu cia

aRi a re bu li a, ro gorc kon sen su sis Se de gi, ra Ta ga daW ri li yo es pa ne Tis kon sti tu ci o-

na liz mis mniS vne lo va ni po li ti ku ri prob le me bi.14

1978 wlis qvey nis Zi ri Ta di ka no ni Se iZ le ba Se fas des Sem de gi sity ve biT: es pa ne-

Tis kon sti tu ci am ar ga na xor ci e la mniS vne lo va ni no va cia kon sti tu ci ur doq tri na Si

da igi ver Ca iT vle ba es pa nu ri kon sti tu ci u ri sa mar Tlis is to ri a Si sawy is wer ti lad,

arc Seq mnis ori gi na lu ro biT da arc de bu le be biT, ro gorc es iyo 1812 da 1931 wle bis

kon sti tu ci e bis Sem Txve va Si. ra Tqma un da, es ar war mo ad gen da kon sti tu ci is Seq mnis

mi zans da arc mis av to rebs hqon daT aR niS nu li gan zrax va. mi za ni iyo er Ti – kon sti-

tu ci a, ro gorc kon sen su sis Se de gi, mi sa Re bi un da yo fi li yo par la men ti sa da sa zo ga-

do e bis far To wre e bi saT vis. 1978 wlis Zi ri Ta di ka no nis Ta vi se bu re ba gax lavT is, rom

mas Si iyo mcde lo ba, ga dawy ve ti li yo es pa nur kon sti tu ci ur sis te ma Si ar se bu li prin-

ci pu li prob le me bi.15

es pa ne Tis mo der ni ze bis dag vi a ne ba ga mow ve u li iyo XIX-XX sa u ku ne eb Si gan vi Ta re-

bu li mov le ne biT. a xa li kon sti tu ci is wi na Se id ga mniS vne lo va ni amo ca na – gaT va lis-

wi ne bu li un da yo fi li yo wi na ga moc di le be bi. a u ci le be li iyo ise Ti teq stis mi Re ba,

ro me lic ar iq ne bo da mxo lod er Ti par ti is. mas Si aRi a re bu li un da yo fi li yo de mok-

ra ti u li prin ci pe bi, ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bi da Ta vi suf le be bi, ma Ti dac vis ga-

ran ti e bi, sa xel mwi fo sa da ek le si is ga mij vna, sxva das xva re gi on Ta da erov ne ba Ta Ta-

nacx ov re ba es pa ne Tis wi aR Si, xe li suf le bis da na wi le ba, qvey nis cen tra li za ci a, Tum-

ca, ase ve gaT va lis wi ne bu li un da yo fi li yo cen tra lu ri sa xel mwi fo eb ri vi ide o lo-

gia – re gi o na li za ci is maq si ma lu ri zRva ri er Ti a ni es pa nu ri sa xel mwi fos far gleb Si

da to ri to ri u li er Te u le bis kom pe ten ci a Ta ma Ra li xa ris xi.

kon sti tu ci is Se mu Sa ve bis pro ces Si or pa la ti a no bis sa kiTxi da vis sa ga ni gax-

da. sa bo lo od miR we ul iq na kon sen su si: or pa la ti a no bis me tad Se sus te bu li for ma.

kon sti tu ci is Ta nax mad, es pa ne Tis ge ne ra lu ri kor te si war mo ad gens es pa nel xalxs da

Sed ge ba ori pa la ti sa gan – de pu tat Ta kon gre si sa da se na ti sa gan. 69-e mux lis Ta nax mad,

se na ti te ri to ri u li war mo mad gen lo bis pa la ta a. Ti To e ul pro vin ci a Si air Ce va 4 se-

na to ri sa yo vel Ta o, Ta nas wo ri, pir da pi ri da fa ru li ken Wis yriT, Ti To e ul kun Zul ze

an kun Zul Ta jguf ze, ro mel Tac aqvT Ta vi an Ti or ga no – ka bil do an kun Zul Ta sab Wo –

ir Ce ven se na to rebs Sem de gi ode no biT: sa mi se na to ri ka na ri is kun Zu le bi dan, ma li or-

ki dan da te ne ri fe dan, er Ti se na to ri Ti To e u li kun Zu li dan an kun Zul Ta jgu fe bi dan

– ibi sa, fer men te ra, me nor ka, fu er te ven tu ra, go me ra i e ro, lan sa ro te da las pal ma-

14 Molas I., Derecho Constitucional, I-a edicion 1998, Reimpresion, Editorial Tecnos, Madrid, 2001, 14.15 Belmonte J., La Constitución, cit. Doctor Trujillo G., Editorial prensa Española, Madrid, 1978, 349.


22

dan. se u ta da me li lia ir Cevs or se na tors. amas Tan, av to no mi u ri ga er Ti a ne be bi niS navs

da ma te biT erT se na tors mis te ri to ri a ze mcxov reb Ti To e ul mi li on mo sax le ze. se-

na tor Ta da niS vna xor ci el de ba sa ka non mdeb lo asam ble is an av to no mi u ri ga er Ti a ne-

bis umaR le si ko le gi a lu ri or ga nos mi er. se na tis for mi re bis pro por ci u li sis te ma

qmnis gar kve ul arap ro por ci u lo bas. ker Zod, pro vin ci ebs, rom lis Se mad gen lo ba Sic

Se di an mi li o ni a ni qa la qe bi (mad ri di da bar se lo na), se nat Si im de ni me war mo mad ge ne li

hyavT, ram de nic mo sax le o bis ra o de no bis mxriv yve la ze pa ta ra pro vin ci as.

es pa nur se nats ga ni xi la ven in sti tu ci o na lu ri asi met ri is Wril Si, sa dac ad gi li

aqvs erov nu li da re gi o na lu ri te ri to ri e bis war mo mad ge nel Ta mo na wi le o bas.

es pa ne Tis se na ti, faq tob ri vad, asa xavs kon gre sis po li ti kur Se mad gen lo bas; sa-

ka non mdeb lo pro ces Si se na tis ro li ar se bi Tad Se mo i far gle ba ka non pro eq teb Si mxo-

lod teq ni ku ri xa si a Tis ko req ti ve bis Se ta nis an ka non pro eq tis gan xil vis va dis ga-

da de bis uf le ba mo si le biT. se na tis Tan xmo ba au ci le be lia av to no mi ur ga er Ti a ne bebs

So ris xel Sek ru le be bis da de bi sas. Tum ca, mi Re bu li ga dawy ve ti le bis Se sa xeb un da ec-

no bos de pu tat Ta kon gress (se na tis reg la men tis 137-139-e mux le bi). av to re bi, rom-

le bic mxars uWe ren qvey nis ro gorc re gi o na li za ci as, ise fe de ra li za ci as, mi iC ne ven,

rom er T-erTi um Tav re si sa kiTxi se na tis te ri to ri uli war mo mad gen lo bi Ti pa la tis

re for ma a, rac xels Se uwy obs av to no mi ur ga er Ti a ne ba Ta uf ro aq ti ur mo na wi le o bas

cen tra lu ri xe li suf le bis ne bis Ca mo ya li be ba Si. Ta vi si Sek ve ci li uf le be biT uk ma-

yo fi lo es pa ne Tis se na ti ener gi u lad cdi lobs fun qci e bis ga far To e bas. es pa ne Tis

or pa la ti a ni sis te ma Se iZ le ba da xa si aT des, ro gorc ab so lu tu rad Ta nas wo ri da ara-

ba lan si re bu li mo de li. se na tis, ro gorc re gi o ne bis in te re se bis rep re zen ta ci is

qme diT or ga nod Ca mo ya li be ba Se saZ le be lia mxo lod im Sem Txve va Si, ro de sac es pa ne Ti

gar da iq mne ba fe de ra ci ul sa xel mwi fod.16

mniS vne lo va ni sa kiTx i, rom lis ga dawy ve ta sac Se e ca da qvey nis Zi ri Ta di ka no ni,

iyo erov nu li prob le ma. sa kon sti tu cio ko mi si a Si mim di na re ob da cxa re de ba te bi es-

pa ne li eris er Ti a no bi sa da erov ne ba Ta da re gi on Ta av to no mi is uf le bis sa kiTx eb ze.

es pa ne Tis kon sti tu ci i sa da sa xel mwi fos fun qci o ni re bis fun da men tur prin ci pad mi-

iC ne ven qvey nis Zi ri Ta di ka no nis me o re muxls, rom lis Ta nax mad, kon sti tu cia dam ya re-

bu lia es pa ne li eris ur yev er Ti a no ba ze, er Ti an sa xel mwi fo ze, ro me lic ga nu yo fe lia

yve la es pa ne li saT vis. amas Tan, aRi a re bu li da ga ran ti re bu lia erov ne ba Ta da re gi-

on Ta av to no mi is uf le ba da maT So ris sru li Ta nas wo ro ba.17 mo ce mu li mux li es pa nel

mec ni er Ta da po li ti kos Ta mkac ri dis ku si is sa ga ni a. sa kiTxi dRe sac aq tu a lu ri a.

wi na sa kon sti tu cio de ba te bis dros so ci a lis tu ri par ti is po zi cia iyo Sem de-

gi: `es pa ne Ti, ro gorc eri, ar se bob da mo ce mul kon sti tu ci am de di di xniT ad re. am de-

nad, er Ta der Ti, rac Se iZ le ba ga keT des, aris Se sa ba mi si iu ri di u li sa fuZ vlis mo Zeb-

na, mag ram amas Tan, teq ni ku ri mxa re Se sa ba mi so ba Si un da mo di o des re a lo bas Tan. Cve ni

udi de si sur vi li a, 1978 wlis kon sti tu ci am ga iT va lis wi nos mim di na re sa mar Tleb ri-

vi aq tu a lo ba. Cve ni Ses wo re ba JRers Sem deg na i rad: kon sti tu cia afuZ nebs da iZ le va

es pa ne li eris er Ti a no bis ga ran ti as, erov ne ba Ta da re gi on Ta av to no mi is uf le bas da

16 xubua g., federalizmi, rogoc normatiuli principi da politikuri wesrigi, Tb., 2000,

86.17 Peces-Barba G., Constitución Española de 1978, Un estudio de Derecho y Política, Tecnos, Madrid, 1995,

30.


23

so li da ro bas maT So ris. kon sti tu ci u ri sa mar Tlis kuTx iT, aR niS nu li war mo ad gens

swor for mas. kon sti tu cia efuZ ne ba Sek re bil faq tebs. am Sem Txve va Si ki faq ti aris

er Ti – es pa ne li eris mra val sa u ku no va ni ar se bo ba~.18

mec ni er Ta er Ti jgu fi mi iC nevs, rom aR niS nu li mux li iyo mra val sa u ku no va ni

prob le mis ga sa Re bi da mi si ga dawy ve tis op ti ma lu ri va ri an ti, vi na i dan mas Si mo ce mu-

lia sa kiTx is mo wes ri ge bis sa mi per speq ti va:19 pir vel yov li sa, es pa ne li eris ga mocx-

a de ba umaR les ga er Ti a ne bad mya ri er Ti a no bis ga ran ti iT. ase ve, er Ti a ni es pa nu ri sa-

xel mwi fos wi aR Si sxva ga er Ti a ne be bis ar se bo ba, rom le bic di fe ren ci re bu l iq nen ro-

gorc erov ne be bi da re gi o ne bi. da me sa me – Ta nas wo ro ba yve la re gi on sa da erov ne bas

So ris, ra Ta ga ran ti re bu li yo fi li yo es pa ne Tis er Ti a no bis umaR le si ide a, aR mof-

xvri li yo dis ba lan si gan vi Ta re bul da nak le bad gan vi Ta re bul zo nebs So ris.

me-2 mux lTan mi mar Te ba Si pir ve li kiTx va, ro mel sac sva men mec ni e re bi, Sem de gi a:

ras gu lis xmobs, ras mo i cavs cne ba – `es pa ne li eri~ (Na ción Espa ño la). kon sti tu ci is 1-li

mux lis Ta nax mad, es pa ne Ti gan sazR vru li a, ro gorc po li ti ku ri er Ti a no ba. erov nu li

su ve re ni te ti ekuT vnis es pa nel xalxs, rom li da nac ga mom di na re obs sa xel mwi fo xe li-

suf le ba. es pa ne li xal xi gvev li ne ba erov nu li ne bis ga mom xat ve lad.

me o re mux lTan mi mar Te ba Si Se iZ le ba iT qvas, rom igi mo i cavs ur Ti er Tsa wi na aR-

mde go de bu le bebs. er Ti mxriv, igi acx a debs es pa ne li eris er Ta der To bas, xo lo, me o-

re mxriv, sa ub robs qvey nis mra va le rov nu lo ba ze. aR niS nul ze pa su xi Se iZ le ba mog vces

kon sti tu ci is teq stis de ta lur ma ana liz ma:

a) kon sti tu ci iT aRi a re bu lia mxo lod er Ti eris ar se bo ba;

b) erov ne be bi da re gi o ne bi eris Se mad ge ne li na wi le bi a;

g) erov nu li er Ti a no ba ga mom di na re obs kon sti tu ci i dan;

d) erov ne ba Ta da re gi on Ta uf le ba mo si le ba war mo e bu li a: kon sti tu ci a, er Ti

mxriv, ic nobs erov nul su ve re ni tets, me o re mxriv, dam fuZ ne bel xe li suf le bas,

ro me lic ekuT vnis sa xel mwi fos. e rov ne be bi da re gi o ne bi, kon sti tu ci is VIII Ta-

vis Ta nax mad, flo ben TviT mmar Tve lo bas, ra sac axor ci e le ben Se sa ba mis sta tut-

Ta meS ve o biT, Tum ca, es uka nas knel ni mi i Re bi an ge ne ra lu ri kor te sis mi er or ga-

nu li ka no nis ga mo ce mis gziT;

e) kon sti tu cia ic nobs mxo lod es pa nur mo qa la qe o bas.

am de nad, Tu erov ne be bi ari an eris Se mad ge ne li ele men te bi da isi ni ar flo ben

dam fuZ ne bel xe li suf le bas, su ve re ni tets da a.S. is mis kiTx va, ra aris is zRva ri, ro me-

lic ar se bobs erov ne beb sa da re gi o nebs So ris. upir ve les yov li sa, es aris ge og ra fi-

u li, is to ri u li, eko no mi ku ri Ta vi se bu re ba ni, ena da a.S. amas Tan, erov ne be bi mo i ca ven

re gi o nis cne ba sac, mag ram uf ro Rrma TviT myo fa do biT.

es pa ne li eri gan sazR vru li a, ro gorc erov ne ba Ta eri (Na ción de Na ci o nes), ro gorc

sa er To po li ti ku ri mar Tlwes ri gis qveS es pa ne li xal xis er Ti a no bis sa mar Tleb ri vi

ga mo xa tu le ba.20

18 Diario de Sesiones del Congreso de los Diputados, num.66, 1978, sesión num. 5 de la Comisión de Asuntos Constitucionales y Libertades Públicas, pp. 2304-2306, Constitución Español, Trabajos parlamentarios, cit. Vol.II, 846-848

19 Peces-Barba G., Constitución Española de 1978, Un estudio de Derecho y Política, Tecnos, Madrid, 1995, 35.

20 Molas I., Derecho Constitucional, la edición 1998, Reimpresión, Editorial Tecnos, Madrid, 2001, 35.


24

e ri (Na ción), erov nu lo ba (Na ci o na lis mo) da erov nu lo bis prin ci pi (Prin ci pio de las Na-ci o na li da des) – aris po li ti ku ri ter mi ne bi, ro mel Ta ar si did po le mi kas iw vevs. cne ba

è ris~ gan sazR vris Se sa xeb Ca mo ya li be bul Te o ri a Ta sa mi jgu fi dan ro mels ak ma yo fi-

lebs es pa ne li eri?21

1. obi eq tu ri Te o ria (ro mel Ta So ris ga mo yo fen ra siz mis Te o ri as); 2. su bi eq tu ri

Te o ri a, ro me lic gu lis xmob da Ti To e u li pi rov ne bis ne bas xal xis Ca mo sa ya li beb lad,

Ti To e u li ada mi a nis sur vils, yo fi li yo am er Ti a no bis su bi eq ti; 3. Se re u li Te o ri a,

ro me lic mo i cav da ro gorc su bi eq tu ri, ise obi eq tu ri ele men te bis Ser wymas. ker Zod:

eri – es aris ada mi an Ta bu neb ri vi ga er Ti a ne ba, rom le bic te ri to ri ul ma er Ti a no bam,

war mo So bam, Ta vi se bu re beb ma, enam mi iy va na cxov re bi se ul da so ci a lur er Ti a no bam de.

al fon so pa len si as leq si ko nis mi xed viT (XV sa u ku ne) gan sazR vru lia sity va eris

(Na ción) eti mo lo gi u ri fes ve bi: à da mi a neb ma, rom leb mac ici an, sad ari an da ba de bul i

da ar mo vid nen sxva ad gi le bi dan~. XVIII sa u ku ne Si aR niS nul ma cne bam mi i Ro Rrma po li-

ti ku ri Si na ar si, rac gu lis xmob da erov nul su ve re ni tets, erov nul da mo u ki deb lo-

bas da dam fuZ ne bel xe li suf le bas. mag ram XIX sa u ku nis es pa ne Tis Svi di kon sti tu cia

ar Se i cav da arc erov nu lo bi sa da arc re gi o nis cne bas. ga mo nak li si iyo mxo lod 1873

wlis fe de ra lu ri kon sti tu ci a, ro me lic ka no ni er Za la Si ar Se su la (1-li mux lis Ta-

nax mad, es pa nel ers Se ad gen da 17 sa xel mwi fo, ku bi sa da pu er to- ri kos CaT vliT).

Ta na med ro ve msof li o Si eri aris is to ri u li kon cef ci a. pre ten zia imi sa, rom

idea ès pa ne li eris~ Ta o ba ze ar se bob da Sua sa u ku ne e bi dan, usa fuZ vlo a. ag reT ve,

aras wo ria sa xel mwi fo sa da eris cne ba Ta iden ti fi ka ci a. e rov nu li sa xel mwi fo (El Esta do Na ci o nal) ar aris sa xel mwi fos uka nas kne li Se saZ lo for ma, rad gan dRes gvxvde ba

mra va le rov nu li po li ti ku ri in sti tu te bi da vxe davT mra val sa xel mwi fo Ta war mo-

So bas. mra va le rov nu lo ba gu lis xmobs sxva das xva erov nul ga er Ti a ne ba Ta ar se bo bas,

ro de sac sa xel mwi fo xels ar uS lis maT ga daq ce vas umaR les ga er Ti a ne bad. es pa ne-

Tis Sem Txve va Si, umaR les ga er Ti a ne bad gvev li ne ba – erov ne ba Ta eri, Se iZ le ba iT qvas,

erov ne ba Ta da re gi on Ta eri, ro me lic gan sxva ve bu li a, mag ram in teg ri re bu li. Tum ca,

sxva das xva erov ne ba Ta da re gi on Ta ar se bo ba es pa ne Tis umaR les ga er Ti a ne ba Si xels

uwy obs se pa ra tizms. es pa ne Ti, ro gorc erov ne ba Ta da re gi on Ta sa xel mwi fo, Se iZ le ba

iyos mxo lod er Ti sa xel mwi fo, mag ram kon sti tu ci iT ga ran ti re bu li av to no mi a Ta sa-

xel mwi fo.22

es pa nur re a lo ba Si erov ne ba Ta er Ti a no bas miv ya varT eris cne bam de. xo lo imis

ga sar kve vad, Tu ra mniS vne lo ba eni We baT TviT sity va erov ne bebs, ar se bobs er Ta der Ti

ga mo sa va li, miv mar ToT leq si kons. mag ram es pa nu ri enis aka de mi is mi er ga mo ce mul leq-

si kon Si ar mo i Zeb na pa su xi das mul kiTx va ze. igi mo i cavs tra di ci ul gan mar te bas: eris

Se mad ge ne li in di vi de bi sa da xal xis da ma xa si a Te bel ga re mo e ba Ta er Ti a no ba.23

or moc wli an ma av to ri ta rul ma re Jim ma erov nul sa kiTx Tan da kav Si re biT Ca mo a-

ya li ba sru li uwes ri go ba. 1978 wlis kon sti tu ci am, aras rul, na wi lob riv gad mo ce mul

21 Gonzales Navarro F., España, Nación de Naciones, el modelo federalismo, EUSNA editorial Universidad de Navarra, S.A., Pamplona, 1993, 49.

22 Peces-Barba G., La Constitución Española de 1978, con la colaboración de Lluis Preito Sanchos, Un estudio de Derecho y Politica, Tecnos, Madrid, 1995, 34.

23 Eduardo Barrachina J., Las Comunidades Autónomas: Su ordenamiento Juridico, I Promociones Publica-siones Univesritarias, Barcelona, 1987, 171.


25

de bu le ba Ta fon ze, ga ni xi la prob le mis er Ti mxa re – in teg ra ci is mcde lo ba. Tum ca,

sa kiTx is ir gvliv Ca mo ya lib da ori da pi ris pi re bu li ide o lo gi a: pir ve li ide o lo gi is

mim dev re bi, me mar jve ne e bi, em xro bod nen tra di ci u li es pa nu ri na ci o na liz mis Te o ri-

as. ma Ti lo zun gi iyo – ar ar se bobs uf ro me ti erov nu lo ba, vid re es pa nu ri da amiT

uar yo fil iq na erov nu lo bis ter mi ni. me o re, me mar cxe ne Ta seq to ri, ga mo di o da cne ba

erov nu lo bis aras wo ri, ara o biq tu ri ga ge bis wi na aR mdeg. ma Ti ide o lo gi is mi xed viT,

erov nu lo ba aris Ti To e u li av to no mi u ri ga er Ti a ne bis TviT ga mor kve vis Se saZ leb-

lo ba, ra Ta gar da iq mnen da mo u ki de bel sa xel mwi fo e bad. ma Ti az riT, es pa nur na ci o na-

lizms ar ga aC nia arc is to ri u li say rde ni, arc mec ni e ru li sa fuZ ve li.24

es pa ne Tis 1978 wlis kon sti tu ci am es pa ne li xal xi da es pa ne li eri ga mo acx a da si-

no ni me bad, rad gan pir ve li mux lis Ta nax mad, erov nu li su ve re ni te ti ga mom di na re obs

es pa ne li xal xi sa gan. mi u xe da vad ami sa, es pa ne li eri ar aris ub ra lod xal xi an xal xis

xal xi, ara med, ro gorc kon sti tu ci is me-2 mux lSia gan sazR vru li – es pa ne Ti aris erov-

ne ba Ta eri.25

kon sti tu ci am Ta vi aa ri da aS ka ra zRva ris gav le bas er sa da erov ne bebs So ris.

amas Tan, ar da a zus ta, Tu ra kri te ri u miT un da ewo dos re gi ons erov nu li. kon sti tu-

ci is pir ve li da ma te bi Ti de bu le ba sa ub robs erov nu li te ri to ri e bis Se sa xeb: `kon-

sti tu cia icavs da pa tivs scems ad re ar se bul erov nul te ri to ri a Ta is to ri ul uf-

le bebs.~ aR niS nu li gu lis xmobs ka ta lo ni as, bas keT sa da ga li si as, rom leb sac kon sti-

tu ci is mi Re bam de mi e ni WaT ze mo aR niS nu li sta tu si da rom leb sac ga aC ni aT sa ku Ta ri

ena. Tum ca, Zi ri Ta di ka no niT ar aris gan mar te bu li, sak ma ri sia Tu ara erov nu lo bis

da sad ge nad mxo lod lin gvis tu ri gan sxva ve bis aRi a re ba. ma ga li Tad, va len si is av to no-

mi u ri ga er Ti a ne bis sta tu tis me-7 mux lis Se sa ba mi sad, ga er Ti a ne bis ofi ci a lur enas,

kas ti li ur Tan er Tad war mo ad gens va len si u ri (El Va len ci a no).26 ba le a ri is kun Zu le bis

av to no mi u ri ga er Ti a ne bis par la men tis mi er 1986 wlis 29 ap rils mi Re bul iq na ka no ni

3/86 lin gvis tu ri mo wes ri ge bis Se sa xeb, rom lis Ta nax mad, XIII sa u ku ni dan ka ta lo ni u ri

ena ba le a ri is kun Zu le bis av to no mi u ri ga er Ti a ne bis sa ku Ta ri ena a. ori ve Sem Txve va Si

ga er Ti a ne bas mo ix se ni e ben, ro gorc re gi o na lurs da ara ro gorc erov nuls.27 av to no-

mi ur ter min Ta leq si ko nis Ta nax mad, erov nu lad iwo de ba is te ri to ri e bi, rom leb mac

re fe ren du mis gziT mi i Res av to no mi is sta tu te bi (me o re gar da ma va li de bu le ba). maT

ag reT ve uwo de ben is to ri ul erov ne bebs an is to ri ul av to no mi ur ga er Ti a ne bebs (ka-

ta lo ni a, bas ke Ti da ga li si a).28

1978 wlis 19 ag vis tos se nat Si, kon sti tu ci is ka non pro eq tis gan xil vi sas, cxa re

de ba te bi mim di na re ob da kon sti tu ci is me-2 mux lSi mo ce mu li ter mi ne bis `e rov ne be bi-

sa~ da `re gi o ne bis~ Se sa xeb. de pu tat ma an dres mo let ma aR niS nuls ga u ke Ta Sem de gi ko-

men ta ri: `kon sti tu cia da fuZ ne bu lia plu ra liz mze, xal xTa So ris Ta nas wo ruf le bi a-

24 Gonzales Navarro F., España, Nación de Naciones, el modelo federalismo, EUSNA editorial Universidad de Navarra, S.A., Pamplona, 1993, 50.

25 iqve, 98.26 valensiuri enis Sesaxeb lingvistebs Soris mimdinareobs mwvave dava. erTni miiCneven,

rom valensiuri ena sxva araferia, Tu ara kataloniuri enis dialeqti, xolo meoreni

amtkiceben mis damoukidebel xasiaTs.27 Segado F., El sistema Constitucional Española, Dikinson, Madrid, 1991, 195.28 Diccionario de terminos autonomicos, Ministerio de Administraciones Publicas, M.A.P. Madrid, 1993.


26

no ba ze, erov ne ba Ta da re gi on Ta av to no mi i sa da am uka nas knel Ta TviT ga mor kve vis uf-

le ba ze. ba to no se na to re bo, Tavs nu vity u ebT. aq ar aris ur ye vi er Ti a no ba. es ar aris

er Ti a ni sam Sob lo da arc sam Sob los ur ye vi er Ti a no ba. mag ram ar un da dag va viwy des

isic, rom es pa nu ri sa xel mwi fos po li ti ku ri re a lo ba uf ro mdi da ri da uf ro sa in te-

re so a, vid re yve la fe ri is, ra sac vi xi lavT. es pa nu ri sa xel mwi fo, mog vwons Tu ar mog-

vwons, aris mra va le rov nu li da es pa neT Tan Ta nacx ov robs erov nu li da re gi o na lu ri

ga er Ti a ne be bi. Tum ca, maT ga aC ni aT TviT mmar Tve lo bis sur vi lis sxva das xva xa ris xi.

Se giZ li aT es aRi a roT, an ar aRi a roT. es igi ve a, rom kon sti tu ci am gviTx ras, mze ar

amo dis di liT, an ar Ca dis sa Ra mos. xo lo rac Se e xe ba TviT ga mor kve vas, igi ar niS navs

au ci leb lad se pa ra tizms. TviT ga mor kve va es aris uf le ba, air Cio Se ni mo ma va li~.

se na tor ma fer nan dez mi ran da i he vi am me-2 mux lSi mo ce mu li ter mi nis è rov nu-

lo bis~ Se sa xeb aR niS na: `sity va erov nu lo ba Cve ni aka de mi is leq si kon Si gan mar te bu-

li a, ro gorc xal xis da ma xa si a Te be li Ta vi se bu re ba da eris Se mad ge ne li in di vi de bi.

igi ar Se iZ le ba mox se ni e bu li iyos, ro gorc eris si no ni mi~.

1978 wlis Zi ri Ta di ka no nis me-2 mux li es pa nu ri sa xel mwi fos Zi ri Ta di say rde-

nia29, rad gan mas Si Tav moy ri lia sa xel mwi fos fun qci o ni re bis um niS vne lo va ne si prin-

ci pe bi:

1. es pa ne Ti, ro gorc re a lu ri Ta nas wo ro ba

2. eris ga nu yo fe li er Ti a no ba

3. es pa ne li eri, ro gorc kon sti tu ci is dam fuZ ne be li

4. aR niS nu li mux liT aRi a re bu lia erov ne ba Ta da re gi on Ta av to no mi is uf le ba

5. es pa ne Ti, ro gorc àv to no mi a Ta sa xel mwi fo~, ro gorc plu ra lu ri re a lo-

ba, ra dga nac es pa ne li eri in teg ri re bu lia erov ne be bi Ta da re gi o ne biT. un-

da aRi niS nos, rom igi ar aris ho mo ge nu ri er Ti a no ba an xal xis xal xi, ara med

erov ne ba Ta eri.30

am de nad, me-2 mux li aRi a rebs es pa neT Si erov ne ba Ta da re gi on Ta ar se bo bas, Tum-

ca, ar azus tebs gan sxva ve bas maT So ris, xo lo cne ba es pa ne li eri gan sazR vru lia ro-

gorc è rov ne ba Ta eri~ – po li ti ku ri mar Tlwes ri gis qveS es pa ne li xal xis er Ti a no bis

sa mar Tleb ri vi ga mo xat va, ro me lic in teg ri re bu lia sxva das xva erov ne be biT da re gi-

o ne biT da ro mel Tac Se uZ li aT po li ti ku ri av to no mi is uf le bis ga mo ye ne ba, Tu ga aC-

ni aT aR niS nu lis sur vi li.31 xal xis jgu fi, ro gorc av to no mi is su bi eq ti, gu lis xmobs

ada mi an Ta iseT er To bas:

a) ro me lic cxov robs mo ce mu li sa xel mwi fos mka fi od Se mo sazR vrul ge og ra fi-

ul are al Si;

b) ro me lic ra o de nob ri vad uf ro mci re a, vid re sa xel mwi fos da nar Ce ni mo sax le-

o ba;

g) rom lis wev re bi ari an mo ce mu li sa xel mwi fos mo qa la qe e bi (ma Ti av to no mia uz-

run vel yo fi li un da iyos am sa xel mwi fos far gleb Si)

29 Peces-Barba G., La Constitución Española de 1978, con la colaboración de Lluis preito Sanchos, Un estudio de Derecho y Politica, Tecnos, Madrid, 1995, 14.

30 Rodrigez Zapata J., Teoria y practica del Derecho Constitucional, Editorial tecnos, S.A., Madrid, 1996, 99.31 Gonzalez Navarro F., España, Nacion de Naciones, el modelo federalismo, EUSNA Editorial Universidad de

Navarra, S.A., Pamplona, 1993, 55.


27

d) rom lis wev re bi da nar Ce ni mo qa la qe e bi sa gan gan sxvav de bi an eT ni ku ri, enob ri vi

an kul tu ru li niS niT;

e) rom lis wev reb sac surT Ta vi an Ti gan sa kuT re bu lo bi sa da in di vi du a lu ro bis

Se nar Cu ne ba.32

av to no mi is, kon kre tu lad ki `av to no mi a Ta sa xel mwi fos~ Si na ar si yo vel Tvis

un da Se e sa ba me bo des, er Ti mxriv, sa xel mwi fos su ve re ni te tis dac vis le gi ti mur in-

te ress da, me o re mxriv, um ci re so bis mi er Ta vi si iden tu ro bis dac vis moTx ov nebs.33

Zi ri Ta di nor mis Ta nax mad, yve la es pa ne li flobs es pa nur erov nu lo bas, rad gan Se-

ad gens es pa ne li eris na wils. es pa nu ri erov nu lo bis Ta nax mad, es pa ne Tis sa xel mwi fos

far gleb Si inar Cu ne ben erov nul da re gi o na lur da mo u ki deb lo bas. es pa nel er ze mi-

kuT vne ba niS navs es pa nu ri erov nu lo bis flo bas, ro gorc kav Sirs in di vid sa da mTels,

e.i. er sa da sa xel mwi fos So ris.34

es pa nu ri po li ti ku ri ga er Ti a ne bis wev re bi ari an es pa ne le bi, e.i. erov ne biT es pa-

ne le bi, Tum ca, Se uZ li aT flob dnen sxva erov nul sta tus sac. bas ke Tis qvey nis av to-

no mi u ri ga er Ti a ne bis sta tu tis pir ve li mux lis Ta nax mad, bas ki xal xi an eus kal -he-

ri a, ro gorc Ta vi si erov nu lo bis ga mo xat va, TviT mmar Tve lo bis gan sa xor ci e leb lad

aya li bebs av to no mi ur ga er Ti a ne bas. va len si is av to no mi u ri ga er Ti a ne bis sta tu tis

pir ve li mux lis Ta nax mad, va len si e li xal xi (El Pu eb lo Va len ci a no), is to ri u lad or ga ni-

ze bu li, ro gorc va len si is sa me fo – afuZ nebs av to no mi ur ga er Ti a ne bas es pa ne li eris

ga nu yo fe li er Ti a no bis far gleb Si. eq stre ma du ris av to no mi u ri ga er Ti a ne bis sta tu-

tis pir ve li mux lis Ta nax mad, eq stre ma du ra, ro gorc is to ri ul -re gi o na lu ri TviT-

myo fa do bis ga mo xat va, es pa ne li eris ga nu yo fe li er Ti a no bis far gleb Si, afuZ nebs av-

to no mi ur ga er Ti a ne bas. ba le a ri is kun Zu le bis av to no mi u ri ga er Ti a ne bis sta tu tis

pre am bu la da pir ve li mux le bi sa ub robs ba le a ri is xal xis Se sa xeb (El Pu eb lo de las Islas Ba le a res) da a.S.

3.1. ratom `avtonomiaTa saxelmwifo~?

1978 wlis Zi ri Ta di ka no ni pir da pir ar gan sazR vravs sa xel mwi fos te ri to ri u-

li or ga ni za ci is for mas, Tum ca, aS ka ra a, rom mo Zeb nil iq na re gi o na lu ri sa xel mwi fos

Su a le du ri mo de li. kon sti tu ci am mo ax di na av to no mi is in teg ra cia de mok ra ti ul in-

sti tu teb Tan – eris er Ti a no bis ide i sa da re gi on Ta da erov ne ba Ta av to no mi is uf le-

bis kon sti tu ci u ri prin ci pis Se sa ba mi sad.

1978 wlis kon sti tu ci iT dad ge ni li qvey nis te ri to ri u li or ga ni za ci is for ma

mec ni er Ta mi er aR qmul iq na sxva das xva na i rad (vid re sa kiTxs sa bo lo od ga dawy vet da

sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo) – plu ra lu ri sa xel mwi fo (ti e ro gal va ni), av to no mi u ri

sa xel mwi fo (san Ces ages ta), re gi o na lu ri sa xel mwi fo (gre go rio pe ses bar ba), uni ta-

32 Heintze H.J., Wege zur Verwirklichung des Selbstbestimmungsrechts der Völker innerhalb bestehender Staa-ten, S 36. ix. xubua g., federalizmi, rogoc normatiuli principi da politikuri wesrigi,

Tb., 2000, 97.33 iqve, 97.34 Gonzaliz Navarro F., España, Nacion de Naciones, el modelo federalismo, EUSNA Editorial Universidad de

Navarra, S.A., Pamplona, 1993, 94.


28

rul -fe de ra lu ri (a ri ni o), uni ta rul -re gi o na lu ri (fer nan do rod ri ge si), na xev rad

fe de ra lu ri, na xev rad cen tra li ze bu li, na xev rad re gi o na lu ri (mu ni os ma Ca do), fe-

de ra lur -re gi o na lu ri (fer nan do tru xi li o), av to no mi u ri sa xel mwi fo fe de ra lu ri

ni u an se biT (si mon to ba li na), in teg ri re bu li sa xel mwi fo (rod ri ges de mi ni o ni), asi-

met ri u li fe de ra lu ri sa xel mwi fo (jor di so le tu ra, gon sa les en si na ri), av to no mi-

a Ta sa xel mwi fo (kla ve lo are va lo).

az rTa mra val fe rov ne bis mi u xe da vad, miR we ul iq na Se Tan xme ba, es pa nu ri sa xel-

mwi fos te ri to ri u li mowy o bis for mad –~av to no mi a Ta sa xel mwi fos~ gan sazR vris Se-

sa xeb, ro me lic war mo ad gens re gi o na lu ri sa xel mwi fos evo lu ci is Se degs.35

wi na sa kon sti tu cio de ba teb Si gan sa kuT re bu li msje lo bis sa ga ni gax da kon sti-

tu ci is 145-e mux li, rom lis Ta nax ma dac, yov lad da uS ve be li iyo av to no mi ur ga er Ti-

a ne ba Ta fe de ra ci a. prob le ma, ro me lic aR niS nu li mux li Taa gad mo ce mu li, es ar aris

fe de ra lu ri sa xel mwi fos prob le ma, sa u ba ria mxo lod mux lis teq ni kur ga u mar Ta o ba-

ze, rad gan kon sti tu ci is me-2 da 137-e mux le bi gu lis xmo ben erov ne ba Ta da re gi on Ta

so li da ro bas da amas Tan, qvey nis de cen tra li za ci as. am de nad, ar aris ga mo ricx u li,

fe de ra lu ri mowy o ba iyos qvey nis mo ma va li.36

sa kiTxi sa bo lo od gan mar ta sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom. 6/1982 wlis 4 no em bris

ga dawy ve ti le biT da es pa nur sa xel mwi fos uwo da àv to no mi a Ta sa xel mwi fo~ (El Esta do de las Au to nom ías).

sa kon stitu cio sa sa marTlos ga dawy ve ti le bis Ta nax mad, àv to no mi a Ta sa xel mwi-

fo~ aris qvey nis Se sa ba mi si mo de li, upir ve les yov li sa, im Tval saz ri siT, rom mox des

sa Ta na do Ta nam Srom lo ba sa xel mwi fo sa da av to no mi ur ga er Ti a ne bis ad mi nis tra ci a Ta

So ris. aR niS nu li xels Se uwy obs sa mar Tli a ni ga dawy ve ti le be bis mi Re bas. Ta nam Srom-

lo ba au ci le be lia av to no mi a Ta sa xel mwi fos uke Te si fun ci o ni re bi saT vis. àv to no-

mi a Ta sa xel mwi fo~ es aris sa xel mwi fos ti pi, ro mel sac, mi u xe da vad mra va li ga da uW re-

li prob le mi sa, aqvs gan vi Ta re bi sa da prog re sis pre ten zi a.37

sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos mi er dad ge nil iq na – àv to no mi a Ta sa xel mwi fos~

ga ran ti e bi – àv to no mi is~ cne bis Ca mo ya li be ba da av to no mi is sazR vre bis dad ge na. 2

Te ber vlis 4/1981 ga dawy ve ti le bis Ta nax mad, àv to no mia uda vod aris su ve re ni tets

daq vem de ba re bu li li mi ti re bu li xe li suf le ba, mag ram mi si prin ci pi ar Se iZ le ba ga-

ge bul iq nes, ro gorc uni ta ru li re a lo ba~.

4. politikuri mdgomareoba

kon sti tu ci u ri har mo nia da ir Rva 2006 wels, ro de sac ka ta lo ni is av to no mi u ri

ga er Ti a ne bis sta tu tis mo di fi ci re bis Se de gad ka ta lo nia gan sazR vrul iq na, ro gorc

eri. pir ve li mux lis Ta nax mad, ̀ ka ta lo ni a, ro gorc eri, axor ci e lebs TviT mmar Tve lo-

bas kon sti tu ci i sa da aR niS nu li sta tu tis far gleb Si, ro me lic war mo ad gens Zi ri Tad

in sti tu ci o na lur nor mas~. ka ta lo ni is sta tu tis aR niS nul ma su lis kve Te bam es pa nel

35 Rajoy M., Los Problemas de la Organización Territorial del Estado, AA.VV. Organización Territorial del Es-tado, Ediciones Universidad de Salamanca, Salamanca, 1993, 42.

36 Diario de Sesiones del Congreso, núm. 88, 1978. Sesión número 20 de la comisión de asuntos Constitucionales y Libertades Públicas, 3262-3263, Constitución Española, trabajos parlamentarios, cit., vol II, 1536-1537.

37 STS 64/1982 de 4 de noviembre, 174.


29

eq sper tTa da po li ti kos Ta mkac ri kri ti ka ga mo iw vi a. eq sper tTa er Ti na wi li mi iC nev-

da, rom xom ar iyo es gza es pa nu ri kon sti tu ci u ri sa mar Tal wes ri gis axa li doq tri ni-

sa ken.38 2010 wels es pa ne Tis sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom da as ru la es pa ne Tis kon gre-

sis sa xal xo par ti is de pu ta ci is sa kon sti tu cio sar Ce lis gan xil va ka ta lo ni is sta-

tu tis im de bu le be bis wi na aR mdeg, rom li Tac gan sazR vru li iyo `ka ta lo ni a, ro gorc

eri~ (Ca ta lu ña co mo Na ción) da `ka tal ni i is erov nu li re a lo ba~ (re a li dad na ci o nal de Ca ta lu ña). 2010 wlis 28 iv ni sis 31/2010 ga dawy ve ti le biT,39 sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom `er Tan~

mi mar Te ba Si da ad gi na, rom – `1978 wlis kon sti tu ci is me o re mux lis Ta nax mad, es pa ne Ti

ic nobs mxo lod erT – es pa nel ers. es pa ne Tis te ri to ri a ze sxva er Ta ar se bo biT da ir-

Rve va kon sti tu ci is fun da men ti da po li ti ku ri sis te ma. sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo

ver da uS vebs aR niS nu li ini ci a ti vis gan xorci e le bas sis te mis in sti tu ci ur mo di fi-

ka ci as ra di ka lu ri me To de biT. aR niS nu li Se saZ le be lia gan xor ci el des mxo lod kon-

sti tu ci u ri re for mis gziT da ara sta tu tis re for mis gziT~.

po li ti kur si tu a ci as ar Tu lebs uka nas knel wleb Si gan vi Ta re bu li mov le ne bi,

gan sa ku Te biT ki ev ro zo na Si eko no mi ku ri kri zi si, rac mniS vne lov nad ai sa xe ba es pa ne-

Tis Si da po li ti ka ze.

2012 wlis 11 seq tem bris ma sob riv ma ma ni fes ta ci am, ro me lic ka ta lo ni a Si ga i mar Ta,

ro gorc mi ni mum, aC ve na, rom es pa neT sa da ka ta lo ni as So ris mdgo ma re o ba uki du re sad

da Za bu li a. mov le nam di di ga mox ma u re ba po va ro gorc qvey nis Sig niT, ise mis far glebs

ga reT. eq sper te bi uk ve sa ub ro ben, ro gor Se iZ le ba gan xor ci el des ise Ti gan qor wi ne ba,

ro me lic nak le bad sa zi a no iq ne ba ori ve mxa ri saT vis. me o re mxriv, mniS vne lo va nia am axa-

li sa xel mwi fos ro li, ur Ti er To ba ev ro kav Sir Tan da msof li os sxva Zi ri Tad in sti tu-

ci eb Tan .har var dis uni ver si te tis eko no mi kis pro fe so r ke nes ro go fis az riT, `cal ke

mdgo mi ka ta lo nia iq ne ba er T-er Ti um did re si qve ya na msof li o Si~.40

2012 wels sa zo ga do eb ri vi az ris kvle vis cen trma Ca a ta ra so ci o lo gi u ri ga mo-

kiTx va ka ta lo ni is da mo u ki deb lobas Tan da kav Si re biT,41 rom lis Se de ge bi ga moq vey nda

2012 wlis 26 se tem bers.42

kiTx va ze, Tu ras mis cem dnen xmas re fe ren du mis Ca ta re bi sas, Se de ge bi iyo Sem de gi:

damoukidebloba `diax~ – 51,1%damoukidebloba `ara’’ – 21,1%Tavi Seikava – 21,1%

kiTx va ze – ka ta lo ni is sa xel mwi fos Se saZ lo te ri to ri ul -or ga ni za ci ul mowy o-

bis Se sa xeb pa su xe bi ga na wil da Sem deg na i rad:

38 Fernández Farreres G., ¿Hacia una nueva doctrina constitucional del Estado autonómico?, Thomson-Civi-tas, 2008.

39 <http://boe.es/boe/dias/2010/07/16/pdfs/BOE-A-2010-11409.pdf>.40 <www.ecomonia.e-noticies.es; 4 abril, 2012. Kenneth Rogoff – “Catalunya seria uno de los paises mas ricos

del mundo~>.41 sazogadoebrivi azris kvlevis centri (Centre d’Estudis d’Opinió-CEO) kataloniis Jener-

alitetis organoa, romelic atarebs gamokiTxvebs arCevnebis, politikuri partiebisa

da liderebis reitingebis, arCevnebis Semdgomi periodis Sesaxeb. igi Seiqmna 2005 wlis

11 ianvris dekretiT.42 <http://todoloqueseaverdad.blogspot.com/2012/09/preferencias-catalanas.html>.


30

damoukidebeli saxelmwifo – 34%federaluri saxelmwifo – 28,7 % avtonomiuri gaerTianeba – 25,4 %.

ro gor Se iZ le ba Se jer des ori ve pa su xi, ro de sac gan sxva ve bu li Se de ge bia da-

fiq si re bu li da mo u ki deb lo bas Tan da kav Si re biT? maT, vi sac surT ka ta lo nia iyos av-

to no mi u ri ga er Ti a ne ba, ar ari an maT ricx vSi, vi sac surT da mo u ki deb lo ba (maT So ris

ga i yo à ra~ da `Ta vis Se ka ve ba~). amas Tan, maT, vi sac surT da mo u ki de be li sa xel mwi fo

(me o re kiTx va), surT ag reT ve da mo u ki deb lo ba (pir ve li kiTx va).

sa in te re soa is ga re mo e ba, rom maT, vi sac surT fe de ra lu ri sa xel mwi fo (me o re

kiTx va), kiTx va ze, surT Tu ara da mo u ki deb lo ba, pa su xe bi Se iZ le ba ga yo fi li yo `di-

ax~ da à ra~-s So ris. am ga re mo e beb ma ga na pi ro ba swo red is pa ra doq su li Se de ge bi, rom-

le bic mi Re bul iq na: Tu ar Ce va nia da mo u ki deb lo bas Tan mi mar Te ba Si, cal sa xaa `di ax~.

ro de sac ar Ce va nia `da mo u ki de bel sa xel mwi fos~, `fe de ra lur sa xel mwi fo sa~ da – àv-

to no mi ur ga er Ti a ne bas~ So ris, um rav le so ba xmas aZ levs da mo u ki de bel sa xel mwi fos.

mag ram ra iq ne ba ma Sin, ro de sac ar Ce va ni iq ne ba mxo lod `da mo u ki de bel sa xel mwi fo sa~

da `fe de ra lur sa xel mwi fos~ So ris? am Sem Txve va Si upi ro bod ga i mar jvebs es uka nas-

kne li, rad ga nac pa sux Si mo az re bu li iq ne ba àv to no mi u ri ga er Ti a ne bis~ sa sar geb lod

mi ce mu li xme bi.

so ci o lo gi u ri ga mo kiTx vis Se de gad Seg viZ lia da vas kvnaT, rom ka ta lo ni e le-

bi da mo u ki de bel sa xel mwi fo sa da fe de ra lur sa xel mwi fos So ris ir Ce ven am uka nas-

knels. Tum ca, ga mo ricx u li ar aris, rom fe de ra lu ri sa xel mwi fos far gleb Si ka ta-

lo ni el Ta mis wra fe ba da mo u ki de be li sa xel mwi fo sad mi uf ro gaR viv des, mi u xe da vad

imi sa, rom es pa ne Tis sa xel mwi fos fe de ra lur stan dar tebs ak lia ise Ti mniS vne lo va ni

ele men ti, ro go ri caa te ri to ri u li er Te u le bis mo na wi le o ba sa xel mwi fo ne bis for-

mi re bis pro ces Si fe de ra lu ri pa la tis meS ve o biT.43

es pa ne Tis mTav ro bis pa su xi ka ta lo ni el Ta moTx ov na ze Sem de gi a: àrc es pa ne Tia

prob le ma, arc da mo uki deb lo ba ga mo sa va li~; ̀ da mo u ki deb lo ba niS navs ara ka ta lo ni is

ga mo yo fas, ara med es pa ne Tis da sas ruls~.44

es pa nu ri mo de lis in di vi du a lu ro bas kar gad asa xavs es pa nel av tor Ta po zi ci a.

er Ti jgu fi mi iC nevs, rom av to no mi e bis es pa nu ri mo de li aris es pa ne Tis gan sa kuT re-

bu li wvli li kon sti tu ci ur sa mar Tal Si, ro mel sac udi de si Te o ri u li mniS vnelo ba

aqvs. zo gi er Ti av to ris az riT ki es pa neT ma mxo lod ga mo i Ci na sam wu xa ro ori gi na lo ba,

rom li da nac, aTe u lo biT wle bis man Zil ze, Se saZ le be lia war mo iS vas mxo lod av to no-

mi u ri qa o si.45 es pa ne li po li ti ko se bi, rom le bic cen tris tu li po zi ci is mom xre e bad

iT vle bi an, Ri ad sa ub ro ben, rom àv to no mi a Ta sa xel mwi fos~ un da da em Svi do bon fe de-

ra lu ri mo de lis sa sar geb lod.46 po li ti ku ri mov le ne bis gan vi Ta re bi dan ga mom di na re,

aR niS nul kiTx va ze pa suxs uax lo es mo ma val Si mi vi RebT.

43 xubua g., federalizmi, rogoc normatiuli principi da politikuri wesrigi, Tb., 2000,

90.44 Alberto Ruis Galladron, el ministro de la Justicia de España <http://www.elperiodico.com/es/noticias/eleccio-

nes-2012/gallardon-independencia-sacar-catalunya-fuera-acabar-espana-2221644>.45 Hanf D., Bundesstaat one Bundesrat?, 32. ix. xubua g., federalizmi, rogorc normatiuli prin-

cipi da politikuri wesrigi, Tb., 2000, 90.46 <http://www.abc.es/20121008/espana/rc-monago-estado-autonomico-necesita-201210081156.html>


31

5. daskvna

Ta na med ro ve kon sti tu ci o na liz mis is to ri a Si àv to no mi a Ta sa xel mwi fo~ Se da-

re biT axa li mo de li a. es pa ne Tis kon sti tu ci am Se mog vTa va za sa xel mwi fos te ri to ri u-

li mowy o bis axa li for ma. sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom da ad gi na sis te mis uz run vel-

yo fi sa da àv to no mi a Ta sa xel mwi fos~ ga ran ti e bi. kon sti tu ci is Ta na xad, àv to no mi a~

aris uf le ba, ro mel sac flo ben es pa nel er Si in teg ri re bu li erov ne be bi da re gi o ne bi;

av to no mia aris de mok ra ti u li sa xel mwi fos or ga ni ze bis Zi ri Ta di prin ci pi, ro me lic

ase ve mo i cavs er Ti a no bis prin cips. Tum ca, es pa nu ri sa xel mwi fos ma ga li Tis gan xil-

vi sas Seg viZ lia da vas kvnaT, rom àv to no mi a Ta sa xel mwi fos~ evo lu cia ga dam wyvet fa-

za Sia Se su li. cxa di a, rom re gi ona liz mma ver SeZ lo es pa nu ri erov nu li sa xel mwi fos

Sig niT ar se bul mwva ve prob le ma Ta mog va re ba. kiTx veb ze de ta lur pa su xebs uax lo es

mo ma val Si mi vi RebT. er T-erT ka ta li za to rad 2012 wlis 25 no em bers ka ta lo ni is par-

la men tis ar Cev ne bi Se iZ le ba Ca iT va los, rom lis Se de geb ze met- nak le bad iq ne ba da mo-

ki de bu li àv to no mi a Ta sa xel mwi fos~ mo ma va li. es ar Cev ne bi ka ta lo ni is is to ri a Si

yve la ze mniS vne lo van ar Cev ne bad aris miC ne u li, ro mel sac Se eZ le ba Sec va los ar se bu-

li re a lo ba. mov le ne bi ki el vi se bu ri sis wra fiT vi Tar de ba, ka ta lo ni is je ne ra li te-

tis yo fi li pre zi den tis Jor di pu Jo lis az riT, ka ta lo nia uk ve mza daa da mo u ki deb-

lo bi saT vis, dra ma tu li aris mxo lod is si tu a ci a a, ro mel Sic dRes im yo fe bi an.47

47 <http://www.periodistadigital.com/cataluña/barcelona/2012/11/05/jordi-pujol-cataluña-bueno-preparada-ca-dena-ser-mas-independencia-estatut-votaria-catalan.shtml>

32

lana canava*

regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma

1. Sesavali

ro gorc cno bi li a, ka no ni aris „xal xis su li“, mo ce mu li xal xis su lis ma ni fes-

ta ci a. mar Tlac, Si na ga ni in di vi du a lo bi Ta da or gi na lo biT ga mor Ce ul ma es pa nel ma

da ita li el ma er ma ori gina lu ri te ri to ri u li or ga ni za ci is sa mar Tleb ri vi sis te ma

Ca mo a ya li ba re gi o na liz mis sa xiT. re gi o na liz mi Seq mni lia im Ta na med ro ve ten den ci-

eb ze day rdno biT, ro me lic sul uf ro da uf ro Se im Cne va gan vi Ta re bu li sa mar Tleb-

ri vi sis te mis mqo ne sa xel mwi fo eb Si. es gu lis xmobs, fe de ra lur sa xel mwi fo eb Si uni-

ta ru li ten den ci e bis gaZ li e re bas, xo lo uni ta rul sa xel mwi fo eb Si mzard de cen tra-

li za ci as. far To de cen tra li za cia da ama ve dros cen tra lu ri xe li suf le bis Zli e ri

ro lis Se nar Cu ne ba uni ta riz mi sa da fe de ra liz mi dan aRe bu li is da de bi Ti mxa re e bi a,

ro me lic re gi o na liz mma Ta vis Tav Si ga a er Ti a na.

mec ni er Ta er Ti na wi li re gi o na lizms mi iC nevs de cen tra li ze bul uni ta riz mad,

xo lo na wi li – pre fe de ra ci ad, an su lac fe de ra ci ad. Tum ca mi si kar gad Ses wav lis

Sem deg da vi na xavT, rom re gi o na liz mi TviT myo fa di niS ne bis mqo ne da mo u ki de be li te-

ri to ri u li or ga ni za ci is for ma a. sta ti a Si gan xi lu lia re gi o na liz mis Zi ri Ta di ma-

xa si a Teb le bi da Se sa ba mi sad mi si gan mas xva ve be li niS ne bi sxva for me bis gan, ag reT ve

re gi o na liz mis Se saZ leb lo be bi, maT So ris, eT no kon fliq ti sa da um ci re so be bis prob-

le mis mog va re ba da sa xel mwi fos so ci a lur -e ko no mi ku ri gan vi Ta re bis xel Sewy o ba. aR-

sa niS na vi a, rom es pa ne Ti re gi o na li za ci is gzas da ad ga eT ni ku ri prob le me bi sa da se pa-

ra tiz mis da saZ le vad, xo lo ita lia ol qe bis dis pa ri te tis aR mo saf xvre lad. kiTx va ze,

aris Tu ara es eq spe ri men ti war ma te bu li ev ro pis am qvey neb Si, Se iZ le ba da de bi Ti pa-

su xis ga ce ma, rad gan ori ve es sa xel mwi fo qvey nis mwva ve pro ce se bis re gu li re bas re gi-

o na liz mis meS ve o biT axer xebs. te ri to ri u li or ga ni za ci is for me bis Ses wav la gan sa-

kuT re biT mniS vne lo va nia sa qar Tve los Tvis, rad gan igi kvlav te ri to ri u li mowy o bis

or ga nu li for mis Zi e bis pro ces Si a. re gi o na liz mis ga moc di le bis ga zi a re ba Se saZ loa

sa qar Tve los Tvi sac mniS vne lo va ni aR moC ndes eT no kon fliq te bi sa Tu re gi o ne bis dis-

pa ri te tis aR mo saf xvre lad.

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.

l. canava, regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma

33

2. regionalizmis arsi

2.1. regionis cneba

sity va „re gi o ni“ war mo iS va la Ti nu ri sity vis gan „re ge re“ da niS navs mar Tvas. re-

gi o nis cne ba Ta na med ro ve mniS vne lo biT pir ve lad an ti kur rom Si gvxvde ba. ro mi da-

yo fi li iyo 14 re gi o nad, rom le bic wmin da ad mi nis tra ci ul -te ri to ri ul er Te u lebs

war mo ad gen da da mok le bu li iyo yve la na ir da mo u ki deb lo bas. qar Tul sab Wo Ta en-

cik lo pe di a Si re gi o ni gan mar te bu li a, ro gorc di di te ri to ri u li er Te u li,1 xo lo

fran gul, ger ma nul da es pa nur ena Ta leq si ko neb Si, ro gorc in di vi du a lu ri Ta vi se-

bu re be bis mqo ne te ri to ri a. kon sti tu ci ur mniS vne lo bas re gi o ni pir ve lad es pa ne Tis

1931 wlis Zi ri Tad ka non Si iRebs, sa dac aR niS nu li iyo, rom es pa ne Ti Sed ge bo da ko-

mu ne bis, pro vin ci e bi sa da re gi o ne bis gan. es pa nur li te ra tu ra Si re gi o ni ga ni sazR vra,

ro gorc eris te ri to ri u li na wi li, ro me lic ya lib de ba ge og ra fi u li, is to ri u li da

so ci a lu ri faq to re bis gav le niT da ro me lic, Ta vis mxriv, Se iZ le ba da i yos sxva das-

xva ad mi nis tra ci ul er Te u le bad. re gi o nis cne ba es pa ne Tis kon sti tu ci is Sem deg ita-

li is 1947 wlis kon sti tu ci a Sia for mu li re bu li.2 re gi o ni war mo ad gens is to ri u lad

Ca mo ya li be bul po li ti kur ga er Ti a ne bas. is aris mas ze uf ro di dis, mTe lis na wi li,

rom lis far gleb Si mcxov re bi ada mi a ne bis Tvis da ma xa si a Te be lia er Tma neT Tan grZno-

bad -e mo ci u ri kav Si ri. re gi o nis Tvis da ma xa si a Te be lia in di vi du a lu ri niS ne bis mTe li

kom pleq si, ris ga moc re gi on Si mcxov re bi xal xi mya ri kav Si ris mqo ne er Ti a no bad ga ni-

xi le ba „sxve bis“ mi e rac.3

2. 2. regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis

forma

2.2.1 regionalizmis istoria

re gi o na liz mi, ro gorc sa xel mwi fos te ri to ri u li or ga ni za ci is for ma, war-

mo iS va ita li a sa da es pa neT Si fa Sis tu ri re Ji me bis dam xo bis Sem deg, ro gorc diq ta-

tu ri sa da mkac ri cen tra li za ci is sa pa su xo re aq ci a. re gi o na liz mi ey rdno ba far To

de cen tra li za ci as, te ri to ri u li er Te u le bis av to no mi u ro bas. Tu sxva sa xel mwi fo-

eb Si av to no mia eZ le va mxo lod qvey nis gar kve ul na wils, re gi o na liz mSi av to no mi iT

aR Wur vi lia sa xel mwi fos yve la re gi o ni. sa xel mwi fos ori gi na lu ri for mis Se mu Sa-

ve bis sa Wi ro e ba ita li i sa da es pa ne Tis wi na Se ar se bul ma amo ca neb ma ga na pi ro ba. er Ti

mxriv, es pa neT Si mZaf rad id ga eT ni ku ri prob le mis, ita li a Si eko no mi ku rad Ca mor Ce-

ni li re gi o ne bis gan vi Ta re bis sa kiTx i, xo lo me o re mxriv, fa Sis tu ri diq ta tu ri dan

ga Ta vi suf le bul sa xel mwi fo eb Si sa zo ga do e ba mo iTx ov da sa ja ro xe li suf le bis de-

cen tra li za ci as sa xel mwi fos sru li mas Sta biT. vi na i dan gar da u va li iyo ka ta lo ni i sa

1 melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi – saxelmwifos teritoriuli organizaciis

forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003, 55.2 xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 4-7.3 iqve, 8-9.


34

da bas ke Tis Tvis av to no mi is mi ni We ba, es pa neT ma ga dawy vi ta de cen tra li za cia ga ne xor-

ci e le bi na mTe li qvey nis av to no mi za ci is pro ce siT. am gvar ma mid go mam es pa neTs sa Su a-

le ba mis ca ga e ne it ra le bi na sa xel mwi fos er Ti na wi lis gan sa kuT re bu lo bis Seg rZne ba.

mxo lod ori is to ri u lad meb rZo li re gi o ne bis Tvis av to no mi is sta tu sis mi ni We ba Se-

iZ le ba Se fa se bu li yo, ro gorc se pa ra tis tul Zal Ta ga mar jve ba, xo lo qvey nis sru li

av to no mi za cia sa xel mwi fos te ri to ri u li mowy o bis axal mo de lad aRiq me bo da.4 sis-

te ma, ro me lic aRi a rebs um ci re so be bis gan sa kuT re bul uf le bebs, aris eko no mi ku rad

da po li ti ku rad ara e feq tu ri, zRu davs Ta vi su fal sa baz ro eko no mi kas da mu Sa xe lis

Ta vi su fal ga da ad gi le bas. um ci re so ba Ta jgu fis wev rebs nak le bad surT da to von

gan sax le bis is te ri to ri a, sa dac maT Se Ra va Te bi aqvT dad ge ni li. xo lo po li ti ku ri

Tval saz ri siT, sis te ma, ro me lic aRi a rebs ro me li me jgu fis gan sa kuT re bu lo bis ide-

as, ana wev rebs sa zo ga do e bas da ar Tu lebs er Ti a ni kon sen su sis miR we vas.5ami tom de cen-

tra li za ci is sa er To po li ti ka ga ci le biT uf ro mom ge bi a ni a, vid re na wi lob ri vi.

2.2.2. unitarizmsa da federalizms Soris

re gi o na lizms zo gi er Ti av to ri mo ix se ni ebs, ro gorc de cen tra li ze bul uni ta-

rul sa xel mwi fos an pre fe de ra ci as. mar Ta li a, re gi o na liz mi, ro gorc sa xel mwi fos

te ri to ri u li or ga ni za ci is for ma aR mo cen da uni ta rul mo del Si, mag ram is gas cda

uni ta ru li, maT So ris, de cen tra li ze bu li uni ta ru li sa xel mwi fos far glebs. ama ve

dros, arc fe de ra lizms war mo ad gens, rad gan mTe li ri gi ma xa si a Teb le biT gan sxvav de ba

mis gan. ami tom re gi o na liz mi da mo u ki de be li for ma a, ro me lic Seq mni lia uni ta riz mi sa

da fe de ra liz mis da de bi Ti mxa re e bis Ser wymis sa fuZ vel ze, im ten den ci e bis gaT va lis-

wi ne biT, rom uni ta rul sa xel mwi fo Si xde ba fe de ra liz mis prin ci pe bis ga ta re ba, xo lo

fe de ra lur Si uni ta ru lis. av stri ul -ger ma nu li Te o ri e biT gam sWva lu li re gi o na liz-

mi kon sti tu ci u rad iq na aRi a re bu li ita li is 1947 wlis da es pa ne Tis 1978 wlis kon sti-

tu ci eb Si. mog vi a ne biT mi si re cef cia mox da Sri- lan ka sa da sam xreT af ri ka Si.

2.2.3. ra aris regionaluri avtonomia?

av to no mia mra val aso ci a ci as iw vevs. er Ti mxriv, mas de cen tra li ze bul er Ti an

sa xel mwi fo Si iye ne ben ad mi nis tra ci u li av to no mi u ro bis Tval saz ri siT, me o re mxriv,

av to no mi u ro bas ukav Si re ben fe de ra lu ri sa xel mwi fos for mas. av to no mi is re gi o na-

lis tur for mas ver ga va i gi vebT verc mar ti vi de cen tra li za ci is for mas Tan da verc

fe de ra lur sa xel mwi fos Tan. de cen tra li ze bu li sa xel mwi fos re gi o ne bis gan gan sxva-

ve biT, ita li i sa da es pa ne Tis av to no mi u ri er Te u le bis av to no mia em ya re ba ara mxo-

lod ad mi nis tra ci ul Tvi Tor ga ni ze bas, ara med iT va lis wi nebs ag reT ve sa ka non mdeb-

lo xe li suf le ba sac.6 re gi o na lur -te ri to ri ul er Te u lebs, fe de ra ci is su bi eq te bis

msgav sad, mi ni We bu li aqvT far To sa ka non mdeb lo da aR mas ru le be li xe li suf le ba. zo-

gi erT sa kiTx Si fe de ra ci is su bi eq tsac ki aWar bebs kom pe ten ci is mo cu lo biT, mag ram

4 xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 86.5 iqve, 64.6 janaSvili l., espaneTis regionalizmis tendenciebi, Jurn. „samarTali“, 1999, #1, 66.


35

maT So ris mniS vne lo va ni sxva o ba a, rac, pir vel rig Si, ga mo i xa te ba re gi o nis sta tu sis

gan msazR vre li aq tiT. re gi o ne bi ar aris aR Wur vi li kon sti tu ci is mim Re bi dam fuZ ne-

be li xe li suf le biT. Tum ca, sta tu tis mi Re bis we si gan sxvav de ba Cve u leb ri vi sa ka non-

mdeb lo aq tis mi Re bis we si sa gan. re gi o nis sta tu ti gan sazR vravs mis kom pe ten ci as, sa-

ka non mdeb lo da aR mas ru le be li xe li suf le bis in sti tu ci o na lur mowy o bas, ma Ti Seq-

mnis wes sa da or ga ni za ci as. av to no mi u ri ga er Ti a ne be bi sa ku Ta ri wes de bis Se mu Sa ve bis

dros ar ari an ise Ti ve Ta vi suf le biT aR Wur vil ni, ro gorc fe de ra ci is su bi eq te bi. Tu

fe de ra ci is su bi eq ti Tvi Ton gan sazR vravs sa ku Ta ri xe li suf le bis or ga ni za ci a sa da

mowy o bas, av to no mi e bis Sem Txve va Si sa xel mwi fos kon sti tu cia gan sazR vravs ma Ti Si-

na ga ni struq tu ri sa da or ga ni za ci is Zi ri Tad Car Co ebs, ami tom mmar Tve lo bis sis te ma

re gi o neb Si, ro gorc we si, uni fi ci re bu lia da er Ti an prin ci pebs em ya re ba.7

2.2.4. simetria Tu asimetria?

amas Tan yve la re gi ons ara aqvs er Tna i ri sta tu si. es pa neT Si ka ta lo ni a, bas ke Ti,

ga li si a, an da lu zia da ka na ri is kun Zu le bi Se da re biT ma Ra li sta tu siT sar geb lo-

ben, vid re da nar Ce ni av to no mi e bi, rac ga mow ve u lia eT ni ku ri faq to re biT, ami tom maT

erov nul av to no mi ebs uwo de ben. es pa ne li mkvle va ri xo a kin gar si lio mo ri lio es pa-

neT Si dam kvid re bul asi met ri as spor tu li ter mi no lo gi iT aR niS navs da „pir ve li li-

gi sa“ da „me o re li gis“ av to no mi e bad mo ix se ni ebs.8 Tum ca aR sa niS na vi a, rom es pa ne Tis

kon sti tu ci iT er TmniS vne lov nad gan sazR vru li ar aris av to no mi a Ta kom pe ten ci a,

mi si ga far To e ba Se saZ le be lia sa xel mwi fos Tan xmo biT yo vel 5 we li wad Si er Txel. am

me qa niz miT erov nul da is to ri ul av to no mi ebs So ris kom pe ten ci e bi nel -ne la uTa nab-

rde ba er Tma neTs. ita li a Sic ana lo gi u rad oci ol qi dan xuTs – si ci li a, sar di ni a, va le

d’a os ta, fri u li- ve ne ci a- ju li a, tren ti no -al to -a di je – aqvs spe ci a lu ri sta tu si.

si ci li i sa da sar di ni is ga mor Ce vis mi ze zi ma Ti eko no mi ku ri Ca mor Ce ni lo ba iyo, xo-

lo da nar Ce ni sa mis Sem Txve va Si gan sxva ve bu li eT ni kur -lin gvis tu ri Se mad gen lo ba.9

ami tom te ri to ri u li mowy o bis asi met ri u lo ba re gi o na liz mis Tvis or ga nu lad for-

ma dac Se iZ le ba mi viC ni oT.

2.2.5. regionebis kompetencia

re gi o ne bis uf le ba mo si le ba mo i cavs so ci a lur, kul tu rul, jan mrTe lo bis, ad-

gi lob ri vi TviT mmar Tve lo bis, ad gi lob ri vi bi u je tis, fi nan se bis, po li ci is, sa zo ga-

do eb ri vi usaf rTxo e bis dac vis sa kiTx ebs. re gi o neb Si fun qci o ni rebs sa ka non mdeb lo

da aR msa ru le be li or ga no e bi. re gi o na lu ri mTav ro bis me Ta u ri aR Wur vi lia or ma gi

7 melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi _ saxelmwifos teritoriuli organizaci-

is forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003,

71.

8 xoakin garsio morilio, citireba ix. melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi –

saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSire-

biT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003, 87.

9 melqaZe o., konstitucionalizmi, Tb., 2010, 163.


36

war mo mad gen lo biT, aris sa xel mwi fos war mo mad ge ne li re gi on Si, da re gi o nis war mo-

mad ge ne li sa er To- sa xel mwi fo do ne ze. re gi o na lu ri par la men ti ar Cev ne bis gziT ya-

lib de ba da Ta vi an Ti kom pe ten ci is far gleb Si uf le ba mo si li ari an ga mos cen sa ka non-

mdeb lo aq te bi. uc na u ri a, mag ram es pa neT Si eq sklu zi u ri uf le ba mo si le bis far gleb-

Si ga mo ce mu li ka no ne bi upi ra te sia sa er To- sa xel mwi fo eb riv ka no neb Tan mi mar Te ba Si,

ro de sac fe de ra liz mSi fe de ra lu ri ka no ni yo vel Tvis ie rar qi iT maR la dgas fe de ra-

ci is su bi eq tis sa mar Tal Tan mi mar Te ba Si. Tum ca cen tra lur xe li suf lebs sxva gziT

ma inc aqvs sa ku Ta ri xa zis ga ta re bis Se saZ leb lo ba. igi uf le ba mo si lia re gi o neb Si ka-

no ne bis ho mo ge nu ro bis uz run vel sa yo fad ga mos ces sa ba zi so nor me bi.

uf le ba mo si le bis ar se bo bas az ri ar eq ne bo da, Tu re gi o nebs fi nan su ri sax sre bi

ar mi e ce mo daT. ami tom mi ni We bu li uf le ba mo si le be bis sa re a li za ci od re gi o nebs aqvT

sa ku Ta ri fi nan su ri re sur se bi, rac ga mo i xa te ba sa ku Ta ri ga da sa xa de bis ar se bo ba Si,

ag reT ve sa er To- sa xel mwi fo eb ri vi ga da sa xa de bi dan gar kve u li wi lis mi Re ba sa da sa-

xel mwi fo sub ven ci e bis ga da ricx va Si. am Se mo sav lebs av to no mia Ta vi si sur vi li sa mebr

ana wi lebs mis te ri to ri a ze, rac niS navs, rom re gi o nebs aqvT sa bi u je to da sa fi nan so

av to no mi a.

re gi o na lu ri ene bi sa xel mwi fo enas Tan er Tad ofi ci a lur enas war mo ad gens.

re gi o ne bi uf le ba mo si lia hqon deT sa ku Ta ri dro Sa da ger bi. ro gorc vxe davT, fun-

qci u ri Tval saz ri siT, re gi o na liz mi fe de ra lur stan dar teb Tan mi ax lo e bu li sa-

xel mwi fo a. Tum ca, re gi o neb ze xor ci el de ba ad mi nis tra ci u li ze dam xed ve lo ba, rac

mi u Re be lia fe de ra lu ri wes ri gis Tvis. re gi o neb Si, Ta vis mxriv, ar se bobs ad gi lob ri-

vi TviT mmar Tve lo bis er Te u le bi, rac qve ya na Si sam do ni a ni sa xe li suf le bo sis te mis

ar se bo bas ga na pi ro bebs.

3. regionalizmi, rogorc politikuri moZraoba

3.1. regionalizmis mamoZravebeli faqtorebi

3.1.1. regionalizmi da erovnuli saxelmwifo

re gi o na liz mis Ta na med ro ve moZ ra o ba sa Ta ves iRebs mo sax le o bis gan sxva ve bu li,

pe ri fe ri u li jgu fe bis gan, rom le bic xazs us va men sa ku Tar iden to bas. re gi o na liz mis

sa Wi ro e ba da mi si gan vi Ta re ba ga na pi ro ba me-19 sa u ku ne Si gav rce le bul ma erov nu li sa-

xel mwi fos ide am. erov nu li sa xel mwi fos kon cef ci is mi xed viT, „e ri“ da „sa xel mwi fo“

ga ni xi le ba iden tur ka te go ri e bad, rac ar to vebs siv rces sxva das xva eT no si sa da erov-

ne bis war mo mad gen le bis ar se bo bis Tvis. ami tom gan sxva ve bu li jgu fe bis Tvis re gi o na-

liz mi TviT ga mor kve vis, TviT re a li za ci is sa Su a le ba a. re gi o na lu ri moZ ra o ba ar aris

na ci o na lu ri moZ ra o ba. re gi o na liz mi es wraf vis ara su ve re nu li sa xel mwi fos Ca mo ya-

li be bas, ara med er Ti a ni sa xel mwi fos far gleb Si sa ku Ta ri av to no mi u ro bis dac vas. er-

Ti a no ba mas surs mxo lod enis, ga re mos dac vis, re li gi is an sxva faq to re bis ga mo.10 re-

10 xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 10-11.


37

gi o na liz mi aR mo ce ne bu lia ara sa xel mwi fos, ara med re gi o nis gar Se mo.11 re gi o na liz mi

gan sxva ve bul te ri to ri ebs uyu rebs mTli a no bi dan, er Ti a no bis ga da sa xe di dan.12

3.1.2. Sinagani kolonizaciis Teoria

eT ni kur -kul tu ru li gan sxva ve bu lo bis gar da, re gi o na lu ri moZ ra o bis war mo So-

bis me o re mniS vne lo va ni sa fuZ ve li eko no mi ku ri faq to ri a. e.w. Si na ga ni ko lo ni za ci is

Te o ri is mi xed viT, „pro vin ci e bis jan yi“ sa xel mwi fos sxva das xva te ri to ri u li er Te-

u le bis eko no mi ku ri gan vi Ta re bis do nis uTa nab ro biT aris gan pi ro be bu li.13 mar Tlac,

Tu es pa neT Si re gi o na liz mis gan vi Ta re ba Si ga dam wyve ti mniS vne lo ba mom Zlav re bul ma

eT nop rob le meb ma ga na pi ro ba, ita li is Sem Txve va Si ga dam wyve ti ro li ol qe bis eko no-

mi kur ma Ca mor Ce ni lo bam Se as ru la.

re gi o na liz mi, ro gorc po li ti ku ri moZ ra o ba, mo iTx ovs xe li suf le bis de cen-

tra li za ci as da re gi o ne bis eko no mi kur da so ci a lur gan vi Ta re bas, mi si po li ti ku ri

wo nis gaz rdas sa xel mwi fo Si. ro gorc g. xu bua aR niS navs, „re gi o na liz mi aris sa xel-

mwi fo mmar Tve lo bis, eko no mi ki sa da po li ti kis sfe ro Si mim di na re cen tra li za ci is

mzar di ten den ci e bis wi na aR mdeg mi mar Tu li moZ ra o bis er T-er Ti for ma~.14 re gi o na-

lu ri moZ ra o bis Zi ri Ta di moTx ov ne bi a: TviT ga mor kve vis uf le bis re a li za ci a, TviT-

mmar Tve lo bi Ti in sti tu te bis gan mtki ce ba, de cen tra li za ci a, bi u rok ra ti is de cen-

tra li za ci is CaT vliT, TviT myo fa do bis Se nar Cu ne ba.15 yo ve li ve es niS navs, rom re gi-

o na liz mi upi ris pir de ba cen tra li ze bul sa xel mwi fos. re gi o na liz mis moZ ra o ba sul

uf ro Zli er de ba ev ro pa Si. saf ran ge Ti, bel gi a, ita li a, es pa ne Ti, di di bri ta ne Ti – arc

er Ti es sa xel mwi fo Ta vi su fa li ar aris re gi o na liz mis gan. am mxriv nak le bi prob le me-

bi awu xebs ger ma ni as, kar gad gan vi Ta re bu li fe de ra lu ri struq tu re bis wya lo biT.16

3. 2. regionalizmi da decentralizacia

3.2.1. decentralizaciis upiratesobani

aR sa niS na vi a, rom de cen tra li za cia mniS vne lo va nia ara mxo lod re gi o ne bis-

Tvis, ara med Tvi Ton cen tra lu ri xe li suf le bis gaZ li e re bis Tvis. Ta na med ro ve sa-

xel mwi fo mo i cavs mra val uf le ba mo si le bas, ro me lic yo ve li mxri dan gav le nas ax dens

mo sax le o ba ze. sa xel mwi fos re gu la ci is wre im de nad di di a, rom pa ta ra qvey neb Sic ki

Se uZ le be lia erov nul do ne ze yve laf ris mog va re ba. ami tom sa xel mwi fo e bi cdi lo ben


forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003, 59.12 Moore,H.,Regionalism and Permanent Peace, Social Forces, Vol. 23, No. 1 (Oct., 1944), <http://www.jstor.

org/stable/2572374> , [01/06/2012 09:03], 16.13 xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 12-1614 iqve, 15.15 melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi – saxelmwifos teritoriuli organizaciis

forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003, 60.16 Newhouse,J., Europe’s Rising Regionalism, Foreign Affairs, Vol. 76, No. 1,1997, Council on Foreign Rela-

tions, <http://www.jstor.org/stable/2572374> , [01/06/2012 08:54], 74.


38

ad gi lob ri vi sa kiTx e bis ga dawy ve ta ad gi lob riv or ga no ebs mi an don, amiT sa xel mwi fo

uf ro efeq tu ri da va le be bis Ses ru le bis Tvis ic lis. ro gorc io ha nes tra u ti aR niS-

navs, cen tra lu ri xe li suf le ba ima ze met uf le bebs, Ta vi suf le beb sa da av to ri tets

mo i po vebs de cen tra li za ci iT, vid re man ga i Ro. de cen tra li ze bu li sa xel mwi fo xe li-

suf le ba, Tun dac di di uf le be bis ga re Se, bev rad uf ro Zli e ri a, vid re cen tra li ze-

bu li xe li suf le ba.17 cen tra li ze bu li mar Tvis sis te mis ara e feq tu ro ba da a das tu ra

Ta na med ro ve me nej men tmac. sa war mos mTli a ni war ma te ba Zli er da mo ki de bu lia mi si fi-

li a le bi sa da struq tu ru li er Te u le bis av to no mi a ze.18 ami tom wle bis man Zil ze ev ro-

pa Si dRis wes rig Si dgas de cen tra li za ci is sa kiTx i. di di siC qa ri Ta da di di mo cu lo-

biT xe li suf le ba mi e di ne ba de da qa la qe bi dan qve viT pro vin ci eb sa da qa la qeb Si.19

3.2.2. decentralizacia, rogorc subsidiarobis principis

uzrunvelyofis saSualeba

de cen tra li za cia sub si di a ro bis prin ci pis uz run vel yo fis sa Su a le ba a. de cen-

tra li za ci is pi ro beb Si sub si di a ro ba ga mo i ye ne ba xe li suf le bis sxva dasx va do ne ebs

So ris uf le ba mo si le be bis ver ti ka lu rad da na wi le bi sas. ar se bobs ise Ti sa kiTx e-

bi, rom lis mog va re ba mxo lod cen tra lur xe li suf le bas Se uZ li a, mag ram lo ka lu-

ri prob le me bis sa xel mwi fo eb ri vi mas Sta biT Se fa se ba ara e feq tu ri a. sub si di a ro bis

prin ci pi gu lis xmobs uf le ba mo si le be bis im do nis Tvis ga da ce mas, ro me lic ukeT da

nak le bi da na xar je biT SeZ lebs mis gan xor ci le bas. de cen tra li za cia xe li suf le bis

Se boW vis sa Su a le ba a, xe li suf le bis SezR ud va ki uz run vel yofs ada mi a nis in di vi du-

a lu ri Ta vi suf le bis dac vas. de cen tra li za ci is in sti tu ci o na li za ci is Se de gad xde-

ba lo ka lu ri de mok ra ti is gan vi Ta re ba, xal xi sa da xe li suf le bis ur Ti er To ba uf ro

gam Wvir va le a. ad gi lob ri vi xe li suf le bis ad gi lob ri vi war mo mad gen le bis Tvis lo ka-

lu ri prob le me bi uf ro nac no bi a, ad gi lob riv si tu a ci a Si uf ro me tad er kve vi an da,

Se sa ba mi sad, ma Ti moq me de be bic uf ro efeq tu ri a. mo sax le o bis mxri dan me ti ndo bi Ta

da mxar da We riT sar geb lobs ad gi lob ri vi war mo mad ge ne li, vid re cen tra lu ri xe li-

suf le bis mi er war mog zav ni li emi sa ri. ag reT ve uz run vel yo fi lia po li ti ku ri plu-

ra liz mi, ad gi lob ri vi po li ti ku ri li de re bis war mo Ce na. de cen tra li za cia aris sa-

Su a le ba po li ti ku ri si tu a ci i sad mi adek va tu ri moq me de bi sa. sa xel mwi fo er Ti a no bis

Se nar Cu ne ba zog jer Se uZ le be lia de cen tra li za ci is ga re Se. am prin cip ze ua ris Tqma

Zvi rad da uj da da ni as Slez vin gi i sa da gol Sti ni is, ni der lands – bel gi is, in gliss –

ame ri ku li ko lo ni e bis da kar gvis sa xiT da a.S.20

re gi o na lu ri do nis de cen ra li za cia TviT ga mor kve vis uf le bis re a li za ci is sa-

Su a le ba a. av to no mia eti mo lo gi u rad sa ku Ta ri we se biT cxov re bas niS navs. sa ku Ta ri

enis, re li gi is, kul tu ris, yo fa- cxov re bis we sebის mi xed viT cxov re bis uf le ba re gi o-

nis mcx ov reb lebs sa Su a le bas aZ levs, Se i nar Cu non TviT myo fa do ba, sa ku Ta ri iden to-

17 xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 150.18 iqve, 118.19 Newhouse J., Europe’s Rising Regionalism, Foreign Affairs, Vol. 76, No. 1,1997, Council on Foreign Rela-

tions, <http://www.jstor.org/stable/2572374> , [01/06/2012 08:54], 68.20 gogiaSvili g., SedarebiTi federalizmi, Tb., 2000, 209.


39

bis da kar gvis ga re Se mo ax di non TviT ga mor kve vis uf le bis re a li za ci a. re gi o na liz mi

uz run vel yofs „mra val fe rov ne bas er Ti a no ba Si da er Ti a no bas mra val fe rov ne ba Si~.21

re gi o ne bis fi nan su ri dam ოu ki deb lo ba xels uwy obs re gi o ne bis eko no mi kur gan vi Ta re-

bas. re gi o ne bis Ta nab აri gan vi Ta re ba mo sax le o bis met -nak le bad Ta na ba ri da sax le bis

sa Su a le bas iZ le va, rac xsnis „Tav kom ba la“ de da qa la qe bi sa da qa la qe bis prob le mas.

4. espanuri regionalizmi

4.1. istoriuli Sesavali

4.1.1. espanuri konstitucionalizmis dasawyisi

es pa ne Tis kon sti tu ci o na liz mis is to ri a Si mniS vne lo va ni eta pia 1873 we li, ro-

de sac es pa ne Ti pir ve lad ga mocx ad da res pub li kad. xe li suf le ba Si mo vid nen res pub-

li ke le bi, ro mel Ta um rav le so ba fe de ra lis tebs war mo ad gen dnen. fe de ra lis te bi

er Ta der Ti po li ti ku ri Za la aR moC nda, ro me lic erov nu li av to no mi is mwva ve prob-

le mis po zi ti u ri gziT ga daW ras iT va lis wi neb da. fe de ra liz mma, er Ti mxriv, SeZ lo

sxva das xva po li ti ku ri par ti e bi sa da mxa re e bis in ter se bis Se je re ba, me o re mxriv,

fe de ra liz mi war mo ad gen da ar se bu li po li ti ku ri mdgo ma re o bis Se sa ba mis for mas.22

ama ve dros fe de ra liz mis ide o lo gia es pa ne Tis is to ri is or ga nul na wils Se ad gen-

da, rad gan es pa ne Ti aras dros yo fi la cen tra li ze bu li sa xel mwi fo. mi si dRe van de li

re gi o ne bi da mo u ki de be li sa me fo e bi iy vnen da mTli a no ba Si es pa ne Tis kon fe de ra ci is

msgavs sa xel mwi fos qmnid nen.23 mag ram fe de ra liz mi, es pa ne Tis pir vel res pub li kas-

Tan er Tad, war suls Ca bar da, rad gan ge ne ral ma pa vi am 1874 wels da Sa la par la men ti da

aRad gi na mo nar qi a. 1931 wels, da Za bu li po li ti ku ri fo nis sa fuZ vel ze, kvlav ga mo ik-

ve Ta re pub li ku ri ori en ta ci is par ti e bis ga mar jve ba sa par la men to ar Cev neb Si. mo nar-

qma da to va es pa ne Ti da res pub li ku ri mar Tva- gam ge o bis for ma mSvi do bi a ni gziT iq na

res tav ri re bu li.24

4.1.2. fe de ra lu ri Tu „in teg ra lu ri sa xel mwi fo“?

1931 wels dRis wes rig Si kvlav dad ga sa xel mwi fos te ri to ri u li mowy o bis sa-

kiTx is gan sazR vra. fe de ra liz mis cne ba es pa neT Si 1873 wlis wa ru ma te bel eq spe ri men-

tTan aso cir de bo da, ro me lic anar qi a Si ga da i zar da. sa zo ga do e bis mxri dan fe de ra-

liz mi ga ge bul iq na, ro gorc su ve re nu lo bis da na wev re ba, rac Sem dgom Si sa xel mwi fos

daS las ga mo iw vev da. ga da saW re li iyo ka ta lo ni is sa kiTx i, rom lis ga dawy ve ta sa bo lo-

21 xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 32.22 janaSvili l., espanuri regionalizmis evolucia konstituciur kanonmdeblobaSi,

adamiani da konstitucia, 2002, #4, 59.23 Payne, S., Nationalism, Regionalism and Micronationalism in Spain, Journal of Contemporary History, Vol. 26,

No. 3/4, The Impact of WesternNationalisms: Essays Dedicated to Walter Z. Laqueur on the Occasion of His 70th Birthday, Sage Publications, Ltd, 1991, <http://www.jstor.org/stable/2572374> , [01/06/2012], 479.


forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003, 80.


40

od mox da ori gi na lur sis te ma Si, ro me lic gzas ux sni da fa kul ta ti ur av to no mi as. fa-

kul ta ti u ro ba ga mo i xa ta ima Si, rom ad gi lob riv xe li suf le bas sur vi lis Sem Txve va Si

cen tra lu ri xe li suf le bis Tvis mi mar Tvis gziT Se eZ lo mo e po ve bi na av to no mi a. es iyo

„in teg ra lu ri sa xel mwi fos“ for mu la, ro mel sac 1931 wels kor te seb Si so ci a lis ti

de pu ta ti xi me nes de asua icav da da gu lis xmob da uni ta ru li da fe de ra lu ri sa xel-

mwi fos sin Tezs ad gi lob ri vi av to no mi is yve la for mis gaT va li wi ne biT. in teg ra lu ri

sa xel mwi fos es doq tri na hi u go pre u sis gan aris na ses xe bi.25

1932 wels kor te si ka ta lo ni is av to no mi is Se sa xeb ka non pro eq tis da mu Sa ve bas

Se ud ga. sa par la men to ko mi si am Zi re u lad Sec va la ka ta lo ni e le bis mi er war mod ge ni-

li pro eq ti, Se da re biT zo mi e ri gax da pro eq tis teq sti. igi ar Se i cav da iseT ga ma Ri-

zi a ne bel de bu le bebs, ro go ri caa „es pa ne li xal xe bis fe de ra ci is Se sa xeb.“ Tum ca es

pro eq tic se ri o zu li kri ti kis sa ga ni gax da, ka ta lo ni e lebs bra li ede bo daT es pa-

ne Tis kon sti tu ci is rRve va Si. sa bo lo od par la men tma mxo lod cxra mux li da am tki-

ca war dge ni li wes de bi dan. sa xel mwi fos Sem dgo mi av to no mi za cia verc am Sem Txve va Si

gan xor ci el da, rad gan mZi me sa ga reo da sa Si nao vi Ta re ba Si xe li suf le bam ver SeZ lo

ar se bu li prob le me bis daZ le va. ger ma nu li da ita li u ri fa Sis tu ri Za le bis dax ma re-

biT are u lo ba sa mo qa la qo om Si ga da i zar da. sa bo lo od ki, 1936-1939 wle bis sa mo qa la-

qo omis Sem deg, es pa neT Si ge ne ral fran kos diq ta tu ra dam yar da. fran kos xan grZli vi

diq ta tu ris gan mav lo ba Si xe li suf le ba mkac ri cen tra li za ci is po li ti kas ata reb da.

ga uq mda av to no mi e bi, da yo vel gva ri av to no mi is xse ne ba ak rZa lu li iyo se pa ra tiz mSi

bral de biT. fran kos re Ji mi ori pa To lo gi u ri ltol viT ga mo ir Ce o da – an ti ko mu niz-

mi Ta da an ti se pa ra tiz miT.26 re gi o ne bis TviT mmar Tve lo bis Se viw ro e bam ki dev uf ro

mZaf rad da a ye na dRis wes rig Si eT ni ku ri prob le me bi. fran ko se u li erov nu li ho mo ge-

ni za ci is prog ra mam sa pi ris pi ro Se de gi ga mo i Ro da mi si ide o lo gia aR moC nda re gi o na-

lu ri moZ ra o bis ga aq ti u re bis ga dam wyve ti ka ta li za to ri.27

fran kom mmar Tve lo bis bo lo wleb Si tax tis mem kvid red xu an kar lo si aRi a ra da

mi si gar dac va le bis Sem deg, 1975 wels, xe li suf le ba mSvi do bi a nad ga da e ca tax tis mem-

kvid res. de mok ra ti is aR dge nis Sem deg da ar sda wi na kon sti tu ci u ri av to no mi e bi. 1978

wels, kon sti tu ci is Za la Si Ses vlam de, bas keT sa da ga li si as wi nas wa ri av to no mi e bi mi-

e ni Wa. moq med kon sti tu ci a Si mniS vne lov nad ai sa xa 1931 wels Se mu Sa ve bu li teq ni ka av-

to no mi eb Tan da kav Si re biT, rac gu lis xmob da: er Tba Sad ar un da ga ni sazR vros re gi o na-

li za ci is sis te ma, ara med cnos sxva das xva re gi o ne bis uf le ba av to no mi is mo po ve ba ze.28

25 lovo f., Tanamedrove didi demokratiebi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis poli-

tologiis instituti, Tb., 2002, 565.26 moreno l., citireba ix. melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi – saxelmwifos te-

ritoriuli organizaciis forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcem-

loba „sfinqsi“, Tb., 2003, 83.27 melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi – saxelmwifos teritoriuli organizaciis

forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003, 81-

84.28 lovo f., Tanamedrove didi demokratiebi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis poli-

tologiis instituti, Tb., 2002, 565.


41

4.2. avtonomiis saxeebi

es pa ne Tis kon sti tu cia av to no mi is or do nes ga nar Cevs. pir ve li do nis av to no-

mi as am Ja mad flo ben ka ta lo ni a, bas ke Ti, ga li si a, an da lu zia da ka na ri is kun Zu le bi.

av to no mi e bi er Tma ne Tis gan kom pe ten ci is mas Sta biT gan sxvav de bi an. Cve u leb ri vi av-

to no mi e bis uf le ba mo si le be bi kon sti tu ci is 148-e mux lSi mi Ti Te bu li 22 sa xis kom-

pe ten ci iT Se mo i far gle ba (ad gi lob ri vi TviT mmar Tve lo bis or ga ni za ci a, sof lis

me ur ne o ba, me Tev ze o ba, mety e ve o ba, mu ze u me bi da kul tu ru li mem kvid re o ba, spor ti,

kul tu ra, av to no mi u ri ol qis enis swav le ba, ad mi nis tra ci u li po li cia da a.S).29 pir ve-

li do nis av to no mi a, me o ris gan gan sxva ve biT, aer Ti a nebs im uf le ba mo si le beb sac, rom-

le bic kon sti tu ci iT spe ci a lu rad ar aris cen tra lu ri xe li suf le bis Tvis mi kuT vne-

bu li.30 ag reT ve 148-e mux lis me-2 na wi lis Ta nax mad, da saS ve bi a, rom av to no mi eb ma xu Ti

wlis Sem deg Ta vi an Ti sta tu te bis Sec vlis meS ve o biT Tan da Ta no biT ga a far To on Ta vi-

an Ti kom pe ten cia 149-e mux lSi dad ge nil far gleb Si anu sa xel mwi fos gan sa kuT re bul

gam geb lo bas mi kuT vne bu li kom pe ten ci is xar jze.31 sxva o ba pir ve li da me o re do nis av-

to no mi ebs So ris sa xel mwi fos gan sa kuT re bu li uf le ba mo si le bis mi Re bis pro ces Si a.

pir ve li do nis av to no mi e bi uf le ba mo sil i ari an pir da pir mi i Ron ga far To e bu li uf-

le ba mo si le ba ni, xo lo Cve u leb ri vi av to no mi e bi ki eta pob ri vad xu Ti wlis Sem deg sta-

tu tis Sec vlis meS ve o biT Tu SeZ le ben ima ves.

4.3. avtonomiebis mopovebis gzebi

4.3.1. Cveulebrivi procedura

kon sti tu cia ase ve av to no mi is mi Re bis gan sxva ve bul gzebs iT va lis wi nebs. igi

Se iZ le ba mi Re bul iq nes ad gi lob ri vi an sa xel mwi fos ini ci a ti viT. ad gi lob ri vi ini-

ci a ti vis Sem Txve va Si sa mi va ri an ti ar se bobs, ro mel sac, fi lip lo vos mi xed viT, Se iZ-

le ba vu wo doT nor ma lu ri, spe ci a lu ri da nor mi dan ga dax ve vis pro ce si.32 nor ma lu ri

pro ce si kon sti tu ci is 143-e mux lSia mo ce mu li, rom lis Ta nax mad sa er To is to ri u li,

kul tu ru li da eko no mi ku ri niS ne bis mqo ne mo sazR vre pro vin ci ebs, kun Zu lis te ri-

to ri eb sa da pro vin ci ebs, rom le bic war mo ad ge nen er Ti an is to ri ul mxa res, Se uZ li aT

Seq mnan av to no mi u ri ga er Ti a ne ba.33 am ini ci a ti vis gan xor ci e le ba sa kmaod rTul pro-

ce du ras war mo ad gens. av to no mi is mi Re bis ini ci a ti viT mi mar Tva Se uZ lia da in ter se-

bul war mo mad ge nel Ta (de le gat Ta) kre bas, an kun Zul Ta So ri so or ga nos, ag reT ve mu-

ni ci pa li te te bis or me sa meds, rom le bic war mo ad ge nen Ta vi an Ti mo sax le o bis ume tes


tologiis instituti, Tb., 2002, 566.30 janaSvili l., espaneTis regionalizmis tendenciebi, samarTali, 1999, #1, 66.31 sazRvargareTis qveynebis konstituciebi, nawili III, redaqtori gonaSvili v., „Tbili-

selebi“, Tb., 2006, 207-209.32 lovo f., Tanamedrove didi demokratiebi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis poli-

tologiis instituti, Tb., 2002, 566.33 sazRvargareTis qveynebis konstituciebi, nawili III, redaqtori gonaSvili v., „Tbili-

selebi“, Tb., 2006, 204.


42

na wils. ini ci a ti vis mar cxis Sem Txve va Si mi si da ye ne ba xu Ti wlis gas vlis Sem deg Se iZ-

le ba. es pir ve li gza, ro me lic nor ma lur pro cess Se e sa ba me ba, me o re do nis av to no mi-

is mo po ve bis sa Su le ba a. me o re do nis av to no mi is sta tu tis pro eq ti mu Sav de ba kre bis

(yri lo bis) mi er, ro me lic Sed ge ba pro vin ci is sab Wos an kun Zul Ta So ri so or ga nos gan

da maT gan ar Ce u li de pu ta te bis da se na to re bis gan da ga da e ce ma es pa ne Tis kor te sebs

or ga nu li ka no nis mi Re bi saT vis dad ge ni li we siT sta tu tis mi sa Re bad.

4.3.2. specialuri procedura

spe ci a lu ri pro ce du ra av to no mi ur ga er Ti a ne bebs pir ve li do nis kom pe ten ci is

pir da pi ri mi Re bis sa Su a le bas aZ levs. 151-e mux lis mi xed viT, re gi o ne bis de pu ta teb-

sa da se na to rebs, rom leb sac surT av to no mi ur ga er Ti a ne bad Ca mo ya li be ba, Se uZ li aT

mo iw vi an kre ba (yri lo ba) av to no mi u ri ga er Ti a ne bis sta tu tis Se mu Sa ve bis miz niT. yri-

lo bis ab so lu tu ri um rav le so bis mi er sta tu tis mi Re bis Sem deg sta tu tis pro eq ti

ga da e ce ma kon gre sis sa kon sti tu cio ko mi si as, ro me lic ori Tvis gan mav lo ba Si ga ni xi-

lavs mas yri lo bis de pu ta ci as Tan er Tad, ra Ta er Tob li vad gan sazR vron sa er To pro-

eq ti. ase Ti Tan xmo bis miR we vis Sem Txve va Si, mi Re bu li teq sti ga dis re fe ren dum ze. Tu

yve la pro vin ci a Si mo sax le o bis um rav le so ba mo i wo nebs sta tu tis pro eqts, igi ga da e-

ce ma ge ne ra lur kor te sebs, rom lis ori ve pa la ta ax dens mis ra ti fi ka ci as da sa bo lo-

od xels awers me fe da qvey nde ba, ro gorc ka no ni. xo lo im Sem Txve va Si, Tu sa kon sti tu-

cio ko mi si a sa da war mo mad ge nel Ta kre bas (yri lo bas) So ris ver iq na Tan xmo ba miR we u-

li, sta tu tis pro eq ti gan sa xil ve lad ga da e ce ma ge ne ra lur kor te sebs ka non pro eq tis

sa xiT. mis mi er mi Re bu li teq sti ga i ta ne ba re fe ren dum ze, mo sax le o bis mxar da We ris

Sem Txve va Si pro mul ga cia grZel de ba ze mo aR niS nu li gziT. Tu ro me li me pro vin cia

uar yofs pro eqts, mi si mo na wi le o bis ga re Se Se iq mne ba av to no mi u ri ga er Ti a ne ba.34

4.3.3. winakonstituciuri avtonomiebi

nor mi dan ga dax ve vis pro ce si kon sti tu ci is gar da ma val de bu le beb Si gaT va lis-

wi ne bu li a, ro me lic exe ba e.w. „is to ri ul“ erov ne bebs, e.i. ka ta lo ni as, bas keT sa da ga-

li si as. „te ri to ri ebs, rom leb mac re fe ren du mis meS ve o biT war sul Si mi i Res av to no-

mi is sta tu te bis pro eq te bi da am kon sti tu ci is ga moq vey ne bis mo men tSi aqvT dro e bi Ti

av to no mi is sta tu si, Se uZ li aT da u yov neb liv mi i Ron 148-e mux lis me-2 pun qtiT gaT-

va li wi ne bu li zo me bi, ro gorc ki ma Ti wi na av to no mi u ri war mo mad ge lo bi Ti or ga no e bi

ga dawy ve ten xma Ta ab so lu tu ri um rav le so biT da amis Se sa xeb ac no be ben mTav ro bas.“35

es de bu le ba Se iZ le ba ga vi goT, ro gorc av to no mi is mi sa Re bad dar Rve vis pro ce du ris

dam ya re ba da am sa mi is to ri u li re gi o nis Tvis mi si er Tba Sad mi ni We ba, vi na i dan maT 1931

wlis kon sti tu ci i Tac hqon daT av to no mia mi ni We bu li.36

34 sazRvargareTis qveynebis konstituciebi, nawili III, redaqtori gonaSvili v., „Tbili-

selebi“, Tb., 2006, 210-211.35 iqve, 218.36 lovo f., Tanamedrove didi demokratiebi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis poli-



43

4.3.4. saxelmwifos uflebamosileba avtonomiebis Seqmnisas

av to no mi e bi sa xel mwi fos ini ci a ti vi Tac Se iZ le ba Se iq mnas. es pa ne Tis kon sti tu-

ci is 144-e mux lis mi xed viT aqac sa mi va ri an ti a: 1) Tu ki te ri to ria ar aRe ma te ba er Ti

pro vin ci is te ri to ri as (es su e ta sa da me li las af ri kul te ri to ri ebs exe ba); 2) Tu te-

ri to ria ar Se dis arc erT pro vin ci a Si; 3) Tu ad gi lob ri vi xe li suf le ba Tavs ika vebs,

kor te sebs Ta vad Se uZ lia ai Ros av to no mi is mi Re bis ini ci a ti va. sa ku Ta ri sta tu tis

mqo ne av to no mi is fe de ra ci is su bi eq tTan Se da re ba ar Se iZ le ba, ra kom pe ten ci ac ar

un da ga da e ceT maT, rad gan isi ni ga ci le biT me tad ari an kon sti ti tu ci iT SezR u dul-

ni. sta tu tiT ga ni sazR vre ba av to no mi is uf le be bi kon sti tu ci is 149-e mux lis far-

gleb Si da Tu gas cda kon sti tu ci as, sta tu tis re fe ren dum ze ga ta nam de sta tu sis ara-

kon sti tu ci u ro bis sa kiTx is das mas ver as cde ba av to no mi u ri ga er Ti a ne ba.37

4.4. avtonomiebis institucionalizacia

av to no mi e bis in sti tu ci o na lur mowy o ba Tan da kav Si re biT kon sti tu cia or gva-

rad ud ge ba sa kiTxs. Cve u leb ri vi av to no mi is Sem Txve va Si kon sti tu ci a Si gan sazR vru-

lia mxo lod sta tu tis Si na ar sis ram de ni me moTx ov na, rom igi un da Se i cav des av to no mi-

is da sa xe le bas, te ri to ri is sazR vrebs, mis uf le ba mo si le bebs, av to no mi u ri da we se bu-

le bis sa xel wo de bas, struq tu ra sa da ad gil sam yo fels. xo lo spe ci a lu ri gziT mo po-

ve bu li av to no mi e bis Sem Txve va Si ma Ti struq tu ra kon sti tu ci a Sia mo ce mu li, rom lis

Ta nax mad av to no mi u ri or ga ni za cia Sed ge ba sa yo vel Tao ken Wis yriT pro por ci u li war-

mo mad gen lo bis sis te miT ar Ce u li sa ka non mdeb lo kre bi sa da sam Tav ro bo sab Wos gan, ro-

me lic as ru lebs aR mas ru le bel da ad mi nis tra ci ul fun qci ebs. sab Wos hyavs Tav mjdo-

ma re, ro me lic kre bis mi er Ta vi si wev re bi dan air Ce va da Sem deg iniS ne ba me fis mi er. igi

aris av to no mi u ri ga er Ti a ne bis umaR le si pi ri da mas Si sa xel mwi fos war mo mad ge ne li.

mar Tlmsa ju le bis umaR le si sa sa mar Tlo moqmedebs uze na e si sa sa mar Tlos iu ris diq-

ci is qveS da sa sa mar Tlo xe li suf le bis umaR le si or ga noa av to no mi ur ga er Ti a ne ba Si

(151.1 mux li). am ri gad ga mo dis, rom nak le bi kom pe ten ci is av to no mi ebs me ti Ta vi suf le-

ba aqvT. Tum ca, sa bo lo od, yve la av to no mia am sis te mis msgav sa daa age bu li.

4.5. kompetenciaTa gamijvnis sistema

4.5.1. „kooperaciuli federalizmis“ axali saxe

rac Se e xe ba sa ka non mdeb lo kom pe ten ci ebs, av to no mi e bis ka no ne bi sa xel mwi fo ka-

no ne bis ek vi va len tu ri a. es pa nu ri re gi o na liz mi am sa kiTx Si fe de ra liz mis ana lo gi-

u ri a. es pa ne Tis kon sti tu ci iT gan sazR vru li sis te ma Se iZ le ba da xa si aT des, ro gorc

ko o pe ra ci u li fe de ra liz mi. kon sti tu ci is pir ve lo bis gar da, sa xel mwi fo sa da av to-

no mi e bis aq tebs So ris ie rar qi u li gan sxva ve ba ar aris. Tum ca, Ta na med ro ve ko o pe ra-

ci ul fe de ra liz mSi or su bi eqts So ris ga na wi le bu li kom pe ten ci e bis um rav le so ba


tologiis instituti, Tb., 2002, 568-569.


44

kon ku ren tu lia da ara eq sklu zi u ri. 149-e mux lSi mo ce mu lia is sa kiTx e bi, ro me lic

sa xel mwi fos gan sa kuT re bul gam geb lo bas mi e kuT vne ba. mag ram, ro gorc fi lip lo vo

aR niS navs, „am uf le be bis Za li an mci re na wi lia nam dvi lad gan sa kuT re bu li am sity vis

sru li mniS vne lo biT, ro ca isi ni ga mo ricx a ven av to no mi u ri er To bis yo vel gvar Ca re-

vas. am uf le be bis na wi li av to no mi u ri er To be bis kom pe ten ci a Si Se dis (..), na wi li av-

to no mi u ri er To bis mi er xe li suf le bis aR sru le bas iT va li wi nebs (..), na wi li sa ba zo

ka non mdeb lo biT aris SezR u du li (..), sxve bi ga ni sazR vre ba ro gorc ga na wi le bu li uf-

le be bi“.38 149-e mux li mi u Ti Tebs sa xel mwi fos uf le ba mo si le bas sa ba zo ka non mdeb lo-

bis sa xiT, rac niS navs, rom av to no mi ebs aqvT uf le ba, sa xel mwi fos mi er dad ge ni li sa-

mar Tleb ri vi Car Co e bi sa ku Ta ri ka non mdeb lo biT Se av son.

4.5.2. avtonomiaTa kompetenciis gafarToeba

150-e mux lis mi xed viT av to no mi e bis Tvis sa gan ge bo uf le ba mo si le be bis ga da ce-

ma Se iZ le ba mox des. ge ne ra lur kor te sebs Se uZ li a, av to no mi ebs ga das ces sa xel mwi-

fos eq sklu zi ur gam geb lo bas mi kuT vne bul sa kiTx ze sa ka non mdeb lo aq te bis mi Re bis

uf le ba mo si le ba. ase ve Se uZ lia ga das ces uf le ba mo si le be bi „rom le bic Ta vi an Ti bu-

ne biT Se iZ le ba eq vem de ba re bod nen ga da ce mas an de le gi re bas.“ aseT Sem Txve va Si fi nan-

su ri sax sre bis ga da ce mac un da iyos gaT va lis wi ne bu li. ki dev uf ro Sors mi dis gar-

da ma va li de bu le be bi, sa dac aRi re bu lia e.w. fo ra lu ri te ri to ri e bis – bas ke Ti sa

da na va ras – is to ri u li uf le be bi. fo ra lu ri gu lis xmobs imas, rom re gi o nis kom pe-

ten cia da mo ki de bu li araa cen tra lu ri xe li suf le bis ne ba ze.39 Tum ca, aR sa niS na vi a,

rom es pa ne Tis kon sti tu ci a, av to no mi e bis far To uf le ba mo si le beb Tan er Tad, ase ve

iT va li swi nebs sa xel mwi fos gan sa kuT re bul uf le bas, SezR u dos av to no mi u ri er To-

be bis da mo u ki deb lo ba. sa xel mwi fos, av to no mi u ri pro ce se bis har mo ni za ci is miz niT,

uf le ba aqvs ga mo sces sa ba zi so Car Coka no ne bi, maT So ris, av to no mi u ri sa zo ga do e bis

gan sa kuT re bul gam geb lo bas mi kuT vne bul sa kiTx eb ze. es uf le ba es pa neT ma ga mo i ye na

es pa ne Tis te ri to ri a ze av to no mi e bis pro ce se bis har mo ni za ci is miz niT, ra mac di di

mRel va re ba ga mo iw vi a. sa bo lo od sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom ze mo aR niS nu li ka no-

ni cno, ro gorc sa ba zo ka no ni.40 es pa ne Tis kom pe ten ci e bis ga na wi le bis sis te ma nar Cen

kom pe ten ci a sac mo i cavs, ro me lic ger ma nu li fe de ra liz mi dan aris aRe bu li. nar Ce ni

kom pe ten ci is Sem Txve va Si sa xel mwi fo sa mar Tals upi ra te so ba aqvs im prin ci pis Se sa-

ba mi sad, rom sa xel mwi fo sa mar Ta li aris sa ja ro sa mar Ta li, xo lo ga er Ti a ne be bis sa-

mar Ta li ker Zo, frag men tu lia da un da Se e Tav sos er Ti an sis te mas.41 „sa xel mwi fos gam-

geb lo bas ga ne kuT vne ba yve la sa kiTx i, ro me lic, sta tu te bis Ta nax mad, ar war mo ad gens

av to no mi u ri sa zo ga do e be bis kom pe ten ci as (149.3 mux li)“.

kom pe ten ci e bis da na wi le bis am gva ri rTu li sis te ma mra val kon fliqts war mo-

Sobs da dRem de usas ru lo da vis sa ga ni a. ga ur kvev li kon sti tu ci u ri de bu le be bis


tologiis instituti, Tb., 2002, 573.39 xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 53.40 lovo f., Tanamedrove didi demokratiebi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis poli-

tologiis instituti, Tb., 2002, 571.41 iqve, 575.


45

in ter prta ci is Zne li da „u ma du ri“ fun qcia Ta vis Tav ze ai Ro sa kon sti tu cio sa sa-

mar Tlom.42kon sti tu ci is 161-e mux lis Ta nax mad, sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo uf le-

ba mo si li a, ga dawy vit os da ve bi av to no mi ur ga er Ti a ne beb sa da sa xel mwi fos So ris, an

av to no mi ur ga er Ti a ne bebs So ris. ro gorc sa xel mwi fo, ise av to no mi u ri xe li suf le ba

uf le ba mo si li a, mo iTx o vos er Ti me o ris aq tis ga uq me ba. bas ke Ti sa da ka ta lo ni is av to-

no mi e bis pir vel wleb Si es pa ne Tis mTav ro bam Za li an bev ri ka no ni ga das ca sa kon sti tu-

cio sa sa mar Tlos, ris sa fuZ vel zec kom pe ten ci e bi ra ci o na lu rad ga da na wil da cen-

trsa da re gi o nebs So ris.43

4.6. finansebi

kom pe ten cia fi nan su ri sax sre bis ga re Se yo vel gvar azrs mok le bu li a, ami tom

mniS vne lo va nia fi nan se bis ga na wi le bis sa kiTxi av to no mi ebs So ris. ro gorc yve la sa-

kiTx Si es pa ne Ti aqac di fe ren ci re bul mid go mas ir Cevs da ga mo yofs fo ra lur da Cve-

u leb riv sis te mas. fo ra lu ri moq me debs bas ke Ti sa da na va ras Tvis, xo lo da nar Ce ni 15

av to no mia Cve u leb ri vi sis te miT sar geb lobs. 157-e mux lis mi xed viT, av to no mi u ri er-

To bis fi nan sebi Sedgeba a) ga da sa xa de bisgan, ro me lic mTli a nad an na wi lob riv ga das-

ca sa xel mwi fom; b) sa ku Ta ri ga da sa xa de bis, spe ci a lu ri ba Ji sa da Se na ta ne bi sa gan; g)

te ri to ri aT So ri si sa kom pen sa cio fon di sgan; d) ker Zo sa mar Tlis far gleb Si gan xor-

ci le bu li ope ra ci e bi dan mi Re bu li Se mo sav le bis gan; e) sak re di to ope ra ci e bis mo ge-

bi dan. am sax sre bis ga na wi le bi sas av to no mia sar geb lobs sa bi u je to av to no mi iT da da-

mo u ki deb lad ana wi lebs maT Ta vi si Se xe du le bi sa mebr.

4.7. avtonomiebis zedamxedveloba da kontroli

av to no mi e bis ze dam xed ve lo ba is er T-er Ti ele men ti a, ro me lic ga nar Cevs es-

pa nur re gi o na lizms fe de ra lu ri sa xel mwi fos gan. fe de ra liz mi ar cnobs ad mi nis-

tra ci u li ze dam xed ve lo bis in sti tuts. gan sxva ve bu li kom pe ten ci e bis Se sa ba mi sad,

ze dam xed ve lo bis gan sxva ve bu li sa xe e bia da we se bu li. av to no mi eb ze kon tro li sa ka-

non mdeb lo aq teb Tan mi mar Te ba Si xor ci el de ba sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos mi er, de-

le gi re bu li uf le ba mo si le bis Sem Txve va Si – mTav ro bis mi er, av to no mi ur mmar Tve lo-

ba sa da mis ga dawy ve ti le bas Tan mi mar Te ba Si – ad mi nis tra ci u li ius ti ci is or ga no e bis

mi er, eko no mi kur da sa bi u je to saq mi a no ba ze – sa an ga ri So pa la tis mi er (153-e mux li).

kon sti tu ci is 155-e mux li iT va lis wi nebs „fe de ra lu ri iZu le bis“ in sti tut sac. ro-

de sac av to no mia ar as ru lebs da kis re bul mo va le o bebs an mi si moq me de be bi se ri o zul

saf rTxes uq mnis es pa ne Tis sa er To in te re sebs, uSe de go gaf rTxi le bis Sem deg, se na tis

ab so lu tu ri um rav le so bis Tan xmo biT, mTav ro ba uf le ba mo si lia mi i Ros au ci le be li

zo me bi. mniS vne lo va nia isic, rom yo vel av to no mi ur ga er Ti a ne ba Si Se ma val pro vin ci-

eb Si ar se bobs sa xel mwi fos war mo mad ge ne li, gu ber na to ris sa xiT, ro me lic sa zo ga do-

eb ri vi wes ri gis dac vas ku ri e rebs.

42 xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 52.43 lovo f., Tanamedrove didi demokratiebi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis poli-



46

4.8. „baskTa qveyana“

4.8.1. baskeTis statusi

espa nur re gi o na liz mze sru li war mod ge nis Se saq mne lad mniS vne lo va nia spe ci-

a lu ri sta tu tis mqo ne bas ke Tis av to no mi is gan xil va. bas ke Tis re gi o nis Sem Txve va Si

re a li ze bu lia is Ta vi se bu re ba, ro de sac av to no mi u ri te ri to ri u li er Te u li uf ro

mci re av to no mi ur ga er Ti a ne bebs mo i cavs anu qvey nis av to no mi za cia sa fe xu ro va nia

da ram de ni me do nis sa xi Taa war mod ge ni li.44 bas ke Tis Se mad gen lo na Si Se dis ala vas,

gi pos ku as, bis ka i is pro vin ci e bi da na va ra. bas ke Tis av to no mi u ri sta tu tis Ta nax mad,

bas ke Tis xal xi Ta vi si erov nu lo bis ga mo sa xa ta vad da sa ku Ta ri TviT mmar Tve lo bis

gan sa xor ci e leb lad, er Ti a ni es pa nu ri sa xel mwi fos far gleb Si, aya li bebs av to no mi-

ur ga er Ti a ne bas sa xel wo de biT Eus ka di, anu bas kTa qve ya na.45 sta tu ti gan sazR vravs bas-

ke Tis dro Sas, ag reT ve, bas ku ri ena aRi a re bu li a, ro gorc bas ke Tis ofi ci a lu ri ena.

po li ti ku ri uf le be biT sar geb lo ben is pi re bi, ro me lic qvey nis ka non mdeb lo bis Se sa-

ba mi sad sar geb lo ben bas ke Tis te ri to ri a ze cxov re biT. bas ke Ti Ta vi si kom pe ten ci iT

aRe ma te ba sxva Cve u leb ri vi av to no mi e bis kom pe ten ci as da pir ve li do nis av to no mi as

war mo ad gens. mi si kom pe ten ci a, gar da im uf le be bi sa, ro me lic yve la av to no mi as aqvs,

mo i cavs bas ke Tis ad gi lob ri vi sa mo qa la qo ka non mdeb lo bis gan vi Ta re ba- Se nar Cu ne bas,

ad mi nis tra ci u li, eko no mi ku ri da pro ce su a lu ri nor me bis dad ge nas, re gi o nis sa ar-

Cev no ka non deb lo bis dad ge nas, Si dawy leb Si Tev zWe ras, bas ke Tis te ri to ri is mdi na re-

eb ze mowy o bi li sar wya vi ar xe bis sa i ri ga i cio sis te mis mowy o bas, far ma cev tul saq mi a-

no bas, kul tu ras, Si da vaW ro bas, mrew ve lo bis gan vi Ta re bas, bas ke Tis sar ki nig zo, sa ha-

e ro da sazR vao mi mos vlas, nav sad gu rebs, ae ro por teb sa da me te o lo gi ur sam sa xu rebs,

tu riz msa da sports, so ci a lur gan vi Ta re bas da a.S. sta tu tiT cal ke ga ni sazR vre ba

is sfe ro e bi, rom leb Sic av to no mi u ri ga er Ti a ne ba uz run vel yofs sa er To- sa xel mwi-

fo eb ri vi ka non mdeb lo bis aR sru le bas. maT So ri sa a, pe ni ten ci a lu ri ka non mdeb lo ba,

Sro mi Ti ka non mdeb lo ba, sa er Ta So ri so baz ro be bi, sa xel mwi fo eb ri vi mniS vne lo bis

nav sad gu re bi da ae ro por te bi, in te leq tu a lu ri da sam rew ve lo sa kuT re ba. sa er Ta So-

ri so ur Ti er To be bi er T-er Ti yve la ze mniS vne lo va ni sfe ro a. bas ke Ti uf le ba mo si lia

ga a for mos sxva re gi o neb Ta Ta nam Srom lo bis Se sa xeb xel Sek ru le be bi, Tum ca mis da de-

bam de un da ec no bos ge ne ra lur kor tess.46

bas ke Tis kom pe ten ci i dan mniS vne lo va nia mi si uf le ba mo si le ba, iyo li os sa ku Ta-

ri po li ci a, ro mel sac xel mZRva ne lobs bas ke Tis mTav ro ba. Tum ca, sta tu tiT ve gan-

sazR vru lia is sfe ro e bi, sa dac mxo lod qvey nis uSiS ro e bis sam sa xu ri da sam xed ro Za-

le bi moq me de ben. am gva ri Ca re vis ori Sem Txve va ar se bobs: er Ti, ro ca Ta vad bas ke Tis

mTav ro ba mi mar Tavs dax ma re bis Tvis da me o re, cen tra lu ri xe li suf le bis ga dawy ve ti-


forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003, 110.45 janaSvili l., baskeTis avtonomiuri gaerTianebis samarTlebrivi safuZvlebi, Jurn.

„adamiani da konstitucia“, 2001, #1, 66.46 melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi – saxelmwifos teritoriuli organiza-

ciis forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003,

111-114.


47

le biT, ro ca sa er To- sa xel mwi fo e brivi in te re se bis xel yo fis saf rTxe a. Tum ca, amis-

Tvis sa Wi roa uSiS ro e bis sab Wos Tan xmo ba, ro me lic cen tri sa da re gi o ne bis war mo mad-

gen le bis gan pa ri te tu lad aris da kom pleq te bu li. sa bo lo od, uSiS ro e bis Za le bis ga-

mo ye ne bis Tvis mTav ro ba pa su xis mge be lia ge ne ra lu ri kor te se bis wi na Se.47

4.8.2. baskeTis saxelisuflebo struqtura

rac Se e xe ba bas ke Tis sa xe li suf le bo struq tu ras, igi war mod ge ni lia par la-

men tis, mTav ro bi sa da mi si Tav mjdo ma ris sa xiT. par la men ti air Ce va oTxi wlis va diT.

mTav ro bis Tav mjdo ma re air Ce va bas ke Tis par la men tis mi er da mtkic de ba mo nar qis ga-

dawy ve ti le biT, ro me lic er Tdro u lad aris bas ke Tis umaR le si war mo mad ge ne lic da

sa xel mwi fos umaR le si war mo mad ge ne lic re gi o nis te ri to ri a ze. re gi o nis te ri to ri-

a ze uze na es sa sa mar Tlo in stan cia bas ke Tis umaR le si sa sa mar Tlo a, rom lis Tav mjdo-

ma rec iniS ne ba mo nar qis mi er.48 cen tra lur ma xe li suf le bam bas keTs aRud gi na tra di-

ci u li pri vi le gi e bi, sa ga da sa xa do da beg vris av to no mi u ri sis te mis CaT vliT. mi u xe-

da vad bas ke Tis far To uf le ba mo si le be bi sa, ro me lic aRe ma te ba ki dec fe de ra ci is

su bi eq tis kom pe ten ci as, bas ki na ci o na le bi ma inc mi iC ne ven, rom aR niS nu li sta tu ti ar

Se e sa ba me ba maT is to ri ul sta tuss. Tum ca, ro gorc sten li pe i ni aR niS navs, mar Ta li a,

bas kebs sa u ku ne e bis gan mav lo ba Si hqon daT sa ku Ta ri kul tu ra, ena, mag ram „bas ki eris“

idea mxo lod 1890-i a ni wle bis kon cef ci a a. bas ke Tis pro vin ci am cen tra li za ci iT ima ze

nak le bi da kar ga, vid re sxva pro vin ci eb ma, ma ga li Tad, ara go nis, ka ta lo ni is sa me fom.

bas ke Ti Sua sa u ku ne eb Si ara so des yo fi la sru li ad da mo u ki de be li er Te u li. Tum ca,

dRes bas ku ri moZ ra o ba to ta lu ri se pa ra tiz mi Taa Sepy ro bi li. moZ ra o ba aris ra di-

ka lu ri, seg re ga ci o nis tu ri, ara to le ran tu li da TviT rasistulic ki, baski eris

gamorCeulobis aRniSvniT.49

4.9. espanuri regionalizmis Taviseburebani

ro gorc vxe davT, es pa nu ri re gi o na liz mi mra va li Ta vi se bu re biT ga mo ir Ce va.

av to no mi e bis fa kul ta ti u ro bis prin ci pi da ase ve, kom pe ten ci is mo cu lo bis sa kiTx-

is gan sazR vra cxad yofs, rom sa xel mwi fos ar surs, re gi o nebs ga das ces far To kom-

pe ten ci a, mag ram Tu re gi o neb ma da Ji ne biT mo iTx o ves, xe li suf le ba ito vebs ukan da-

sa xev gzas da yve la wess iq ve ga mo nak liss ud gens. sa xel mwi fo re gi o ne bis moTx ov nis

Sem Txve va Si, se ce si is gar da, mzad aris mis ces yve la fe ri, maT So ris, mis gan sa kuT re-

bul gam geb lo bas mi kuT vne bu li sa kiTx e bic. sa bo lo od ki vi RebT re gi o ne bis kom pe ten-

ci e bis ga far To e bis ken mi ma val di na mi kur pro cess. te ri to ri u li er Te u le bis far To

47 melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi – saxelmwifos teritoriuli organiza-

ciis forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003,

113-114.48 iqve, 114-115.49 Payne,S., Nationalism, Regionalism and Micronationalism in Spain, Journal of Contemporary History, Vol.

26, No. 3/4, The Impact of WesternNationalisms: Essays Dedicated to Walter Z. Laqueur on the Occasion of His 70th Birthday, Sage Publications, Ltd, 1991, <http://www.jstor.org/stable/2572374>, [01/06/2012 08:54], 484-485.


48

uf le ba mo si le be bis ga mo, igi xSi rad ga ni xi le ba, ro gorc fe de ra ci u li sa xel mwi fo an

sa xel mwi fo, ro me lic fun qci o ni rebs, ro gorc fe de ra ci u li qve ya na, mag ram ram de ni me

mniS vne lo va ni as peq ti ga nas xva vebs mas fe de ra ci is gan. pir vel rig Si, Tu wev ri sa xel-

mwi fo e bi cen trTan ara vi Tar su bor di na ci ul kav Sir Si ar im yo fe bi an, av to no mi u ri

ga er Ti a ne be bi sa mar Tleb ri vad da mo ki de bu li ari an sa xel mwi fo ze. fe de ra ci is su bi-

eq te bis Za la uf le ba kon sti tu ci ur sa mar Tleb riv xa si aTs ata rebs, av to no mi e bi ki mas

cen tra lu ri xe li suf le bis gan iRe ben.50

fe de ra ci ul sa xel mwi fos, fe de ra ci is su bi eq tis far To kom pe ten ci is gar da,

aqvs me o re mniS vne lo va ni ma xa si a Te be li – fe de ra ci is su bi eq tis mo na wi le o ba sa xel-

mwi fos mar Tva Si. yve la mniS vne lo va ni ga dawy ve ti le ba mi i Re ba ma Ti mo na wi le o biT, ag-

reT ve, su bi eq te bis sa kav Si ro or ga no – par la men tis ze da pa la ta – mniS vne lo van rols

as ru lebs sa ka non mdeb lo pro ces Si, rac es pa ne Tis Sem Txve va Si mo ce mu li ar aris. sa-

ka non mdeb lo pro ces Si se na tis ro li ar se bi Tad Se mo i far gle ba mxo lod teq ni ku ri

ko req ti ve bis Se ta nis an gan xil vis va dis ga da va de bis uf le biT, xo lo av to no mi eb Tan

mi mar Te ba Si se na tis Tan xmo baa au ci le be li av to no mi ur er To bebs So ris xel Sek ru le-

ba Ta da de bi sas, re gi o ne bis saq mi a no ba Si cen tra lu ri sa xel mwi fos Ca re vis Sem Txve va Si

da in ter te ri to ri u li ga mo Ta nab re bis fon dis fi nan su ri sax sre bis ga na wi le bi sas.51

ase rom, se na ti se ri o zul gav le nas ver ax dens sa er To- sa xel mwi fo ne bis for mi re ba-

ze. ase ve, fe de ra liz mis Tvis uc no bia ad mi nis tra ci u li ze dam xed ve lo ba, sa xel mwi fos

war mo mad ge ne lis ar se bo ba. amas Ta na ve, re gi o ne bi Se bo Wi lia ara mxo lod kon sti tu ci-

iT, ro gorc fe de ra ci is su bi eq te bi, ara med sa xel mwi fos sa ba zo ka no ne bi Tac. aqe dan

ga mom di na re, es pa nu ri mo de li aris kom pro mi si cen tris ke nul da cen tri da nul ele-

men tebs So ris, uni ta rul da fe de ra lur mowy o bas So ris.

sa bo loo jam Si, ram de nad Se de gi a nia es pa ne li kon sti tu ci o na lis te bis Sro ma sa-

xel mwi fos or ga ni za ci is axa li for mis Seq mna ze az rTa sxva das xva o bas iw vevs. mec ni er-

Ta er Ti na wi li mi iC nevs, rom es aris es pa ne li kon sti tu ci o na lis te bis kon sti tu ci u ri

sa mar Tlis Te o ri a Si Se ta ni li gan sa kuT re bu li wvli li, xo lo me o re na wi li mi iC nevs,

rom es pa neT ma sam wu xa ro ori gi na lo ba ga mo i Ci na.52 Tum ca, Tu es pa ne Tis vne ba Ta Rel-

viT aR sav se war suls ga viT va lis wi nebT, Se iZ le ba iT qvas, rom re gi o na liz mi war ma te-

biT fun qci o ni rebs.

5. daskvna

sta ti is da sas rul, re gi o na liz mTan da kav Si re biT Se iZ le ba ga keT des ram de ni me

das kvna da ga mo iT qvas re ko men da cia sa qar Tve los mo ma va li te ri to ri u li or ga ni za-

ci is sa kiTx eb Tan da kav Si re biT.

am ri gad, re gi o na liz mi te ri to ri u li mowy o bis da mo u ki de be li for ma a, ro mel-

mac uni ta riz mi sa da fe de ra liz mis Ser wymis Se de gad Se i Zi na TviT myo fa di niS ne bi. amis

das tu ria sta ti a Si gan xi lu li ara er Ti ma xa si a Te be li, ro me lic arc uni ta riz mSi ar-

50 janaSvili l., baskeTis avtonomiuri gaerTianebis samarTlebrivi safuZvlebi, Jurn.

„adamiani da konstitucia“, 2001, #1, 63.51 xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 48.52 melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi – saxelmwifos teritoriuli organizaciis

forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003.


49

se bobs da arc fe de ra liz mSi. amas Tan, mis er T-erT Zi ri Tad ma xa si a Te bels war mo ad-

gens di na mi ku ro ba. di na mi ku ro bis Se de gad re gi o na liz mi xde ba moq ni li, „praq ti kul

sa Wi ro e bebs“ mor ge bu li wyo ba, ri Tac Se saZ le be li xde ba, ga ni mux tos qve ya na Si ar se-

bu li mwva ve pro ce se bi.

sa qar Tve los Tan mi mar Te ba Si, Tu ra tom Se iZ le ba re gi o na liz mi sa qar Tve los mo-

ma va li te ri to ri u li mowy o bis for mad iq nes ar Ce u li, Se iZ le ba ga mo i yos ram de ni me as-

peq ti. upir ve le sad, sa qar Tve lo sa da es pa neT -i ta li as sa er To is to ri u li wa nam ZRvre-

bi aer Ti a nebs. es pa ne Ti ca da ita li ac Sua sa u ku ne eb Si da quc ma ce bu li iyo sa me fo- sam-

Tav ro e bad sa qar Tve los msgav sad. ga er Ti a ne bis Sem deg ki aR moC ndnen mkac ri cen tra-

li za ci is qveS. de cen tra li za ci a, ro gorc diq ta tu ris sa pa su xo re aq ci a, iyo mTe li

sa zo ga do e bis da ara mxo lod gan sxva ve bu li eT ni ku ri jgu fe bis moTx ov na. mkac ri cen-

tra li za cia ga mos ca da sa qar Tve lo mac. es pa neT Si ar se bobs mwva ve eT ni ku ri prob le-

me bi, ita li a Si – re gi o ne bis mkveT ri eko no mi ku ri Ca mor Ce ni lo ba da dis ba lan si. sa qar-

Tve lo ori ve am prob le mis wi na Se dgas. ami tom re gi o na liz mi, er Ti mxriv, iq ne ba se pa-

ra tis tTa moTx ov ne bis dak ma yo fi le bis sa Su a le ba, me o re mxriv, man un da uz run vel yos

sa er To ke Til dRe o bis Ta na ba ri ga na wi le ba mTe li qvey nis mas Sta biT.53

Se iZ le ba iT qvas, rom re gi o na liz mis sa sar geb lod ar Ce va ni kon sti tu ci a mac ga a-

ke Ta imis gaT va lis wi ne biT, rom, er Ti mxriv, sa xel mwi fos er Ti an da ga nu yof lad acx a-

debs, me o re mxriv ki far To de cen tra li za ci as, bi ka me rul par la ments, kom pe ten ci a Ta

nor ma ti ul ga mij vnas geg mavs sa mo mav lod. am ori prin ci pis Se Tav se ba ki Se saZ le be lia

mxo lod re gi o na lur sa xel mwi fo Si.

re gi o na liz mi zo mi e ri mo de li a, fe de ra liz mi ki de cen tra li za ci is yve la ze ra-

di ka lu ri al ter na ti va a. sa xel mwi fos kri zi su li mdgo ma re o bi dan ga mo say va nad sa Wi-

roa swra fi, moq ni li, xan da xan ra di ka lu ri da ori gi na lu ri mid go mac, rac Se saZ le-

be lia uni ta riz mis pi ro beb Si. re gi o na liz mi er Tdro u lad mo i cavs Ta vi suf le ba sa

da iZu le bas, cen tra li za ci a sa da de cen tra li za ci as. cen tra li za cia sa Wi roa ra di-

ka lu ri re for me bis ga sa ta reb lad, de cen tra li za cia ki Ta vi suf le bis uz run vel sa-

yo fad. es ori ele men ti sa qar Tve los er Ti a ni da so ci a lur -e ko no mi ku rad Ta nab rad

gan vi Ta re bu li sa xel mwi fos Ca mo ya li be bis sa Su a le bas mis cems. ami tom au ci le be lia

kon sti tu ci am Ca mo a ya li bos de cen tra li ze bu li te ri to ri u li mowy o bis for ma. igi

su lac ar un da iyos mo mav lis xed va an sa moq me do prog ra ma. ase Ti mxo lod ko mu nis tu-

ri kon sti tu ci e bi iyo, ro me lic mim zid ve li, mag ram ab straq tu li cne be biT aR wer da

`mo mav lis~ sa zo ga do e bas.54 am ri gad, das kvna yo ve li ve ze mo aR niS nu li dan aris is, rom

re gi o na liz mis ga moc di le bis ga zi a re ba mi zan Se wo ni lia te ri to ri u li mTli a no bis

aR dge nam de ro gorc da kar gu li te ri to ri e bis, ise sa qar Tve los in te re se bis gaT va-

lis wi ne biT.

53 qedveli C., mosazrebebi saqarTvelos momavali decentralizaciis Taobaze, „adamiani

da konstitucia“, 2000, #4, 174.54 Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, Targmani inglisuridan marina maisuraZisa, mec-

nieruli redaqcia da winaTqma Tevdore niniZisa, Tb., 2003, 1.

50

Tamar gvaramaZe*

sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis

1. Sesavali

sa ga da sa xa do val de bu le ba Ta Ses ru le bis val de bu le ba sa qar Tve los kon sti-

tu ci a Sia gan mtki ce bu li, rac ga da sa xa de bis ga dax dis gan sa kuT re bul mniS vne lo ba ze

mi u Ti Tebs.1 ga da sa xa de bi qvey nis ar se bo bi saT vis sa Wi ro sa bi u je to sax sre bis for-

mi re bis er T-er Ti Zi ri Ta di wya ro a.2 ma ga li Tad, sa qar Tve los fi nan sTa sa mi nis tros

ofi ci a lu ri mo na ce me bis Ta nax mad, 2011 wlis gan mav lo ba Si sa qar Tve los sa xel mwi fo

bi u jet Si Se mo sav le bis sa xiT mo bi li ze bul iq na 6 500 mln la ram de, sa i da nac 5 802 mln

la ri ga da sa xa de bis sa xiT iq na mi Re bu li da ra mac mTli a ni bi u je tis Se mo sav li Ti na wi-

lis 88% Se ad gi na.3

ga da sa xa de bi miC ne u lia ev ro pu li sa xel mwi fo e bis su ve re ni te tis qva kuTx e dad.4

Se sa ba mi sad, ma Ti da we se bis da amo Re bis sa Ta na do me qa niz me bis Seq mna sa xel mwi fos su-

ve re ni te ti sa da da mo u ki deb lo bis gan msazR vre li er T-er Ti ni Sa nia da mis ga re Se sa-

xel mwi fos mmar Tve lo bis gan xor ci e le ba Se uZ le be li iq ne bo da.5

sa xel mwi fo da sa bi u je to sax sre bis for mi re ba Si gan sa kuT re bu li mniS vne lo bis

ga mo, ga da sa xa deb Tan da kav Si re bu li sa kiTx e bi da sav lur sa mar Tleb ri vi sis te me bis

sa mec ni e ro li te ra tu ra Si Za li an aq tu a lu ri a. gan sa kuT re biT did da in te re se bas iw-

vevs sa ga da sa xa do val de bu le ba Ta Se us ru leb lo bis Se de ge bi, rac sa xel mwi fo bi u je-

tis mi marT ar se bu li ma Ra li sa zo ga do eb ri vi da sa ja ro da in te re se biT aix sne ba. amis

ga mo, sa zo ga do e bis in te re si sa ga da sa xa do ka non mdeb lo bis moTx ov na Ta Se us ru leb-

lo bis Sem Txve va Si, ga dam xde le bis mi marT pa su xis mgeb lo bis da kis re bis sa kiTx Tan da-

kav Si re biT, yo vel Tvis ma Ra li a.6

am de nad, Zal ze mniS vne lo va nia da sa in te re so, Tu ro gor awes ri gebs Ti To e u li

sa xel mwi fo sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve veb Tan da kav Si re bul sa kiTx ebs. am mo wes-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis asistent-profesori, doqtoranti.1 saqarTvelos konstitucia, muxli 94, nawili I. saqarTvelos respublikis parlamenti,

1995 wlis 24 agvisto #786-rs, 2012 wlis 14 agvistos mdgomareobiT. 2 rogava z., gadasaxadebi, sagadasaxado sistema da sagadasaxado samarTali, bakmi, bondo

macaberiZis gamomcemloba, Tb., 2002, 11.3 ix. oficialuri informacia saqarTvelos finansTa saministros vebgverdze <http://

www.mof.ge/News/4914#> [14.08.2012]; da iqve 2011 wlis saxelmwifo biujetis Sesrulebis

monacemebi <http://www.mof.ge/common/get_doc.aspx?doc_id=9288> [14.08.2012]. 4 Kovics L., European Commission Policy on Exit Taxation, (Journal), “European Tax Studies~, 1/2009, 4

<http://heinonline.org> [23.08.2012]. 5 Tax policy in the European Union; European commission <http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/17/

txt_en.pdf> [24.08.2012].6 Hatfi elki M., Tax Lawyers, Tax Defi ance, and the Ethics of Casual Conversation, (Journal) “Florida Tax Re-

view~, Number 10, Volume 10, 2011, <http://heinonline.org> [23.08.2012].

T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis

51

ri ge ba Si ga mo i xa te ba sa xel mwi fos da mo ki de bu le ba im pir Ta mi marT, rom le bic ar Rve-

ven sa ga da sa xa do ka non mdeb lo bas da maT mi marT dad ge ni li pa su xis mgeb lo bis zo me bi.

amas Ta na ve, sa in te re soa sa ga da sa xa do san qci e bis mec ni e ru li kvle vis sa kiTx e bi.

qar Tul sa mar Tleb riv li te ra tu ra Si ar aris Ses wav li li sa ga da sa xa do sa mar-

Tal dar Rve ve bi saT vis dad ge ni li pa su xis mgeb lo bis zo me bis sa mar Tleb ri vi bu ne ba,

ma Ti da we se bis miz ne bi da fun qci e bi, rac, Ta vis mxriv, Za li an mniS vne lo va ni sa kiTx i a.

kvle vis mi za ni a, Ses wav lil iq nes da sav lur sa mec ni e ro li te ra tu ra Si ar se bu li Zi-

ri Ta di gan mar te be bi sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis da we se bu li san qci e bis

Se sa xeb. gan xi lul iq nes ma Ti fun qci e bi da da we se bis miz ne bi da ase ve qar Tu li sa ka-

non mdeb lo re gu la ci e bi sa ga da sa xa do san qci eb Tan da kav Si re biT. cal ke iq ne ba ga mo-

yo fi li sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis Ca de ni saT vis sa u ra vis, ro gorc san qci is

gan sa kuT re bu li sa xis, da kis re bis sa kiTxi da mi si mi mar Te ba sa ja ro sa mar Tlis msgavs

in sti tut Tan. amas Tan, un da aRi niS nos, rom kvle vis sa ga nia sa qar Tve los sa ga da sa xa do

ka non mdeb lo biT gan sazR vru li is san qci e bi, rom le bic da we se bu lia kla si ku ri sa ga da-

sa xa do xa si a Tis sa mar Tal dar Rve ve bis Ca de ni saT vis da ara is san qci e bi, rom le bic sa ba-

Jo dar Rve ve bi saT vis Se e far de ba pirs da rom le bic sa qar Tve los sa ba Jo da sa ga da sa xa-

do ka non mdeb lo bis re for mis Se de gad7 sa ga da sa xa do ka non mdeb lo biT ga ni sazR vra.

mi Ti Te bu li sa kiTx e bis kvle va da Ses wav la sa Su a le bas iZ le va, das kvnis sa xiT iq-

nes war mod ge ni li mec ni e ru li Se fa se be bi sak vlev sa kiTx eb Tan da kav Si re biT, rac mniS-

vne lo va nia qar Tu li sa ga da sa xa do sa mar Tlis mec ni e re bis gan vi Ta re bi saT vis.

kvle va Si ga mo ye ne bu li iq ne ba aR we ri lo bi Ti da Se da re biT-sa mar Tleb ri vi kvle-

vis me To de bi.

2. sagadasaxado samarTaldarRvevaTa Cadenis gamo dawesebuli

sanqciebi da maTi saxeebi

ka cob ri o bas Ta vi si ar se bo bis pe ri od Si, sxva das xva sa xis sa mar Tal dar Rve ve bis

ga mo, sxva das xva sa xis sas je le bi (pa su xis mgeb lo bis sxva das xva sa xe e bi) aqvs da we se bu-

li. maT So ris: sik vdi liT das ja, pa tim ro ba, gar kve ul uf le beb Si SezR ud va, ja ri me bi

da sxva. Ca moT vli li sas je le bi, imav dro u lad, Ta na med ro ve o bis yve la ze uf ro me tad

gav rce le bu li xa si a Tis san qci e bi a. sxva das xva sa mar Tleb riv sis te meb Si, sxva das xva

sim Zi mis sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis da we se bu li pa su xis mgeb lo bis gan sxva ve bu li zo-

me bis ga mo ye ne bis mi marT mid go me bi gan sxvav de ba er Tma ne Ti sa gan. ma ga li Tad, aS S-Si

nak le bad se ri o zu li da na Sa u le bis (rom le bic qar Tul sa mar Tleb riv sis te ma Si ad mi-

nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve ve bis ek vi va len ti a) Ca de ni saT vis Tav da pir ve lad ufar-

de ben ja ri mebs, sim Zi mis mi xed viT ja ri me bis Sem deg dad ge ni lia pro ba ci is sas je li,

Sem deg gar kve ul uf le beb Si SezR ud va da bo los pa tim ro ba. ro gorc mec ni e re bi mi u-

7 2010 wels saqarTvelos mTavrobis mier inicirebul iqna sagadasaxado da sabaJo kanom-

deblobis reforma, ris Sedegadac 2010 wels saqarTvelos parlamentma miiRo axali

kodeqsi, romelSic gaerTianda manamde moqmedi sabaJo da sagadasaxado kanonmdebloba.

ix.saqarTvelos mTavrobis sagadasaxado politikis axali kursi <http://www.mof.ge/Rev-enuePolicy#> [20.08.2012] da saqarTvelos parlamentis oficialuri vebgverdi <http://www.parliament.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=34&lang=ge> [08.10.2012].


52

Ti Te ben, se ri o zu li dar Rve ve bis (da na Sa u le bis) Sem Txve va Si, Se saZ le be lia kom bi ni-

re bu lad san qci is ram de ni me sa xis ga mo ye ne ba dam rRve ve bis mi marT.8

sa ga da sa xa do ka non mdeb lo bis dar Rve vi saT vis, ro gorc kon ti nen tu ri, ase ve an-

glo a me ri ku li sa mar Tleb ri vi sis te me bis um rav le so ba Si, Zi ri Ta dad da we se bu lia fu-

la di ja ri me bi.9 Tum ca ja ri meb Tan er Tad dad ge ni lia sxva sa xis san qci e bic. amas Tan,

ro gorc sta ti is Se sa val Si aRi niS na, wi nam de ba re sta ti is kvle vis sa ga ni sa ga da sa xa do

san qci e bi a, rom le bic mxo lod kla si ku ri xa si a Tis sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi-

saT vis aris da we se bu li da ar ukav Sir de ba sa xel mwi fo sazR var ze sa ba Jo we se bis dar-

Rve ve bi saT vis da we se bul pa su xis mgeb lo bis zo mebs, rom le bic sa qar Tve los Sem Txve-

va Si sa ga da sa xa do ka non mdeb lo biT aris gan sazR vru li.

sxva das xva sa mar Tleb riv sis te maSi gan sxva ve bu li mid go me bia sa ga da sa xa do san-

qci eb Tan da kav Si re biT. ma ga li Tad, ger ma ni is fe de ra ci ul res pub li ka Si sa ga da sa xa-

do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis zo me bad gan-

sazR vru lia Ta vi suf le bis aR kve Ta da ja ri ma, xo lo ad mi nis tra ci u li pa su xis mgeb lo-

bis zo mis sa xiT mxo lod ja ri me bi.10

di di bri ta ne Tis, ro gorc sa er To sa mar Tlis qvey ni saT vis, da ma xa si a Te be li ar

aris ad mi nis tra ci u li pa su xis mgeb lo bis dad ge na sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi-

saT vis da iT va lis wi nebs mxo lod sis xlis sa mar Tleb riv da sa mo qa la qo pa su xis mgeb lo-

bas. amas Tan, san qci is sa xes war mo ad gens ja ri ma, rom lis da ricx vas gar kve u li Tan xe bis

far gleb Si Ta vad sa ga da sa xa do or ga no e bi ax de nen sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le be bis ga-

re Se.11

imis gaT va lis wi ne biT, rom sa qar Tve lo Si moq me di sa ga da sa xa do ko deq si, kla si-

ku ri sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis gar da, iT va lis wi nebs, ase ve, sa mar Tal dar-

Rve vebs sa ba Jo we se bis dar Rve ve bi saT vis, sa ga da sa xa do ka non mdeb lo biT gaT va lis wi-

ne bu li sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis dad ge ni lia Sem de gi sa xis san qci e bi: gaf rTxi le ba,

sa u ra vi, fu la di ja ri ma, sa qar Tve los sa ba Jo sazR vris ga dak ve Tis uf le bis SezR ud va,

sa mar Tal dar Rve vis sa qon lis an /da sat ran spor to sa Su a le bis usas yid lod Ca mor Tme-

va.12 sa xe zea sa qar Tve los ka non mdeb lo bis sru le biT ax le bu ri mid go ma sa ga da sa xa do

sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis da we se bu li pa su xis mgeb lo bis zo meb Tan mi mar Te biT, rom-

le bic aRar ata rebs er TmniS vne lov nad mxo lod fi nan sur xa si aTs. aR niS nu li ga mow ve-

u lia imiT, rom Ca moT vli li san qci e bis na wi li, ja ri mi sa da gaf rTxi le bis gar da, da we-

se bu lia sa ba Jo xa si a Tis sa mar Tal dar Rve ve bis Tvis da ar war mo ad gens pa su xis mgeb lo-

bis zo mebs kla si ku ri sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis. aR niS nu li san qci e bi

ase ve ar mi e kuT vne ba wi nam de ba re sta ti is kvle vis sa gans.

8 Becker G.S., Landes W. M., Crime and Punishment, An Economic Approach, 1964, <http://www.nber.org/chapters/c3625.pdf> [20.03.2012].

9 Basila A., Katz R., Katz N. D., Finkelstein H., New Preparer Penalties; (Journal) “CPA Journal Federal Taxa-tion~, July, 2008, 40-45. da Merrill P., Prior A., Tax Law Changes in the Wind, (Journal) “Financial Execu-tive~ September, 2004, 54-57.

10 ix., germaniis federaciuli respublikis fiskaluri kodeqsis me-8 Tavi, <http://www.gese-tze-im-internet.de/englisch_ao/englisch_ao.html> [15.03.2012].

11 Whitehouse Ch., Stuart-Buttle E., Revenue Law – principles and practice, Eleventh edition, Butterworths London, Dublin, Edinburg, 1993, 20-22.

12 saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi, muxli 270, nawili 2, 2012 wlis 23 agvistos mdgoma-

roebiT, gamoqveynebuli saqarTvelos sakanonmdeblo macneSi, #54, 12.10.2010, mux. 343.


53

sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis da we se bu li san qci e bis kla si fi ka cia

Se saZ le be lia sxva das xva niS nis mi xed viT. ma ga li Tad, sa ka non mdeb lo nor ma Ta ana li-

zis Se sa ba mi sad san qci e bi Se iZ le ba da i yos or Zi ri Tad jgu fad: fi nan sur (fu la di) da

ara fi nan su ri xa si a Tis san qci e bad.

gar da ze mo aR niS nu li da yo fi sa, da sav lur sa mec ni e ro li te ra tu ra Si ga ni xi-

le ba sxva sa xis kla si fi ka ci e bic. am kla si fi ka ci e bis Ta nax mad, sa ga da sa xa do san qci e-

bi pir da pir da irib san qci e bad iyo fa. pir ve li ise Ti san qci e bi a, rom le bic pir da pir

sa ga da sa xa do re gu la ci is dar Rve vi saT vis ekis re ba pirs da Se sa ba mi si sa mar Tleb ri vi

sis te mis sa ga da sa xa do ka non mdeb lo biT aris da we se bu li. aR niS nu li san qci e bi xSir

Sem Txve va Si ata rebs fi nan sur (fu la di) xa si aTs. Tum ca aris Sem Txve ve bi, ro ca san qci-

e bi dad ge ni lia arasa ga da sa xa do sa mar Tlis nor me biT. ma ga li Tad, cal ke ul qvey neb Si

me war mes, rom lis saq mi a no ba eq vem de ba re ba li cen zi re bas, li cen zi is yo vel wli u rad

ga nax le bi saT vis esa Wi ro e ba Se sa ba mi si do ku men tis war dge na, rom li Tac das tur de ba

ga da sa xa dis ga dax da. Tu ga dam xdels ar ga da ux dia ga da sa xa di, mas li cen zi as ar ga nu-

ax le ben, rom lis ga re Se saq mi a no bi saT vis pirs da e kis re ba Se sa ba mi si pa su xis mgeb lo ba.

ama ve dros, ga da sa xa de bis ga dax dis da das tu re bas Se saZ le be lia ar hqon des pir da pir

san qci is sa xe. ma ga li Tad, cal ke ul Sem Txve veb Si sa ban ko da we se bu le bi dan kre di tis

ga mo sa ta nad sa Wi roa ga dam xde lis mxri dan sa ga da sa xa do val de bu le bis Ses ru le bis

da das tu re ba.13 Ta vi si ar siT, aR niS nu li san qci e bi ori ve eko no mi kur xa si aTs ata rebs,

Tum ca pir vel Sem Txve va Si pi ris mi er Se mo sav lis mi Re ba ze moq me debs, vi na i dan zRu davs

saq mi a no bas, an akis rebs da ma te biT ja ri mas, ma Sin ro ca me o re pi ris sa mo qa la qo brun va-

Si mo na wi le o bas ab rko lebs.14

msgav si sa xis irib sa ga da sa xa do san qci ebs sa qar Tve los sa ga da sa xa do ka non mdeb-

lo ba ar iT va lis wi nebs. rac Se e xe ba sxva sa ka non mdeb lo aq tebs, msgav si sa xis SezR ud-

ve bi sa qar Tve los sa ka non mdeb lo aq te biT gaT va lis wi ne bu li ar aris, Tum ca es ar ga-

mo ricx avs cal ke ul sa ban ko Tu fu lad -sak re di to da we se bu le ba Si Si da re gu la ci e bis

ar se bo bas, ro mel Ta mi xed viT sa ga da sa xa do da va li a ne bis ar se bo ba Se saZ loa miC ne ul

iq nes kre di te bis ga ce ma ze ua ris Tqmis sa fuZ vlad. amas Tan, ma Ti gan zo ga de ba da san-

qci is sa xed miC ne va ver mox de ba.

an glo a me ri ku li sa mar Tleb ri vi li te ra tu ra er Tma ne Ti sa gan ga nas xva vebs ga da-

sa xa deb ze da na ma tebs da san qci ebs, Tum ca ori ves Tan mi mar Te biT Se saZ le be lia ga mo-

ye ne bul iq nes ter mi ni san qci e bi, vi na i dan maT aqvT msgav si sa mar Tleb ri vi bu ne ba.15 an-

glo a me ri ku li sa mar Tleb ri vi sis te mi saT vis da ma xa si a Te be li Ta vi se bu re baa is, rom

ar ar se bobs da mo u ki deb lad ad mi nis tra ci u li pa su xis mgeb lo ba, ro gorc ad mi nis tra-

ci u li sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis dad ge ni li pa su xis mgeb lo ba, ara med ar se bobs sa mo-

qa la qo da sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo ba. sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve-

13 Editor Hopkins J., Problems of Tax Administration in Latin America, Joint Tax program Organization of American States inter-American Development Bank, Economic Commission for Latin America, Johns Hop-kins Univ. Press, 1965, 313-314.

14 iqve, 316.15 Cords D., Tax Protestors and Penalties: Ensuring Perceived Fairness and Mitigating Systemic Costs, (Journal)

“Brigham Young University Law Review~, 1565-1571 <http://lawreview.byu.edu/archives/2005/6/2CORDS.FIN.pdf>, [23.08.2012].


54

bi saT vis dad ge ni li a, Se sa ba mi sad, ro gorc sa mo qa la qo, ase ve sis xlis sa mar Tleb ri vi

pa su xis mgeb lo bis zo me bi, rom le bic Se saZ loa ga mo ye ne bul iq nes ro gorc cal -cal ke,

ase ve er Tob li vad.16 xSi rad ame ri ke li mec ni e re bi zus tad am sa xe e bad yo fen sa ga da sa-

xa do san qci ebs. mniS vne lo va ni gan sxva ve ba, rac ga mom di na re obs am ori sa xis san qci e-

bis da kis re bis dros, aris is, rom sa mo qa la qo we siT pi ris da ja ri me bis Sem Txve veb Si

mtki ce bis tvir Ti awevs ga da sa xa dis ga dam xde lebs; ma Sin ro ca sis xlissa mar Tleb riv

saq me eb ze es val de bu le ba mTli a nad ga da su lia bral de bis mxa re ze. ase ve gan sxvav de ba

Tan xe bis amo Re bis me To de bi: Tu ja ri mis da kis re ba ise Ti ve gziT da me To do lo gi iT

xor ci el de ba, ro gorc sa ga da sa xa do val de bu le bis Zi ri Ta di Tan xe bis, am Sem Txve va Si

es aris sa mo qa la qo sa xis san qci e bi; Tum ca, Tu ga dawy ve ti le bas iRebs sa sa mar Tlo, am

Sem Txve va Si sa xe zea sis xlis sa mar Tleb ri vi san qci a.17

sa mo qa la qo da sis xlis sa mar Tleb riv san qci e bad sa ga da sa xa do pa su xis mgeb lo bis

zo me bis kla si fi ka cia da ma xa si a Te be lia ara mxo lod an glo a me ri ku li sa mar Tleb ri vi

sis te mi saT vis, ara med ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li sa sa mar Tlos pre ce den tu li sa-

mar Tlis Tvi sac. ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li kon ven ci is me-6 mux liT sa mar Tli an

sa sa mar Tlo ze uf le ba Se mo sazR vru lia mxo lod sis xlis sa mar Tleb ri vi bral de biT

an sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi uf le biT. imi saT vis, rom gan mcxa de bel ma ada mi a nis uf-

le ba Ta ev ro pul sa sa mar Tlo Si sa mar Tli a ni sa sa mar Tlos mra va las peq ti a ni uf le bis

dar Rve va ze ida vos, un da da am tki cos me-6 mux liT gaT va lis wi ne bu li sis xlis sa mar-

Tleb ri vi bral de bis an sa mo qa la qo uf le bis ar se bo ba.18 ad mi nis tra ci u li sa mar Tal-

dar Rve vis da, Se sa ba mi sad, sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis saq me e bi ga ne kuT vne ba

me-6 mux liT gaT va lis wi ne bul `sis xlis sa mar Tlis bral de bas~, Tu es saq me e bi xvde ba

sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi dac vis qveS – ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li sa sa mar Tlo

ad gens cal ke ul Sem Txve va Si mis mi er wle bis gan mav lo ba Si pre ce den tu li sa mar TliT

dam kvid re bu li kri te ri u me bis sa fuZ vel ze. sa sa mar Tlo Ta vis ara erT ga dawy ve ti le-

ba Si mi u Ti Tebs, rom, kon ven ci is miz ne bi dan ga mom di na re, imis da sad ge nad, Tu ra bu ne-

bi saa pa su xis mgeb lo ba, ro me lic ekis re ba pirs, ar aris sak ma ri si mxo lod imis dad ge na,

sa mar Tlis ro mel sfe ros mi e kuT vne ba es pa su xis mgeb lo ba qvey nis erov nul ka non mdeb-

lo ba Si. es sa kiTxi un da Se mow mdes sa mi niS nis mi xed viT, rom li da nac er T-er Ti ama Tu

im qme de bis Ca de ni saT vis da kis re bu li sas je lis sim Zi me a;19 Ta vis ara erT ga dawy ve ti-

le ba Si sa sa mar Tlom mi u Ti Ta, rom Tu san qcia Ta vi si ar siT ga ci le biT mZi me a, vid re am

16 Cords D., Tax Protestors and Penalties: Ensuring Perceived Fairness and Mitigating Systemic Costs, (Journal) “Brigham Young University Law Review~, 1565-1571 <http://lawreview.byu.edu/archives/2005/6/2CORDS.FIN.pdf>, [23.08.2012], <http://www.questia.com/read/1P3-1016535531/tax-protestors-and-penalties-ensur-ing-perceived-fairness>, [23.08.2012].

17 Editor Hopkins J., Problems of Tax Administration in Latin America, Joint Tax program Organization of American States inter-American Development Bank, Economic Commission for Latin America, Johns Hop-kins Univ. Press, 1965, 319.

18 XI 1950 Rome, 4. Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, <http://con-ventions.coe.int/treaty/en/treaties/html/005.htm>, [23.08.2012].

19 magaliTisTvis ix., adamianis uflebaTa evropul sasamarTloSi ganxiluli Semdegi

saqmeebi: Janosevic v. Sweden, 2003, ECHR <http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-60628> [23.07.2012], Ziliberberg v. Moldava, 2005, ECHR <http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-68119> [23.07.2012], Kirakosyan v. Armenia <http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pag-es/search.aspx?i=001-89959> [23.07.2012].


55

dar Rve vis Ca de niT mi ye ne bu li zi a ni, es uka nas kne li sis xlissa mar Tleb ri vi san qci a a,

rom lis mi za nia das ja da, Se sa ba mi sad, ara sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi san qci a, rom lis

mi za nia Se sa ba mi si kom pen sa ci is mi Re ba. aR niS nu li mid go ma sa sa mar Tlos ara erT ga-

dawy ve ti le ba Si iq na aR niS nu li da dRes dRe o biT pre ce den tu li sa mar Tlis na wi lia20.

sa sa mar Tlo mi u Ti Tebs, rom sis xlissa mar Tleb riv san qci ebs, tra di ci u lad, ga nas xva-

ve ben ma Ti sa dam sje lo bu ne biT. Se sa ba mi sad, ad mi nis tra ci ul ja ri mas da maT So ris sa-

ga da sa xa do ja ri mebs, ro mel sac am gva ri bu ne ba ga aC ni a, sis xlis sa mar Tleb riv san qci as

mi a kuT vnebs.21 am de nad, sa sa mar Tlom, san qci is sa ga da sa xa do ka non mdeb lo biT gaT va-

lis wi ne bis mi u xe da vad, am san qci is zo mis, mi si sim Zi mi sa da sim kac ris mi xed viT, Se iZ le-

ba es uka nas kne li sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis zo mas mi a kuT vnos.

2.1. fi nan su ri xa si a Tis san qci e bi da ma Ti da we se bis sa fuZ vle bi

sxva das xva niS niT sa ga da sa xa do san qci e bis kla si fi ka ci is gan xil vi sas, Ta vi dan ve

aRi niS na, rom sa ga da sa xa do san qci e bi Se iZ le ba iyos fi nan su ri da ara fi nan su ri xa si a-

Tis. sa mec ni e ro li te ra tu ra Si ga mo yo fi lia sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis Ca-

de ni saT vis da we se bu li fi nan su ri (fu la di) san qci is mxo lod ori tra di ci u li sa xe:

ja ri ma da sa u ra vi. sa u ra vi, ro gorc san qci is sa xe, ja ri mi sa gan gan sxva ve biT, cal ke u li

Ta vi se bu re be biT xa si aT de ba da ami tom cal ke iq ne ba gan xi lu li wi nam de ba re sta ti is

me-4 Tav Si.

rac Se e xe ba fu lad ja ri mebs, ma Ti da we se bis gan sxva ve bu li kri te ri u me bi da sa-

fuZ vle bi ar se bobs, Se sa ba mi sad, ga mo i yo fa ma Ti sxva das xva sa xe e bi.

mTel rig Sem Txve veb Si ja ri mis ode no ba da mo ki de bu lia kon kre tu li sa ga da sa xa-

do sa mar Tal dar Rve vis sa xe ze, xo lo sa mar Tal dar Rve vis sa xi dan ga mom di na re – pi ris

mi er Ca de ni li mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis Se de gad bi u je ti saT vis mi ye ne bu li zi a-

nis mo cu lo ba ze.22

sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve vi saT vis, qar Tu li ka non mdeb lo bi dan ga mom di na-

re, ja ri ma iniS ne ba ro gorc fiq si re bu li Tan xis sa xiT, ase ve, gan sazR vru li fu la di

Tan xi dan ga mom di na re, pro cen tu li ga da sax de lis sa xiT. ja ri ma, ase ve, Se saZ le be lia

da i niS nos ori ve sawy i sis Ser wymiT. Se sa ba mi sad, ja ri me bi iyo fa fiq si re bul da ara fiq-

si re bul ja ri mis sa xe e bad. ro gorc sa mec ni e ro li te ra tu ra Sia aR niS nu li, xSir Sem-

Txve va Si, sa qar Tve los sa ga da sa xa do ko deq si iT va lis wi nebs ja ri mis ga mo an ga ri Se bas

pro cen teb Si ga da sa xa dis ga dam xde lis mi er mi Re bu li Se mo sav li dan, da ma te biT ga da-

sax de li Tan xi dan, Sem ci re bu li ga da sa xa dis Tan xi dan, da u ka ve be li (ga da sa ricx i) ga-

da sa xa dis Tan xi dan, Ca saT vle li an da sab ru ne be li ga da sa xa dis Tan xi dan, ga da ux de li

ga da sa xa dis Tan xi dan da a.S.23

20 Fair Trial in Criminal Cases, Published by Council of Europe 10-13, Course Outline Fair Trial in Civil and Administrative Law/Public Law, Published by Council of Europe 7-11, <http://www.coehelp.org/course/view.php?id=30> [23.07.2012].

21 ix., adamianis uflebaTa evropul sasamarTloSi ganxiluli saqme: Ziliberberg v. Moldava, 2005, ECHR <http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-68119> [23.07.2012].

22 rogava z., sagadasaxado samarTali, sagadasaxado kontroli da sagadasaxado pasux-

ismgebloba, pirveli gamocema, bakmi, Tb., 2009, 340. 23 iqve, 340-341.


56

cal ke ul Sem Txve veb Si, sa qar Tve los ka non mdeb lo ba iT va lis wi nebs ja ri mis ga mo-

an ga ri Se bas udi de si Tan xis mi xed viT an fiq si re bu li fu la di ga da sax de lis sa xiT. ram-

de ni me sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve vis ga mov le nis Sem Txve va Si (e.w. sa ga da sa xa do sa-

mar Tal dar Rve va Ta er Tob li o ba) ga mo i ye ne ba e.w. Sek re bis prin ci pi. sa ga da sa xa do sa mar-

Tal dar Rve va Ta er Tob li o bi sas sa ga da sa xa do san qcia ga mo i ye ne ba Ti To e u li sa mar Tal-

dar Rve vi saT vis cal -cal ke. uf ro mkac ri san qcia – di di ode no bis ja ri ma – ar STan Tqavs

nak le bad mkacr san qci as da sa ga da sa xa do san qci is ga mo ye ne ba, imav dro u lad, ar aTa vi-

suf lebs ga dam xdels sa ga da sa xa do val de bu le bis Ses ru le bi sa gan, rom lis Se us ru lob-

lo bis ga mo mas da e kis ra pa su xis mgeb lo ba.24 aq ve un da aRi niS nos, rom Ta vad ama Tu im sa-

xis ja ri mis da we se bis kon kre tu li sa fuZ vle bi sa qar Tve los ka non mdeb lo biT gan mtki-

ce bu li ar aris. ar sad ar aris mi Ti Te bu li da ar ar se bobs Te o ri u li msje lo ba, ama Tu

im dar Rve vis Sem Txve veb Si ro gor un da ga ni sazR vros ja ri mis ode no ba. amas Tan, sa qar-

Tve los sa ga da sa xa do ko deq sSi xSi ria cvli le be bis Se ta na da cal ke u li sa xis sa mar Tal-

dar Rve ve bi saT vis da we se bu li ja ri mis ode no be bis cvli le ba. ume tes Sem Txve vaSi ase Ti

cvli le be bis sa mar Tleb ri vi ax sna ar ar se bobs da xSi rad sa ka non mdeb lo cvli le be bis

ini ci a to ri mi u Ti Tebs mxo lod sa ga da sa xa do po li ti kis li be ra li za ci is an, pi ri qiT,

gam kac re bis sa Wi ro e ba ze qvey nis eko no mi ku ri in te re se bi dan ga mom di na re, rac Ta vis Ta-

vad ar aris cvli le bis sa mar Tleb ri vi Si na ar si sa da bu ne bis gan msazR vre li.

Te o ri a Si ja ri mebs yve la ze xSi rad ga mo ye ne bad ad mi nis tra ci ul sax de le bad mi-

iC ne ven, ro me lic gan sxva ve bu lia ro gorc sis xlis sa mar Tleb ri vi, ase ve sa mo qa la qo ja ri me bi sa gan.25 mec ni e re bi mi u Ti Te ben, rom ad mi nis tra ci u li ja ri ma er Tje ra di fu-

la di ga da sax de lia ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve vis Cam de ni pi ris mi marT. ad mi-

nis tra ci u li ja ri ma ar aris zi a nis anazR a u re ba da ar iw vevs ama ve dros na sa mar Tle o-

bas, mag ram ukav Sir de ba fu lad da qo neb ri vi xa si a Tis uar yo fiT Se de gebs.26 zo ga dad, ja ri mebs, ro gorc ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis da we-

se bul san qci as, mec ni e re bi yve la ze mar ti vad aR sru le bad sax de lad mi iC ne ven. amas-

Tan, mec ni er Ta Se fa se biT, mi si da kis re bi sas, pi rov ne bis sa er To da xa si a Te bas Tan er-

Tad, au ci leb lad un da iq nes gaT va lis wi ne bu li dar Rve vis sim Zi me, dam rRve vis ma te ri-

a lu ri mdgo ma re o ba, xel fa si, sti pen dia da sxva sa xis Se mo sav le bi.27

sa in te re soa iu ri di u li pi re bi saT vis ja ri mis da kis re bis sa kiTxi Te o ri u li

kuTx iT. li te ra tu ra Si ga moT qmu li mo saz re bis Ta nax mad, vi na i dan iu ri di u li pi ris

bra li cal ke ar ar se bobs da yo vel Tvis kon kre tu li fi zi ku ri pi ris bral Ta naa da-

kav Si re bu li, mas un da da e kis ros ja ri mis ga dax da sa war mos Tan er Tad.28 Tum ca, am Sem-

Txve va Si, sa ga da sa xa do ka non mdeb lo biT, msgav si so li da ru li pa su xis mgeb lo ba da er-

Tob li vad sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve vi saT vis da kis re bu li san qci is ga dax dis we si

ar moq me debs. aq ga saT va lis wi ne be lia is ga re mo e ba, rom sa ga da sa xa do ka non mdeb lo ba

brals, ro gorc pa su xis mgeb lo bis da kis re bis wi na pi ro bas, ar iT va lis wi nebs.


ismgebloba, pirveli gamocema, bakmi, Tb., 2009, 341.25 salxinaSvili m., loria v., administraciuli saxdelebi da maTi gamoyeneba, Tb., 2000, 61.26 iqve, 66.27 iqve.28 loria v., saqarTvelos administraciuli saproceso samarTali, red. faliaSvili a.,

`meridiani~, Tb., 2002, 270.


57

fu la di ja ri me bi, ro gorc fi nan su ri xa si a Tis san qci e bi, Zi ri Ta dad sa mo qa la qo

san qci ebs mi e kuT vne ba an glo a me ri ku li sis te mis mi xed viT. amas Tan, fi nan su ri san qci-

e bis da we se bi sas, ame ri kel mkvle var Ta az riT, mniS vne lo va nia im za ra li sa da Tan xe bis

daT vla, ra Sic ga mo i xa te ba ga da sa xa de bis ga da ux de lo biT ga mow ve u li zi a ni.29 sa in te-

re soa ame ri kis ma ga li Ti ja ri me bis da we se bas Tan da kav Si re biT. ame ri kis Se er Te bu li

Sta te bis sa ga da sa xa do ko deq si san qci is sa xiT ja ri me bis da we se bi sas, ise ve ro gorc

sxva qvey ne bis ka non mdeb lo ba, mi mar Tavs am ja ri me bis da we se bis or gzas: pir ve li esaa

pir da pir da we se bu li gan sazR vru li Tan xis ode no bis ja ri ma an ga da ux de li ga da sa xa-

dis gan sazR vru li pro cen tu li maC ve ne be li. es mid go me bi ic vle ba imis da mi xed viT,

ram de nad mZi mea Ca de ni li sa mar Tal dar Rve va da ra mo cu lo bi saa ga da ux de li ga da sa-

xa di.30 Tum ca, Ca de ni li sa mar Tal dar Rve ve bis ga mov le nis Se saZ leb lo bis gaT va lis wi-

ne ba da ad mi nis tri re ba ze ga we u li xar je bis Se sa ba mi si pa su xis mgeb lo bis zo me bis dad-

ge na ar xde ba.31

ase ve, gar da pro cen te biT ga mo saT vle li san qci e bi sa, an glo a me ri ku li sis te ma

ic nobs ja ri mis Tan xis pir da pir gan sazR vras fiq si re bu li ode no be biT ise Ti dar Rve-

ve bi saT vis, rom le bic ra i me Tan xis ga dax das Tan ki ar aris da kav Si re bu li, ara med sxva

sa xis val de bu le be bis Ses ru le bas (ma ga li Tad, dek la ra ci e bis war dge na da a.S.) ukav-

Sir de ba.32

fu la di san qci e bis sa xiT ja ri me bis sa kiTx is Te o ri ul ga az re bas Tan er Tad mniS-

vne lo va nia praq ti ka Si mi si ga mo ye ne bis sa kiTx ic, sa ja ro sa mar Tlis iu ri di u li pi-

ris – Se mo sav le bis sam sa xu ris mi er ga ce mu li ofi ci a lu ri in for ma ci is Ta nax mad, 2011

wlis 1 ian vri dan 2012 wlis 20 seq teb ram de ja ri ma, ro gorc fu la di san qcia sa ga da sa-

xa do ko deq siT gaT va lis wi ne bu li sxva das xva sa xis sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis, ga mo-

ye ne bul iq na 76 792 Sem Txve va Si (a mas Ta na ve aR niS nu li mo na ce mi ar asa xavs Se mo sav le-

bis sam sa xu ris au di tis de par ta men tis mi er gas vli Ti sa ga da sa xa do Se mow me bis Se de gad

san qci is sa xiT Se far de bu li ja ri me bis ra o de no bas).33

2.2. ara fi nan su ri xa si a Tis san qci e bi

ro gorc uk ve aRi niS na, sa qar Tve los moq me di ka non mdeb lo ba sa ga da sa xa do sa mar-

Tal dar Rve ve bi saT vis pa su xis mgeb lo bis zo me bad, fu lad san qci eb Tan er Tad, san qci-

29 Cords D., Tax Protestors and Penalties: Ensuring Perceived Fairness and Mitigating Systemic Costs, (Journal) “Brigham Young University Law Review~, 1565-1571, <http://lawreview.byu.edu/archives/2005/6/2CORDS.FIN.pdf>, [23.08.2012].

30 Raskolnikov A., Crime and Punishment in Taxation: Deceit, Deterrence and the self-adjusting Penalty, Co-lumbia Law Review, April 2006, Columbia University - Law School, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=823468>, [23.08.2012].

31 iqve, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=823468>, [23.08.2012].32 Tax Law Design and Drafting, Editor Thuronyi V., International Monetary Fund, Volume 1, Washington D.C.,

1996, 130.33 sajaro samarTlis iuridiuli piri – Semosavlebis samsaxuridan gamoTxovil iqna sa-

jari informacia 2011 wlis pirveli ianvridan informaciis gamoTxovis TariRamde sa-

gadasaxado organoebis mier gamoyenebuli sxvadasxva saxis sanqciebTan dakavSirebiT.

zemoaRniSnuli monacemi dafiqsirebulia Semosavlebis samsaxuris mier 2012 wlis 20

seqtembers gacemul werilobiT pasuxSi #21-03/65091.


58

e bis arat ra di ci ul sa xe eb sac ad gens, ro go ri ca a: gaf rTxi le ba, sa qar Tve los sa ba Jo

sazR vris ga dak ve Tis uf le bis SezR ud va, sa mar Tal dar Rve vis sa qon lis an /da sat ran-

spor to sa Su a le bis usas yid lod Ca mor Tme va. Ca moT vlil Ta gan, gaf rTxi le bis gar da,

san qci e bi mxo lod sa ba Jo sa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bis mom wes ri ge be li nor me bis

Ses ru le ba ze pa su xis mge be li pi re bis mi er ka non mdeb lo bis moTx ov na Ta Se us ru leb lo-

bis dros ga mo i ye ne ba da ma Ti da kis re ba ar xde ba kla si ku ri sa ga da sa xa do sa mar Tal-

dar Rve ve bis Ca de nis Sem Txve va Si.

sa qar Tve lo Si sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis Ca de ni saT vis da we se bul ara-

fi nan sur san qci as mi e kuT vne ba gaf rTxi le ba. es san qcia kla si ku ri ad mi nis tra ci u li

sa mar Tal dar Rve ve bis Sem Txve va Si far Tod ga moi ye ne ba. mas, msgav sad qar Tu li ka non-

mdeb lo bi sa, sxva qvey nis ka non mdeb lo be bic ic nobs. Tum ca gaf rTxi le bis, ro gorc sa-

ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis Ca de ni saT vis san qci is ga mo ye ne ba qar Tu li ka non-

mdeb lo biT mxo lod ga mo nak lis Sem Txve veb Sia Se saZ le be li. ker Zod, gaf rTxi le ba,

ro gorc san qci a, ga mo i ye ne ba sa kon tro lo- sa la ro apa ra te bis mox ma re bis cal ke u li

we se bis, sa qon lis do ku men te bis ga re Se tran spor ti re bis, re a li za ci i sa da aR ricx-

vis we se bi sa da ase ve sa ba Jo we se bis dar Rve ve bi saT vis. am de nad, am san qci is ga mo ye ne ba,

fi nan su ri sa xis san qci e bi sa gan gan sxva ve biT, yve la sa xis sa ga da sa xa do sa mar Tal dar-

Rve ve bi saT vis ar xde ba. sa in te re soa gaf rTxi le bis sa mar Tleb ri vi bu ne bis dad ge na.

sa ga da sa xa do san qci e bis pa ra le lu rad, sa qar Tve los ka non mdeb lo ba ad gens ad mi nis-

tra ci u li pa su xis mgeb lo bis zo mebs ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve va Ta ko deq-

siT, ro me lic sxva das xva sa xis san qci ebs So ris ic nobs ase ve gaf rTxi le bas. vi na i dan

sa qar Tve los sa ga da sa xa do da ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve va Ta ko deq se biT

dad ge ni li san qci e bi msgav si bu ne bis ma ta re be li a, sa in te re soa mec ni er Ta Se fa se be bi

am san qci is mi marT. sa mec ni e ro li te ra tu ra Si gaf rTxi le ba yve la ze msu buq for ma-

daa miC ne u li, ro me lic, ro gorc we si, aR srul de ba dad ge ni le bis ga mom ta ni pi ris mi er

dad ge ni le bis mi Re bis Ta na ve am gaf rTxi le bis sa ja ro wa kiTx viT.34 Tum ca, ad mi nis tra-

ci u li sa mar Tal dar Rve ve bis Sem Txve vi sa gan gan sxva ve biT, sa ga da sa xa do ka non mdeb lo-

ba ar akon kre tebs ase Ti sax de lis aR sru le bis wess, amas Tan, msgav si sa ja ro wa kiTx vis

praq ti ka sa ga da sa xa do or ga no e bis mxri dan aR sru le bis pro ces Si ar ar se bobs. Se sa ba-

mi sad, am mi mar Tu le biT sa ga da sa xa do ka non mdeb lo ba Si er Tgva ri va ku u mi a.

ram de ni me Tvis gan mav lo ba Si, ker Zod, 2011 wlis 1 ap ri li dan 2011 wlis 22 no em-

bramde,35 sa qar Tve los sa ga da sa xa do ko deq siT gaT va lis wi ne bu li iyo ki dev er Ti ara-

fi nan su ri sa xis san qcia sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis – sa ga da sa xa do ka-

non mdeb lo bis swav le ba, Tum ca, sa in te re so a, rom aR niS nu li sa xis san qci is ana lo gi

sxva qvey nis ka non mdeb lo biT dad ge ni li ar aris. sa ka non mdeb lo cvli le be bis mi u xe-

da vad, sa ga da sa xa do or ga no ebs mi si praq ti ka Si re a li za cia ar ga nu xor ci e le bi aT. aR-

34 loria v., saqarTvelos administraciuli saproceso samarTali, red. faliaSvili a.,

`meridiani~, Tb., 2002, 269.35 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos sagadasaxado kodeqsSi cvlilebebisa da damate-

bis Setanis Sesaxeb,~ gamoqveynebuli vebportali, 110401014, 01.04.2011, saregistracio

kodi 200000000.05.001.016263, muxli 1, punqti 4 da saqarTvelos kanoni `saqarTvelos

sagadasaxado kodeqsSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb,~ gamoqveynebuli vebportali,

111122011, 22/11/2011, saregistracio kodi 200000000.05.001.016465 muxli 1, punqti 35.


59

niS nu li das tur de ba Se mo sav le bis sam sa xu ris mi er 2012 wlis 20 seq tem bers ga ce mu li

#21-03/65091 ofi ci a lu ri in for ma ci is Ta nax mad.36 Se saZ le be lia zus tad am sa fuZ vliT

ka non mde bel ma ram de ni me Tvis Sem deg amo i Ro es nor ma sa qar Tve los sa ga da sa xa do ko-

deq si dan.

sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis Ca de ni saT vis da we se bu li ara fi nan su ri san-

qci e bis ga mo ye ne ba aq ti u rad Se is wav le ba sa mec ni e ro li te ra tu ra Si, amas Tan, ma Ti ga-

mo ye ne ba, fi nan sur san qci eb Tan Se da re biT, uf ro iS vi a Ti a. Tum ca, ro gorc sxva das xva

kvle ve bi adas tu rebs, sa ga da sa xa do san qci is yve la ze gavr ce le bu li sa xe – fu la di

ja ri ma, sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis Ca de nis Sem Txve va Si, yo vel Tvis pa su xis-

mgeb lo bis efeq tu ri zo ma ar aris. mi u xe da vad imi sa, rom um rav les sa mar Tleb riv sis-

te ma Si sa ga da sa xa do or ga no ebs ga aC ni aT sxva das xva sa mar Tleb ri vi ber ke te bi ga da sa-

xa dis ga dam xdel Ta qo ne bis da Se mo sav le bis mi marT iZu le bis me qa niz me bis ga mo ye ne bis

Tval saz ri siT, ma ga li Tad, da a ya da Ron ga dam xde lis qo ne ba, mi si sa ban ko an ga ri Se bi da

xel fa sis sa xiT mi Re bu li Se mo sav le bi, an mo ax di non qo ne bis iZu le bi Ti re a li za ci a,

cal ke ul Sem Txve veb Si es me qa niz me bi ma inc ar aris sak ma ri si da efeq tu ri fi nan su ri

san qci e bis aR sru le bi saT vis. aR niS nu lis gaT va lis wi ne biT, mkvle var Ta na wi li Tvlis,

rom ka non mdeb lo biT da we se bu li un da iyos fi nan su ri san qci is uf ro me ti al ter na ti-

va, vid re mxo lod gaf rTxi le ba a. ma ga li Tad, spe ci a lu ri uf le bis SezR ud va (ma ga li-

Tad, fi nan sists sa mar Tal dar Rve vis Ca de nis Sem Txve va Si dro e biT Ca mo er Tvas fi nan su-

ri saq mi a no bis gan xor ci e le bis uf le ba). zo gi erT sa mar Tleb riv sis te ma Si Se saZ lo a,

sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis pa su xis mgeb lo bis zo mas mi e kuT vne bo des me-

war me su bi eq te bi saT vis Se sa ba mi si li cen zi e bi sa da saq mi a no be bis ne bar Tve bis Ca mor-

Tme va. am al ter na ti u li zo me bis ga mo ye ne bas skep ti ku rad afa sebs Te o re ti kos Ta me o-

re na wi li, ro mel sac mi aC ni a, rom msgav si zo me bis ga mo ye ne bam Se saZ lo a, ga dam xde le bis

sa me war meo saq mi a no ba ze uar yo fi Ti gav le na iqo ni os. aR niS nu li ki Ta vis mxriv Se am ci-

rebs am sa war mo Ta mo ge bas da ma Ti mxri dan sa ga da sa xa do val de bu le ba Ta Ses ru le bis

Se saZ leb lo ba da ik lebs. isi ni am ara fi nan su ri san qci e bis ga mo ye ne bis Se saZ leb lo bas

ga ni xi la ven mxo lod mas Sem deg, rac ga dam xde li, dad ge ni li geg mis da Se Tan xme bu li

fi nan su ri cxri lis mi xed viT, ver da fa ravs sa ga da sa xa do da va li a ne bas.37

sa qar Tve los ka non mdeb lo bis Ta nax mad, li cen zi is Ca mor Tme va an mi si moq me de bis

Se Ce re ba ar war mo ad gens sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis dad ge nil pa su xis-

mgeb lo bis zo mas, ara med aris sa li cen zio pi ro be bis dar Rve vis Se saZ lo Tan mde vi Se-

de ge bi da em sa xu re ba zo ga dad sa ja ro wes ri gis sta bi lu ro bas da ara kon kre tu li sa ga-

da sa xa do nor me bis dac vas.38cal ke ul sa mar Tleb riv sis te meb Si Se saZ le be lia gan sazR-

vru li iyos ara fi nan su ri, ara or di na lu ri san qci e bic. ma ga li Tad, Sve deT Si moq me debs

36 sajaro samarTlis iuridiuli piri - Semosavlebis samsaxuridan gamoTxovil iqna sa-

jari informacia 2011 wlidan sagadasaxado organoebis mier gamoyenebuli sxvadasxva

saxis sanqciebTan dakavSirebiT. gacemul informaciaSi saerTod ar aris miTiTebuli

sagadasaxado swavlebis, rogorc sanqciis saxis, gamoyenebis Taobaze, rac miuTiTebs

imaze, rom aRniSnuli sanqcia saerTod ar iyo gamoyenebuli. 37 Tax Law Design and Drafting, Editor Thuronyi V., International Monetary Fund, Volume 1, Washington D.C.

1996, 128.38 licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb saqarTvelos kanoni, muxli 22, 2012 wlis 1 oqtom-

bris mdgomareobiT, gamoqveynebulia 2005 wlis 24 ivniss, #1775-rs.


60

pa su xis mgeb lo bis sak ma od sa in te re so zo ma: Se mow me bu li ga da sa xa dis ga dam xde le bi sa

da maT mi marT ga mo ye ne bu li san qci e bis ga sa ja ro e ba.39 aR niS nul moq me de bas aqvs pre-

ven ci is sak ma od ma Ra li efeq ti, vi na i dan ze gav le nas ax dens sa me war meo ur Ti er To beb-

sa da sa mo qa la qo brun va Si mo na wi le su bi eq te bis san do o ba ze. Tum ca, ia po ni a Si, sa dac

xde ba ga dam xdel Ta si e bis ga moq vey ne ba, aq vey ne ben mxo lod msxvi li ga dam xde le bis Se-

sa xeb in for ma ci as da am SeTx ve va Si mas nak le bad aqvs pre ven ci is mi za ni. saf ran geT Sic

ga mo i ye ne ba Se sa ba mi si ga moq vey ne bis praq ti ka da kis re bu li Tan xe bis ode no be bis mi Ti-

Te biT, Tum ca, si a Si yof na ar aris san qcia da mxo lod in for ma ci u li Ro nis Zi e bis xa si-

aTs ata rebs.40

sa qar Tve los sa ga da sa xa do ko deq sSi 2012 wels 12 iv ni si dan Se su li cvli le be bis

Ta nax mad, ase Ti ti pis in for ma ci a, ase ve, gax da sa ja ro, Tum ca mas san qci is dat vir Tva ar

ga aC nia da mxo lod ga dam xde lis Se sa xeb ar se bu li in for ma ci is ga sa ja ro e bas niS navs.41

ga dam xde lis mi marT da kis re bu li pa su xis mgeb lo bis Se sa xeb in for ma ci is ga sa ja-

ro e ba, ro gorc san qci is sa xe, Ses wav li li aqvs ame ri kel mec ni ers – oli ver or dmens.

mas mi mo xi lu li aqvs aR niS nu li Ro nis Zi e bis, ro gorc san qci is, sa xe ram de ni me qvey nis

ma ga liT ze, Tum ca, mi aC ni a, rom mi si da we se ba sxva qvey nis sa ga da sa xa do sis te meb Si ar

iq ne ba mi zan Se wo ni li, vi na i dan ase Ti ga moq vey ne ba ar aris Ses wav li li sxva das xva qvey-

ne bis Ta vi se bu re be bi dan ga mom di na re. amis ga mo mec ni e ri Tvlis, rom sa Wi roa aR niS nu-

li moq me de bis, ro gorc san qci is bu ne bis, kar gad Ses wav la Ti To e u li qvey nis ma ga liT-

ze mis praq ti ka Si re a li za ci am de.42

Te o ri a Si xSi rad ga ni xi le ba sa kiTx i, ram de nad efeq tu ria ise Ti ara fi nan su ri

san qci e bis da we se ba, ro go ri ca a, ma ga li Tad, Ta vi suf le bis aR kve Ta, an sa Wi roa Tu ara

sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis

da we se ba, Tu sak ma ri sia ami saT vis sa mo qa la qo pa su xis mgeb lo bis zo me bis Se far de ba da

am mi mar Tu le biT sis xlis sa mar Tleb ri vi ka non mdeb lo bis li be ra li za ci a. aR niS nul-

Tan da kav Si re biT er TmniS vne lo va ni po zi cia mec ni er Ta So ris ar ar se bobs da igi qvey-

nis sa ga da sa xa do po li ti ka sa da sa mar Tleb riv sis te ma zea da mo ki de bu li.43

ama ve dros mec ni e re bi ga ni xi la ven pa su xis mgeb lo bis da we se bis sa fuZ vlebs, Tu

ro gor un da ga ni sazR vros pa su xis mgeb lo bis zo me bi da ma Ti ode no ba sxva das xva sa xis

sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis Ca de ni sas. ame ri kel mec ni er Ta mo saz re biT, sa ga-

da sa xa do sfe ro Si sa mar Tal dar Rve ve bis di di na wi li ga mo i xa te ba ka non mdeb lo biT

dad ge ni li ga moq viT ve bis ara mar Tlzo mi e rad gaz rda Si, ma Ti az riT, amis ga mo um jo be-

39 aRniSnuli gamowveuli iyo didi xnis ganmavlobaSi sityvisa da presis Tavisuflebis

maRali xarisxiT. ix. Problems of Tax Administration in Latin America, Editor Hopkins J., Joint Tax pro-gram Organization of American States inter-American Development Bank, Economic Commission for Latin America, Johns Hopkins Univ. Press, 1965, 311.

40 iqve, 311-312.41 saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi, muxli 39, nawili I, 2012 wlis 25 ivnisis mdgomareo-

biT, gamoqveynebulia saqarTvelos sakanonmdeblo macneSi, #54, 12.10.2010, mux. 343.42 Problems of Tax Administration in Latin America, Editor Hopkins J., Joint Tax program Organization of

American States inter-American Development Bank, Economic Commission for Latin America, Johns Hop-kins Univ. Press, 1965, 312- 313



61

sia da wes des fi nan su ri san qci e bi im ode no biT, ro me lic Se e sa ba me ba dek la ra ci eb Si mi-

Ti Te bu li ga moq viT ve bis ode no bas, rac, Ta vis mxriv, Se i cavs gar kve u li ode no bis uka-

no no ga moq viT vebs. Se sa ba mi sad, rac uf ro rTu li iq ne ba am ga moq viT ve bis dad ge na sa ga-

da sa xa do ad mi nis tra ci e bis mxri dan, miT uf ro ma Ra li un da iyos mo sa lod ne li san qci-

is da kis re bis Se saZ leb lo ba. am Sem Txve va Si ko lum bi is sa mar Tlis sko lis pro fe sors

mi aC ni a, rom san qci e bis efeq tu ro ba sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis Ca de ni saT vis

ga iz rde ba.44 zo gi er Ti mec ni e ri fiq robs, rom sa ga da sa xa do sa mar Tal dar ve ve bi saT vis

dad ge ni li pa su xis mgeb lo bis um rav le so ba ar aris dad ge ni li imis da mi xed viT, Tu ra

ma te ri a lu ri Tu ada mi a nu ri re sur si ixar je ba am dar Rve ve bis ga mov le ni saT vis, im pi-

ro beb Si, ro ca ga da sa xa dis ga dam xde le bi iye ne ben sxva das xva sa Su a le bebs da me To debs,

ar ga da i xa don ga da sa xa de bi, ar se bu li zo me bi aris aS ka rad ara por por ci u li.45

gar da ami sa, sa in te re soa sa ga da sa xa do pa su xis mgeb lo bis da kis re bis sa kiTxi kon-

kre tu li uf le ba mo si li pi ri saT vis da Se sa ba mi si spe ci a lu ri sa xis san qci is Se mo Re-

ba, ro mel sac mec ni e re bi uf le ba mo si li pi ris san qci as uwo de ben. aR niS nul spe ci a lur

su bi eqts mec ni e re bi mi a kuT vne ben im fi zi kur pirs, ro mel sac ekis re ba pa su xis mgeb lo-

ba sa war mo Si sa ga da sa xa do sa kiTx eb ze. mi si mxri dan val de bu le bis Se us ru leb lo bis

ga mo, san qci is ga mo ye ne ba mox de ba kon kre tu lad am uf le ba mo si li fi zi ku ri pi ris da

ara sa war mos, ro gorc iu ri di u li pi ris, mi marT.46

3. sa ga da sa xa do san qci e bis miz ne bi da fun qci e bi

msgav sad sxva sa xis san qci a Ta miz ne bi sa da fun qci e bi sa, sa in te re soa sa ga da sa xa-

do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis da we se bu li san qci e bis miz ne bis da fun qci e bis ar sis

gan sazR vra. kon kre tu li san qci is mi z ni sa da fun qci is dad ge niT xde ba san qci is da niS-

nu le bis dad ge na, Tu ra miz nis miR we va surs ka non mde bels am zo mis dad ge niT, Se saZ le-

be lia Tu ara am miz nis miR we va da ama ve dros Ta vi si fun qci is Ses ru le ba, rac kon kre-

tu li zo mis Sem Txve va Si iq na gan sazR vru li.

3.1. miz ne bi

sa ga da sa xa do san qci a Ta da we se bis miz nebs So ris, pir vel rig Si, ga mo yo fen ga dam-

xdel Ta mi er sa mar Tal dar Rve vis Ca de nis Se ma ka ve bel efeqts mo sa lod ne li pa su xis-

mgeb lo bis zo mis ga mo. amas Tan, mniS vne lo va ni a, pa su xis mgeb lo bis Se sa ba mi si zo ma iyos

sa mar Tli a ni da pro por ci u li im si ke Ti sa, rac iq na xel yo fi li sa mar Tal dar Rve vis Ca-

de nis dros.47

sa mec ni e ro li te ra tu ra Si ga ni xi la ven sxva das xva sa xis Te o ri ebs, rom le bic exe-

ba san qci is miz nebs. er T-er Ti ase Ti Te o riaa ra ci o na lu ri ar Ce va nis Te o ri a, ro me lic


45 iqve, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=823468>, [23.08.2012]. 46 Tax Law Design and Drafting, Editor Thuronyi V., International Monetary Fund, Volume 1, Washington D.C.

1996, 128.47 iqve, 111.


62

sa mar Tal dam rRve ve bis mi marT pa su xis mgeb lo bis sxva das xva zo me bis ga mo ye ne bas Tan

da kav Si re biT aR niS navs, rom san qci is Se sa ba mis ma zo meb ma Se sa ba mis mi zans rom mi aR wi-

os, au ci le be lia es san qci e bi iyos sak ma ri sad mkac ri da sa ga da sa xa do ad mi nis tra ci ebs

hqon deT ma Ti ga mo ye ne bis re a lu ri sa Su a le ba. aR niS nu li Te o ria ra ci o na lur mid go-

mas in di vi du la ur Wril Si ga ni xi lavs Ti To e u li ga dam xde lis mi marT da Tvlis, rom

yve la ga dam xde lis Tvis er Ti da igi ve Sem Txve ve bi ra ci o na lu ri ver iq ne ba da da mo ki-

de bu lia ga dam xde le bis ma te ri a lur mdgo ma re o ba sa da sxva ga re mo e beb ze. er Tob li-

o ba Si ki am ori ve mi zan ma un da sZli os ga dam xde le bis mi er sa mar Tal dar Rve vis Ca de nis

Sem Txve va Si Se saZ lo mi sa Reb si ke Tes, ra Ta ga i zar dos, pa su xis mgeb lo bis zo me bi dan ga-

mom di na re, sa mar Tal dar Rve ve bis Ca de nis pre ven ci is do ne.48

ame ri ke li mec ni e re bi, ro gorc aRi niS na, pa su xis mgeb lo bis zo me bad sa ga da sa xa do

sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis mo i az re ben ro gorc fi nan sur san qci ebs, ase ve Ta vi suf le-

ba Sem zRu dav pa su xis mgeb lo bis zo mebs, Tu dar Rve va se ri o zul xa si aTs ata rebs. Tum-

ca, fi nan sur san qci ebs ga aC nia da de bi Ti eko no mi ku ri efeq ti, ma Sin ro ca pa tim ro ba da

Ta vi suf le bis aR kve Ta uf ro met da na xar je bis ga we vas gu lis xmobs. mec ni er Ta az riT,

fi nan su ri san qci e bi Se saZ loa dad gin des im ode no biT, rom da fa ros sa ga da sa xa do or-

ga no e bis mxri dan Ca de ni li sa mar Tal dar Rve vis ga mov le ni saT vis da xar ju li Tan xe bi.

ase ve, am san qci is ga mo ye ne biT Se saZ loa mTli a nad ifa re bo des sa ga da sa xa do ad mi nis-

tra ci e bis xar je bi.49 zo gi mec ni e ri fiq robs, rom qo neb ri vi xa si a Tis pa su xis mgeb lo bis

zo me bis da we se bi sas sa xel mwi fo xSi rad miz nad isa xavs bi u je tis sa Se mo sav lo na wi lis

maq si ma lur zrdas. aseT pi ro beb Si sa xel mwi fo da in te re se bu lia ka no nis moTx ov na Ta

sis te ma tu ri dar Rve viT, ra Ta ga dax di li ja ri me bi sa da sxva sa xis sax de le bis meS ve-

o biT uz run vel yos bi u je tis sa Se mo sav lo na wi lis Ses ru le ba.50 Tum ca, sa ga da sa xa do

sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis da we se bu li mkac ri san qci a, ro gorc we si, ar aum jo be sebs

sa ga da sa xa do dis cip li nis mdgo ma re o bas, amas Tan, wi na aR mde go ba Si mo dis san qci is ara-

rep re si u lo bis mi zan Tan.

sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve vis ga mo san qci is ara rep re si u lo bis mi za nia sa ga-

da sa xa do pa su xis mgeb lo bis da kis re bi sas pi ris ma te ri a lu ri mdgo ma re o bis gaT va lis-

wi ne ba. pi ris mi marT ga mo ye ne bu li san qcia ar un da uzR u dav des pirs mo ma val Si Se mo-

sav le bis mi Re bis Se saZ leb lo bas. aR niS nu li ara mxo lod sa ga da sa xa do ga nak ve Te bis

dad ge ni sas un da iq nes mi Re bu li mxed ve lo ba Si, ara med sa ga da sa xa do sa mar Tal daR ve-

ve bi saT vis pa su xis geb lo bis zo me bis da we se bis dro sac.51

sa ga da sa xa do pa su xis mgeb lo bis zo ma pi ris mi marT ga mo ye ne bul un da iq nes sa mar-

Tal dam rRve vi pi rov ne bis, bra lis xa ris xis, pa su xis mgeb lo bis Se mam su bu qe be li da da-

mam Zi me be li ga re mo e be bis gaT va lis wi ne biT.52

san qci is mi za ni Ta vis Ta vad ara mxo lod kon kre tu li ga dam xde lis mi er mo ma val Si

sa mar Tal dar Rve vis Ca de nis Ta vi dan aci le ba a, ara med zo ga di pre ven ci ac, ra me Tu mi-

48 Tax Law Design and Drafting, Editor Thuronyi V., International Monetary Fund, Volume 1, Washington D.C. 1996, 120-122.

49 iqve, 111-112.50 rogava z., sagadasaxado samarTali, sagadasaxado kontroli da sagadasaxado pasux-

ismgebloba, pirveli gamocema, bakmi, Tb., 2009, 298.51 iqve, 302.52 iqve.


63

si ga mo ye ne bis sa SiS ro e ba da sxva Ta mi marT san qci e bis ga mo ye ne bis praq ti ka ai Zu lebs

ga dam xde lebs, ar Ca i di non ra i me sa xis ga dac do ma. Tum ca, sa mar Tldar Rve vis ar Ca de na

ma inc da mo ki de bu lia or ga re mo e ba ze: swo rad ga ni sazR vros da Se ir Ces san qci is zo-

ma da me o re, ka non mdeb lo ba iyos ra ci o na lu ri da ga sa ge bi. ga dam xdels un da Se eZ los,

lo gi ku rad gan sazR vros, ra ar Ce va nis wi na Se dgas: eko no mis tTa mo saz re biT, ga dam xde-

li sa mar Tal dar Rve vas Ca i dens im Sem Txve va Si, Tu mi si Ca de na uf ro met sar ge bels mo-

u tans, vid re mo sa lod ne li ja ri mis ode no ba a.53

ro gorc aRi niS na, sa er To sa mar Tlis sis te meb Si sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve-

ve bi saT vis Se saZ le be lia da wes des ro gorc sa mo qa la qo, ase ve sis xlis sa mar Tleb ri vi

san qci e bi. am Sem Txve va Si sa mo qa la qo san qci ebs, ro gorc we si, ori mi za ni aqvs: aR kve-

Tos kon kre tu li dar Rve va, mox des zi a nis anazR a u re ba da wa a xa li sos ka non mdeb lis

moTx ov na Ta Ses ru le ba, xo lo mi si me o ra di mi za ni, sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb-

lo bis msgav sad, pi ris das jaa sa mar Tal darR ve vis Ca de nis Sem Txve va Si. iva ra u de ba, rom

sa mo qa la qo xa si a Tis san qci e bi ad vi lad gan sazR vre ba di da ad vi lad ad mi nis tri re ba-

di a. yve la ze mar ti vi gza ami saT vis san qci e bis sa xiT ja ri me bis da we se ba a, ro me lic ga-

mo iT vle ba Se us ru le be li val de bu le be bis kon kre tu li pro cen tu li ode no be biT.54

Tum ca, ro gorc ze moT uk ve aRi niS na, ja ri me bi Se saZ le be lia fiq si re bu li Tan xis sa xiT

iyos ase ve gan sazR vru li.

ama ve dros, iseT sis te meb Si, sa dac ad mi nis tra ci u li da sa mo qa la qo pa su xis mgeb-

lo be bi er Tma ne Ti sa gan da mo u ki deb lad ar se bobs, sa mo qa la qo san qci e bi sa gan gan sxva-

ve biT, mas ar aqvs mxo lod zi a nis anazR a u re bis mi za ni da am Sem Txve va Si ad mi nis tra ci u-

li sa mar Tlis san qci eb Si, sis xlis sa mar Tal dar Rve va Ta msgav sad, das jis ele men ti win

iwe va.

ro gorc ame ri ke li mkvle v re bi mi u Ti Te ben, yve la ze mniS vne lo va nia san qci is

mniS vne lo bis ga ge ba. san qci e bi ver mi aR wevs mi zans im Sem Txve va Si, Tu ga dam xde lebs ar

aqvT gac no bi e re bu li ma Ti mniS vne lo ba da val de bu le ba Ta Se us ru leb lo bis ga mo pa-

su xis mgeb lo bis da kis re bis Se saZ leb lo ba. mniS vne lo va nia sa ga da sa xa do ad mi nis tra-

ci ebs mar ti vad Se eZ loT sa mar Tal dar Rve ve bis ga mov le na da maT ze re a gi re bis mox de-

na. ga mom di na re aqe dan, nor me bi, ro mel Ta moTx ov ne bis Ses ru le bis Se mow me ba yve la ze

ad vi li a, aR sru le bis ma Ra li maC ve neb liT xa si aT de ba. Se sa ba mi sad, ka non mdeb lis is

moTx ov ne bi, ro mel Ta Ses ru le bis Se mow me ba rTu li a, yve la ze xSi rad xde ba sa mar Tal-

dar Rve vis Ca de nis sa miz ne.55

sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis fi nan su ri xa si a Ti dan ga mo mdi na re, lo gi-

ku ria fi nan su ri san qci e bis da we se ba, Tum ca, am san qci e bis ga mo ye ne ba yo vel Tvis efeq-

tu ri ar aris. im Sem Txve va Si, Tu ga da sa xa dis ga dam xde li aris ga kot re bis zRvra ze, an

ga dax di su u na ro da ar aqvs Se saZ leb lo ba ga da i xa dos ga da sa xa de bi, miT ume tes da kis-

re bu li san qci a, am Sem Txve va Si zo gi erT mec ni ers mi aC ni a, rom da we se bu li un da iyos sa-

pa tim ro san qci e bi, vi na i dan fi nan su ri xa si a Tis san qci e biT mi za ni ver mi iR we va. Tum ca,

um rav les sa mar Tleb riv sis te meb Si sa mo qa la qo dar Rve ve bi saT vis pa tim ro ba ar aris

53 Tax Law Design and Drafting, Editor Thuronyi V., International Monetary Fund, Volume 1, Washington D.C., 1996, 118-120.

54 iqve, 127.55 iqve, 130-131.


64

dad ge ni li da, ro gorc li te ra tu ra Sia mi Ti Te bu li, upi ra te so ba Se iZ le ba mi e ni Wos

sxva das xva sa xis uf le be bis SezR ud vas pa su xis mge be lo bis da kis re bis sa xiT. amas Tan,

ga saT va lis wi ne be li a, rom es san qci e bi ar un da iw vev des sa war mos saq mi a no bis Se Ce re-

bas, rac uar yo fi Tad imoq me debs sa war mos saq mi a no ba ze da mo ma val Si Tan xe bis mo Zi e bas

Se uZ le bels gax dis.56

sa ga da sa xa do san qci is miz neb Tan er Tad, sa in te re soa zo ga dad ad mi nis tra ci u li sax de le bis miz ne bis gan sazR vrac. sa mec ni e ro li te ra tu ra Si ga mo yo fen ad mi nis tra-

ci u li san qci is or Zi ri Tad mi zans: dam rRve vis das ja da sa mar Tal dar Rve vis Ta vi dan aci le ba.57 cal ke ul Sem Txve veb Si ki san qci is mi za nia sa mar Tal dam rRve vis mi er Ca de ni-

li qme de bi saT vis sa mar Tli a ni ze moq me de bis zo mis ga mo ye ne ba.58

3.2. fun qci e bi

sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis da we se bul san qci is zo mebs, miz neb Tan

er Tad, ga aC nia Sem de gi fun qci e bi: das jis, pre ven ci is da sa xel mwi fos mi er ga we u li

xar je bis anazR a u re bis fun qci a.59 fun qci e bi da miz ne bi Za li an hgavs er Tma neTs, Tum-

ca, li te ra tu ra Si er Tma ne Ti sa gan da mo u ki deb lad ga ni xi le ba.

san qci as Se uZ li a, pir vel rig Si, aR kve Tos dar Rve va da ga zar dos Ses ru le bis

ode no ba. Tum ca, san qcia un da iyos Ta vis Ta vad sa mar Tli a ni. ume tes sa mar Tleb riv sis-

te meb Si san qci is ga mo ye ne ba niS navs, pi ris mi er bra le u lad val de bu le bis Se us ru leb-

lo bis Sem Txve va Si, mis mi marT pa u xis mgeb lo bis pro por ci u li zo mis ga mo ye ne bas. dar-

Rve ve bis aR kve Tis da pre ven ci ul fun qci as Tan er Tad, fi nan su ri xa si a Tis san qci ebs

aqvT bi u je tis Se mo sav li Ti na wi lis Sev se bis fun qci a, ma Sin ro ca ara fu la di xa si a Tis

san qci e bi iw vevs sa bi u je to sax sre bis xar jvas. uf ro me tic, fi nan su ri san qci e bis dad-

ge na isea Se saZ le be li, rom da fa ros yve la ad mi nis tra ci u li xar ji, rac ga we u li iq ne ba

am sa mar Tal dar Rve ve bis ga mo sav le nad. an da san qci e bi da wes des imis Tvis, ra Ta wa xa li-

se bul iq nes da vis ad re ul sta di a ze ga dawy ve tis sa kiTx i. sa ga da sa xa do san qci as mar-

Tlac aqvs mniS vne lo va ni pre ven ci u li fun qcia sa zo ga do e bis wev re bi saT vis, ra dro-

sac xaz gas mu lia ga da sa xa de bis ga dax dis gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba, rac sxva das xva

sa mar Tleb riv sis te ma Si gan sxva ve bu lad ga mo i xa te ba ori ve ti pis pa su xis mgeb lo bis

da we se biT: sa mo qa la qo da sis xlis sa mar Tleb ri vi.60 mec ni e re bi Tvli an, rom sis xlis sa-

mar Tleb ri vi san qci e bi, ro mel Ta Se far de bi saT vis sa Wi roa uf ro ma Ra li mtki ce bis

stan dar ti, mar Ta li a, Se da re biT iS vi a Tad ga mo i ye ne ba, Tum ca, ga aC nia re a lu rad pre-

ven ci is fun qcia sa mo qa la qo da ad mi nis tra ci ul san qci eb Tan Se da re biT.61

56 Tax Law Design and Drafting, Editor Thuronyi V., International Monetary Fund, Volume 1, Washington D.C., 1996, 118-132-134.

57 salxinaSvili m., loria v., administraciuli saxdelebi da maTi gamoyeneba, Tb., 2000, 18.58 iqve, 31.59 Cords D., Tax Protestors and Penalties: Ensuring Perceived Fairness and Mitigating Systemic Costs, (Journal)

“Brigham Young University Law Review~, 1565-1571, <http://lawreview.byu.edu/archives/2005/6/2CORDS.FIN.pdf>, [23.08.2012].

60 Tax Law Design and Drafting, Editor Thuronyi V., International Monetary Fund, Volume 1, Washington D.C. 1996, 117-118.

61 Cords D., Tax Protestors and Penalties: Ensuring Perceived Fairness and Mitigating Systemic Costs, (Journal) “Brigham Young University Law Review~, 1565-1571 <http://lawreview.byu.edu/archives/2005/6/2CORDS.FIN.pdf>, [23.08.2012].


65

4. sa u ra vi – ro gorc sa ga da sa xa do pa su xis mgeb lo bis Ta vi se bu ri zo ma

ro gorc sta ti is da sawy is Si aRi niS na, sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis

ka non mdeb lo biT gan sazR vrul er T-erT fi nan sur san qci as mi e kuT vne ba sa u ra vi. vi na-

i dan es uka nas kne li, sa ga da sa xa do ja ri mi sa gan, ro gorc fu la di sa xis san qci i sa gan,

gan sxva ve biT, mTe li ri gi Ta vi se bu re be biT xa si aT de ba, mi si cal ke gan xil vaa mi zan Se-

wo ni li.

sa u ra vi, msgav sad sa ga da sa xa do ja ri me bi sa Tu san qci is sxva sa xe e bi sa, ar aris

dad ge ni li mxo lod sa ga da sa xa do ka non mdeb lo biT da mis cne bas iT va lis wi nebs ro-

gorc sa ja ro sa mar Tleb ri vi, ase ve ker Zo sa mar Tleb ri vi nor me bi.

Tum ca ker Zo sa mar Tleb ri vi nor me bi sa Tu sa ja ro sa mar Tleb ri vi ur Ti er To-

be bis mom wes ri ge be li sxva nor me bi sa gan gan sxva ve biT, sa u ra vis cne ba sa ga da sa xa do ka-

non mdeb lo ba Si Ta vi se bu re be biT xa si aT de ba.

sa qar Tve los sa ga da sa xa do ko deq sis Ta nax mad, sa u ra vi gaT va lis wi ne bu lia sa-

ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve va Ta sa xe eb sa da pa su xis mgeb lo bis Tav Si da mi e kuT vne ba

san qci a Ta er T-erT sa xes.62

Tav da pir ve lad mi zan Se wo ni lia ga ni mar tos sa ga da sa xa do sa u ra vis sa ka non mdeb-

lo cne ba.

ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis da we se bu li sa u ra ve bi sa da sa mo-

qa la qo ka non mdeb lo biT dad ge ni li pir ga sam tex lo sa gan gan sxva ve biT, sa ga da sa xa do

ka non mdeb lo bis Ta nax mad, sa u ra vi ar war mo ad gens uz run vel yo fis sa Su a le bas. is mi-

e kuT vne ba pa su xis mgeb lo bis zo mas, rom lis ga dax da pirs ekis re ba ga da sax de li Tan xis

ga da ux de lo bis ga mo.63 sa qar Tve los ka non mdeb lo bis Ta nax mad, sa u ra vis da ricx va xor-

ci el de ba ga da sa xa dis Tan xa ze da igi aris sxva o ba ga da sa xa dis ga dam xde lis Se us ru le-

bel sa ga da sa xa do val de bu le beb sa da zed me tad ga dax di li ga da sa xa de bis jams So ris.

amas Tan, sa u ra vis da ricx va xor ci el de ba Ti To e u li va da ga da ci le bu li dRi saT vis.64 sa u ra vis ode no ba sxva fu la di san qci is – ja ri me bi sa gan gan sxva ve biT, yve la Sem Txve va-

Si Se ad gens ga da ux de li ga da sa xa dis Tan xis 0,07 pro cents yo ve li va da ga da ci le bu li

dRi saT vis.

aR niS nu li sa ka non mdeb lo nor me bis ana li zi cxad yofs, rom sa ga da sa xa do sa mar-

Tal dar Rve ve bi saT vis sa u ra vis, ro gorc san qci is da kis re ba gar kve u li Ta vi se bu re be-

biT xde ba. ker Zod, ga dam xdels is Se e far de ba mxo lod im Sem Txve va Si, Tu ga dam xde lis

ja mu rad sa ga da sa xa dos wi na Se ar se bu li da va li a ne be bi sa da moTx ov ne bis er Tob li o-

biT iq mne ba uar yo fi Ti sal do. mxo lod am Sem Txve va Si ekis re ba mas sa u ra vi, ro mlis ga-

mo sa an ga ri Seb lad sal di re bul Tan xas da e ricx e ba yo vel dRi u rad 0,07 pro cen ti, ma Sin

ro ca sxva fu la di san qci is – ja ri mis da kis re ba xde ba kon kre tu li sa mar Tal dar Rve-

vis Ca de ni saT vis da ar aqvs ara vi Ta ri mniS vne lo ba uar yo fi Ti sal dos ar se bo bas. am de-

nad, sa u ra vi kon kre tu li dar Rve vi saT vis ki ar ekis re ba pirs, ara med mi si Se far de bis

62 saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi, muxli 270, nawili 2, 2012 wlis 23 agvistos mdgoma-

roebiT, gamoqveynebuli saqarTvelos sakanonmdeblo macneSi, #54, 12.10.2010, mux. 343. 63 saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi, muxli 272, nawili I, 2012 wlis 23 agvistos mdgoma-

roebiT, gamoqveynebuli saqarTvelos sakanonmdeblo macneSi, #54, 12.10.2010, mux. 343.64 saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi, muxli 272, nawili 2, 2012 wlis 23 agvistos mdgoma-

roebiT, gamoqveynebuli saqarTvelos sakanonmdeblo macne, #54, 12.10.2010, mux. 343.


66

sa kiTxi dge ba dar Rve vis Ca de ni sas, Tum ca, Se e far de ba Tu ara es san qcia ga dam xdels da

ra ode no biT, ar aris da mo ki de bu li kon kre tuli sa mar Tal dar Rve vis Si na ar sze. am de-

nad, is Ta vi si bu ne biT ar aris ti pu ri fu la di san qci a.

ro gorc aRi niS na, sa qar Tve los sa ka non mdeb lo siv rce Si sa u ra vi, sa ga da sa xa do

ka non mdeb lo bis gar da, gaT va lis wi ne bu lia ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve va Ta

ko deq si T da ase ve, msgavs in sti tuts – pir ga sam tex los iT va lis wi nebs sa mo qa la qo ko-

deq si.

pir ga sam tex los, ro me lic praq ti ka Si xan da xan sa mo qa la qo sa u ra ve bad mo ix se ni-

e ba, gan sazR vravs sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis 416-e – 420-e mux le bi.65 sa mo qa la-

qo ko deq sis ko men ta ris av to re bi pir ga sam tex los gan mar ta ven ro gorc val de bu le bis

Ses ru le bis uz run vel yo fis da ma te biT sa Su a le bas, ro me lic mo va lem un da ga da i xa-

dos val de bu le bis Se us ru leb lo bis an ara je ro va ni Ses ru le bi saT vis. li te ra tu ra Si

ga mo yo fen pir ga sam tex los or fun qci as: pir ve li – es aris val de bu le bis Ses ru le bis

sti mu li re ba da me o re – es aris mo va lis mi er zi a nis anazR a u re bis sa Su a le ba. sa in te-

re soa is, rom pir ga sam tex los pi ri ix dis, mi u xe da vad imi sa, zi a ni dad ge ba Tu ara val-

de bu le ba Ta Se us ru leb lo bis Sem Txve va Si. Tum ca, ro gorc li te ra tu ra Si aRi niS ne ba,

pir ga sam tex los ga dax de vi ne bi sas erT Sem Txve va Si pir ga sam tex lo qar Tul sa mo qa la-

qo sa mar Tlis siv rce Si CaT vli Ti pir ga sam tex los xa si aTs ata rebs, rac ga mo ricx avs

er Tdro u lad pir ga sam tex los ga dax da sac da zi a nis anazR a u re bas da, me o re mxriv, ka-

non mdeb lo ba mxa re ebs ani Webs Se saZ leb lo bas, Se Tan xmdnen pir ga sam tex los iseT ode-

no ba ze, ro me lic Se saZ loa aRe ma te bo des Se saZ lo zi a nis ode no bas.66

mar Ta li a, pir ga sam tex lo sa mo qa la qo sa mar Tlis in sti tu tia da mi si Ses wav la

aR niS nu li kvle vis far glebs scde ba, Tum ca war mod ge ni li zo ga di msje lo bac adas-

tu rebs, rom sa mo qa la qo ko deq siT dad ge ni li es in sti tu ti ar se bi Tad gan sxvav de ba da

sxvag va ri sa mar Tleb ri vi bu ne bis ma ta re be lia sa ga da sa xa do sa u rav Tan Se da re biT.

rac Se e xe ba ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve ve bis ko deq siT dad ge ni li sa u ra-

vis cne bas, mar Ta li a, sa ga da sa xa do da ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve ve bis ka non-

mdeb lo biT gan sazR vru li sa u ra ve bi sa ja ro sa mar Tleb ri vi bu ne bi saa da ori ve ad mi-

nis tra ci u li pa su xis mgeb lo bis far gleb Si dgin de ba, isi ni gan sxva ve bu li sa mar Tleb-

ri vi bu ne bis ma ta reb le bi a. sa ga da sa xa do ka non mdeb lo biT gaT va lis wi ne bu li sa u ra vi

sa ga da sa xa do san qci is er T-er Ti sa xe a, ro me lic sxva fu lad san qci as Tan - ja ri mas Tan

er Tad ekis re ba ga dam xdels sa ga da sa xa do pa su xis mge lo bis zo mad. ima ve sa xel wo de bis

mi u xe da vad, sxvag va ri mniS vne lo ba aqvs sa u ravs ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve ve-

bis Sem Txve va Si. am miz ne bi saT vis sa u ra vi ar war mo ad gens ad mi nis tra ci ul sax dels67 anu

65 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, muxlebi 416-420, 2012 wlis 1 oqtombris mdgomareo-

biT, gamoqveynebuli 1997 wlis 26 ivniss, Tb., #786 –II s.66 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, `samarTali~, Tb., 2001, 487-

498.67 saqarTvelos administraciuli samarTaldarRvevebis Sesaxeb kodeqsis 24-e muxlis

pirveli nawilis Tanaxmad, saxdelis saxeebs miekuTneba: gafrTxileba; jarima; im sag-

nis sasyidliT CamorTmeva, romelic administraciuli samarTaldarRvevis Cadenis ia-

raRi, uSualo obieqti an saqarTvelos sagadasaxado kodeqsiT dadgenili, saqarTvelos

sabaJo sazRvarze saqonlis gadaadgilebasTan dakavSirebuli wesebis darRvevis sagani,

saqonlis transportirebisa da miwodebis saSualeba iyo; im sagnis konfiskacia, romel-


67

san qci is sa xes, ara med igi cal ke u li sa xis ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis

da kis re bu li san qci is Se us ru leb lo bis Sem Txve va Si da ma te biT ekis re ba sa mar Tal dam-

rRvevs. Tu sa ga da sa xa do pa su xis mgeb lo bis da kis re bi sas ara vi Ta ri mniS vne lo ba ar aqvs

san qci is ne ba yof lo biT Ses ru le bas, vi na i dan sa u ra vi Ta vad san qci a a, ad mi nis tra ci u-

li sa mar Tal dar Rve ve bis Sem Txve veb Si sa u ra vi pirs ekis re ba sax de lis ne ba yof lo biT

Se us ru leb lo bis Sem Txve veb Si. amas Tan, ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis

da we se bu li sa u ra vis ode no ba, sa ga da sa xa do sa u ra vi sa gan gan sxva ve biT, fiq si re bu la-

daa dad ge ni li kon kre tu li ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis.68

ze mo aR niS nu li nor me bis ana li zi cxad yofs, rom ad mi nis tra ci u li sa mar Tlis

far gleb Si sa u ra vis cne ba ar aris er Tgva ro va ni da mas sxva das xva dat vir Tva aqvs sa ga-

da sa xa do da ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve vis miz ne bi saT vis.

gar da sa ka non mdeb lo re gu la ci e bi sa, sa in te re soa sa sa mar Tlo praq ti ka sa da sa-

mec ni e ro li te ra tu ra Si sa u ra veb Tan da kav Si re bu li gan mar te be bis gan xil va. sa ga da-

sa xa do sa u ra vi sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlos mi er gan mar te bu li a, ro gorc ga-

da sa xa dis Zi ri Ta di Tan xis ga da ux de lo bis ka no ni e ri Tan mde vi Se de gis ma te ri a lu ri

ga mo xa tu le ba, ris ga moc sa u ra vis da kis re bi saT vis mTa va ri a, ara ga da sa xa dis Zi ri Ta di

Tan xis mog vi a ne biT ga dax dis gziT Se sa ba mi si Tav da pir ve li val de bu le bis Ses ru le ba,

ara med Se sa ba mis pe ri od Si, ro de sac ga da sa xa dis ga dam xdels iu ri di u lad ar hqon da

ga da sa xa dis Zi ri Ta di Tan xa ga dax di li, am pe ri o dis sa kom pen sa cio Tan xe bis amo Re ba.

sa u ravs sa sa mar Tlo mi iC nevs ga da sa xa dis ga dam xde lis sa ga da sa xa do- sa mar Tleb ri vi

pa su xis mgeb lo bis er Tgvar gag rZe le bad, ro me lic pir da pir ga mom di na re obs ga da sa xa-

ic administraciuli samarTaldarRvevis Cadenis iaraRi, uSualo obieqti an saqarT-

velos sagadasaxado kodeqsiT dadgenili, saqarTvelos sabaJo sazRvarze saqonlis

gadaadgilebasTan dakavSirebuli wesebis darRvevis sagani, saqonlis transportire-

bisa da miwodebis saSualeba iyo; moqalaqisaTvis miniWebuli specialuri uflebis (sa-

transporto saSualebaTa marTvis ufleba) CamorTmeva; iaraRis tarebis uflebis Cam-

orTmeva; gamasworebeli samuSaoebi; administraciuli patimroba. es CamonaTvali ar

iTvaliswinebs sauravs, rogorc saxdels. ix. saqarTvelos administraciul samarTal-

darRvevaTa kodeqsi, 24-e muxli, pirveli nawili, administraciul samarTaldarRvevaTa

kodeqsi 2012 wlis 18 agvistos mdgomareobiT, 1984 wlis 15 dekemberi.68 saqarTvelos administraciuli samarTaldarRvevebis kodeqsis Tanaxmad, sauravis gad-

axdis valdebuleba dadgenilia calkeuli saxis samarTaldarRvevebisaTvis, roca am

darRvevebis Camdeni piri nebayoflobiT ar aRasrulebs dakisrebul saxdels. aseT sa-

marTaldarRvevebs miekuTvneba, magaliTad: saqarTvelos Sida sazRvao wylebsa da ter-

itoriul zRvaSi sasazRvro reJimis wesebis darRveva; satransporto saSualebis marT-

vis wesebis darRveva an aseTi saSualebis alkoholuri, narkotikuli an fsiqotropuli

simTvralis mdgomareobaSi marTva, anda satransporto saSualebis samarTavad gadacema

aseT mdgomareobaSi myofi pirisaTvis; moZraobis wesebis darRveva; Tbilisis terito-

riaze saxelmwifo an TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli miwis nakveTis

unebarTvod dakaveba an/da miwaTsargeblobis uflebis gareSe sargebloba. ix. saqarT-

velos administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsis 555-e, 1142-e, 116-e, 117-e, 118-e,

1181-e, 1182-e, 1183-e, 119-e, 120-e, 1211-e, 122-e, 123-e, 125-e, 1252-e, 1253-e, 1271-e, 135-e, 1511-e,

1523-e muxlebi. administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsi, 2012 wlis 18 agvistos

mdgomareobiT, 1984 wlis 15 dekemberi.


68

dis Tan xis ga dax da ze ga da sa xa dis ga dam xde lis pa su xis mgeb lo bi dan.69 amas Tan, sa qar-

Tve los uze na es ma sa sa mar Tlom Ta vis er T-erT ga dawy ve ti le ba Si mi u Ti Ta, rom sa u ra-

vi ga da sa xa dis ga dam xde li saT vis dad ge ni li pa su xis mgeb lo bis er T-er Ti sa xe a.70

sa u ra ve bis da ricx vas Tan da kav Si re biT sa in te re soa ase ve sa qar Tve los uze na e si

sa sa mar Tlos di di pa la tis 2005 wlis 5 de kem bris gan Ci ne ba, ro me lic exe ba dRg-is CaT-

vle bis ga uq me bis ga mo dRg-is ga dam xde le bi saT vis sa u ra ve bis da ricx vas. aR niS nu li

ga dawy ve ti le ba mniS vne lo va ni a, vi na i dan sa sa mar Tlo aR niS navs, rom dRg-is CaT vlis

we se bis dar Rve vi saT vis CaT vli li Tan xis ga dax da ekis re ba im pirs, ro mel mac isar-

geb la am CaT vliT, Tum ca ga da sa xa dis ga dax dis val de bu le ba am Sem Txve va Si ekis re ba

sa qon lis mim wo de bels (gam yid vels). did ma pa la tam am Sem Txve va Si gan mar ta, rom sa ga-

da sa xa do pa su xis mgeb lo bis su bi eq tebs war mo ad ge nen ga da sa xa dis ga dam xde le bi, rom-

leb sac sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bis Ca de ni sas ga da sa xa de bis ga da ux de lo bi-

saT vis pa su xis mgeb lo bis sa xiT ekis re ba sa u ra vis ga dax da. aR niS nu li dan ga mom di na re,

sa sa mar Tlom mi u Ti Ta, rom sa u ra vi e.w. da ma te bi Ti ga da sa xa dia Tan xe bis ara Ta vis dro-

u li ga dax dis ga mo. Se sa ba mi sad, pa su xis mgeb lo bac mi si dar Rve vi saT vis un da dad ges

im Sem Txve va Si, Tu ga da sa xa dis ga dam xde li dad ge nil va deb Si ar ga da ix dis ga da sa xads.

am de nad, sa u ra vi war mo ad gens ga da sa xa dis ga dam xde li saT vis dad ge ni li pa su xis mgeb-

lo bis sa xes, ro me lic ga mo ye ne bu li ver iq ne ba im pi ris mi marT, ro me lic ar iT vle ba

ga da sa xa dis ga dam xde lad.71

mec ni er Ta mo saz re biT, sa u ra vi Ta vi si Si na ar siT uf le ba aR mdge ni xa si a Tis san-

qci a a. sa u ra vis ga dax dis vad le bu le ba ai Zu lebs mo va les, sa Ta na dod Se as ru los mas-

ze da kis re bu li sa ga da sa xa do va lde bu le ba. amas Tan, sa u ra vis meS ve o biT sa xel mwi fo

gan sazR vru li xa ris xiT ax dens va da ga da ci le bu li sa ga da sa xa do da va li a ne bis Se de gad

mi ye ne bu li zi a nis kom pen sa ci as. am de nad, sa u ra vi sa ga da sa xa do san qci a a, ro me lic da-

we se bu lia ka non mdeb lis mi er, ga da sa xa de bis ara Ta vis dro u li an aras ru li ga dax dis

ga mo, sa xel mwi fo xa zi nis da na kar ge bis kom pen sa ci is miz niT. amas Tan, mec ni e re bi mi iC-

ne ven, rom sa u ra vi uf le ba aR mdge ni san qciaa mxo lod im Sem Txve va Si, Tu mi si mi za ni Se-

e sa ba me ba bi u je tis re a lur da na kar gebs. sa u ra vis zo ma un da ukav Sir de bo des in fla ci-

is ko e fi ci en tsa da sxva ga re mo e bebs.72

gar da ami sa, sa mec ni e ro li te ra tu ra Si aR niS nu li a, rom sa u ra vis zo mis gan sazR-

vri sas mxed ve lo ba Si un da iq nes mi Re bu li ses xis pro cen tic, ro me lic Se saZ loa ga dax-

69 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos administraciul da sxva kategoriis saqmeTa

palatis 2009 wlis 20 ivlisis ganCineba #bs-258-248 (4k-09), gamoqveynebuli krebulSi:

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetulebani administraciul saqmeebze, red.

jorbenaZe s. (sagadasaxado davebi, 2010, #3), 53.70 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos administraciul da sxva kategoriis saqmeTa

palatis 2006 wlis 12 ivlisis ganCineba #bs-265-251 (k-06), gamoqveynebulikrebulSi:

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetulebani administraciul da sxva kat-

egoriis saqmeebze, red. jorbenaZe s. (sagadasaxado samarTali, 2006, #2), 149.71 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos didi palatis 2005 wlis 5 dekembris #bs-817-

403(k-ks-05), #9-baxtrioni 2 ganCineba, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficial-

uri vebgverdi <www.supremecourt.ge> [23.08.2012]72 rogava z., sagadasaxado samarTali, sagadasaxado kontroli da sagadasaxado pasux-

ismgebloba, pirveli gamocema, bakmi, Tb., 2009, 342-343.


69

di l iq nes sa xel mwi fo ga da sa xa de bis ara Ta vis dro u li ga dax dis Sem Txve veb Si aRe bu li

ses xis ga mo.73 im Sem Txve va Si, Tu sa u ra vis zo ma aRe ma te ba bi u je tis re a lur da na kar-

gebs, sa u ra vi, mec ni er Ta mo saz re biT, kar gavs sa kom pen sa cio mniS vne lo bas da iZens sa-

dam sje lo san qci is xa si aTs. ga da sa xa de bis ara Ta vis dro u li ga dax dis ga mo pirs sa ga-

da sa xa do pa su xis mgeb lo ba ekis re ba ga da sa xa de bis ara Ta vis dro u li ga dax dis yve la

Sem Txve va Si, ma Ti ara Ta vis dro u li ga dax dis mi ze ze bis mi u xe da vad. sa u ra vis da ricx va

war mo ebs im Sem Txve va Sic, ro de sac ga da sa xa dis ga dam xde li ga da sa xa dis ga dax dis va dis

amo wur vis Sem deg da mo u ki deb lad aR mo a Cens ga da sa xa dis ga mo an ga ri Se bi sas daS ve bul

Sec do mas da bi u jet Si ga da ricx avs Sem ci re bu li ga da sa xa dis Tan xas, ma Sin ro ca aseT

Sem Txve veb Si ga dam xde li Ta vi suf lde ba sxva ti pis pa su xis mgeb lo bi sa gan.74 sa u ra ve bis

da ricx va xde ba mxo lod dro u lad ga da ux del sa ga da sa xa do da va li a ne bis Tan xa ze da

mi si da ricx va sxva Tan xa ze, maT So ris dro u lad ga da ux de li ja ri mis Tan xa ze, ro me lic

eq vem de ba re ba ga dax de vi ne bas, sa mar Tal dam rRve vi sa gan da uS ve be li a. Se sa ba mi sad, sa-

ga da sa xa do san qci as sa u ra vi ar ericx e ba.75

sa in te re so a, ase ve, sa u ra vis mi marT ka no nis uku Za lis sa kiTx i. mec ni e re bi aR niS-

na ven, rom Tu sa mar Tal dar Rve vis Ca de nis Sem deg ka no niT Sem cir da sa u ra vis zo ma, am

ka no nis Za la Si Ses vlam de ar se bul pe ri od ze da ricx u li sa u ra vi un da Sem cir des axa-

li ka no niT dad ge ni li zo mis far gleb Si. Tu ka no niT iz rde ba sa u ra vis zo ma, ma Sin am

ka no nis Za la Si Ses vlam de ar se bul pe ri od ze sa u ra vis axa li zo ma ar gav rcel de ba.76

sa u ra vis sa mar Tleb riv bu ne bas Tan da kav Si re biT sa in te re soa aS S-is msgav si in-

sti tu tis Ses wav la. ro gorc aRi niS na, sa er To sa mar Tlis sis te ma Si sa ga da sa xa do sa-

mar Tal dar Rve ve bi saT vis dad ge ni lia sa mo qa la qo da sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis-

mgeb lo ba. sa mo qa la qo pa su xis mgeb lo bis far gleb Si sa mar Tal dam rRve vebs, ja ri meb-

Tan er Tad, ekis re baT e.w. da ma te bi Ti ga da sa xa de bi, rom le bic qar Tu li sa mar Tleb ri vi

sis te mis sa u ravs Se iZ le ba Se va da roT. ame ri ke li mec ni e re bis mo saz re biT, es uka nas-

kne li mi e kuT vne ba san qci is sa xes, Tum ca, Tu ro go ri sa mar Tleb ri vi bu ne bi sa a, un da

dad gin des imis mi xed viT, aR niS nu li da ma te bi Ti ga da sa xa de bi ra miz niT aris da we se-

bu li. mec ni er Ta mo saz re biT, es da ma te bi Ti ga da sa xa de bi Se saZ loa ata reb des ro gorc

sa kom pen sa ci o, ase ve sa dam sje lo da pre ven ci u l xa si aTs. amas Ta vad ka non mde be li gan-

sazR vravs, ro me lic ad gens am da ma te bi Ti ga da sax de bis ode no bas. sa in te re soa isic,

rom msgav sad qar Tu li sis te mi sa, ga dam xdels uwevs am da ma te bi Ti Tan xis ga dax da im

Sem Txve va Sic, ro ca Ta vad wa rad gens Ses wo re bul dek la ra ci as, sa ga da sa xa do or ga no e-

bis mi er dar Rve vis aR mo Ce nam de.77

am ri gad, sa u ra vis in sti tu tis mi marT ro gorc sa ka non mdeb lo, ase ve sa mec ni e ro

mid go me bi er Tgva ro va ni ar aris. aR sa niS na vi a, rom mec ni er Ta gan sxva ve bu li Se xe du-

le be bis mi u xe da vad, sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis da we se bu li sa u ra vi ar


ismgebloba, pirveli gamocema, bakmi, Tb., 2009, 343.74 iqve. 75 iqve, 344.76 iqve.77 Elliott Th. M., Department of Revenue of Montana v. Kurth Ranch: The Demise Of Civil Tax Fraud Con-

sequences? (Journal) “Vanderbilt Law Review~, Vol. 48:1421, 1450-1459, 1995, <http://heinonline.org/>, [24.08.2012].


70

war mo ad gens da kis re bu li pa su xis mgeb lo bis Se us ru leb lo bi saT vis Tan xis ga dax dis

uz run vel yo fis Ro nis Zi e bas an da kis re bu li val de bu le bis Ses ru le bis da ma te biT sa-

Su a le bas. vi na i dan is dad ge ni li a, ro gorc sa ga da sa xa do san qci is er T-er Ti sa xe, mi-

si da kis re ba xde ba sxva sa xis san qci as Tan er Tad, sa ga da sa xa do da va li a ne bis ar se bo bis

Sem Txve va Si. amas Tan, vi na i dan san qcia ar ga mo iT vle ba Ti To e ul Sem Txve va Si bi u jet Si

ga da ux de li Tan xe bis pro por ci u lad kom pen sa ci i saT vis, ami tom sa u ra vi uf ro me tad

sa dam sje lo xa si aTs ata rebs, vid re sa kom pen sa cio da niS nu le bas.

5. daskvna

kla si ku ri sa ga da sa xa do sa mar Tal dar Rve ve bi saT vis dad ge ni li san qci e bi ar ga-

mo ir Ce va di di mra val fe rov ne biT da ka non mdeb lo ba Se mo i far gle ba mxo lod ram de ni me

sa xis da we se biT, ro go ri ca a: ja ri ma, sa u ra vi, gaf rTxi le ba. Se da re biT-sa mar Tleb ri vi

kvle vis me To dis ga mo ye ne biT am san qci e bis bu ne bi sa da da we se bis sa fuZ vle bis Ses wav-

lis Se de gad das kvnis sa xiT Se saZ le be lia mi e Ti Tos, rom, sa ga da sa xa do sa mar Tal dar-

Rve ve bis fi nan su ri xa si a Ti dan ga mom di na re, au ci le be lia sa ga da sa xa do san qci e bis da-

we se bas win uZR vo des sa kiTx is mec ni e ru li Ses wav la. un da ga ni sazR vros ara mxo lod

fi nan su ri Tu ara fi nan su ri san qci is kon kre tu li sa xis da we se bis mi zan Se wo ni lo ba,

ara med fi nan su ri san qci is Sem Txve ve a Si mox des am san qci is zo mis ga an ga ri Se ba mec ni e-

ru li me To de bis ga mo ye ne biT da mec ni e ru li kvle vis Se de gad.

cal ke u li sa xis san qci e bis da we se bi sas au ci le be lia Te o ri u lad iq nes Ses wav-

li li am san qci is mi za ni da mi si fun qci a, rac, Ta vis mxriv, uz run vel yofs Se sa ba mi si

ba lan sis dad ge nas san qci is pro por ci u lo ba sa da mi saR wev mi zans So ris da da ad gens

san qci is efeq tu ro bas. amas Tan, Se saZ le be li gax de ba sa ga da sa xa do san qci e bis sa kom-

pen sa cio Tu sa dam sje lo xa si a Tis gan sazR vra.

da bo los, sa u ra veb Tan da kav Si re biT un da aRi niS nos, rom mar Ta lia sa ga da sa xa-

do sa mar Ta li ad mi nis tra ci u li sa mar Tlis na wi lia da sa ga da sa xa do pa su xis mgeb lo ba

ad mi nis tra ci u li pa su xis mgeb lo bis na ir sa xe o ba a, ad mi nis tra ci u li sa mar Tal dar Rve-

ve bi sa gan gan sxva ve biT, sa ga da sa xa do sa u ra vi sa ga da sa xa do san qci is er T-erTi sa xe a,

ro me lic, sxva san qci e bi sa gan gan sxva ve biT, gar kve u li Ta vi se bu re be biT xa si aT de ba. ma-

ga li Tad, yve la Sem Txve va Si ga mo i ye ne ba sa u ra vis er Ti sap ro cen to ga nak ve Ti, gan sxva-

ve biT ja ri me bi sa gan, ase ve mi si ga mo an ga ri Se bis sa fuZ ve li gan sxva ve bu lia ja ri me bis

ga mo an ga ri Se bis me To de bi sa gan. sta ti a Si gan vi Ta re bu li msje lo bis gaT va lis wi ne biT,

sa u ra vi Za li an gan sxvav de ba sxva sa xis fi nan su ri san qci e bi sa gan da Ta vi si sa mar Tleb-

ri vi bu ne biT mi e kuT vne ba sa ga da sa xa do va de bu le ba Ta Se us ru leb lo bis ga mo er Tgva-

rad sa kom pen sa cio Se na ta nebs bi u jet Si, rac Ta vi si ar siT ar aris san qcia da Se saZ le be-

lia msje lo ba san qci e bi sa gan da mo u ki deb lad mis mo wes ri ge ba sa da gan sazR vra ze.

sa qar Tve lo Si sa ga da sa xa do mec ni e re bis Ca mo ya li be bi sa da Sem dgo mi gan vi Ta re-

bis Tvis au ci le be lia am mi mar Tu le biT kvle ve bis gag rZe le ba, ra Ta kvle va ze da fuZ ne-

bul ma swav le bam, Ta vis mxriv, uz run vel yos qvey na Si swo ri sa ka non mdeb lo gan vi Ta re-

ba.

71

sergi jorbenaZe*

saqarTvelos prezidentis gankarguleba, rogorc piradi saidumloebis Semcveli monacemi

(saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 5 ivlisis #bs-1278-

1210(k-08) ganCinebis analizi)

1. Sesavali

Ta na med ro ve iu ris pru den ci a Si sa mar Tlis nor mis in ter pre ta ci is Tvis sa sa mar-

Tlo ga dawy ve ti le bas (gan Ci ne bas) udi de si praq ti ku li mniS vne lo ba eni We ba. mi u xe-

da vad imi sa, rom sa qar Tve lo ar mi e kuT vne ba sa er To sa mar Tlis qvey nebs, sa sa mar Tlo

praq ti ka sa mar Tlis dar gis gan vi Ta re bis Tvis ma inc udi des pre ce den tul rols as ru-

lebs.

ka no ni ver mo ax dens ada mi an Ta ne bis mi e ri ur Ti er To bis re gu li re bas. ka no nis Zi-

ri Ta di mi za ni sa er To wes ri gis dam ya re ba a, rac zog Sem Txve va Si mi si Si na ar sis zo ga di

xa si a Tis ar se bo bis wi na pi ro ba a. swo red aqe dan ga mom di na re, udi de si mniS vne lo ba kon-

kre tu li Sem Txve vis sa fuZ vel ze ka no nis praq ti ku li moq me de bis kuTx iT mis gan mar te-

bas eni We ba.

ka no nis re a li za ci is er Ta der Ti sa Su a le ba mi si dac viT ga mo xa tul qce vis wes-

Si ga mo i xa te ba. Ta vis mxriv, Ti To e u li qce vis we si, ga mov le ni li sxva das xva ada mi a nis

mi er, yo vel Tvis ver iq ne ba ana lo gi u ri xa si a Tis da ma sac esa Wi ro e ba er Tgva ri re gu-

li re ba. swo red aR niS nu li sa xiT re gu li re bis sa Su a le baa sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le-

be bis sa fuZ vel ze mxa re Ta ur Ti er To bis Se de gad ga mov le ni li ne bis gan mar te ba – ro-

gorc sa mar Tlis nor me bis dac va, ise dar Rve va.

wi nam de ba re naS ro mi exe ba sa sa mar Tlo gan Ci ne bas, ro mel sac Ta na med ro ve qar-

Tul iu ris pru den ci a Si pre ce den tis mniS vne lo ba mi e ni Wa. pre ce den ti yo vel Tvis ver

iq ne ba yve la pi ris Tvis ide a lu ri, mag ram au ci leb lad Se sa ba mi so ba Si un da mo di o des

qve ya na Si ar se bul nor ma ti ul aq teb Tan.

wi nam de ba re naS rom Si gan xi lu li sa sa mar Tlo da va mniS vne lo va nia ori kuTx iT:

a) igi exe ba Ti To e u li pi ris kon sti tu ci ur uf le bas – in for ma ci is Ta vi suf le bas da

b) mi si sa Su a le biT Ca mo ya li be bu lia er Tgva ro va ni praq ti ka, ro me lic ar Se e sa ba me ba

qve ya na Si moq med da ase ve sa er Ta So ri so nor me biT aRi a re bul qce vis wess.

naS ro mi mTli a nad age bu lia sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlos 2010 wlis 5 iv-

li sis #bs-1278-1210(k-08) gan Ci ne bis gan xil va sa da mis ana liz ze.

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, bremenis saxelmwifo universitetis sa-

marTlis magistri (LL.M.).


72

2. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 5 ivlisis

#bs-1278-1210(k-08) ganCineba1

2.1. sasamarTlo gadawyvetilebis mokle aRweriloba

da vis sa ga ni: in di vi du a lu ri ad mi nis tra ci ul sa mar Tleb ri vi aq tis ba Ti lad

cno ba da qme de bis gan xor ci e le ba sa ja ro in for ma ci is ga ce mis sa xiT.

da vis mok le mi mo xil va: wi nam de ba re saq me Si ka sa to ri (pir vel in stan ci a Si mo-

sar Ce le mxa re) iTx ov da sa qar Tve los pre zi den tis ad mi nis tra ci i dan (pir vel in stan-

ci a Si mo pa su xe mxa re) sa ja ro in for ma ci is mi Re bas, ker Zod: sa qar Tve los pre zi den tis

gan kar gu le be bis as leb sa da 2006 wels sa qar Tve los te ri to ri a ze mom xda ri sti qi u ri

ube du re be bi sa da maT mi er mi ye ne bu li za ra lis ode no bis da ma das tu re be li do ku men-

te bis as lebs. sa ja ro da we se bu le bam in di vi du a lur -sa mar Tleb ri vi aq tiT ua ri ga-

nacx a da ze mo aR niS nu li do ku men te bis ga ce ma ze, ris Se de ga dac sa ja ro in for ma ci is

mom Txov nma mi mar Ta sa sa mar Tlos.

Tbi li sis sa qa la qo sa sa mar Tlom mi si moTx ov na na wi lob riv da ak ma yo fi la da sa-

qar Tve los pre zi den tis ad mi nis tra ci as da e va la sa qar Tve los pre zi den tis 2006 wlis

14 Te ber vlis #73 da 2006 wlis 18 ma i sis #280 gan kar gu le be bis as le bis ga da ce ma. sa sa-

mar Tlo ga dawy ve ti le ba sa a pe la cio we siT ga a sa Civ ra da vis ori ve mo na wi lem. Tbi li sis

sa a pe la cio sa sa mar Tlom saq me ze mi i Ro ga dawy ve ti le ba, rom li Tac mxo lod sa qar Tve-

los pre zi den tis ad mi nis tra ci is sa Ci va ri da ak ma yo fi la da ga a uq ma Tbi li sis sa qa-

la qo sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le ba im na wil Si, rom li Tac ad mi nis tra ci ul or ga nos

qme de bis gan xor ci e le ba da e kis ra. sa ja ro in for ma ci is mom Txov nma Se i ta na sa ka sa cio

sa Ci va ri.

sa ka sa cio sa Ci va ri ar dak ma yo fil da, uc vle lad dar Ca Tbi li sis sa a pe la cio sa-

sa mar Tlos 2008 wlis 12 mar tis ga dawy ve ti le ba.

2.2. sasamarTlo gadawyvetilebis analizi

sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le ba Si yu radR e ba ga max vi le bu lia ram de ni me mniS vne lo-

van de tal ze:

a) sa sa mar Tlo mi iC nevs, rom sa qar Tve los pre zi den ti, Ta vi si uf le ba mo si le bis

gan xor cie le bis far gleb Si (rom lis er T-erTi sa xe swo red gan kar gu le be bis ga mo ce-

ma a), ar war mo ad gens ad mi nis tra ci u li or ga nos da, am ri gad, sa ja ro in for ma ci is ga ce-

mis val de bu le bac ar aris sa xe ze;

b) sa ka sa cio pa la tas ase ve mi aC ni a, rom Sewy a le bis Ta o ba ze sa qar Tve los pre zi-

den tis mi er gan kar gu le bis ga mo ce ma mi si kon sti tu ci ur sa mar Tleb ri vi, gan sa kuT re-

bu li uf le ba mo si le baa da igi, far To dis kre ci is far gleb Si gan xor ci e le bis sa xiT, ar

eq vem de ba re ba ga sa ja ro e bas;

g) sa sa mar Tlo gan Ci ne ba Si ase ve sa u ba ria e.w. da u mu Sa ve bel in for ma ci a ze. mo gex se-

ne baT, sa ka sa cio sa Ci va ri sti qi u ri ube du re be bis Se sa xeb mo na ce me bis mi Re ba sac exe bo da.

1 miTiTebuli ganCineba SegiZliaT ixiloT saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficial-

ur vebgverdze: <http://prg.supremecourt.ge/DetailViewAdmin.aspx>

s. jorbenaZe, saqarTvelos prezidentis gankarguleba, rogorc piradi saidumloebis

Semcveli monacemi

73

sa ja ro da we se bu le bam igi im mi ze ziT ar gas ca, rom mas ar ga aC nda aR niS nu li do ku men-

ta cia da mu Sa ve bu li sa xiT. sa sa mar Tlom ki aR niS nu li qme de ba sa mar Tleb ri vi nor me bis

ab so lu tur dac vad CaT va la da mi iC ni a, rom ka sa to ri ver uTi Teb da sa mar Tleb riv nor-

ma ze, ro me lic sa ja ro da we se bu le bas in for ma ci is da mu Sa ve bas mos Txov da;2

d) sa sa mar Tlo pi ra di mo na ce me bis Sem cvel in for ma ci as or na wi lad hyofs: gan-

sa kuT re bul mgrZno bi a re da Cve u leb riv per so na lur mo na ce me bad.

2.2.1. piradi saidumloeba

sa qar Tve los kon sti tu ci iT ada mi a nis uf le be bi da Ta vi suf le be bi sam Zi ri Tad

na wi lad iyo fa: 1) po li ti ku ri uf le be bi da Ta vi suf le be bi; 2) so ci a lur -e ko no mi ku ri

uf le be bi da Ta vi suf le be bi; 3) pi ra di uf le be bi da Ta vi suf le be bi.3 swored es uka nas-

kne lia ada mi a nis mTe li sa mar Tleb ri vi sta tu sis sa fuZ veli,4 ro mel Sic er T-erT uf-

le bad ga er Ti a ne bu lia in for ma ci is Ta vi suf le ba.

ada mi a nis pi ra di cxov re ba xel Se u va li a.5 igi pi ris per so na lu ri mo na ce me bi a,

rad gan mi si iden ti fi ka ci is Se saZ leb lo bas iZ le va.6 ro de sac sa kiTxi pi ris per so na-

lu ri mo na ce me bis ga ce mis Ta o ba ze dad ge ba, pir ma Ta vad un da ga dawy vi tos, ram de nad

ga a sa ja ro os igi. pi ra di sa i dum lo e bis faq tis dad ge nis Se de gad ad mi nis tra ci u li or-

ga no val de bu lia ar gas ces am gva ri mo na ce me bi sa ja ro in for ma ci is mom Txov nze. sxva

Sem Txve va Si sa xe ze iq ne ba sa qar Tve los kon sti tu ci iT mi ni We bu li ada mi a nis uf le be bis

dar Rve vis faq ti.7

sa qar Tve los kon sti tu ci is 41-e mux lis me-2 pun qtiT, ada mi a nis jan mrTe lo bas-

Tan, fi nan seb Tan an sxva ker Zo sa kiTx Tan da kav Si re bu li in for ma cia ara vis Tvis un da

2 aRsaniSnavia is faqti, rom sasamarTlos mosazreba am sakiTxze momavalSi erTgvarovani

praqtikis Camoyalibebis winapiroba gaxda (ix. magaliTad, Tbilisis saqalaqo sasamarT-

los 2011 wlis 18 noembris #3/3935-11 gadawyvetileba. aRniSnuls eTanxmeba zemdgomi

instanciis sasamarTloc – ix. Tbilisis saapelacio sasamarTlos 2012 wlis 17 Teberv-

lis #3b/2198-11 ganCineba). sajaro dawesebulebebi sajaro informaciis gacemas Tavs

arideben im TvalsazrisiT, rom maT amgvari monacemebi damuSavebuli ar aqvT, xolo

sasamarTlo am faqts saqarTvelos kanonmdeblobis dacvad miiCnevs (ix. magaliTad,

Tbilisis saqalaqo sasamarTlos 2011 wlis 31 oqtombris #3/3646-22 gadawyvetileba).

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos daTqmam moitana is Sedegi, rom sajaro daweseb-

uleba sajaro informaciis momTxovns, nacvlad sajaro informaciis dokumentis saxiT

gacemisa (szak-is 37-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, sajaro informaciis formis

arCevis uflebamosileba sajaro informaciis momTxovns gaaCnia), Sesabamis vebgverdze

amisamarTebs da amiT Tavidan iridebs saqarTvelos kanonmdeblobiT miniWebuli valde-

bulebis Sesrulebas. sasamarTlo am faqts aseve samarTlebriv CarCoebSi xedavs (magal-

iTad, goris raionuli sasamarTlos 2008 wlis 5 ivnisis #3-112 gadawyvetileba).3 cnobilaZe p., saqarTvelos konstituciuri samarTali, Tb., 1999, 138.4 iqve. 147.5 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2007 wlis 26 dekembris #1/3/407 gadaw-

yvetileba.6 wkeplaZe n., turava p., administraciuli samarTlis damxmare saxelmZRvanelo, Tb., 2005,

119.7 ix. magaliTad, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 10 martis #bs-430-548-k-

03 ganCineba.


74

iyos xel mi saw vdo mi, Tu uSu a lod am pi ris Tan xmo ba ar iq na sa xe ze. mux lis Si na ar si dan

ga mom di na re, pir vel rig Si is un da ga ni mar tos, Tu ra war mo ad gens pi ris jan mrTe lo-

bis, fi nan sur da ker Zo sa kiTx ebs:

pa) i ris jan mrTe lo bas Tan da kav Si re bu li sa kiTxi es aris in for ma ci a, pi ris

jan mrTe lo bis mdgo ma re o bis Se sa xeb, Tu ra da a va de ba awu xebs mas da a.S.

pi ris fi nan seb Tan da kav Si re bu li sa kiTxi es aris in for ma ci a pi ris Se mo sav-b)

leb Tan, pi ris sa kuT re ba Si ar se bul qo ne bas Tan da kav Si re biT.

g) pi ris ker Zo sa kiTx e bad ki un da Ca iT va los in for ma ci a, ro me lic am pi ris

iden ti fi ka ci is Se saZ leb lo bas iZ le va. ma ga li Tad, mi si mo na ce me bi sa mu Sao

ga moc di le bis Ta o ba ze da sxv.

Ti To e u li es sa kiTx i, ka non mdeb lo bis Se sa ba mi sad, ga sa ja ro e bis ga naa da cu li.

igi kon sti tu ci a Si swo red imi to maa ga we ri li, rom sa xel mwi fos mi er ada mi a nis uf le-

be bis dac va mox des.8 Se sa ba mi sad, umaR les xa ris xSi iq ne ba ay va ni li pi ra di cxov re bis

xel Se u xeb lo bis sa kiTx i, ro me lic gu lis xmobs in di vi dis Se saZ leb lo bas, sa ku Ta ri Se-

xe du le bi sa mebr war mar Tos Ta vi si ker Zo cxov re ba da iyos da cu li mis ker Zo sfe ro Si

sa xel mwi fos da sxva pi re bis Ca re vis gan~.9

wi nam de ba re saq me ze, upir ve les yov li sa, gan sa xil ve lia is, Tu ram de nad exe ba

Sewy a le bis Se sa xeb sa qar Tve los pre zi den tis gan kar gu le be bi pi ris ker Zo sa kiTx ebs.10

dRe van de li ad mi nis tra ci u li Tu sa sa mar Tlo war mo e ba gan sa kuT re bul mniS vne lo bas

pi ris iden ti fi ka ci is sa Su a le be bis sa kiTx is da re gu li re bas ani Webs. ara er Ti ma ga li-

Tis sa fuZ vel ze Tval naT liv Cans, Tu ra sa xiT xde ba sa sa mar Tlo da veb Si mo na wi le pi-

re bi sa Tu sa ja ro seq tor Si mo mu Sa ve Ta sa xe le bis daS trix va.11

2.2.2. sasamarTlo ganCinebis samarTlebrivi mniSvneloba

ada mi a nis uf le bis dac vis upir ve le si ga ran ti sa sa mar Tlo Si saq mis gan xil va da

sa sa mar Tlo sad mi sar Ce liT mi mar Tva a. aR niS nu li sa kiTx is dac vis sfe ro Si Si da sa-

xel mwi fo eb riv in sti tu tebs So ris ga nas xva ve ben sa sa mar Tlo da ara sa sa mar Tlo12 me-

qa nizms, ro mel Ta ga nac uf ro mniS vne lo va ni sa sa mar Tlo dac vis me qa niz mi a.13 aqe dan

ga mom di na re, udi de si mniS vne lo ba eni We ba sa sa mar Tlos mi er kon kre tul sa kiTx ze ga-

mo ta nil ga dawy ve ti le bas, ro me lic xSir Sem Txve va Si er Tgva ro va ni praq ti kis sa xiT

Se iZ le ba Ca mo ya lib des.

8 Sead. Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, konstitucionalizmis Sesavali, Tb., 2003,

76.9 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2012 wlis 29 Tebervlis #2/1/484 gadaw-

yvetileba.10 Sewyalebis Sesaxeb dokumentebi TavisTavad ar warmoadgens piris janmrTelobisa an

finansur sakiTxebTan dakavSirebul informacias.11 ix. magaliTad, quTaisis saapelacio sasamarTlos 2011 wlis 31 martis ganCineba <http://

www.opendata.ge/#!lang/ka/cat/georgian_judicial_practice/topic/53>12 magaliTad, administraciuli saCivari.13 kvaWaZe m., avtorTa koleqtivi, konstituciuri samarTali, Tb., 2006, 137.


Semcveli monacemi

75

sa sa mar Tlo gan Ci ne ba me tad di di mniS vne lo bis mqo nea pi ra di mo na ce me bis sa-

kiTx is kuTx iT, vi na i dan am uka nas kne lis sa fuZ vel ze mox da per so na lu ri mo na ce me bis

kla si fi ka ci a. arc aR niS nul sa sa mar Tlo saq mem de da arc mas Sem deg per so na lu ri mo-

na ce me bis ase Ti sa xiT di fe ren ci re bas ad gi li ar hqo ni a.

ro gorc ze moT aRi niS na, sa sa mar Tlom mo ax di na per so na lu ri mo na ce me bis or

jgu fad da yo fa: gan sa kuT re biT mgrZno bi a re per so na lu ri mo na ce me bi da Cve u leb ri vi

pi ra di mo na ce me bi.

2.2.2.1. gansakuTrebiT mgrZnobiare personaluri monacemebi

sa sa mar Tlo mi iC nevs, rom am ka te go ri a Si ga er Ti a ne bu lia pi ris is sa kiTx e bi, ro-

me lic mis na sa mar Tlo bas ukav Sir de ba. sxva sity ve biT rom iT qvas, ara vis aqvs uf le ba

ico des, Tu kon kre tu lad ro me li fi zi ku ri pi ri Se iwy a la sa qar Tve los pre zi den tma.

sa sa mar Tlos mo saz re ba Si – mgrZno bi a re gu lis xmobs iseT mo na ce mebs, ro me lic

pi ris kri mi na lur war suls ukav Sir de ba. am kuTx iT, Seg viZ lia vi va ra u doT, rom ne bis-

mi e ri sa kiTx i, rac fi zi ku ri pi ris da na Sa u leb riv qme de bas Ta naa da kav Si re bu li, au ci-

leb lad ga sa i dum lo e bu li un da iyos.14 Ta vis mxriv, aR niS nu li gu lis xmobs ara mar to

brZa ne bu le bis, ara med ima ve sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le beb Si pi ris sa xe li sa da gva ris

daS trix va sac, rac dRe van del praq ti ka Si xSir Sem Txve va Si ar xde ba.15 aqe dan ga mom di-

na re, mniS vne lo va nia ga ni mar tos, aris Tu ara yve la is sa kiTxi gan sa kuT re biT mgrZno-

bi a re per so na lu ri mo na ce me bis Sem cve li, ro me lic pi ris na sa mar Tlo bas an mis Tvis

sas je lis Se far de bas, an mis mi er Ca de nil sis xlis sa mar Tleb riv da na Sa uls exe ba? sa-

sa mar Tlos daT qmas Tu ga vi zi a rebT, yve la es Ca moT vli li sa kiTxi swo red wi nam de ba re

ka te go ri a Si un da ga va er Ti a noT.

msje lo ba am Sem Txve va Si mo ce mu lia mxo lod obi eq tu ri kuTx iT, anu mi si di fe-

ren ci re ba xde ba me sa me pi re bis mi er, sa ku Ta ri Se xe du le bis ga az re biT. Se sa ba mi sad,

sa in te re soa sa kiTxi gan xi lul iq nes su bi eq tu ri kuTx i Tac, ro me lic uSu a lod kon-

kre tu li fi zi ku ri pi ris gan ga mom di na re un da ga ni mar tos. ma ga li Tad, a-s ar surs ga a-

sa ja ro os is faq ti, rom mas sam xed ro sam sa xur Si gaw ve va gar kve u li va diT ga da u va des.

es sa kiTxi mo a wes ri ga sa qar Tve los pre zi den tis brZa ne bu le bam.16 ab so lu tu rad ar

14 igulisxmeba piris identifikaciis SesaZleblobis mqone monacemebis gasaidumloeba.15 ix. magaliTad, a(a)ip – informaciis Tavisuflebis ganviTarebis praqtika, romelmac

Tbilisis saqalaqo sasamarTlodan sajaro informacia konkretul sasamarTlo gan-

aCenze moiTxova. saqme exeboda fizikuri pirisTvis Sesabamisi sasjelis Sefardebas,

vinaidan am ukanasknelis mier adgili hqonda ukanono aborti gakeTebas. sasamarTlom

sajaro informacia gasca msjavrdebulis saxelisa da gvaris miTiTebiT. saqarTvelos

uzenaesi sasamarTlos mosazrebas Tu daveTanxmebiT, maSin aRniSnuli saqmec gansa-

kuTrebiT mgrZnobiare personalur monacemebs Seicavs da, Sesabamisad, misi gasajaroe-

bac ar unda ganxorcieldes sajaro dawesebulebis mier (aqve unda aRiniSnos, rom nax-

senebi sasamarTlo ganaCeni Segnebulad araa gamoqveynebuli miTiTebuli organizaciis

oficialur vebgverdze, vinaidan mas ar gaaCnia imis SesaZlebloba, rom daStrixos am

gadawyvetilebaSi mocemuli piris personaluri monacemebi).16 saqarTvelos prezidentis brZanebuleba ganxilulia im mizeziT, rom winamdebare sasa-

marTlo ganCinebis safuZvelze, saerTo sasamarTloebSi moxda erTgvarovani praqti-

kis damkvidreba da, saqarTvelos prezidentis gankargulebebis darad, saqarTvelos


76

war mo ad gens sa da vo Te mas is, rom brZa ne bu le ba Si mi Ti Te bu li sa xe li da gva ri pi ris

per so na lu ri mo na ce me bi a. vTqvaT, aR niS nu li brZa ne bu le ba mo iTx o va fi zi kur ma pir ma

sa ja ro in for ma ci is ga ce mis sa xiT. ra sa xis qme de ba un da ga na xor ci e los sa qar Tve los

pre zi den tis ad mi nis tra ci am?17 man aR niS nu li mo na ce mi au ci leb lad gan sa kuT re biT

mgrZno bi a re per so na lur mo na ce mad un da CaT va los da ar un da ga xa dos igi sa ja ro. sa-

qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlos mo saz re bas dRe van de li ad mi nis tra ci u li war mo e bis

praq ti ka ase ve ar izi a rebs da sam xed ro sam sa xur Si pi ris gaw ve vis Se sa xeb in for ma ci as

sa ja ros xdis.18 Tu pi ris Tvis gan sa kuT re biT mtkiv ne u lia is sa kiTx i, rom mas sam xed ro

sam sa xur Si gaw ve va ga da u va des, ma Sin mis Tvis am gva ri in for ma ci is gav rce le ba swo red

pi ra di sa i dum lo e bis Se lax vad Se iZ le ba Ca iT va los.

pa ra le li Se iZ le ba ga vav loT ara qo neb ri vi zi a nis mi ye ne bis Sem Txve vas Tan. Tu pi-

ri Tvlis, rom am mo na ce me bis gav rce le ba mis Se u racx yo fas ga mo iw vevs, ma Sin man Se iZ-

le ba mi iC ni os, rom da ir Rva, Se i la xa mi si mo ra lu ri uf le be bi. imis gaT va lis wi ne biT,

rom Ti To e u li ada mi a nis Tvis ara qo neb ri vi zi a nis mi ye ne bis Sem Txve va in di vi du a lu ri

xa si a Ti sa a, am Sem Txve va sac swo red su bi eq tu ri kuTx iT un da Sev xe doT.19 Se sa ba mi sad,

mi vi RebT Se degs, rom lis mi xed vi Tac, gan sa kuT re biT mgrZno bi a re per so na lu ri mo na-

ce me bi pi ris su bi eq tu ri Se xe du le be bis Se sa ba mi sad iq nes Ca mo ya li be bu li.

2.2.2.2. Cveulebrivi personaluri monacemebi

gan sa kuT re biT mgrZno bi a re per so na lu ri mo na ce me bis gan gan sxva ve biT, Cve u leb-

ri vi per so na lu ri mo na ce me bi pi ris iden ti fi ka ci is im Se saZ leb lo bas iZ le va, rac mis

na sa mar Tlo bas Tan da am gva ri sa xis sxva sa kiTx eb Tan araa da kav Si re bu li. ma ga li Tad

avi RoT isev sam xed ro sam sa xur Si gaw ve vis ga da va de bis Se sa xeb sa qar Tve los pre zi-

prezidentis is brZanebulebebic, romelic piris identifikaciis saSualebas iZleva,

aseve saidumloebis mqoned CaiTvala.

17 magaliTi agebulia dRevandeli administraciuli warmoebis praqtikis erT-erT SemTx-

vevaze, romlis mixedviTac, saqarTvelos prezidentis administraciam gasca mis xelT

arsebuli brZanebulebebi saxelisa da gvaris (aseve piradi nomris) miTiTebiT.

18 ix. magaliTad – <https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=100306> – saqarTvelos sakanonmdeblo macnes oficialuri vebgverdi, romelSic miTiTe-

bulia saqarTvelos prezidentis 2007 wlis 29 martis #213 brZanebuleba. am samarT-

lebrivi aqtis safuZvelze, erT-erT fizikur pirs (naSromSi Segnebulad ar saxeldeba

misi saxeli da gvari) gadauvades samxedro samsaxurSi gawvevis vada erTi wliT. brZaneb-

uleba mocemulia daStrixvis gareSe da iq miTiTebulia piris saxeli, gvari, dabadebis

TariRi da piradi nomeri. sasamarTlos msjelobis Sesabamisad, es sakiTxi aucileblad

gansakuTrebiT mgrZnobiare personaluri monacemebis WrilSi unda moqceuliyo, ma-

gram es ase ar moxda.

19 paralelis gavlebisas aucileblad unda aRiniSnos, rom kanonis moqmedeba TiToeuli

pirisTvis savaldebulo xasiaTisaa da igi TiToeul pirze Tanabrad vrceldeba (kanonis

winaSe Tanasworobis sakiTxze ixileT: adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos 2002

wlis 9 aprilis #46726/99 ganCineba. saqme – podkolzina latviis winaaRmdeg (Podklozina v. Latvia)). aqedan gamomdinare, Tu gansakuTrebiT mgrZnobiare personaluri monaceme-

bi erTi pirisTvis saidumlo xasiaTisaa, maSin igive sakiTxi zustad analogiuri saxiT

unda iqnes mowesrigebuli sxva pirebis SemTxvevaSic.


Semcveli monacemi

77

den tis 2011 wlis 28 Te ber vlis 115 brZa ne bu le ba,20 ro mel Sic ase ve mi Ti Te bu lia pi-

ris sa xe li, gva ri, da ba de bis Ta ri Ri da pi ra di no me ri. mar Ta li a, Ti To e ul maT gans ar

Ca u de nia sis xlis sa mar Tleb ri vi da na Sa u li da arc erT maT gans ar aqvs kri mi na lu ri

war su li, mag ram am in for ma ci is gam JRav ne biT maT Se iZ le ba CaT va lon, rom ga ce mu lia

gan sa kuT re bu lad mgrZno bi a re per so na lu ri mo na ce me bi da rom es pir da pir kav Sir Sia

ma Ti uf le be bis dar Rve vas Tan.

swo red aqe dan ga mom di na re, TiT qmis Se uZ le be lia (an Tu Se saZ le be li a, mxo lod

va ra u dis do ne ze) ga ni sazR vros is, Tu ra Sem Txve va Si iq ne ba sa xe ze Cve u leb ri vi per-

so na lu ri mo na ce me bi da ra Sem Txve va Si eq ne ba uf le ba sa ja ro da we se bu le bas, ne bar-

Tvis aRe bis ga re Se gas ces igi. sa qar Tve los ka non mdeb lo ba mxo lod erT ga mo nak liss

uS vebs, ro de sac saz k-is 44-e mux lis pir ve li na wi lis mi xed viT Ta nam de bo bis pi re bis

mi er sa ja ro sa mar Tleb ri vi uf le ba mo si le bis gan xor ci e le bas sa ja ro in for ma ci ad

mi iC nevs da ar aZ levs sa ja ro da we se bu le bas uf le bas, ga a sa i dum lo os igi.

2.2.2.3. ganCinebis dadebiTi mxare

gan Ci ne bis da de biT mxa red un da mi viC ni oT is faq ti, rom sa er To sa sa mar Tlo e-

bis mi er per so na lu ri mo na ce me bis am gva ri di fe ren ci a cia pir ve lad gan xor ci el da.

sa sa mar Tlom iu ris pru den ci a Si da am kvid ra axa li ter mi ni, ro me lic Se saZ le be lia ga-

mo ye ne bul iq nes pi ra di sa i dum lo e bis sa kiTx ze sa ub ri sas. sa sa mar Tlo praq ti ka zog

Sem Txve va Si kon kre tu li sa mar Tleb ri vi in sti tu tis gan vrco bas axor ci e lebs. sam wu-

xa rod, dRe i saT vis sa qar Tve lo Si arcTu ise xSi ria Sem Txve va, ro de sac sa sa mar Tlo

praq ti ka ga na zo ga debs Se sa ba mis sa kiTxs. am mxriv, no va ciaa sa qar Tve los uze na e si sa-

sa mar Tlos wi nam de ba re gan Ci ne ba, ro mel mac er Tma ne Tis gan ga mij na per so na lu ri mo na-

ce me bis ori sa xe: per so na lu ri mo na ce me bi, ro me lic pi ris kri mi na lu ri war su li sa da

Se sa ba mi sad, sa zo ga do e bis gan ga sa kicxi qme de bis Ta o ba ze Se i cavs in for ma ci as da me o-

re, per so na lu ri mo na ce me bi, ro me lic pi ris saq mi a no bas Tan, mis cxov re bas Tan da kav Si-

re bul sa kiTx ebs Se i cavs, ro mel Sic kri mi na lu ri war su li sa er Tod ar aRi we re ba.

2.2.2.4. ganCinebis uaryofiTi mxare

sa sa mar Tlo gan Ci ne ba Si yu radR e ba ga sa max vi le be lia msje lo ba ze, rom li Tac igi

as kvnis Sem degs: `gan sa kuT re bul mgrZno bi a re ka te go ri is per so na lu ri mo na ce me bi

gan sa kuT re bu li sa mar Tleb ri vi re Ji miT ga mij nu lia Cve u leb ri vi per so na lu ri mo na-

ce me bis gan. am ka te go ri is mo na ce me bis da mu Sa ve ba-ga ce ma sa Wi ro ebs pi ris Tan xmo bas. am

Sem Txve va Si moq me debs pre zum fci a, rom lis Ta nax mad, pirs ar surs am in for ma ci is gam-

JRav ne ba da ad mi nis tra ci u li or ga no val de bu li a, da ic vas pi ris ker Zo sfe ro, sa nam

Ta vad es pi ri ar ga mo av lens in for ma ci is ga ce mis ne bas~.21

sa sa mar Tlo am Sem Txve va Si avi Ta rebs mo saz re bas, rom lis Ta nax ma dac, Tu per so-

na lu ri mo na ce me bi `gan sa kuT re bu lad mgrZno bi a re~ xa si a Tis ara a, ma Sin mi si ga sa ja-

20 ix. <https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=1220862>21 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 5 ivlisis #bs-1278-1210(k-08) ganCine-

bis samotivacio nawili.


78

ro e ba ne ba dar Tu li a. es daT qma Se u sa ba moa sa qar Tve los kon sti tu ci is 41-e mux lTan

da ase ve szak -is 271, 371, 43-e, 44-e da 45-e mux leb Tan.

sa qar Tve los kon sti tu ci a Si ga we ri li nor ma, ro me lic in for ma ci is Ta vi suf-

le bis sa kiTxs are gu li rebs, or as peq tSi Se iZ le ba iq nes gan xi lu li: igi icavs, er Ti

mxriv, sa xel mwi fo, xo lo me o re mxriv, sa zo ga do e bis in te re sebs.22 sa zo ga do e ba Si, Ta-

vis mxriv, kon kre tu li fi zi ku ri pi re bic iT vle bi an. Se sa ba mi sad, igu lis xme ba, rom pi-

ra di sa i dum lo e bis faq tis dad ge na swo red ma Ti uf le be bis dac vas em sa xu re ba. aqe dan

ga mom di na re, sa ja ro da we se bu le ba val de bu li a, yve la is in for ma cia ga a sa i dum lo os,

ro me lic Ta vi si ar siT pi rad sa i dum lo e bas war mo ad gens23 da mniS vne lo ba ar aqvs, iq ne-

ba igi gan sa kuT re bu lad mgrZno bi a re Tu Cve u leb ri vi per so na lu ri mo na ce me bi. ori ve

Sem Txve va Si in for ma cia da cu li un da iyos ga ce mis gan.

me o re mxriv, sa sa mar Tlo sa ub robs in for ma ci is da mu Sa ve bis sa kiTx ze da gan mar-

tavs, rom Tu sa ja ro da we se bu le bas ar ga aC nia in for ma cia da mu Sa ve bu li sa xiT, ara vis

eq ne ba Se saZ leb lo ba mi i Ros igi. sa sa mar Tlos am gva ri msje lo ba mok le bu lia sa mar-

Tleb riv lo gi kas, vi na i dan: sa qar Tve los kon sti tu ci is 41-e mux li gan mar tavs, rom

ne bis mi er pirs Se uZ lia ga i gos in for ma cia sa ja ro da we se bu le ba Si da cu li do ku men-

te bis Se sa xeb. ga mo nak li sia Sem Txve va, ro de sac mo na ce me bi sa i dum lo e bis Sem cvel in-

for ma ci as exe ba. sa sa mar Tlo ar sa ub robs am gvar mo na ce meb ze, rac, Ta vis mxriv, ab so-

lu tu rad ga mo ricx avs sa qar Tve los pre zi den tis ad mi nis tra ci is mi er am mo na ce me bis

ga sa i dum lo e bas.24 sa sa mar Tlo am sa kiTx is gan xil vi sas ar amo dis sa qar Tve los kon sti-

tu ci is uze na e so bis prin ci pi dan. mar Ta li a, sa qar Tve los ka non mdeb lo ba Si pir da pir

araa gan sazR vru li in for ma ci is da mu Sa ve bis val de bu le ba, mag ram es sa sa mar Tlos ar

ani Webs im uf le ba mo si le bas, rom sa ja ro da we se bu le bis mi er na kis ri val de bu le be bis

dar Rve va ze ar ga a max vi los yu radR e ba.

ka non mde be li Ta vad ver gan sazR vravs yve la sa xis sa mar Tleb riv ur Ti er To-

bas. igi mxo lod im ar se biT, zo gad prin ci peb ze sa ub robs, rom lis sa fuZ vel zec xde ba

sxva das xva ur Ti er To bis ga daW ra. am de nad, ka no nis arar se bo ba ar un da gax des kon-

sti tu ci u ri nor mis blo ki re bis sa fuZ ve li, ro ca mi si re a li za cia Se saZ le be lia

ka no nis ga re Sec.25Tu ar aris sa xe ze Se sa ba mi si sa mar Tleb ri vi nor ma, sa sa mar Tlom au-

ci leb lad un da ga mo i ye nos ana lo gi is Se saZ leb lo ba. Ta vis mxriv, ana lo gia Se iZ le ba

22 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloს 2004 wlis 28 ivnisis #1/3/209,276 gadaw-

yvetileba. 23 aRniSnuli ar exeba szak-is 44-e muxlis pirvel nawils, romlis mixedviTac, Tanamdebo-

bis pirebis personaluri monacemebi sajaro xasiaTisaa da misi gacnoba nebismier msur-

vels SeuZlia.24 am SemTxvevaSi saubaria amave ganCinebis meore sadavo sakiTxze, romelic 2006 wels

saqarTvelos teritoriaze momxdar stiqiur ubedurebebsa da maT mier miyenebuli

zaralis odenobas exeba. mlianobaSi, ganCinebis uaryofiT mxareSi es ukanasknelic unda

movixsenioT, vinaidan, garda imisa, rom sasamarTlo Sewyalebis dokumentebs saidum-

loebis Semcvelad miiCnevs, daculi informaciis damuSavebis valdebulebaze (romel-

ic sajaro dawesebulebas gaaCnia) gansxvavebul mosazrebas aviTarebs.25 zoiZe b., konstituciis pirdapiri moqmedebisa da kanonTa miRebis aucileblobis Sesax-

eb, roman Sengelias 70 wlisTavisadmi miZRvnili saiubileo krebuli `samarTlis prob-

lemebi~ (red. lado Wanturia, ekaterine Sengelia), Tb., 2012, 50.


Semcveli monacemi

79

iyos ori sa xis: ka no ni sa da sa mar Tlis. Ti To e u li maT ga ni au ci leb lad da fuZ ne bu li

un da iyos sa qar Tve los kon sti tu ci is zo gad prin ci peb ze da un da ga mom di na re ob des

kon sti tu ci i dan.

er Ti wu TiT war mo vid gi noT Sem Txve va, ras izam da ka non mde be li, ro de sac szak

iq mne bo da da Tu wi nam de ba re prob le ma swo red mi si Seq mnis sta di a ze iq ne bo da war mod-

ge ni li? imis gaT va lis wi ne biT, rom sa ja ro da we se bu le ba Ta va daa val de bu li, gas ces

in for ma cia mom Txov nze, ka non mde be lic swo red am gvar daT qmas ga mo i ye neb da da sa ja-

ro in for ma ci is Seq mnis val de bu le bas swo red mas da a kis reb da.26 am Sem Txve va Si sa sa-

mar Tlos mi er sa kiTx is am gva rad ga dawy ve ta, rom li Tac igi da a kis reb da val de bu le bas

sa ja ro da we se bu le bebs, ab so lu tu rad ga mar Tle bu li iq ne bo da.27

2.2.3. erTgvarovani praqtika

sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlos mo saz re bas izi a re ben qve da in stan ci is sa sa-

mar Tlo e bi. amis er T-er Ti na Te li das tu ria Tbi li sis sa qa la qo sa sa mar Tlo, ro me lic

sa qar Tve los mo qa la qe o bis mi Re bis, aR dge nis, gas vlis, Sewy ve ti sa da mi ni We bis Se sa-

xeb sa qar Tve los pre zi den tis brZa ne bu le bebs pi rad sa i dum lo e bad mi iC nevs da sa ja-

ro da we se bu le bas mis ga sa ja ro e bas ar akis rebs.28 pir ve li in stan ci is sa sa mar Tlos

mi er sa kiTx ze am gva ri sa xiT msje lo ba swo red fi zi ku ri pi ris ker Zo mo na ce me bis dac-

vis sa kiTxs ukav Sir de ba da swo red kon sti tu ci u ri uf le bis dac vis ke naa mi mar Tu li.

sa sa mar Tlo am gva ri saq mis gan xil vi sas amo dis im prin ci pe bi dan, rom per so na lu ri

mo na ce me bis ga sa ja ro e bis sa kiTxi sa zo ga do eb ri vi in te re sis upir ve le si sa ga ni a.29sa-

zo ga do eb riv ma in te res ma Se iZ le ba sa zo ga do eb ri vi SezR ud vac ga mo iw vi os,30 rom lis

sa fuZ vel zec swo red sa qar Tve los kon sti tu ci is 41-e mux liT aRi a re bu li uf le bis

SezR ud va mox de ba.

aR niS nu li mo saz re ba au ci leb lad sa zo ga do e bis mi er kon kre tul sa kiTx eb ze da-

in te re se bis ma ga li Ti dan un da ga mom di na re ob des. sa zo ga do eb ri vi in te re si Se iZ le ba

da na xul iq nes maT mi er sa ja ro in for ma ci is ga moTx o vis sa xiT, Tu ra sa kiTx eb ze in te-

res de ba sa ja ro in for ma ci is mom Txov ni yve la ze me tad da Tu ra sa xis mo na ce me bis mi-

26 swored analogiisa da informaciis Tavisuflebis, rogorc samarTlis institutis

zogadi principebidan gamomdinare. 27 zoiZe b., konstituciis pirdapiri moqmedebisa da kanonTa miRebis aucileblobis Sesax-

eb, roman Sengelias 70 wlisTavisadmi miZRvnili saiubileo krebuli `samarTlis prob-

lemebi~, Tb., 2012, 48.28 ix. Tbilisis saqalaqo sasamarTlos 2012 wlis 20 ianvris #3/8420-11 gadawyvetileba.29 ix. magaliTad, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2009 wlis 17 Tebervlis #bs-1435-

1393(k-08) gadawyvetileba – piri auqcionSi monawile pirTa Sesaxeb informacias iTxov-

da, romelic sajaro dawesebulebam ar gasca. sajaro informaciis gacemaze uari ki imiT

daasabuTa, rom moTxovnili informacia konfidencialuri xasiaTis iyo. sasamarTlos

ganmartebiT, sazogadoebrivma interesma zog SemTxvevaSi SeiZleba konkretuli piris

interess gadaaWarbos. aqedan gamomdinare, SesaZlebelia daskvnis gakeTeba, rom pirs

garkveul SemTxvevebSi im safuZvliT ecnobeba uari sajaro informaciis gacemaze, Tu

misi uflebis paralelurad warmoSobili iqneba sazogadoebrivi interesi.30 izoria l., xubua g., korkelia k., kublaSvili k., saqarTvelos konstituciis komentar-

ebi, adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuflebani, Tb., 2005, 148.


80

Re bas mi iC nevs igi pri o ri te tad. dRe van del praq ti ka Si, sa ja ro in for ma ci is ga moTx-

o va uf ro me tad xor ci el de ba im sa kiTx ze, Tu ram den ma mo qa la qem da ro me li qvey nis

mo qa la qe eb ma mi i Res sa qar Tve los mo qa la qe o ba,31 vid re im sa kiTx ze, Tu vis da ram den

pirs ga da u va da sa qar Tve los pre zi den tma Ta vis mi er mi Re bu li brZa ne bu le biT sam xed-

ro sam sa xur Si gaw ve va.

aR niS nu li ma ga li Te bi dan ga mom di na re, sa zo ga do eb ri vi in te re sis sa kiTx ze

msje lo ba sa sa mar Tlom Ta vad sa zo ga do e bis mi er ga mov le ni li ne bis sa fuZ vel ze un da

mo ax di nos.32

3. daskvna

wi nam de ba re sa sa mar Tlo gan Ci ne bis gan xil va age bu lia sa qar Tve los kon sti tu-

ci is 41-e mux liT mi ni We bu li ada mi a nis uf le bis sa kiTx Tan da kav Si re biT, ro me lic in-

for ma ci is Ta vi suf le bis sa mar Tleb riv in sti tuts are gu li rebs. kon sti tu ci is sa Su-

a le biT sa zo ga do e bam mSvi do bi a nad un da ga daW ras rTu li da kon fliq tu ri sa kiTx e bi.33

sa kiTx is mog va re bis er T-er Ti mniS vne lo va ni ma ga li Tia sa ja ro in for ma ci is ga moTx o-

va kon kre tu li ad mi nis tra ci u li or ga no dan, ro me lic ori kuTx iT Se iZ le ba iq nes gan-

xi lu li: a) ada mi a nis uf le ba da b) sa ja ro da we se bu le bis val de bu le ba.

gan xi lu li sa sa mar Tlo gan Ci ne biT, sa qar Tve los sa er To sa sa mar Tlo e bis praq-

ti ka Si pir ve li Sem Txve va da fiq sir da, ro de sac per so na lu ri mo na ce me bi ram de ni me sa-

xed da i yo. ker Zod, mox da ma Ti di fe ren ci re ba da ga mo i yo pi ra di sa i dum lo e bis ori Zi-

ri Ta di sa xe: gan sa kuT re bu lad mgrZno bi a re per so na lu ri mo na ce me bi da Cve u leb ri vi

per so na lu ri mo na ce me bi. sa sa mar Tlos am mo saz re bam da am kvid ra er Tgva ro va ni praq-

ti ka, rom lis sa fuZ vel zec ga mo ik ve Ta is mo na ce me bi, ro mel Si nax se ne bi sa xe li da gva-

ri ar un da gax des sa ja ro me sa me pi re bis Tvis.

sa sa mar Tlos mo saz re ba Se iZ le ba or as peq tSi gan vi xi loT: a) ro gorc praq ti kis-

Tvis mniS vne lo va ni gan Ci ne ba da b) ro gorc sa qar Tve los ka non mdeb lo bas Tan Se u sa ba mo

daT qma. pir ve li maT ga ni swo red er Tgva ro va ni praq ti kis dam kvid re bis ma ga li Ti a, xo-

lo me o re sa kiTxi swo red e.w. gan sa kuT re bu lad mgrZno bi a re per so na lu ri mo na ce me-

bis dac vis sa kiTxs exe ba. sa sa mar Tlos am gan Ci ne bis gar da, qar Tul iu ris pru den ci a Si

ar aris daT qma ga ke Te bu li, rom lis mi xed vi Tac, Ti To e u li ase Ti sa xis per so na lu ri

mo na ce mis de fi ni cia mox de bo da. Se sa ba mi sad, Seg viZ lia da be ji Te biT vTqvaT, rom gan-

31 ix. saqarTvelos moqalaqeobidan gasvlisa da miRebis Sesaxeb informacia _ <http://www.opendata.ge/#!lang/ka/cat/other_useful_information_text/id/134>; aseve ix. saqarTvelos moqalaqeo-

bis miRebisa da miniWebis Sesaxeb informacia _ <http://www.opendata.ge/#!lang/ka/cat/other_use-ful_information_text/id/138>; agreTve, ix. informacia, Tu ramden pirs mieniWa saqarTvelos

moqalaqeoba 2008-2011 wlebSi _ <http://www.opendata.ge/#!lang/ka/cat/news/topic/555>. aRsani-

Snavia, rom arc erTi SemTxveva ar fiqsirdeba Tanamedrove administraciuli warmoebis

praqtikidan, romlis mixedviTac, piri sajaro informaciis miRebas samxedro samsaxur-

Si gawvevis gadavadebis Sesaxeb monacemebis saxiT moisurvebda.32 anu aucileblad unda moaxdinos sakiTxis gadaWra obieqturi kuTxiT. ix.magaliTad,

Tbilisis saqalaqo sasamarTlos 2012 wlis 20 ianvris #3/8420-11 gadawyvetileba.33 Sead. Svarci h., konstituciis mSeneblobis safexurebi, Jurnali `sakonstitucio sa-

marTlis mimoxilva I~, 2010, 5.


Semcveli monacemi

81

sa xil vel ma sa sa mar Tlo gan Ci ne bam er Tgva ri pre ce den tis xa si a Ti mi i Ro, rac mo ma val-

Si pir ve li in stan ci is sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le beb zec ai sa xa. ker Zod,

Tbi li sis sa qa la qo sa sa mar Tlos 2012 wlis 20 ian vris a) #3/8420-11 ga dawy ve-

ti le biT, ga zi a re bul iq na mo saz re ba,34 rom sa qar Tve los pre zi den tis brZa-

ne bu le ba Si mi Ti Te bu li fi zi ku ri pi re bis sa xe li da gva ri per so na lu ri mo-

na ce me bi a, mag ram ar iq na nax se ne bi, Tu ro mel ka te go ri as ekuT vnis igi;

Tbi li sis sa qa la qo sa sa mar Tlos 2012 wlis 25 iv li sis b) #3/3924-11 ga dawy ve-

ti le ba,35 ro mel Sic sa sa mar Tlo aR niS navs, rom ga sa ja ro e bas eq vem de ba re ba

mxo lod is in for ma ci a, ro me lic da cu lia sa ja ro da we se bu le ba Si.

sa sa mar Tlo pre ce den tis Ca mo ya li be bis praq ti ka ap ro bi re bu lia msof li os

ara erT wam yvan qve ya na Si. aseT Sem Txve va Si udi de si mniS vne lo ba eni We ba sa bo loo in-

stan ci is sa sa mar Tlos mo saz re bas da nor mis Se sa ba mis in ter pre ti re bas Se sa ba mis sa-

kiTx Tan mi mar Te ba Si. swo red aqe dan ga mom di na re, sa ka sa cio in stan ci is sa sa mar Tlos

sa mar Tleb ri vad da u sa bu Te be li mo saz re ba zog Sem Txve va Si sa mar Tlis nor mis aras wo-

rad in ter pre ti re bu li praq ti kis dam kvid re bis sa fuZ ve li a.

34 <http://www.opendata.ge/userfi les/fi les/gadackvetileba(3).pdf>35 <http://www.opendata.ge/userfi les/fi les/GADAWYVETILEBA.pdf>

82

jaba usenaSvili*

piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasamarTlos kontrols daqvemdebarebuli

operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas

1. Sesavali

Ta na med ro ve epo qa Si ada mi a nis uf le be bi da ka no nis uze na e so ba ka cob ri o bis is-

to ri is fas da u de be li mo na po va ri da ci vi li ze bul sa xel mwi fo Ta um Tav re si Ri re bu-

le ba a. mar Ta li a, sa u ku ne Ta gan mav lo ba Si mim di na re po li ti ku ri da sa mar Tleb ri vi

gan vi Ta re bis pro ce se bi ar yo fi la Tan mim dev ru li, Tum ca Sua sa u ku ne e bi dan dRem de,

sa er Ta So ri so sa mar Tlis su biq tTaT vis de mok ra ti u li gan vi Ta re bis er T-erT Zi ri-

Tad maC ve ne bels su ve re nul sa xel mwi fo eb Si ada mi a nis uf le ba Ta dac vis xa ris xi war-

mo ad gens. mi u xe da vad aR niS nu li sa, sa ja ro xe li suf le bis gan xor ci e le bis pro ces Si,

ada mi a nis uf le ba Ta sa mar TliT ga ran ti re bu li ri gi fun da men tu ri sfe ro e bis dac va

kvla vac prob le ma tur sa kiTx ad rCe ba, ker Zod, `sa zo ga do e bis Tvis mniS vne lo van sa-

kiTx Ta uz run vel sa yo fad gar kve u li pi re bi aR Wur vil ni ari an Se sa ba mi si uf le ba mo-

si le be biT, mag ram ma Ti qme de ba un da gan xor ci el des im far gleb Si, rom in di vid Ta Ta-

vi suf le bam ar mi i Ros fiq ti u ri sa xe~.1

am mxriv gan sa kuT re bul mniS vne lo bas iZens sa kon sti tu cio da sa er Ta So ri so sa-

mar Tleb ri vi de bu le be bi sa xel mwi fo or ga no Ta fun qci e bi sa da ma Ti uf le ba mo si le-

be bis Ta o ba ze, ro mel Ta mi xed vi Tac sa ja ro in te re se bis re a li za ci is pro ce si sa fuZ-

vel Si ve sa mar Tlis uze na e so biT aris SezR u duli.2

uka nas kne li aT wle u lis man Zil ze, da na Sa ul Tan brZo lis kuTx iT ga ta re bu li

kom pleq su ri Ro nis Zi e be bis pa ra le lu rad, sa mec ni e ro wre eb Si gan sa kuT re bu li aq tu-

a lo ba Se i Zi na spe ci a lu ri sam sa xu re bis mi er ar cTu iS vi a Tad war mo e bu li ope ra ti ul -

sam Zeb ro saq mi a no bis Se de gad wa moW ril ma prob le ma tur ma sa kiTx eb ma.3 bu neb ri vi a, yo-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, saqarTvelos mTavari prokuraturis

Sinagan saqmeTa saministros teritoriul organoebSi saprokuroro saqmianobaze sap-

rokuroro zedamxedvelobis departamentis saprokuroro saqmianobaze meToduri ze-

damxedvelobis sammarTvelos ufrosi prokurori.1 burjanaZe g., nafic msajulTa sasamarTlos mier gamotanili verdiqtis dasabuTebu-

loba (evropul standartTan saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisoba), adamianis

uflebaTa dacvis saerTaSoriso standartebi da saqarTvelo, statiaTa krebuli, red.

korkelia k., Tb., 2011, 25-46.2 Sead. kublaSvili k., ZiriTadi uflebebi, gamomcemloba `jisiai~, 2003, 18.3 aRniSnuls mowmobs Tundac is faqti, rom saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlom

ukanaskneli wlebis ganmavlobaSi araerTxel ganixila sakiTxi saqarTvelos konsti-

tuciis me-20 muxlTan `operatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

konkretuli muxlebis Sesabamisobis Taobaze. ix: inter alia saqarTvelos sakonstitucio

sasamarTlos 2005 wlis 9 Tebervlis #2/2/316 ganCineba, saqarTvelos sakonstitucio

sasamarTlos 2007 wlis 26 dekembris #1/3/407 gadawyvetileba, saqarTvelos sakonsti-

j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-

marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas

83

ve li ve aR niS nu li upir ve le sad, ada mi a nis uf le ba Ta sa mar TliT ga ran ti re bul, pi ra-

di cxov re bis xel Se u xeb lo bis uf le bis re a li za ci is efeq ti a no bas ukav Sir de ba.

sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos gan mar te biT:

`pi ra di cxov re bis ne bis mi e ri kom po nen tis xel yo fi sas ir Rve va pi ra di cxov re bis

xel Se u xeb lo bis uf le ba zo ga dad, Tum ca es ga re mo e ba ar iZ le va imis mtki ce bis uf le-

bas, rom ne bis mi e ri ase Ti uf leb ri vi kom po nen tis dar Rve viT au ci leb lad ir Rve va sa-

qar Tve los kon sti tu ci is me-20 mux li. am dros ga saT va lis wi ne be lia pi ra di cxov re bis

xel Se u xeb lo bis re gu li re bis kon sti tu ci a Si mo ce mu li kon kre tu li kon struq ci a.

amis gaT va lis wi ne bis ga re Se ma Ra lia pi ra di cxov re bis da cu li uf leb ri vi kom po nen-

tis Si na ar sis, maT Si da saS ve bi Ca re vis far gle bis aras wo ri gan mar te bis saf rTxe~.4

Se sa ba mi sad, wi nam de ba re kvle vis er T-erT cen tra lu ri prob le ma swo red pi ra di

cxov re bis xel Se u xeb lo bas Tan da kav Si re bu li sa ka non mdeb lo ga ran ti e bi da, sa Wi ro e-

bis Sem Txve va Si, maT Si Ca re vis le gi ti mu ri sa fuZ vle bi a.

naS rom Si mi mo xi lu lia sa qar Tve los kon sti tu ci i Ta da sa er Ta So ri so xel Sek ru-

le be biT, ase ve sa kon sti tu cio da sa er Ta So ri so sa sa mar Tlo e bis iu ris pru den ci iT /

pre ce den tu li sa mar TliT5 Ca mo ya li be bu li pi ra di cxov re bis dac vis ga ran ti e bi, ma Ti

far gle bi da Se saZ lo Ca re vis le gi ti mu ri sa fuZ vle bi. Se da re biT sa mar Tleb ri vi miz-

ne bi saT vis, ga a na li ze bu lia ara er Ti Ta na med ro ve ev ro pu li da ram de ni me pos tso ci a-

lis tu ri sa xel mwi fos ka non mdeb lo ba,6 rom le bic da kav Si re bu li a ope ra ti ul -sam Zeb-

tucio sasamarTlos 2011 wlis 22 dekembris #1/4/515 ganCineba, saqarTvelos sakonsti-

tucio sasamarTlos 2012 wlis 29 dekembris #2/1/484 gadawyvetileba, saqarTvelos

sakonstitucio sasamarTlos meore kolegiis mier, 2012 wlis 12 aprils, gamocxadebu-

li saoqmo Canaweri saqmeze „saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia da saqarT-

velos moqalaqe Tamar CugoSvili saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg“ (konstituci-

uri sarCeli #519), xelmisawvdomia: <http://www.constcourt.ge> [bolo ganaxlebis TariRi

18.09.2012].4 ix. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2008 wlis 19 dekembris #1/7/454 ganCine-

ba, saqmeze `saqarTvelos moqalaqe levan sirbilaZe saqarTvelos parlamentis winaaRm-

deg~, II-2.5 niSandoblivia, rom mecnierul wreebSi aRniSnul terminologiur aspeqtTan mimarTe-

baSi arsebobs garkveuli azrTa sxvadasxvaoba. iuristTa nawili adamianis uflebaTa

evropuli sasamarTlos mier konkretul gadawyvetilebebSi asaxuli, precedentuli

ganmartebebis erTobliobiT Semdgar samarTals adamianis uflebaTa evropuli sasa-

marTlos `iurispudencias~ (Jurisprudence of the European Court of Human Rights) uwodebs da

mcdarad miaCnia aseT SemTxvevaSi terminis `precendentuli samarTali~ (case law) gamo-

yeneba. maTi mosazrebiT, zemoaRniSnuli ara ubralod samosamarTleo doqtriniT war-

moSobili precedentebia, aramed swored amgvari forma warmoadgens erTaderT gzas

konvenciis normaTa realuri arsis aRsaqmelad. rac Seexeba mecnierTa meore nawils,

isini naklebad mniSvnelovnad miiCneven sakiTxisadmi amgvar CaRrmavebas da terminebs

adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos `iurispudencia~ da `precedentuli samar-

Tali~ sinonimebad miiCneven. winamdebare naSromSi aseve identuri mniSvnelobiT aris

gamoyenebuli zemoaRniSnuli orive termini. 6 postsocialisturi qveynebis kanonmdeblobaze yuradRebis gamaxvileba ganapiroba

iman, rom, operatiul-samZebro saqmianobasTan dakavSirebuli samarTlebrivi regula-

ciebis kuTxiT, yofil sabWoTa qveynebsa da dasavleTevropul qveynebs Soris arsebobs

ara individualuri, aramed sistemuri xasiaTis gansxvavebebi.


84

ro sa aq mi a no ba ze da fuZ ne bu l, sa ja ro xe li suf le bis gan xor ci e le bis sa mar Tleb riv

me qa niz meb Tan.

rac me tad sa in te re so a, kvle vis pro ces Si sa qar Tve los TiT qmis yve la re gi o-

nu li cen tri dan mo Zi e bul iq na ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e beb Tan da kav Si re bu li

praq ti ku li ma sa le bi,7 ro mel Ta ana li zis Se de ga dac ga mov lin da ara er Ti ar se bi Ti xa-

si a Tis sa mar Tleb ri vi prob le ma. bu neb ri vi a, ma Ti aS ka ra ume te so ba uSu a lo kav Sir Sia

ada mi a nis uf le ba Ta sa mar TliT gan mtki ce bu li, pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis sa-

Ta na dod dac vis sa kiTx eb Tan.

da bo los, ze mo aR niS nu li praq ti ku li ma sa le bis mkac rad kon fi den ci a lu ri xa si-

a Ti dan ga mom di na re,8 naS rom Si Seg ne bu lad ar aris mi Ti Te bu li do ku men teb Si da fiq si-

re bul fi zi kur pir Ta Tu Se sa ba mis sa xel mwi fo uwy e ba Ta sa i den ti fi ka cio mo na ce me bi.

kvle vi sas yu radR e ba eq ce va maT Si ga mov le nil mxo lod da de biT da uar yo fiT sa mar-

Tleb riv ga re mo e bebs.

2. piradi cxovrebis xelSeuxeblobis ufleba (zogadi mimoxilva)

sa nam uSu a lod ope ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bas Tan da kav Si re bul re gu la ci ebs

gan vi xi lav deT, kvle vis Si na ar si dan ga mom di na re, mi zan Se wo ni li a, mok led Ca mo va ya li-

boT pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bas Tan da kav Si re bu li sa mar Tleb ri vi as peq te bi.

sa xel mwi fo sa da sa mar Tlis is to ri a Si far Tod gav rce le bul mec ni e rul mo saz-

re bebs Tu da vey rdno biT, dis ku si e bi, er Ti mxriv, pi rov ne bi sa da sa xel mwi fos ro lis,

xo lo me o re mxriv, ker Zo da sa ja ro sfe ro e bis ur Ti er Tga mij vnis Se sa xeb jer ki dev

an ti ku ri pe ri o di dan, sok ra te sa da aris to te les dro i dan mim di na re ob da,9 Tum ca pi-

ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis uf le ba (The Rright of Pri vacy), dRes ar se bu li sa mar-

Tleb ri vi ka te go ri is sa xiT, me-19 sa u ku nis me o re na xe var Si ame ri kis Se er Te bul Sta-

teb Si aR mo cen da.10 ma ga li Tis Tvis, pi ra di cxov re bis dac vis mniS vne lo bis Ta o ba ze im

pe ri o dis Tvis er T-erT aRi a re bul kvle vad je ims fic je ims Ste fa nis fi los fi u ri naS-

ro mi – `Ta vi suf le ba, Ta nas wo ro ba, me gob ro ba~11 gvev li ne bo da.

da vas aRar iw vevs sa kiTxi imis Ta o ba ze, rom pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis

sa mar Tleb ri vi dac vis xa ris xi (rac, pir vel rig Si, mis praq ti kul re a li za ci a Si ai sa-

xe ba) Ta na med ro ve o bis er T-erT cen tra lur prob le mas war mo ad gens. amas Tan, Tu ga-

viT va lis wi nebT ko mu ni ka ci is sfe ro Si dRes ar se bul teq no lo gi ur miR we veb sa da

7 aRniSnul masalebTan legitimuri wvdoma avtors samsaxurebrivi uflebamosilebis sa-

fuZvelze gaaCnia.8 `operatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-5 muxlis pirveli

nawili.9 oqruaSvili m., piradi cxovrebis xelSeuxebloba (naSromi gamocemulia arasamTavrobo

organizaciis – `Tavisuflebis instituti~ - egidiT), 2005, 9.10 piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis istoriuli safuZvlebis Taobaze dawvri-

lebiT ix: Westin A.F., Privacy and Freedom, “Wash. & Lee L. Rev.~, 25, 1968, 166; Sir Stephen J.F., Liberty, Equality, Fraternity, London, “H. Holt and Company~, 1873; Griswold v. Connecticut, 381 US. 479 (1965); Seipp D.J., The Right to Privacy in American History, Cambridge, Harvard University Program on Informa-tion Resource Policy, 1978, 9-16.

11 Sir Stephen J.F., Liberty, Equality, Fraternity, London, “H. Holt and Company~, 1873.



85

yo vel dRi u ro ba Si ma Ti ga mo ye ne bis mas Sta bebs,12 cxa di xde ba, rom pi ra di cxov re bis

xel Se u xeb lo bis sa kiTxi dRi Ti dRe axa li da me tad rTu li ga mow ve ve bis wi na Se dge ba.13

ro gorc we si, aR niS nu li re a lo ba yve la ze mwva ved sis xlis sa mar Tlis sfe ro Si iCens

xol me Tavs,14 rac Ta vad dar gis spe ci fi ku ri bu ne biT aris gan pi ro be bu li.

ni San dob li vi a, rom msof li os masS ta biT, ka cob ri o bis gan vi Ta re bis ar se bul

etap ze, pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis dac vis asam de sa mar Tleb ri vi aq ti moq me-

debs.15 amas Tan, ro gorc sa er Ta So ri so le gi ti ma ci is, ase ve erov nu li sa sa mar Tlo e bis

sa mo sa mar Tleo sa mar Tals aTa so biT pre ce den tu li gan mar te ba ga aC ni a.

qar Tul sa mar Tleb riv siv rce Si pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis uf le ba, rig

sa er Ta So ri so aq teb Tan er Tad,16 kon sti tu ci is me-20 mux liT aris gam ya re bu li. aR niS-

nu li nor mis Ta nax mad: `yo ve li ada mi a nis pi ra di cxov re ba, pi ra di saq mi a no bis ad gi li,

pi ra di Ca na we ri, mi mo we ra, sa u ba ri sa te le fo no da sxva sa xis teq ni ku ri sa Su a le biT,

ag reT ve teq ni ku ri sa Su a le be biT mi Re bu li Sety o bi ne ba ni xel Se u xe be li a. aR niS nu li

uf le be bis SezR ud va da iS ve ba sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le biT an mis ga re Sec ka no niT

12 mag.: `Tanamedrove teqnologiebis epoqaSi mobiluri telefonebi aRWurvili aris

mravali maRalteqnologiuri funqciiT, rogoricaa multimediis amocnoba, fotogra-

fireba, videogadaReba da audioCawera, internetis wvdoma, sxvadaxva tipis monace-

mebis, gagzavnil da miRebul SetyobinebaTa Senaxvis didi SesaZleblobebi. mobiluri

telefonebi aseve xSir SemTxvevaSi gamoiyeneba rogorc dRiuri, Canawerebis wignaki,

mniSvnelovani cxovrebiseuli da saqmiani detalebis CaniSvnisa da Senaxvis saSualeba.

mobilur telefonebs aseve gaaCniaT gamavali da Semomavali zarebis aRnusxvis sistema,

sakontaqto pirebis monacemTa Senaxvis SesaZlebloba. am funqciebis gaTvaliswinebiT,

SesaZlebelia iTqvas, rom mobiluri telefoni aris ara ubralod sakuTrebis uflebiT

dacvis obieqti, aramed mas aseve sxva, ufro specifikuri datvirTvac gaaCnia da Sesabam-

isad, specifikur dacvas saWiroebs. sxva sityvebiT rom vTqvaT, mobiluri telefoni ar

aris mxolod nivTi, romelic Rirebulia im SemTxvevaSi, rodesac misi saSualebiT xor-

cieldeba uSualod komunikacia, aramed is imavdroulad warmoadgens piradi, samedi-

cino, komerciuli da sxva tipis monacemebis matarebels~ – amonaridi sazogadoebrivi

organizaciebis `axalgazrdebi samarTlianobisaTvis~ da `sazogadoebrivi damcveli~

2011 wlis 21 ivnisis sajaro werilidan, romelic exeboda 2011 wlis 26 maiss saqarT-

veloSi momxdar movlenebs.13 piradi cxovrebis SelSeuxeblobis uflebis Tanamedrove gamowvevebis Taobaze damate-

biT ix: Hetzer W., op. cit., 15; Laqueur W., Krieg dem Westen. Terrorismus im 21.Jahrhundert, Berlin, “Pro-pyläen Verlag~, 2003, 336-338. Ignatieff M., The Lesser Evil. Political Ethics in the Age of Terror, Princeton, “Princeton University Press~, 2004; Terrorism and Human Rights, Ranstrop M. (Ed.), “Routledge~, 2007; Sofsky W., Violence, Terrorism, Genocide, War, San Antonio, 2003.

14 Sead: „Möge es dem Gesetzgeber gelingen, für die Abwägung der durcheinander wirrenden Interessen auf der Waage der Themis die richtigen Gewichte zu fi nden!“ (see: Beling E., Die Beweisverbote als Grenzen der Wahrheitsforschung im Strafprozess, Darmstadt, “Franz Steiner Verlag~, 1903, 40).

15 Solove D.J., A Brief History of Information Privacy Law, “GWU Law School Public Law Research Paper~, 215, 2006, 1-4.

16 Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms Rome, 4.XI.1950, Article 8,

Universal Declara on of Human Rights, United Na ons (UN), Adopted and proclaimed by General Assembly resolution 217 A (III) of 10 December 1948, Article 12, International Covenant on Civil and Political Rights, Adopted and opened for signature, ratifi cation and accession by General Assembly resolution 2200A (XXI) of 16 December 1966, Article 17.


86

gaT va lis wi ne bu li ga da u de be li au ci leb lo bi sas~.17 aR niS nu li uf le ba pi rov ne bis Ta-

vi su fa li gan vi Ta re bis er T-er Ti um niS vnel va ne si ga ran ti a a,18 da, sa mar Tal war mo e bis

mra val wli a ni ga moc di le bis mi u xe da vad, sazR vreb Si moq ce ul, srul yo fil gan mar te-

bas ar eq vem de ba re ba. sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo ad gebs, rom:

`sa sa mar Tlo ar Tvlis Se saZ leb lad an au ci leb lad, amom wu ra vad gan sazR vros

`pi ra di cxov re bis~ kon cef ci a.19 Sec do ma iq ne bo da pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis

uf le bis mTe li Si na ar sis sa qar Tve los kon sti tu ci is mxo lod me-20 mux liT Se mo far-

gvla. pi rad cxov re bas gan kuT vni li cal ke u li sa kiTx e bi da cu lia sa qar Tve los kon-

sti tu ci is ara er Ti mux liT, ro go re bi ca a: me-16, 36-e, 41-e da sxva~.20

mi u xe da vad aR niS nu li sa, ro gorc Ta vad kon sti tu ci is me-20 mux li dan ir kve-

va, pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis uf le ba ar ga ne kuT ne ba ab so lu tur uf le ba Ta

speqtrs da, ro gorc uze na e si ka no nis, ase ve, ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li kon ven ci-

is21 me-8 mux lis sa fuZ vel ze, mas Si Ca re va da saS ve bia mo ce mu li sa mi Sem Txve vis Ta na ar-

se bo bi sas:

Care1. va gaTvaliswinebulia kanoniT (In Accordance with the Law);Careva emsaxureba legitimur mizans (2. Legitimate Aim);Careva aucilebelia demokratiul sazogadoebaSi (3. Necessary in a Democratic Society).

ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li sa sa mar Tlos mya rad da ner gi li pre ce den tu li

sa mar Tlis mi xed viT, ka no niT gaT va lis wi ne bu li SezR ud va, pir vel rig Si, gu lis xmobs

pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis sfe ro Si, erov nu li ka non mdeb lo biT gaT va lis wi ne-

bul uf le ba Si Ca re vis sa mar Tleb riv Se saZ leb lo bebs. amas Tan, aR niS nu li nor me bi un-

da ak ma yo fi leb des xel mi saw vdo mo bis, gan Wvre ta do bi sa da mi si ga az re bi saT vis sa Wi ro

sicx a dis prin ci pebs.22 sa sa mar Tlos gan mar te biT, ka non ma sak ma ri sad naT lad un da gan-

sazR vros dis kre ci is far gle bi da am dis kre ci is ga mo ye ne bis gze bi. gaT va lis wi ne bul

un da iq nes ga mo sa ye ne be li ope ra ti u li Ro nis Zi e bis mi zan Se wo ni lo ba. es yve la fe ri

au ci le be li a, ra Ta in di vi di da cul iq nes mis uf le beb Si sa xel mwi fos mxri dan TviT ne-

bu ri Ca re vis gan.23

pi ra di cxov re bis sfe ro Si Ca re vis le gi ti mu ri mi za ni, ro gorc we si, da na Sa u lis

wi na aR mdeg brZo lis sa xel mwi fo eb ri vi val de bu le ba a, rac gan sa kuT re biT aq tu a lu-

17 saqarTvelos konstituciis me-20 muxlis pirveli punqti.18 kublaSvili k., ZiriTadi uflebebi, gamomcemloba `jisiai~, 2003, 155. 19 msjelobis am nawilSi sakonstitucio sasamarTlo daeyrdno adamianis uflebaTa sasa-

marTlos precedentul samarTals. Sead: Niemietz v. Germany, Application No. 13710/88, [1992] ECHR (Ser. A) 29.

20 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2008 wlis 19 dekembris #1/7/454 ganCineba

saqmeze `levan sirbilaZe saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg~, II-1.21 Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms as amended by Protocol No.

11with Protocol Nos. 1, 4, 6, 7, 12 and 13. Rome, 4.XI.195022 ix: Handyside v. the United Kingdom, Application No. 5493/72, [1976] ECHR (Ser. A.), 24; The Sunday Times

v. the United Kingdom, Application No. 6538/74, [1979] ECHR (Ser. A.), 30; Kruslin v. France, Application No. 11801/85, [1990] ECHR (Ser. A.), 36; Huvig v. France, Application No. 11105/84, [1990] ECHR (Ser. A.), 30; Valenzuela Contreras v. Spain, Application No. 27671/95, [1998] ECHR (Ser. A.), 36; Rekvényi v. Hungary, Application No. 25390/94, [1999] (Ser. A.), 52.

23 Malone v. the United Kingdom, Application No. 8691/79, [1984] ECHR (Ser. A.), 82.



87

ria Ta na med ro ve o bis iseT Sem za rav sa er Ta So ri so da na Sa u leb Tan brZo lis pi ro beb Si,

ro go ric aris te ro riz mi.24

ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li kon ven ci is me-8 mux li ase ve uS vebs pi ra di cxov re-

bis xel Se u xeb lo bis uf le bis SezR ud vas mxo lod ma Sin, ro de sac es au ci le be lia de-

mok ra ti ul sa zo ga do e ba Si, anu sa Wi ro a, ma ga li Tad, de mok ra ti u li in sti tu te bis ga-

mar Tu li mu Sa o bis Tvis. aR niS nu lis Se fa se ba da mo ki de bu lia ope ra ti u li Ro nis Zi e bis

bu ne ba ze, far gleb ze, xan grZli vo ba ze, ga mo ye ne bis sa fuZ vleb ze, uf le ba mo sil or ga-

no Ta bu ne ba sa da sxva sa mar Tleb riv sa kiTx eb ze.25

3. operatiul-samZebro saqmianobis Teoriuli gaazreba

3.1. operatiul-samZebro saqmianoba – mokle mimoxilva

ro gorc uk ve aRi niS na, Ta na med ro ve epo qa Si ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e be-

bi da na Sa ul Tan brZo lis er T-erT yve la ze qme diT da efeq tur me qa niz mad gvev li ne ba.

gan sa kuT re biT, ro de sac sa u ba ria fa rul mi yu ra de ba sa da in ter ne tur Ti er To be bis

mo ni to rin gze,26 mxed ve lo ba Sia teq no lo gi u ri prog re sis ga sa o ca ri tem pe bi. da vas

aRar iw vevs is faq ti, rom ada mi an Ta So ris ko mu ni ka ci is mzar di wi li swo red eleq tro-

nul sa Su a le beb ze da fuZ ne bul, dis tan ci ur ur Ti er To beb ze mo dis.

sxva das xva qvey nis sa mar Tleb riv sis te meb Si, ope ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bis sa-

ka non mdeb lo re gu li re bis ori Zi ri Ta di mo de li ar se bobs, rom le bic, pi ro bi Tad, da-

sav le Tev ro pul da pos tsab Wo ur mo de le bad Se iZ le ba da i yos.27 da sav leT ev ro pis zo-

gi erT qvey na Si (inter alia ger ma ni a, saf ran ge Ti) oper ti ul -sam Zeb ro saq mi a no ba sis xlis

sa mar Tlis sap ro ce so ko deq siT re gu li re bul, Cve u leb riv sa ga mo Zi e bo moq me de be bad

ga ni xi le ba.28 rac Se e xe ba pos tsab Wo u ri qvey ne bis (inter alia sa qar Tve lo, azer ba i ja ni,

lit va) sa mar Tleb riv mo de lebs, ze mo aR niS nu li saq mi a no ba da mo u ki de be li nor ma ti u-

li aq tiT _ ò pe ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bis Se sa xeb~ ka no niT re gu lir de ba.29

24 aRniSnulis Taobaze damatebiT ix: Freedman M., Freedom or Security. The Consequences for De-mocracies Using Emergency Powers to Fight Terror, Westport, “Praeger~, 2003; Hetzer W., op. cit., p.15; Laqueur W., Krieg dem Westen. Terrorismus im 21. Jahrundert, Berlin, “Propyläen Verlag~, 2003.

25 ix: Silver and Others v. the United Kingdom, Application No. 5947/72; 6205/73; 7052/75; 7061/75; 7107/75; 7113/75; 7136/75, [1983] ECHR (Ser. A.), 61; Camenzind v. Switzerland, Application No. 21353/93, [1997] ECHR (Ser. A.), 30.

26 òperatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-7 muxlis me-2

nawilis `T~ da `m~ qvepunqtebi.27 rogorc aRiniSna, msgavsi dayofa garkveuli doziT pirobiT xasiaTs atarebs, vinaidan

am TvalsazrisiT, rogorc dasavleTevropuli, aseve postsabWouri sivrcis zogierT

qveynebTan mimarTebaSi arsebobs odnav gansxvavebuli, Sereuli formis modelebic.28 ix. Criminal Procedural Cod (Strafprozeßordnung, StPO) of German, 1987; Criminal Procedural Cod of

France, 2000. xelmisawvdomia <http://legislationline.org/documents/section/criminal-codes> [bolo ga-

naxlebis TariRi 18.09.2012].29 ix. saqarTvelos kanoni òperatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~; Law of the Azerbaijan

Republic On operative-search activity, 1999; Law of Law of the Lithuanian Republic On operational activ-ity, 2000. xelmisawvdomia < http://legislationline.org/documents/section/criminal-codes> [bolo ganax-

lebis TariRi 18.09.2012]


88

sa qar Tve los ka no ni ò pe ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bis Se sa xeb~ (Sem dgom Si – ka-

no ni) 1999 wlis 30 ap rils iq na mi Re bu li da ama ve wlis 15 ma i si dan Se vi da Za la Si,30 Tum-

ca mom dev no wleb Si mas Si ara er Ti mniS vne lo va ni cvli le ba gan xor ci el da,31 rac, er Ti

mxriv, Sem xved ri, ri gi praq ti ku li ga mow ve ve bi sad mi adek va tu ri re a gi re biT, xo lo me-

o re mxriv, sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos mi er gar kve u li nor me bis ara kon sti tu ci u-

rad cno biT32 iyo na kar na xe vi.

ka no nis Se sa ba mi sad, ope ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no ba gan mar te bu li a, ro gorc

Ria Tu fa ru li me To diT Ca ta re bu li Ro nis Zi e be bis sis te ma, ro me lic mkac rad ga sa-

i dum lo e bu lia33 da ro mel Ta gan xor ci e le bis le gi ti mu ri uf le ba mo si le ba mxo lod

sa xel mwi fo or ga no e bis spe ci a lur sam sa xu rebs ga aC ni aT.34 da vas ar iw vevs is faq ti,

rom ope ra ti ul Ro nis Zi e ba Ta war mo e ba, ada mi a nis uf le ba Ta sa mar Tlis per speq ti viT,

me tad sen si ti ur sa kiTxs war mo ad gens, vi na i dan ase Ti sa xis Ro nis Zi e be bi `po ten ci u-

rad yve la ze me tad iW re ba bral de bu lis (Tu sxva pi ris) pi rad cxov re ba Si~35 da zog Sem-

Txve va Si mkacr sa sa mar Tlo kon trols eq vem de ba re ba.36 swo red sa kiTx is gan sa kuT re-

bu li mniS vne lo bi Taa gan pi ro be bu li is ga re mo e bac, rom ka no ni ò pe ra ti ul -sam Zeb ro

saq mi a no bis Se sa xeb~ SeZ le bis dag va ri si zus tiT gan sazR vavs xse ne bul Ro nis Zi e ba Ta

amo ca nebs, Zi ri Tad prin ci pebs, sa xe ebs da ma Ti Ca ta re bis faq tob riv da sa mar Tleb riv

sa fuZ vlebs.

ro de sac sa kiTxi Se e xe ba ope ra ti ul Ro nis Zi e ba Ta praq ti kul re a li za ci as, ro-

gorc we si, yu radR e bis cen trSi aR niS nu li saq mi a no bis Tvis mkac rad dad ge ni li va de bi

da ma Ti zust da er Tgva ro van Ses ru le ba ze efeq tu ri mo ni to rin gis gan xor ci e le ba eq-

ce va. swo red wi nam de ba re sa kiTxi gax da 2012 wlis de kem bris Tve Si sa qar Tve los sa kon-

sti tu cio sa sa mar Tlos msje lo bis sa ga ni.37

30 òperatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 22-e muxlis pirveli

nawili.31 srulyofilad ix. saqarTvelos parlamentis oficialur vebgverdze: <http://www.parlia-

ment.ge> [bolo ganaxlebis TariRi 18.09.2012].32 ix. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2007 wlis 26 dekembris #1/3/407 gadaw-

yvetileba (arakonstituciurad iqna cnobili òperatiul-samZebri saqmanobis Sesaxeb~

saqarTvelos kanonis me-9 muxlis me-2 punqtis pirvel winadadebaSi sityvebis `mxolod

mosamarTlis brZanebiT da prokuroris dadgenilebiT~ Semdeg arsebuli Canaweri ` ... an

... ` ), saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2012 wlis 29 dekembris #2/1/484 gad-

awyvetileba (arakonstituciurad iqna cnobili òperatiul-samZebri saqmanobis Ses-

axeb~ saqarTvelos kanonis me-8 muxlis me-2 punqti).33 òperatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-5 muxlis pirveli

punqti.34 Sead: òperatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis pirveli muxlis

pirveli nawili.35 ix. sasamarTlo reformis axali talRa, Jurnali `marTlmsajuleba~, redaqtori gogiS-

vili m., me-3 gamocema, 2008. 9. aseve, ganmartebiTi baraTi saqarTvelos kanonis proeqtze

– ̀ sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi~, gv. 3 (el. versia xelmisawvdomia saqarTvelos

iusticiis saministris oficialur vebgverdze: <www.justive,gov.ge> [bolo ganaxlebis

TariRi 18.09.2012].36 òperatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-7 muxlis me-2

nawilis `T~ da ì~ qvepunqtebi.37 detalurad ix. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2012 wlis 29 dekembris

#2/1/484 gadawyvetileba.



89

3.2. ope ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bis is to ri u li sa fuZ vle bi

kon spi ra ci u li xa si a Tis ope ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no ba ara mxo lod sa qar Tve-

los, ara med msof li os is to ri a Si sa ja ro xe li suf le bis gan xor ci e le bis uZ ve le si da

me tad gav rce le bul me To di iyo. Tav da pir ve lad fa rul Ro nis Zi e ba Ta pro ce du ru li

re gu la ci e bi sa ga mo Zi e bo miz ne bis Tvis gan sazR vrul, spe ci a lur ga mij vnas ar eq vem de-

ba re bo da da Zi ri Ta dad spec sam sa xu re bis saq mi a no bis qva kuTx eds war mo ad gen da, ro me-

lic, dRes ar se bu li re a lo bis msgav sad, qvey nis erov nu li usaf rTxo e bis er T-erT Zli-

er ber ke tad mi iC ne o da. ope ra ti u li Ro nis Zi e be bi sxva das xva is to ri ul li te ra tu ra Si

Sem de gi sa xel wo de be biT: ̀ mzve rav Ta saq me~, ̀ msto va ro bis xe lov ne ba~, ̀ msto va ro bis saq-

me~ da `Spi o na Ji~ – mo ix se ni e bo da.38 ni San dob li via is faq tic, rom is to ri u lad, gan sa-

kuT re biT ki Sua sa u ku ne eb Si, qar Tu li sa xel mwi fo, kon spi ra ci u li xa si a Tis ope ra ti u-

li Ro nis Zi e be bis war mo e bis kuTx iT, uza do efeq tu ro biT da war ma te biT ga mo ir Ce o da.

ro gorc pro fe so ri b. ala daS vi li aR niS navs: `da viT aR ma Se ne be li sa mar Tli a nad

un da Ca iT va los im did erov nul moR va wed, ro mel mac sa qar Tve lo Si mstov ro bis saq me,

ma nam de uyu radR e bod mi to ve bu li, qvey nis usaf rTxo e bis uz run vel yo fis Zli er ber-

ke tad aq ci a.39 arc erT mis wi na mor beds da mem kvid res mstov ro bi saT vis ase Ti yu radR-

e ba ar ga mo u Ce ni a~.40

rac Se e xe ba am mi mar Tu le biT qvey nis far glebs miR ma ar se bul vi Ta re bas, da ax-

lo e biT ama ve pe ri od Si (X-XI sa u ku ne e bi) is la mur sa a mi ro Si, Ta na med ro ve Spi o na Jis

fu Zem deb le bad wo de bu li, ori di di mmar Tve li – sul ta ni aduR ad da u la da sel Cu-

ki an Ta ve zi ri na zi mi al -mul qi – moR va we ob da, rom leb mac kas pi is zRvi dan oma nam de41

ga da Wi mul sam flo be lo Si e.w. `o pe ra ti u li agen tu ru li qse li~ im de nad ga na vi Ta res,

rom ara bi is to ri ko sis abn al -ja u zis gad mo ce miT, `xal xi uk ve Ta vis co leb Tan da mo-

neb Tan eri de bo da Ri ad sa u bars~.42

yu dadR e bas iq cevs is ga re mo e bac, rom am pe ri od Si iq mne ba ram de ni me mniS vne lo-

va ni sa mec ni e ro li te ra tu ra, ro me lic sa xel mwi fos mar Tvis sa kiTx ebs eZR vne ba da mis

ga nu yo fel na wi lad swo red ope ra ti ul, daz ver viT saq mi a no bas mo i az rebs. mstov ro-

bis Te o ri i sa da praq ti kis Ta o ba ze im pe ri o dis yve la ze cno bil da yov lis mom cvel sa-

38 aladaSvili b., specsamsaxurebi da SpionaJi, gamomcemloba saqarTvelos ilia WavWavaZis

saxelobis saerTaSoriso samecniero-kulturul-saganmanaTleblo kavSiri `sazoga-

doeba codna~, wigni I, Tbilisi, 2005; aladaSvili b., SpionaJis saidumlo, gamomcemloba

saqarTvelos ilia WavWavaZis saxelobis saerTaSoriso samecniero-kulturul-sagan-

manaTleblo kavSiri `sazogadoeba codna~, Tbilisi, 2007; aladaSvili b., specsamsax-

urebi da SpionaJi, gamomcemloba saqarTvelos ilia WavWavaZis saxelobis saerTaSor-

iso samecniero-kulturul-saganmanaTleblo kavSiri `sazogadoeba codna~, wigni II,

Tbilisi, 2009.39 niSandoblivia is faqtic, rom daviT IV aRmaSeneblis mefobis mTel periodSi miRebuli

yvela strategiuli gadawyvetileba da miRweuli warmateba mstovarTa mier mopove-

buli informaciis analizs emyareboda, aladaSvili b., SpionaJis saidumlo, gamomcem-

loba saqarTvelos ilia WavWavaZis saxelobis saerTaSoriso samecniero-kulturul-

saganmanaTleblo kavSiri `sazogadoeba codna~, 2007, 3.40 iqve.41 saxelmwifo samxreT-dasavleT aziaSi, arabeTis naxevarkunZulis samxreT-aRmosavleT

nawilSi, arabeTis zRvis sanapiroze.42 Мец А., Мусульманский Ренессанс, “Наука~, Москва, 1966. 32.


90

mec ni e ro- li te ra tu rul naS ro mad traq ta ti `sa net -na me~43 mo i az re ba, ro me lic XI sa u-

ku ne Si ni za mi al -mul qim me liq Sa his da va le biT da we ra da ro me lic, mTel rig re ko men-

da ci eb Tan er Tad, sa xel mwi fo Ta xel mwi fe ebs ja Su Se bis mrav lad yo las ur Cev da.44

traq tat Si `sa net -na me~ msto var Ta saq mi a no ba pre ven ci ul da sxva, me tad far-

To sfe ro e bis mom cvel me qa niz mad mo i az re ba. ni za mi al -mul qis mo saz re biT, ja Su Sebs

vaW re bis, mog za u re bis da eqi me bis sta tu siT un da emoq me daT da ekon tro le bi naT sa-

su li e ro pi re bi, ve zi re bi, did gva ro van ni da ga da sa xa dis am kref ni, xo lo, sa bo loo

jam Si, im pe ri is mas Sta biT un da Seq mni li yo ko or di ni re bu li, far To ope ra ti u li qse-

li, ro me lic wi nas war Se mu Sa ve bu li sqe me bis mi xed viT, da na Sa u lis aR kve Tis, or gul-

Ta ga mov le nis, ga re saf rTxe e bis Ta o ba ze in for ma ci is Seg ro ve bis da ma Ti da mu Sa ve bis

kuTx iT imu Sa veb da. aR niS nul qsel Si moR va we ja Su Sebs mra va li sxva ti pis kon spi ra ci-

u li mo va le o be bic da e kis re bo daT. ara er Ti is to ri ko sis mo saz re biT, su lac ar aris

ga mo ricx u li, da viT me fes, ro me lic sa ucx o od flob da me zo be li ere bis enebs, maT So-

ris, ara buls da spar suls,45 msto var Ta far To qse lis Seq mni sas, did wi lad, swo red am

Txzu le biT esar geb la.46

ro gorc ze moT aRi niS na, is to ri u li gan vi Ta re bis kva lo ba ze, arc Sua sa u ku ne e-

bam de da arc mas me re sa qar Tve los arc erT me fes ope ra ti u li saq mi a no bis gan ma xor ci-

e le be li in sti tu te bis Tvis im gva ri yu radR e ba ar mi uq ce vis, ro gorc amas me fe da viT

IV aR ma Se ne be li ake Teb da, Tum ca, mi u xe da vad ami sa, sxva das xva epo qa Si, dRis wes rig Si

dam dgar rig mwva ve ga mow ve veb Tan ga sam kla veb lad me fe e bi ar cTu iS vi a Tad iye neb dnen

go ni e ri da ga mow rTo bi li ja Su Se bis Za lis xme vas. er T-erT aseT ga mow ve vad XVIII sa u ku-

nis me o re na xe var Si war mo So bi li e.w. `de zer ti ro bis prob le ma~ gvev li ne ba, ro mel mac

im pe ri od Si im de nad ma sob ri vi xa si a Ti mi i Ro, rom 1768 wlis 13 de kem bers erek le me fes

spe ci a lu ri brZa ne bac ki mi u Ri a, `dak le bul kac Ta da beg vris~, de zer tir Ta ga mov le-

nis da Sem dgom ma Ti gaw kep lis Ta o ba ze.47 ro gorc is to ri u li wya ro e bi gad mog vce men,

aR niS nul pro ce seb Si ga moc di li ja Su Se bi sak ma od aq ti ur mo na wi le o bas iReb dnen.48

da sas rul, ar Se iZ le ba ar aRi niS nos sab Wo Ta pe ri od Si am kuTx iT mim di na re mov-

le ne bis gan sa kuT re bu li in ten si o ba. sab Wo Ta kav Si ri iyo er T-er Ti pir ve li qve ya na,

sa dac spe ci a lu ri da niS nu le bis da na yo fe bi (e.w. ̀ spec na ze bi~) Se iq mna, ro mel Ta So ris,

yve la ze cno bi li gax ldaT: `al fa~, `o me ga~, `ko bal ti~, `vis pe li~ da sxva.49 aR niS nu li

da na yo fe bi im pe ri od Si `kgb~-s da `gru~-s eq vem de ba re bod nen.50

43 aRniSnuli naSromi, faqtobrivad, operatiuli, dazverviTi qselis funqcionirebis im

droisTvis mza instruqcias warmoadgenda.44 javaxiSvili iv., Txzulebani XII tomad, t. VII, Tb., 1982, 212. 45 javaxiSvili iv., qarTveli eris istoria, wigni II, Tb., 1979, 359.46 aladaSvili b., SpionaJis saidumlo, gamomcemloba saqarTvelos ilia WavWavaZis saxelo-

bis saerTaSoriso samecniero-kulturul-saganmanaTleblo kavSiri `sazogadoeba

codna~, Tb., 2007, 6.47 iqve, 8.48 Tumca, isic sagulisxmoa, rom jaSuSTa Zalisxmeva am mxriv sakmarisi ar aRmoCnda da

didi mefis gadawyvetilebiT, Tavad sofelic gaxda valdebuli dezertirebi Tavad

daeWira da xelisufalTaTvis miegvara, an 6 Tumani Tavad gadaexada, iqve.49 aladaSvili b., SpionaJis saidumlo, gamomcemloba saqarTvelos ilia WavWavaZis saxelo-

bis saerTaSoriso samecniero-kulturul-saganmanaTleblo kavSiri `sazogadoeba

codna~, Tb., 2007, 77.50 `kgb~-m (Комитет государственной безопасности СССР (КГБ)) ukanaskneli wlebis manZilze



91

ru se Tis dRe ar se bu li ka non mdeb lo biT, ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e be bi da

ma Ti war mo e bis we se bi daz ver vi Ti saq mi a no bis gan sa mar Tleb ri vad ga mij nul, sa ga mo Zi-

e bo miz ne bis Tvis ar se bul sa xel mwi fo eb riv ber ke te bad gvev li ne ba.51

4. operatiul-samZebro saqmianobis samarTlebrivi regulaciebi

da maTi Sesabamisoba piradi cxovrebis xelSeuxeblobis dacvis

konstituciur da saerTaSorosamarTlebriv standartebTan

4.1. zogadi mimoxilva

ro gorc ze moT aRi niS na, ka no ni mkac rad gan sazR vravs ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro-

nis Zi e ba Ta gan xor ci e le bis sa mar Tleb riv wi na pi ro bebs, ker Zod: maT amo ca nebs, Zi ri-

Tad prin ci pebs, sa xe ebs da ma Ti Ca ta re bis faq tob riv da sa mar Tleb riv sa fuZ vlebs.

xse ne bu li sa ka non mdeb lo re gu la ci e bi Ta vi si bu ne biT sa ja ro xe li suf le bis uf le-

ba mo si le bis dam dge nia da ma Ti ga nux re li dac va ka no niT gan sazR vru li spe ci a lu ri

sam sa xu re bis im pe ra ti ul val de bu le bas war mo ad gens. bu neb ri vi a, ka non mdeb lis skru-

pu lo zu ri mid go ma sa kiTx i sad mi gan pi ro be bu lia ope ra ti ul Ro nis Zi e ba Ta war mo e bis

pro ces Si Se sa ba mis pir Ta kon sti tu ci u ri da sa er Ta So ri so sa mar Tleb ri vi uf le bis

sa Ta na dod dac vis val de bu le biT. sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom Ta vis

er T-erT pre ce den tul ga dawy ve ti le ba Si gan mar ta:

`da na Sa u lis wi na aR mdeg brZo la sa xel mwi fos er T-erT Zi ri Tad fun qci as war mo-

ad gens, Tum ca saq mi a no bis de mok ra ti u li miz ne bis mi u xe da vad, au ci le be lia ope ra ti-

ul -sam Zeb ro moq me de be bis frTxi li sa ka non mdeb lo reg la men ti re ba .... ope ra ti ul -

sam Zeb ro saq mi a no bis di di na wi li Se um Cne ve li rCe ba sa zo ga do e bis Tvis, rac TiT qmis

ga mo ricx avs mas ze sa zo ga do e bis kon tro lis Se saZ leb lo bas. amis fon ze zus ti da ara-

o raz ro va ni sa ka non mdeb lo reg la men ti re ba ope ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bis far-

gleb Si ada mi a nis uf le be bis dac vis um niS vne lo va nes ga ran ti as war mo ad gens~.52

am de nad, mxo lod wi nas war dad ge ni li, ope ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bis sa mar-

Tleb ri vi kri te ri u me bi da ma Ti ga nux re li dac va Se iZ le ba da e dos le gi ti mul sa fuZ-

vlad kon sti tu ci i Ta da sa er Ta So ri so aq te biT ga ran ti re bu li53 ada mi a nis pi ra di

cxov re bis xel Se u xeb lo bis uf le ba Si Ca re vis sa mar Tleb riv Se saZ leb lo bas.

araerTi struqturuli reorganizacia ganicada da dReis mdgomareobiT msgavsi ufle-

bamosilebebiT aRWurvil specialur samsaxurebs warmoadgens: Федеральная служба безо-пасности России (ФСБ), Служба внешней разведки (СВР), Федеральное агентство правительственной

связи и информации при Президенте РФ (ФАПСИ), Федеральная служба охраны (ФСО), Служба бе-зопасности Президента (СБП), Главное управление специальных программ Президента (ГУСП). rac

Seexeba `gru~-s (Главное разведывательное управление ГШ ВС (ГРУ)), igi kvlav agrZelebs fun-

qcionirebas.51 ix. Федеральный закон от 12 августа 1995 г. N 144-ФЗ “Об оперативно-розыскной деятельности~, xe-

lmisawyvdomia <http://base.garant.ru/10104229/> [bolo ganaxlebis TariRi 18.09.2012].52 ix. iqve, II-10.53 ix. 1950 wlis 4 noembers miRebuli adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa

dacvis konvenciis me-8 muxli, 1948 wlis 10 dekembers miRebuli adamianis uflebaTa

sayovelTao deklaraciis me-12 muxli, 1966 wlis 16 dekembers miRebuli samoqalaqo da

politikuri uflebebis Sesaxeb saerTaSoriso paqtis me-17 muxli.


92

ro de sac sa u ba ria in di vi dis pi ra di cxov re bis siv rce Si ise Ti for miT Ca re va ze,

ro me lic Ta vi si sa mar Tleb ri vi bu ne biT mkveT rad iW re ba da cul sfe ro Si (ma ga li Tad,

mis mi marT sa te le fo no sa ub ris fa ru li mi yu ra de bis gan xor ci e le ba), ada mi a nis uf-

le ba Ta sa er Ta So ri so sa mar Ta li da ma te biT ad gens ram de ni me fu Zem deb lur ga rants,

ro mel Ta dac vis Sem Txve va Si am gva ri Ca re va mi iC ne va ga mar Tle bu lad.54 sa xel dobr, au-

ci le be lia ga ni sazR vros:

da na Sa u lis sa mar Tleb ri vi bu ne ba,1. 55 ro mel Ta wi na aR mdeg brZo lis far-

gleb Sic ne ba dar Tu li iq ne ba sa te le fo no sa ub ris fa ru li mi yu ra de ba;

pir Ta ka te go ri a, rom le bic Se iZ le ba da eq ve de ba ron sa te le fo no sa ub ris 2.

fa rul mi yu ra de bas;

sa te le fo no sa ub ris fa ru li mi yu ra de bis xan grZli vo ba;3.

mo po ve bul mo na cem Ta Se mow me bis, ga mo ye ne bis da ga da mu Sa ve bis pro ce du ra; 4.

usaf rTxo e bis zo me bi, mo po ve bu li in for ma ci as Tan me sa me pir Ta Se saZ lo 5.

Sem xeb lo bis kuTx iT;

mo na ce me bis ga nad gu re bis pi ro be bi.6. 56

naS ro mis SezR u du li for ma ti dan ga mom di na re, wi nam de ba re kvle vis far gleb Si,

yu radR e ba ga max vil de ba mxo lod pir vel da me sa me pun qtad da sa xe le bul sa kiTx eb Tan

da kav Si re biT.

4.2. ope ra ti u li Ro nis Zi e bebs daq vem de ba re bu li da na Sa u le bi

ka no nis me-2 mux li amom wu ra vad Ca moT vlis ama ve ka no niT gan sazR vrul Ro nis Zi e-

ba Ta amo ca nebs, anu awe sebs kon kre tul wi na pi ro bebs, rom lis ar se bo bis Sem Txve va Sic

Se iZ le ba da i geg mos ama ve ka no nis me-7 mux lis me-2 na wi liT gaT va lis wi ne bu li er Ti an

ram de ni me ope ra ti u li Ro nis Zi e ba. xse ne bul amo ca na Ta kla si fi ka cia Se saZ le be lia pi-

ro bi Tad sam ka te go ri ad mo vax di noT:57

da na Sa u lis an sxva mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis aR kve Tas Tan an /da pre ven ci as-1.

Tan da kav Si re bu li amo ca ne bi:

54 ix. Huvig v. France, Application No. 11105/84, [1990] ECHR (Ser. A.), 34; Amann v. Switzerland, Application No. 27798/95, [2000] ECHR (Ser. A.), 76; Valenzuela Contreras v. Spain, Application No. 27671/95, [1998] ECHR (Ser. A.), 46; Prado Bugallo v. Spain, Application No. 58496/00, [2003] ECHR (Ser. A.), 30.

55 am sakiTxTan mimarTebaSi, adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos precedentuli

samarTali iyenebs termins – “nature of the offences~, romelic Tavisi arsiTa da suliskveTe-

biT ar unda daeqvemdebaros viwro gansazRvrebas, aramed, zemoaRniSnuli standartis

dadgenis mizniT, danaSaulebTan mimarTebaSi SezRudva SeiZleba dawesdes rogorc

konkretuli Semadgenlobebis, aseve sanqciis saxiT gaTvaliswinebul sasjelis zomis

minimalur zRvarTan mimarTebaSi.56 ix. originali: “In its case-law on secret measures of surveillance, the Court has developed the following

minimum safeguards that should be set out in statute law in order to avoid abuses of power: the nature of the offences which may give rise to an interception order; a defi nition of the categories of people liable to have their telephones tapped; a limit on the duration of telephone tapping; the procedure to be followed for examin-ing, using and storing the data obtained; the precautions to be taken when communicating the data to other parties; and the circumstances in which recordings may or must be erased or the tapes destroyed~.

57 Sead: `operatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-2 muxli [bolo

ganaxlebis TariRi 30.05.2012].



93

1.1. da na Sa u lis an sxva mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis ga mov le na, aR kve Ta da Ta-

vi dan aci le ba;

1.2. im pi ris dad ge na, ro me lic am za debs, Ca dis an /da Ca de ni li aqvs da na Sa u li an

sxva mar Tlsa wi na aR mde go qme de ba;

1.3. da na Sa u lis an sxva mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis Se de gad da kar gu li qme de-

bis Zeb na da dad ge na;

1.4. sis xlis sa mar Tlis saq me ze au ci le be li faq tob ri vi mo na ce me bis mo po ve ba.

pi ris Zeb nas Tan da kav Si re bu li amo ca ne bi:2.

2.1. im pi ris Zeb na da Se sa ba mis sa xel mwi fo or ga no Si war dge na, ro me lic ema le-

ba ga mo Zi e bas, sa sa mar Tlos, ase ve sa sa mar Tlos mi er da niS nu li sas je lis an

iZu le bi Ti xa si a Tis sxva Ro nis Zi e ba Ta mox das;

2.2. ug zo -uk vlod da kar gu li pi ris Zeb na.

pi ris3. iden ti fi ci re bas Tan da kav Si re bu li amo ca na:

da na Sa u lis an sxva mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis Cam de ni pi ris iden ti fi ci re ba

(sa xe lis, gva ris, asa kis, mo qa la qe o bis dad ge na).

moy va ni li pun qte bi dan naT lad Cans, rom ope ra ti ul Ro nis Zi e ba Ta Se saZ lo war-

mo e bis are a li sak ma od far To da mrav lis mom cve li a, Tum ca gan sxva ve bu li mid go ma ar-

se bobs sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bul ope ra ti ul Ro nis Zi e beb Tan mi mar-

Te ba Si. ker Zod, ama ve ka no nis me-9 mux lis me-2 pun qtis Se sa ba mi sad, imis Tvis rom gan-

xor ci el des ope ra ti u li Ro nis Zi e ba, ro me lic zRu davs sa te le fo no an /da sxva sa xis

teq ni ku ri sa Su a le be biT war mo e bu li Sety o bi ne be bis sa i dum lo e bas, un da ar se bob des

er T-er Ti Sem de gi pi ro ba:

ara mar Tlzo mi er moq me de ba Ta msxver plis we ri lo bi Ti gan cxa de ba;1.

mo na ce me bi ise Ti mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis Ta o ba ze, rom lis Tvi sac, 2.

sis xlis sa mar Tlis ko deq sis Se sa ba mi si mux liT, sas je lis sa xiT gaT va lis-

wi ne bu lia Ta vi suf le bis aR kve Ta 2 wel ze me ti va diT.

am de nad, sxva nak le bad Sem zRud vel ope ra ti ul Ro nis Zi e beb Tan Se da re biT, sa sa-

mar Tlos kon trols daq vem de ba re bul Ro nis Zi e bebs gar kve u li sa xis SezR ud ve bi ga aC-

ni a, rac sas je lis zo mis mi ni ma lur zRvar Tan aris da kav Si re bu li. Tum ca, me o re mxriv,

msxver plis we ri lo bi Ti gan cxa de bis Sem Txve va Si, ka non mde be li ma Ti gan xor ci e le bis

Se saZ leb lo ba sac ne bis mi er da na Sa ul Tan mi mar Te ba Si iZ le va.58 Se sa ba mi sad, ka non mde-

58 maT Soris e.w. `mcire mniSvnelobis~ danaSaulebTan mimarTebaSi. niSandoblivia, rom

qarTul sisxlis samarTlis kanonmdeblobaSi ar arsebobs `mcire mniSvnelobis dana-

Saulis,~ rogorc sakanonmdeblo terminis, calke ganmarteba, Tumca adamianis ufle-

baTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis konvenciis #7 damatebiTi oqmis me-2 muxlis

me-2 paragrafi iyenebs `mcire mniSvnelobis danaSaulis~ cnebas da masTan mimarTebaSi

awesebs gamonakliss, minimum, erT zemdgom instanciaSi gasaCivrebis uflebis kuTxiT,

xolo frazis – `mcire mniSvnelobis danaSauli~ – konkretul ganmartebas ar iZleva

da aRniSnul sakiTxs, rogorc wesi, xelSemkvreli qveynebis Sida regulirebis sferod

tovebs. qarTul sakanonmdeblo realobaSi mcire mniSvnelobis danaSaulad miCneul

iqna yvela is sisxlissamarTlebrivi qmedeba, romelic sasjelis erT-erT saxed ar iT-

valiswinebs Tavisuflebis aRkveTas. aRniSnulze metyvelebda 1998 wlis 20 Tebervlis

sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 48-e muxlis 52-e qvepunqti, romelic swored

msgavs danaSaulebze awesebda adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis


94

be li a pri ori ar gan sazR vravs da na Sa ul Ta Car Co Si moq ce ul wres, ro mel Ta wi na aR mdeg

brZo lis far gleb Sic ne ba dar Tu li iq ne ba sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bu li

Ro nis Zi e bis ga ta re ba. SezR ud va moq me debs mxo lod im Sem Txve va Si, ro de sac sa xe ze ar

aris ara mar Tlzo mi er moq me de ba Ta msxver plis we ri lo bi Ti gan cxa de ba. sa kiTx is am gva-

ri re gu li re ba pir da pir wi na aR mde go ba Si mo dis qar Tu li sa mar Tleb ri vi siv rcis Tvis

sa val de bu lo Za lis mqo ne sa er Ta So ri so stan dar tTan.59

ni San dob li vi a, rom er T-er Ti fun da men tu ri gan sxva ve ba, da sawy is Si nax se neb, da-

sav le Tev ro pul da pos tsab Wo ur mo de lebs So ris swo red am sa kiTx Tan mi mar Te ba Si ar-

se bobs. ker Zod, yo fi li so ci a lis tu ri qvey ne bi, met wi lad, cdi lo ben Ta vi aa ri don

wi nas war reg la men ti re bu li mkac ri SezR ud ve bis da we se bas, ro me lic sa fuZ vel Si ve da-

ad gens ope ra ti u li Ro nis Zi e be bis ga mo ye ne biT in for ma ci is mo po ve bis ak rZal vas, rac

nak le bad da ma xa si a Te be lia da sav le Tev ro pu li qvey ne bis ka non mdeb li saT vis. Se da re-

bis Tvis, ò pe ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bis Se sa xeb~ lit vis ka no nis me-4 mux li ad gens:

ò pe ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e ba Ta gan xor ci e le bis sa va ra u do sa fuZ ve li Se iZ-

le ba iyos wi nas wa ri in for ma cia imis Ta o ba ze, rom da geg mi li a, an uk ve gan xor ci el da

sa xel mwi fos wi na aR mdeg mi mar Tu li an sxva mZi me da na Sa u li,60 ase ve in for ma cia pi ris

Se sa xeb, ro me lic geg mavs an uk ve Ca i di na da na Sa u li, an imis Ta o ba ze, rom pi ri ga er Ti a-

ne bu lia da na Sa u leb riv or ga ni za ci a Si, ase ve in for ma cia [lit vis te ri to ri a ze] ucxo

qvey nis spe ci a lur sam sa xu re bis saq mi a no bis Se sa xeb~.61

konvenciis #7 damatebiTi oqmis me-2 muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebuli akrZalvis

analogs – 1998 wlis 20 Tebervlis sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 48-e muxlis

52-e qvepunqtis Sesabamisad: `saapelacio gasaCivrebas ar eqvemdebareba ganaCeni da sxva

gadawyvetileba iseT danaSaulze, romlis CadenisaTvis saqarTvelos sisxlis samarT-

lis kodeqsis Sesabamisi muxli an muxlis nawili sasjelad ar iTvaliswinebs Tavisu-

flebis aRkveTas, garda im SemTxvevebisa, rodesac msjavrdebuli iTxovs gamarTlebas

an prokurori – gamamarTlebeli ganaCenis gauqmebas~.59 saqarTvelos kanonmdeblobasa da praqtikaSi adamianis uflebaTa evropuli konvencii-

sa da masze dafuZnebuli precedentuli samarTlis statusze ix. korkelia k., adamianis

uflebaTa evropuli konvenciis gamoyeneba saqarTveloSi, Tb., 2004, 41-84.60 am konkretul SemTxvevaSi termini `mZime danaSauli~ ar unda iqnes gagebuli a priori

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis me-12 muxlis pirveli nawiliT gansazRvruli

mZime kategoriis danaSaulis zust Sinaarsobriv Sesatyvisad. oficialuri Targmanis

saxiT arsebul òperatiul samZebro saqmianobis Sesaxeb~ litvis kanonis inglisureno-

van teqstSi gamoyenebulia fraza `major crime~, romelic aseve SesaZlebelia iTargmnos

rogorc – `mniSvnelovani danaSauli~, rac garkveul samarTlebriv regulaciebTan mi-

marTebaSi ganimarteba ara rogorc danaSauli, romlisTvisac gaTvaliswinebuli maqsi-

maluri sasjeli ar aRemateba aTi wliT Tavisuflebis aRkveTas, an gaufrTxilebelobi-

Ti danaSauli, romlis CadenisTvisac sasjelis saxiT gaTvaliswinebulia Tavisuflebis

aRkveTa xuT welze meti vadiT, aramed iseTi danaSauli, romlisTvisac sasjelis erT-

erT (an erTaderT) saxed gaTvaliswinebulia Tavisuflebis aRkveTa. rogorc wesi, gavr-

celebul iuridiul literaturaSi terminis ̀ mZime danaSauli~ inglisurenovan Sesaty-

visad gamoiyeneba termini “grave cime“. 61 ix. originali: “Probable cause for operations shall be preliminary information about a crime that is being

planned or has already been committed against the state, about another major crime, about an individual who is planning or who has committed a crime, about an individual’s association with a criminal organisation, as well as about the activities of foreign intelligence services“ (oficialuri Targmani).



95

mar Ta li a, wi nam de ba re nor mis teq stis erT na wil Si aq cen ti keT de ba mZi me da na-

Sa ul ze (major crime), Tum ca iq ve gan sazR vru li a, zo ga dad, da na Sa u lis mom za de bis an

Ca de nis Sem Txve ve bic. gar da ami sa, aR niS nu li nor ma ti u li aq tis mom dev ni mux leb Si

ka non mde be li ar awe sebs ra i me sa xis SezR ud vas da na Sa u lis Se mad gen lo beb Tan an da-

na Sa u lis ka te go ri eb Tan mi mar Te ba Si, ra Sem Txve va Sic Se sa ba mis sa xel mwi fo uwy e bebs

ar eq ne bo daT uf le ba ga ne xor ci e le bi naT sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bu li

ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e be bi. TiT qmis ana lo gi u ri mid go ma ga aC nia ru se Ti sa da

azer ba i ja nis ka non mde bels, ro me le bic ze mox se ne bu li Ro nis Zi e be bis gan sa xor ci e-

leb lad, faq tob ri vad, Se uzR u dav are als awe sebs da na Sa u lis sa xe eb Tan da maT Se mad-

gen lo beb Tan mi mar Te ba Si.62

gan sxva ve biT ope ra ti ul-sam Zeb ro saq mi a no bis pos tsab Wo u ri sa ka non mdeb lo re-

gu li re bis mo de le bis gan, da sav le Tev ro pu li qvey ne bis Zi ri Ta di na wi li ga ci le biT

ma Ral stan darts ad gens da gar kve u li sa xis ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e ba Ta ga ta-

re bis Se saZ leb lo bas mxo lod da na Sa u lis wi nas war gan sazR vrul Se mad gen lo bas Tan

mi mar Te ba Si iZ le va. ma ga li Tad, ger ma ni is sis xlis sa mar Tlis sap ro ce so ko deq sis me-

100a mux li sa te le fo no sa ub ris fa rul mi yu ra de bas da saS ve bad mi iC nevs, Tu kon kre-

tu li faq te bi aR Zravs eWvs, rom pi ri iyo am sru le be li, wam qe ze be li an sxvag va ri Ta na-

mo na wi le Sem de gi da na Sa u le bis mom za de bis, mcde lo bis an gan xor ci e le bis:

d1. a na Sa u le bi, ro me lic mi mar Tu lia mSvi do bis, sa ga reo uSiS ro e bis an sa mar-

Tlis uze na e so ba ze dam ya re bu li de mok ra ti u li sa xel mwi fos wi na aR mdeg,

ase ve sa xel mwi fo Ra la ti;

sa xel mwi fo Tav dac vis wi na aR mdeg mi mar Tu li da na Sa u le bi;2.

sa zo ga do eb ri vi wes ri gis wi na aR mdeg mi mar Tu li da na Sa u le bi;3.

ger ma ni is fe de ra lu ri res pub li kis te ri to ri a ze gan la ge bu li Crdi lo at-4.

lan ti ku ri xel Sek ru le bis or ga ni za ci is (NATO) ja re bis usaf rTxo e bis wi-

na aR mdeg mi mar Tu li da na Sa u le bi;

fu lis an fa si a ni qa Ral de bis ga yal be ba.5.

tre fi kin gi, mkvle lo ba, ga uf Txi leb lo biT si cocx lis mos po ba da ge no ci-6.

di;

da na Sa u le bi pi rov nu li Ta vi suf le bis wi na aR mdeg, ban di tiz mi, ya Ca Ro ba, 7.

ga mo Zal va;

fu li8. s ga TeT re ba da da na Sa u leb ri vi gziT mo po ve bu li niv Te bis flo ba.

gar da ami sa, ka no ni Ca moT vlis ki dev ram de ni me da na Sa uls, ro mel Ta mi mar Tac ase-

ve Se saZ le be lia sa te le fo no mos me nis gan xor ci e le ba.63 Se da re biT gan sxva ve bu li mid-

go ma aqvs saf ran ge Tis ka non mde bels, ro me lic, ger ma nu li sap ro ce so ka non mdeb lo bis

msgav sad, awe sebs mkacr SezR ud vas sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bul ope ra-

ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e bis gan xor ci e le ba ze, Tum ca am Sem Txve va Si SezR ud va ori en-

ti re bu lia ara da na Sa u le ba Ta kon kre tul Se mad gen lo beb ze, ara med sas je lis sa xe sa

62 ix. Article 10, Para. IV of the Law of the Azerbaijan Republic on Operative-search Activity, 1999 (as of 30 May 2012); Article 2 of the Federal Law of Russian Federation on Operational - Search Activities, 1995 (lastly amended 2004).

63 amomwuravi CamonaTvali ix. Article 100a of the Criminal Procedural Cod (Strafprozeßordnung, StPO) of German, 1987. <http://legislationline.org/documents/section/criminal-codes> [bolo ganaxlebis

TariRi 18.09.2012].


96

da zo ma ze. ker Zod, saf ran ge Tis sis xlis sa mar Tlis sap ro ce so ko deq sis me-100 mux li

sa te le fo no sa ub ris fa rul mi yu ra de bas da saS ve bad mi iC nevs mxo lod im da na Sa u leb-

ze, rom lis Tvi sac sas je lis sa xed da zo mad gaT va lis wi ne bu lia Ta vi suf le bis aR kve Ta

ara nak leb ori wlis va diT.64

ro gorc wi nam de ba re Se da re biT sa mar Tleb ri vi ana li zi dan Cans, qar Tu li ka non-

mdeb lo ba am mxriv gar kve ul dax ve was sa Wi ro ebs, vi na i dan sa fuZ vel Si ve ga mo i ricx os

ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pul sa sa mar Tlo Si qvey nis pa su xis mgeb lo bis wi na Se po ten ti-

u ri da ye ne bis saf rTxe. me o re mxriv, ga saT va lis wi ne be lia am etap ze ar se bu li qar Tu-

li re a lo bac. ker Zod, mkac ri xa si a Tis Sez Rud ve bis da we se ba Se saZ le be lia ne ga ti u rad

ai sa xos Ca de nil da na Sa ul Ta gax snis ten den ci eb sa da maT sta tis ti kur maC ve neb leb ze.

ro gorc we si, sis xlis sa mar Tlis po li ti ka Si msgav si ga dawy ve ti le bi sad mi mza o ba un-

da efuZ ne bo des sa zo ga do e bis far To ma se bis sa mar Tleb ri vi mar TlSeg ne bis sak ma ris

xa risxs, rac, pir vel rig Si, da na Sa ul Ta gan sni sa da pre ven ci is miz niT, sa mar Tal dam-

cav or ga no eb Tan Ta nam Srom lo bis xa ris xSi un da ai sa xe bo des.

am de nad, mi zan Se wo ni lia e. w. oq ros Su a le dis prin ci piT sawy is etap ze dad gin des

SezR ud vis nak le bad mkac ri for ma da, msgav sad saf ran ge Tis ka non mdeb lo bi sa, sa te le-

fo no da sxva sa xis ko mu ni ka ci eb ze fa ru li mi yu ra de bis Se saZ leb lo ba ga ni sazR vros

mxo lod im da na Sa u leb ze, rom lis Tvi sac sas je lis sa xed da zo mad gaT va lis wi ne bu lia

Ta vi suf le bis aR kve Ta ara nak leb ori wlis va diT.

4.3. operatiul RonisZiebaTa ganxorcielebasTan

dakavSirebuli vadebi

ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e ba Ta gan xor ci e le bis va deb Tan da kav Si re bul ma

sa kiTx eb ma gan sa kuT re bu li aq tu a lo ba uka nas kne li wle bis gan mav lo ba Si Se i Zi na. ma-

ga li Tad, 2012 wlis de kem bris Tve Si sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos wi na Se

da is va sa kiTx i, pi ris Se saZ lo da na Sa u leb ri vi qme de bis Se sa xeb da ma te bi Ti mo na ce me-

bis Seg ro ve bis miz niT, wi nas war gan sazR vru li va dis gag rZe le bi saT vis dad ge ni li sa-

ka non mdeb lo re gu la ci e bis kon sti tu ci u ro bis Ta o ba ze.65 sicx a dis Tvis, naS ro mi sawy-

is etap ze zo ga dad mi moi xi lavs ope ra ti ul Ro nis Zi e ba Ta war mo e bis va deb Tan da kav Si-

re bul sa ka non mdeb lo re gu la ci ebs:

ro gorc ze moT aRi niS na, ro de sac saq me exe ba ise Ti sa xis ope ra ti ul -sam Zeb ro

Ro nis Zi e be bis gan xor ci e le bas, ro me lic zRu davs sa te le fo no da sxva sa xis teq ni ku ri

sa Su a le be biT war mo e bu li Sety o bi ne be bis sa i dum lo e bas, ka non mde be li gan sa kuT re bu-

li sif rTxi liT eki de ba ma Ti war mo e bis Tvis sa Wi ro va de bis re gu li re bas. ka no nis me-7

mux lis me-3 da me-4 na wi le bi iT va lis wi nebs ze mo aR niS nul Ro nis Zi e ba Ta Ca ta re bis or

al ter na ti vas:

64 ix. originali: ~For the investigation of felonies and misdemeanours, if the penalty incurred is equal to or in excess of two years’ imprisonment, the investigating judge may order the interception, recording and tran-scription of telecommunication correspondence where the requirements of the investigation call for it. Such operations are made under his authority and supervisionn~

65 ix: saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2012 wlis 29 dekembris #2/1/484 gadaw-

yvetileba.



97

mo sa mar Tlis brZa ne bis sa fuZ vel ze;1.

ga da u de be li au ci leb lo bis Sem Txve va Si pro ku ro ris mo ti vi re bu li dad ge ni-2.

le bis sa fuZ vel ze.66

am mxriv ar se bu li sa ka non mdeb lo va de bi srul Se sa ba mi so ba Si mo dis ada mi a nis

uf le ba Ta sa mar Tlis kuTx iT dad ge nil stan dar teb Tan, rac, pir vel rig Si, gu lis xmo-

bis wi nam de ba re Tval saz ri siT go niv ru li ba lan sis mig ne bas. ker Zod, me-7 mux lis me-2

pun qtis „T“ da „i“ qve pun qte biT gaT va lis wi ne bu li ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e be bis

Ca ta re bis Ta o ba ze pro ku ro ris mo ti vi re bul Su am dgom lo bas, mi si mi Re bi dan ara ug vi-

a nes 24 sa a Ti sa, ga ni xi lavs ra i o nu li (sa qa la qo) sa sa mar Tlos mo sa mar Tle ga mo Zi e bis

ad gi lis an ga na Ce nis ga mo ta nis ad gi lis mi xed viT da ak ma yo fi lebs Su am dgom lo bas, an

uars am bobs aR niS nul ze.67 ase Ti ve mkac ri mid go ma ar se bobs, ga da u de be li au ci leb lo-

bis ga mo, pro ku ro ris mo ti vi re bu li dad ge ni le bis sa fuZ vel ze Ca ta re bul ana lo gi ur

Ro nis Zi e beb Tan mi mar Te ba Si. aseT Sem Txve va Si pro ku ro ri val de bu li a, ope ra ti ul -

sam Zeb ro Ro nis Zi e bis dawy e bi dan 12 sa aT Si (xo lo Tu am va dis amo wur va em Txve va ara-

sa mu Sao dros, ma Sin am dro is gas vli dan ara ug vi a nes er Ti sa a Ti sa) Se sa ba mis ra i o nul

(sa qa la qo) sa sa mar Tlos Su am dgom lo biT mi mar Tos Ca ta re bu li ope ra ti ul -sam Zeb ro

Ro nis Zi e bis ka no ni e rad cno bis Ta o ba ze. xo lo es uka nas kne li val de bu lia pro ku ro-

ris Su am dgom lo ba ga ni xi los da xu rul sa sa mar Tlo sxdo ma ze mi si war dge ni dan 24 sa a-

Tis gan mav lo ba Si da mi i Ros Se sa ba mi si ga dawy ve ti le ba.68

ze moT gan xi lu li re gu la ci e bis gan gan sxva ve biT, udavod prob le ma tu ria sa-

kiTxi wi nas war dad ge ni li va dis gag re le bis Ta o ba ze, ri si sa Wi ro e bac, ro gorc we si,

Tavs iCens xol me im Sem Txve va Si, ro de sac pi ris da na Sa u leb ri vi qme de bis Se sa xeb ope-

ra ti u li in for ma cia mo iTx ovs da ma te bi Ti mo na ce me bis Seg ro ve bas. swo red aR niS nuls

Se e xe bo da sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo Si gan xi lu li sa kiTx i, ro mel mac ka no nis me-8

mux lis me-2 pun qti ara kon sti tu ci u rad scno. mar Tlac, 2012 wlis 24 ap ri lam de ar se-

bu li ka no nis re daq ci is ze mo aR niS nu li pun qti ad gen da, rom: `Tu ope ra ti u li in for-

ma cia pi ris da na Sa u leb ri vi qme de bis Se sa xeb mo iTx ovs da ma te bi Ti mo na ce me bis Seg ro-

ve bas, ope ra ti ul -sam Zeb ro or ga nos uf ro sis mo ti vi re bu li dad ge ni le biT, pro ku ro-

ris Tan xmo biT, ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e bis Ca ta re bis va da Se iZ le ba gag rZel des

6 Tvem de~. sa ko ns ti tu cio sa mar Tal war mo e bi sas mo pa su xe, sa qar Tve los par la men tis

war mo mad ge ne li gan mar tav da, rom ka no nis me-8 mux lis me-2 pun qti ar uS veb da Se saZ-

leb lo bas im ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e be bis va dis gag rZe le bis Ta o ba ze, ro mel Ta

Ca ta re bi saT vis sa Wi roa mo sa mar Tlis brZa ne bis ar se bo ba,69 ara med, mi si TqmiT, sa da vo

nor ma Se e xe bo da ama ve ka no nis mxo lod me-8 mux lis pir ve li pun qtis `b~ qve pun qtiT dad-

ge ni li va dis gag rZe le bis sa fuZ vels. anu igi ape li reb da ise Ti sa xis ope ra ti ul -sam-

Zeb ro Ro nis Zi e bis Ca ta re ba ze, ro me lic sa Wi roa da na Sa u lis Se sa xeb mi Re bu li gan cxa-

de bis gan xil vi saT vis da kon kre tul faq tze ga mo Zi e bis da sawy e bad. dad ge ni li pro ce-

66 romelic, kanoniT dadgenil vadaSi, aseve, saWiroebs sasamarTlos mxridan kanoniere-

bis Semowmebas.67 `operatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-7 muxlis me-3 pun-

qti [bolo ganaxlebis TariRi 30.05.2012].68 iqve, me-7 muxlis me-4 punqti.69 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2012 wlis 29 dekembris #2/1/484 gadaw-

yvetileba, I-14.


98

du re biT, ka non mde bel ma ase Ti ti pis Ro nis Zi e be bis Ca sa ta reb lad gan sazR vra 7-dRi a ni

va da.70

mi u xe da vad mxa re Ta mi er war mod ge ni li ar gu men ta ci e bis sim ya ri sa, uda vod ga mo-

ik ve Ta, rom cvli le bam de li nor mis teq sti, mi si bun do va ne bi dan ga mom di na re, cal sa-

xad ar mi u Ti Teb da sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bu li ope ra ti u li Ro nis Zi e-

be bis gag rZe le bis Se uZ leb lo ba ze,71 swo red ami tom sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom wi-

nam de ba re nor mis ara kon sti tu ci u rad cno bas sa fuZ vlad da u do, ada mi a nis uf le ba Ta

sa mar Tlis Tval saz ri siT, uni ka lu ri, pre ce den tu li gan mar te ba:

`nor mis er Ti kon kre tu li Si na ar sis kon sti tu ci u ro ba ar aris sak ma ri si mTli a-

nad nor mis kon sti tu ci u ro bis mtki ce bi saT vis. kon sti tu ci as Tan Se fa se ba dia sa da vo

nor mis ke Til sin di si e ri gan mar te bis Se de gad gan sazR vru li yve la Se saZ lo Si na ar si

da Tu ro me li me maT ga ni ar Se e sa ba me ba kon sti tu ci is moTx ov nebs, nor ma ara kon sti tu-

ci u ri a. ka no ni mis ke Til sin di si er aR msru le bels ar un da aZ lev des ada mi a nis uf le be-

bis dar Rve vis le ga lur sa Su a le bas~.72

bu neb ri vi a, sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos es ga dawy ve tile ba sa fuZ vlad da e do

sa ka non mdeb lo cvli le bebs, ris Se de ga dac, na Te li mo e fi na sa da vo sa kiTx is kon sti-

tu ci u ro bas. ker Zod, 2012 wlis 24 ap rils ka no nis me-8 mux lis pir vel punqts da e ma ta

Sem de gi Si na ar sis 11 pun qti:73 `Tu pi ris da na Sa u leb ri vi qme de bis Se sa xeb ope ra ti u li

in for ma cia mo iTx ovs da ma te bi Ti mo na ce me bis Seg ro ve bas, ope ra ti ul -sam Zeb ro or ga-

nos uf ro sis mo ti vi re bu li dad ge ni le biT, pro ku ro ris Tan xmo biT, ope ra ti ul -sam-

Zeb ro Ro nis Zi e bis Ca ta re bis va da Se iZ le ba gag rZel des 6 Tvem de, gar da am ka no nis me-7

mux lis me-2 pun qtis „T“ da „i“ qve pun qte biT gaT va lis wi ne bu li ope ra ti ul -sam Zeb ro

Ro nis Zi e be bi sa, ro mel Ta Ca ta re bis va da Se iZ le ba gag rZel des mxo lod am ka no nis me-7

mux lis me- 3–me-5 pun qte biT dad ge ni li we siT~.

nor ma Ta sis te mu ri gan mar te bis prin ci pi dan ga mom di na re,74 ze mo aR niS nul ma sa ka-

non mdeb lo cvli le bam ase ve na Te li moh fi na ka no nis me-8 mux lis me-3 da me-4 pun qtiT

gaT va lis wi ne bu li va dis 9 da 12 Tvem de gag rZe le bis sa ka non mdeb lo re gu la ci ebs. ker-

70 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2012 wlis 29 dekembris #2/1/484 gadaw-

yvetileba, I-12.71 aRniSnulze metyvelebs Tavad sasamarTlos msjeloba, romelic ambobs, rom `saqmis

ganxilvis etapze problematur sakiTxad warmoCinda sadavo normis bundovaneba da misi

Sinaarsis araerTgvarovani wakiTxvis SesaZlebloba. normis Sinaarsi mxareebs sxvadasx-

vagvarad esmiT da diametralurad gansxvavebul interpretaciebs axdenen~. iqve. I-11.72 iqve, II-13.73 ix. 2012 wlis 24 aprilis #6060-Is saqarTvelos kanoni „operatiul-samZebro saqmianobis

Sesaxeb saqarTvelos kanonSi cvlilebis Setanis Taobaze~, pirveli muxli.74 niSandoblivia, rom `saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos Sesaxeb~ saqarTvelos

organuli kanonis 26-e muxlis me-3 punqtis Tanaxmad, normatiuli aqtis Semowmebisas sa-

konstitucio sasamarTlo mxedvelobaSi iRebs sadavo normis ara marto sityvasityviT

mniSvnelobas, aramed masSi gamoxatul namdvil azrsa da misi gamoyenebis praqtikas,

agreTve Sesabamisi konstituciuri normis arss [bolo ganaxlebis TariRi 30.05.2012].

analogiuri msjeloba ix. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2007 wlis 2 ivli-

sis #1/2/384 gadawyvetilebaSi saqmeze `saqarTvelos moqalaqeebi – daviT jimSeleiSvi-

li, tariel gvetaZe da neli dalaliSvili saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg~, II-IV.



99

Zod, va dis gag rZe le bis aR niS nu li Se saZ leb lo be bi ase ve ar exe ba sa sa mar Tlos kon-

trols daq vem de ba re bul ope ra ti ul Ro nis Zi e bebs.

uda vo a, rom sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom gan xi lu li ga dawy ve ti le biT, va deb Tan

da kav Si re biT ma nam de ar se bu li Se sa ba mi si sa ka non mdeb lo re gu la ci e bi did wi lad Se-

sa ba mi so ba Si mo iy va na ev ro sa sa mar Tlos pre ce den tu li sa mar TliT dad ge nil, ze moT

Ca mo ya li be bul, stan dar teb Tan, Tum ca dRem de prob le mad rCe ba is sa kiTx i, rom ka non-

Si ar sad ar aris ga we ri li pir ve la di va da, rom li Tac ga i ce ma sa sa mar Tlos kon trols

daq vem de ba re bu li ope ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bis ne bar Tva. aR niS nu li sa ka non mdeb-

lo aras rul yo fi le ba, Su am dgom lo bis war mdgen pro ku rors aZ levs sa mar Tleb riv Se-

saZ leb lo bas, va dis ga nu sazR vre lad an xe lov nu rad gaz rdi li va diT mo iTx o vos ise Ti

ope ra ti u li Ro nis Zi e bis Ca ta re bis ne bar Tva, ro me lic zRu davs sa te le fo no da sxva

sa xis teq ni ku ri sa Su a le be biT war mo e bu li Sety o bi ne be bis sa i dum lo e bas da Ta vi si bu-

ne biT mniS vne lov nad iW re ba pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis siv rce Si.

kvle vis pro ces Si Ses wav lil iq na sa qar Tve los mTa va ri pro ku ra tu ra sa da zo ga-

dad, pro ku ra tu ris sis te ma Si Se ma va li saq ve uwy e bo da na yo feb Si mo mu Sa ve pro ku ro-

re bis mi er war dge ni li Su am dgom lo be bi. ase ve, sa qar Tve los sa er To sa sa mar Tlo e bis

sis te ma Si Se ma va li sa qa la qo (ra i o nu li) sa sa mar Tlo e bis mi er ga ce mu li ara er Ti brZa-

ne ba, ro me lic uSu a lod Se e xe ba sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bu li ope ra ti u-

li Ro nis Zi e be bis gan xor ci e le bi saT vis sa Wi ro wi nas war ne bar Tvas an /da ga da u de be li

au ci leb lo biT Ca ta re bul Ro nis Zi e ba Ta ka no ni e re bis Se mow me bas. ro gorc ze moT aRi-

niS na, aR niS nul ma sa la Ta mkac rad kon fi den ci a lu ri xa si a Ti dan ga mom di na re, naS rom-

Si kvle vis Se de ge bi gan xi lul iq ne ba yo vel gva ri sa i den ti fi ka cio mo na ce me bis da zus-

te bis ga re Se.

mo Zi e buli asam de Su am dgom lo bis /brZa ne bis Ses wav li sa da ma Ti gan zo ga de bis Se-

de gad dad gin da, rom, mya rad Ca mo ya li be bu li sa sa mar Tlo praq ti kis Ta nax mad, ze mo-

aR niS nul Ro nis Zi e ba Ta gan xor ci e le bis pir ve la di va da ga ni sazR vre ba 30 dRiT.75 aq ve

aR sa niS na vi a, rom mo ce mul pir ve lad va das Tan da kav Si re biT, ro gorc we si, ar ar se-

bobs po zi ci a Ta sxva o ba sap ro ku ro ro da sa mo sa mar Tleo praq ti kas So ris. war dge nil

Su am dgom lo ba Si fa ru li sa te le fo no mi yu ra de bis an /da fa ru li vi de o Ca we ris xan-

grZli o bad moTx ov nil iq na zus tad 30 dRe da yve la es Su am dgom lo ba dak ma yo fil da

ima ve va dis mi Ti Te biT. kvle vi sas ver iq na mo Zi e bu li Sem Txve va, ro de sac, pro ku ro ri

war dge ni li Su am dgom lo biT iTx ov da 30 dRe ze met va das da aR niS nu li moTx ov na mo sa-

mar Tlis mi er ar iq na dak ma yo fi le bu li.

ase ve ope ra ti ul Ro nis Zi e bis Ca ta re bam de moTx ov nil sa sa mar Tlo brZa ne beb sa

da Ca ta re bu lis da ka no ne bis miz niT ga ce mul brZa ne bebs So ris ga mo ik ve Ta teq ni ku-

ri xa si a Tis gan sxva ve ba, ker Zod, pir vel Sem Txve va Si, ro gorc Su am dgom lo ba Si, ase ve

brZa ne beb Si 30-dRi a ni dro is pe ri o di mi Ti Te bul iq na mxo lod dRe eb ze ape li re biT,

ma ga li Tad (Sec vli li sa i den ti fi ka cio mo na ce me bis sa xiT ix. amo na ri di brZa ne bi dan):

`gan xor ci el des ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e ba fa ru li vi de o -a u dio Ca we ra,

ker Zod 2010 wlis 07 no em bri dan 2010 wlis 07 de kem bram de pe ri od Si da fiq si re bu li da

75 Seswavlil yvela Suamdgomlobasa da ganCinebaSi 30-dRiani vada dafiqsirebul iqna

ara terminiT `30 dRe~, aramed drois konkretuli periodidan konkretul periodamde,

magaliTad, 2010 wlis 5 martidan 2010 wlis 5 aprilamde vadiT.


100

Ca we ri li iq nas g. x.-s Sex ved ra da sa u ba ri k.l.-sTan da mas Tan da na Sa u leb riv kav Sir Si

myof pi reb Tan~.

gan sxva ve biT aR niS nu lis gan, ro de sac xde ba uk ve Ca ta re bu li ope ra ti u li Ro nis-

Zi e bis da ka no ne ba, sap ro ce so do ku men teb Si sa a mi sod ga mo ye ne bu li va da mi e Ti Te ba wu-

Tob ri vi si zus tiT. ma ga li Tad (Sec vli li sa i den ti fi ka cio mo na ce me bis sa xiT ix. amo-

na ri di brZa ne bi dan):

`sa qar Tve los fi nan sTa sa mi nis tros sa ga mo Zi e bo sam sa xu ris ope ra ti ul -teq ni-

ku ri uz run vel yo fis de par ta men tis Ta nam Srom le bis mi er 2011 wlis 1 Te ber vlis 11:27

sa a Ti dan 2011 wlis 1 Te ber vlis 13:02 sa a Tam de pe ri od Si Ca ta re bu li ope ra ti ul -sam-

Zeb ro Ro nis Zi e ba – fa ru li sa te le fo no mi yu ra de ba – cno bil iq nes ka no ni e rad~.

yo ve li ve ze mo aR niS nu li gvaZ lebs das kvnis sa fuZ vels, rom, mi u xe da vad am kuTx-

iT ar se bu li sa ka non mdeb lo aras rul yo fi le bi sa, sa kiTxi er TmniS vne lov nad mo wes-

rge bu lia er Tgva ro va ni sa sa mar Tlo praq ti kiT da Se e sa ba me ba am kuTx iT dad ge nil

sa er Ta So ri so stan darts. cxa di a, aR niS nu li uda vod da de bi Ti ten den ci a a, Tum ca, Se-

saZ lo Te o ri u li Tu praq ti ku li ris ke bis Ta vi dan asa ri deb lad, mi zan Se wo ni li a, sa-

sa mar Tlo kon trols daq vem de ba re bul Ro nis Zi e ba Ta pir ve la di va dis ara ume tes 30

dRem de gan sazR vris sa kiTxi da re gu lir des sa ka non mdeb lo do ne ze.

5. operatriul-samZebro saqmianobze sasamarTlo kontrolis

efeqturoba da misi mniSvneloba piradi cxovrebis xelSeuxeblobis

uflebis realizaciis TvalsazrisiT

5.1. sasamarTlo kontrolis samarTlebrivi meqanizmebi

ro de sac sa kiTxi exe ba ope ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bis war mo e bi sas pi ra di

cxov re bis xel Se u xeb lo bis uf le bis re a li za ci as, ga dam wyve ti mniS vne lo ba swo red

sa sa mar Tlo kon tro lis sa mar Tleb riv me qa niz meb sa da praq ti ku li Tval saz ri siT ma-

Ti re a li ze bis efeq tu ro bas eni We ba. msgav si mid go ma gan pi ro be bu lia im mar ti vi ga re-

mo e biT, rom, ro gorc we si, fa ru li me To de biT Ro nis Zi e be bis Ca ta re bi sas ope ra ti ul

Ro nis Zi e ba Ta di di na wi li Se um Cne ve li rCe ba ro gorc uSu a lod am Ro nis Zi e bis obi eq-

tTaT vis, ase ve far To sa zo ga do e bis Tvis, rac TiT qmis ga mo ricx avs mas ze sa zo ga do-

e bis kon tro lis Se saZ leb lo bas. swo red am fon ze sa sa mar Tlo gvev li ne ba er Ta derT

sa Su a le bad, ze mo aR niS nu li saq mi a no bis pro ces Si ikis ros Se sa ba mis pir Ta le gi ti mu-

ri uf le be bis dac vis sa mar Tleb ri vi ga ran tis fun qci a. Tum ca, me o re mxriv, yo ve li ve

aR niS nu li ver gas cde ba qa Ral dze da ta nil fra zebs, Tu ar iar se bebs sa a mi sod au ci-

le be li mya ri sa ka non mdeb lo ga ran ti e bi, ro mel sac sa sa mar Tlo ze moq me de bis le gi ti-

mur ber ke te bad ga mo i ye nebs.

ro gorc sa kiTx is Te o ri ul ma ga az re bam, ase ve praq ti kis Ses wav lam cxad yo, am

mxriv ar se bu li prob le me bi, mi si ga mov li ne bis six Si ri Ta da sa mar Tleb ri vi mniS vne-

lo biT, ar se biT xa si aTs ata rebs da Se sa ba mi si sa xel mwi fo or ga no e bis mxri dan go niv-

rul da qme diT sa ka non mdeb lo na bi jebs sa Wi ro ebs.

ro gorc ze moT aR vniS neT, ka no ni ope ra ti ul Ro nis Zi e ba Ta sis te mas or ka te go-

ri ad hyofs:



101

ope ra ti u li Ro nis Zi e be bi, ro me lic ar sa Wi ro ebs sa sa mar Tlos kon trols 1.

(in ter alia sa kon tro lo Ses yid va, kon tro li re ba di mi wo de ba, cno be bis Seg ro-

ve ba);

sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bu li Ro nis Zi e be bi2. (in ter alia fa ru li

mi yu ra de ba da Ca we ra; in for ma cis mox sna da fiq sa cia kav Sir gab mu lo bis ar-

xi dan, fa ru li vi deo- da au di o Ca we ra, eleq tru li Tval yu ris dev ne ba teq-

ni ku ri sa Su a le be biT).

me o re pun qtad da sa xe le bul ope ra ti ul Ro nis Zi e beb Tan mi mar Te ba Si ka no nis me-7

mux li ad gens kon kre tul sa mar Tleb riv re gu la ci ebs, ro me lic swo red sa sa mar Tlo

kon tro lis gan xor ci e le bis pro ce du reb sa da maT efeq tu ro bas ukav Sir de ba. ker Zod,

ka no ni ad gens Sem deg wi na pi ro bebs:

sa sa mar Tlos un da mi e mar Tos wi nas war dad ge ni li va de bis mya ri dac viT;1.

pro ku ro ris Su am dgom lo ba, rom li Tac mi e mar Te ba sa sa mar Tlos, un da iyos 2.

mo ti vi re bu li;

Su am dgom lo bas Tan un da er Tvo des saq mis ma sa le bi;3.

sa kiTx is gan xil vi sas mo sa mar Tle is mens pro ku ro ris gan mar te bebs;4.

pro ku ro ris dad ge ni le ba, rom lis sa fuZ vel zec tar de ba ope ra ti u li Ro-5.

nis Zi e ba da rom lis ka no ni e re bac Sem dgom un da Se mow mdes sa sa mar Tlos mi-

er, un da iyos mo ti vi re bu li;

er Ti Se xed viT, ka non mde be li sak ma od ma Ral da qme diT stan dar tebs aya li bebs

yve la im pro ce du rul -sa mar Tleb riv wi na pi rob Tan mi mar Te ba Si, ro me lic sa bo loo

jam Si sa sa mar Tlos mis cems sa Ta na do kon tro lis gan xor ci e le bis efeq tur sa Su a le-

bas, Tum ca, ro de sac sa kiTxi Se e xe ba sa ja ro xe li suf le bis gan xor ci e le bis iseT for-

mas, ro me lic Se um Cne ve li rCe ba sa zo ga do e bis Tvis, ada mi a nis Zi ri Tad uf le ba Ta dac-

vis sa Ta na do uz run vel yo fa mo iTx ovs ga ci le biT met sa mar Tleb riv de ta li za ci as.

sa kiTx is praq ti ku li mniS vne lo bi dan ga mom di na re, mi zen Se wo ni li a, mom dev no pa-

rag raf Si msje lo ba swo red kvle vi sas Ses wav lil praq ti kul ma sa leb ze day rdno biT

war vmar ToT, rac war mod ge nas Seg viq mnis am kuTx iT ar se bul sa er To sa sa mar Tlo e bis

praq ti ka ze.

5.2. sap ro ce so do ku men te bis mo ti vi re bu lo ba

Ta ma mad Se iZ le ba iT qvas, rom ze moT Ca mo ya li be bul xuT kom po nen tTa gan praq-

ti kul prob le mebs ar qmnis mxo lod pir ve li – pro ce du rul va deb Tan da kav Si re bu-

li sa kiTx i. wi nam de ba re sa mec ni e ro kvle ve bi sas ver iq na mo Zi e bu li Sem Txve va, sa dac,

ma ga li Tad, pro ku ro ris mxri dan ad gi li eq ne bo da Su am dgom lo bis va dis dar Rve viT

war dge nas an /da ase Ti Su am dgom lo bis sa fuZ vel ze Ca ta re bu li ope ra ti u li Ro nis Zi e-

bis ka no ni e rad cno bas, rac, cxa di a, da de biT ga re mo e bas war mo ad gens.76 aR niS nu lis gan

76 Tumca, bunebrivia, aRniSnulis Taobaze molodini dasawyisSic ar arsebobda, Tundac

im martivi mizezis gamo, rom aRniSnuli saxis procedurebSi saerTod ar monawileobs

dacvis mxare da sakiTxi, mkacrad gasaidumloebuli saxiT, srulad mindobilia saxelm-

wifo aparats. Sesabamisad, aseTi faqtis Teoriulad arsebobis SemTxvevaSic, naklebad

savaraudoa, rom igi sazogadoebisTvis cnobili gamxdariyo.


102

gan sxva ve biT, am kuTx iT ar se bu li, sap ro ce so do ku men te bis mo ti vi re bu lo bas Tan da

da sar Ta vi ma sa le bis sak ma ri so bas Tan da kav Si re bu li sa kiTx e bi xSi rad mxo lod for-

ma lur xa si aTs ata rebs.

ka non mdeb lis im pe ra ti u li moTx ov na, ro me lic ad gens, rom pro ku ro ris mi er war-

dge ni li Su am dgom lo ba un da iyos mo ti vi re bu li, gu lis xmobs, pir vel rig Si, imas, rom

mas Si moy va ni li ar gu men te biT na Te li mo e fi nos sa kiTxs, Tu ra tom aris sa Wi ro ise Ti

ope ra ti u li Ro nis Zi e bis gan xor ci le ba, ro me lic Ta vi si sa mar Tleb ri vi bu ne biT mniS-

vne lov nad iW re ba sa qar Tve los kon sti tu ci i Ta da sa er Ta So ri so sa mar Tleb ri vi aq te-

biT da cu li pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis sfe ro Si; ra tom aris sa a mi sod moTx-

ov ni li (ro gorc we si) 30-dRi a ni va da au ci le be li da ra tom ver mi iR we va igi ve mi za ni

Se da re biT nak leb dro Si; ope ra ti ul Ro nis Zi e ba Ta po ten ci ur obi eq tTan mi mar Te ba Si,

ram ga na pi ro ba kon kre tu li eW vis ar se bo ba, rom pirs (pi rebs) Se saZ le be lia Sem xeb lo ba

hqon deT da na Sa u leb riv faq tTan da sxva. ana lo gi u ri ga re mo e be bis da sa bu Te bis mi zans

em sa xu re ba Su am dgom lo ba ze ma sa le bis dar Tvis moTx ov nac, ro me lic sak ma od zo ga dia

da ka non mde be li ar akon kre tebs, ra in for ma ci is Sem cve li ma sa le bi un da da er Tos Su-

am dgom lo bas.77

ma ga li Tis Tvis, Ses wav li li praq ti ku li do ku men te bi dan, er T-er Ti Su am dgom-

lo ba Se e xe bo da sam sa xu reb ri vi si yal bis Se saZ lo Ca de nis faqts,78 romlis gar Se moc,

ga da u de be li au ci leb lo bis mo ti viT, pro ku ro ris dad ge ni le bis sa fuZ vel ze, gan-

xor ci el da fa ru li vi de o -a u di o Ca we ra da ka no niT dad ge nil va da Si aR mo sav leT sa-

qar Tve los kon kre tul ra i o nul sa sa mar Tlos mi e mar Ta Su am dom lo biT, Ca ta re bu li

ope ra ti u li Ro nis Zi e bis ka no ni e rad cno bis Ta o o ba ze, ro me lic Se i cav da Sem deg da-

sa bu Te bas:

` ... sam mar Tve lo Si da iwyo wi nas wa ri ga mo Zi e ba sis xlis sa mar Tlis ... saq me ze, da na-

Sa u li gaT va lis wi ne bu li 341-e mux liT, ra sac sa fuZ vlad da e do ... sam mar Tve los uf-

ro si in speq tor -ga mom Zi eb lis r. k.-s pa ta ki, ro mel Sic aR niS nu li a, rom [kon kre tu li

Ta nam de bo bis pi ri] g.g. gar kve u li Tan xis sa fa su rad am za debs yalb cno bas [ro me lic

em sa xu re ba kon kre tu li faq tis da das tu re bas]

ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e be bis mim di na re o bi sas, vi na i dan da yov ne bas Se eZ lo

ga mo ew via saq mi saT vis mniS vne lo va ni faq tob ri vi mo na ce me bis ga nad gu re ba, an Se uZ le-

bels gax di da aR niS nu li mo na ce me bis mo po ve bas, Ce mi mo ti vi re bu li dad ge ni le bis sa-

fuZ vel ze, ... sam sa xu ris ope ra ti ul -teq ni ku ri de par ta men tis Ta nam Srom le bis mi er

so fel ... Ca ta re bul iq na ga da u de be li ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e ba _ `fa ru li vi-

de o -a u dio Ca we ra,~ ra dro sac 20 __ wlis _ ian vris __:__ sa a Ti dan 20 __ wlis _ ian vris

__:__ sa a Tam de pe ri od Si da fiq si re bu li da Ca we ri li iq na l.d.-s Sex ved ra da sa u ba ri

k.k.-sTan da mas Tan da na Sa u leb riv kav Sir Si myof pi reb Tan (xse ne bu li pi re bi ka no niT

gaT va lis wi ne bu li imu ni te tiT ar sar geb lo ben).

77 amasTan, kvlevis procesSi dagvainteresa statistikurma monacemebma, romelic Se-

exeba, operatiul RonisZiebaTa sanqcionirebis mizniT, prokuroris mier wardgenil

Suamdgomlobebze dadebiT da uaryofiT gadawyvetilebebs, ris Taobazec werilobiT

miemarTa saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos statistikis praqtikis Seswavlisa da gan-

zogadebis sammarTvelos, Tumca, maTi TqmiT, aRniSnuli monacemebi calke statisikuri

angariSgebis formiT ar aRiricxeba [saqarTvelos uzenaes sasamarTlos 2012 wlis 28

maisis #36-k werili] 78 saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 341-e muxli [2012 wlis 30 maisis redaqcia].



103

yo ve li ve ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, vi xel mZRva ne le ra ò pe ra ti ul -sam-

Zeb ro saq mi a no bis Se sa xeb~ ka no nis me-7 mux lis me-4 pun qtiT, vSu am dgom lob: ope ra ti-

ul -teq ni ku ri de par ta men tis Ta nam Srom le bis mi er 20 __ wlis _ ian vris __:__ sa a Ti dan

20 __ wlis _ ian vris __:__ sa a Tam de pe ri od Si Ca ta re bu li `fa ru li vi deo au dio Ca we ra~

cno bil iq nes ka no ni e rad~.

ima ve uwy e bis mi er Ca ta re bu li ope ra ti u li Ro nis Zi e be bis da ka no ne bis miz niT

war dge ni li ase ve sxva ara er Ti Su am dgom lo ba, ro me lic Ses wav lil iq na wi nam de ba re

sa mec ni e ro kvle vis far gleb Si, TiT qmis ana lo gi ur xa si aTs ata reb da.

mi u xe da vad imi sa, rom wi nam de ba re Si na ar sis Su am dgom lo beb Tan wvdo ma sawy is

etap ze mxo lod Ta vad pro ku ror sa da mo sa mar Tles Se uZ li aT, faq ti a, rom bral de bis

mxa re Su am dgom lo ba Si ar ax dens sak ma ris da sa bu Te bas, rac mo sa mar Tles da ar wmu neb-

da ima Si, rom ope ra ti u li Ro nis Zi e bis obi eq tTa pi ra di cxov re bis sfe ro Si Ca re va nam-

dvi lad le gi to mur mi zans em sa xu re ba.

ana lo gi u ri xa si a Tis mi mo xil vi Ti wi na da de be biT Se mo i far gla sa sa mar Tlo da-

ka no ne bis Ta o ba ze brZa ne bis ga ce mi sas da mi u Ti Ta mxo lod is faq te bi, Tu vin mi mar Ta

Su am dgom lo biT, ra mo iTx o va da ra ga dawy ve ti le ba mi i Ro mo sa mar Tlem. ase ve ar um-

sje lia Su am dgom lo ba ze dar Tu li ma sa le bis Ta o ba ze.

ni San dob li vi a, rom wi nam de ba re kri ti ka Ta vis Ta vad ba debs Se kiTx vas, Tu ra re-

a lu ri ber ke te bi ga aC nia mo sa mar Tles sa i mi sod, rom qme di Ti sa sa mar Tlo kon tro li

ga na xor ci e los ze mox se ne bul ope ra ti ul Ron is Zi e beb Tan mi mar Te ba Si, anu ar se bul

re a lo bas sa sa mar Tlo sis te mis mxri dan gul gri li da mo ki de bu le ba ga na pi ro bebs Tu

kon tro lis mxo lod for ma lu ri sa ka non mdeb lo me qa niz me bi. ma ga li Tad, pro ku ro ri

sa sa mar Tlos mi mar Tavs Su am dgom lo biT, kon kre tu li pi ris mi marT gan xor ci el des sa-

te le fo no sa ub ris fa ru li mi yu ra de ba da da sa bu Te bi sas ape li rebs, rom Tan dar Tul

ma sa leb Si war mod ge ni lia ope ra ti u li Ta nam Srom lis mi er kon fi den tTan ga sa ub re bis

Se de gad Sed ge ni li pa ta ki,79 sa dac ir kve va, rom xse ne bu li ope ra ti u li Ro nis Zi e bis po-

ten ci u ri obi eq ti, kon kre tu li Tan xis sa nac vlod, axor ci e lebs mo qa la qe eb ze yal bi

cno be bis ga ce mas da igi da na Sa u leb ri vad da kav Si re bul pi reb Tan ko mu ni ka ci as Zi ri-

Ta dad sa te le fo no sa Su a le biT ax dens. is mis lo gi ku ri kiTx va – ase Ti da sxva msgav si

Sem Txve ve bis ar se bo bi sas, moq me di ka non mdeb lo biT, mo sa mar Tlem ra un da mo i moq me-

dis, ra Se kiTx va da us vas pro ku rors, rom li Tac dar wmun de ba re a lu rad ar se bobs Tu

ara bu ne ba Si ase Ti in for ma cia an am in for ma ci is mom wode be li kon fi den ti (a gen ti)?

bu neb ri vi a, das mul kiTx va ze pa su xi sak ma od rTu li a, vi na i dan ga da War be bu li ar iq ne-

ba, Tu vity viT, rom sa ka non mdeb lo do ne ze amis re a lu ri ber ke te bi ar ar se bobs.

aR niS nu li prob le mis da saZ le vad mi zan Se wo ni li a, Se sa ba mi si sa ka non mdeb lo

cvli le be bis sa fuZ vel ze, mo sa mar Tle aRi Wur vos dis kre ci iT, sa Wi ro e bis Sem Txve va-

Si, ope ra ti ul Ro nis Zi e ba Ta san qci o ni re bis sa kiTx is gan xil vi sas, mo iTx o vos kon fi-

den tis sa sa mar Tlo Si ga mo Za xe ba da ga mo kiTx va, rac, uda vod, aa maR lebs sa sa mar Tlos

79 òperatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis pirveli muxlis me-2

punqtis à~ qvepunqtis Tanaxmad: `gamokiTxva nebayoflobiTia da gamosakiTx pirs ar

afrTxileben cru Cvenebis micemisaTvis an Cvenebis micemaze uaris TqmisaTvis sisx-

lissamarTlebrivi pasuxismgeblobis Sesaxeb. operatiuli muSaki an gamomZiebeli

gamokiTxvis Sesaxeb dadgenili wesiT adgens pataks, romelic gasacnobad ar waredgine-

ba gamokiTxul pirs~ [bolo ganaxlebis TariRi 30.05.2012].


104

rols pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis sfe ro Si Ca re vi sas pro por ci u lo bis po li-

ti kis da ba lan se bi sa da ka no nis uze na e so bis gan mtki ce bis Tval saz ri siT. yo ve li ve

xse ne bu li dRis wes ri gi dan, uda vod, mox snis, an mniS vne lov nad Se a sus tebs mu si re bul

azrs imis Ta o ba ze, rom dRes ar se bu li re a lo biT sa sa mar Tlos kon tro li Se deg ze

ori en ti re bis ve ra na ir stan darts ver ak ma yo fi lebs da, maq si mum, Ta vis moty u e bis po-

li ti kas em sa xu re ba. am gva ri ini ci a ti vis Sem Txve va Si, rTu lia wa mo ye ne bul iq nes kon-

trar gu men ti, Tu ra tom ar Se iZ le ba am gva ri sa xel mwi fo eb ri vi ndo biT sar geb lob des

mo sa mar Tle, ma Sin ro de sac, Tun dac ar se bu li ka non mdeb lo biT (da xu rul sa sa mar Tlo

pro ces ze), Se saZ le be lia gam JRav ndes ara er Ti sa xel mwi fo sa i dum lo e bas mi kuT vne bu-

li in for ma ci a.

5.3. wi nas war ga nu sazR vrel pir Ta mi marT gan xor ci e le bu li

ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e be bi

wi na Tav Si moy va nil ma ga liTs rom da vub run deT, ro gorc ir kve va, pro ku ror ma

iSu am dgom la ara mxo lod im pi ris mi marT Ca ta re bu li ope ra ti u li Ro nis Zi e be bis ka no-

ni e rad cno ba, ro mel Tan da kav Si re bi Tac uSu a lod ar se bob da in for ma cia da na Sa u leb-

riv saq mi a no bas Tan mi si Se saZ lo kav Si ris Ta o ba ze, ara med, yo vel gva ri da kon kre te bis

ga re Se, mi u Ti Ta fra za `mas Tan da na Sa u leb riv kav Sir Si myo fi pi re bi,~ ro mel Ta mi mar-

Tac ase ve xor ci el de bo da fa ru li vi de o -a u di o Ca we ra da ro me li pi re bis Ta o ba zec sa-

er Tod ar mo i po ve ba in for ma cia arc erT, dac vis mxa ris Tvis Tun dac gan sa i dum lo e bu-

li for miT xel mi saw vdom, ma sa la Si. ana lo gi ur Sem Txve vas hqon da ad gi li sxva ara erT

brZa ne ba Si.

ma ga li Tad, er T-erT mkvle lo bis mcde lo bis saq me ze80 brZa ne ba Si vkiTx u lobT:

`ne ba da er Tos ... de par ta men tis Ta nam Srom lebs ... mde ba re sa a vad myo fos me-9 pa-

la ta Si mo Tav se bul l.n.-s da mas Tan mo sa na xu leb lad mi su li ax lob le bis mi marT gan-

xor ci el des ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e ba _ `fa ru li au dio Ca we ra~ 20 __ wlis __

ap ri li dan 20 __ wlis __ mar tam de. (aR niS nu li pi re bi ar sar geb lo ben ka no niT gaT va-

lis wi ne bu li imu ni te tiT)~.

mi u xe da vad brZa ne ba Si ga ke Te bu li daT qmi sa, rom mZi med daW ril pi rov ne bas Tan

sa a vad myo fo Si mo sa na xu leb lad Se saZ lo mim svle li pi re bi ar sar geb lo ben ka no niT

gaT va lis wi ne bu li imu ni te tiT, sru li ad ga u ge ba ri a, sa i dan gan sazR vra sa sa mar Tlom

avad myo fis po ten ci ur mom na xu le bel Ta ara mxo lod vi na o ba, ara med is, rom im etap ze

sru li ad hi po Te tu ri pi re bi ar sar geb lob dnen imu ni te tiT?

wi nas war ga nu sazR vre li pi re bis mi marT san qci o ni re bul ope ra ti u li Ro nis Zi e-

beb Tan da kav Si re biT me tad prob le ma tu ria ase ve mo po ve bul ma sa la Ta mtki ce bu le bad

ga mo ye ne bis sa kiTx i. ma ga li Tis Tvis war mo vid gi noT ase Ti Sem Txve va: sa te le fo no sa-

ub ris fa ru li mi yu ra de ba sa sa mar Tlos mi er ne ba dar Tu lia A-s sa kuT re ba Si an mflo-

be lo ba Si ar se bul abo nen tis no mer ze, Tum ca ima ve nom riT er Tje ra dad isar geb la ga-

re Se pir ma (mis ma ko le ga vin me B-m) da sa te le fo no sa u ba ri ga na xor ci e la kon kre tul

da na Sa u leb riv faq tTan (rom lis gamoc ga i ca sa te le fo no mos me nis Ta o ba ze ne bar Tva)

sru li ad kav Sir Si ar myof pir Tan (vin me L-Tan). ma Ti sa ub ris Se de gad ase ve ga mov lin da

sru li ad sxva da na Sa u leb ri vi faq ti. eq ne ba Tu ara aR niS nu lis sa fuZ vel ze mo po ve bul

80 saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 19, 109 muxlebi [2012 wlis 30 maisis redaqcia].



105

in for ma ci as sru li ad Sem Txve viT ga mov le nil, axal da na Sa u leb riv faq tTan mi mar Te-

ba Si mtki ce bu le bi Ti Za la?

aseT Sem Txve va Si Zi ri Ta dad ori, er Tma ne Tis prin ci pu lad sa wi na aR mde go ar gu-

men ti Se iZ le ba war mo Cin des, ro mel Ta gan er Ti Zi ri Ta dad in di vi dis uf le be bis, xo lo

me o re sa ja ro in te re se bis pri mar ze ori en ti re bu li mid go me bi a: ada mi a nis uf le ba Ta

dac vis sfe ro Si moR va we iu ris tTa mo saz re biT, aR niS nu li Sem Txve va mxo lod for ma-

lu ri Tval saz ri siT ak ma yo fi lebs mtki ce bu le ba Ta ka no niT dad ge ni li mo po ve bis wess,

Tum ca, sa mar Tleb ri vi ar siT, igi uka no nod (mag ram ara da na Sa u leb ri vad81) mo po ve bul

mtki ce bu le bad Ca iT vle ba, vi na i dan pro ku ro ris mi er war dge ni li Su am dgom lo ba da

mas Si arsebuli da sa bu Te ba, rom li Tac iTx ov da ne bar Tvas aR niS nu li ope ra ti u li Ro-

nis Zi e bis gan xor ci e le ba ze, sa er Tod ar exe bo da xse ne bul Sem Txve viT ga re mo e bas, da,

lo gi ku rad am Su am dgom lo bis sa fuZ vel ze ga ce mu li brZa ne ba ver iq ne ba le gi ti mu ri

msgav si, uneb lie Sem Txve ve bis mi marT. aR niS nu lis sa pi ris pi rod, sa ja ro in te re seb ze

ori en ti re bu li mo saz re ba ga u mar Tleb lad da ara lo gi ku rad mi iC nevs, pro ce du ru li

re gu la ci e bis ga mo, uk ve ga mov le nil da na Sa u leb riv faq tze sa xel mwi fos mxri dan re-

a gi re ba ze ua ris Tqmas, gan sa kuT re biT, ro de sac saq me Se iZ le ba gvqon des me tad sa Si Si

da na Sa u lis mom za de bas Tan an mcde lo bas Tan.

am de nad, rTu lia moy va nil ar gu men tTa gan ro me li mes gan sa kuT re bu li ka te go ri u-

lo biT mxar da We ra, vi na i dan, cal ke aRe bu li, ori ve sak ma od da ma je re be lad da lo gi ku-

rad JRers. Se sa ba mi sad, aseT vi Ta re ba Si uSu a lod pro por ci u lo bis po li ti kis swor da-

ba lan se bas Tan gvaqvs saq me. in di vi du a lu ri mo saz re bis far gleb Si, mig vaC ni a, rom msgavs

vi Ta re ba Si mo po ve bu li mtki ce bu le ba ka no ni e rad un da iq nes miC ne u li da kon kre tul

sis xlis sa mar Tlis saq me ze mi si mtki ce bu le bad daS ve ba do bis sa kiTxi sis xlis sa mar-

Tlis sap ro ce so ko deq siT gaT va lis wi ne bu li pro ce du re bis Se sa ba mi sad ga ni sazR vros.

6. piris ufleba, sadavod gaxados mis mimarT ganxorcielebuli

operatiuli RonisZiebis kanoniereba

ka no nis me-6 mux lis me-2 pun qti ad gens ope ra ti ul Ro nis Zi e bas daq vem de ba re bul

pir Ta uf le be bis dac vis sa ga ran tio da na wess, rom lis Ta nax ma dac, `pirs, ro me lic mi-

iC nevs, rom ope ra ti ul -sam Zeb ro saq mi a no bis gan ma xor ci e le be li or ga nos moq me de bas

moh yva mi si uf le be bi sa da Ta vi suf le be bis uka no no SezR ud va, Se uZ lia ga a sa Civ ros

ase Ti moq me de bis ka no ni e re ba Se sa ba mis zem dgom sa xel mwi fo or ga no Si, pro ku ror Tan

an sa sa mar Tlo Si~. er Ti mxriv, aR niS nu li daT qma, ada mi a nis uf le ba Ta sa mar Tal ze ori-

en ti re bul sa ka non mdeb lo ber kets war mo ad gens, Tum ca, praq ti ku li Tval saz ri siT

Tu Sev xe davT, am uf le bis re a li ze ba Zi ri Ta dad im pi reb Tan mi mar Te ba Si aris Se saZ le-

be li, ro mel Ta gar Se mo war mo e bu li ope ra ti u li Ro nis Zi e bis Se de ga dac mo po ve bu li

in for ma cia mtki ce bu le bis sa xiT iq na ga mo ye ne bu li. sxva Sem Txve va Si, ma ga li Tad, pi-

re bi, ro mel Ta mi mar Tac xor ci el de bo da sa te le fo no sa ub ris fa ru li mi yu ra de ba da

ma Ti sa ub re bis Se de gad saq mi saT vis mniS vne lo va ni ga re mo e ba ar ga mov le ni la, ve ras-

dros ige ben, rom dro is gan sazR vrul mo nak veT Si sa xel mwi fos mxri dan ad gi li hqon da

ma Ti pi ra di cxov re bis xel Se u xeb lo bis sfe ro Si Ca re vas.

81 vinaidan operatiuli RonisZiebis arealSi uneblieT moxvedrili piris mimarT qmede-

bas, bralis ararsebobis gamo, ar miecema danaSaulebrivi kvalifikacia.


106

wi nam de ba re prob le mis ar si uSu a lod da kav Si re bu lia pi ris uf le ba ze, ope ra-

ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e bis das ru le bis Sem dgom iyos in for mi re bu li imis Ta o ba ze,

rom igi am Ro nis Zi e bis obi eq ti iyo (The Rights of Notifi cation after Surveillance). mi u xe da vad

mra val wli a ni dis ku si i sa, aR niS nu li sa kiTxi dRem de prob le mad rCe ba ev ro pis sab Wos

wevr qvey neb Si,82 rac, met wi lad ima Si ga mo i xa te ba, rom zo gi qve ya na am drom de Tavs ika-

vebs ka non mdeb lo ba Si am gva ri sa ga ran tio da na we sis gan. un da aRi niS nos, rom ada mi a nis

uf le ba Ta ev ro pu li kon ven ci is me-8 mux lis me-2 pa rag raf Si da sa xe le be li ka no ni e re-

ba, uda vod, mo i cavs ze mo aR niS nul Sem Txve veb Si pi ris in for mi re bi saT vis sa Wi ro me qa-

niz me bis ar se bo bas. pi ris ana lo gi u ri uf le ba ase ve ga ran ti re bu lia kon ven ci is me-13

mux liT. jer ki dev 1978 wels ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pul ma sa sa mar Tlom Za li an cno-

bil saq me ze, Klas s-is saq me ze, mi u Ti Ta, rom ope ra ti u li Ro nis Zi e bis (am kon kre tul Sem-

Txve va Si saq me exe bo da sa te le fo no sa ub ris fa rul mi yu ra de bas) das ru le bis Sem dgom

au ci leb lad un da mox des aR niS nu lis Ta o ba ze in di vi dis in for mi re ba. es gan pi ro be-

bu lia im faq tiT, rom pir ma mi i Ros in for ma cia mis uf le beb Si Ca re vis Se sa xeb, amas Tan

aR mas ru le be li xe li suf le bis mxri dan ga mo i ricx os Se saZ lo TviT ne bo bis al ba To ba.83

er Ta der Ti, ra zec sa sa mar Tlom Ta vi Se i ka va, Se e xe bo da sa a mi sod kon kre tu li va dis

dad ge nas da gan mar ta, rom es uf le ba ope ra ti u li Ro nis Zi e bis das ru le bis Sem deg av-

to ma tu rad ar war mo i So ba, ara med, aRar un da ar se bob des is miz ne bi, ro me lic sa fuZ-

vlad da e do aR niS nu li Ro nis Zi e bis fa ru lad gan xor ci e le bas.

gar da sa sa mar Tlos iu ris rpu den ci i sa, ev ro pis sab Wom aR niS nul sa kiTx Tan da-

kav Si re biT ana lo gi u ri mid go ma 1987 wlis 17 seq tem bers mi nis trTa ko mi te tis mi er

sa po li cio sis te ma Si in di vid Ta pi ra di mo na ce me bis ga mo ye ne bis Ta o ba ze mi Re bu l re-

ko men da ci a Sic ga nam tki ca,84 ra sac mom dev no wleb Si Sety o bi ne bis val de bu le bis prin-

ci pis do ne ze da ner gva moh yva. dRes ar se bu li vi Ta re biT, ada mi a nis uf le ba Ta ev ro-

pul ma sa sa mar Tlom ara erT uax les saq me ze da ad gi na kon ven ci is me-8 mux lis daR ve va

da mi u Ti Ta sa xel mwi fo ebs, rom, Se sa ba mi si spe ci fi ke bis gaT va lis wi ne biT, po zi ti u ri

val de bu le bis as peq tSi, da ner gon ope ra ti ul Ro nis Zi e bis obi eq tTaT vis Sety o bi ne bis

gan xor ci e le bis sa ka non mdeb lo me qa niz me bi.85

Ta ma mad Se iZ le ba iT qvas, rom, ze moT das mu li sa kiTx is Tval saz ri siT, sa ma ga li-

To sa xel mwi fo ebs ger ma nia da bel gia war mo ad gens. Tu ger ma ni as ada mi a nis uf le ba Ta

ev ro pul sa sa mar Tlo Si wa ge bu li saq mis ga mo mo u wia xse ne bu li sa ga ran tio me qa niz-

mis sa ka non mdeb lo im ple men ta ci a, bel gi am sa kiTxi erov nul do ne ze mo ag va ra, ker Zod,

bel gi is sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom 2011 wlis 22 seq tem bers ara kon sti tu ci u rad

cno bel gi is sa i dum lo sam sa xu re bis aq ti (Belgian Secret Service Act) im mo ti viT, rom pi ris

mi marT sa i dum lo Ro nis Zi e bis gan xor ci e le bis Sem dgom sa er Tod ar iT va lis wi neb da am

82 Sead: DE HERT P. and BOEHM F., The Rights of Notifi cation after Surveillance is over: Ready for Recogni-tion? Digital Enlightenment Yearbook 2012, J. Bus et al. (Eds.), IOS Press, 2012, 19.

83 ead: Klass and Others v. Germany, Application No. 5029/71, [1978] ECHR (Ser. A.), 58.84 Principle 2.2 of the Recommendation No. R (87) 15, Council of Europe, Regulating the Use of Personal Data

in the Police Sector, Adopted by the Committee of Ministers on 17 September 1987 at the 410th Meeting of the Ministers’ Deputies.

85 ix. Weber and Saravia v. Germany, Application No. 54934/00, [2006] ECHR (Ser. A.), 135; Association for European Integration and Human Rights and Ekimdzhiev v. Bulgaria, Application No. 62540/00, [2007] ECHR (Ser. A.), 90; Shimovolos v. Russia, Application No. 30194/09, [2011] ECHR (Ser. A.), 68.



107

Ro nis Zi e bis obi eq tis in for mi re bas da cxa dad gan mar ta Sety o bi ne bis val de bu le bis

kon sti tu ci u ri mniS vne lo ba.86

aq ve isic un da aRi niS nos, rom, ev ro sab Wos gan gan sxva ve biT, ev ro kav Sirs, am Tval-

saz ri siT, Se da re biT da ba li uf le ba dac vi Ti stan dar ti aqvs da igi mxo lod Car Coxel-

Sek ru le bis do ne ze, zo ga di de bu le be bis ur Ti er Ta na li ziT, aRi a rebs ope ra ti ul Ro-

nis Zi e ba Ta obi eq tTaT vis Sety o bi ne bis val de bu le bas (notifi cation duty),87 rac iu ri di ul

li te ra tu ra Si ara er Txel gam xda ra av to ri te tul av tor Ta kri ti kis sa fuZ ve li.88

yo ve li ze ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, sa qar Tve lo, ro gorc ada mi a nis uf le-

ba Ta dac vis ev ro pu li kon ven ci is xel Sem kvre li sa xel mwi fo,89 val de bu lia Se u er Tdes

ev ro sa sa mar Tlos mid go mas ope ra ti ul -sam Zeb ro Ro nis Zi e ba Ta obi eq tTaT vis Sety o-

bi ne bis val de bu le bis as peq tSi da, msgav sad ger ma ni i sa da bel gi i sa, mo ax di nos am sa er-

Ta So ri so sa mar Tleb ri vi prin ci pis erov nul ka non mdeb lo ba Si gan mtki ce ba.

7. daskvna

wi nam de ba re sta ti a Si, naS ro mis for ma tis gaT va lis wi ne biT, yu radR e ba ga max vi-

le bu lia yve la im Zi ri Tad Te o ri ul da praq ti kul as peq tze, ro me lic aq tu a lu ria

Ta na med ro ve sa mec ni e ro ga mow ve ve bi sa da mim di na re sa sa mar Tlo praq ti kis pi ro beb Si.

prob le ma tu ri sa kiTx e bis siR rmi se u li ana li zis miz niT, ara er Txel iq na mox mo bi li

ro gorc ada mi a nis uf le ba Ta sa er Ta So ri so sa sa mar Tlos pre ce den tu li sa mar Ta li,

ise msof li os ara erT wam yvan sa xel mwi fo Si moq me di sa ka non mdeb lo aq te bi da mox da

ma Ti Se da re biT sa mar Tleb ri vi ana li zi na ci o na lur ka non mdeb lo ba sa da sa sa mar Tlo

praq ti kas Tan mi mar Te ba Si. naS rom Si ase ve ga mo ye ne bu lia sa qar Tve los sa er To sa sa mar-

Tlo eb Si war mo e bu li sis xlis sa mar Tlis saq me e bis sxva das xva re le van tu ri ma sa la da

ara er Ti moq me di sa ka non mdeb lo aq ti.

yo ve li ve ze mo aR niS nu lis sa fuZ vel ze, das kvnis sa xiT Se iZ le ba mo viy va noT ram-

de ni me Zi ri Ta di de bu le ba, rome lic aya li bebs kvle va Si das mu li sa kiTx e bi sad mi Ta na-

med ro ve mid go mebs da Se i cavs ga mov le ni li prob le me bis ga daW ri saT vis sa Wi ro prog-

re sul xed vas:

sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bu li ope ra ti u li Ro nis Zi e be bis are-1.

a li, dRes ar se bu li qar Tu li ka non mdeb lo biT, faq tob ri vad Se uzR u da via da, gar da

mci re di ga mo nak li si sa, vrcel de ba da na Sa ul Ta Se uzR u dav speq trze, rac wi na aR mde-

86 Belgium constitutional court, case No. 145/2011, 22 September 2011 at paras B. 82-B.92. 87 Directive 95/46/EC of the European Parliament and of the Council of 24 October 1995 on the protection of

individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data [1995] OJ L 281/31, inter alia Articles 3, 10 and 11. Same see: mutatis mutandis, Council Framework Decision 2008/977/JHA of 27 November 2008 on the protection of personal data processed in the framework of police and judicial cooperation in criminal matters, at Para. 37; Communication from the Commission to the European Parlia-ment, the Council, the Economic and Social Committee and the Committee of the Regions on a Comprehen-sive Strategy on Data Protection in the European Union, CON (2010), 609 Final of 4 November 2010.

88 ix. DE HERT P. and BOEHM F., The Rights of Notifi cation after Surveillance is over: Ready for Recognition? Digital Enlightenment Yearbook 2012, J. Bus et al. (Eds.), IOS Press, 2012, 39.

89 rogorc cnobilia, saqarTvelom adamianis uflebaTa dacvis evropul konvencias xeli

1999 wlis 27 aprils moawera, xolo ZalaSi 1999 wlis 20 maiss Sevida, mas Semdeg, rac

saqarTvelos parlamentma misi ratificireba moaxdina.


108

go ba Si mo dis ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li sa sa mar Tlos iu ris pru den ci iT (pre ce den-

tu li sa mar TliT) da ner gil stan dar teb Tan. Se sa ba mi sad, mi zan Se wo ni li a, da na Sa u leb-

ze SezR ud va da wes des msgav sad saf ran ge Tis ka non mdeb lo bi sa, ker Zod, sa te le fo no da

sxva sa xis ko mu ni ka ci eb ze fa ru li mi yu ra de bis Se saZ leb lo ba ga ni sazR vros mxo lod im

qme de beb ze, rom lis Tvi sac sas je lis sa xed da zo mad gaT va lis wi ne bu lia Ta vi suf le bis

aR kve Ta ara nak leb ori wlis va diT;

sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bul ope ra ti ul Ro nis Zi e beb Tan mi mar-2.

Te ba Si ka non mde be li ar gan sazR vravs mi si war mo e bis va das Tan da kav Si re bul xan grZli-

o bas, rac sa ja ro xe li suf le bis gan xor ci e le bis pro ces Si (mi ni mum, Te o ri u lad) iZ-

le ba TviT ne bo bis sa Su a le bas. mi zan Se wo ni lia, msgavs moq me de ba Ta Ca ta re bis pir ve lad

va dad ga ni sazR vros 30 dRe, anu mox des sa er To sa sa mar Tlo praq ti kis sa ka non mdeb lo

do ne ze in kor po ri re ba;

imis gaT va lis wi ne biT, rom sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bu li Ro-3.

nis Zi e be bi ata rebs mkac rad ga sa i dum lo e bul xa si aTs da ma Ti san qci o ni re bis Tu Sem-

dgo mi war mo e bis sa mar Tleb ri vi me qa niz me bi sru lad min do bi lia sa ja ro seq tors, mi-

zan Se wo ni lia me ti sa mar Tleb ri vi kon kre ti za ci a. ker Zod, up ri a ni a, ka nons da e ma tos

nor ma, rom li Tac Ca mo ya lib de ba Su am dgom lo bi sa da brZa ne bis Sed ge nis kon kre tu li

pa ra met re bi, rac, praq ti kul re a lo ba Si, xels Se uwy obs, er Ti mxriv, aR niS nul do ku-

men tTa da sa bu Te bu lo bis sim ya res, xo lo, me o re mxriv, maT sa Ta na do de ta li za ci as;

ar se bu li sa ka non mdeb lo re a lo bis gaT va lis wi ne biT, ope ra ti ul -sam Zeb ro 4.

saq mi a no bis kuTx iT, sa sa mar Tlo kon tro lis far gleb Si mo sa mar Tles ara na i ri Sem xeb-

lo ba ar ga aC nia im kon fi den tTan, rom lis mi er mi wo de bu li in for ma ci ac xde ba kon kre-

tu li ope ra ti u li Ro nis Zi e bis gan xor ci e le bis sa fuZ ve li. zog Sem Txve veb Si, msgav si

mo ce mu lo ba sa Ta ve Si ve iZ le va aR niS nu li kon tro lis for ma lu rad gan xor ci e le bis

wi na pi ro bas. Se sa ba mi sad, mi zan Se wo ni li a, sa ka non mdeb lo cvli le be bis Se de gad mo sa-

mar Tle aRi Wur vos dis kre ci iT, sa Wi ro e bis Sem Txve va Si, ope ra ti ul Ro nis Zi e ba Ta san-

qci o ni re bis sa kiTx is gan xil vi sas, ga na xor ci e los kon fi den tis sa sa mar Tlo Si ga mo Za-

xe ba da ga mo kiTx va.

uda vod, prob le ma tu ria sa kiTxi imis Ta o ba ze, eq ne ba Tu ara mtki ce bu le-5.

bis Za la ise Ti for miT mo po ve bul in for ma ci as, ro me lic ga mom JRav nda ze mo aR niS nu-

li kon spi ra ci u li Ro nis Zi e be bis Se de gad, Tum ca, re a lu rad, sa sa mar Tlos kon tro li

am kuTx iT ar gan xor ci e le bu la. sa ja ro da ker Zo in te re se bis ur Ti er Tba lan sis kva-

lo ba ze, up ri a ni a, aseT vi Ta re ba Si mo po ve bu li mtki ce bu le ba Ca iT va los ka no ni e rad,

Tum ca, kon kre tul sis xlis sa mar Tlis saq me ze mi si mtki ce bu le bad daS ve bis sa kiTxi

ga dawy des sap ro ce so ka non mdeb lo biT dad ge ni li re gu la ci e bis Se sa ba mi sad;

ka no nis me-6 mux lis me-2 pun qti pirs aZ levs uf le bas, sa da vod ga xa dos mis mi-6.

marT Ca ta re bu li ope ra ti u li Ro nis Zi e bis ka no ni e re ba, rac xSir Sem Txve veb Si praq ti-

ku lad Se uZ le be li a, vi na i dan ar ar se bobs aR niS nu lis Ta o ba ze xse ne bul Ro nis Zi e ba Ta

obi eq te bis in for mi re bis me qa niz mi. Se sa ba mi sad, up ri a ni a, iseT Sem Txve veb Si, ro de sac

amo wu ru lia fa rul ope ra ti ul Ro nis Zi e beb Tan da kav Si re bu li mi za ni an /da fa ru lo-

bis sa mar Tleb ri vi ar si, sa ka non mdeb lo do ne ze dad gin des ase Ti pi re bis in for mi re bis

val de bu le ba.

109

koba yaliCava*

saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis srulyofis strategiuli aspeqtebi

1. Sesavali

sa qar Tve lo Si ga re mos dac vis ka non mdeb lo bis srul yo fi sa da mi si ev ro pul sa-

mar Tal Tan har mo ni za ci is sa kiTx e bi uka nas kne li wle bis gan mav lo ba Si sul uf ro aq ti-

u rad ga ni xi le ba.1 swo red amis Se de gia 2010 wels Se sa ba mi si uwy e bis mi er ga re mos dac-

vis ko deq sis pro eq tis mom za de ba, ro me lic miz nad isa xav da ar se bu li ga re mos dac vi Ti

ka non mdeb lo bis dax ve was da mis Se sa ba mi so bas ev ro ga er Ti a ne bis sa mar Tal Tan.2 mar Ta-

li a, sa zo ga do e bi sa da da in te re se bu li jgu fe bis Car Tu lo bis, ase ve sa eq sper to wre-

eb Tan mWid ro Ta nam Srom lo bis de fi ci tis ga mo es sa mu Sa o e bi wa ru ma teb lad dam Tav-

rda, mag ram sa kuT riv ga re mos dac vis ka non mdeb lo bis dax ve wis au ci leb lo bis Ta o ba ze

po li ti ku ri ne bis ga mov le na kar gis ma niS ne be lad dar Ca sa mo mav lo per speq ti ve bi saT-

vis. me o re mxriv ki cxa di gax da, rom ga re mos dac vis ka non mdeb lo bis srul yo fa, po li-

ti ku ri ne bis gar da, da mo ki de bu lia sxva das xa faq to r zec, ro mel Ta gan Se saZ le be lia

ram de ni mes ga mo yo fa.

2. garemos dacvis samarTlis kodifikaciis upiratesoba

Ta na med ro ve ga re mos dac vis sa ka non mdeb lo praq ti ka ic nobs ga re mos dac vis

sa mar Tlis sis te mu ri srul yo fis or mTa var sa Su a le bas.3 pir ve li gza sa te li tu ri

mo de li a, ro me lic gu lis xmobs ga re mos dac vis sa mar Tlis mxo lod zo ga di, e.w. ho ri-

zon ta lu ri nor me bis Tav moy ras erT mTli an do ku men tSi.4 am mo de lis upi ra te so bas

ga re mos dac vis sa mar Tal Si gan sazR vravs is Ta vi se bu re ba, ri Tac es sfe ro xa si aT de-

ba. saq me isa a, rom ga re mos dac vis ka non mdeb lo ba mo iTx ovs mud miv srul yo fas, ra Ta

is Se sa ba mi so ba Si mo vi des uax les teq ni kur miR we veb Tan da da iZ li os ka non mdeb lo ba-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 aRsaniSnavia, rom „garemos dacvis kodeqsis“ SemuSavebis idea, romelic pirvelad dai-

bada 2009 wels, germaniis ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis federaluri

saministros (BMZ) mier dafinansebuli proeqtis „biomravalferovnebis mdgradi mar-

Tva samxreT kavkasiaSi“ farglebSi gamarTul Sexvedrebze, miznad isaxavda qarTuli

garemos dacvis kanonmdeblobis evropeizacias, ix. vinteri g., turava p., yaliCava k.,

saqarTvelos garemos dacvis samarTlis zogadi normebis analizi da Sefaseba, Tb., 2010,

3–4.2 ix. „garemos dacvis kodeqsis“ kanonproeqtis ganmartebiTi baraTis „a“ punqtis „a.a“ qve-

punqti, ix. http://moe.gov.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=39&info_id=256.3 Sdr. Winter G., Umweltgesetzbuch oder Allgemeines Umweltgesetz? ZUR 2007, 298 ff.4 Winter G., Umweltgesetzbuch oder Allgemeines Umweltgesetz? ZUR 2007, 298.


110

Si mo sa lod ne li „e nob ri vi fiq sa ci is daZ ve le bis“5 ne bis mi e ri ten den ci a. amas Ta na ve,

is „a mar ti vebs cal ke u li sfe ro e bis ev ro ga er Ti a ne bis ka non mdeb lo bas Tan da axal ga-

mow ve veb Tan mi ax lo e bis pro cess“6, rac xels uwy obs mis win wa mo we vas da kon ku ren ci ul

mi mar Te bas sxva seq to reb Tan.

er Ti Se xed viT, sa qar Tve los ga re mos dac vis sa ka non mdeb lo sis te ma Se iZ le ba mi-

va kuT vnoT sa te li tur mo dels. Tum ca „ga re mos dac vis Se sa xeb“ e.w. „Car Coka no ni“, ro-

me lic sa qar Tve lo Si 1997 wli dan moq me debs, ar mo i cavs na wi lob ri vi ko di fi ka ci is im

niS nebs, ro me lic cal sa xad da ma xa si a Te be lia am mo de lis sa ka non mdeb lo tra di ci e bi-

saT vis (mag., Sve i ca ria7 da po lo ne Ti8). ase Ti ti pis ko di fi ka ci e bi praq ti ku lad ga re-

mos dac vis ko deq sis zo ga di na wi li saT vis da ma xa si a Te bel iden tur sis te mas mo i cavs

(ga re mo ze ze moq me de bis Se fa se bis, in teg ri re bu li sa ne bar Tvo kon tro lis, ga re mos-

dac viT in for ma ci a ze xel mi saw vdo mo bis da sxva in stru men te bis sa xiT), ro me lic sa er-

Toa ga re mos dac vis sa mar Tlis gan sa kuT re bu li na wi le bi saT vis (ha e ris, mi wis, wylis,

bi om ra val fe rov ne bis da a.S. ka non mdeb lo bi saT vis). sa qar Tve lo Si ki ase Ti zo ga di xa-

si a Tis in stru men te bi mi mob ne u lia sxva das xva aq teb Si da is, am de nad, uni fi ka ci i saT-

vis wa ye ne bul moTx ov nebs ver pa su xobs.

ga re mos dac vis ka non mdeb lo bis sis te mu ri re for mis me o re gza ga re mos dac vis

sa mar Tlis mTli a ni sfe ros ko di fi ka ciaa (mag., saf ran ge Ti9, Sve de Ti, in gli si da sxva).

es uka nas kne li, prob le mis sis te mu rad ga az re bis gziT, mo wo de bu li a, daZ li os ka non-

mdeb lo bis frag men tu li srul yo fis Se de gad mo sa lod ne li saf rTxe e bi, re gu li re bis

de fi ci te bi, Si da da ga re kon fliq te bi da sxva. gan sa kuT re biT aR sa niS na vi a:

– uni fi ka cia da har mo ni za ci a: er Ti a ni cne be bis, re gu la ci e bi sa da in sti tu-

te bis Seq mniT moq me di ka non mdeb lo bis ra ci o na li za cia da ko he ren tu lo ba,

rom lis mi za nia ur Ti er TSe u sa ba mo be bi sa da sa ka non mdeb lo ko li zi e bis,10

ase ve ga re mos dac vis sa mar Tli saT vis da ma xa si a Te be li „ga da War be bu li nor-

mi re bi sa“11 da ga fan tu lo bis daZ le va.

– tran sfa ren tu lo ba da ga mar ti ve ba: ko di fi ka ci is mi za nia ga re mos dac vis sa-

mar Tlis struq tu ru li, Si na ar sob ri vi da enob ri vi dax ve wa, bun do va ni re-

gu la ci e bis ga uq me ba, ra Ta sa mar Ta li gax des ad re sa tis Tvis ad vi lad ga sa ge-

bi.12 me o re mxriv, mi si mi za nia re gu la ci e bis fleq si bi lu ro ba, di na mi zi re ba

da pro ce su a lu ri ga mar ti ve ba ise, rom ga re mos dac vis umaR les stan dar te-

bi dar Ces xe lux le bi.13

5 Winter G., Umweltgesetzbuch oder Allgemeines Umweltgesetz? ZUR 2007, 298.6 iqve.7 dawvr. ix. Griffel A., Entwicklung und Stand des Umweltrecht in der Schweiz, EurUP 2006, 324 ff.8 dawvr. ix. Schürmann J.,Sommer J., Das aktuelle Umweltrecht Polens, EurUP 2006, 331 ff.9 dawvr. ix. Kromarek P., Die Umweltrechtskodifi kation in Frankreich, EurUP 2006, 299 ff.10 Kahl W., in: Umweltbundesamt (Hrsg.),Umweltrechtliche Instrumente im Umweltrecht, Brlin, 2007, 6.11 Kloepfer M., Bedeutung des Umweltgesetzbuchs aus Sicht der Rechtswissenschaft, in: Umweltbundesamt

(Hrsg.), Herausforderung Umweltgesetzbuch, Berlin, 2007, 22.12 Kahl W., in: Umweltbundesamt (Hrsg.),Umweltrechtliche Instrumente im Umweltrecht, Brlin, 2007, 6.13 ix. Bundesumweltministerium, Begründung des Umweltgesetzbuch (UGB), I Buch, 2008, 13, ix. http://www.

bmu.de/fi les/pdfs/allgemein/application/pdf/ugb1_allgem_vorschriften_begruendung.pdf

k. yaliCava, saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis srulyofis

strategiuli aspeqtebi

111

– ko deq si ro gorc sa o ri en ta cio xa si a Tis do ku men ti: am Tval saz ri siT, ko di-

fi ka cia Tavs uy ris am sfe ro Si dag ro vil Zi ri Tad sa mar Tleb riv ga moc di le-

bas da cod nas, ro me lic moq me debs ka no nis sa xiT da, ro gorc „i de a Ta wes ri-

gi“, mi mar Tu le bis maC ve ne be lia sa ka non mdeb lo saq mi a no bis su bi eq te bi saT vis

(re le van tu ri ka non pro eq te bis mom za de bi sas).14

– kof di fi ka cia ro gorc Te o ri i sa da praq ti kis gan vi Ta re bis im pul si: cxa di a,

rom ga re mos dac vis ko deq si, ro gorc sa mar Tleb ri vad mdgra di da sta bi lu-

ri do ku men ti, gax de ba an ga riS ga sa we vi. es, Ta vis mxriv, xels Se uwy obs am sfe-

ro Si Te o ri i sa da praq ti kis gan vi Ta re bas (ko men ta re bis, sa xel mZRva ne lo-

e bis, mo nog ra fi e bis, di ser ta ci e bi sa da sxva sa xis naS ro me bis Seq mnas, ase ve

dis ku si e bi sa da kon fe ren ci e bis ga mar Tvas eko lo gi u ri sa mar Tlis sa kiTx eb-

ze).15 sa qar Tve lo Si moq me di ga re mos dac vis ka non mdeb lo ba am mi mar Tu le biT

nak leb per speq ti vebs iZ le va. sis te mu ri da Si na ar sob ri vi ga u mar Ta o bis, ase-

ve struq tu ru li, Si na ar sob ri vi da a.S. cvli le be bis mud mi vi mo lo di ni ga mo,

rTu li xde ba am nor ma ti u li ma sa lis dog ma tu ri ga da mu Sa ve ba. Se sa ba mi sad,

mis mi marT in te re sic da ba li a.

– ga re mos dac vis gaZ li e re ba: am mxriv, ko di fi ka cia iZ le va ga re mos kom pleq su-

ri dac vis Se saZ leb lo bas,16 rac qmnis in teg ri re bu li kon tro lis da ner gvis

sa Su a le bas, ro me lic upi ris pir de ba ga re mos cal ke u li (mi wa, wya li, ha e ri da

sxva) kom po nen tis e.w „e go is tu ri dac vis“ tra di ci ul mo dels.

er Ti mxriv, sa qar Tve los sa xel mwi fos swraf va, rom moq me di ka non mdeb lo ba eta-

pob ri vad mi u ax lo os ev ro ga er Ti a ne bis ga re mos dac vis sa mar Tlis prin ci pebs17 da, me o-

re mxriv, swraf va, gan xor ci el des ar se bu li ka non mdeb lo bis sis te ma ti ze bu li srul-

yo fa,18 yve la ze re a lu rad swo red ko di fi ka ci is far gleb Si gax de ba Se saZ le be li. is

qmnis sfe ros Zi re u li (da ara frag men tu li) gar daq mnis far To per speq ti vebs.

14 Sdr. Kahl W., in: Umweltbundesamt (Hrsg.),Umweltrechtliche Instrumente im Umweltrecht, Brlin, 2007, 6f.15 Kahl W., in: Umweltbundesamt (Hrsg.),Umweltrechtliche Instrumente im Umweltrecht, Brlin, 2007, 9.16 Bundesumweltministerium, Begründung des Umweltgesetzbuch (UGB), I Buch, 2008, 15, ix. <http://www.

bmu.de/fi les/pdfs/allgemein/application/pdf/ugb1_allgem_vorschriften_begruendung.pdf>.17 saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis evrokavSiris samarTalTan etapobrivi

miaxlovebis Sesaxeb oficialurad gacxadebulia 22.04.1996 wlis SeTanxmebaSi (luqsem-

burgi) „partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb, erTi mxriv, evropis gaerTianebasa

da mis wevr saxelmwifoebs da, meore mxriv, saqarTvelos Soris“, romlis farglebSic

marTalia daigegma ramdenime sakanonmdeblo cvlilebis ganxorcieleba (mag. ix.: „at-

mosferuli haeris dacvis Sesaxeb“ 22.06.1999 wlis saqarTvelos kanonis 57-e muxli), ma-

gram aseTi ram jer ar ganxorcielebula. saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis

evrokavSiris standartebTan Seusabamisobis sakiTxebze dawvrilebiT ix. vinteri g.,

turava p., yaliCava k., saqarTvelos garemos dacvis samarTlis zogadi normebis analizi

da Sefaseba, Tb., 2010.18 aRsaniSnavia, rom „garemosdacviTi kodeqsis“ momzadeba, romlis mizani iyo am sferos

evropul samarTalTan harmonizacia, Setanili iyo „evropuli samezoblo politikis

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis (ENP AP) ganxorcielebis 2010 wlis pro-

gramaSi“.


112

3. garemos dacvis kanonmdeblobis reformis e.w. miznobrivi

„gasaRebi cnebebi“

Ta na med ro ve ad mi nis tra ci u li sa mar Ta li ic nobs sa ja ro mmar Tve lo bis mo der-

ni ze bis im pul sebs da Se mec ne bis wya ro ebs e.w. „ga sa Re bi cne be bis“ sa xiT.19 mi si mi za nia

ide a Ta da Ri re bu le ba Ta wes ri gi sa da ar gu men ta ci e bis sis te mu ri ur Ti er Tkav Si ris

Seq mna, rac, mar Ta li a, er TmniS vne lo van pa suxs ar iZ le va ro me li me prob le mur sa kiTx-

ze, mag ram gzis maC ve ne be lia am mi mar Tu le biT.20 am mxriv, ga re mos dac vis sa mar Tlis re-

for mis miz ne bis Tvis mniS vne lo va ni „ga sa Re bi cne be bi a“:

– ino va ci u ro ba, ro me lic, pros peq ti u li Tval saz ri siT, qmnis Ria siv rces ga-

nax le bi sa da axa li cvli le be bi saT vis (mag. ga re mos dac vi Ti val de bu le be bis

di na mi zi re ba ise Ti ga nu sazR vre li sa mar Tleb ri vi cne be bis Se mo Re biT, ro-

go ri caa „teq ni kis miR we ve bi“).21

– efi ci en tu ro ba, ro mel Sic mo i az re ba sa xel mwi fo eb ri vi da bu neb ri vi re sur-

se bis maq si ma lu ri gaf rTxi le ba im de nad, ram de na dac es Se saZ le be lia22 (mag.,

sa ja ro amo ca ne bis de le gi re ba ker Zo seq to ri saT vis, daC qa re bu li ad mi nis-

tra ci u li war mo e bis, sa ja ro xe li suf le bis re or ga ni za ci is, ga re mos dac-

vis gar kve u li sfe ro e bis eko no mi zi re bis da a.S. gziT23).

– ko mu ni ka ci u ro ba, ro me lic Ta na med ro ve sa ja ro mmar Tve lo bis er T-er Ti

um niS vne lo va ne si ga mow ve va a.24 is, er Ti a ni mo na cem Ta ba zis Seq mnas Tan er Tad,

mo i cavs ase ve ur Ti er To bebs, ro me lic ar se bobs ad mi nis tra ci ul or ga no sa

da ad mi nis tra ci ul war mo e ba Si mo na wi le mxa re ebs So ris (wi na sa kon sul ta-

cio ko mu ni ka ci is gaR rma ve ba e.w. „mrgva li ma gi dis“ in sti tu ci o na li za ci is

gziT, sa eq sper to jgu feb Tan sa in for ma cio Ta nam Srom lo bis srul yo fa da

am miz niT ko mu ni ka ci is axa li for me bis ga mo Zeb na, me sa me pir Ta mo bi li za ci a,

sa ne bar Tvo war mo e ba Si mo na wi le o bis uf le biT aR Wur va, ga re mos an ga ri Sis

mo po ve ba eko a u di ti sa da ga re mo ze ze moq me de bis Se fa se bis pro ce du ris far-

g leb Si da a.S.25).

19 Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 196.20 Hoffmann-Riem W., Tendenzen der Verwaltungsrechtsentwicklung, DÖV, 1997, 439.21 Hoffmann-Riem W., Ermöglichung von Flexibilität in Inovationsoffenheit im Verwaltungsrecht, in: Ders.

(Hrsg.), Innovation und Flexibilität des Verwaltungshandelns, Baden-Baden, 1994, 13.; kodifikaciis

rakursiT ix. Hirche W., Das Umweltgesetzbuch als Instrument rechtlicher und administrativer Innovation, in: Bohne E. (Hrsg.), Das Umweltgesetzbuch als Motor oder Bremse der Innovationsfähigkeit in Wirtschaft und Verwaltung? Berlin, 1999, 57 ff.

22 e.w. „minimaluri principis“ mixedviT, eficienturobis cnebaSi moiazreba miznis miRw-

eva minimaluri danaxarjebiT, xolo e.w. „maqsimalurobis principiT“, masSi moiazreba

ukve moqmedi saSualebebiT maqsimaluri sargeblis miReba, ix.: Schmidt-Aßmann E., Effi zienz als Herausforderung an das Verwaltungsrecht, in: Hoffmann-Riem W., Scmidt-Aßmann E (Hrsg.), Effi zienz als Herausforderung an das Verwaltungsrecht, Baden-Baden, 1998, 246.

23 Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 197 f.24 Pitschas R., Allgemeines Verwaltungsrecht als Teil der öffentlichen Informationsordnung, in: Hoffmann-Riem

W., Scmidt-Aßmann E., Schupert G,.F, Reform des Allgemeinen Verwaltungsrecht, Baden-Baden, 227 ff.25 Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 200.



113

– sa ja ro o ba, ro mel Sic mo i az re ba sa zo ga do e bis mo na wi le o ba ara mxo lod viw-

ro ga ge biT (sa ne bar Tvo gan cxa de bis sa ja rod ga moq vey ne ba, do ku men te bis

gac no ba, sa Civ ris war dge na da a.S.), ara med ase ve sa ja ro o ba far To ga ge biT

(gan sa kuT re biT sa in for ma cio ban kis, sa mo qa la qo sa te le fo ni xa ze bis, kom-

pi u te ru li sa in for ma cio prog ra me bis Seq mniT da a.S.).26

– aq cep ta be lu ro ba, ro mel Sic igu lis xme ba sa xel mwi fo eb ri vi Ro nis Zi e be bis

efeq tu ri da praq ti ku li gan xor ci e le bis una ri a no ba, rac le gi ti mu ro bas

ani Webs mas (aq gan sa kuT re biT sa u ba ria yve la mxa ri saT vis mi sa Re bi ad mi nis-

tra ci u li ga dawy ve ti le bis mo de lis Seq mna ze, ro me lic mi iR we va la vi re ba di

da moq ni li sis te mis Seq mniT).27

am uka nas knel Tan da kav Si re biT li te ra tu ra Si mi u Ti Te ben in ves ti ci e bis xal-

Sewy o bis miz neb ze.28 ga re mos dac va sa da eko no mi kas So ris gan vi Ta re bu li mul ti di men-

si u ri mi mar Te ba29 iw vevs wes ri gis sa mar Tlis kri ti kas da axa li sa baz ro in stru men te-

bis Ca mo ya li be bas ga re mos dac vis sa mar Tal Si.30 ram de na dac ga re mos dac vis efeq tu-

ro ba mniS vne lov na daa da mo ki de bu li qvey nis eko no mi ku ri da so ci a lu ri ke Til dRe o-

bis do ne ze31 da ram de na dac srul yo fi li in stru men te bis da ner gva mxo lod eko no mi ku-

rad Zli er sa zo ga do e beb Sia Se saZ le be li,32 am de nad iva ra u de ba, rom eko no mi ku ri (a nu

ba zar ze ori en ti re bu li) in stru men te bi da mdgra di gan vi Ta re bis kon cef cia uf ro

qme di Tad gan sazR vravs sa mar Tlis aR sru le bis33 aq cep ta be lur per speq ti vebs. am mi-

mar Tu le biT sa qar Tve los ga re mos dac vis ka non mdeb lo ba fun da men tur dax ve was sa Wi-

ro ebs. aq eko no mi ku ri gan vi Ta re bis do ne, Seq mni li eko lo gi u ri prob le me bi da (sxva-

das xva of ci u ri sa xiT ar se bu li34) mo wes ri ge bis in stru men te bis ar Ce va un da iyos Ta-

nap ro por ci u li.

26 Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 201 f.27 iqve.28 Knopp L.,Piroch I., Umweltschutz und Wirtschaftskrise, ZUR 2009, 409 ff.29 am TvalsazrisiT diter grimi prevenciul saxelmwifos ganmartavs Tavisuflebis Sez-

Rudvis multidimensiur konteqstSi. misi TqmiT, „Tavisuflebis dacva da Tavisufleb-

is SezRudva gadajaWvulia erTmaneTze... is, rac msxverplis poziciidan dacvaa, saqmi-

anobis ganmaxorcieleblis perspeqtividan Tavisuflebis SezRudvaa“, ix. Grimm D., Die Zukunft der Verfassung, 1994, 213.

30 Lübbe-Wolff G., Instrumente des Umweltrechts, NVwZ, 2001, 481ff.31 Grandjot R., Die Auswirkungen der Rahmengesetzgebungskompetenz im Umweltrecht auf die Wirtschaft,

NuR, 2005, 679 ff.32 Held G., Eine teuere Illusion, Die Welt v. 10.1.2009, 8. miT.: Knopp L., Piroch I., Umweltschutz und

Wirtschaftskrise, ZUR 2009, 409.33 Knopp L.,Piroch I., Umweltschutz und Wirtschaftskrise, ZUR 2009, 410 ff.34 gansakuTrebiT saubaria pirdapiri (nebarTvebi, moTxovnebi, akrZalvebi da a.S.) da ara-

pirdapir (garemosdacviTi gadasaxadebi, ekoauditi, imisiebis sertifikatiT vaWroba

da a.S.) regulirebis instrumentebze. instrumentebi garemos dacvis samarTalSi ix.

Kloepfer M., Umweltrecht, München, 2004, § 5.


114

4. ga re mos dac vis ka non mdeb lo bis re for mis e.w. mo da lu ri

„ga sa Re bi cne be bi“

ro gorc aRi niS na, ad mi nis tra ci u li sa mar Tlis re for mis ze moT Ca moT vli li

miz ne bi prob le mis daZ le vis sa Su a le be bi ar aris, isi ni mxo lod prob le mis iden ti fi-

ka ci is miz nebs em sa xu re bi an. amis sa pi ris pi rod mo da lu ri „ga sa Re bi cne be bi“ sa fuZ-

vels uy ris sa ka non mdeb lo stra te gi e bis Ca mo ya li be bas. am mxriv ga mo i yo fa Sem de gi

jgu fe bi:

ko o pe ra ci o na li za cia;▬ de re gu li re ba;▬ pri va ti za cia;▬ eko no mi zi re ba;▬ re gu li re ba di TviT re gu li re ba.▬

Ca moT vli li stra te gi e bi dan ko o pe ra ci ul sa mar Tals cen tra lu ri ad gi li uka-

vi a.35 sa ja ro mmar Tve lo bis for me bis ko o pe ra ci o na li za ci is mi za nia de mok ra ti u li

da sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fo saT vis da ma xa si a Te be li mmar Tve lo bis sti lis dam kvid-

re ba, ro me lic ga mo i xa te ba pa su xis mgeb lo bis ga na wi le ba Si sa xel mwi fo sa da sa zo ga do-

e bas So ris.36 mi si mi za nia kon sen su sis miR we va (ri Tac is „kon sen su a lu ri in stru men tis“

sa xe li Tac aris cno bi li37) ad mi nis tra ci u li xel Sek ru le be bis (mag., kon ce si is, aR dge-

ni Ti Ro nis Zi e be bis da geg mvis an pri va ti za ci is) meS ve o biT, ase ve wi na sa kon sul ta cio

Sex ved re bis in sti tu ci o na li za ci i sa (a nu praq ti ka Si cno bi li „Cu mi“ mo la pa ra ke be bis

sa ka non mdeb lo siv rce Si ga da ta ni sa) da ga dawy ve ti le bis mi Re bis pro ces Si sa zo ga do-

e bis Car Tu lo bis ga far To e bis gziT. is, er Ti mxriv, xels uwy obs aR sru le bis ga mar ti-

ve bas, xo lo, me o re mxriv, ex ma re ba da in te re se bul mxa res swo ri sa mar Tleb ri vi Se xe-

du le bi sa da per speq ti ve bis Ca mo ya li be ba Si.

ga re mos dac vis (da zo ga dad ad mi nis tra ci u li) sa mar Tlis mo der ni za ci is mniS-

vne lo va ni stra te gia ase ve de re gu li re ba a, ro me lic gu lis xmobs ar se bu li sa mar Tleb-

ri vi nor me bi sa da re gu la ci e bis Sem ci re bas.38 aR sa niS na vi a, rom xSi rad de re gu li re bis

egi diT gan xor ci e le bu li sa ka non mdeb lo cvli le be bi uf ro met nor mas da rTul re-

gu la ci ur struq tu rebs mo iTx ovs,39 rac uf ro re re gu li re bis dog ma tur cne beb Si mo-

i az re ba.40 amis sa pi ris pi rod, de re gu li re ba niS navs „sa xel mwi fo eb ri vi re gu li re bis

Ta vi dan aci le bas, Sem ci re bas an Sem su bu qe bas, sa xel mwi fo eb ri vi mo no po li is ak rZal-

35 Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 203.36 Kloepfer M., Umweltrecht, München, 2004, 198.37 Lübbe-Wolff G., Instrumente des Umweltrechts, NVwZ, 2001, 491 f.38 Sdr. Ronellenfi tsch M., Selbsverantwortung und Deregulierung, Berlin, 1997, 40.39 amis klasikuri magaliTia 1996 wels germaniaSi ganxorcielebuli sakanonmdeblo

cvli leba samSeneblo kanonmdeblobis sferoSi, romelic exeboda SetyobinebasTan da

garkveul samSeneblo proeqtebTan dakavSirebuli sajaro uflebamosilebis eqsperte-

bisaTvis gadacemis sakiTxebs, romelmac, Tavis mxriv, gamoiwvia represiuli saxelmwi-

foebrivi kontrolis gaZliereba. msgavsi SemTxvevaa saqarTveloSi 2010 wels mexuTe

kategoriis samSeneblo obieqtebze saxelmwifoebrivi zedamxedvelobis privatizacia,

romelmac mogvianebiT saxelmwifos uxeSi Carevis aucilebloba moiTxova am sferoSi.40 Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 207.



115

vas da Ta vi su fal kon ku ren ci a Si sxvag va ri Ca re vis daZ le vas“.41 aq ve, de re gu li re ba ar

aris um tkiv ne u lo pro ce si. mis mi er Seq mni li Ta vi su fa li siv rce zrdis sxva das xva

ris kebs (ma ga li Tad, ris kebs, ro me lic war mo i So ba la vi re ba di we se bis Seq mnis Se de-

gad, ase ve ris kebs, ro me lic da kav Si re bu lia ma te ri a lu ri moTx ov ne bi sa da sxva das xva

stan dar te bis Ses ru le ba ze kon tro lis Se sus te bas Tan da a.S.).

wi na Sem Txve veb Tan Se da re biT, ad mi nis tra ci ul sa mar Tal Si yve la ze mZlav ri ino-

va ci u ro bis Se saZ leb lo bas qmnis re gu li re ba Si baz ris Za lis gaT va lis wi ne ba, anu ad-

mi nis tra ci u li sa mar Tleb ri vi wes ri gis eko no mi zi re ba.42 is, ro gorc ara pir da pi ri

re gu li re bis in stru men ti, mo wo de bu lia nor mis ad re sa te bis eko no mi ku ri in te re se bi

ga mo i ye nos efeq tu ri da qme di Ti mo wes ri ge bis miR we vis saq me Si.43 mi si mi za nia (gan sa kuT-

re biT ga re mos dac vis glo ba li za ci is Se de gad) wes ri gis sa mar Tal Si Seq mni li aR sru-

le bis de fi ci tis aR mof xvra da re gu li re bis sis te mis fleq si bi lu ro ba ga da sa xa de bis,

fi nan su ri pa su xis mgeb lo bi sa da ga re mos sar geb lo bis ser ti fi ka tiT vaW ro bis in stru-

men te bis meS ve o biT.44 amas Tan ga re mos dac vis (sa ne bar Tvo) sa mar Tal Si eko no mi zi re bis

ten den ci am ar un da Sec va los Zi ri Ta di sub stan ci a.45 kla si ku ri wes ri gis sa mar Tlis

da ax lo e biT 40-wli an ma gan vi Ta re bam naT lad aC ve na mi si mniS vne lo ba at mos fe ru li ha-

e ris, wyli sa da nar Ce ne bis dac vis sfe ro Si.46 amis pa ra le lu rad is to ri u li ma ga li Te bi

mi u Ti Tebs ase ve mi wa Si, zRva sa da grun tis wyleb Si sa Si Si niv Ti e re be bis Se de gad ga mow-

ve u li Se de ge bis aR mof xvris sir Tu le eb ze, ro me lic ima ze met ener gi as mo ix mars, vid-

re mi si pre ven ci u li dac va.47 am Tval saz ri siT, pir da pi ri kon tro lis in stru men te bis

ga uq me ba da uS ve be lia, ma ga li Tad, SO2 gaf rqve veb ze (ro me lic ada mi a nis jan mrTe lo ba-

ze uar yo fiT gav le nas ax dens), ro ca ase Ti ram (a nu eko no mi zi re ba) da saS ve bia CO2 ti pis

da bin Zu re bas Tan mi mar Te biT (ro mel sac lo ka lur ga re mo ze ze moq me de bis una ri ar ga-

aC ni a). am Sem Txve va Si ka non mdeb lis mi za nia kon tro lis Ta na zo mi e ri mo de le bis Seq mna48

sa ja ro amo ca ne bis im far gleb Si, rom lis Ses ru le bis sa val de bu lo ba ze kon sti tu cia

Ta vad sa xel mwi fos mi u Ti Tebs.49 aR sa niS na vi a, rom ev ro ga er Ti a ne bis wev r sa xel mwi fo e-

bis ga re mos dac vis sa mar Ta li am mxriv mniS vne lo van gav le nas ga nic dis.50

41 Stober R., Rückzug des Staates im Wirtschaftsverwaltungsrecht, 1997, 1. f.42 Wasmeier M., Marktfähige Emissionslizenzen, NuR, 1992, S. 219 ff.; Knopp L.,Piroch I., Umweltschutz und

Wirtschaftskrise, ZUR 2009, 410 ff.43 Lübbe-Wolff G., Instrumente des Umweltrechts, NVwZ, 2001, 485.44 Wustlich G., Ökonomisierung im Umweltrecht, ZUR, 2009, 517 ff.45 Sdr. Wahl R., Das deutsches Genehmigungsrecht, in: Dolbe (Hrsg.), Umweltrecht im Wandel, Berlin, 2001,

244.46 Lübbe-Wolff G., Instrumente des Umweltrechts, NVwZ, 2001, 485.47 iqve.48 Sdr. Voßkuhle A., Gesetzgeberische Regelungsstrategien, in: Schuppert (Hrsg.), Jenseits von Privatisierungs

und „schlankem“ Staat, Baden-Baden, 1999, 47 ff.; gansakuTrebiT mniSvnelovania sanebarTvo

kontrolis ekvivalenturi modelebis gansazRvra relevanturi saqmianobebis zemoqme-

debis masStabebis gaTvaliswinebiT.49 Voßkuhle A., Gesetzgeberische Regelungsstrategien, in: Schuppert (Hrsg.), Jenseits von Privatisierungs und

„schlankem“ Staat, Baden-Baden, 1999, 57.50 am mimarTulebiT gansakuTrebiT aRsaniSnavia emisiebis sertifikatiT vaWrobisa

(2003/87/EG) da ekoauditis (1221/2009/EG –EMAS III) Sesaxeb evrogaerTianebis direqtive-

bis gavlena nacionalur samarTalze.


116

5.sa qar Tve los ga re mos dac vis sa mar Tlis mo der ni za ci is

Ta vi se bu re be bi

(sa ne bar Tvo sa mar Tlis ma ga liT ze)

ro gorc cno bi li a, sa qar Tve lo Si 2005 wli dan sa ne bar Tvo sa mar Tli Zi re u lad

ga da i sin ja. amis mTa va ri mi ze zi „ga re mo ze ze moq me de bis ne bar Tvas daq vem de ba re bu li

saq mi a no be bis op ti mi za ci a“51 iyo, rac, Ta vis mxriv, em ya re bo da sa qar Tve los axal gaz-

rda sa xel mwi fos ide o lo gi ur sa fuZ vels – „e ko no mi kur li be ra lizms“52 da „ub ra lod

sa xel mwi fos mxri dan re gu li re bis me qa niz me bis ga uq me ba Si ga mo i xa te bo da“,53 ra sac Ta-

na med ro ve iu ris pru den cia skep ti ku rad uyu rebs:

– am mxriv Ta na med ro ve kon sti tu ci u ri sa mar Ta li kri ti ku lad ga ni xi lavs e.w.

„ve lu ri li be ra liz mis“ gav le nas sa mar Tleb riv wes rig ze.54 ga re mos dac vis

sa mar Tlis fi lo so fi a, ada mi a nis uf le ba Ta da Ta vi suf le ba Ta mul ti po la-

ru li as peq te bi da ris ke bis sa zo ga do e ba „li be ra liz mi sa da kal vi a niz mis“

ide o lo gi as qvey nis mdgra di gan vi Ta re bi sa da Zi ri Ta di uf le be bis dac vis

mTa var Se ma fer xe bel ga re mo e bad mi iC nevs.55 jer ki dev ernst for stho fi

sa xel mwi fos, ro me lic ar se bob da in dus tri u li sa zo ga do e bis epo qa Si, axa-

si a Tebs ro gorc teq ni ku ri da so ci a lu ri „re a li za ci is“ zRvar da u de be li

pro ce se bis msxverpls, sa dac ab so lu tu ri pri o ri te ti eko no mi ku ri gan vi-

Ta re baa da sa dac sa xel mwi fo ga nic dis mud miv da uZ lu re bas, ris ga moc is ver

as ru lebs mis wi na Se mdgar amo ca nebs.56

– ga re da ami sa, sa mar Tlis li be ra li za cia xSir Sem Txve va Si ewi na aR mde ge ba

ko o pe ra ci o na li za ci i sa da aq cep ta be lu ro bis prin ci pebs. ro gorc cno bi-

li a, sa mar Tlis ko o pe ra ci o na li za cia Zi ri Ta dad em ya re ba ad mi nis tra ci ul

war mo e ba Si mo na wi le mxa re ebs So ris ho ri zon ta lur ur Ti er To bebs.57 ad mi-

nis tra ci ul sa mar Tal Si mi si Si na ar si um Tav re sad sa ne bar Tvo kon tro lis

me qa niz meb Sia in teg ri re bu li.58 sa qar Tve lo Si sa ne bar Tvo val de bu le bas

daq vem de ba re bu li saq mi a no be bis „op ti mi za ci is“ sa mar Tleb ri vi ana li zi ki

cxad yofs, rom man sa xel mwi fos, in ves tor sa da me sa me pi rebs So ris ko o pe ra-

ci u li Ta nam Srom lo bis Se saZ leb lo ba SezR u da im far gleb Si, ra far gleb-

Sic gan xor ci el da de re gu li re ba, ra mac mo wes ri ge bis sis te mas da u kar ga

51 ix. „garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis proeqtis ganmarte-

biTi baraTis „a“ punqtis „a.a.“ qvepunqti.52 deregulirebis ekonomikuri analizi ix. Papava V., Georgian Economy (Mistakes, Threats and

Resolutions), in: Crisis in Georgia, Tb., 2009, 24-34.53 xaduri n., ekonomikuri sistema saqarTveloSi, wignSi: ekonomikis problemebis kvlevis

centri (gamomcemeli), vuaxlovdebiT evropas? Tb., 2010, 91.54 ix. Ekard E., Zukunft in Freiheit, Leipzig, 2004.55 ix. Ekard E., Zukunft in Freiheit, Leipzig, 2004, 12 ff.56 Forsthoff E., Staat der Industriegeselschaft, München, 1971, 30 ff., 47, 164: „dRevandeli socialuri

yofis cecxlovani birTvi ukve ara saxelmwifo, aramed industriuli sazogadoebaa“.57 Treutner E., Verhandlungsstaat oder kooperativer Staat?, München,1999, 9 ff.58 ix. Bohne E., Der informale Rechtsstaat, Berlin, 1981, 20 ff.



117

aq cep ta be lu ro bis una ri.59 saq me isa a, rom ram de na dac kom pleq sur ga re mo-

e beb Si sa ne bar Tvo war mo e ba mul ti po la ru li in te re se bis ma ta reb lebs So-

ris ko mu ni ka ci is er Ta der Ti sa Su a le baa,60 am de nad am rgo lis ga uq me biT es

ur Ti er To bac gawy da: in ves to ri ra i me mniS vne lo va ni eko no mi ku ri pro eq tis

gan xor ci e le bi sas sa xel mwi fos Tan ar im yo fe ba di a lo gis re Jim Si, rac sa-

zo ga do e bis in for mi re bis val de bu le ba sac ar war mo Sobs.61 Se sa ba mi sad, es

iw vevs ga ucx o e bas da in ves to ri Se saZ le be lia aR moC ndes ima ve sa xel mwi fos

ret ros peq ti u li in ter ven ci is an ker Zo sa mar Tleb ri vi sa Civ re bis msxver-

pli, rac qmnis aras ta bi lur sa moR va weo ga re mos.

iu ri di u li me To do lo gi is Tval saz ri siT, „a xa li ad mi nis tra ci u li sa mar Tlis

mec ni e re bis“ war mo mad gen le bi,62 rom le bic mu Sa o ben ad mi nis tra ci u li sa mar Tlis mo-

der ni za ci is sa kiTx eb ze, cal sa xad mi u Ti Te ben sa mar Tlis im dog ma tu ri ka te go ri e-

bis mniS vne lo ba ze, rom lis eW vqveS da ye ne ba yve la na i ri sa fuZ vliT ga u mar Te be li a. am

mxriv, li te ra tu ra Si gan sa kuT re biT mi u Ti Te ben ad mi nis tra ci ul sa mar Tleb ri vi aq-

tis sis te mur mniS vne lo ba ze (i gu lis xme ba sta bi li za ci i sa da kon tro lis fun qci e bi),

rom lis ga re Sec war mo ud ge ne lia Ta na med ro ve sa ja ro mmar Tve lo ba.63 ami tom, Ta na-

med ro ve ad mi nis tra ci u li sa mar Tlis mec ni e re ba mi u Ti Tebs ad mi nis tra ci u li sa mar-

Tlis mo der ni za ci is sxva faq to reb ze (mag., ga dawy ve ti le bis mi Re bis Si da pro ce du-

ris srul yo fa, ad mi nis tra ci u li xar je bis Sem ci re ba, aq cen ti re ba or ga ni za ci u li da

per so na lu ri faq to re bi sad mi da a.S.).64 am Tval saz ri siT, sa qar Tve los ga re mos dac vis

sa mar Tlis mo der ni za ci is pro ce si gan vi Tar da cal mxri vi mi mar Tu le biT ise, rom gaT-

va lis wi ne bu li ar yo fi la al ter na ti u li sa mar Tleb ri vi sa Su a le be bi (gan sa kuT re biT

sa fe xu ro va ni sa ne bar Tvo war mo e ba,65 ne ba yof lo bi Ti mo na wi le o ba eko a u dit Si,66 imi si-

e bis ser ti fi ka tiT vaW ro ba67 da sxva).68 sxva sity ve biT, sa qar Tve los moq me di ga re mos

59 administraciuli procesi rogorc aqceptabelurobis saSualeba, ix. Würtenberger Th., Akzeptanz durch Verwaltungsverfahren, NJW, 1991, 257 ff.

60 ix. Bohne E., Der informale Rechtsstaat, Berlin, 1981, 20 ff.61 aRsaniSnavia, rom germaniaSia sanebarTvo samarTlis gamartivebis mizniT Seqmnili (e.w.

Slixteris) komisiis mTavari mizani investiciebis iseTnairi waxaliseba iyo, rom ar Se-

laxuliyo „mesame pirebisa da sazogadoebis“ interesebi, aseve zogadad „sanebarTvo

samarTlis substancia“, ix. Bullinger M., Investitionsförderung, JZ, 1994, 1129, 1131; Schlichter O., Investitionsförderung durch fl exible Genehmigungsverfahren, DVBl, 1995, 174 ff.

62 germaniaSi gansakuTrebiT aRsaniSnavia eberhard Smidt-asmani, volfgang hofman-raini,

gunar falke Superti, roman loezeri, martin aiferti, hans-hainrix trute, ix. Biermann, Verwaltungsmodernisierung, 2011, 62.

63 ix. Biermann H., Verwaltungsmodernisierung, Berlin, 2011, 63.64 iqve, 64.65 aRsaniSnavia, rom safexurovani warmoeba dadgenilia saqarTvelos samSeneblo kanon-

mdeblobaSi.66 am instrumentis Sesaxeb dawvrilebiT ix. Schmidt-Preuß M., Steuerung durch Organisation, DÖV,

2001, 45 ff.67 am instrumentis Sesaxeb dawvrilebiT ix. Rostock M., Treibhausgasemissionshandelssysteme in den

USA und Optionen des Linking mit dem EU-Emissionshandel, Norderstadt, 2010, 12 ff.68 mag., ekoaudutTan dakavSirebiT samarTlebrivi regulirebis problemebi saqarTvelo-

Si, ix. vinteri g., turava p., yaliCava k., saqarTvelos garemos dacvis samarTlis zogadi

normebis analizi da Sefaseba, Tb., 2010, 124, 132.


118

dac vis ka non mdeb lo ba ar iT va lis wi nebs iseT Se saZ leb lo bas, ri Tac is mxo lod kon-

kre tul Sem Txve veb Si ga a mar ti veb da sa ne bar Tvo war mo e bis for mas da re gu li re bis

mo ments ga da i tan da sa xel mwi fo sa da me war mes So ris Ta nam Srom lo bis gan sxva ve bul

for ma Si. Se sa ba mi sad, de re gu li re bis pro ce si, rom lis mi zan sac sa qar Tve lo Si eko no-

mi ku ri gan vi Ta re bis wa xa li se ba war mo ad gen da, in ves ti ci is sa mar Tleb ri vi usaf rTxo-

e bis Tval saz ri siT, re a lur mi zans ver aR wevs, xo lo Si na ar sob ri vad is ra di ka lu rad

upi ris pir de ba sa ja ro mmar Tve lo bis mo der ni za ci is ide as.

6. sa qar Tve los ga re mos dac vis ka non mdeb lo bis ev ro pe i za ci is

per speq ti ve bi

cxa di a, rom ev ro ga er Ti a ne bis wev ri qvey ne bis ga re mos dac vis sa mar Tlis re for-

mis er T-er Ti mTa va ri im pul si am sfe ros „ev ro pe i za ci a a“.69 es pro ce se bi mo ti vi re-

bu lia ro gorc ev ro kav Si ris kom pe ten ci i Ta da gav le niT (ga re mos dac vis) erov nul

sa mar Tleb riv sis te ma ze70, ise moZ ve le bu li re gu la ci e bis aR mof xvris sur vi liT sa-

kuT riv Si da po li ti kur do ne ze.71 ev ro pu li sa mar Tlis gan sa kuT re bu li mim zid ve lo ba

ga re mos dac vis sa mar Tlis tra di ci u li in sti tu te bis Si na ar sob ri vi cvli le ba a. Zi ri-

Ta dad sa u ba ria sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis (ka no ni e ri ndo bis) ax le bu rad ga az re-

ba ze. am mxriv, ev ro pu li sa mar Ta li, in di vi du a lur in te re seb Tan Se da re biT, cal sa xa

upi ra te so bas ani Webs sa er To in te re sebs.72 gar da ami sa, ev ro pu li sa mar Ta li qmnis axa-

li ga mow ve ve bis mi marT ino va ci u ri da kon cep tu a lu ri re a gi re bis far To Se saZ leb-

lo bas, rac ara o raz rov nad ga mom di na re obs ga re mo ze ze moq me de bis Se fa se bi sa da in-

teg ri re bu li kon tro lis ev ro pu li in stru men te bi dan.73 amas Tan, ad mi nis tra ci u li

sa mar Tlis re for ma, ev ro pu ri sa mar Tlis ga ge biT, ar niS navs re gu la ci e bis ga uq me bas.

ni San dob li vi a, rom axa li in stru men te bis da ax lo e biT 80% ga re mos dac vis sa mar Tlis

sfe ro Si, ro me lic mi Re bu lia ev ro kav Si ris mi er, wmin da wes ri gis sa mar Tleb riv xa si-

69 Scheuing D., Europarechtliche Impulse, in: Hoffmann-Riem W.,Scmidt-Aßmann E. (Hrsg.), Innovation und Flexibilität des Verwaltungshandelns, Baden-Baden, 1994, 289 ff.; garemos dacva rogorc evrogaer-

Tianebis mizani da garemos dacvis evropuli politikis ZiriTadi principebi, ix. Schrö-der M. Umeltschutz als Gemeinschaftsziel und Grundsätze des Umweltschutzes, in: Rengeling H.W. (Hrsg.), EUDUR, München, 1998, Bd. I, 181 ff.

70 mag., ix. Calliess Ch., Die Umweltkompetenzen der EG, ZUR, 2003, 129 ff.71 Sdr. Wahl R., Das deutsches Genehmigungsrecht, in: Dolbe (Hrsg.), Umweltrecht im Wandel, Berlin, 2001,

248.72 Sdr. EuGH, Urteil vom 20.9.1990, Rz. 5/89, Slg. 1990-I, 3473, miT.: Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der

Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 192; germanul samarTalSi es transformaciuli

cvlileba cnobilia sazogadoebrivi keTildReobis gagebasTan mimarTebiT konsti-

tuciursamarTlebrivi paradigmebis cvlilebis konteqstSi. mis mixedviT, amerikuli

konstitucionalizmis wiaRSi aRmocenebuli „pursuit of happiness“ individualizebuli

keTildReobis koncefcia unda Secvalos „pursuit of survival“-is axalma filosofiam, rom-

lis mizania uzenaesi koleqtiuri sikeTis saxiT adamianis eqsistenciuri bunebrivi

sacxovrisi safuZvlebis gadarCena, ix. Schneider H.P., Vom Wandel staatlicher Verantwortung, in: Hesse,Zöpel (Hrsg.), Der Staat der Zukunft, Baden-Baden, 1990, 127, 142.

73 Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 193.



119

aTs ata rebs.74 mi si mi za nia Ta na med ro ve sa mec ni e ro- teq ni ku ri gan vi Ta re ba, ro me lic

iw vevs eko cen trul da an Tro po ge nul saf rTxe ebs, mo aq ci os mkacr sa mar Tleb riv Car-

Co eb Si, rac ad gens ga re mos dac vis sa mar Tlis gav rce le bis pa ra dig mul far glebs.75

sa qar Tve los ga re mos dac vis ka non mdeb lo bis Se da re biT sa mar Tleb ri vi ana li-

zi ev ro ga er Ti a ne bis ga re mos dac vis sa mar Tal Tan cxa dad mi u Ti Tebs im fun da men tur

Se u sa ba mo beb ze76, ro me lic ar se bobs am or sis te mas So ris. sa qar Tve los sa xel mwi fos

mis wra fe ba, ga re mos dac vis ka non mdeb lo ba eta pob ri vad mi u ax lov des ev ro ga er Ti a ne-

bis sa mar Tleb riv prin ci pebs, cal sa xa a.77 es mo iTx ovs sak ma od Sro ma te va di sa mu Sa o e-

bis gan xor ci e le bas, ro mel Sic aq ti u rad un da Ca er Tos po li ti ku ri in sti tu ci e bi, ad-

mi nis tra ci u li re sur se bi, ase ve sxva das xva da in te re se bu li da sa eq sper to jgu fe bi.

7. das kvna

sa qar Tve lo Si ga re mos dac vis ka non mdeb lo bis re for mis au ci leb lo bas gan-

sazR vravs is ar se bu li sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o ba, ro me lic Se iq mna am sfe ros e.w.

„op ti mi za ci i sa“ da „ra di ka lu ri de re gu li re bis“ Se de gad. ro gorc aRi niS na, es re-

for ma ar Se e sa ba me ba Ta na med ro ve ga re mos dac vis sa mar Tal Si aRi a re bul (mag., in sti-

tu ci u ri ko o pe ra ci o na li za ci is, aq cep ta be lu ro bi sa da in teg ri re bu li kon tro lis

kon cef ci is) fun da men tur prin ci pebs. am mdgo ma re o bis ga mos wo re ba ki da mo ki de bu lia

ram de ni me faq tor ze: wmin da for ma lu ri mid go miT am sfe ro Si moq me di ka non mdeb lo-

bis sis te mu ri srul yo fa Se saZ le be lia yov lis mom cve li ko di fi ka ci iT an sa te li tu ri

mo de lis gziT. amas Tan, ro gorc aRi niS na, ko di fi ka ci i saT vis da ma xa si a Te be li upi ra-

te so ba, ase ve sa qar Tve los sa xel mwi fos mis wra fe ba, mo ax di nos ga re mos dac vis moq-

me di ka non mdeb lo bis sis te mu ri dax ve wa, cal sa xad mi u Ti Tebs am pro ce sis ko deq sis

far gleb Si ukeT gan xor ci e le bis per speq ti veb ze. sxva Sem Txve va Si, ar Ce u li un da iq nes

mi ni mum sa te li tu ri mo de li. Si na ar sob ri vi Tval saz ri siT ki gaT va lis wi ne bu li un da

iyos ga re mos dac vis sa mar Tlis mo der ni za ci is ro gorc miz nob ri vi, ise mo da lu ri „ga-

sa Re bi cne be bi“, xo lo re gu li re bis in stru men te bi un da qmni des fleq si bi lu ro bis,

la vi re bi sa da sxva das xva (e ko lo gi u ri, eko no mi ku ri da so ci a lu ri) in te re se bis er-

Tma neT Tan Se je re bis Se saZ leb lo bas.

74 Holzinger K., Knill Ch., Schäfer A., Steuerungswandel in der europäischen Umweltpolitik? in: Hol zin ger., Knill., Lehmkuhl (Hrsg.), Politische Steuerung im Wandel, Opladen, 2003, 103. wesrigis samarTlis

mniSvneloba evropaSi gansakuTrebiT ganpirobebulia erTiani Sida bazarSi saqonlisa

da momsaxurebis Tavisufali brunviT, rac garantirebulia 2009 wlis lisabonis xelSe-

krulebis (V) 26-e muxlis me-2 nawiliT. am TvalsazrisiT garemos dacvis sferoSi miRe-

bul nacionalur gadawyvetilebas SesaZlebelia mieniWos transsasazRvro mniSvneloba

evropis gaerTianebis masStabiT, ix. Ruffert M., Der transnationale Verwaltunksakt, DV, 2001, 463.75 Holzinger K., Knill Ch., Schäfer A., Steuerungswandel in der europäischen Umweltpolitik? in: Hol zinger.,

Knill., Lehmkuhl (Hrsg.), Politische Steuerung im Wandel, Opladen, 2003, 103.76 dawvr. ix. vinteri g., turava p., yaliCava k., saqarTvelos garemos dacvis samarTlis zoga-

di normebis analizi da Sefaseba (nebarTvebis sistema, garemoze zemoqmedebis Sefaseba,

zianis prevencia da anazRaureba, garemos dagegmva da ekoauditi), Tb., 2010. vinteri g.,

xuWua n., saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdeblobis analizi da Sefaseba (tyis re-

sursebi, daculi teritoriebi da saxeobaTa dacva), Tb., 2010.77 ix. me-17 sqolio.

120

giorgi maxarobliSvili*

M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze

1. Sesavali

struq tu ru li cvli le bis gan xor ci e le bis sa fuZ vlad, Se Ze na/ Ser wymis Ser Ce vis

me To dur ba zi sad ma Ti kom pleq su ro ba, kom bi na ci a Ta na ir sa xe o ba da spe ci fi ku ri sa-

kor po ra ci o/ sa ga da sa xa do sawy i se bi iq ca. Se Ze na/ Ser wymis stra te gi a Ta ga mo ye ne biT

ss-is struq tu rul ele men teb Si cvli le be bis pres krif cia da posttran zaq ci u li Se-

de gi sxva das xva sa mar Tleb riv ele ments Se i cavs. res truq tu ri za ci is mo ti vi in he ren-

tis ga re sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis, axa li/ da ma te bi Ti in ves ti ci is mo zid vis an ka-

pi ta lis di ver si fi ci re bu li por tfo li os Seq mnis gze bis Zi e bis dawy e bis sa fuZ vels

war mo ad gens. tran zaq ci is mo ti va to ri kom bi na ci is Se de gis si ner gi u li efeq tis per-

speq ti u li xed va a. si ner giz mis mi Re ba Se Ze nis, anu eko no mi ku ri ren ta be lo bis sa mar-

Tleb riv me Tod Ta, Se saZ leb lo ba Ta da in dus tri ul -ge og ra fi u li are a lis kon so li-

da ci iT mi iR we va. kom pa ni is mi er si ner giz mis, kor po ra ci i sa da aq ci o ner Ta ke Til dRe-

o bis zrdis miR we vis ken mi ma val gza ze ss-is stra te gi ul da or ga ni za ci ul ele men tTa

cvli le bis ga re Se miz nis miR we va uto pi u ri a. struq tu rul ele men tTa cvli le ba kor-

po ra ci a Ta aq ti vo bis pa no ra mu li re a lo bis am sax ve li a.

ss-ze Se Ze na/ Ser wymis kon struq ci u li efeq tis sa miz ne ka ta lo gi mo i cavs iseT sa-

kiTx ebs, ro go ri caa re or ga ni ze bul sa zo ga do e ba Si aq ci o ner Ta uf le be bi, ma Ti dac vis

ge ne ra lu ri stra te gi e bi, me nej men tis struq tu ra da re kon struq ci is Se de gad Ca mo ya-

li be bu li kom pa ni is posttran zaq ci u li mdgo ma re o ba. swo ri sis te mu ri mid go mis Tvis,

ma Ti, ro gorc kor po ra ci u li kom bi na ci is Se deg Ta gan xil va, seq ci u rad gan cal ke ve bu-

rad un da Ses rul des.

2. ss-is kon struq ci u li cvli le bis Se mad gen lo ba

kor po ra ci is struq tu ru li fe no me no lo gia es aris mi si kom pleq su ri kon struq-

ci is mqo ne mra val wax na gi an ele men tTa ide al ti pur in te raq ci a Ta kor po ra ci ul sa-

mar Tleb ri vi da eko no mi kur -mar ke tin gu li du a lis tu ri xa si a Tis di fu zi ur ur Ti-

er Tkav Sir Ta Se racx va sa me war meo ur Ti er To bad. ur Ti er Tqme de ba Ta ga aq ti u re bas

or ga ni za ci u li gar daq mnis praq ti ci re ba udevs sa fuZ vlad. ka pi ta lis mar Tvis or ga-

ni za ci u li me To dis1 sis te mu rad fun da men tur cvli le bebs So ris2 re or ga ni za cia `xe-

lov nu ri qmni le bis eko no mi ku ri Ta ma Sis~ bo lo `svlas~ war mo ad gens.3 re or ga ni za ci is

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, asistent-profesori, sakorporacio, sa-

banko da ekonomikuri samarTlis institutis wevri. 1 ekonomistebi korporacias sawarmos marTvis `organizaciul meTods~ uwodeben. ix. Pos-

ner R., The Economic Analysis of Law, Boston, 2007, 409.2 Palmiter A., Corporations, USA, 2006, 591-627.3 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 661.

g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze

121

sa fuZ vel Ta So ris Se Ze na/ Ser wyma kla si ku ri Sem Txve vaa im mar ti vi mi ze zis ga mo, rom

kor po ra ci u li kom bi na ci e bis es sa xe e bi (ma Ti na wi li) re or ga ni za ci u li4 tran zaq ci e-

bi a.5 isi ni Ta vad war mo ad ge nen re or ga ni za ci as.6

re or ga ni za ci a, mim di na re sta ti is miz ne bis Tvis, far To cne biT ka te go ri ad ga mo-

i ye ne ba. is Se saZ le be lia ga ni mar tos ram de ni me Zi ri Tad gan Sto e bad. pir ve li sve ti, pi-

ro bi Tad, kor po ra ci is, ro gorc sa mar Tal su bi eq tis, ti po lo gi ur, or ga ni za ci ul da

sub stan ci ur gar daq mnas mo i cavs. ti po lo gi u ri kon ver si a, es aris er Ti sa mar Tleb ri-

vi for mis Sig niT hi po Tetu rad ar se bul sub tip Ta Sec vla - er Tis me o re Ti da me o ris

– pir ve liT (`da xu ru li~ ss `Ri a~ ss-ad da pi ri qiT). or ga ni za ci u li gar daq mna gu lis-

xmobs sa mar Tleb ri vi for mis cvli le bas, ro de sac sa miz ne sa zo ga do e bis sa mar Tleb-

ri vi for miT or ga ni ze bu lad, eko no mi ku ri ber ke te bis ga mo ye ne biT, mar Tu li kon cen-

tri re bu li ka pi ta li mar Tvis sa mar Tleb riv for mas ka pi ta lis eko no mi ku ri brun vis

uwy ve to bis re Jim Si ic vlis. rac Se e xe ba sub stan ci ur gar daq mnas, is sa me war meo saq mi-

a no bis re di req ti re bas aR wers. es uka nas kne li ver ti ka lu ri da kon glo me ri re bu li

Ser wymis Si na ar sob riv de fi ni ci as em Txve va.

me o re gan zo mi le ba pir vel svet Si ar se bu li gar daq mnis pro ce sis Se deg Ta kor po-

ra ci is me sa kuT ris (aq ci o ne ris) uf le beb ze asax viT for mir de ba. aq ci o ne re bi or qve-

ka te go ri ad kla si fi cir de bi an: sa kon tro lo pa ke tis mqo ne da di si dent aq ci o ne rad.7

pi ro bi Ti di ag ra mis me o re sve tis sub ti pi posttran zaq ci u li ka pi ta lis struq tu ris

mo ce mu lo ba a. sa er To jam Si, me o re gan zo mi le bis gan xil vis sa ga ni aq ci o ner Ta da ka pi-

ta lis struq tu ris, ro gorc M&A-is in teg ri re bis Se de gis, sa mar Tleb ri vi mdgo ma re-

o bis ana li zi a.

me sa me gan zo mi le bis kon cef cia kom bi na ci a Si mo na wi le kom pa ni a Ta me nej men tis

ro ta ci is sa kiTx e bis ana li ti ku ri ga az re ba a. mi si ar sis sru lad wvdo mis ga sa Re bi me ne-

je ru li uf le ba mo si le bis mqo ne pir Ta tran zaq ci ul kom pe ten ci a Ta de duq ci u ri ana-

li zi a. kom pe ten cia far To ga ge biT un da ga ni mar tos. mas Si, sxva uf le ba mo si le beb Tan

er Tad, val de bu le ba Ta mTe li wye ba mo i az re ba.8

ze moT aR niS nu li kor po ra ci is kon struq ci u li cvli le bis sa fuZ vel Ta de ta-

li za ci as exe ba. sa zo ga do e bis struq tu rul ele men teb ze Se Ze na/ Ser wyma, or ga ni za ci-

u li cvli le bis gar da, kon kre tul Sem Txve veb Si, `cvli le bis~ an to nims, lik vi da ci as

war mo Sobs. lik vi da ci is cvli le bas Tan kon tras ti or ga ni za ci u lo bis ne ba yof lo bi Ti

ter mi na ci a a. kor po ra ci ul kom bi na ci a Si is Se Ze nis in teg ri re bis das ru le bis bo lo

sa fe xur ze gan xor ci e le ba di qme de ba a, ro me lic bo lo sa xis fun da men tur `cvli le ba-

Ta~, uf ro swo rad, kon struq ci ul cvli le ba Ta ka te go ri as ga ne kuT vne ba.9

4 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 546-548.5 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 450.6 ix. Federal Income Tax, Code and Regulations, (edit. Dickinson), USA, 2012-2013, 341. mewarmeTa Ses-

axeb kanonis me-144 muxli.7 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 325-347, 360-

370.8 magaliTad, fiduciuri valdebulebebi. ix. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations,

3th ed., vol. 4, USA, 2010, 119-124.9 Hamilton R., Freer R., The law of Corporations, 6th ed., USA, 2011, 398.


122

3. re or ga ni za ci u li ran gis res truq tu ri za cia

3.1. or ga ni za ci u li kon ver sia

ss-is struq tu rul ele men tTa posttran zaq ci u li mdgo ma re o ba tran zaq ci is sa-

xe o ba Ta cvlas Tan er Tad la vi rebs. ss-is stra te gi u li re kon struq ci is stig ma or ga-

ni za ci ul -sa mar Tleb ri vi for mi sa da fun qci o na lu ro bis cvli le ba a.

zo ga dad, `re or ga ni za ci a~ ax lis Seq mnis qme de bas an pro cess aR niS navs.10 is Se iZ-

le ba mo i cav des axa li kor po ra ci is da ar se bas an ar se bul Si me sa kuT re Ta struq tu ri sa

da me nej men tis Sec vlas ima ve an sxva sa xel wo de biT saq mi a no bis gag rZe le bis per speq-

ti viT. me war me su bi eq tis Tvis or ga ni za ci u li kon ver sia nor ma ti u lad gan sazR vru li

sa mar Tleb ri vi for mis Sec vlas gu lis xmobs. or ga ni za ci u li cvli le bis Ses ru le bis

dawy e bis sa fuZ ve li ne ba yof lo bi Ti xa si a Tis ma ta re be li a.11 mis sa fuZ vlad M&A mxo-

lod sub straq ci u lad ran gir de ba. kor po ra ci ul kom bi na ci a Ta kla sob ri vi mo ce mu lo-

bi dan, ss-is, ro gorc sa mar Tal su bi eq tis gar daq mnas, mo la pa ra ke ba daq vem de ba re bu li,

igi ve, kon tro li re ba di tran zaq cia udevs sa fuZ vlad.12 kor po ra ci is sru li qo neb ri vi

da wi lob ri vi Se Ze na, Ser wyma da kon so li da cia ase Ti ti pis tran zaq ci e bi a.13 mag ram ra

kav Si ria ss-is sa mar Tleb ri vi for mis kon ver si a sa da Se Ze nis spe ci fi kur stra te gi a Ta

So ris da ro gor ge ne rir de ba mis gan or ga ni za ci u li for mis Sec vla?!

maT So ris kav Si ris dad ge nis xa zi ne bis av to no mi u ro bis pra ti ku li re a li ze bis

Se saZ leb lo bis nor ma ti ul dek la ri re ba ze ga dis.14 tran zaq ci is da de bis ne ba yof lo-

bi Ti xa si a Ti re or ga ni za ci is Ses ru le bis wi na re ele ments war mo ad gens. Ser wymi sa da

kon so li da ci is gan xor ci e le bis av to ri ze ba tran zaq ci a Si mo na wi le ori ve kom pa ni is

aq ci o ner Ta sa er To kre bis kom pe ten ci a a.15 su bi eq tTa sim rav le da in te res tTa sxva das-

xva o ba tran zaq ci is du a lis tur bu ne bas gan sazR vravs. Se Tan xme ba ze mo la pa ra ke be bi

ori ve kom pa ni is me nej ments So ris mim di na re obs, ro mel Ta (me nej men tis) uf le ba mo si-

le bis quo war ran to xa si aTs aq ci o ne re bi sa er To kre bis da de bi Ti ga dawy ve ti le biT gan-

sazR vra ven. Sem Ze ni kor po ra ci is aq ci o ner Ta kva li fi ci re bu li um rav le so biT mi Re-

bu li ga dawy ve ti le ba ma Sin aris sa Wi ro, Tu tran zaq cia wes de ba Si cvli le bas iw vevs, an

Se Tan xme bis Se sas ru leb lad gan Tav se bul aq ci a Ta da ma te biT 20%-is (iT) ga ce ma/ gaz rda

uwevs.16 ker Zod, Se de ge bi su bi eq teb Tan er Tad di fe ren cir de ba. Tu tran zaq cia mi ma er-

Te be li sa zo ga do e bis wes de bis cvli le bas ar iw vevs,17 Ser wymis tran zaq ci a, `ga dar Ce-

10 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 546.11 Hamilton R., Freer R., The law of Corporations, 6th ed., USA, 2011, 399.12 Sdr. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 16-19.13 Rock H., Kanda K., Kraakman R., Signifi cant Corporate Actions, Oxford, 2009, 141.14 igulisxmeba kontrolirebadi tranzaqciis dadebis avtorizireba aqcionerTa saerTo

krebis mxridan da reorganizaciis nebayoflobiTi dawyebis sakanonmdeblo daTqmis ar-

seboba. ix. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 325, 555-562. Sead. Rock, Kanda, Kraakman, Signifi cant Corporate Actions, 2009, P. 133-145. aseve, ix. me-

warmeTa Sesaxeb kanoni, me-14, me-144 muxlebi da 54-e muxlis me-6 punqtis (b) qvepunqti.15 Rock H., Kanda K., Kraakman R., Signifi cant Corporate Actions, Oxford, 2009, 134.16 Hamilton R., Freer R., The law of Corporations, 6th ed., USA, 2011, 389.17 Sdr. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 60-61.


123

ni li~ kom pa ni is Tvis fun da men tu ri cvli le bis ga mom wvev faq to rad ar mi iC ne va.18 mag-

ram, Tu Ser wymis pro ce su a lu ri Ses ru le bi sas Sem Ze ni kom pa ni is sa wes de bo cvli le bis

Se ta nas ga na pi ro bebs, ma Sin ase Ti tran zaq cia aS S-Si fun da men tu ri cvli le bis sa xe o-

bas war mo ad gens.19 aseT etap ze, kor po ra ci u li kom bi na ci a, ara pir da pir, fun da men tu-

ri cvli le bis sa fuZ ve li a, mag ram is or ga ni za ci ul kon ver si as ar ga na pi ro bebs, ram de-

na dac sa wes de bo cvli le ba da ma te bi Ti aq ci e bis av to ri ze bis Se sa xeb xor ci el de ba.

sa pi ris pi ro Se de gi dge ba sa miz ne kor po ra ci is Tvis. Ser wymis Se de gad mi si qo-

ne ba, lik vi da ci is ga re Se, anu ka pi ta lis uwy ve ti eko no mi ku ri xa zis Se nar Cu ne bis pi-

ro beb Si,20 mar Tvis sa mar Tleb riv for mas ic vlis, rom lis aq ci o ne re bi mi ma er Te be li

kor po ra ci is aq ci o ne re bi xde bi an, xo lo qo neb ri vi si ke Te tran sfe rir de ba ek va i e ri

kom pa ni is ba lan sze.21 or ga ni za ci u li kon ver sia sa ka non mdeb lo nor me biT dad ge ni li

sa re gis tra cio mo na cem Ta ba za Si sa Ta na do cvli le be bis Se ta nis Sem dgom iZens iu ri-

di u lad mbo Wav sa ja ro xa si aTs.22

Se Ze na/ Ser wymis sa mar Tleb ri vi efeq ti ss-ze, ro gor er Ti an kon struq ci a ze, ra

Tqma un da, er Tsa xo va ni ar aris. kor po ra ci is fu liT an qo neb ri vad na wi lob ri vi Se Ze-

ni sas, ro me lic ore ta pi an tran zaq ci ul ga ri ge bad ar iyo Ta vi dan ve da sa xu li da qo-

ne bis /wi lis sub stan ci u ri na wi lis Se Ze nas ar mos devs sa miz ne sa zo ga do e bis Ser wyma,

sa mar Tleb ri vi for mis cva le ba do ba ar xde ba.23 msgav si Se de giT24 srul de ba sam kuTxa

Ser wyma, ro de sac tran zaq ci is miz ne bis Tvis da fuZ ne bu li kor po ra cia ga nag Zobs ar se-

bo bas (pir da pi ri sam kuTxa Ser wyma) an uer Tde ba sa miz ne kom pa ni as (re ver su li sam kuTxa

Ser wyma). ek va i e ris sub si di a ris da ar se ba da mi si re kon struq cia Sem Ze ni sa zo ga do e bis

or ga ni za ci ul kon ver si as ar iw vevs. amas Tan, Tu for var du li sam kuTxa Ser wymaa sa xe-

ze, sa miz ne sa zo ga do e bis or ga ni za ci u li for mis gar daq mna xde ba, ro me lic Sem Ze nis

sub si di a ris sa mar Tleb ri vi for miT ga nag rZobs sa me war meo saq mi a no bas. mis sa pir wo-

ned, Tu sa miz ne sa zo ga do e ba tran zaq ci i dan `ga dar Ce ni li~ ga mo dis, sa mar Tleb ri vi

for mis re kon struq cia ar xde ba, gar da im Sem Txve vi sa, ro ca ek va i e ri sa miz ne ss-is Ser-

wymis Se sa xeb iRebs ga dawy ve ti le bas.25

18 M.B.C.A. §11.04(g), Offi cial Comment, USA, 2009. Sead. Rock H., Kanda K., Kraakman R., Signifi cant Corporate Actions, Oxford, 2009, 135.

19 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, New York, 2010, 260.20 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 660-693.21 Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., New York, 2011, 610-622.22 ix. saqarTvelos iusticiis ministris 2009 wlis 31 dekembris brZaneba 241 `mewarmeTa

da arasamewarmeo (arakomerciul) iuridiul pirTa registraciis Sesaxeb~ instruqciis

damtkicebis Taobaze, me-11 muxlis me-12 punqti.23 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 692-695, 701-703.24 identuri Sedegi dgeba aqcionerTa da sasesxo fasiani qaRaldebis mflobelTa an kred-

itorTa Soris nebis avtonomiurobis sawyisebze dadebuli ijaris xelSekrulebisas,

rodesac korporacia mTel Tavis qonebas axlad Seqmnil kompanias gadascems. qonebis

gadamcemi korporacia samarTalsubieqtobas inarCunebs, xolo xelSekrulebis mizneb-

isTvis axlad dafuZnebuli kompaniis erTaderT aqtivs gadacemuli qoneba warmoadges.

es, qonebrivi SeZenis msgavsebis paralelurad, mas Serwymisa da konsolidaciisgan ga-

nasxvavebs. ix. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 562-564.

25 FletcherW., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 552-554.


124

or ga ni za ci u li for mis Sec vlis fun da men tu ri cvli le ba wyvets re or ga ni ze bu-

li kor po ra ci is Seq mnis ori gi na lur `ne xus of con tracts~ ur Ti er To bas. `sa xel Sek ru le-

bo er Ti a no bis~ me ta fo ra uni ka lur ur Ti er To bas aR wers, ro me lic aq ci o ner Ta an /da

aq ci o ner Ta da kor po ra ci as So ris Ca mo ya lib da.26 or ga ni za ci u li kon ver sia kor po ra-

ci is da fuZ ne biT sa mar Tleb ri vi sawy i se bis moS las ga na pi ro bebs, rom lis er Tgva ri re-

a bi li ti re ba Ser wymis tran zaq ci is mTa var de bu le beb Si ar se bu li daT qmis sa Su a le biT

xor ci el de ba. es daT qma, sa miz ne kor po ra ci is `daT mo bis~ sa nac vlod, mis aq ci o ne rebs,

ek va i er kom pa ni a Si xel Sek ru le biT Se Tan xme bul wil Ta ga da na wi le bas da aq ci o ner Ta

sta tu si Se nar Cu ne bas gu lis xmobs. tran zaq ci a, Ta vis mxriv, val de bu le biT sa mar Tleb-

riv bu ne bas Tan er Tad, kor po ra ci ul sa mar Tleb ri vi sa xis ele men te bis ma ta re be li ca a.

or ga ni za ci ul -sa mar Tleb ri vi for mis Sec vla fun da men tu ri kor po ra ci u li cvli le-

bis sa xe o ba a, ro me lic sa zo ga do e bis wes de bas Tan er Tad `ne xus of con tracts~ doq tri na lu-

ri me ta fo ris sub stan ci ur sub strats qmnis.27

mok le das kvnis sa xiT Se iZ le ba iT qvas, rom Se Ze na/ Ser wymis sa zo ga do e bis or ga-

ni za ci ul kon ver si ad dak va li fi ci re ba sa miz ne sa zo ga do e bis par tni or Ta ga er Ti a ne-

bu li ka pi ta lis mar Tvis sa mar Tleb ri vad sxva su bi eq tis or ga ni za ci u li mo ce mu lo bis

qveS aku mu li re bu li qo ne bis eko no mi ku ri cir ku li re bis uwy ve ti ga das vli dan ge ne-

rir de ba. is Se iZ le ba Ca iT va los or ga ni za ci u li gar daq mnis spe ci fi kur sa xed, sa dac,

sa mar Tleb ri vi for mis Sec vlis dam kvid re bu li dog ma tu ri gan mar te bis gan gan sxva ve-

biT, ro me lic sa mar Tal su bi eq tis er Ti sa mar Tleb ri vi for mis al ter na ti u li for miT

Sec vlas gu lis xmobs,28 ori an me ti me war me su bi eq ti Se iZ le ba iyos Car Tu li.

3.2. ti po lo gi u ri kon ver sia

ka pi ta lu ri ti pis me war me su bi eq tis ti po lo gi u ri kla si fi ci re ba mi si da de bi Ti

da uar yo fi Ti seg men te bis far do bi To biT ga mo iT vle ba. ka pi ta lis mo zid vis ga mar ti-

ve bu li gze bis Zi e bas kor po ra cia aq ci e bis gan sa ja ro e bul brun va Si Car Tvis ken mih yavs.

aq ci e bis ka pi ta lis or ga ni ze bul ba zar ze ga ta nis pro ce du ru li aq ti vo be bi sak ma od

Zvi rad R i re bu li a.29 qme de be bi, ro mel Ta mi za nia kom pa ni is Tvis sa ja ro xa si a Tis mi ce ma,

go ing con cer -is kon cep tu a lu ri ga mov li ne ba a.30 kor po ra ci is go ing con cer -is an to ni mu ri

Si na ar sis go ing pri va te,31 ss-is fun da men tu ri cvli le bis me Tods war mo ad gens.32 mi si fun-

qci u ri uti li zi re ba ram de ni me mi mar Tu le biT xor ci el de ba.

26 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 1, New York, 2010, 150-159.27 iqve, 262.28 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 553.29 aqciebis listingis Rirebulebas advokatebisTvis/iuridiuli momsaxurebisTvis gasa-

cemi da finansuri dokumentebis uzrunvelyofis, safondo birJis wesebis adaptire-

bisa da sawarmos korporaciuli marTvis SesabamisobaSi moyvanis xarjebi zrdis. aSS-Si

es Rirebuleba 300 000-dan 800 000 aSS-is dolaramde meryeobs. Tumca, masSi sadazRvevo

komitetisTvis gadasaxdeli Tanxa ar Sedis. ix. Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 11-13.

30 Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 125-127.31 ix. O’Neals H., Thompson R., Oppression of Minority Shareholders and LLC Members, rev. 2d. ed., USA,

2009, §5.27.32 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 140.


125

pir ve li, ek va i e ri kom pa ni is mi er sa miz ne sa zo ga do e bis da uf le bis ore ta pi a ni

stra te gi is ga mo ye ne bis me o re etap ze mci re aq ci o ner Ta ga Ze ve bis sis te mu ri mid go-

mis33 qve sis te mur me Tod Si ai sa xe ba.34 aq ci a Ta ga yo fas Tan, sa ku Ta ri aq ci e bis ga mos yid-

vi sa da re ka pi ta li za ci as Tan er Tad, is aris or ga nu li cvli le ba, ro me lic kom pa ni is

ti po lo gi ur kon ver si as ga na pi ro bebs.35 is Se iZ le ba da uf le bis bo lo sta di a ze iq nes

ga mo ye ne bu li.36

ore ta pi a ni Se Ze nis pir ve li eta pis (sa ten de ro Se Ta va ze bis) war ma te biT das ru-

le bis Sem dgom, sa miz ne sa zo ga do e bis mci re aq ci o ner Ta gan dev na sa ses xo da fi nan se bis

qve sa xe o biT me nej men tis mi er37 aq ci a Ta ga mos yid vis sa Su a le biT xor ci el de ba. msgav si

ti pis tran zaq cia gan sa kuT re bu li gax sni lo bis sa mar Tleb riv re gu li re bas eq vem de-

ba re ba.38 aS S-is fa si a ni qa Ral de bis baz ris we se bis re gu li rebs qveS39 eq ce va de lis tin-

gis ken mi mar Tu li yve la tran zaq ci a, ro me lic jde ba `tran zaq ci is tes tis~ de fi ni ci-

a Si da `e feq tu ri tes tis~ moTx ov nebs ak ma yo fi lebs. `tes tis efeq tu ro ba~ ume tes LBO tran zaq ci a Si ai sa xe ba, ram de na dac is sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci a Ta de lis tings iw-

vevs.40 ̀ tran zaq ci is tes ti~ mo i cavs yve la sa xis Se Ze nas, ro me lic aq ci a Ta gam Tav seb lis

an afi li re bu li su bi eq tis mi er xor cil de ba, anu un da ar se bob des Sem Zen sa da sa miz ne

sa zo ga do e bas So ris sa kon tro lo ur Ti er Tkav Si ri imi saT vis, rom tran zaq cia mo eq ces

SEC 13E-3 we sis re gu li re bis far gleb Si.41,42

de lis tin gis kor po ra ci u li qme de bis sis te mu ri ga mo ye ne bis me o re fun qci u ri

uti li zi re ba `mtru li~ da uf le bis Ta vi dan aci le bis stra te gi ad ga mo ye ne ba a. `mtru-

li~ da uf le bis ar si, ro me lic sa ten de ro Se Ta va ze bis ga ke Te bas ka pi ta lis baz ris sa-

Su a le biT gu lis xmobs, mo i cavs im aq ci o ner Ta mi marT oferts, ro mel Ta aq ci e bi ka pi-

ta lis or ga ni ze bul ba zar ze lis tin gSia ga ta re bu li. stra te gi a Si sa ja ro aq ci o ner Ta

33 ix. Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 765-779.34 “going private~ “freeze-out~-is subtipur gamovlinebad ganmarta delaveris sasamarTlom

1977 wels. ix. Lynch v. Vickers Energy Corp., 383 A.2d 278 (Del. 1977).35 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 140.36 Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 658.37 Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 662-663.38 Booth R., Financing the Corporation, USA, 2010, 562.39 `going private ~ fasiani qaRaldebis bazris regulirebis farglebSi jdeba. aSS-Si misi Ses-

rulebis procedurul imperativizms S.E.C.-is 13E-3 formulirebuli katalogis Sevse-

ba warmoadgens.40 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 14, New York, 2000, 19.41 Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 136.42 SEC. 13E-3 wess mniSvnelovani gamonaklisi aqvs 13E-3(g)(1)-is saxiT: Tu oretapiani SeZe-

nis satendero SeTavazebas Serwyma mohyveba satendero SeTavazebidan erTi wlis ganma-

vlobaSi, amasTan ekvaieri da samizne kompaniebi ar iyvnen afilirebuli kompaniebi manam,

sanam SeTavazeba dasruldeboda, mcire aqcionerTa mimarT gadasaxdeli `back-end~ Ri-

rebuleba satendero SeTavazebaSi dafiqsirebuli Rirebulebis toli an masze maRalia

an substanciurad imave uflebebis matarebel aqciebs Rebuloben sanacvlod da saten-

dero SeTavazeba Seicavs srul informaciul gaxsnilobas SeZenis miznebis CaTvliT,

rom mas (ekvaiers) surda, meore etapze Serwymis ganxorcieleba, maSin (aRniSnuli piro-

bebis dros) delistingis tranzaqciis Semsrulebels ar moeTxoveba SEC. 13E-3 wesis Se-

vseba. ix. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 14, USA, 2000, 21; Booth R., Financing the Corporation, USA, 2010, 566.


126

aq ci e bis Ses yid viT `Ri a~ kor po ra ci is `da xu rul~ kom pa ni ad ga daq ce va mo i az re ba.43 sa-

ja ro aq ci o ner Ta ter mi na cia `ra i der~ kor po ra ci as sa Su a le bas uzR u davs sa ten de ro

Se Ta va ze biT da e uf los sa miz ne kom pa ni is aq ci a Ta sa kon tro lo pa kets.44 ze mo aR niS nu-

li cxad yofs de lis tin gis stra te gi is du a lis tur da ati pur bu ne bas: is Se saZ le be lia

ga mo ye ne bul iq nes da uf le bis das ru le bis stra te gi ad da, imav dro u lad, da uf le bis-

gan Tav dac vis me qa niz mad.

ti po lo gi u ri kon ver si is gan xor ci e le bas, de lis tig nis tran zaq ci is ga mo ye ne-

bis sa Su a le biT, me sa me fun qci u ri mo ti va to ric aqvs. ro gorc aSS-is fe de ra lu ri sa ka-

non mdeb lo re gu li re ba,45 ise me war me Ta46 da fa si a ni qa Ral de bis baz ris Se sa xeb ka no ni47

spe ci a li ze bul moTx ov nebs awe sebs im kom pa ni is Tvis, ro me lic kon kre tu li ga re mo e-

ba/ pi ro be bis dak ma yo fi le bis Sem deg, av to ma tu rad xde ba sa ka non mdeb lo moTx ov ne bis

moq me de bis gav rce le bis su bi eq ti.48 aS S-Si, kor po ra ci as, ro mel sac hyavs 500 an me ti aq-

ci o ne ri da aqvs aTi mi li o nis an me tis Ri re bu le bis qo ne ba, val de bu lia da e mor Ci los

fe de ra lur re gu li re bas da da re gis trir des fa si a ni qa Ral de bis ka non mdeb lo bis

Se sa ba mi sad.49 Tu kor po ra cia ak ma yo fi lebs aR niS nul kri te ri u mebs, man un da mo am za-

dos da Se av sos yo vel kvar ta lu ri, yo vel wli u ri da spe ci a lu ri mox se ne bis for me bi.50

fe de ra lu ri ka non mdeb lo ba gan sa kuT re bu li ze dam xed ve lo bis qveS aq cevs sa ten de ro

Se Ta va ze ba sa da war mo mad gen lis sa Su a le biT xmis uf le bis gan xor ci e le bis pro ce du-

rebs. me nej men ti an aq ci o ne ri,51 ro me lic kor po ra ci is ne bis mi e ri kla sis aq ci a Ta 10%-

is an me tis mflo be li a, sa ten de ro Se Ta va ze biT aq ci a Ta ga mos yid vis (MBO) an kon tro-

lis Sec vlis tran zaq ci a Si Car Tvis po ten ci u ri San si sa da ze gav le nis pre ven ci re bis

miz niT, val de bu li xde ba fe de ra lur im pe ra ti ul moTx ov nas da e mor Ci los da awar mo-

os spe ci a lu ri an ga ri Se bis Sev se ba da uz run vel yos ma Ti mox se ne ba.52 sa zo ga do e bis mi-

er fi nan su ri mox se ne bi sa da ar se bu li mdgo ma re o bis Se sa xeb in for ma ci is gax sni lo bis

im pe ra ti ul moTx ov na Ta da uc ve lo ba Se iZ le ba sa sar Ce lo war mo e bi sa da aq ci o ner Ta

mxri dan, fi du ci u ri mo va le o bis dar Rve vis ba zis ze, aq ci a Ta ga mos yid vis sa fuZ ve li

gax des.53 msxvi li kor po ra ci is Tvis msgav si sa ka non mdeb lo moTx ov ne bis da we se ba da

43 Haas J. , Corporate Finance, New York, 2011, 662.44 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 913.45 SEC. Rule 13E-3.46 mewarmeTa Sesaxeb kanonis 55-e muxlis pirveli punqti aseT moTxovnad aqcionerTa

raodenabas gansazRvravs: Tu ss-is aqcionerTa raodenoba miaRwevs 100-s, maSin saval-

debulo xdeba sameTvalyureo sabWos Seqmna. 47 fasiani qaRaldebis samarTalSi aseT moTxovnaTa kategorias ganekuTvneba, magaliTad,

fasiani qaRaldebis emisiis procesi. ix. jibuti m., yoranaSvili q., `fasiani qaRaldebis

bazris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2004, 55, 79 da momdevno.48 Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 658-660.49 ix. Securities Exchange Act 1934, Rule 12g-1.50 ix. Securities Exchange Act 1934, Rule 12, 13-is mixedviT, es formebia 10-K, 10-Q, 8-K.51 Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 254-259.52 Booth R., Financing the Corporation, USA, 2010, 564.53 mag. ix. Santa Fe Industries, Inc., v. Green, 430 U.S. 462, 480 (Sup. Ct. 1997). ~going private~ tranzaq-

cias uamravi regulirebadi niuansi aqvs, menejmentisgan maTi Seusrulebloba mravali

sasamarTlo davis sagani gamxdara. amis Sesaxeb vrclad ix. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 141-145.


127

ma Ti Ses ru le ba gan sa kuT re bul Tan xeb Tan aris da kav Si re bu li.54 lo gi ku ri a, rom de-

lis tin gis tran zaq cia me nej men tis in te re se bi sa da aq ci o ner Ta ke Til dRe o bis miR we-

vis me To dad Se iZ le ba iq nes ga mo ye ne bu li, ro de sac ka pi ta lis or ga ni zi re bul ba zar ze

da re gis ti re bis sa Su a le ba da sa xul mi zans ver amar Tlebs.

de lis tin gis tran zaq ci a, Ta vi si fun qci u ri ga mov li ne be biT, kor po ra ci is fun-

qci o ni re bis sa moq me do are a lis Sec vlis stra te gi as war mo ad gens. Tu ka pi ta lis ba zar-

ze aq ci e bis sa ja rod sa vaW rod Se Ta va ze bas gan sa kuT re bu li re gu li re ba esa Wi ro e ba,55

de lis tin gi ara nak leb mniS vne lo va ni, ka pi ta lis baz ris Tvis sa xa si a To fe no me ni a, rom-

lis nor ma ti ul re gu li re ba ze ka non mde be li xels ver ai Rebs. kor po ra ci is lis tin gi

Se iZ le ba Ca iT va los ss-is daR ma val ti po lo gi ur kon ver si ad, ro gorc kon kre tu li ga-

re mo e bis Se de gad war mo So bi li mov le na. kon kre tul mov le na Ta jaW vis lo gi ku ri gan-

vi Ta re ba zo ga di sa ka non mdeb lo moTx ov ni dan spe ci fi kur re gu la ci e bam de da iy va ne ba.

ami tom, ka pi ta lis ba zar ze aq ci a Ta gan Tav se biT ss-is ti po lo gi ur cvli le bas de duq-

ci u ri ti po lo gi u ri kon ver sia un da ewo dos.

mis sa pir wo ned, de lis tings, ro me lic spe ci a lu rad nor ma ti ze bul moTx ov na Ta

Ta vis ari de bis sa mar Tleb riv qme de ba Ta mTel rig wye bas mo i cavs da mi mar Tu lia zo-

ga di re gu la ci e bis gan vrco bis ken, in duq ci u ri ti po lo gi u ri kon ver sia Se iZ le ba ewo-

dos. isi ni ka pi ta lu ri sa zo ga do e bis ti po lo gi u ri kon ver si is kla si kur sa fuZ vels

war mo ad ge nen. de lis tin gis Ses ru le bis me To do lo gi u ri ga mov li ne ba Se Ze na/ Ser wymis

tran zaq ci a Ta in te raq ci u li Se de gi a. mi u xe da vad imi sa, rom ti po lo gi u ri kon ver sia

kor po ra ci is Tvis `si naT li dan sib ne le Si ga das vlad~ mo i az re ba,56 mi si ga mo ye ne bis sis-

wo re, kor po ra ci is eko no mi kur -sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o bi dan ga mom di na re, kon kre-

tu li ga re mo bis ana li zis sa fuZ vel ze un da Se mow mdes.

4. aq ci o ner Ta struq tu rul -sa in ves ti cio da uf leb ri vi

rek la si fi ci re ba

4.1. aq ci o ner Ta sa in ves ti cio por tfo li os Sec vla

kor po ra ci u lad mowy o bil me war me su bi eq tSi aku mu li re bu li sa aq cio ka pi ta-

lis wya ros uf leb ri vi mdgo ma re o bis sta bi li za cia gan xor ci e le bu li in ves ti ci is

swo ri kor po ra ci u li da eko no mi ku ri ren ta be lo bis gan msazR vre li um niS vne lo va ne si

seg men ti a. in ves ti ci is ris kis pi ro beb Si, sta bi lu ro ba aq ti u ri dac vis sa ga ni a. in ves-

ti re bu li ka pi ta lis ris kis Si na ar sob ri vi stig ma mi si da zi a ne bis an da kar gvis Se saZ-

leb lo bi Ta da ase Ti da na kar gis al ba To bis xa ris xob ri vi maC ve ne be liT ga mo i xa te ba.57

54 Booth R., Financing the Corporation, USA, 2010, 562-563.55 regulirebis paralelurad, “going concer~ gansakuTrebuli siZviriT gamoirCeva, rom-

lisTvisac xSirad korporacia finansurad `mzad~ ar aris. Sesabamisad, istoriul

perspeqtivaSi, korporaciis finansuri mxaris analizis substanciur waxnags “going concern~-is Rirebulebis Sefaseba da misi meTodebi warmoadgenda. ix. Brudney V, Chirelstein M., Corporate Finance, New York, 1979, 3-79.

56 Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 136.57 ix. Klein W., Coffee J., Business Organization and Finance, 11th ed., New York, 2011, 243-245; Gilson R., The

Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 115.


128

pi ris mi er ka pi ta lis ram de ni me sxva pi ris ka pi tal Tan kon cen tri re ba qmnis sa in ves ti-

cio por tfo li os di ver si fi ci re bul va ri ants. es aris por tfo li os Te o ri is Si na ar-

sob ri vi mo ce mu lo ba.58 mi si praq ti ci re ba kor po ra ci is sa mar Tleb ri vi for mis ga mo ye-

ne biT xor ci el de ba. am kuTx iT, kor po ra cia sub stan ci u ri ra o de no bis ka pi ta lis ga-

er Ti a ne bis Se de gad war mo So bi li prob le me bis (ris kis kon tro lis) ga daW ris Zi ri Tad

me To dad ga ni xi le ba.59

sa in ves ti cio por tfo li os Te o ri is Ta nax mad, qo neb ri vi por tfo li os, ro gorc

in di vi du a lu ri mflo be lo bis sa pi ris pi ro mov le nis, flo biT ris ki, rom lis wya ro in-

ves to ria da niS navs al ba To bas, rom re a lu ri Se mo sav le bi gan sxva ve bu li iq ne ba mo sa-

lod ne li Se mo sav le bis gan, Se saZ le be lia Sem cir des mo sa lod ne li Se mo sav le bis Sem ci-

re bis ga re Se.60 amiT, aq ci o ne ris in ves ti cia di ver si fi ci re bul sa xes iZens. Tu qo ne bis

por tfo li os sa xiT kon cet ra cia in di vi du a lu ri sa kuT re bis di ver si fi ci re bas ga na-

pi ro bebs, es niS navs, rom Ca mo ya li be bu li por tfo lio ris ke bis aku mu li re bis Se de gi

da ris kis di di pro cen tu li ko e fi ci en tis Sem cve li a.61 lo gi ku rad, ris ke bis Sem cvel

di ver si fi ci re bul sa in ves ti cio por tfo li os `ga dazR ve va~ sWir de ba. ga dazR ve vis

kor po ra ci ul sa mar Tleb ri vi xa si a Tis qme de bad da ban de bu li ka pi ta lis na wi lob ri vi

de in ves ti re ba da sxva an ima ve ge og ra fi u li Tu sa me war meo xa zis mqo ne biz ne sor ga ni-

za ci a Si re in ves ti re ba mi iC ne va.62 Se Ze na/ Ser wymis re or ga ni za ci u li ti pis tran zaq ci e-

bi sa miz ne kom pa ni is aq ci o ner Ta ka pi ta lis di ver si fi ci re bu li por tfo li os Seq mnis

sa re in ves ti cio kor po ra ci u li sa xis stra te gi uli taq ti kaa. Tu sa miz ne sa zo ga do e bis

aq ci o ne re bi erT mTels war mo ad gen en, tran zaq ci is in teg ri re bis Se de gad isi ni, Sem Ze-

ni kor po ra ci is aq ci o ne reb Tan er Tad, or sub traqts Seq mni an, ri Tic ar se bu li in ves-

ti ci is di ver si fi ci re bas ga na xor ci e le ben. di ver si fi ci re ba ki por tfo li os Te o ri-

is Zi ri Ta di mak va li fi ci re be li faq to ri a.63

kor po ra ci is struq tu ru li cvli le bis cen tra lu ri obi eq ti aq ci o ner Ta struq-

tu ra a. re or ga ni za ci u li ti pis, sa ga da sa xa do da beg vris gan Ta vi su fal tran zaq ci a Ta64

prin ci pu li kon cef cia aq ci o ne ris me war me su bi eq tTan wev ris sta tu siT kor po ra ci-

ul sa mar Tleb ri vi kav Si ris Se nar Cu ne ba a. kom bi na ci a Si mo na wi le sa zo ga do e bi sa Tu mi-

si aq ci o ne ris Tvis tran zaq ci a Si sa ku Ta ri aq ci e bis anazR a u re bis sa xed aq ci is daT qma

aq ci o ne ris kor po ra ci ul (wev ris) sta tuss gan gZo bad xa si aTs ani Webs.65 tran zaq ci is

no ta cia niS navs sa miz ne sa war mos aq ci a Ta daT mo bis sa nac vlod `ga dar Ce ni li~ kor-

po ra ci is aq ci e bis mi Re bas. Sem Zen sa zo ga do e ba Si sa miz ne kom pa ni is pretran zaq ci u-

li ka pi ta lis er Tgva ri re in ves ti re ba xde ba.66 ro gorc ze moT aRi niS na, sa in ves ti cio

58 ix. Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 198-200.59 Posner R., The Economic Analysis of Law, USA, 2007, 392.60 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 125. portfolios Teoriis

arss uZvelesi gamonaTqvami SesaniSnav ilustrirebas ukeTebs: `arasodes Cado yvela

kvercxi erT kalaTaSi~. ix. Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 197.61 Sdr. Klein W., Coffee J., Business Organization and Finance, 11th ed., New York, 2011, 21-26.62 Seadare aqcioneris aqciur uflebebs (stock rights). Klein W., Coffee J., Business Organization and

Finance, 11th ed., New York, 2011, 295-298.63 Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 197.64 Ginsburg M., Levin J., Mergers, Acquisitions, and Buyouts, vol. 2, New York, 2003, chap. 6, 1665 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 675.66 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 341-343.


129

por tfo li os ar si kor po ra ci a Si ka pi tal da ban de bas gu lis xmobs. in ves ti ci is or ga-

ni za ci u li me To dis (kor po ra ci is) Sec vla, por tfo li os Te o ri i dan ga mom di na re, in-

ves ti re bu li ka pi ta lis mar Tvis for mis Sec vlas utol de ba. aR niS nu li dan ki ge ne rir-

de ba, rom aq ci o ner Ta ka pi ta lis mar Tvis sa mar Tleb ri vi for mis Sec vla, re or ga ni za-

ci u li ti pis tran zaq ci a Ta Ses ru le bis me To di kis ga mo ye ne biT, in ves ti ci is for mis

Sec vlas gu lis xmos.67 in ves ti ci is for mis Sec vlis pa ra le lu rad, ic vle ba aq ci o ner Ta

struq tu ra. aq ci o ner Ta struq tu ru li cvli le ba Sem Ze ni/ mi ma er Te be li kor po ra ci is

per speq ti va Si un da iq nes gan xi lu li, rad gan sa miz ne sa zo ga do e ba, re or ga ni za ci u li

ti pis tran zaq ci is Se de gad, ro gorc we si, ar se bo bas wyvets. `ga dar Ce nil~ kom pa ni as

posttran zaq ci ul etap ze kom bi na ci a Si mo na wi le Sem Ze ni (a nu sa ku Ta ri aq ci o ne re bi sa)

da sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci o ner Ta ga er Ti a ne biT for mi re bu li, uf ro swo rad, aq ci-

o ner Ta re kon struq ci re bu li struq tu ra ga aC ni a.

mok led, Se Ze na/ Ser wymis im sa xe o ba Ta ga mo ye ne biT da de bu li tran zaq ci is Se de-

gad, ro mel Sic anazR a u re bis sa xed Sem Ze ni/ mi ma er Te be li kom pa ni is aq ci e bia gan sazR-

vru li, e.w. re or ga ni za ci u li ti pis tran zaq ci e bi, ss-is struq tu ru lad sub stan ci ur

or gan zo mi le bi an ele men tSi iw vevs va ri a ci as: ic vle ba sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci o ne-

ris in ves ti ci is for ma da aq ci o ne re bis Se mo ma te bis xar jze re kon stru ir de ba Sem Ze ni

kor po ra ci is aq ci o ner Ta struq tu ra.

4.2. aq ci o ner Ta uf leb ri vi rek la si fi ci re ba

aq ci o ners68 kor po ra ci as Tan wev ris kor po ra ci ul sa mar Tleb ri vi sta tu si akav-

Si rebs. wev ro bi dan ge ne rir de ba pi ris qo neb ri vi da mmar Tve lo bi Ti uf le be bi.69 kor-

po ra ci u lad mowy o bi li or ga ni za ci u li ga er Ti a ne bis fun da men tu ri kon cef ci a, kon-

tro li sa da sa kuT re bis gan cal ke ve ba sa me war meo saq mi a no bis yo vel dRi ur da Cve u-

leb riv sa kiTx e bis ga dawy ve tas aq ci o ne ris kom pe ten ci is miR ma to vebs.70 aq ci o ner Ta

uf leb ri vi kla si fi ci re bis sub stra ti aq ci is sa xe a. aq ci is kla sob riv sa xe o ba Ta de-

ter mi na cia aq ci o ner Ta da fuZ ne bis etap ze sa wes de bo an da fun qci o ni re ba di kom pa ni is

wes de ba Si cvli le be bis Se ta nis Se de gad xor ci el de ba. es aris aq ci is, ro gorc pi ris

kor po ra ci a Si ar se bu li qo ne bis Si da struq tu rul uf le ba Ta kla si fi ka ci a. sa miz ne

sa zo ga do e bis wes de biT dad ge ni li aq ci o ner Ta aq ci i dan ga mom di na re, uf le be bis re-

vi zi is myar sa fuZ vels aq ci o ner Ta struq tu ri sa da or ga ni za ci u li for mis kon ver sia

ga na pi ro bebs. ise ve ro gorc es ori uka nas kne li, uf leb ri vi rek la si fi ka cia Se iZ le ba

iq ces Se Ze na/ Ser wymis in teg ri re bis Se de gis Se de gad. msgav si sub stan ci u ri uf leb ri vi

va ri a ci e bis Seq mnis ma Ra li al ba To bis ga mo, aq ci o ner Ta mxri dan res truq tu ri za ci is

tran zaq ci a Ta mi marT xmis mi ce mis in sti tu tiT Tan xmo bis /u ar yo fis ga mo xat va ara sa-

67 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 675.68 mimdinare Tavis miznebisTvis, `aqcioneri~ Cveulebrivi, xmis micemis uflebis mqone

pirs gulisxmobs e.w. residual claiments, radgan privilegirebuli aqciebis, sasesxo fa-

siani qaRaldebisa da konvertirebadi fasiani qaRaldebis samarTlebrivi klasifika-

cia posttranzaqciul etapze, Tematurad, kidev calke ganxilvis sagania. magaliTad,

ix. Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 281-494.69 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 2, USA, 2010, 452.70 Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 499.


130

sur ve li uf leb ri vi rek la si fi ci re bis pre ven ci ad ga mo i ye ne ba.71 mag ram is mis kiTx va:

ra Se iZ le ba iyos aq ci o ne ris uf leb ri vi rek la si fi ci re ba, ro gor ai sa xe ba kor po ra ci-

u li kom bi na cia da ra gav le nas ax dens mas ze?!

aq ci o ner Ta aq ti viz mi sa da re or ga ni za ci u li ti pis tran zaq ci a Ta mar Tvis ur-

Ti er Tkav Si ri nor ma ti ul do ne zea dad ge ni li.72 tran zaq ci a ze mo lap ra ke bis dawy e bis

sawy is etap ze ve xde ba kom bi na ci is bu ne bis gan sazR vra: sa sur ve lia Tu mi u Re be li da

ram de nad jde ba da sa xul biz nes stra te gi a Ta kon teq stSi. axa li kom pa ni is mi marT aq-

ci o ner Ta pretran zaq ci u li da mo ki de bu le ba ma Ti Sem dgo mi uf leb ri vi mdgo ma re o bis

ar sob ri vi gan msazR vre li a.73 aq ci o ne ris kor po ra ci ul da kor po ra ci is mi marT Se saZ-

lo uf le ba Ta ka ta lo gi me nej men tis kon tro li sa da in ves ti re bu li ka pi ta li dan sar-

geb lis mi Re bas So ris la vi rebs. Se Ze na/ Ser wyma fun da men tu ri cvli le bis sa fuZ ve li a,

rac niS navs, rom aq ci o ner Ta uf leb ri vi mdgo ma re o ba fun da men tu rad Sec vlis obi eq-

ti a. sxva sity ve biT, sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci o ne ris uf le ba Ta axal kor po ra ci a Si

ro gorc iden tu ri mo di fi ci re ba (msgav si uf le be bis Se Ze na), ase ve dis kre di ti re bu li

gar daq mnaa Se saZ le be li.

pir vel Sem Txve va Si aq ci o ne ri ima ve wi lob ri vi mo na wi le o biT Se dis Sem Zen kor po-

ra ci a Si, rac mas ga aC nda yo fil sa war mo Si. es niS navs, rom mas ima ve uf leb ri vi mdgo ma-

re o bi sa da kla sis aq ci a ze unar Cun de ba sa kuT re ba. ek va i er kom pa ni a Si, mi u xe da vad ima-

ve kla si sa da uf le be bis mqo ne aq ci a Ta mi Re bi sa, aq ci o ner Ta uf leb ri vi mdgo ma re o ba

sub stan ci ur rek la si fi ci re bas ga nic dis. amas ga na pi ro bebs aq ci o ner Ta struq tu ris

cvli le ba ori sxva das xva kom pa ni is me sa kuT re Ta kom bi ni re bis ba zis ze. iq mne ba aq ci a Ta

sus ti kon cen tra ci e bi. aq ci is kon cen tra ci is mag ni tu da aq ci o ne ris uf leb ri vi mdgo-

ma re o bis Tvis sen si ti u ri a. kon cen tra ci is Sem ci re ba aq ci o ner Ta aq ti vizms asus tebs.74

maT (msxvil aq ci o ne rebs, vi sac ga dawy ve ti le ba ze ar se bi Ti gav le nis mox de na Se uZ li a)

`kon tro lis kon tro lis~ ber ke ti aq ci a Ta kon cen tra ci is pro por ci u lad ezR u de baT.

Tu yo fil an pretran zaq ci am de ar se bul kor po ra ci a Si is ga dawy ve ti le ba ze ze gav le-

nis mox de nis kom pe ten ci iT iyo aR Wur vi li, mas es uf le ba av to ma tu rad uqar wylde ba

aq ci o ner Ta sim rav les Tan er Tad. ga dawy ve ti le ba ze ze gav le na kon tro lis um niS vne-

lo va ne si ber ke ti a. de la ve ris sa sa mar Tlom gan mar ta,75 rom kon tro li kor po ra ci a Si

ar se bobs ma Sin, ro de sac aq ci o ne ri pir da pir an ara pir da pir flobs xmis mi ce mis uf le-

ba mo si le bis na xe var ze mets.76 Ta vis mxriv, kon trols, ro me lic pirs ma kon tro le bel

aq ci o ne rad aq cevs, spe ci fi ku ri pre mi um Ri re bu le ba aqvs. pre mi um Ri re bu le ba ki ara-

ma kon tro le be li aq ci o ne ris aq ci is sa baz ro Ri re bu le bis da de biT so li dur na mats

war mo ad gens,77 rom lis fi nan sur sar geb lad gar daq mna ker Zo mo la pa ra ke biT war mo e bu-

li kon tro lis ga yid vis78 tran zaq ci is Se de gad xde ba.79 ami tom, kon tro lis struq tu-

71 Booth R., Financing the Corporation, USA, 2010, 838-842.72 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 65-70.73 iqve, gv . 325.74 Sead. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 2, USA, 2010, 302-304.75 ix. Weinstein Enters., Inc., v. Orloff, 870 A.2d 499, 507 (Del. 2005).76 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. I, Boston/Chicago, 2009, 1126.77 Booth R., Financing the Corporation, USA, 2010, 115-120.78 kontrolis gayidvis meqanizmebze, ix. Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 661-675.79 Dyck A., Zingales L., Private Benefi ts of Control: An International Comparision, Harvard, 2001, 2-4.


131

ris Sec vla80 re or ga ni za ci u li ti pis tran zaq ci is sa Su a le biT ar iw vevs sa kon tro lo

pa ke tis mqo ne aq ci o ne ris Tvis pre mi um Ri re bu le bis ga dax das.81 mas ima ve ra o de no bis

aq ci e bi ga da e ce ma Sem Zen kor po ra ci a Si, ra ra o de no ba sac flob da (ro gorc we si, es

msgav si pro por ci iT xde ba, Tum ca mxa re Ta mi er sxvag va ri Se Tan xme ba tran zaq ci is dis-

po zi ci is gan sazR vris etap zea Se saZ le be li), mag ram kon cet ra cia sus tde ba da sa kon-

tro lo maC ve ne be li axa li re a lo bis Tvis mis sa kuT re ba Si aRar rCe ba. Se de gad, sa xe zea

aq ci o ne ris wev ris sta tu si dan ga mom di na re mmar Tve lo bi Ti uf le ba mo si le bis kon kre-

tu li seg men tis SezR ud va. ra Tqma un da, ise Ti fun da men tur uf le ba Ta rek la si fi ci-

re ba ga mo ricx u li a, ro go ric axal kom pa ni a Si in for ma ci is ga moTx o va (entry stra tegy) da

de in ves ti re bis gan xor ci e le bis (e xit stra tegy) or ga nu li uf le be bi a.82

uf le ba Ta dis kre di te bu li kla si fi ci re ba sxva das xva sa fuZ vli dan ge ne rir de-

ba. maT So ris ga mo ir Ce va tran zaq ci is sub stan ci u ri sa xe. sa miz ne kor po ra ci is fu liT

Se Ze nis stra te gi am aq ci o ne ri Se iZ le ba, ara sa xar bi e lo mdgo ma re o ba Si Ca ag dos. tran-

zaq ci is in teg ri re ba Se Tan xme bis pi ro be bis Ses ru le bis pro ce si a, ro de sac Se Tan xme ba-

Si daT qmu li val de bu le be bi mxa re Ta mi er un da Ses rul des. tran zaq ci a ze xel mo we ris

Sem dgom, aq ci o ners, ro mel mac mxa ri da u Wi ra da di req to ra tis qme de bas quo war ran to xa-

si a Ti mi a ni Wa da tran zaq cia da i xu ra, Se Tan xme bis de bu le ba Ta Sec vla aRar Se uZ lia.83

tran zaq ci a ze mo la pa ra ke bis dawy e bis etap ze, sa miz ne kom pa ni is aq ci o ne ris Tvis aq ci is

sa mo mav lo ren ta be lo bis maC ve neb lis aras wo ri aR qmis (a nu aq cia aris `sa Ta na dod Se u-

fa se be li,~ e.w. `un der va lu ed~, ra zec Sem Ze nis si ner giz mis mi Re bis mo lo di nia dam ya re bu-

li) sawy is ze aq ci o ne ris sa ku Ta ri ne biT ax dens per speq ti u li in ves ti re bu li ka pi ta-

lis de in ves ti re bas. de in ves ti re ba qo ne bis ara sa sur ve li eko no mi ku ri mdgo ma re o baa

im etap ze, ro de sac sa Wi ro xde ba axa li sa me war meo saq mi a no bis an msgav si, mag ram sa mar-

Tleb ri vad gan sxva ve bul or ga ni za ci ul war mo naq mnSi re in ves ti re ba. yo fi li aq ci o ne-

ris mi er sa sur vel saq mi a no ba Si ka pi tal da ban de ba, aq ci a Ta sa fon do bir Ja ze Se Ze na da

baz ris sa Ta na do Ses wav la Zvi rad Ri re bu li aq ti vo ba a, rac, sa er To jam Si, aq ci o ne ris

sa miz ne sa zo ga do e bis de in ves ti re bu li ka pi ta lis de val va ci as iw vevs. aR niS nu li mid-

go mis me To do lo gi u ri ana li zi sa mar Tleb riv -e ko no mi kur ga re mo e ba Ta sxva das xva o-

bas Tan er Tad va rii rebs. Se sa ba mi sad, ana li zis Se de ge bi yo vel Tvis ga re mo e biT mo ce-

mul mo na cem Ta maC ve neb leb zea da mo ki de bu li.84

mag ram, Tu aq ci o ne ri pretran zaq ci ul etap ze xe davs mi si ka pi ta lis sa va ra u do

de in ves ti re bis even tu a lur saf rTxe ebs, mas sa mar Tleb ri vi mar Tlwes ri gi85 sar fi-

80 ix. Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, London, 1991, 131-138.81 Sdr. Sepe S., Private Sale of Corporate Control: Why The European Mandatory Bid Rule is Ineffi cient, Ari-

zona, 2010, 8-18.82 Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Agency Problems and Legal Strategies, 2nd ed., Oxford, 2009, 40-42.83 Sdr. Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 55-62.84 magaliTad, ra Rirebulebis Semcvelia brokeris momsaxurebis, iuridiuli konsult-

aciisa Tu momsaxurebis miReba, axali geografiuli zonis ekonomikuri Seswavla da a.S.85 aq ar igulisxmeba aqcionerTa mier tranzaqciaze vetos dadebis sakanonmdeblo marTl-

wesrigi, romelic aqcioneris aqtivizms xmis micemis meqanizmiT uwyobs xels. ix. Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1568. Sead. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 43-44.


132

a ni de in ves ti re bis86 nor ma ti ul sa Su a le bas aZ levs.87 aR niS nu li ris kis ma ta re bel ni,

Zi ri Ta dad, ara sa kon tro lo pa ke tis mqo ne aq ci o ne re bi ari an, ro mel Tac tran zaq ci is

da de bis Se sa xeb ga dawy ve ti le bis mi Re ba ze ze gav le nis mox de nis ar se bi Tad mniS vne lo-

va ni ber ke ti ar ga aC ni aT.88 di si den ti aq ci o ne ris sa zo ga do e bis da to ve bis ka non mdeb-

lo biT dad ge ni li stra te gia aq ci a Ta ga mos yid vas gu lis xmobs. aq ci o ners, ro me lic

fun da men tur cvli le bas, uf leb riv rek la si fi ci re ba sa da re or ga ni za ci as ar da e Tan-

xma da sa er To kre ba ze da a fiq si ra ga dawy ve ti le bis mi Re bis sa pi ris pi ro po zi ci a, xo-

lo ase Ti ga dawy ve ti le ba la xavs mis ar se biT in te ress, ma ga li Tad, iw vevs ara sa sur vel

de in ves ti re bas,89 aq ci a Ta sus ti kon cet ra ci e bis Seq mnas an, aq ci i dan ga mom di na re, uf-

le ba Ta sa zi a no re kon struq ci as (xmis uf le bis SezR ud va, ku mu la ci u ri xmis mi ce mis

uf le bi sa90 da upi ra te si Ses yid vis uf le bis ga uq me ba), Se saZ leb lo ba aqvs mo iTx o vos

de in ves ti re ba sa mar Tli a ni kom pen si re bis fun da men tu ri pi ro bis dac viT.91 xaz gas miT

un da aRi niS nos, rom msgav si sa ka non mdeb lo uf le ba Ta da cu lo bis aq ti va cia kon tro-

li re ba di tran zaq ci is pre kon di ci is ar se bo bas mo iTx ovs. gan sxva ve bul sa mar Tleb riv

re gu li re bas eq vem de ba re ba im aq ci o ner Ta kor po ra ci ul sa mar Tleb ri vi uf le be bis

da cu lo ba, rom leb mac zi a ni ga ni ca des ise Ti kom bi na ci is Se de gad, rom lis ar se biT

de bu le ba Ta gan sazR vris sa aq cio Se saZ leb lo ba maT ar ga aC ndaT. di si det aq ci o ner Ta

uf le be bis dac vis me qa niz mTa sa mar Tleb ri vi ana li zi cal ke gan xil vis sa ga ni a.

4.3. aq ci o ner Ta posttran zaq ci u li dac vis Zi ri Ta di me qa niz me bi

Se Ze na/ Ser wymis dros aq ci o ner Ta ori ti pis ur Ti er Tga mij nu li ka ta lo gi ya lib-

de ba: sa kon tro lo pa ke tis mqo ne an, mi ni mum, ga dawy ve ti le ba ze ar se bi Ti ze gav le nis

po ten ci u ri Se saZ leb lo biT aR Wur vi li da tran zaq ci is pi ro beb ze Tan xmo bis mim ce-

mi aq ci o ne ri an aq ci o ner Ta jgu fi92 da di si den ti, anu tran zaq ci is da de ba ze ar se bi Ti

gav le nis ar mqo ne aq ci o ne ri an aq ci o ner Ta jgu fi, ro mel mac tran zaq ci as mxa ri ar da-

u Wi ra.93 mar ti vi lo gi ka a, rom sa kon tro lo pa ke tis mqo ne aq ci o ne ri, Tu sa xe ze ar aris

xel Sem kvre li kor po ra ci e bis me nej men tTa fi du ci u ri mo va le o bis dar Rve viT xel Sek-

ru le bis Se Tan xme ba Ta dar Rve va,94 ar sa Wi ro ebs sa ka non mdeb lo kre a ti vizms, rad gan

kon tro li re ba di tran zaq ci is fa bu lis Si na ar sob ri vi de ter mi na cia sa war mos qo neb-

ri vi Tu wi lob ri vi yid va- ga yid vis ga dawy ve ti le bis ma kon tro le be li aq ci o ne ris ne bis

86 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 76.87 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 327-332.88 iqve, 36.89 aqcioners deinvestireba SesaZloa ar undodes sagadasaxado miznebidan gamomdinare.

magaliTad, Senaxuli aqciebi, romelic sazogadoebis balansze iricxeba aqcioneris

gardacvalebamde, niSnavs sagadasaxado dabegvrisgan Tavis acilebas. kerZod, aqcion-

eris gardacvalebamde Senaxuli aqciebis Rirebulebis gamoTvlaSi saSemosavlo gamo-

qviTvebi ar monawileobs. ix. Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 771.90 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 5, USA, 2011, 240-242. 91 ix. mewarmeTa Sesaxeb kanoni, 531 muxli.92 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 360-366.93 Shade J., Business Associations, USA, 2010, 411-413.94 Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 60-62.


133

av to no mi u ro bis sa mar Tleb riv far gleb Si mi Re bis sub stan ci ur ele ments em ya re ba.95

Se sa ba mi sad, ase Ti aq ci o ne ri sa ku Ta ri ne biT ibo Wavs Tavs da Se dis kor po ra ci ul sa-

mar Tleb riv sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba Si Sem Zen kor po ra ci as Tan.96 es ki niS navs,

rom xel Sek ru le bis ca ve at em ptor gam yid vel aq ci o ner ze a. mci re aq ci o ne ri ma kon tro-

le be li aq ci o ne ris sa pi ris pi ro, pre- da posttran zaq ci ul, kor po ra ci ul mdgo ma re-

o ba Si a. kon kre tu li ti pis tran zaq ci is kon strui re bi sas mci re aq ci o ners mis gan kar-

gu le ba Si ar se bu li mwi ri kva li ta tu ri xmis uf le bis re a li ze bis San si Se iZ le ba ar mi-

e ces. ma ga li Tad, ker Zo mo la pa ra ke bis gziT xmis uf le bis mqo ne aq ci a Ta mniS vne lo va ni

na wi lis Se Ze ni sas, mci re aq ci o ners ar rCe ba ek va i e ri kor po ra ci is da uf le bis gan Tav-

dac vis sa Su a le ba Ta ga mo ye ne biT in di vi du a lu ri re a gi re bis Se saZ leb lo ba.97 ek va i e ris

mi er zRvru li pro cen tu li maC ve neb lis miR we va, si ner giz mis gaz rdi sa da kor po ra ci-

u li mar Tvis xar je bis Sem ci re bis sur vi li98 di si den ti aq ci o ne ris sa zo ga do e bi dan ga-

Ze ve bis (cas h-o ut) ga dawy ve ti le bis mi Re bas ga na pi ro bebs.99 Tum ca, ek va i e ris mi er mci re

aq ci o ne ris ga Ze ve bis pro ce du ru li re a liz mi ka non mdeb lis mi er ex an te gan sazR vru-

li.100 es mci re aq ci o ne ris de in ves ti re bis me qa niz mis anu sa zo ga do e bis da to ve bis Se-

saZ leb lo bas qmnis.

nor ma ti u li pre ven ci is gan gan sxva ve biT, di si den ti aq ci o ne ris uf le bis dac va,

sa mo sa mar Tlo praq ti kis gan sa kuT re bu li msje lo bis sag nad, tran zaq ci is Ses ru le-

bi sas ma kon tro le be li aq ci o ne ris an me nej men tis opor ti nis tu li qme de bis Se de gad

mi ye ne bu li zi a ni sa da sta tus kvos aR dge nis101 me To do lo gi u ri seg men te bia qce u li.102

95 sakontrolo paketis mflobel aqcioners fiduciuri uflebebi warmoeSoba sazoga-

doebisa da umciresobaSi myof aqcionerTa mimarT. ix. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 2, USA, 2010, 302-312. magram fuduciur movaleobaTa paralelurad,

makontrolebel aqcioners gansazRvruli uflebebi gaaCnia, rogorc sakontrolo pa-

ketis mflobels pirs, romelic mas aZlevs uflebamosilebas gaasxvisos sakontrolo

paketi fiduciur movaleobaTa darRvevis gareSe. Sedegad, kontrolis gasxvisebiT is

fuduciur valdebulebas ar arRvevs. ix. Radin S., The Business Judgment Rule, vol. I, Boston/Chicago, 2009, 1171-1190.

96 ix. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 2, USA, 2010, 326-328.97 Sdr. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 77-79.98 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 2, USA, 2010, 329.99 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 762-764.100 Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 621. aRniSnul SemTxvevaSi ̀ gaZeveba~

mxolod savaldebulo miyidvis normaTa dispoziciaSi gamyarebul mowesrigebas ar gu-

lisxmobs. aq igulisxmeba Serwymis Cveulebrivi ganxorcielebis Sesrulebac. maT Soris

zRvari xmis uflebis mqone aqciaTa sxvaobaze gadis: Tu savaldebulo miyidvis normis

aqtivacias aqciaTa 95%-ze metis floba sWirdeba da is imperatiuli saxis matarebelia,

Serwymis Sesaxeb gadawyvetilebas xmis uflebis mqone aqciaTa 75% kanonmdeblis dis-

poziciuri SemoTavazebaa, romlisgan gansxvavebuli kvorumis daTqmac partniorebs

sawesdebo SeTanxmebis doneze SeuZliaT. normatiulad dasaSvebi da dadgenilia Ser-

wymis ganxorcieleba, sadac SemZen kompanias samizne korporaciaSi gadawyvetilebis

miRebisaTvis sakmarisi xmis uflebis mqone aqciaTa paketi aqvs. am paketis flobiT,

ekvaieri SerwymiT reorganizaciis Sesaxeb gadawyvetilebas yovelgvari dabrkolebis

gareSe iRebs. ix. mewarmeTa Sesaxeb kanoni, 144 muxlis 1-li, me-2 da me-3 punqtebi, 534 mux-

lis pirveli punqti. 101 ix. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 429-431.102 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. I, Boston/Chicago, 2009, 1568-1575.


134

pa ra le lu rad, sa kon tro lo pa ke tis mqo ne aq ci o ne ris mi er kon tro lis ga yid vis pre mi-

um Ri re bu le bis mci re aq ci o ner TaT vis ga u na wi leb lo bis fon ze,103 mci re aq ci o ner ma ar

un da ga ni ca dos za ra li da mi ni mum imis ek vi va len ti un da mi i Ros, ra sac is re kon struq-

ci am del sa zo ga do e ba Si flob da.104 za ra li pir da pir kav Sir Sia kon tro lis Sec vlas-

Tan. es uka nas kne li sa zo ga do e bis qo ne bis me nej men tze pir da pi ri ze gav le nis mo po ve-

bas gu lis xmobs, ra Sic Sem Ze ni pre mi as ix dis.105 aR niS nu li mo ce mu lo bis sa mar Tleb ri vi

da cu lo ba di si den tu ri, tran zaq ci is Se deg Ta gap ro tes te bis (ef ra i za lis) uf le bis

mci re aq ci o ner TaT vis mi ni We biT kom bi na ci is ara sa sur ve li Se de ge bis gan Tav dac vis

me o re kor po ra ci ul me qa nizms afor mi rebs.106

4.3.1. gas vlis stra te gi e bi da ma Ti aq ti va cia

4.3.1.1. aq ci a Ta gas xvi se ba, ro gorc gas vlis stra te gia

kor po ra ci u li kom bi na ci iT uk ma yo fi lo aq ci o ner Ta ran Ji re ba ori mi mar Tu le-

biT aris Se saZ le be li. pir ve li, es aris aq ci o ner Ta ka te go ri a, ro me lic tran zaq ci is

da de bi sa da in teg ri re bis pro ces Si emij ne ba mas, ap ro tes tebs da iTx ovs sa zo ga do e-

bis da to ve bas sa mar Tli a ni kom pen si re bis kon cef ci is dac viT107 da me o re, aq ci o ne ri

ar ap ro tes tebs Sem Ze ni sa war mos aq ci o ne rad gax do mas, Tum ca, `a xal~ kor po ra ci a Si

mi si aq ci o ne rad yof nis sar fi a no ba dro is mci re mo nak veT Si aR moC dne ba stag na ci u ri

da ga dawy vets, ga mo i ye nos kor po ra ci is da to ve bis or ga nu li prin ci pi da ga as xvi sos

aq ci e bi me sa me pir ze. ori ve Sem Txve va um tkiv ne u lo de in ves ti re bis me To du ri mid go-

ma a. pir vels ewo de ba re or ga ni za ci is pro ce sis Se de gad wi lis ga ta nis uf le ba, xo lo

me o res – fun qci o ni re bis etap ze wi lis gas xvi se bis uf le ba.108 stra te gi e bi su bi eq te bi-

sa da sa mar Tleb ri vi re gu la ci e bis kla si fi ci re bu li xa si a Tis mi xed viT gan sxvav de ba

er Tma ne Tis gan. sa Ta na do Ri re bu le bis /kom pen sa ci is mi Re bi sas de in ves ti re bis dros

aq ci o ne ri sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si kor po ra ci as Tan Se dis da kon kre tu lad mas

sTxovs mis sa kuT re ba Si ar se bul aq ci a Ta ga mos yid vas.109 am dros sa xe zea sa val de bu lo

aq cep ti re ba da aq cep tan ti, ro me lic yo vel Tvis is me war me su bi eq ti a, ro mel Ta nac pi-

ri wev ris sta tu siT da kav Si re bu lia da sa dac mas wi lob ri vi sa kuT re ba ga aC ni a.

aR niS nu lis sa pi ris pi ro sa miz ne su bi eq tia sa xe ze, ro de sac aq ci o ne ri wi lis de in-

ves ti re bas gas vlis me o re stra te gi as, aq ci a Ta gas xvi se bis me Tods iye nebs. am Sem Txve-

va Si xel Sem kvre li mxa ris su bi eq tu ro ba ga nu sazR vre li a: aq ci e bi sa ja ro vaW ro bis

or ga ni ze bul ba zar zea daS ve bu li, sa dac uam ra vi po ten ci u ri ofe ren tia110 da re gis-

103 Sdr. Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1198-1199.104 Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, London, 1991, 139.105 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1199.106 Hamilton R., Freer R., The law of Corporations, 6th ed., USA, 2011, 380-387.107 Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, London, 1991, 145-147.108 Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Agency Problems and Legal Strategies, Oxford, 2009, P. 40-41.109 ix. mewarmeTa Sesaxeb kanonis 531 pirveli punqti.110 samarTlebrivad ufro gamarTulad rom iTqvas, aqciaTa sajaro SeTavazeba ofertze

mowvevaa, xolo potenciuri ̀ aqceptanti~ (mesame piri) aqciaTa mesakuTris mimarT ofer-

tis gakeTebiT aqcioners aqceptantad aqcevs.


135

tri re bu li. es niS navs, rom aq ci is gas xvi se bis gziT sa zo ga do e bis da to ve bi sas, xel-

Sem kvre li mxa re wi nas war uc no bi a, gan sxva ve biT wi lis ga ta nis pir ve li stra te gi is gan.

amas Tan, aq ci i is gas xvi se bis dros aq ci o ne ris mi er gan xor ci e le bu lia mow ve va ofer-

tze. Se sa ba mi sad, sa val de bu lo aq cep tze sa u ba ri Se uZ le be li a. po ten ci u ri myid ve li

ake Tebs oferts aq ci o ne ris mi marT, ro me lic sa mar Tli a ni da efeq tu ri sa baz ro pi ro-

be bis ar se bo bis Sem Txve va Si ofer tis aq cep ti re bas ax dens.

wi lis de in ves ti re ba Si, ga ta nis uf le ba mo si le bis far gleb Si, in ves ti re bu li ka-

pi ta lis sa Ta na do Ri re bu le bis mi Re ba mo i az re ba, ro me lic re or ga ni za ci u li ti pis

kon tro li re ba di tran zaq ci is gan aq ci o ne ris ga mij vniT war mo So bil ef ra i za lis sa-

ka non mdeb lo re gu la ci a ze day rdno biT re a liz de ba.111 Ri re bu le bis de in ves ti re bis

me o re stra te gi is gan xor ci e le bas wi lis gas xvi se bis uf le ba mo si le bis stra te gi u li

mid go mis praq ti ci re ba da lik vi du ri ka pi ta lis baz ris ar se bo ba uwy obs xels. `sa ja-

ro~ kor po ra ci eb Si yve la sa ja ro aq ci o ners sa zo ga do e bis da to ve bis Se saZ leb lo ba

yo vel gva ri SezR ud vis ga re Se aqvs. aq ci a Ta gas xvi se bis stra te gi u li mid go mis ar si

baz ris ma Ra li lik vi du ro biT de ter mi nir de ba. sa baz ro brun va Si dam kvir de bu li ten-

den ci e bi sa da sta tis ti kis mi xed viT, maq si ma lu rad adek va tu rad aris Se saZ le be li di-

si den ti aq ci o ne ris wi lis sa mar Tli a ni sa baz ro Ri re bu le bis dad ge na. ami tom, um rav-

le si qvey nis ka non mde be li ka pi ta lis or ga ni ze bu li baz ris efeq tu ro bis pi ro beb Si,

ro de sac Se saZ le be lia wi lis sa mar Tli a ni da adek va tu ri fa sis far gleb Si gas xvi se ba,

di si dent aq ci o ners ef ra i za lis uf le bas, anu gas vlis stra te gi is pir ve li sa xiT ga mo-

ye ne bis uf le bas, ro gorc we si, ar ani Webs.112 ori ve stra te gia mci re aq ci o ne ris dac vis

kor po ra ci u li uf le ba a, ro me lic sa kon tro lo pa ke tis mqo ne aq ci o ner Tan sub stan ci-

u ri kon fliq tis etap ze mis uf le ba dam cav me qa niz mad113 ga mo i ye ne ba.114

111 Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Agency Problems and Legal Strategies, Oxford, 2009, P. 41.112 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1570.113 uflebadamcav meqanizmTa mimdinare analizi klasificirebulia arasasarCelo warmoeb-

is gziT uflebis dacvis samarTlebriv strategiebze. miuxedavad imisa, rom efraizalis

ufleba sasamarTlos gziT wilis samarTliani Rirebulebis dadgeniT xorcieldeba, is

mainc sakanonmdelo doneze mowesrigebuli institutia, sadac detalurad aris gaTv-

lili, rom samarTliani fasis `sazogadoebiseul~ odenobas ardaTanxmebis SemTxvevaSi

SesaZlebelia sasamarTlosTvis mimarTva mxolod samarTliani Rirebulebis dadgenis

motiviT. `arasasarCelos~ xazgasma ganapiroba mxolod iman, rom substanciuri cvli-

lebis gamomwvevi tranzaqciis dadebisas menejmentisa da sakontrolo paketis mqone

aqcioneris winaaRmdeg mcire aqcioners SeuZlia fiduciur movaleobaTa darRvevis

braldebiT maT mimarT sarCeli Seitanos sasamarTloSi. Sedegad, efraizalis uflebis

realizeba, msgavsad fiduciur movaleobaTa darRvevisas sasarCelo warmoebis dawye-

bis gziT `samarTlianobis~ aRdgenis saSualebisa, gansxvavebulia gasvlis im strategi-

isgan, rogoricaa aqciebis gasxvisebis gziT sazogadoebis datovebis SesaZlebloba. ix.

Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 769. miuxedavad zemoaRniSnulisa, efraizalis

uflebasa da fiduciur valdebulebaTa sasarCelo warmoebas fundamenturi ganmasx-

vavebeli elementebi axasiaTebT. ix. Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1648-1659.

114 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 82-83.


136

4.3.1.2. ef ra i za lis uf le ba, ro gorc gas vlis sta te gia

is to ri ul per sper qti va Si, yve la fun da men tu ri ga dawy ve ti le ba mo iTx ovs aq ci-

o ner Ta er Txmi an ga dawy ve ti le bas. es uf le ba mo si le ba qmnis ve tos uf le bas, ro me lic

aq ci o ners kor po ra ci is qme de ba ze ob struq ci is mox de nis Za las ani Webs. imi saT vis, rom

ar gan xor ci e le bu li yo aq ci o ne ris xmis uf le bis bo ro tad ga mo ye ne ba, ker Zo sa mar-

Tleb riv wi aR Si war mo So bi li sa xel Sek ru le bo da sa kuT re bis uf le bis mniS vne lo bi-

dan ga mom di na re, sa sa mar Tlo praq ti ka Si Se iq mna pre ce den te bi,115 rom lis mi xed vi Tac

kor po ra ci as, in di vi du a lu ri aq ci o ne ris wi na aR mde go bis mi u xe da vad, Se eZ lo ga ne-

xor ci e le bi na kor po ra ci u li qme de ba.116 sul ma le, igi nor ma ti ul do ne zec gam yar da.

fun da men tu ri cvli le bis gan xor ci e le ba er Txmi a ni ga dawy ve ti le bis ar se bo bis ga re-

Sec aris Se saZ le be li.117

mis sa pir wo ned, mci re aq ci o ners gan sazR vru li aqvs ef ra i za lis (pro tes tis)

uf le ba, ra Ta kom pe ten cia da a ba lan sos da sa er To kre bis ga dawy ve ti le ba ze ve tos

Za la mo si le bis da kar gvis kom pen si re ba mo ax di nos.118 kom pen si re ba pir da pi ri ga ge biT

ga mo i ye ne ba da di si den ti aq ci o ne ris wi lis sa nac vlo sa mar Tli a ni fa sis moTx ov na a.

uf le ba mo si le bis dad ge na nor ma ti ul do ne zea Ses ru le bu li.119 pro tes tis uf le bis

aq ti va cia ise Ti fun da men tu ri cvli le bi sas xde ba, ro go ri caa Ser wyma, kon so li da ci a,

aq ci a Ta gac vlis tran zaq ci a, mTli a ni qo ne bis ga yid va da wes de ba Si ga ce mu li aq ci is

uf leb ri vi res truq tu ri za ci is Se sa xeb cvli le be bis Se ta na.120 is, Zi ri Ta dad, `sa ja-

ro~ ss-is mi marT ga mo ye ne ba di in sti tu ti a, rom lis re a li ze bis me o re sa fuZ ve li aq ci-

o ne ris fun da men tu ri cvli le bis gan ga mij vna a.

aq ci o ne ri, ro me lic ar eTan xme ba da emij ne ba kor po ra ci a Si fun da men tur cvli-

le bas, ap ro tes tebs mi si wi lis Ri re bu le bas da kom pa ni as Txovs sa Ta na do kom pen sa ci-

as.121 ga mij vnis pa ra dig ma or stig mas mo i cavs. pir ve li, kom pen sa ci is moTx ov nis uf le-

ba, upi ra te sad, bo na fi de Ser wymi sa da kon so li da ci is pi ro beb Sia Se saZ le be li, ro de sac

`ga dar Ce nil~ kor po ra ci a Si mci re aq ci o ners mis sa kuT re ba Si ar se bu li wi lis daT mo-

bis kon tri bu ci ad aq ci a Ta sa nac vlod ga ne sazR vre ba naR di fu li an sxva sa xis anazR a-

u re ba, mag ram ara xmis uf le bis mqo ne aq ci a. hi po Te zur wi na pi ro bas aya li bebs kom bi na-

ci a, sa dac Ser wymam de aq ci o ners di vi den dis sa xiT ga ne sazR vre ba naR di fu li Ser wymis

mo wo ne bis sa nac vlod, ro mel sac (fuls) Ser wymis pro ce sis an Ser wymis tran zaq ci is

da xur vis Sem deg Re bu lobs.122 pa ra le lu rad, ef ra i za lis nor ma ti u li mo wes ri ge bis

sfe ro da nor mis mi za ni un da ga ni mar tos.

115 ix. Lauman v. Lebanon Valley Railroad, 30 Pa. 42 (1858).116 Weiss A., The Law of Take Out Mergers: A Historical Perspective, 56 N.Y.U. L. Rev., 1981, 624-630.117 saqarTvelos kanonmdeblobaSi aseT SesaZleblobas mewarmeTa Sesaxeb kanonis 54-e

muxlis 11 muxli qmnis. rac Seexeba konkretul tranzaqcias, es SeiZleba iyos `mokle

formis~ Serwyma, rodesac subsidiaris mcire aqcionerTa Tanxmoba mSobel kompania-

sTan mierTebis Sesaxeb ar moiTxoveba normatiuli marTlwesrigiT. ix. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 416.

118 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1568.119 mag. ix. M.B.C.A. §13.01, 13.02, 2009.120 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 80.121 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 414.122 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, USA, 2009, 1569.


137

ro gorc ze moT aRi niS na, ef ra i za lis uf le ba nor ma ti ul do ne ze ga ni sazR vra

kor po ra ci is sa xel Sek ru le bo Ta vi suf le bi sa da aq ci o ner Ta ne bis av to no mi is ma ba-

lan si re be li miz ne biT, ra Ta Se saZ le be li yo fi li yo fun da men tu ri cvli le bis av to-

ri ze ba. nor mis miz nob ri vi gan mar te biT, di si den ti aq ci o ne ris Tvis kom pen sa ci is mi Re-

bis dis po zi cia mo i cavs ara mar to aq ci i dan ga mom di na re sa zi a no uf leb riv rek la si fi-

ci re bas, ara med, Tu aq ci o ne ri ga ap ro tes tebs da ar da e Tan xme ba Sem Zen kor po ra ci a Si

aq ci a Ta mi Re bas, mis Se saZ leb lo bas, mo iTx o vos wi lis naR di fu liT123 kom pen si re ba.124

ef ra i za lis is to ri u li da miz nob ri vi dog ma tu ri gan mar te ba mas mci re aq ci o-

ner Ta uf le be bis dam cav me qa niz mad mo i az rebs. mi si praq ti ku li ga mo ye ne bis ten den-

ci e bi ki miz nob ri o bas ar sob ri vad cvlis. aR niS nuli miz nob ri o ba moC ve ne bi Ti bu ne bis

ma ta re be li a.125 ker Zod, pro tes tis ga mo ye ne ba re or ga ni za ci u li ti pis tran zaq ci is

da de bas an in teg ri re bas xels ar uS lis, rac imas niS navs, rom di si den ti aq ci o ne ris

pro tes tis uf le ba sa kon tro lo pa ke tis mqo ne aq ci o ner Ta dac vis sa mar Tleb ri vi me-

qa niz mi a: isi ni gan sazR vra ven, de ben da as ru le ben tran zaq ci as Ta vi an Ti Se xe du le bi-

sa mebr, ra Sic mci re aq ci o ners, Tu ara fi du ci u ri mo va le obs dar Rve vis Se sa xeb sa-

sar Ce lo war mo e bis dawy e bis in sti tu ci u ri dac vis me qa niz mis xel mi saw vdo mo ba, xe lis

SeS la ef ra i za lis uf le bis ga mo ye ne biT ar Za luZs.126

pro tes tis uf le bis re a li ze bis nor ma ti u lad SezR u du li kon struq ci is fon ze,

mniS vne lo va nia mi si ga mo ye ne bis far gle bis de ta li za ci a.

4.3.1.2.1. ef ra i za lis uf le bis ga mo ye ne bis far gle bi

aq ci o ne ris pro tes tis ga mo ye ne bis uf le bis mas Sta bi sa ka non mdeb lo do ne zea

dad ge ni li. mi si ga mo ye ne bis wi na pi ro ba kor po ra ci u li mar Tlwes ri gis mi xed viT la-

vi rebs. ef ra i za lis ga mo ye ne ba di si dent, anu kor po ra ci is /sa kon tro lo pa ke tis mqo-

ne aq ci o ner Ta mi er mi Re bu li ga dawy ve ti le biT uk ma yo fi lo aq ci o ners Se saZ leb lo bas

aZlevs sa zo ga do e ba da to vos sa Ta na do, sa mar Tli a ni kom pen sa ci is mi Re bis pi ro beb Si.

pro tes tis uf le bis ar si mi si ga mo ye ne bis far gle biT gan sxvav de ba. ro gorc we si, is ga-

mo i ye ne ba Ser wymis an kon so li da ci is kom bi na ci is gan ga mij nu li aq ci o ne ris uf le ba Ta

da sa ca vad.127 mag ram mi si ga mo ye ne ba sxva das xva in sti tu ci ur dar Rve va Ta mi marT ga ta-

re bu li rep re si u li Ro nis Zi e bis sa xe dac Se iZ le ba. ma ga li Tad, Tu ss-is mi er aq ci a Ta

uf leb ri vi re kon stru i re ba xde ba an /da axa li aq ci e bis ga moS ve ba ar se bu li aq ci o ne-

ris sus ti wi lob ri vi kon cen tra ci is Seq mnas ga na pi ro bebs, ef ra i za lis uf le bis ana-

lo gi iT gav rce le baa Se saZ le be li.128 na Te li a, rom sa kiTxi exe ba sa miz ne sa zo ga do e bis

Se Ze nis pro ce du ru li war mar Tvis Tvis ek va i e ris ara sak ma ri si av to ri ze bu li aq ci e bis

ar se bo bas da, Se sa ba mi sad, da ma te bi Ti aq ci e bis ga moS ve bi sa da axa li aq ci e biT tran zaq-

ci is da fi nan se bis (kon tri bu ci is) sa xed aq ci a Ta ga mo ye ne bas. sa kiTx i, mi si in duq ci u ri

gan mar te biT, Si na ar sob ri vad ka pi ta li sa da aq ci o ner Ta struq tu ris Sec vlas ukav Sir-

123 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 416.124 Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 636.125 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 83.126 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 769-770.127 mag. ix. M.B.C.A. §13.02(a)(1).128 aSS-Si, analogiur SemTxvevaSi, miCiganis sasamarTlom disident aqcioners protestis

gamoyenebis uflebamosileba mianiWa. ix. Morley Brothers v. Clark, 361 N.W. 2d 763 (1984).


138

de ba. aq ci o ner Ta struq tu ris ga da xa li se ba kon tro lis ga da na wi le bis even tu a lur

Se de geb ze ai sa xe ba da kor po ra ci is me nej men tis ro ta ci is gan xor ci e le bis sa fuZ ve li

xde ba. mag ram sa kiTxi Te ma tu rad rTul de ba, ro ca saq me wes de ba Si cvli le bas exe ba.

qar Tu li ka non mdeb lo bis mi xed viT, ka pi ta lis ra o de no bi sa da aq ci a Ta gan sazR-

vra sa zo ga do e bis sa wes de bo Ca na we ris kuT vni le ba a. aq ci a Ta re kon stru i re ba an axa li/

da ma te bi Ti aq ci e bis ga moS ve ba, lo gi ku rad, wes de ba Si cvli le bas gu lis xmobs. sa in-

te re soa Sem de gi sa kiTx i: da vis hi po Te tu ri ga re mo e be bis ar se bo bi sas, axa li aq ci e bis

ga moS ve biT Sem Ze ni sa zo ga do e bis ar se bul aq ci o ner Ta ori gi na li wi lob ri vi kon cen-

tra ci is Sem ci re bis Se de gad pro tes tis uf le bis ga mo ye ne ba moTx ov nis ro me li sa fuZ-

vliT iq ne ba Se saZ le be li – aq ci a Ta ga moS ve bis Se sa xeb sa er To kre bis ga dawy ve ti le bi sa

Tu wes de ba Si `mi Re be li~ cvli le bis gan xor ci e le bis sa fuZ vliT?!

aS S-is fe de ra lu ri mo de lu ri ka no ni aq ci a Ta kla sob riv rek la si fi ci re bas an

uf leb riv re kon stru i re bas sa wes de bo cvli le ba Ta sa xed pir da pir gan sazR vravs.129

mis sa pir wo ned, me war me Ta Se sa xeb ka no ni mxo lod wes de ba Si cvli le be bis ge ne ra lu ri

daT qmiT Se mo i far gle ba da mis de ta li za ci as sa wes de bo ne bis av to no mi u ro bis mo wes-

ri ge bis sa kiTx ad to vebs.130 Ta vis mxriv, sa zo ga do e bis Tvis aq ci a Ta sa mar Tli an fa sad

ga mos yid vis pre kon di ci ad ka non mde be li re or ga ni za ci as an /da iseT ga dawy ve ti le bas

gan sazR vravs, ro me lic aq ci o ne ris in te ress ar se bi Tad la xavs.131 es niS navs, rom ro-

gorc axa li aq ci e bis ga moS ve ba, ise wes de ba Si cvli le ba Se iZ le ba miC ne ul iq nes in te re-

sis ar se biT Se lax vad. Se sa ba mi sad, sa sa mar Tlo praq ti ka pro tes tis uf le bis mi ni We bis

sa kiTx ze mar Tlmsa ju le bis gan xor ci e le bi sas un da gan vi Tar des wes de ba Si cvli le-

bis Se ta nis pos tu la ti dan, ram de na dac axa li aq ci e bis ga ce mis av to ri ze ba sa wes de bo

re gu li re bis far gleb Sia moq ce u li. pro tes tis uf le bis ga mo ye ne bis sa ka non mdeb lo

mo ce mu lo ba Ta miz nob ri vi gan mar te bi dan ga mom di na re, sa pi ris pi ro msje lo ba alo gi-

ku ria im de nad, ram de na dac `ar se bi Ti in te re sis~ Se lax vis sa fuZ vlad sa kon tro lo pa-

ke tis mflo be li aq ci o ne ri sa Tu me nej men tis mi er fi du ci u ri mo va le o bis dar Rve viT

mi Re bu li ga dawy ve ti le ba igu lis xme ba.132

ze mo aR niS nu lis gan gan sxva ve biT, pro tes tis sa mar Tleb ri vi bu ne ba sxva kuTx i-

Tac po vebs gan vrco bas. ro gorc aRi niS na, pro tes tis ga mo ye ne bis far gle bi, Zi ri Ta-

dad, tran zaq ci a Ta ti po lo gi u ri kla si fi ka ci is mi xed viT di fe re ncir de ba. aS S-Si,

Sta te bis um rav le so ba, kor po ra ci is qo ne bis gas xvi se bis tran zaq ci as Cve u leb riv sa-

me war meo saq mi a no bad ar Tvlis da di si dent aq ci o ners tran zaq ci is gap ro tes te bis

uf le ba mo si le bas ani Webs.133 aS S-is msgav sad, qar Tul sa mar Tleb riv re a lo ba Si, TiT-

qmis mTli a ni (a nu na wi lob ri vi) qo ne bis gas xvi se ba ar iT vle ba Cve u leb riv sa me war meo

saq mi a no bad. vi na i dan qo ne bis ar se bi Ti na wi lis gan sxvi se ba re or ga ni za ci is mya ri sa-

fuZ ve li a, is un da mo i az re bo des aq ci o ner Ta sa er To kre bis im kom pe ten ci a Si, ro me-

lic re or ga ni za ci is Se sa xeb ga dawy ve ti le bis mi Re bas gan sazR vravs.134

129 M.B.C.A. §13.02(a)(4)(5).130 mewarmeTa Sesaxeb kanonis 54-e muxlis me-6 punqtis (a) da (b) qvepunqtebi.131 mewarmeTa Sesaxeb kanonis 531 muxlis pirveli punqti.132 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 769-772.133 Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 637.134 mewarmeTa Sesaxeb kanonis 54-e muxlis me-6 punqtis (a) qvepunqti.


139

mag ram ar se bobs pro tes tis uf le bis far gle bis SezR ud vis mniS vne lo va ni re-

gu la ci e bi. sa kiTxi fa si a ni qa Ral de biT sa ja ro vaW ro bis ele men tebs exe ba. ef ra i za-

lis uf le bis sa ka non mdeb lo ne ba dar Tu lo bis pa ra le lu rad, ga mo nak li si Sem zRu da vi

nor me bic ar se bobs. aS S-is mo de lu ri ka no ni135 da de la ve ris sa kor po ra cio sa mar Ta-

li136 pir da pir awe sebs im aq ci o ner Ta pro tes tis uf le bis SezR ud vis im pe ra ti vizms,

ro mel Ta aq ci e bic sa ja ro vaW ro bis Tvi saa da re gis tri re bu li da moq ce u lia ka pi ta-

lis baz ris sa mar Tlis re gu li re bis sfe ro Si.137 pro tes tis uf le bis ga mo ye ne ba Se uZ-

le be lia da ar aris sa Wi ro, Tu di si den ti aq ci o ne ris wi lis sa mar Tli a ni Ri re bu le bis

gan sazR vris Tvis efeq tu ri sa baz ro ga re mo e ba ar se bobs,138 sa dac Se uZ lia adek va tu ri

kom pen sa ci is mi Re ba (e.w. mar ket -o ut an mar ket ex cep ti on).139 gar da ami sa, kon kre tul wi na pi ro-

ba Ta ar se bo bi sas, sa ja ro aq ci o ne ri pro tes tis uf le bis zo ga di pre kon di ci u li pos-

tu la tiT, ro me lic Ser wyma sa da kon so li da ci as mo i cavs, ver isar geb lebs.140 sa kiTxi

exe ba spe ci a lu rad gan sazR vrul wi na pi ro ba Ta ar se bo bas. ma ga li Tad, Tu kor po ra cia

ka pi ta lis or ga ni ze bul ba zar ze axor ci e lebs vaW ro bas, ro mel sac hyavs mi ni mum 2 000

aq ci o ne ri da mi si sa baz ro Ri re bu le ba mi ni mum 2$ mi li o ni a,141 ef ra i za lis uf le ba ar

ga mo i ye ne ba.

da bo los, pro tes tis uf le bis gan zo mi le bi Ti far gle bi mis gan sa kuT re bul sa xes

war mo a Cens. ze moT aRi niS na, rom ef ra i za lis uf le bis aq ti va ci as bo na fi de tran zaq ci a-

Si kom pen sa ci is ara a dek va tu ri maC ve ne be li ga na pi ro bebs. mag ram, pro tes tis uf le ba

Se saZ le be lia ga mo ye ne bul iq nes TaR li Tur da uka no no tran zaq ci a Ta mi marT.142 ga mo-

ye ne bis spe ci fi ka ga mo i xa te ba ef ra i za lis, ro gorc zi a nis anazR a u re bis gan sa kuT re-

bul, eq sklu zi ur sa Su a le bad dak va li fi ci re ba Si. amiT mo sar Ce le aq ci o ne ri cdi lobs

Ser wymis pro ce du ras ki dev er Ti da ma te bi Ti ber ke tiT da u pi ris pir des.143 pro tes tis

anazR a u re bis sa Su a le bad kva li fi ci re ba da mo ki de bu lia tran zaq ci is sa mar Tleb riv

Se fa se ba ze. is un da iyos mar Tlsa wi na aR mde go, ara ke Til sin di si e rad da de bu li an /da

fi du ci u ri mo va le o bis dar Rve viT da de bu li, ma ga li Tad, tran zaq ci is TaR li Tu ri

ele men te bis ga mov le na, ara kom pe ten tu ri da mar Tlsa wi na aR mde go Ser wymis an kon so-

li da ci is ga mo aS ka ra ve ba, ro me lic, sa bo loo jam Si, ga dawy ve ti le bis mim Reb pir Ta fi-

du ci ur val de bu le ba Ta dar Rve vam de de duq cir de ba.144 sa in te re so a, rom, ro gorc we-

si, fi du ci u ri mo va le o bis dar Rve va cal ke gan xil vis sa ga ni a, mag ram ef ra i za lis kon-

kre tu li Sta te bis re gu la to ru li me qa niz me bi mas dar Rve ul uf le ba Ta kom pen si re bis

Zi ri Tad sa Su a le bad ga ni xi lavs.145 pro tes tis uf le bis ga mo ye ne ba, ro gorc dar Rve u-

li uf le bis res tav ra ci is eq sklu zi u ri sa xe, sxva das xva sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le bis

135 M.B.C.A. §13.02(b)(1)(i), offi cial comment, 2009, sec. 13, 23-36.136 Del. Code Ann. tit. 8, §262(b).137 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 420-421.138 M.B.C.A. §13.01, offi cial comment, 2009, sec. 13, 8.139 Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, London, 1991, 149-152.140 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 91.141 M.B.C.A. §13.02(b)(1)(ii).142 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 424-429.143 Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 77.144 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 429-438.145 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 105-108.


140

mi xed viT, gan sxva ve bu lad ga ni mar ta. uka nas kne li dan pir ve li sa xis ga dawy ve ti le ba Ta

de da ar si mdgo ma re obs ima Si, rom Tu aq ci o ne ris moTx ov na mxo lod fi du ci u ri mo va-

le o bis dar Rve vas efuZ ne ba da is ar mom di na re obs mar Tlsa wi na aR mde go qme de bi dan,

ma Sin pro tes tis uf le ba anazR a u re bis gan sa kuT re bul sa xes kar gavs.146 sa sa mar Tlo

praq ti kis me o re mi mar Tu le biT sru li ad sa pi ris pi ro mtkic de ba. gan vi Ta re bul ma

ten den ci am mo ic va de bu le ba, rom fi du ci u ri mo va le o bis dar Rve vis Ta nad ro u lad ar

aris au ci le be li mar Tlwi na aR mde go bis faq tob ri vi ga re mo e bis ar se bo ba da ef ra i za-

lis uf le ba, ro gorc sa mar Tleb ri vad da cu li uf le bis dar Rve vis Se de gad dam dga ri

zi a nis anazR a u re bis sa Su a le ba, ma inc rCe ba anazR a u re bis eq sklu zi ur sa Su a le bad.147

fi du ci ur mo va le o ba Ta dar Rve va, op ti ma lu ri xed vis Tval saz ri siT, Se saZ le be lia

mxed ve lo ba Si iq nes mi Re bu li di si den ti aq ci o ne ris wi lis kom pen si re bis sa mar Tli a ni

Ri re bu le bis gan sazR vis etap ze. cxa di a, rom sa ka non mdeb lo re gu la ci e bis in di fe ren-

tu li pi ro be bis etap ze praq ti kac di fe ren ci re bu li a.148

re zi u mes sa xiT Se iZ le ba iT qvas, rom ef ra i za lis uf le bis zo ga di pos tu la ti re-

or ga ni za ci u li ti pis tran zaq ci a Ta for mi re ba sa da Se de gebs ga mij nu li aq ci o ne ris

uf le ba Ta sa ka non mdeb lo dac vis me qa niz mi a, ro mel sac axa si a Tebs sa mar Tleb ri vi moq-

me de bis ko ni un qtu ru li far gle bi da ga mo nak li si Sem Txve ve bi. ne bis mi er Sem Txve va Si,

ro gorc sa mo sa mar Tlo praq ti ka, ise sa ka non mdeb lo re gu la ci e bi cxad yofs, rom ef ra-

i za lis uf le bis praq ti ci re ba di fe ren ci re bu lia da mi si ga mo ye ne ba kon kre tu li qvey-

nis nor ma ti ul mid go ma sa da sa sa mar Tlo po li ti kis ori en ti reb zea da mo ki de bu li.

4.3.1.2.2. wi lis sa mar Tli a ni Ri re bu le biT kom pen si re ba da

mi si gan sazR vra

4.3.1.2.2.1. sa mar Tli a ni fa sis gan msazR vre li su bi eq te bi

ef ra i za lis uf le bis Se mad ge nel ele men tTa So ris, ze mo aR niS nul sa kiTx eb Tan

er Tad, cen tra lur po zi ci as kom pen si re bis Te ma ti ka da mi si ga moT vlis me qa niz me bi ika-

vebs.149 ef ra i za lis in sti tu tis da niS nu le bas di si den ti aq ci o ne ris wi lis sa mar Tli a-

ni Ri re bu le bis fa bu la gan sazR vravs. ka non mdeb lo ba sa mar Tli a ni fa sis gan sazR vris

eq sklu zi ur uf le ba mo si le bas sa zo ga do e bas ani Webs, ro me lic sa meT val yu reo sab Wos

146 magaliTad, havais saapelacio sasamarTlom fiduciur valdebulebaTa darRvevis mi-

marT protestis uflebis gamoyeneba mxolod im SemTxvevaSi CaTvala samarTlebrivad

sworad, Tu movaleobis darRveva iqneboda TaRliTuri an marTlsawinaaRdego. ix. M & W, Inc., v. Pacifi c Guardian Life Insurance Co., WL 32685 (Haw. App. Ct. 1998). am gadawyvetilebiT,

man uaryo delaveris sasamarTlos mier veinbergeris precedentul gadawyvetilebaSi

gatarebuli Teza, rom nebismieri monetaruli anazRaureba, Cveulebriv, momdinareobs

efraizalis uflebidan, sadac, marTlwinaaRmdegobisa da TaRliTobis SemTxvevaSi,

protestis uflebis araadekvaturi kompensirebis arsebobas efraizalis gamomyeneb-

lis risks uwodebs. ix. Weinberger v. UOP, Inc., 457 A.2d 701, 714 (Del. 1983). veinbergeris gad-

awyvetilebis efraizalis Sinaarsobriv konteqstSi ganxilvisTvis ix. Radin S., The Busi-ness Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1659-1662.

147 ix. Moon v. Moon Enterprises, Inc., 65 Ark. App. 246, 986 S. W.2d 134 (1999).148 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 109-111.149 Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 67.


141

meS ve o biT uz run vel yofs sa kiTx is ga dawy ve tis teq ni kur mxa res,150 xo lo im aq ci o ners,

ro me lic ar da e Tan xme ba sa meT val yu reo sab Wos ga dawy ve ti le bas, Se saZ leb lo ba aqvs

ga a sa Civ ros /ga ap ro tes tos fa si/ Ri re bu le ba sa sa mar Tlo Si.151 am etap ze di fe ren cir-

de ba pro tes tis uf le bis du a lis tu ri bu ne ba. pir ve li a, zo ga dad, mi Re bu li ga dawy ve-

ti le biT uk ma yo fi lo aq ci o ne ris am ga dawy ve ti le bis gan ga mij vna. re or ga ni za ci is an

tran zaq ci is pi ro be biT uk ma yo fi lo aq ci o ne ri ap ro tes tebs mTli an tran zaq ci as da

iTx ovs sa Ta na do kom pen sa ci is mi Re bas. mim di na re etap ze, qar Tu li ka non mdeb lo bis

mi xed viT, sa zo ga do e baa uf le ba mo si li gan sazR vros wi lis sa mar Tli a ni Ri re bu le-

ba. me o re, es aris ga mij nu li aq ci o ne ris in ves ti ci is Ri re bu le bis sa zo ga do e bis mi-

er ga moT vlis adek va tu ro bis sa kiTx is eW vqveS da ye ne ba da mi si gap ro tes te ba. me o re

pir ve lis Se de gi a, mag ram pir ve li me o res ga mo ye ne bas xels ar uS lis. aq ci o ne ris mi er

gap ro tes te bu li fa sis adek va tu ro bis gan sazR vra sa sa mar Tlo msje lo bis sa ga ni a.152

gap ro tes te bul fas sa da sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le biT dad ge nil fass So ris sxva o bis

kom pen si re bas kom bi na ci is Se de gad `ga dar Ce ni li~ Tu war mo So bi li kom pa nia ax dens.153

ami tom, pro tes tis uf le ba `ga dar Ce ni li~ kor po ra ci is sak re di to risks ga ne kuT vne-

ba.154 mag ram ra aris sa mar Tli a ni fa si da ra kri te ri u me biT ga ni sazR vre ba igi (a se Tis

ar se bo bis Sem Txve va Si)?!

tran zaq ci a Si mo na wi le o bis gap ro tes te ba Se fa se bas mo iTx ovs. Se fa se ba un da mox-

des sa mar Tli an fa sad, mag ram sa mar Tli a ni fa sis er Ti a ni gan sazR vre ba ar ar se bobs. is

ar aris zus ti mec ni e re bis Ses wav lis sa ga ni da mo i cavs su bi eq tur da obi eq tur kom-

pleq sur ele men tebs.155 mis su bi eq ti vizms sa mar Tli a ni fa sis dad ge nis in di vi du a liz mi

ga na pi ro bebs. adek va tu ri kom pen sa cia yo ve li kon kre tu li ga re mo e bi sa da Sem Txve vis

sa fuZ vel ze un da iq nes dad ge ni li. mi u xe da vad sa mar Tli a ni Ri re bu le bis de ter mi na-

ci is er Ti a ni sqe mis arar se bo bi sa, aS S-is sa ka non mdeb lo da sa mo sa mar Tlo siv rce Si mi-

si dad ge nis sxva das xva me To di da sa Su a le ba ar se bobs. maT So ris um Tav re sia `de la ve-

ris blo kis~ me To di da `mniS vne lo van ga re mo e ba ze~ da fuZ ne bu li me To di.

4.3.1.2.2.2. sa mar Tli a ni Ri re bu le bis gan sazR vra

yve la ze rTu li sa kiTxi ef ra i za lis uf le bis sa mar Tleb ri vi ga az re bi sas di si-

den ti aq ci o ne ris wi lis sa mar Tli a ni Ri re bu le bis dad ge na a. sa zo ga do e bis mi er dad-

ge ni li wi lis Ri re bu le ba, ro mel sac ar eTan xme ba mci re aq ci o ne ri, un da gan sazR vros

sa sa mar Tlom.156 ef ra i za lis kon teq stSi gan xi lu li wi lis fass ewo de ba `Ri re bu le ba~

150 `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 531 muxlis me-4 punqti.151 iqve, me-6 punqti.152 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 454.153 magaliTad, hintmeni fred veberis winaaRmdeg saqmeze delaveris sasamarTlom 29%-iani

efraizalis premiumRirebulebis gadaxda daadgina. tranzaqciis fasi TiTo aqciaze

iyo 260 dolari, xolo gaprotestebis Sedegad sasamarTlos mier dadgenilma `samar-

Tlianma Rirebulebam~ 335 aSS-is dolari Seadgina. ix. Hintmann v. Fred Weber, Inc., Del. Ch. Lexis 65, WL 376379 (2000).

154 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1571.155 iqve, 1584.156 Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, London, 1991, 152-154.


142

(va lu e), `sa mar Tli a ni Ri re bu le ba~ (fa ir va lu e),157 `sa mar Tli a ni fu la di Ri re bu le ba~ (fa ir cash va lu e) an ̀ sa mar Tli a ni sa baz ro Ri re bu le ba~ (fa ir mar ket va lu e).158 eti mo lo gi u ri di fe-

ren ci re ba maT So ris sub stan ci u ri zRvris dad ge nas, ro gorc we si,159 ar ga na pi ro bebs.

ter mi ni ̀ sa mar Tli a ni~ aR niS navs faqts, rom ka pi ta lis ba zar ze ko ti re bu li wi lis kon-

kre tul dRes an dro is gan sazR vrul pe ri od Si dad ge ni li Ri re bu le ba ar aris sa bo loo

Ri re bu le ba.160 aS S-is biz nes skor po ra ci a Ta mo de lu ri ka no ni ad gens, rom kor po ra ci-

u li qme de bis Za la Si Ses vlis Ta na ve `sa mar Tli a ni Ri re bu le ba~ su bi eq tu ri da Se fa se-

bis ar se bu li kon cef ci e bi sa da teq ni kis ga mo ye ne biT da u yov neb liv un da dad gin des.161

pa ra le lu rad, de la ve ris sa kor po ra cio sa mar Ta li ̀ sa mar Tli a ni Ri re bu le bis~ de fi-

ni ci as sa ka non mdeb lo do ne ze gan mar tavs, ro gorc wi lis Ri re bu le bas Ser wymis dRes,

ro me lic mo i cavs uk leb liv yve la Ri re bu le bas, rac Ser wymis Se de gad war mo i So ba.162

`sa mar Tli a ni Ri re bu le bis~ ga moT vlis bun do va ni sa ka non mdeb lo daT qmeb ma ga na pi ro-

ba sa mo sa mar Tlo sa mar Tlis aq ti u ro ba da xe li Se uwyo mis kre a ti vizms.163

Ri re bu le bis ga moT vlis pro ces Si mxed ve lo ba Si un da iq nes mi Re bu li kor po ra-

ci is wmin da qo ne bis sa lik vi da cio Ri re bu le ba; un da Se fas des da mxed ve lo ba Si iq nes

mi Re bu li aq ti ve bi da pa si ve bi, gud vi li, pa ten te bi da sa vaW ro niS ne bi.164 sa lik vi da cio

Ri re bu le bas Tan er Tad mxed ve lo ba Si un da iq nes mi Re bu li sa mo mav lo biz nes Se saZ leb-

lo be bi da kor po ra ci is, ro gorc gan grZo ba di su bi eq tis Se mo sav le bis sim Zlav re.165 ef-

ra i za lis pro ces Si zo gi er Ti kom pa ni is Se fa se ba xSi rad gar Tu le bu li a, rad gan maT ar

aqvT Se mo sav le bis is to ri is da ma das tu re be li san do wya ro e bi, kon tro li re ba di ari an

aq ci o ner Ta um rav le so bis mi er an /da ma Ti aq ci e bi lik vi dur ka pi ta lis ba zar ze ar aris

gan Tav se bu li.166 mi u xe da vad ami sa, kor po ra ci is Se fa se ba, ro me lic val de bu lia wi lis

`sa mar Tli a ni Ri re bu le bis~ dad ge nis Sem dgom mis ga dax da ze, mniS vne lo va nia im de nad,

ram de na dac di si den ti aq ci o ne ris wi lis Ri re bu le ba dgin de ba kor po ra ci is sa va ra u-

do na wi lob ri vi lik vi da ci is sa fuZ vel ze, ag reT ve ga ni sazR vre ba da fas de ba is qo ne-

ba, ro mel sac mi i Reb da aq ci o ne ri sa war mos, ro gorc eko no mi ku ri er Te u lis ope ra ci-

u li fun qci o ni re bis Sewy ve tis Sem Txve va Si. Se fa se bis es me To di sa zo ga do e bis wmin da

qo neb ri vi Ri re bu le bis dad ge nis kon ser va ti u li sa Su a le ba a. is afa sebs kor po ra ci is

157 ix. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 93.158 Cox J., Hazen J., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 641. 159 arsebobs gansxvavebuli sasamarTlo praqtikiT gamyarebuli mosazrebebi, rom `samar-

Tliani Rirebuleba~ farTo cnebiTi kategoriaa da is aRemateba `samarTlian sabazro

Rirebulebas,~ ramdenadac protestis uflebas is aqcioneri iyenebs, romlis aqciebis

realizaciis likviduri bazari ar arsebobs, an aqciebi ar aris ̀ gasavliani~ (likviduri).

aseT SemTxvevaSi samarTliani fasis dadgena mraval faqtorzea damokidebuli, magram

sabazro Rirebuleba nakleb rols asrulebs mis gansazRvraSi. ix. Balsamides v. Protameen Chems, Inc., 734 A.2d 721-733, (N.J. 1999). aseve, ix. Swope v. Siegel-Robert, Inc., 243 F.3d 486, 492 (8th Cir. 2001).

160 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 93.161 M.B.C.A. §13.01(4)(ii), offi cial comment, 2009, sec. 13, 10-12.162 Del. Gen. Corp. Law §262.163 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1589.164 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 455.165 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 94.166 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1586.


143

wmin da qo neb riv Ri re bu le bas da ar iT va lis wi nebs qo ne bis go ing con cern si ner ge ti kul

Ri re bu le bas,167 ma Sin ro ca aq ci o ne ris in te re sia re or ga ni za ci u li ti pis tran zaq ci i-

dan mi si wi lis adek va tu ri Ri re bu le ba mi i Ros, ro mel sac is ar da e Tan xma. kor po ra cia

un da Se fas des go ing con cern Wril Si, ro gorc Ser wymis pro ces Si `moq me di re a lo ba~.168

Se sa ba mi sad, ef ra i za lis pro ce sis mi za ni un da iyos di si den ti aq ci o ne ris im in te re sis

Se fa se ba, ro mel sac is mi i Reb da kor po ra ci is go ing con cer n-is Sem Txve va Si. ami tom, kor-

po ra cia un da Se fas des ro gorc ope ra ci u li or ga ni za cia da go ing con cer n-is sa war mo,

ro gorc sa baz ro seq to ris po ten ci u ri war mo mad ge ne li.169

Ri re bu le bis adek va tu ro bis dad ge nis mniS vne lo van teq ni kad mo i az re bo da `de-

la ve ris blo kis~ me To diT cno bi li Se fa se ba .170 me To di gu lis xmobs oTxi sa xis Ri re bu-

le bis sa Su a lo ariT me ti ku lis ga moT vlas. sa Su a lo Se wo ni li ariT me ti ku li cif ris

mi sa Re bad sa Wi ro iyo kor po ra ci is qo neb ri vi, sa baz ro, sa Se mo sav lo da di vi den de bis

Ri re bu le bis ga moT vla.171 ga moT vlis pro ces Si ga ni xi le bo da ne bis mi e ri ga re mo e ba,

ro me lic am Ri re bu le bebs ukav Sir de bo da.172 sa dac sa baz ro Ri re bu le bis kri te ri u mis

dad ge na Se uZ le be li iyo, iq ga mo i ye ne bo da ki dev sa mi da ma te bi Ti ele men ti – sa ba lan-

so Ri re bu le ba, qo ne bis nas yi do bis xel Sek ru le bis de bu le be bi sa da xel Sek ru le bi dan

ga mom di na re kom pen sa ci is fu la di Ri re bu le ba.173 mi si nak li wi lis Se fa se bis kri te ri-

um Ta gan sa kuT re bu li sim kac re da si ner ge ti ku li in te re sis ga uT va lis wi neb lo ba a.

mag ram `de la ve ris blo kis~ me To di uar yo fil iq na de la ve ris ua ze na e si sa sa mar Tlos

mi er ve i en ber gis ga dawy ve ti le ba Si,174 ro mel Sic ga ni sazR vra, rom Ri re bu le bis Se fa-

se bi sas yve la re le van tu ri ga re mo e ba un da iq nes ga mo ye ne bu li,175 gar da fa sis spe ku la-

ci u ri ele men te bi sa, ro me lic tran zaq ci is Se de gad Se iZ le bo da war mo So bi li yo.176

ef ra i za lis axal ma me Tod ma wi lis Se fa se bis gar kve u li SezR ud ve bic ga mo iw vi a.

de la ve ris sa kor po ra cio sa mar Tal Si ar se bu li daT qma, rom wi lis Ri re bu le ba mo i-

cavs uk leb liv yve la Ri re bu le bas /fass, rac Ser wymis Se de gad war mo i So ba, uze na es ma

sa sa mar Tlom di si den ti aq ci o ne ris sa wi na aR mde god gan mar ta da Tqva, rom `sa mar Tli-

167 Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 642.168 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1589.169 ix. Applebaum v. Anaya, 812 A.2d 880 (Del. 2002).170 Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, London, 1991, 154-156.171 Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, London, 1991, 153.172 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 465-466.173 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 97.174 Weinberger v. UOP, Inc., 457 A.2d 701 (Del. 1983).175 `relevanturia garemoeba~, romelsac zegavlenis moxdena SeuZlia Sefasebaze. amitom,

sasamarTlom unda gamoiyenos yvela `relevanturi~ garemoeba da ara `aucilebeli~

komponentebi, rogorc ama Tu im meTodisTvis Semadgeneli aucilebeli postulati.

sxva garemoebaTa kategoriaSi moiazreba disidenti aqcioneris wilis sadividendo

tarifi, SesaZleblobebi, rom dividenti SeiZleba gaizardos an Semcirdes, akumulire-

buli namati, romelic dividendis gadaxdisTvis gamoiyeneba, korporaciis angariSebi,

misi biznesperspeqtivebi, aqciTa gasayidi (sabazro) Rirebuleba, sabazro pirobebi, ko-

rporaciis reputacia da nebismieri sxva garemoeba, romelsac zegavlenis moxdena Seu-

Zlia wilis Sefasebaze. ix. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 461.

176 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1591-1592.


144

a ni Ri re bu le ba~ mo i cavs uk leb liv yve la ele ments, ro me lic Ser wymas Tan ax lavs da

mis Se de gad war mo i So ba, rac niS navs imas, rom kon kre tu li tran zaq ci i dan war mo So bi-

li si ner giz mis efeq ti ar un da iq nes gaT va lis wi ne bu li di si den ti aq ci o ne ris wi lis

sa mar Tli a ni Ri re bu le bis ga moT vli sas. es uka nas kne li kon cef cia ax sna imiT, rom di-

si den ti aq ci o ne ri Se Ze nis Se Ta va ze bu li tran zaq ci is (ra sac ap ro tes tebs) si ner ge ti-

kul Ri re bu le ba Si mo na wi le obs da ara sa miz ne sa zo ga do e bis, ro gorc er Te u lis, `sa-

mar Tli an Ri re bu le ba Si~.177

ef ra i za lis pro ce sis sa miz ne obi eq ti kor po ra ci a Si di si den ti aq ci o ne ris pro-

por ci u li Ri re bu le bis gan sazR vra un da iyos, rac ar niS navs mxo lod kuT vni li wi lis

tran zaq ci u li Ri re bu le bis gan sazR vras.178 di si den ti aq ci o ne ris wi lis fa si kuT-

vni li wi lis sa lik vi da cio Ri re bu le bi dan ga mo iT vle ba. wi lis sa lik vi da cio Ri re-

bu le bis ga moT vli sas Se saZ le be lia mxed ve lo ba Si iq nes mi Re bu li mci re aq ci o ner Ta

an lik vi du ro bis dis kon ti.179 aq ci o ne ris dis kon ti da mo ki de bu lia ima ze, aris Tu ara

kor po ra ci is qme de bis gan ga mij nu li Zi ri Ta di pa ke tis mflo be li aq ci o ne ri, Tu mas

kom pa ni a Si mci re in te re si (wi li) ga aC ni a. sa mar Tli a ni Ri re bu le bis dad ge na Si dis kon-

ti re bis mo na wi le o ba da mo ki de bu lia sa sa mar Tlos kre a ti ul mid go ma ze. Tu di si den ti

aq ci o ne ri mci re aq ci o ne ri a, mas ar ga aC nia kom pa ni is me nej men tze ze gav le nis mox de nis

uf le ba mo si le ba da mi si wi li nak le bi Ri re bu le bis Sem cve li a,180 vid re msxvi li aq ci-

o ne ris sa kuT re ba Si ar se bu li wi li. mci re aq ci o ne ris dis kon ti sa kon tro lo pa ke tis

mqo ne aq ci o ne ris pre mi um Ri re bu le bis an to ni mi a. ma kon tro le be li aq ci o ne ri sa zo ga-

do e ba ze kon tro lis efeq tur ber kets flobs, rac mis Ri re bu le bas mniS vne lo van wi lad

zrdis. mis sa pir wo ned, mci re aq ci o ners msgav si efeq tis mox de nis re a lu ri me qa niz mi

ar aqvs. Se sa ba mi sad, kon kre tul Ri re bu le biT fas dak le bas, e.w. dis konts ga nic dis.181

mci re di si den ti aq ci o ne ris dis kon ti re bis ga mo ye ne ba sa sa mar Tlo zea da mo ki de bu-

li.182 es niS navs, rom kor po ra ci is ze mo aR niS nu li me To de biT Se fa se bi sa da mas Si mci-

re me wi lis pro por ci u li Ri re bu le bis dad ge nis Sem dgom, mi Re bul fass ga mo ak lde ba

mci re aq ci o ne ris dis kon ti, ris Se de ga dac mi i Re ba ef ra i za lis Ri re bu le ba, anu wi lis

`sa mar Tli a ni Ri re bu le ba~.183 me war me su bi eq ti sa da wi lis Se fa se bas yo vel Tvis fluq-

tu a ci u ri xa si a Ti aqvs da da mo ki de bu lia kon kre tul ga re mo e beb ze. es ki aq ci o ner Ta

dis kon tis fiq si re bu li maC ve neb lis gan sazR vras SeZ le bels xdis da es uka nas kne lic

(dis kon ti) da mo ki de bu lia faq tob riv ga re mo e beb ze.184

rac Se e xe ba lik vi du ro bis dis kon ti re biT wi lis Ri re bu le bis Sem ci re bas da `sa-

mar Tli a ni Ri re bu le bis~ mi Re bas, me To do lo gi u ri sis te ma ti za cia mci re aq ci o ner Ta

dis kon ti re bis ana lo gi u ri a. wi lis lik vi du ro bis xa ris xi me sa kuT ris mi er mi si re-

177 M.P.M. Enterprises, Inc. v. Gilbert, 731 A.2d 790, 795 (Del. 1999).178 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1593.179 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 467.180 iqve, 468.181 The Federal Estate Tax, 2011, 147-148.182 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 467, 469.183 Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 644.184 The Federal Estate Tax, 2011, 149.


145

a li ze bis sir Tu le/ si mar ti vis xa ris xob ri vi maC ve neb liT ga mo i xa te ba. wi lis ara sa-

xar bi e lo sa lik vi da cio ga re mo e bis pre kon di cia Se iZ le ba iyos gas xvi se bis sa wes de bo

SezR ud ve bis ar se bo ba, ga yid vis praq ti ku li sir Tu le e bi an ba zar ze po ten ci ur myid-

vel Ta SezR u du li ra o de no ba. aR niS nu li ga re mo e be bis ar se bo bi sas wi lis `sa mar Tli-

a ni sa baz ro Ri re bu le ba~ nak le bia kom pa ni is sa lik vi da cio Ri re bu le ba ze. hi po Te tu-

ri mo ce mu lo ba lik vi du ro bis dis kon tis de ter mi nan ti a. lik vi du ro bis dis kon tis

ad re sa ti ori ve ran gis – ro gorc ma kon tro le be li, ise mci re – aq ci o ne ri a. mo ce mul

Sem Txve va Si, fir mis Se fa se biT, di si den ti aq ci o ne ris pro por ci u lad kuT vni li wi lis

Ri re bu le ba Sem cir de ba lik vi du ro bis dis kon tis far gleb Si.185 ise ve ro gorc aq ci o-

ner Ta dis kon ti, lik vi du ro bis dis kon tis ga mo ye ne bis186 praq ti ku li ten de ci e bi sa da

ori en ti re bis gan sazR vra sa sa mar Tlo zea da mo ki de bu li.187

da bo los, ef ra i za lis uf le bis re a li zi re bis pro ces Tan ko re la ti ul da mo ki-

de bu le ba Sia ma kon tro le be li aq ci o ne ris sa kon tro lo pre mi is fir mis Ri re bu le ba Si

gaT va lis wi ne bis sa kiTx i. sa kiTx is ana li ti ku ri mi mar Tu le bis mim ce mi `kor po ra ci is

qo ne bis~ Te o ri a a, ro me lic ber lis mi er XX sa u ku ne Si iq na gan vi Ta re bu li.188 aR niS nu li

Te o ri is Ta nax mad, sa kon tro lo blo kis gas xvi se biT war mo So bi li pre mi um Ri re bu le ba

sa zo ga do e bis kuT vni le baa da is un da da i ricx os kor po ra ci is ba lan sze. `kor po ra ci-

is qo ne bis~ Te o ria cxad yofs, rom pre mi um Ri re bu le ba sa zo ga do e bis kuT vni le ba a.189

sa sa mar Tlo praq ti ka, ef ra i za lis uf le bis sa sar Ce lo war mo e bi sas, xse ne bu li Te o ri-

is ori en ti rebs da e mor Ci la. de la ve ris uze na es ma sa sa mar Tlom go niv ru lad mi iC ni a,

rom kor po ra ci is Ri re bu le ba ga dax di li pre mi um Tan xiT iz rde ba.190

sa er To jam Si, sa mar Tli a no ba mo iTx ovs, rom mci re aq ci o ners mi e ces Ser wymis Se-

de gad war mo So bi li si ner giz mis gaT va lis wi ne biT ga mo an ga ri Se bu li wi lis adek va tu ri

kom pen sa ci a,191 xo lo sa sa mar Tlom fun qci o na lu rad un da gan sazR vros, aris Tu ara wi-

lis ase Ti Se fa se ba zo mi e ri.192

185 The Federal Estate Tax, 2011, 151-152.186 wilis aqcioneruli da sabazro likvidurobis diskontireba identuria `aqciis arasa-

Tanado Sefasebis~ (~underprice~), rodesac samizne sazogadoebis wili realur sabazro

Rirebulebaze naklebia. wilis `underprice~ Tu diskontireba ekvaieri kompaniis mier sam-

izne sazogadoebis SeZenis motivatorad ganisazRvreba, ramdenadac, realur sabazro

Rirebulebasa da mimdinare sabazro Rirebulebas Soris sxvaoba SeZenis tranzaqciis

mogeba/sargebels utoldeba da warmoadgens tranzaqciidan misaRebi sargeblis wy-

aros. ix. Kraakman R., Discounted Share Price As A Source of Acquisition Gains, London, 1990, 29-62.187 Cox R., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., Vol. 4, 2010, 102. amasTan aRsaniSnavia,

rom aSS-is bizneskorporaciaTa modeluri kanoni 1999 wlis cvlilebebis Semdgom aRar

iTvaliswinebs likviduri diskontis instituts. ix. M.B.C.A. §13.01(4), 2009.188 Berle A., Control in Corporate Law, 58 Colum. L. Rev.,1958, 1212.189 Sdr. Andrews R., The Stockholders’ Right To Equal Opportunity in the Sale of Shares, 78 Harv. L. Rev.,

1965, 505.190 ix. Rapid-American Corporation v. Harris, 603 A.2d 796 (Del. 1992).191 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 104-105.192 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 471.


146

4.3.2. De fac to Ser wymis doq tri na

4.3.2.1. De fac to Ser wymis doq tri nis ar si

re kon stru i re bis pro ce sis sa in teg ra cio Se de ge bis gan aq ci o ner Ta dac vis ex post stra te gi u li me To dia de fac to Ser wymis doq tri na. gas vlis ge ne ra lu ri stra te gia gan-

sazR vrul wi na pi ro ba Ta ar se bo bi sas aq ti vir de ba. De fac to Ser wymis doq tri nis Ca mo-

ya li be bi sa da ar se bo bis ar si gas vlis stra te gi is ga mo ye ne bis wi na pi ro ba Ta ana lizs

gu lis xmobs. amas Tan, is ef ra i za lis uf le bis re a li ze bis sa mo sa mar Tlo dis kre ci is

sfe ros ga ne kuT vne ba. is sa sa mar Tlo praq ti kis pir mSo a.193

aS S-is Sta te bis um rav le so ba194 sa ka non mdeb lo daT qmas ake Tebs kor po ra ci is qo-

ne bis araC ve u leb riv sa me war meo saq mi a no bis kon teq stSi mTli a ni an TiT qmis mTli a ni

gas xvi se bis Sem Txve va Si di si den ti aq ci o ne ris wi lis sa mar Tli an fa sad kom pen sir e bis

uf le ba mo si le bis dad ge nis Se sa xeb. dela ver Si ef ra i za lis uf le ba Ser wymi sa da kon so-

li da ci as Tan mi mar Te biT ga mo i ye ne ba,195 gan sxva ve biT, ma ga li Tad, ni u -i or ki sa da oha i os

re gu la ci e bis gan, ise ve ro gorc biz nes kor po ra ci a Ta mo de lu ri ka no ni sa,196 sa dac TiT-

qmis yve la fun da men tu ri cvli le bis mi marT Se iZ le ba ef ra i za lis uf le bis praq ti ku li

ga mo ye ne ba.197 de la ve ris sa kor po ra cio sa mar Tlis gan gan sxva ve biT, qar Tu li nor ma ti-

u li siv rce ef ra i za lis uf le bis far To gan zo mi le biT sib rtyes qmnis. ise ve ro gorc

aS S-is biz nes kor po ra ci a Ta mo de lu ri ka no ni, sa qar Tve los me war me Ta Se sa xeb ka no ni sa-

ka non mdeb lo do ne ze uS vebs yve la fun da men tu ri cvli le bis gap ro tes te bi sa da adek va-

tu ri kom pen si re bis mi Re bis uf leb riv Se saZ leb lo bas. yve la fun da men tur cvli le ba ze

aq ci o ne ris re a gi re bas sa zo ga do e bis da to ve bis kuTx iT, me war me Ta Se sa xeb ka no ni axor-

ci e lebs ge ne ra lu ri dis po zi ci u ri daT qmiT.198 gar da ami sa, sub stan ci u ri qo neb ri vi

gas xvi se biT ef ra i za lis uf le bis war mo So bis Ta vi dan ari de ba sa wes de bo av to no mi is

far gleb Si Se mov li Ti gzi Tac Se iZ le ba. Tu par tni o re bi wes de ba Si ga a ke Te ben de ta lur

daT qmas, rom mTli a ni an TiT qmis mTli a ni qo ne bis gas xvi se ba sa zo ga do e bis ̀ a raC ve u leb-

riv~ sa me war meo saq mi a no bad ar Ca iT vle ba da mim di na re ope ra ci ul stra te gi ad gan sazR-

vra ven mas, ma Sin di si dent aq ci o ners ef ra i za lis uf le ba mo si le ba sa wes de bo daT qmis

sa fuZ vel ze Se ezR u de ba.199 is mis kiTx va: ra kav Si ri aqvs ef ra i za lis uf le bas de fac to Ser-

wymis doq tri nas Tan?! da ma kav Si re be li xa zi ga mo ye ne bis meq niz mze ga dis.

193 Shade J., Business Associations, USA, 2010, 416.194 garda delaverisa da kaliforniis Statisa, sadac efraizalis uflebis gamoyenebis

winapirobad Serwyma da konsolidaciaa dadgenili. ix. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 22.

195 Del. Code. Ann. tit. 8, §262.196 M.B.C.A. §13.02.197 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 22-23.198 ` ...Tu wesdebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli~. ix. mewarmeTa Sesaxeb kanoni, 531

muxlis pirveli punqti.199 samewarmeo saqmianobis avtorizebuli arealis gansazRvris kompetencia aqcionerTa

saerTo krebis uflebamosilebis nawilia. Sesabamisad, dafuZnebis etapze an funqcion-

irebis dinamikaSi wesdebaSi cvlilebebis Setana aranair sakanonmdeblo dabrkolebas

ar ganicdis aqcionerTa mimarT. ix. mewarmeTa Sesaxeb kanoni, 54-e muxlis me-6 punqti.

aseve, ix. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 23.


147

4.3.2.2. De fac to Ser wymis doq tri nis ga mo ye ne ba

De fac to Ser wymis doq tri na kor po ra ci is qo neb ri vi gas xvi se bis Sem Txve va Si val-

de bu le ba Ta pir da pi ri uf le ba mo nac vle o bis arar se bo bis (gar mocx vis) ge ne ra lu ri

we si dan sa mo sa mar Tlo ga mo nak li si Sem Txve vis kon stan ti re bas ax dens.200 kor po ra ci-

is qo neb ri vi da uf le bis tran zaq ci is Se Tan xme bis sa ga nia sa miz ne sa war mos im val de-

bu le ba Ta ka ta lo gi, ro mel zec ek va i er kor po ra ci as surs ai Ros pa su xis mgeb lo ba, anu

gax des xel Sek ru le ba Si gan sazR vrul val de bu le beb ze uf le ba mo nac vle da maT ze pa-

su xis mge be li pi ri. ase Ti ti pis tran zaq cia xSi rad sa kon tro lo pa ke tis mqo ne aq ci o ne-

ris in di vi du a lu ri ga dawy ve tis far gleb Sia moq ce u li. gan sxva ve biT in di vi du a lu rad

nas yi do bis xel Sek ru le bis da de bi sa, Ser wymis an ga er Ti a ne bis Se sa xeb ga dawy ve ti le ba

sa Wi ro ebs aq ci o ner Ta sa er To kre bis gad awyvti le bas, rac niS navs, rom ase Ti ga dawy-

ve ti le bis arar se bo bis Se de gad kon so li di re bu li sa zo ga do e be bi de fac to kor po ra-

ci as Ca mo a ya li be ben.201 kor po ra ci is de fac to xa si a Ti aq ci o ners ar aZ levs uf le bas mi si

daS lis Se sa xeb awar mo os sa mar Tleb ri vi aq ti vo ba, gar da im Sem Txve vi sa, Tu es sa ka non-

mdeb lo do ne ze pir da pir ar aris gan sazR vru li. ami tom, mis Zi ri Tad ar se nals xar ve-

zi a ni kom bi na ci is gan ga mij vna war mo ad gens.202 tran zaq ci is gap ro tes te bis sa u ke Te so

sa Su a le baa Se sa ba mis sa sa mar Tlo in stan ci a Si da va. im aq ci o ners, ro mel sac ar mi e ca

Se Ze nis /gas xvi se bis tran zaq ci a Si xmis mi ce mis uf le ba da ar Ca mo ya lib da ef ra i za lis

praq ti ku li re a li ze bis sa ka non mdeb lo nor mis dis po zi ci u ri Se mad gen lo ba, Se uZ lia

tran zaq ci is `re a lur~ bu ne ba ze da iwy os sa sar Ce lo war mo e ba.203

kor po ra ci u li kom bi na ci a, rom lis in teg ri re bul Se de gebs ise Ti ve eko no mi ku ri

efeq ti aqvs, ro gorc sa ka non mdeb lo Ser wymas, mag ram for mi re bu lia qo ne bis mTli a ni

an sub stan ci u ri na wi lis Se Ze nis tran zaq cis sa xiT, es aris kor po ra ci a Ta de fac to Ser-

wyma.204 Ser wymis an kon so li da ci is Sem Txve va Si, sa ka non mdeb lo do ne ze, ro gorc we si,

pir da pi ri daT qmiT wes rig de ba val de bu le ba Ta uf le ba mo nac vle o ba205 da ef ra i za lis

uf le bis ga mo ye ne bis ne ba dar Tu lo ba. mis sa pir wo ned, qo neb ri vi gas xvi se ba ef ra i za-

lis uf le bas ar war mo Sobs. Se sa ba mi sad, ro de sac me nej men tis an sa kon tro lo pa ke tis

mqo ne aq ci o ner Ta mxri dan xde ba tran zaq ci is for mi re bis sa xe ze Se je re ba, isi ni iT va-

lis wi ne ben Se Ze nis Ri re bu le bas, ro mel zec pir da pir ai sa xe ba ef ra i za lis uf le bis

Ri re bu le ba. aqe dan ge ne rir de ba ma Ti sur vi li: tran zaq cia im gva rad un da iq nes for-

mi re bu li, rom ga mo i ricx os Ser wymis Tan mde vi ise Ti uf le ba mo si le bis aq ti vi re ba, ro-

go ric ef ra i za lis uf le ba a, anu Se izR u dos aq ci o ne ris posttran zaq ci u li rek la si-

fi ci re bul uf le ba Ta moq me de bis are a li. msgav si ga ri ge ba, faq tob ri vad, em sgav se ba

Tval Tmaq cur ga ri ge bas – mxa re e bi re a lur mi zans, gan sxva ve bu li me To do lo gi is ga-

mo ye ne biT, er Tgvar `ni Rabs ar ge ben~.

200 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 352.201 iqve, 353.202 iqve, 354-355.203 Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 78.204 de facto Serwymis doqtrinis yvelaze cnobili sasamarTlo gadawyvetilebaa: Farris v. Glen

Alden Corporation, 143, A.2d 25 (Pa. 1958). aseve cnobili precendentebia: Shanoon v. Samuel Langston Co., 379 F.Supp 797 (Mich. 1974), Marks v. Autocar Co., 153 F.Supp. 768 (1954), Pratt v. Ballman-Cummings Furn. Co., 549 S.W.2d 270 (Ark. 1977).

205 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 29-34.


148

qo neb ri vi Se Ze nis Se deg Ta Ser wymis kom bi na ci a Ta Se de geb Tan ga Ta nab re bas `ga-

dar Ce nil~ kor po ra ci a ze sa miz ne kor po ra ci is val de bu le beb ze pa su xis mgeb lo bis ga-

das vlis Se sa xeb sa ka non mdeb lo daT qmis ba zis ze as ru lebs. De fac to Ser wymis doq tri na,

gan sa kuT re biT aq tu a lu ria ise Ti qvey nis ka non mdeb lo bis Tvis, sa dac ef ra i za lis uf-

le bis ga mo ye ne bis far gle bi kon kre tu li sa xis tran zaq ci i Taa SezR u du li. aseT Sem-

Txve va Si, sa sa mar Tlos msje lo bis sa ga ni Se iZ le ba gax des, qo ne bis Se Ze na ga u tol de ba

Tu ara Ser wymis Se de gebs. Tum ca, zo gi er Ti Stat Si, de fac to Ser wymis doq tri na sa ka non-

mdeb lo do ne ze nor ma ti u lad aris da uS ve be li.206 es niS navs, rom aq ci o ner Ta pro tes-

tis uf le ba sa ka non mdeb lo far gle bis dis po zi ci u ri re gu li re bis nac vlad, im pe ra-

ti u la daa mo wes ri ge bu li da ak rZa lu li.

aR niS nu li in sti tu ti qar Tul re a lo ba Si ne bis av to no mi is far gleb Sia moq ce-

u li. Se sa ba mi sad, sa mo sa mar Tlo praq ti ka sru lad aris da mo ki de bu li mo sa mar Tle Ta

dis kre ci a sa da sa sa mar Tlo ori en ti reb ze. ne bis mi er Sem Txve va Si, de fac to Ser wymis doq-

tri nis ga mo ye ne bas wi na pi ro be bi un da ga aC ndes.207 uf ro swo rad, tran zaq cia de fac to Ser-

wymad rom iq nes miC ne u li, is un da ak ma yo fi leb des ram de ni me kri te ri ums. kri te ri um Ta

uni fi ci re bu li va ri an ti ar ar se bobs. is gan sxva ve bu lia sa mar Tleb ri vi kuT vni le bi sa

Tu erov nu li re gu la ci e bis mi xed viT. mi u xe da vad ami sa, tran zaq ci is de fac to Ser wymad

kva li fi ci re bas Sem de gi ele men te bi un da axa si a Teb des.

pir ve li, sa miz ne sa zo ga do e ba, ro gorc sa war mo, qo neb ri vi gas xvi se bis Sem dgom

un da inar Cu neb des fun qci o ni re bis uwy vet ten den ci as. fun qci o ni re bis gag rZe le ba

niS navs me nej men tis uwy ve to bas, per so na lis iden to bas, sa war mos ad gil mde ba re o bis

uc vle lo bas, qo ne bi sa da biz nes saq mi a no bis Zi ri Ta di ope ra ci u li stra te gi e bis uwy-

ve tad gan xor ci e le bas. amas Tan, Tu myid ve li gam yid vel sa zo ga do e bas ga da ux dis naRd

fuls mi si teq ni ka- da nad ga re bi sa da sa me war meo saq mi a no bis kon kre tu li mi mar Tu le-

bis (sfe ros) sa nac vlod, ma Sin gam yid ve li sa war mo rCe ba biz nes Si, ar wyvets fun qci o-

ni re bas, mag ram tran zaq cia ar iq ne ba de fac to Ser wymis doq tri nis sa miz ne obi eq ti.208

me o re, sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci o ner Ta sta tu sis uwy ve to ba un da iyos sa xe ze.

ek va i e ri kom pa ni is mi er anazR a u re bis sa xiT sa ku Ta ri aq ci e bis ga ce ma sa miz ne kom pa ni is

aq ci o ner Ta Se mo er Te bas ga na pi ro bebs. Se sa ba mi sad, tran zaq cia aq ci o ner Ta sta tu sis

Sewy ve tas ar iw vevs. ami tom aR niS nu li doq tri na qo neb ri vi Se Ze nis tran zaq ci is spe ci-

fi kur sa xe ze vrcel de ba.

me sa me, posttran zaq ci ul etap ze sa miz ne sa zo ga do e ba wyvets Cve u leb riv sa me-

war meo-ope ra ci ul saq mi a no bas da ga nic dis lik vi da ci as, an iS le ba sa mar Tleb ri vad

dad ge ni li we se bis dac viT.209

me oTx e, Sem syid ve li kor po ra cia sa ku Ta ri ne biT iRebs sa miz ne sa zo ga do e bis im

val de bu le bebs, rac Cve u leb ri vi sa me war meo saq mi a no bis Cve ul re Jim Si fun qci o ni re-

bis gan grZo bis Tvis sub stan ci u ri da sa Wi ro a. aq ve un da aRi niS nos, rom Tu sa sa mar Tlo

206 magaliTad, texasis Statis kanonmdebloba krZalavs de facto Serwymis doqtrinas. ix.

Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 294.207 magaliTad, erT-erTma sasamarTlom tranzaqciis de facto Serwymis miCnevis winapirobad

SemZenis mier samizne sazogadoebisTvis anazRaurebis saxed ekvaieri kompaniis aqciebis

gadaxda gansazRvra. ix. Armour-Dial, Inc. v. Alkar Engineering Corp., 469 F Supp 1198 (Ed Wis 1979).208 Parson v. Roper Whithey, Inc., 586 F Supp 1447 (Wd Wis 1984). 209 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 295-298.


149

ga mo i ye nebs210 da da ey rdno ba de fac to Ser wymis doq tri nas, mis Tvis sa val de bu lo ar aris

yve la ele men tis ar se bo ba imis Tvis, rom tran zaq cia de fac to Ser wymad dak va li fi cir-

des.211 Tu ze mo aR niS nu li yve la ele men ti iar se bebs, sa xe ze iq ne ba mSo bel -Svi lo bil

kom pa ni as So ris ur Ti er To ba. aseT dros sa mar Tleb ri vi me qa niz mi, ef ra i za lis uf le-

bis ga mo ye ne bis sa nac vlod, di si dent aq ci o ners an kre di tors Se saZ leb lo bas aZ levs,

mSo be li kor po ra ci is pa su xis mgeb lo bis sa kiTxi da a ye nos sub si di a ris val de bu le bis-

Tvis gam Wo li pa su xis mgeb lo bis prin ci pis sa fuZ vel ze.212

msje lo bam cxad yo, rom ori sub stan ci u ri fun qci u ri Se de gi ga mom di na re obs

tran zaq ci is de fac to Ser wymad kva li fi ci re bi dan. pir ve li, Sem Ze ni kor po ra ci is aq ci-

o ne re bi uf le ba mo si li iq ne bi an sa er To kre ba ga mar Ton da xma mis cen (sa sar geb lod

an sa wi na aR mde god) Ser wymis gan xor ci e le bas213 da me o re, xmis mi ce ma ze uf le ba mo sil

yve la aq ci o ners ef ra i za lis uf le bis ga mo ye ne bis sa ka non mdeb lo `ne bar Tva ga uC nde-

ba~.214,215

5. me nej men tis ro ta cia

me nej men tis ro ta cia kor po ra ci is res truq tu ri za ci is ab so lu tu ri Tan mde vi

Se de gi a. aq ci o ner Ta uf le be bis posttran zaq ci u li rek la si fi ci re ba mar Tvis or ga-

no Ta Se mad gen lo ba ze pir da pir ai sa xe ba. kor po ra ci is ori sub stan ci u ri ele men tis,

210 samosamarTlo praqtika de facto Serwymis kuTxiT gansakuTrebulad diferencirebulia.

TviT aSS-Si de facto Serwymis doqtrinas sxvadasxva Statis samosamarTlo praqtika ar

iziarebs. ufro metic, misi gamoyeneba SezRudulia umravles StatSi. de facto Serwymis

doqtrina uaryofilia `damoukidebeli sakanonmdeblo mniSvnelobis~ (~independent statu-tory signifi cance~) doqtriniT (igive, `equal dignity~ doqtrina). aRniSnuli doqtrinis Tanax-

mad, saxelmwifoSi moqmedi sakorporaciosamarTlebrivi avtorizebuli regulaciebi

damoukidebeli mniSvnelobis matarebelia imdenad, ramdenadac erTi debulebis sub-

stanciuri efeqturoba da proceduruli moTxovnebi ar SeiZleba dabalansdes sxva de-

bulebiT, miuxedavad imisa, rom mowesrigebis sfero da obieqti erTi da igive SeiZleba

iyos, magram mowesrigebis proceduruli moTxovnebi erTmaneTisgan gansxvavebuli.

logikurad, `damoukidebeli sakanonmdeblo mniSvnelobis~ doqtrinis mixedviT, Tu

korporaciis qonebrivi gayidva akmayofilebs tranzaqciis kanonmdeblobiT dadgenil

moTxovnebs, maSin kontraqti CaiTvleba qonebis gayidvad da ara Serwymad. `damoukide-

beli sakanonmdeblo mniSvnelobis~ doqtrina gamoyenebul unda iqnes maSin, rodesac

qonebis gayidva ar iwvevs sazogadoebis daSlas da gamyidveli korporacia inarCunebs

samarTalsubieqtobas minimum im periodis ganmavlobaSi, rac sakmarisia miRebuli kon-

tribuciis sakuTar aqcionerebze ganawilebisTvis. ix. Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 614. aSS-Si yvelaze cnobili precedentuli gadawyvetileba, romel-

mac de facto Serwymis doqtrina uaryo, es aris Hariton v. Arco Electronics, Inc., 188 A.2d 123 (Del. 1963). ix. Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 79-80; Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 614-617.

211 mag. ix. New York v. National Service Industries, Inc., 460 F.3d 201 (2d. cir. 2006), Berg Chilling Systemm, Inc. v. Hull Corp., 435 F3d 455 (CA 2006), Forrest v. Beloit Corp., 278 F Supp 2d 471 (ED Pa 2003).

212 Kelly v. American Precision, Inc., 438 So 2d 29 . ix. Presser S., Piercing the Corporate Veil, USA, 2011, 99-107.

213 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 699.214 ix. Heilbrunn v. Sun Chemical Corp. (Del. 1959).215 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 29.


150

kon tro li sa da sa kuT re bis ga mij vnis, ana li zis ana li ti ku ri fa bu la me nej men tis re-

kon stru i re bis sa fuZ vel Ta sa fuZ vels war mo ad gens. tran zaq ci a Si mo na wi le ori ve

(Sem Ze ni da Se Ze ni li) kor po ra ci is me nej men tis Se mad gen lo ba gan sxva ve bu li xa ris xiT

ga da xa lis de ba.216 ga da xa li se bis kom pe ten cia kon tro lis ̀ kon tro lis~ gan ma xor ci e le-

bel `zem dgo mi~ or ga nos xel Si a. Se sa ba mi sad, Sem Ze ni sa zo ga do e bis di req to ra ti sa Tu

sa meT val yu reo sab Wos Se mad gen lo bis cvli le ba aq ci o ner Ta ne ba zea da mo ki de bu li.217

Tu sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci o ner Ta kon tri bu cia Sem Ze ni kor po ra ci is `o ri gi nal~

aq ci o ner Ta struq tu ras im de nad Se a sus tebs, rom ga dawy ve ti le bis mi Re ba ze ar se bi Ti

gav le nis mox de na `Se mo sul~ aq ci o ner Ta Za la uf le bas da e mor Ci le ba,218 ma Sin ek va i e ri

kom pa ni is di req to ra ti da sa meT val yu reo sab Wo fun da men tu ri ga da xa li se bis obi-

eq tad iq ce va.219 re or ga ni za ci u li ti pis tran zaq ci i sa Tu kon tro lis ga yid vis even-

tu a lu ri Se de gi me nej men tis cvli le ba a. ami tom, tran zaq ci is for mi re bi sas, xSi rad,

di req tor Ta fi du ci u ri mo va le o ba Ta dac va220 ar se bu li me nej men tis mxri dan kiTx vis

niS nis qveS dge ba.221 mis sa pir wo ned, Tu ek va i e ri sa zo ga do e bis pretran zaq ci u li xed va

da ucxo kom pa ni is da uf le bis mo ti va to ri sa miz ne kom pa ni is re a lu ri Ri re bu le bis Se-

fa se ba da po ten ci a lis eko no mi kur -sa mar Tleb ri vi ana li zi a,222 sru li ad Se saZ le be li a,

rom po ten ci a li sa da sar geb lis gan ma pi ro be bel faq to rad aras wo ri kor po ra ci u li

mar Tvis ele men te bi, in te res Ta kon fliq ti da `prin ci pal -a gen tis~ prob le me bi ga mo-

ik ve Tos.223 lo gi ku ri a, rom aseT dros Sem Ze ni sa zo ga do e bis sa miz ne sa zo ga do e bas Tan

kom bi na ci a Si Ses vlis per speq ti va kor po ra ci u li mar Tvis ga um jo be se biT eko no mi ku ri

efeq tu ro bis maq si mi zi re ba a.224

kor po ra ci u li mar Tva, eko no mi kur kon teq stSi, sa war mos mar ke tin gul mar Tvas

ukav Sir de ba. ̀ Ri a~ kor po ra ci a Si, rom lis aq ci a Ta gar kve ul na wils di req to ra ti flobs,

aras wo ri mar Tvis Ri re bu le ba iz rde ba da is vrcel de ba yve la aq ci o ne ris sar geb li a no-

ba ze da sa zo ga do e bis sru li Se wo ni li sar geb li a no bis mag ni tu dis gan msazR vre li a.225

bu neb ri vi a, tran zaq ci is mom za de bis etap ze ek va i e ri kor po ra ci is me nej men tma uk ve icis

da da geg mi li aqvs si ner giz mis miR we vis kon kre tu li stra te gi a.226 Tu tran zaq ci is mom-

216 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 712.217 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol.5, USA, 2011, 489-503, 523.218 aRweril situaciaSi ekvaieri korporaciisgan Tavdacvis saSualebad samizne sazoga-

doeba xSirad `gangrZobadi direqtoris~ (~continuing director~) an `mkvdari xelis~ (~dead hand~) uflebis debulebas iyenebs, rac arsebuli menejmentis uflebamosilebis erT-

gvari gagrZelebis safuZveli xdeba, xolo samomavlo bordis kompetencias zRudavs,

ramdenadac aRniSnuli debuleba aqcionerTa uflebaTa gegmis Secvlas da masSi gan-

sazRvrul uflebaTa Semcirebas tranzaqciis gegmis miRebis dRes moqmedi menejmentis

eqskluziur kompetenciad gansazRvravs. ix. Radin S., The Business Judgment Rule, vol. III, Bos-ton/Chicago, 2009, 3258-3292.

219 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 2, USA, 2010, 86-94.220 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. I, Boston/Chicago, 2009, 796-846.221 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 666.222 Vishwanath R., Krishnamurti C., Value Drivers and Target Valuation, 2008, London, 57-63.223 Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5th ed., Los Angelas,

2010, 6.224 iqve, 7-9.225 iqve, 11-12.226 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 387-400.


151

za de bis etap ze wi na plan ze sa miz ne kom pa ni is me ne je ri a lis tu ri seg men te bis si sus tea

wa mo we u li, ra sac fi nan su ri da sa mar Tleb ri vi `due di li gen ce~ kom pe ten tu ri das kvniT da-

a das tu rebs, ma Sin gar da u va lia sa miz ne kor po ra ci is me nej men tis ro ta cia.227 aR niS nu li

hi po Te tu ri msje lo ba moq me dia mxo lod qo neb ri vi an wi lob ri vi Se Ze nis dros, ro mel-

sac Ser wyma ar moh yve ba.228 Ser wymis an kon so li da ci is Sem Txve va Si, sa miz ne sa zo ga do e bis

me nej men tis epo qa srul de ba, xo lo aq ci o ne re bi axa li mar Tvis or ga no Ta pi ro beb Si ag-

rZe le ben, ase ve, axal sa zo ga do e ba Si ka non mdeb lo biT, uf le ba mo nac vle o ba Ta doq tri-

ni Ta Tu wes de biT mi ni We bul da dad ge nil uf le ba mo si le bebs.229 ne bis mi er Sem Txve va Si,

res truq tu ri ze bul sa zo ga do e ba Si aq ci o ner Ta struq tu ris cvli le ba me nej men tis

cvli le bis an sru li ad axa li wev re biT for mi re bis sa fuZ ve li xde ba, rac yo ve li kon-

kre tu li faq tob ri vi ga re mo e bis ana li ti kur obi eq tiv Si un da ga tar des.

6. lik vi da cia

sa miz ne sa zo ga do e bis fu liT qo neb ri vi an wi lob ri vi Se Ze nis Se de gi, al ba To bis

ma Ra li xa ris xiT, lik vi da ci a a.230 lik vi da cia231 gan sxva ve bu lia par tni or Ta in ves ti-

re bu li ka pi ta lis sawy i si (o ri gi na li) kor po ra ci is fun qci o ni re bis Sewy ve tis gan,232

ro me lic re or ga ni za ci i sas aq ci o ne ris sta tu sis Sewy ve tis ga re Se srul de ba.233 lik-

vi da ci is ar si,234 ara ga kot re biT re Jim Si,235 sa zo ga do e bis qo ne bis ne ba yof lo bi Ti236 ga-

na wi le ba a.237 lik vi da ci is pro ces Si xde ba kre di tor Ta moTx ov ne bis dak ma yo fi le ba da

nar Ce ni qo ne bis aq ci o ner Ta So ris wil Ta pro ra ta ba zis ze ga na wi le ba.238 kor po ra ci a Ta

res truq tu ri za ci is gan sa kuT re bu lad spe ci fi kur ga mov li ne bad Se iZ le ba Ca iT va los

227 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 371-386.228 Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 7, 10-13, 16.229 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 2, USA, 2010, 29-34.230 Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 12.231 Vishwahath R., Krishnamurti C., Bankruptcy and Reorganization, London, 2008, 333.232 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 16A, USA, 2012, 352-359.233 mas, sxvagvarad, `aragakotrebiT reorganizacias~ uwodeben. ix. Fletcher W., Fletcher Cyclo-

pedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 544-545.234 SeZena/Serwymis posttranzaqciul etapze likvidacia xSirad gamoiyeneba `going concer~-

is Rirebulebisa da xarjebis Sesamcireblad im martivi mizezis gamo, rom, rogorc

wesi, likvidaciis Rirebuleba ufro naklebia, vidre sazogadoebis `going concer~-is xar-

jebi. bunebrivia, rom ukanaskneli garemoeba `daxuruli~ samewarmeo saqmianobis mqone

samizne sazogadoebis SeZenas exeba, romlis gansajaroeba dRis wesrigSi tranzaqciis

SedegTa integrirebis etapze dgeba. ix. Lopucki L., Mirick C., Strategies for Creditors in Bankruptcy Proceedings, 2007, P. 10-12; Glenn G., The Law Governing Liquidition, New York, 2002, 68-70.

235 Tabb C., Bankruptcy Anthology, Cincinnati, 2002, 160-166.236 `nebayoflobiToba~ aqcionerTa nebis Tavisufali gamovleniT korporaciis salikvi-

dacio reJimSi gadayvanas gulisxmobs, sadac sakanonmdeblo iZulebiTi likvidaciis

winapirobebi ar arsebobs. ix. Tabb C., Bankruptcy Anthology, Cincinnati, 2002, 141-155. qarTu-

li kanonmdebloba nebayoflobiTobis daTqmas mewarmeTa Sesaxeb kanonis me-14 muxlis

pirvel punqtSi akeTebs. Sead. Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restruc-turing Activities, 5th ed., Los Angelas, 2010, 621.

237 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 16A, USA, 2012, 63-67.238 Lopucki L., Mirick C., Strategies for Creditors in Bankruptcy Proceedings, New York, 2007, 17, 204-207.


152

kom pa ni is lik vi da ci a.239 gan sxva ve biT sa miz ne kom pa ni is aq ci e biT mTli a ni qo neb ri vi Tu

wi lob ri vi Se Ze nis an Ser wymis kor po ra ci is sa mar Tal su bi eq tis eko no mi ku ri `Ta ma Sis~

das ru le bis ken mi mar Tu li bo lo qme de bis gan,240 sa dac aq ci o ner Ta ab so lu tur um rav-

le so bas in ves ti re bu li ka pi ta lis axa li me nej men ti sa da sxva sa mar Tal su bi eq tis sa-

Su a le biT mar Tvis San si eZ le va,241 lik vi da ci is etap ze qre ba ar se bu li or ga ni za ci u li

war mo naq mni (xde ba re es tri dan amoS la, sa i den ti fi ka cio ko dis de aq ti va ci a),242 wyde ba

aq ci o ner Ta sta tu si da xde ba eko no mi kur mi moq ce va Si ar se bu li aq ci o ner Ta ka pi ta-

lis brun vi dan amo Re ba.243 sa xe zea da fuZ ne bis re ver su li pro ce du ru li kor po ra ci u-

li qme de ba. re or ga ni za ci u li ti pis tran zaq ci a Ta pa ra le lur sa mar Tleb riv re Jims

daq vem de ba re bul tran zaq ci ul ka te go ri ad, in teg ri re bu li Se de ge bis mi xed viT, sa-

mar Tal su bi eq to bis sru lad Sewy ve tis ba zi si, sa lik vi da cio cvli le ba un da iq nes gan-

xi lu li, anu tran zaq ci ul qme de ba ze da fuZ ne bul fun da men tur cvli le bas sa lik vi da-

cio efeq tis244 kom bi na cia un da ewo dos.245

lik vi da ci a, ro gorc gan sa kuT re bu li fe no me ni, me war me su bi eq tTa or ga ni za ci ul

sa mar Tal Si Ca mo ya li be bu li da dam kvid re bu li in sti tu ti a. mi si `struq tu rul cvli-

le ba Ta~ kon teq stu a lur Wril Si gan xil va, miz nob ri vi da eti mo lo gi u ri gan mar te biT,

ar xde ba.246 Tum ca, lik vi da ci is ga a na li ze ba `kon struq ci ul cvli le ba Ta~ gan zo mi le-

ba Si swo ri di ver gen su li mid go ma a. uka nas kne li mo ce mu lo bis ar gu men ti re ba kor po-

ra ci u lad mowy o bi li or ga ni za ci u li er To bis ar sob ri vi gan mar te bi Taa Se saZ le be li.

pir Ta or ga ni ze bul kav Sirs ka no ni sa mar Tleb ri vi for miT (e ko no mis tTa ga ge biT, `me-

To diT~)247 uz run vel yofs. wi na re sa xel Sek ru le bo stra te gi e bis iu ri di u li sta tu sis

mqo ne kon struq ci a Si moq ce viT pir Ta Cve u leb riv or ga ni za ci u li ti pis ga er Ti a ne bas

kon struq ci u li sa xe eZ le va da is gam ya re bu lia sa ka non mdeb lo im pe ra ti viz me bis248 sa-

Su a le biT.249 or ga ni za ci u li war mo naq mnis sa mar Tleb riv Car Co eb Si moq ce vis mo men ti-

dan ya lib de ba pir Ta sa mar Tlis nor me biT or ga ni ze bu li sa mar Tleb riv -e ko no mi ku ri

er To ba, e.i. kor po ra ci a.250 kor po ra ci is for mi re ba nor ma ti u lad Se mo Ta va ze bu li da

dad ge ni li struq tu ru li ele men te bis praq ti kul Sem Txve va ze mor ge biT aq ti va ci as

ga na pi ro bebs. pir Ta da qo ne bis ga er Ti a ne bis sa fuZ vel ze251 sa mar Tal su bi eq tis kon-

239 Sdr. Vishwahath R., Krishnamurti C., Bankruptcy and Reorganization, London, 2008, 333-337.240 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 661.241 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 5-10.242 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 14A, USA, 2008, 514.243 Kuney G., Mastering Bankruptcy, Durham, 2008, 139-144.244 aqcentis gakeTeba `salikvidacio efeqtze~ ganapiroba iman, rom samizne sazogadoebis

fuliT SeZenis Semdgom, korporacia avtomaturad ar iSleba. mas gaaCnia fuli qonebis

saxiT da SeuZlia funqcionirebis formaluri SenarCuneba. misi likvidacia partnior-

Ta nebazea damokidebuli, Tuki isini moindomeben miRebuli Semosavlis salikvidacio

divindis saxiT ganawilebas. ix. Maffi a v. Americann Woolen Co., 125 F Supp 465 (SDNY). miTiTe-

bulia: Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 16A, USA, 2012, 14.245 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 16A, USA, 2012, 13-15.246 Sead. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 16A, USA, 2012, 15-16.247 Posner R., The Economic Analysis of Law, USA, 2007, 409.248 Sdr. Gordon J., The Mandatory Structure of Corporate Law, in: Romano, Foundations of Corporate Law,

New York, 1993, 104-115.249 Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 2, USA, 2010, 159-160.250 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 1, USA, 2006, 45-47.251 ix. burduli i., saaqcio samarTlis safuZvlebi, Tb., 2010, 401-402.


153

struq ci a Si moq ce u li sue ge ne ris ag re ga ti,252 iu ri di u li pi ris sta tu sis mi ni We bis Ta-

na ve xde ba po ten ci ur struq tu rul cvli le ba Ta sa miz ne obi eq ti.253 sxva sity ve biT,

da fuZ ne bis kor po ra ci ul -ad mi nis tra ci u li aq tis ba zis ze ya lib de ba pir Ta spe ci-

fi ku ri ga er Ti a ne ba da iq mne ba `kon struq ci u li war mo naq mni,~ ro me lic gan sazR vrul

struq tu rul mowy o bas eq vem de ba re ba. `kor po ra ci ul kon struq ci ul war mo naq mnSi~,

mi si fun qci o ni re bi sas, Se saZ le be lia in ter na lu ri struq tu ru li cvli le ba, dawy e bu-

li aq ci o ner Ta struq tu ri dan dam Tav re bu li sa mar Tleb ri vi for mis cvli le biT, da

eq ster na lu ri cvli le ba dawy e bu li kor po ra ci u li tran zaq ci e biT da dam Tav re bu li

sa baz ro kon tro liT.254 lo gi ku ri a, rom pir Ta ga er Ti a ne bis me war me su bi eq tis sta tu-

sis ar se bo bis dros gan xor ci e le bu li ne bis mi e ri cvli le ba gan xi lul iq nes `struq-

tu rul cvli le bad~, ro me lic ar aris mi si sub stan ci u ri, ker Zod, `kon struq ci u li

ter mi na ci a~.

struq tu ra em sa xu re ba kor po ra ci is eko no mi kur -sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si

mo na wi le o bas, e.i. is pir Ta ag re ga tis fun qci o ni re bis ber ke tia da xels uwy obs me war-

me su bi eqts nor ma ti u lad Tu ka pi ta lis ba zar ze dad ge nil `Ta ma Sis we sebs ah yves~ da

`kor po ra ci ul cxov re ba Si~ ma Ti adek va tu ri adap ti re ba ga na xor ci e los. or ga ni za ci is

eko no mi kur da sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si aq ti u ri mo na wi le o bis even tu a lu ri Se de-

ge bi kor po ra ci is struq tu ra ze uda vod gav rcel de ba. uf ro me tic, es mi si gan vi Ta re-

bi sa da war ma te bu lo bis au ci le be li wya ro a. mag ram aq sa u ba ria mxo lod `struq tu rul

cvli le ba ze~. lik vi da ci is ar si ki struq tu rul cvli le bas ar sob ri vad ga mo ricx avs.

`lik vi da ci a~ `Ta ma Si dan~ ka non mdeb lo biT dad ge ni li we se bis dac viT gas vlas gu lis-

xmobs. az ri sxva sity ve biT rom ga ni mar tos, lik vi da cia da fuZ ne bi sas for mi re bu li kon-

struq ci u li war mo naq mnis opo zi tu ri kor po ra ci u li qme de ba a. es aris de kon struq cia

anu Ca mo ya li be bu li struq tu ru li ele men te bis sa ka non mdeb lo do ne ze gan sazR vru li

we se biT `de mon ta Ji~. is iw vevs pir Ta `sue ge ne ru li~ ga er Ti a ne bis daS las da mis Ca mom ya-

li be bel pir Ta (aq ci o ner Ta) mi er da ban de bu li ka pi ta lis de in ves ti re bas. lik vi da ci-

is etap ze fi gu ri rebs or ga ni za ci is das ru le bis or ga ni ze bu li pro ce si. Se sa ba mi sad,

ar Se iZ le ba ga mo ye ne bul iq nes `lik vi da ci a~ da `cvli le ba~ ur Ti er TCa nac vle bad an /da

er Ti da ima ve Si na ar sis am sax vel or sxva das xva ter mi nad.255 isi ni pro ce du ru li, ar sob-

ri vi da Se de gob ri vi kuTx iT di fe ren ci re bu li kor po ra ci u li aq ti vo be bi a.

naR di fu liT sa miz ne sa zo ga do e bis mTli a ni an TiT qmis mTli a ni Se Ze na lik vi da-

ci is ga dawy ve ti le bis mi Re bis ba ziss war mo ad gens. sa miz ne sa zo ga do e ba an /da mi si aq-

ci o ne re bi aq ci a Ta fu lad gas xvi se bas in ves ti ci is plat for mis Sec vlis an de in ves ti-

re bis mo ti viT as ru le ben. mo ti vis das ru le bu li sa xiT re a li za cia mi Re bu li fu lis

ga na wi le bi Taa Se saZ le be li.256 fu lis sa nac vlod sa zo ga do e bis qo neb ri vi Tu wi lob ri-

vi Se Ze nis Sem dgom etap ze mi Re bu li wmin da Se mo sav lis aq ci o ner Ta So ris ga na wi le ba,

ro gorc we si, lik vi da ci is in sti tu tis ga mo ye ne biT xde ba.257

gan vi Ta re bu li ana li zi cxad hyofs, rom tran zaq ci a Ta gan sazR vru li speq tri

ga na pi ro bebs re or ga ni za ci u li ti pis res truq tu ri za ci as, xo lo me o re ti pis tran-

252 Gordon J., The Mandatory Structure of Corporate Law, New York, 1993, 103-108.253 Glenn G., The Law Governing Liquidition, New York, 2002, 66-72.254 Romano R., Foundations of Corporate Law, New York, 1993, 157-251.255 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 16A, USA, 2012, 8-10, 13-15.256 Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 12.257 Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 14A, USA, 2008, 515-520.


154

zaq ci e bi – kon struq ci ul cvli le bas.258 re or ga ni za ci u li ran gis re kon struq ci a,

rom lis sub ti pe bi or ga ni za ci u li da ti po lo gi u ri kon ver si a a, sa lik vi da cio efeq-

tis mqo ne anu de kon struq ci u li ran gis cvli le bas opo ni rebs. isi ni er Tma ne Tis gan di-

ver gen su li bu ne biT ga nir Ce vi an. ne bis mi er Sem Txve va Si, aq ci o ner Ta uf le be bi emij ne-

ba aR niS nul cvli le be ba Ta Se pi ris pi re biT war mo So bil kon trasts. ori ve Sem Txve va Si

uf le ba Ta da cu lo ba sa kor po ra cio da sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi re gu la ci e bis obi-

eqts war mo ad gens, ra me Tu in ves to ris (aq ci o ne ris) uf le ba yve la ti pis struq tu rul

cvli le beb sa Tu sa lik vi da cio re Jim Si gan sa kuT re bu li dac vis sfe ros ga ne kuT vne-

ba.259 uf le be bi sa da ma Ti dac vis spe ci fi ka aq ci o ne ris, ro gorc sa zo ga do e bis ka pi ta-

liT uz run vel myo fi sa da me war me su bi eq tis struq tu ru li er Te u le bis ma for mi re be-

li `zem dgo mi or ga nos~ kor po ra ci u lad stra te gi ul fun qci a Si vlin de ba, ro mel sac

sa kuT re ba ze pir da pi ri kon tro lis me nej men ti saT vis de le gi re ba da `kon tro lis kon-

tro lis~ me qa niz mi, sa kor po ra cio260 da ka pi ta lis baz ris sa mar TlSi,261 sub stan ci ur

fun qci ur da fun qci o na lur dat vir Tvas sZens.

7. das kvna

ss-is kon struq ci ul cvli le ba Ta an To lo gia sa war mo Ta So ris Se Ze na/ Ser wymis

tran zaq ci is im ple men ti re bis in te raq ci ul Se degs war mo ad gens. sa war mos struq tu-

rul ele men tTa posttran zaq ci u li mdgo ma re o ba tran zaq ci is sa xe o ba Ta cvlas Tan er-

Tad la vi rebs. ss-is stra te gi u li re kon struq ci is stig ma or ga ni za ci ul -sa mar Tleb-

ri vi for mi sa da mi si fun qci o na lu ri dat vir Tvis cvli le ba a. or ga ni za ci u li da fun-

qci o na lu ri re kon struq ci a, aq ci o ner Ta rek la si fi ci re bis ga re Se, ga mo ricx u li a.

rek la si fi ci re ba vrcel de ba aq ci o ner Ta struq tu ra sa da maT uf leb riv ka ta log ze.

sa kor po ra cio sa mar Tal Si, uf leb ri vi de val va ci is stra te gi u li dac vis sis te mu rad

Ca mo ya li be bu li me qa niz me bi dan, do mi ni re bu li mdgo ma re o ba gas vlis stra te gi a sa da

de in ves ti re bis adek va tu ri kom pen sa ci is mi Re bis Se saZ leb lo bis sa ga ran tio nor ma-

ti vebs uka vi a. ra Tqma un da, struq tu rul cvli le ba Ta pa ra le lu rad, kor po ra ci u li

kom bi na cia ise Ti kla sis kon struq ci ul cvli le ba sac iw vevs, ro go ric lik vi da ci a a. es

uka nas kne li sa war mos fun qci o ni re bis Sewy ve tis bazisia.

258 Sead. Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5th ed., Los An-gelas, 2010, 615-618.

259 aqcionerTa uflebebis dacva menejmentis an/da likvidatoris mier salikvidacio pro-

cesis arasworad warmarTvis Sedegad warmoSobil interestTa konfliqts ukavSirdeba.

likvidaciis etapze korporaciis kreditori (korporaciis mimarT moTxovnis uflebis

mqone nebismieri mesame piri) ufro meti daculobiT sargeblobs, romelsac likvidaci-

is procesis kontrolis, arsebuli valdebulebis vadaze adre Sesrulebis da ceteris paribus meqanizmebi sakanonmdeblo doneze aqvs miniWebuli. ix. mewarmeTa Sesaxeb kanonis

me-14 muxli. aseve, ix. Tabb C., Bankruptcy Anthology, Cincinnati, 2002, 361-398.260 mag. ix. Jensen M., Meckling W., The Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs, and Owner-

ship Structure, J. of Financial Economics, Oct., 1976, vol. 3, No. 4, 305-360; Romano R., Foundations of Corporate Law, New York, 1993, 7-127.

261 Steinberg M., Understanding Securities Law, 5th ed., USA, 2009, 141-142.

155

ana xa ra iS vi li*

am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e ba Ta sa mar Tleb ri vi sta tu si sis tem -Se da re biT kon teq stSi

1. Se sa va li

`me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no ni eqvs me war me su bi eqts ga mo yofs, ese ni a:

in di vi du a lu ri me war me, so li da ru li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e ba (sps), ko man di-

tu ri sa zo ga do e ba (ks), SezR u du li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e ba (Sps), sa aq cio sa-

zo ga do e ba (ss) da ko o pe ra ti vi. Ti Te u li maT ga nis Tvis da ma xa si a Te be li spe ci fi ki dan

ga mom di na re, miC ne u li a, rom sps da ks1 per so na lu ri, am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e be bi a.

am xa na gu ri da ka pi ta lu ri ti pis sa zo ga do e be bis ga mij vna TiT qmis yve la sa mar Tleb ri-

vi sis te mis Tvi saa (sa me war meo sa mar Tlis Tvis) da ma xa si a Te be li. mi u xe da vad imi sa, rom

maT So ris de mar ka ci u li xa zi er Ti Se xed viT gar kve viT iv le ba,2 mTe li ri gi sa kiTx e-

bi bun do vans xdis am zRvars, miT ume tes sis tem -Se da re biT kon teq stSi. Ta na med ro ve

sa mar Tleb riv li te ra tu ra sa da sa sa mar Tlo praq ti ka Si in ten si u rad is me ba Sem de gi

kiTx ve bi: aris Tu ara am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e be bi3 iu ri di u li pi ris sta tu sis mqo-

ne war mo naq mne bi; Se sa ba mi sad, ro go ri sa ga da sa xa do da beg vris re Ji mi moq me debs maT ze;

ra spe ci fi ka axa si a Tebs maT da fuZ ne bas; un da gav rcel des Tu ara am ti pis sa zo ga do e-

be bis par tni o reb ze xel mZRva nel Ta fi du ci u ri val de bu le be bi; aris Tu ara sps-is an

ks-is ka pi tal Si4 par tni or Ta wi li (mo na wi le o ba) fa si a ni qa Ral di.5 swo red am kiTx veb-

Tan da kav Si re biT msje lo ba da ma Ti ana li zi mog vcems Se saZ leb lo bas uf ro me ti si-

zus tiT ga mov kve ToT am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e be bis Tvis da ma xa si a Te be li niS ne bi.

amas Ta na ve, naS ro mi ume te sad ori en ti re bu lia zo ga dad am xa na gu ri sa zo ga do e be bis sa-

* Tsu-is iuridiuli fakul tetis doqtoranti.1 TumcaRa komandituri sazogadoebis dafuZnebisTvis, personalurad pasuxismgebeli

partnioris (komplementaris) garda, savaldebuloa sagarantio Tanxis farglebSi

pasuxismgebeli partniori (komanditi), Sesabamisad, samewarmeo saqmianobis ganxor-

cielebis am formisTvis kapitaluri tipis sazogadoebis niSnebicaa damaxasiaTebeli,

ris gamoc mas hibridul sazogadoebasac uwodeben.2 naTelia pasuxismgeblobis sakiTxis sapirispiro regulacia amxanaguri da kapitaluri

tipis sazogadoebebisTvis, swored es aris umTavresi mijna am ori tipis sazogadoebis

gamijvnisas.3 ufro metad solidaruli pasuxismgeblobis sazogadoebebi.4 an sxva romelime amxanaguri tipis sazogadoebis kapitalSi (naSromis Semdeg TavebSi

ganxilulia amerikuli partnership-is (rac amxanaguri tipis sazogadoebis zogadi Sesatyvi-

sia inglisur enaze) ramdenime saxe. amasaTanave, naSromSi terminebi – amxanagoba da amxa-

naguri (personaluri, personificirebuli) sazogadoeba sinonimebadaa gamoyenebuli).5 amxanaguri tipis sazogadoebebis irgvliv bevrad meti sakiTxis gamoyofa SeiZleba,

TumcaRa aRniSnuli cdeba naSromis SesaZleblobebs. amgvarad, mkiTxvels mxolod ze-

moT CamoTvlili Temebis analizs SevTavazebT.


156

mar Tleb riv sta tus sa da bu ne ba ze, vid re kon kre tu li for me bis Tvis da ma xa si a Te be li

niS ne bis amom wu rav Ca moT vla sa da ana liz ze.

naS rom Si, lo gi ku ri da dog ma tu ri me To de bis gar da, wam yva ni ro li Se da re biT -

sa mar Tleb riv me Tods akis ri a. amas Ta na ve, kvle va upi ra te sad ey rdno ba ame ri kis Se er-

Te bu li Sta te bis sa me war meo sa mar Tlis6 re gu la ci is ana lizs da miz nad isa xavs ucx o-

u ri ga moc di le bis fon ze qar Tu li per so na lu ri ti pis sa zo ga do e be bis dog ma tur -Te-

o ri ul ga mok ve Tas.

2. am xa na gu ri sa zo ga do e be bis is to ri u li war mo mav lo ba

am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e be bis wi na Se dRes ar se bu li ga mow ve ve bi sa da struq-

tu ru li Ta vi se bu re be bis Zi re u li ana li zis Tvis sa si cocx lo mniS vne lo ba eni We ba am

ti pis sa zo ga do e be bis gan vi Ta re bis is to ri u li sawy i se bis ga mok vle vas.7 am xa na go bis

gar kve u li for me bi jer ki dev im pe ri o di dan ar se bobs, ro de sac ada mi a ne bi sa er To miz-

niT pro duq ci is Seq mna sa Tu ga yid va ze Se Tan xmdnen. Cvens wel TaR ricx vam de 2300 wels

an ti kur ba bi lon Si ase Ti ga er Ti a ne be bis ar se bo bas ha mu ra bis ka no ne bi adas tu rebs.

swo red es uka nas kne lia pir ve li sa mar Tleb ri vi wya ro, sa dac am xa na gu ri ti pis ga er Ti-

a ne bis Tvis da ma xa si a Te be li gar kve u li ur Ti er To be bia da re gu li re bu li. am xa na go bis

sa mar Tlis gan vi Ta re bis me-2 eta pi uZ ve le si ro mis im pe ri as Tan aris da kav Si re bu li.

ro ma u li so ci e tas,8 ro me lic per so ni fi ci re bul, am xa na gur sa zo ga do e bas war mo ad gen da

da rom lis mom wes ri ge be li da na we se bi ga i u si sa da ius ti ni a nes in sti tu ci eb sa da di ges-

teb Si mo i po ve ba, sa er To ko mer ci u li ris ki Ta da mi Re bu li mo ge bis ga na wi le bis miz niT

ori an me ti pi ris Se Tan xme bas gu lis xmob da. ro ma u li sa mar Tlis mi xed viT par tni o re bi

mxo lod da mxo lod sa ku Ta r in di vi du a lu r qme de baze (da ara sxva par tni o re bis moq-

me de bis Tvis) iy vnen pa su xis mge bel ni. Se sa ba mi sad, pi re bis Se Tan xme ba, Se eq mnaT so ci e tas, par tni o re bis gan gan cal ke ve bul, da mo u ki de bel su bi eqts (bu neb ri vi a, iu ri di ul pir-

sac) ar afuZ neb da. ro mis im pe ri is ngre vis Sem deg xmel Ta Sua zRvis gar Se mo gan vi Ta-

re bul ma ga aq ti u re bul ma sa vaW ro da ko mer ci ul ma ur Ti er To beb ma am xa na gu ri sa zo-

ga do e bis axal fa za ze ga das vlis sa Wi ro e ba ga mok ve Ta. xan grZli vi eko no mi ku ri daR-

mas vlis Sem dgom Sua sa u ku ne e bi ko mer ci u li saq mi a no bis aR dge ni Ta da mo der ni ze biT

xa si aT de ba. aR niS nu li sa vaW ro sa mar Tlis – lex me rac to ria-s dam sa xu re ba iyo. kvlav ga-

mo ik ve Ta ro ma u li so ci e tas da niS nu le ba; Tum ca Ra sa vaW ro sa mar Tlis mi xed viT Sua sa u-

ku ne e bis am xa na gur sa zo ga do e bas com men da ewo da da, gan sxva ve biT ro ma u li so ci e tas-gan,

mi si par tni o re bi sa gan da mo u ki de be li, gan cal ke ve bu li iden to ba (sta tu si) iq na aRi a-

re bu li. com men da-s kon cef ci iT, am xa na gu ri sa zo ga do e ba uf ro me ti iyo, vid re pir Ta

(par tni or Ta) ub ra lo er To ba. am de nad, swo red sa vaW ro sa mar Tal ma mis ca uSu a lod sa-

6 igulisxmeba aSS-is samewarmeo samarTlebrivi unificirebuli aqtebi da sasamarTlo

precedentebi.7 Maurice J. M., A New Personal Liability Shield for General Partners: But Not All Partners Are Treated the

Same, 43 Gonz. L. Rev. 369, 2007-2008, 371.8 gamoiyofoda societas 4 forma: societas omnium bonorum; societas omnium bonorum quae ex quaestu

veniunt; societas alicius negotiatonis; societas unius rei – ufro detalurad ixileT, The Jersey Law Commission, Consultation Paper No. 2/2008/cp, The Jersey Law of Partnership, 10-13, <h p://www.law-comm.gov.je/>.

a. xaraiSvili, amxanaguri tipis sazogadoebaTa samarTlebrivi statusi

sistem-SedarebiT konteqstSi

157

zo ga do e bas Se saZ leb lo ba Ta vad Se su li yo sa xel Sek ru le bo ur Ti er To beb Si, hqo no-

da sa kuT re ba da Se e Zi na uf le be bi ca da mo va le o be bic. ase Ti sa zo ga do e ba gar kve u li

tran zaq ci is far gleb Si sa ku Tar par tni o reb Ta nac ki Se iZ le bo da mxa red ga mo su li yo.

swo red sa vaW ro sa mar Tlis sxva das xva na ci o na lur sa mar Tleb riv sis te meb Si in kor po-

ri re bam da u do sa fuZ ve li ko mer ci u li sa mar Tlis Zi ri Tad de bu le bebs. Tum ca Ra, ro-

gorc cno bi li a, kon ti nen tu ri da an glo a me ri ku li sa mar Tlis qvey neb ma gan vi Ta re bis

sxva das xva ge zi air Ci es.9

3. am xa na gu ri sa zo ga do e ba – pir Ta ub ra lo er To ba Tu

gan cal ke ve bu li pi ri

3.1. zo ga dad

am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e ba ze msje lo bi sas ko men ta to re bi mis sa xel Sek ru le-

bo bu ne ba ze mi u Ti Te ben, mi aC ni aT, rom per so na lu ri sa zo ga do e ba xel Sek ru le bi dan

na war mo e bi, Se sa ba mi si gan zrax vis mqo ne par tni or Ta er To ba a, ma Sin ro ca kor po ra cia

xSi rad sa xel mwi fos mi er Seq mnil iu ri di ul pi rad10 aRiq me ba. per so na lu ri sa zo ga do-

e bis upi ra te sad sa xel Sek ru le bo xa si a Ti er T-er Tma ame ri kul ma sa sa mar Tlo ga dawy-

ve ti le bam11 ga mok ve Ta. aR niS nu li pre ce den tis mi xed viT, mxa re e bis mi er mar to o den

sa er To sa kuT re bis flo ba an mo ge bis ga na wi le ba am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e bas ar

afuZ nebs da mi u xe da vad imi sa, rom mi ne so tis Sta tis sa mar Ta li ga nux re lad sa val de-

bu lo tests ar iT va lis wi nebs per so na lu ri sa zo ga do e bis ar se bo ba -a rar se bo bis12 da-

sad ge nad, mxa re ebs So ris Se Tan xme bis (xel Sek ru le bis) arar se bo ba sa zo ga do e bis ara-

ar se bo bis sa fuZ vlad mi iC ne va. rac Se e xe ba ka pi ta lu ri ti pis sa zo ga do e bis bu ne bas, am

mxriv yve la ze gav rce le bu li mid go ma jer ki dev 1819 wels Ca mo a ya li ba umaR les ma mo-

sa mar Tlem, mar Sal ma, saq me ze Trus te es of Dar tmo uth Col le ge v. Wo od ward.13 mo sa mar Tlem gan-

mar ta, rom kor po ra cia `sa mar Tlis qmni le ba~14 iyo ga mom di na re iqi dan, rom mas ise Ti

uf le be bi hqon da, rom lis mi ni We bac (mo po ve bac) xel Sek ru le biT Se uZ le be li iyo.

9 ix., Maurice J. M., A New Personal Liability Shield for General Partners: But Not All Partners Are Treated the Same, 43 Gonz. L. Rev. 369, 2007-2008, 371-373, amxanaguri sazogadoebebis samarTlis war-

moSobisa da ganviTarebis stadiebis Sesaxeb damatebiT ixileT: Story J., Commentaries on the Law of Partnership, 6th Edition, Boston, “Little, Brown and Company~, 1868, 8; Drake J. H., Partnership Society and Tenancy in Partnership: The Struggle for a Defi nition, “Michigan Law Review~, Vol. 15, 8, 1917, 609-630; Parsons T., A treatise On the law of Partnerships, 4th Edition (Revised by Beale J.H. Jr.), Boston, “Little, Brown and Company~, 1893; Borden B.T., Aggregate-Plus Theory of Partnership Taxation, “Georgia Law Review~, 43, 2009, 725-737.

10 state-created legal person, ar igulisxmeba sajaro samarTlis iuridiuli piri.11 Bradley v. Bradley, 554 N.W.2d 76, 1996 Minn. App. LEXIS 1237.12 amxanaguri tipis sazogadoebis arseboba-ararsebobis sakiTxi, misi dafuZnebis gansx-

vavebuli midgomebidan gamomdinare, amerikul samewarmeo samarTalSi, gansxvavebiT

qarTuli samewarmeo samarTlisgan, sakmaod aqtualuria. aRniSnulis Sesaxeb ixileT

naSromis Semdegi Tavebi.13 17 U.S. (4 Wheat.) 518 (1819) - Ribstein L. E., The Evolving Partnership, Illinois Law and Economics Work-

ing papers Series, No. LE06-025, 2006, 5.14 mere creature of law.


158

am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e bis sa mar Tleb riv sta tus Tan da kav Si re biT iu ri di-

ul doq tri na Si ori Te o riaa gan vi Ta re bu li – ga er Ti a ne bis Te o ria (ag gre ga te the ory) da

or ga ni za ci is (or ga nos) Te o ria (en tity the ory).15 sa er To sa mar Tlis qvey neb Si tra di ci u-

lad gav rce le bu li ga er Ti a ne bis Te o ri is Tvis am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e bis ro gorc

or ga ni za ci ad, ise iu ri di ul pi rad aRi a re bis uar yo fa iyo da ma xa si a Te be li. am Te o ri-

is Tvis am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e ba sxva ara fe ri iyo Tu ara pir Ta ub ra lo ga er Ti a-

ne ba (Se er Te ba). or ga ni za ci is Te o ri is Tvis sa pi ris pi ro mid go ma iyo ma moZ ra ve be li. am

mid go mis mi xed viT, am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e ba gan cal ke ve bu li, TiT qmis xel Se sa xe-

bi or ga ni za ci u li er To ba iyo. par tni o ris mo na wi le o ba sa zo ga do e ba Si ga ni mar te bo da

ro gorc uf le ba Ta da val de bu le ba Ta wye ba, rac sa zo ga do e bis, ro gorc or ga ni za ci is

wev ro bi dan ga mom di na re ob da da er Tgva rad kor po ra ci is mi marT aq ci o ner Ta ur Ti er-

Tda mo ki de bu le bas em sgav se bo da.16

3.2. ga er Ti a ne bis Te o ria

ga er Ti a ne bis Te o ri a, ro gorc uk ve aR vniS neT, sa er To sa mar Tlis qvey ne bis Tvis,

upi ra te sad ame ri kis Se er Te bu li Sta te bis re gu la ci is Tvis iyo da ma xa si a Te be li, mag-

ram is to ri u lad aqac ar yo fi la sru li er Tsu lov ne ba.17 jer ki dev me-20 sa u ku nis Sua

wleb Si sxva das xva Sta t Si sa pi ris pi ro mid go me bis Se sa ba mi sad oTxi gan sxva ve bu li

jgu fi iq mne bo da: 1. or ga ni za ci is Te o ri is mim de va ri Sta te bi;18 2. li be ra lu ri ga er-

15 aRniSnuli Teoriebis dasaxelebebis qarTulenovan SesatyvisebTan dakavSirebiT arse-

bobs gansxvavebuli versiac. maxarobliSvili g. mewarme subieqtTa dogmatur-Teoriu-

li gamijvna kapitalur sazogadoebaTa sawyisebze, samarTlis Jurnali, Tb., 2011, №2,

102 – avtori iyenebs Semdeg Sesatyvisebs: agregatis Teoria – aggregate theory, gaerTiane-

bis Teoria – entity theory. vfiqrobT, umjobesi iqneba, Tu pirvels gaerTianebis Teorias

vuwodebT, xolo meores – organizaciis (organos) Teorias, gamomdinare iqidan, rom ag-gregate-is TeoriisTvis amxanaguri tipis sazogadoeba swored rom pirTa ubralo erTo-

bamde, gaerTianebamdea dayvanili, maSin roca entity-is TeoriisTvis organos, rogorc

calke subieqtis arsebobis aRiarebaa gadamwyveti mniSvnelobis.16 Weidner D. J., Florida State University Law Review: A Perspective To Reconsider Partnership Law, 16 Fla.

ST. U.L Rev.1, 1988, 3.17 1893 wlisTvis amerikel iuristebs Soris gavrcelebuli amxanaguri tipis sazogadoebis

definicia calsaxad organizaciis (entity theory) Teorias emxroboda. 1893 wels parsonsis

avtorobiT gamoqveynebul naSromSi amxanaguri sazogadoebebis Sesaxeb vkiTxulobT

(Parsons T., A treatise On the law of Partnerships, 4th Edition (Revised by Beale J.H. Jr.), Boston, “Little, Brown and Company~, 1893, 1) – amxanagoba es aris iuridiuli piri (erToba, organizacia),

romelic ori an meti piris gaerTianebis Sedegad iqmneba (Partnership is a legal entity formed by the association of two or more persons). TumcaRa, mogvianebiT, 1914 wlisTvis, unificirebuli

amxanaguri sazogadoebis aqti (UPA, Sec. 6 (I), 25 (I)) ganmartavs – amxanagoba es aris ori an

meti piris gaerTianeba; partniori sxva partniorebTan erTad sazogadoebis (rogorc

erTgvari mflobelobis) specifikuri qonebis Tanamflobelia (A partnership is an associa-tion of two more persons; A partner is co-owner with his partners of specifi c partnership property holding as a tenant in partnership) – ix., Drake J.H., Partnership Entity and Tenancy in Partnership: The Struggle for a defi nition, Michigan Law Review, Vol. 15, No.8 (Jun., 1917), 609-630.

18 Entity Theory States.



159

Ti a ne bis Te o ri is mim de va ri Sta te bi;19 3. `sa de mar ka cio zRva ris~20 mid go mis mim de va ri

Sta te bi; 4. mkac rad ga er Ti a ne bis Te o ri is mim de va ri Sta te bi.21 or ga ni za ci is Te o ri is

mi xed viT, am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e ba yve la miz ne bis Tvis gan cal ke ve bul, da mo u ki-

de bel or ga ni za ci ul er To bad ga ni mar te bo da.22 mag ram, um rav le so ba Sta te bi sa ga er-

Ti a ne bis Te o ri is msu bu qi, li be ra lu ri mo di fi ka ci is mim de va ri iyo. amas Ta na ve, mi u xe-

da vad imi sa, rom am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e ba teq ni ku rad gan cal ke ve bul iu ri di ul

pi rad aRi a re bu li ar yo fi la, gar kve ul Sem Txve veb Si sa sa mar Tlo ase Ti sta tu sis mi-

ni We ba sac ar eri de bo da. am de nad, yo ve li kon kre tu li saq mis gan xil vi sas faq teb sa da

ga re mo e bebs eni We bo da ga dam wyve ti mniS vne lo ba. Sta te bis Se da re biT mci re ra o de no ba

`sa de mar ka cio zRva ris~ Te o ri as em xro bo da. aR niS nu li mid go mac li be ra lu ri ga er Ti-

a ne bis Te o ri is na ir sa xe o baa gar kve u li gan sxva ve bis gaT va lis wi ne biT. ker Zod, Tu ga-

er Ti a ne bis li be ra lu ri Te o ria am xa na gur sa zo ga do e bas cal ke su bi eq tad, iu ri di ul

pi rad ar acx a debs, ara med mxo lod gar kve ul Sem Txve veb Si da miz ne bis Tvis gan mar tavs

ase Tad, `sa de mar ka cio zRva ris~ mid go mis mi xed viT, sa zo ga do e ba zog Sem Txve va Si gan-

cal ke ve bu li er To ba a, zog Si – ara. Se sa ba mi sad, aseT re gu la ci eb Si am xa na gu ri sa zo ga-

do e bis sta tu si sak ma od bun do va ni rCe bo da. mkac rad ga er Ti a ne bis Te o ri is mi xed viT,

am xa na gu ri sa zo ga do e ba Ta vi si bu ne biT cal sa xad ar war mo ad gen da cal ke su bi eqts da

mxo lod pro ce su a lur an qo ne bas Tan da kav Si re bul sa kiTx eb Tan mi mar Te biT Se iZ le bo-

da mi si ase Tad miC ne va. Tum ca, es uka nas kne li ar cvli da am xa na gu ri sa zo ga do e bis, ro-

gorc pir Ta ub ra lo er To bis (da ara cal ke su bi eq tis), bu ne bas.23

3.3. or ga ni za ci is Te o ria

or ga ni za ci is Te o ria uf ro me tad kon ti nen tu ri ev ro pis sa mar Tlis qvey ne bis-

Tvis iyo da ma xa si a Te be li, Tum ca, dRes dReo biT, mas ame ri kis Se er Te bu li Sta te bis

ram de ni me Sta tic aRi a rebs; me tic R-s24 re gu la ci ac gar kveul Sem Txve veb Si am mid go-

mas em xro ba.25 ma ga li Tis Tvis, ni u -i or kis Sta tis sa me war meo sa mar Ta li zo ga dad ar

cnobs am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e bas iu ri di ul pi rad, Tum ca Se saZ le be lia gar kve u-

li miz ne bis Tvis26 am sta tu sis Si na ar sob ri vi aRi a re bac.27 amas Ta na ve, miC ne u li a, rom am

ti pis sa zo ga do e bis da mo u ki de bel pi rad, or ga ni za ci ad aR qma da da xa si a Te ba am xa na-

19 Liberal Aggregate Theory States.20 Borderline States.21 Strict Aggregate Theory.22 TumcaRa, iSviaT, gamonaklis SemTxvevebSi amxanaguri tipis sazogadoebis damoukideb-

el subieqtad aRiarebis ugulebelyofasac hqonda adgili. 23 Peck D . L., Partnerships: The Nature of the Partnership Before the Law, 37 Marq. L. Rev. 66 (1953).24 Revised Uniform Partnership Act (RUPA) 1994, amended – Sesworebuli unificirebuli Sez-

Ruduli amxanagobis aqti.25 Rothenberg T., Melnikova T. V., American Business Law Journal, Comparative Forms of Doing Business in

Russia and New York State – Proprietorships, Partnerships, and Limited Partnerships, 40 Am. Bus. L.J. 563, 2003, 5.

26 magaliTad, personaluri sazogadoeba SeiZleba flobdes sakuTrebas sazogadoebis

saxeliT, aseve sazogadoebis saxeliT SeiZleba Setanil iqnes sarCeli sasamarTloSi, an

mis winaaRmdeg iqnes Setanili. iqve, 12.27 iqve, 12,16.


160

gu ri ti pis sa zo ga do e bis sa mar Tlis moq me de bis sxva das xva miz ne bis Tvis gan mar te bas

em sa xu re ba; es uka nas kne li ar cvlis per so na lu ri sa zo ga do e bis bu ne bas da, mi u xe da-

vad kor po ra ti u li (ka pi ta lu ri) niS ne bi sa, is upi ra te sad sa xe l Sek ru le bo xa si a Tis

ga mom xat ve li a.28

mi u xe da vad ame ri ku li sa mar Tlis sa pi ris pi ro da mo ki de bu le bi sa, Ta na med ro ve

sa mar Tleb riv li te ra tu ra Si29 aRi a re bu li a, rom or ga ni za ci is Te o ria am xa na gu ri sa-

zo ga do e bis pri vi le gi re bu li xed va a. swo red am pri vi le gi re bu li xed vis mim de va ria

qar Tu li sa mar Ta lic. is am xa na gu ri ti pis me war me su bi eq tebs, ka pi ta lu ri ti pis sa-

zo ga do e be bis msgav sad, iu ri di ul pi re bad mi iC nevs. Tum ca , bo lod ro in del qar Tul

sa mec ni e ro sa mar Tleb riv li te ra tu ra Si30 am mid go mas Tan da kav Si re biT gar kve u li

kiTx ve bic da is va – ker Zod, ram de nad Se e sa ba me ba sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis

24-e mux lSi mo ce mul iu ri di u li pi ris le ga lur de fi ni ci as sps-i sa da ks-is sa mar-

Tleb ri vi sta tu se bi da par tni or Ta Se uzR u da vi, per so na lu ri pa su xis mgeb lo bis

pi ro beb Si ram de nad ak ma yo fi lebs am xa na gu ri sa zo ga do e ba `Ta vi si qo ne biT da mo u ki-

de be li pa su xis mgeb lo bis~ kom po nents. am Se kiTx va ze pa su xis ga ce ma am xa na gu ri sa zo-

ga do e bis is to ri u li ge ne zi sis gan ab stra hi re bis meS ve o biT mar ti va daa Se saZ le be li.

sa mar Tleb ri vi teq ni kis Tval saz ri siT, ra i me us wo ro bas, vfiq robT, ad gi li ar aqvs.

ga mom di na re iqi dan, rom me war me su bi eqts (gar da in di vi du a lu ri me war mi sa) iu ri di u-

li pi rad va Ri a rebT da cal ke iden to bas va ni WebT, im Ta viT ve vad genT, rom yve la aseT

war mo naqmns sa ku Ta ri qo ne ba un da hqon des. Se sa ba mi sad, am xa na gu ri sa zo ga do e be bis

de fi ni ci is dam dge ni mux le bi Sem deg na i rad un da ga ni mar tos – pa su xis mgeb lo bis dad-

go mis Sem Txve va Si kre di to re bis in te re se bis dak ma yo fi le ba par tni or Ta pi ra di qo-

ne bi dan mxo lod sa zo ga do e bis qo ne bis amo wur vis Sem deg xde ba, ma Sin ro ca ka pi ta lu-

ri ti pis sa zo ga do e beb Si par tni or Ta pi ra di qo ne ba sa zo ga do e bis qo ne bis amo wur vis

Sem de gac mi uw vdo me lia kre di to re bis Tvis. am de nad, `me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los

ka no ni ad gens ra am xa na gu ri sa zo ga do e bis par tni or Ta so li da ru li, per so na lu ri pa-

su xis mge bo bis prin cips, amiT is am ti pis sa zo ga do e beb Si pa su xis mgeb lo bis spe ci fi ku-

ro ba ze mi u Ti Tebs da eW vqveS ar aye nebs sa zo ga do e bis, ro gorc war mo naq mnis qo ne bis

ar se bo bas. swo red rom qo ne bis sa kuT re ba Si ver qo na iyo ga er Ti a ne bis Te o ri is zo gi-

er Ti mim de va ri qvey nis Tvis am xa na go bis cal ke su bi eq tad, iu ri di ul pi rad aRi a re bis

ga mom wve vi wi na pi ro ba. Tum ca Ra, me o re mxriv, per so na lu ri sa zo ga do e bis is to ri ul

war mo mav lo ba sa (miT uf ro an glo a me ri ku li sa mar Tlis qvey neb Si) da ge ne ziss (u ka nas-

knel drom de) Tu ga da vav lebT Tvals, da vi na xavT, rom am xa na gu ri sa zo ga do e bis qo ne-

bi sa da mi si par tni o re bis pi ra di qo ne bis se pa ra ci a ze aq cen ti sa er Tod ar keT de bo-

da da amo sa va li Te za swo red is iyo, rom am xa na go bis, ro gorc pir Ta ub ra lo er To bis

ukan par tni or Ta pi ra di qo ne ba id ga. ro gorc Cans, sa me war meo saq mi a no bis mas Sta be bis

zrdam Tu sa zo ga do eb ri vi ur Ti er To e be bis gar Tu le bam aR niS nu li mid go mis sa xec vla

ga mo iw vi a.

28 Ribstein L. E., The Evolving Partnership, Illinois Law and Economics Working papers Series, No. LE06-025, 2006, 6.

29 Borden B. T., Aggregate-Plus theory of Partnership Taxation, Georgia Law Review, Vol. 43:717, 20.30 ix. qiria a., sakorporacio samarTlis sistema saqarTveloSi, sakorporacio samarTlis

krebuli, I, Tb., 2011, 15-67.



161

3.4. ga er Ti a ne bi sa da or ga ni za ci is Te o ri is Tan mde vi Ta vi se bu re ba ni

am xa na gu ri sa zo ga do e be bis Se sa xeb ga er Ti a ne bi sa da or ga ni za ci is Te o ri is Se sa-

ba mis gan sxva ve bul sa mar Tleb riv mid go mebs mxo lod da mxo lod dog ma tu ri mniS vne-

lo ba ar aqvT. imis da mi xed viT, Tu ro mel ma Te o ri am po va asax va ama Tu im qvey nis sa-

mar Tleb riv sis te ma Si, ga ni sazR vre ba am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e bis wi na aR mdeg kre-

di to re bis mxri dan sar Ce lis aR Zvris spe ci fi ka, sa ga da sa xa do da beg vris, par tni o ris

sa zo ga do e bi dan gas vli sa da sxva mniS vne lo va ni sa kiTx e bi.

ga dam wyve ti mniS vne lo bi saa sa ga da sa xa do sa mar TliT mo wes ri ge bu li e.w. `biz ne-

sis da beg vris~ sa kiTx i. mar Ta li a, am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e be bi, qar Tu li sa me war-

meo sa mar Tlis mi xed viT, iu ri du li pi re bi ari an da, Se sa ba mi sad, ka pi ta lu ri ti pis sa-

zo ga do e be bis tol fa sad ibeg re bi an (a nu sa ga da sa xa do sa mar Tlis Tvis ga dam wyve ti da

sak ma ri sia is, rom isi ni iu ri di u li pi re bi ari an), ame ri kul sa mar Tal Si sa kiTxi uf ro

rTu la da a. sa war mo, ro me lic am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e ba daa kla si fi ci re bu li, er-

Ti do nis taq sa ci as eq vem de ba re ba, xo lo kor po ra ci is ti pis sa war mo e.w. or ma gi da beg-

vris31 obi eq ti a.32 am de nad, per so ni fi ci re bu li sa zo ga do e ba ame ri kis Si da Se mo sav le bis

ko deq sis33 ̀ k~ qve Tavs34 da eq vem de ba re ba Tu ̀ s~35 qve Ta vis mo wes ri ge bis sa ga ni gax de ba, ga-

dam wyve ti mniS vne lo bi sa a. aR niS nul sa ka non mdeb lo aq tSi Se su li cvli le be bis Se sa ba-

mi sad, Ta vad sa zo ga do e bas (i gu lis xme ba ara ka pi ta lu ri sa zo ga do e ba) mi e ni Wa uf le ba,

sa ga da sa xa do miz ne bis Tvis air Ci os er T-er Ti mid go ma. swo red am in sti tuts uwo de ben chec k-the- box re gu la ci as, ga mom di na re iqi dan, rom Si da Se mo sav le bis sam sa xur Si (IRS) Se-

ta nil or gver di an ga nacx ad Si mar ti vad xde ba aR niS nu li ar Ce va nis mo niS vna.36

4. am xa na gu ri sa zo ga do e bis ti pe bi

am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e bis Tvis pa su xis mgeb lo bis Se uzR u da o ba is to ri u lad

mak va li fi ci re bu li, ar se bi Ti mniS vne lo bis ni Sa ni iyo. gan sxva ve biT sa kor po ra cio da

fa si a ni qa Ral de bis ame ri ku li sa mar Tli sa, ro me lic me-20 sa u ku nis gan mav lo ba Si in-

ten si ur cvli le beb sa da for mi re bas ga nic di da, per so na lu ri ti pis sa zo ga do e be bis

31 ormagi taqsacia, rodesac dabegvra xdeba rogorc korporaciis, ise aqcionerTa

doneze.32 aseTi gansxvavebuli midgoma, vfiqrobT, swored amxanaguri sazogadoebis, rogorc

pirTa ubralo erTobis, statusidan gamomdinareobs.33 Internal Revenue Code, 1986 amended.34 qveTavi, romelic amxanaguri sazogadoebis statusis (igulisxmeba pirTa ubralo er-

Toba) Sesabamis dabegvras iTvaliswinebs.35 qveTavi, romelic kapitaluri sazogadoebis statusis Sesabamis dabegvras iTval-

iswinebs.36 ix., Field H. M., Checking In On “Check-The-Box~, 42 Loy. L.A L.Rev. 451, 2009; Borden B. T., Aggregate-

Plus Theory Of Partnership Taxation, 43 Ga. L. Rev. 717, 2009. damatebiT ix., Yin G. K., The Taxation of Private Business Enterprises: Some Policy Questions Stimulated by the “Check-the-Box~ Regulations, 51 SMU L. Rev. 1997, 125; Hamill S. P., The Taxation of Domestic Limited Liability Companies and Limited Partnerships: A Case for Eliminating the Partnership Classifi cation Regulations, 73 Wash. U.L.Q. 565, 1995; Dean S. A., Attractive Complexity: Tax Deregulation, the Check-the-Box Election, and the Future of Tax Sim-plifi cation, 34 Hofstra L. Rev. 405, 2005 a.S.


162

ma re gu li re be li we se bi sa u ku nis bo lom de sta bi lu ro bas inar Cu neb da. me-20 sa u ku nis

mi wu ru li dan ki an glo a me ri ku li sa mar Tlis qvey ne bis37 Se sa ba mis re gu la ci eb Si38 fu-

Zem deb lu ri cvli le be bi xor ci el de ba, ris sa fuZ vel zec as pa rez ze am xa na gu ri ti pis

sa zo ga do e bis (Par tner hip) axa li sa mar Tleb ri vi for ma ga mo dis. am uka nas kne lis Tvis pa-

su xis mgeb lo bis SezR ud va iyo da ma xa si a Te be li, ra mac mar ti vi am xa na gu ri sa zo ga do e-

bis (ge ne ral par tner ship) mniS vne lo bi sa da da niS nu le bis Sem ci re ba ga mo iw vi a. im pe ri o dis

ko men ta to re bi mar ti vi am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e bi sa da Se uzR u da vi pa su xis mgeb-

lo bis in sti tu tis mok vdi ne ba zec ki sa ub rob dnen.39

ame ri kis Se er Te bu li Sta te bis moq me di am xa na go bis sa mar Tlis mi xed viT, ga mo yo-

fi lia am xa na gu ri sa zo ga do e bis 4 ti pi:40 Cve u leb ri vi, mar ti vi am xa na go ba (ge ne ral par-tner ship), SezR u du li am xa na go ba (li mi ted par tner ship – LP), SezR u du li pa su xis mgeb lo bis

am xa na go ba (li mi ted li a bi lity par tner ship – LLP) da SezR u du li pa su xis mgeb lo bis SezR u du-

li am xa na go ba (li mi ted li a bi lity li mi ted par tner ship – LLLP). mi u xe da vad imi sa, rom am xa na gu ri

sa zo ga do e bis sa mar Ta li Sta te bis sa mar Ta li a, anu Ti To e u li Sta ti da mo u ki deb lad

gan sazR vravs mas, um rav le so ba Sta te bi sa 2 Zi ri Ta di aq tis – Ses wo re bu li uni fi ci re-

bu li am xa na go bis aq ti sa41 da Ses wo re bu li uni fi ci re bu li SezR u du li am xa na go bis aq-

tis42 mid go mas izi a rebs. swo red aR niS nu li aq te bis mi xed viT, mar ti vi am xa na go ba (ge ne-ral par tner ship43), ro me lic Ta vi si Zi re u li niS ne biT44 qar Tul so li da ru li pa su xis mgeb-

lo bis sa zo ga do e bas em sgav se ba, ori an me ti pi ris xel Sek ru le ba Si ne ba yof lo biT Ses-

vlas gu lis xmobs saq mi a no bis (biz ne sis) Ta nam flo be le bis sta tu siT gan xor ci e le bis

miz niT. amas Tan, xel Sek ru le ba Se saZ loa iyos ro gorc ze pi ri, ise we ri lo bi Ti for mis.

sps-is gan gan sxa ve biT, zo ga di am xa na go bis da sa fuZ neb lad sa xel mwi fos mxri dan ara na-

i ri aq ti u ri moq me de ba Tu aRi a re ba sa Wi ro ar aris.45 am de nad, Cve u leb ri vi am xa na gu ri

sa zo ga do e ba yve la na i ri for ma lo bis ga re Se iq mne ba, xo lo par tni o re bi sa zo ga do e bis

37 aq: amerikis SeerTebuli Statebi da didi britaneTi.38 igulisxmeba amxanaguri tipis sazogadoebebis maregulirebeli aqtebi (Partnerships Stat-

utes).39 ix. Bradley C., Twenty-fi rst century Anglo-American Partnership Law, 30 Comm. L. World Rev. 2001, 330.40 naSromSi ganxiluli ar iqneba amerikuli SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba –

Limitid Libility Company (LLC), gamomdinare iqidan, rom is metadre korporaciis samarT-

lebriv niSnebTan avlens msgavsebas. TumcaRa, erT-erT saqmeze (In re Lake Country Invs., Nos. 99-20287, 00-6064, 2001 WL 267475, Bankr. D. Idaho Mar. 19, 2001) sasamarTlom ganmarta,

rom LLC arc Cveulebrivi korporaciaa da arc martivi Tu SezRuduli amxanaguri sa-

zogadoeba. is hibriduli formaa – ixileT, Ribstein L. E., Are Partners Fiduciaries? U. IlI. L. Rev. 209, 2005, 1.

41 Revised Uniform Partnership Act (RUPA) 1994, amended. 42 Uniform Limited Partnership Act (ULPA) 1916, amended.43 amxanagoba, romelSic yvela partniori srulad monawileobs saqmianobis (biznesis)

warmarTvaSi da Tanabrad inawilebs mogebasa da zarals (TumcaRa partniorTa Senatani

SeiZleba gansxvavdebodes) – a partnership in which all partners participate fully in running the business and share equally in profi ts and losses (thought the partners’ monetary contributions may vary) –Garner B. A., Black’s Law Dictionary, ninth edition, 2009. 1230.

44 umetesad partniorTa pasuxismgeblobis sakiTxi igulisxmeba.45 Maurice J. M., A New Personal Liability Shield for General Partners: But Not All Partners Are Treated the

Same, 43 Gonz. L. Rev. 369, 2007-2008, 369.



163

val de bu le beb ze sru lad da Se uzR u da vad age ben pa suxs. Tum ca Ra, aR sa niS na vi a, rom

kre di to reb ma pir vel rig Si sa zo ga do e bis aq ti ve bi un da amo wu ron (RUPA 306, 307). SezR u du li am xa na gu ri sa zo ga do e bis da fuZ ne bis Tvis au ci le be lia Sta tis Se sa ba-

mis or ga no Si Se sa ba mi si do ku men ta ci is war dge na (Sev se ba). amas Ta na ve, sa val de bu loa

mi ni mum er Ti ge ne ra lu ri da er Ti SezR u du li par tni o ris ar se bo ba (ULPA 201). ise ve

ro gorc qar Tul sa me war meo sa mar Tal Si, aqac pir ve li ti pis par tni o ris pa su xis mgeb-

lo ba Se uzR u da vi a, xo lo me o res Tvis pa su xis mgeb lo bis SezR ud vaa da ma xa si a Te be li.

amas Ta na ve, SezR u du li par tni o ri tra di ci u lad Ca mo ci le bu lia sa zo ga do e bis mar-

Tva Si aq ti ur mo na wi le o bas, mag ram zo gi erT Stat Si am mxriv kom pe ten ci is ga far To e ba

Se i niS ne ba. rac Se e xe ba SezR u du li pa su xis mgeb lo bis am xa na gur sa zo ga do e bas, e.w. LLP -s, mi si Ca mo ya li be ba 1991 wlis te xa sis cno bil ma biz nes skan dal ma ga na pi ro ba. swo-

red im pe ri od Si dad ga dRis wes rig Si Cve u leb ri vi am xa na go bis uli mi to per so na lu ri

pa su xis mgeb lo bis SezR ud vis sa kiTx i. Se sa ba mi sad, for mu li re bu li cvli le be bis Sem-

dgom or moc da aT ma Stat ma ga iT va lis wi na am ti pis sa zo ga do e ba. SezR u du li pa su xis-

mgeb lo bis am xa na gu ri sa zo ga do e bis da ar se bis Tvis ase ve au ci le be lia Se sa ba mis ofi-

ci a lur or ga no Si do ku men ta ci is war dge na (RUPA 201(b), xo lo saq mi a no bis etap ze – yo-

vel wli u ri an ga ri Sis Sev se ba (RUPA 1003 (C). rac Se e xe ba par tni or Ta pa su xis mgeb lo bis

sa kiTxs, aq Sta te bis mi xed viT re gu la ci e bis va ri a ci as aqvs ad gi li. ker Zod, Sta te bis

1/3-Si par tni o re bi mxo lod sxva par tni o re bis mi er Ca de ni li de liq tis (i gu lis xme ba

pro fe si u li da u dev ro ba Tu sxva uf ro mZi me uka no no qme de ba) Se de gad war mo So bi li

zi a nis Tvis ar age ben pa suxs. da nar Ce ni Sta te bi pa su xis mgeb lo bis SezR ud vis kon cef-

ci as ur Ti er To ba Ta uf ro far To wre ze av rce le ben. mi u xe da vad ami sa, pa su xis mgeb lo-

bis uli mi to SezR ud va TviT am Sta te bis Tvi sac araa da ma xa si a Te be li. per so na lu ri da

Se uzR u da vi pa su xis mgeb lo ba Ta vad par tni o re bis an maT pir da pir daq vem de ba re ba sa

da uSu a lo kon trol qveS myo fi pi re bis mi er Ca de nil da u dev ro ba sa da ka non dam rRvev

qme de ba zea Se nar Cu ne bu li. SezR u du li am xa na gu ri sa zo ga do e bis SezR u du li pa sux-

sim geb lo bis SezR u dul am xa na gur sa zo ga do e bad gar daq mnas TxuT me ti o de Sta tis

sa me war meo sa mar Ta li iT va lis wi nebs. in de fe ren tu lia am axa li for mis mi marT da mi-

u xe da vad imi sa, rom Cve u leb riv da SezR u dul par tni o rebs mij navs, arc er Ti maT ga ni

ar aris sa zo ga do e bis val de bu le be bis Tvis pa su xis mge be li.46

rac Se e xe ba qar Tu li sa me war meo sa mar Tleb ri vi siv rcis Tvis da ma xa si a Te bel

am xa na gur sa zo ga do e bebs, ro gorc ze moT aR vniS neT, `me war me Ta Se sa xeb~ ka no ni ga mo-

yofs so li da ru li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e bas, rom lis par tni o re bi sa zo ga do e-

bis val de bu le be bis Tvis per so na lu rad age ben pa suxs; da ko man di tur sa zo ga do e bas,

ro mel Sic 2 ti pis par tni o ri SezR u du li da Se uzR u da vi pa su xis mgeb lo biT (ko man di ti

da kom ple men ta ri) axor ci e lebs saq mi a no bas.

5. am xa na gu ri sa zo ga do e bis da fuZ ne bis Ta vi se bu re ba ni

am xa na gu ri sa zo ga do e bis da fuZ ne bis Ta vi se bu re ba er T-er Ti mniS vne lo va ni da

gan sxva ve bu lad da re gu li re bu li sa kiTxia am xa na gu ri sa zo ga do e bis ame ri kul da qar-

Tul sa mar Tal Si. swo red aq Cans yve la ze me tad sa zo ga do e bis sa mar Tleb ri vi sta tu-

46 ix., Siems M. M., Regulatory Competition in Partnership Law, working paper, International and Comparative Law Quarterly,2009, 58, 767-802, (4-6).


164

sis sxva das xva priz ma Si xed va da ga mok ve Ti lad vlin de ba ga er Ti a ne bi sa da or ga ni za-

ci is Te o ri is is to ri u li gav le na moq med ka non mdeb lo ba ze. qar Tve li ka non mde be li,

so li da ru li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e bas47 mi a kuT vnebs ra iu ri di ul pirs48 da da-

fuZ ne bis etap ze ara na ir gan mas xva ve bel we sebs ar ga mo yofs, amiT am sa zo ga do e ba ze

da fuZ ne bis ise Ti ve moTx ov nebs av rce lebs, ro go ric sxva me war me su bi eq te bis Tvi saa

da ma xa si a Te be li. ma Sa sa da me, par tni o re bi we ri lo bi Ti for miT de ben Se Tan xme bas, rom-

lis sa fuZ vel ze dac wes rig de ba sa war mos saq mi a no bas Tan an /da par tni o re bis ur Ti er-

To beb Tan da kav Si re bu li sa kiTx e bi.49 yve la par tni o ris mi er xel mo we ri li da sa Ta na-

do we siT da mow me bu li (i gu lis xme ba no ta ri u lad an uf le ba mo si li ad mi nis tra ci u li

or ga nos mi er da mow me ba, an ma re gis tri re be li or ga nos mi er xel mo we ris da mow me ba)

sa re gis tra cio ga nacx a di, ro me lic par tni or Ta Se Tan xme bis na wi li a, wa red gi ne ba ma-

re gis tri re bel or ga nos, ker Zod, sa qar Tve los ius ti ci is sa mi nis tros mmar Tve lo bis

sfe ro Si moq med sa ja ro sa mar Tlis iu ri di ul pirs – sa ja ro re es tris erov nul sa a-

gen tos.50 sa bo lo od, me war me su bi eq tis, e.i. maT So ris so li da ru li pa su xis mgeb lo bis

sa zo ga do e bis, ar se bo ba me war me Ta da ara sa me war meo (a ra ko mer ci u li) iu ri di u li pi-

re bis re es tri dan amo na we riT dgin de ba.51

rac Se e xe ba ame ri ku li am xa na gu ri sa zo ga do e bis sa mar TliT gaT va lis wi ne bul

da fuZ ne bis pro ce du rebs, aq gan sxva ve bu li mid go maa dam kvid re bu li da es mid go ma am

ti pis sa zo ga do e be bis sa mar Tleb ri vi sta tu sis sa er To sa mar Tlis qvey ne bis Tvis da ma-

xa si a Te be li is to ri u li ga ge bis (aR qmis) ka non zo mi e ri Se de gi a. mi Ci ga nis Sta tis erT-

erTi sa sa mar Tlo pre ce den ti saq me ze Byker v. Man nes52 naT lad war mo a Cens am Stat Si (da

ara mar to) mar ti vi, Cve u leb ri vi am xa na go bis da fuZ ne bis spe ci fi kas. saq mis mok le fa-

bu la ase Ti a: mo sar Ce le ba i ke ri da mo pa su xe ma ne Se Tan xmdnen ram de ni me biz nes ini ci-

a ti vis (sa war mos) sa sar geb lod (Se saq mne lad) una re bis, Sro mi sa da ka pi ta lis in ves ti-

re ba mo ex di naT. amas Ta na ve, am wa mowy e bis mo ge bas, za ral sa da da na xar jebs Ta nab rad

ina wi leb dnen. Ta vi an Ti sa me war meo unar -Cve ve bi dan ga mom di na re, mo sar Ce lem da mo pa-

su xem wle bis man Zil ze 5 da mo u ki de be li biz nes ga er Ti a ne ba Seq mnes. maT So ris ar se bu li

da u we re li kon se su siT, mxa re e bi Se Tan xmdnen Ta na ba ri mo na wi le o ba mi e RoT am saq mi a-

no bi dan war moq mni li mo ge bi sa da za ra lis ga na wi le ba Si, ise ve ro gorc per so na lu rad,

pi ra dad uz run ve le yoT am 5 ga er Ti a ne bis ram de ni me sa ses xo val de bu le ba. Seq mni dan

ram de ni me xan Si er T-erT ga er Ti a ne bas fi nan su ri siZ ne le e bi Se eq mna. mxa re eb ma prob-

le me bis da saZ le vad da ma te bi Ti ka pi ta lis mo zid va da sxva das xva or ga ni za ci e bi dan

fi nan su ri sax sre bis aku mu li re ba mo ax di nes, Tum ca Ra si tu a cia ver ga mos wor da. Se de-

gad, mo pa su xem ua ri Tqva da ma te bi Ti Tan xe bis ga Re ba ze, mo sar Ce le ki mo pa su xis gan da-

mo u ki deb lad (ma nem ara fe ri ico da) ram de ni me in di vi du a lur sa ses xo ur Ti er To ba Si

Se vi da. sa bo lo od, yve la na i ri saq mi a ni ur Ti er To ba mo sar Ce le sa da mo pa su xes So ris

47 am SemTxvevaSi ganvixilavT da SevadarebT mxolod da mxolod qarTul solidaruli pa-

suxismgeblobis sazogadoebasa da amerikul zogad amxanagobas (general partnership), rad-

ganac yvelaze metad aq Cans Sinaarsobrivi Tu formaluri midgomebis sxvaoba.48 mewarmeTa Sesaxeb kanonis (saqarTvelos parlamentis uwyebebi, 1994 weli, 21-22) 2.3. 49 iqve, muxli 3.41.50 iqve, muxlebi 4.2, 5.1, 5.3.51 iqve, muxli 4.3.52 Byker v. Mannes, 641 N.W. 2d 210 (Mich. 2002).



165

Sewy da. ba i ker ma ma nes ga Re bu li xar je bis ga na wi le ba mos Txo va, ra zec am uka nas knel-

ma ua ri ga nacx a da im sa fuZ vliT, rom man ara fe ri ico da Se us ru le be li val de bu le bis

(va da mo su li ga da ux de li ses xis) ar se bo bis Se sa xeb. ba i ker ma sar Ce liT mi mar Ta sa sa-

mar Tlos da mi u Ti Ta, rom mxa re ebs am xa na gu ri sa zo ga do e ba hqon daT Ca mo ya li be bu li

da par tni o ri (ma ne) val de bu li iyo da ek ma yo fi le bi na mi si moTx ov na da ga e na wi le bi na

sa zo ga do e bis val de bu le be bi. mo pa su xem sa er Tod uar yo am xa na gu ri sa zo ga do e bis ar-

se bo ba da ga nacx a da, rom is mo sar Ce les Tan er Tad mxo lod da mxo lod ram de ni me biz-

nes wa mowy e bas axor ci e leb da da am xa na gu ri sa zo ga do e ba sa er Tod ar ar se bu la. aR niS-

nu li da va sa mi ve in stan ci is sa sa mar Tlo Si iq na ga a na li ze bu li.53 pir ve li in stan ci is

sa sa mar Tlom mi iC ni a, rom mxa re ebs Seq mni li hqon daT am xa na gu ri sa zo ga do e ba, rad ga-

nac aseT dros ga dam wyve ti mniS vne lo bi saa ara am xa na gu ri sa zo ga do e bis Seq mnis sur vi-

li, ara med pir Ta gan zrax va, mo ge bis mi Re bis miz niT er Tad ga na xor ci e lon sa me war meo

saq mi a no ba. Se sa ba mi sad, sa sa mar Tlos mo saz re biT, mo sar Ce le sa da mo pa su xes So ris ar-

se bob da Se Tan xme ba imis Ta o ba ze, rom isi ni par tni o re bi gax de bod nen da mo ge ba sa da

za rals ga i na wi leb dnen. mi Ci ga nis sa a pe la cio sa sa mar Tlo ar da e Tan xma am mo saz re bas

da gan mar ta – am xa na gu ri sa zo ga do e bis Seq mnis gan zrax vis arar se bo ba ewi na aR mde ge ba

mi Ci ga nis Stat Si dam kvid re bul sa mar Tals im de nad, ram de na dac par tni or Ta sa er To

gan zrax va ga dam wyve ti mniS vne lo bi saa sa zo ga do e bis ar se bo ba -a rar se bo bis sa kiTx is

ga dawy ve ti sas. mi Ci ga nis uze na e si sa sa mar Tlo pir vel dawy e biT (pir ve li in stan ci is

sa sa mar Tlos) ga dawy ve ti le bas mi em xro da am xa na gu ri sa zo ga do e ba Ca mo ya li be bu lad

mi iC ni a. sa sa mar Tlos gan mar te biT, Tu mxa re e bi faq tob ri vad Se Tan xmde bi an im ur Ti-

er To bis dawy e ba ze, ro me lic am xa na gu ri sa zo ga do e bis de fi ni ci a Sia moq ce u li, `am xa-

na gu ri sa zo ga do e bis~ iar li yis mi mag re ba ara na ir sa Wi ro e bas ar war mo ad gens. am de nad,

aR niS nu li pre ce den tis mi xed viT, mxa re Ta moq me de be bi, maT So ris sa me war meo wa mowy e-

bis Tvis fi nan su ri sax sre bis ga da ce ma, val de bu le be bis uz run vel yo fa, yo vel dRi u ri

saq mi a no bi sa da ope ra ci e bis war mar Tva, mi Re bu li mo ge bis Seg ro ve ba, mi Ci ga nis uze na e-

si sa sa mar Tlos gan mar te biT, for ma lu ri do ku men ta ci is arar se bo bis Sem Txve va Sic ki

mxa re Ta ne ba ze mi u Ti Tebs, imoq me don, ro gorc par tni o reb ma. par tni o re bis sta tu siT

saq mi a no bis gan xor ci e le bis gan zrax va, e.i. mo ge bis mi Re bis miz niT saq mis Ta na me sa kuT-

re e bis ran gSi war mar Tva ki er Ta der Ti a, rac am xa na gu ri sa zo ga do e bis Seq mnis Tvi saa

au ci le be li (sa mar TliT moTx ov ni li).54

ro gorc ze moT aR vniS neT, mi Ti Te bul pre ce den tSi sa sa mar Tlom ram den jer me

mi u Ti Ta mo ge bi sa da za ra lis ga na wi le bis Se sa xeb mxa re Ta Se Tan xme ba ze; Tum ca, am uka-

nas knel sa kiTxs uf ro me tad te xa sis sa a pe la cio sa sa mar Tlo kveTs saq me ze Va le ro Energy Corp. v. Te co Pi pe li ne Co.55 gan xil vis Se de gad dad ge nil iq na, rom mxa re e bi sa mu Sao Se Tan-

xme bis56 sa fuZ vel ze moq me deb dnen da maT So ris mo ge bi sa da za ra lis ga na wi le bis Se sa-

xeb Se Tan xme bas ad gi li ar hqo ni a. sa a pe la cio sa sa mar Tlom aR niS nul saq me ze msje lo-

53 samive instanciis sasamarTlos pozicia, iseve rogorc saqmis fabula, uSualo sasa-

marTlo gadawyvetilebebis garda, agebulia Semdegi naSromis mixedviT – Mastrogiacomo P. Jr., Business Law – Partnership Formation - A Partnership Is Formed By Parties Merely Intending To Carry On Business For Profi t As Co-Owners. Byker v. Mannes, 641 N.W. 2d 210 (Mich.2002).

54 iqve, 160-161.55 Valero Energy Corp. v. Teco Pipeline Co. 2 S. W.3d 576 (Tex. App – Houston 14th Dist. 1999).56 Operating Agreement.


166

bi sas am xa na gu ri sa zo ga do e bis da fuZ ne bis Tvis au ci le be li Sem de gi oTxi ku mu la ti u-

ri fa za (ni Sa ni) ga mo yo: sa me war meo saq mi a no bis in te res Ta er To ba; mo ge bis ga na wi le bis

Se sa xeb Se Tan xme ba; za ra lis ga na wi le bis Se sa xeb Se Tan xme ba; sa zo ga do e bis kon tro li sa

da mar Tvis sa er To uf le ba.57 Ca moT vlil Ta gan Tun dac er Ti ele men tis arar se bo ba am-

xa na gu ri sa zo ga do e bis arar se bo ba ze (ar da fuZ ne ba ze) mi u Ti Tebs. kon kre tu li ga re-

mo e be bis mi xed viT ki am oTx fa zi an tests mo ge bi sa da za ra lis ga na wi le bis Se Tan xme bis

na wil Si mo sar Ce le ver ak ma yo fi leb da, e.i. am xa na gu ri sa zo ga do e bis da fuZ ne ba sac ar

hqo nia ad gi li.58

am de nad, ro gorc vxe davT, ame ri ku li da qar Tu li sa me war meo sa mar Ta li am xa na-

gu ri sa zo ga do e bis da fuZ ne bis etap ze ve siR rmi se ul sxva o bas av lens. mag ram yo ve li ve

amas, vfiq robT, swo red am xa na go bis, ro gorc sa zo ga do e bis sta tu sis Zir Si ve gan sxva-

ve bu li mid go ma ga na pi ro bebs. mar Ta li a, ame ri kul sa mar Tal Si am ti pis sa zo ga do e ba

me war me su bi eqts war mo ad gens, mag ram aR niS nu li xa ris xis mo po ve ba am kon kre tul Sem-

Txve va Si sru li a dac ar aris for ma lur moTx ov na ze (i gu lis xme ba re gis tra cia an mi si

tol fa si qme de ba) da mo ki de bu li. ro gorc gan xi lu li sa sa mar Tlo pre ce den te bi dan

da vi na xeT, mTa va ri da sak ma ri sia mxa re Ta ne ba, mo ge bis mi Re bis miz niT par tni o re bis

sta tu siT ga na xor ci e lon sa er To saq mi a no ba. qar Tul sa me war meo sa mar Tleb riv siv-

rce Si ki es ukan sak ne li (mxa re Ta ne ba) mniS vne lo va ni, mag ram ara sak ma ri si faq to ria sa-

zo ga do e bis da fuZ ne bis Tvis.

6. am xa na gu ri sa zo ga do e bis par tni or Ta fi du ci u ri mo va le o be bi59

fi du ci u ri val de bu le be bis ana lizs Ta na med ro ve kor po ra ci u li mar Tvis sa mar-

Tal Si udi de si mniS vne lo ba eni We ba. mi u xe da vad imi sa, rom ka non mdeb lis mi za ni di req-

to re bi sa da me ne je re bis Tvis am ti pis val de bu le be bis da kis re bi sas, er Ti Se xed viT,

na Te li a, Ta vad fi du ci u ri val de bu le be bis Te o ri u li as peq te bi dRem de msje lo bis

sa ga ni a. aR niS nu li sa kiTxi gan sa kuT reb lad ik ve Te ba am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e beb Si

da mi u xe da vad imi sa, rom ka non mde be li,60 ro gorc we si, ara na ir daT qmas, ga mo nak lis sa

Tu gan mar te bas ar iT va lis wi nebs am kuTx iT, sa kiTxi ma inc dge ba kiTx vis niS nis qveS

57 A community of interests in the venture; An agreement to share profi ts; An agreement to share losses; A mu-tual right of control or management of the enterprise.

58 Waters S. A., Bligh J., Partnerships, SMU Law Review, Vol. 54, 2001, 1547-1549.59 fiduciuri valdebulebebis arsi naSromSi mxolod da mxolod amxanaguri tipis sa-

zogadoebebTan mimarTebiT, dogmaturad aris gaanalizebuli. zogadad fiduciur da

maT Soris sawarmos direqtorebis/menejerebis fiduciur valdebulebebze ixileT:

Block D. J., Barton N. E., Radin S. A., The Business Judgment Rule. Fiduciary Duties of Corporate Direc-tors. Fifth Edition. Vol. I Aspen Law & Business, New York, 1998; Ribstein L. E., Symposium: The Role of Fiduciary Law and Trust In the Twenty-First Century: A Conference Inspired By The Work of Tamar Frankel: Panel I: The Nature of Fiduciary Law and Its Relationship to Other Legal Doctrines and Catefories: Fencing Fiduciary Duties, 91 B.U.L. Rev. 899, 2011; Mariani F. J., Kammerer W. Ch., Guffey-Landers N., Under-standing Fiduciary Duty, 84 Fla. Bar J. 20, 2010; Giannini M. R., “Punctilio of Honor~ or “Disintegrating Erosion~? The Fiduciary Duty to Disclose For Partners, Corporate Directors, And Majority Shareholders, 27 Sw. U.L. Rev. 73, 1997; Steele M. M., Judicial Scrutiny of Fiduciary Duties in Delaware Limited Partnerships And Limited Liability Companies, 32 Del. J. Corp. L. 1, 2007 a.S.

60 upiratesad igulisxmeba qarTveli kanonmdebeli.



167

– ekis re baT Tu ara am xa na gu ri sa zo ga do e bis par tni o rebs fi du ci u ri val de bu le be-

bi? ka pi ta lu ri ti pis sa zo ga do e be bis pa ra le lu rad moq me debs Tu ara da un da moq me-

deb des Tu ara es val de bu le be bi per so ni fi ci re bu li sa zo ga do e bis par tni or ze? ra

udevs sa fuZ vlad ze moT moy va nil kiTx vebs da ra tom vax denT fi du ci u ri val de bu le-

be bis in sti tu tis di fe ren ci a ci as am xa na gu ri da ka pi ta lu ri sa zo ga do e be bis mi xed-

viT? swo red am kiTx veb ze pa su xis ga ce mis mcde lo bas eT mo ba naS ro mis Sem de gi Ta vi.

Ta vad ter mi ni `fi du ci u ri~ Tav da pir ve lad ise Ti si tu a ci e bis (ur Ti er To be bis)

da sa re gu li reb lad iq na ga mo ye ne bu li, rom leb Sic tras ti mi zans ver aR wev da, xo lo

ur Ti er To bis er T-er Ti mxa re min do bi li me sa kuT ris61 rol Si ar ga mo di o da. swo red am

mi ze ziT, fi du ci ur ma val de bu le beb ma praq ti ku li ga mo ye ne ba kor po ra ci is ti pis sa-

war mo eb Si na xa.62 miC ne u li a, rom sa sa mar Tlo, fi du ci u ri val de bu le be bis da na we se bis

mi xed viT, pirs val de bu lad mi iC nevs, ro ca er Ti pi ris uf le ba mo si le bis (dis kre ci is)

kon tro lis au ci leb lo ba am uka nas kne lis sxva pir Tan (an pi reb Tan) ur Ti er To bis xa-

si a Ti dan ga mom di na re obs.63 Ta na med ro ve sa kor po ra cio sa mar Tal Si – ro gorc ger ma-

nul Si, ise ame ri kul Si – xel mZRva ne li or ga no e bis mo va le o ba or did jgu fad iyo fa:

gul mod gi ne xel mZRva ne lo bis mo va le o ba (duty of ca re or duty of di li gen ce, Sor gfal tspfl icht) da

er Tgu le bis mo va le o ba (duty of lo yalty, Tre u ep fl icht). gul mod gi ne xel mZRva ne lo bi sa da er-

Tgu le bis mo va le o bebs ame ri kul sa mar Tal Si ewo de ba fi du ci u ri mo va le o be bi.64 yve la-

ze far Tod gav rce le bu li Si na ar sob ri vi gan mar te ba im mo va le o be bi sa, rom le bic erT

par tni ors akis ria me o re par tni o ris mi marT, jer ki dev 1928 wels ni u ior kis Sta tis

mo sa mar Tlem, kar do zom, mog vca saq me ze Me in hard v. Sal mon:65 sa me war meo saq mi a no bis (sa-

ris ko bi zen ssaq mi a no bis) er Tad gan ma xor ci e le be li pi re bi, ro gorc Ta na par tni o re-

bi, sa war mos ar se bo bis man Zil ze er Tma ne Tis mi marT er Tgu le bis mo va le o bas flo ben.

qce vis uam ra vi for ma, ro me lic yo vel dRi ur ga re mo Si da saS ve bia dis tan ci u ri ur Ti-

er To be bis mWid rod da u kav Si re be li pi re bis Tvis, par tni o re bis Tvis, ro gorc fi du-

ci u ri val de bu le be biT Se bo Wi li mxa re e bis Tvis, ak rZa lu li a. ndo biT aR Wur vi li pi ri

Ta vis Tav Si bev rad uf ro mkac ri mo ra lis ma ta re be li a, vid re es sa baz ro ur Ti er To-

beb Sia dam kvid re bu li; ara mar to pa ti os ne ba Ta vis Ta vad, ara med yve la ze mgrZno bi a re

pe dan tu ri pa ti vi da Rir se ba war mo ad gens am Sem Txve va Si qce vis stan darts. aqe dan ga-

mom di na re, dam kvid re bu lia tra di ci a, ro me lic ud re ki da Se uq ce va di a; er Tgu le bis

ga nu yo fe li mo va le o bis Tvis Zi ris ga moTx ris mcde lo bas sa sa mar Tlo e bi ukom pro mi-

so sim kac riT ud ge bod nen. mxo lod da mxo lod ami tom Se nar Cu ne bul iq na fi du ci a ris

qce vis ima ze ma Ra li stan dar ti, vid re es ma sebs axa si a Tebs. aR niS nu li stan dar ti am

sa sa mar Tlos arc er Ti ga dawy ve ti le biT ar da i wevs.66

mi zan Se wo ni li da ka non zo mi e ria Tu ara fi du ci u ri val de bu le be bis am xa na gur

sa zo ga do e beb ze upi ro bod gav rce le ba, dRem de sa ka ma To a. ar se bobs az rTa sxva das xva-

61 trustee.62 Demott D. A., Beyond Metaphor: An Analysis of Fiduciary Obligation, Duke Law Journal, 1988:879, 5, 880.63 iqve, 909-910.64 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 199.65 Meinhard v. Salmon, 164 N.E 545, 546 (N.Y. 1928) – ixileT, Rickert J. M., Ohio’s New Partnership Law,

57 Clev. St. L. Rev. 783 2009, 789.66 iqve, damatebiT ix., Ribstein L. E., Are Partners Fiduciaries? U. IlI. L. Rev. 2005, 209, 1.


168

o ba, ra sac am ti pis val de bu le beb Tan mi mar Te biT ar se bu li gan sxva ve bu li mid go me bi

asaz rdo ebs. ma ga li Tis Tvis, ar se bobs mo saz re ba, rom SezR u du li pa su xis mgeb lo bis

am xa na gur sa zo ga do e ba Si (LLP) fi du ci u ri mo va le o be bi sa val de bu lo xa si aTs ki ar

un da ata reb des, ara med sa zo ga do e bis da fuZ ne bis etap ze par tni o re bis ga da sawy ve ti

un da iyos, ga av rce le ben Tu ara am moTx ov nebs sa zo ga do e ba ze.67 mi u xe da vad ase Ti mo-

saz re be bi sa, fi du ci u ri mo va le o be bi ame ri ku li am xa na gu ri sa zo ga do e bis sa mar Tal Si

sa ka non mdeb lo do ne zea da re gu li re bu li. RUPA-s mi xed viT, am xa na gu ri sa zo ga do e bis

par tni ors akis ria ro gorc gul mod gi ne bis, ise er Tgu le bis mo va le o ba. ama sa Ta na ve, aR-

niS nu li fi du ci u ri val de bu le be bi im da na we se bis ka te go ri a Si Se dis, rom lis Sec vlac

par tni or Ta Se Tan xme biT Se uZ le be li a.68 er Tgu le bi sa da gul mod gi ne bis mo va le o bis

gar da, RUPA ke Ti li sin di si e re bi sa69 da sa mar Tli a ni, mi u ker Zo e be li qce vis70 val de bu-

le ba sac akis rebs par tni o rebs (miC ne u lia,71 rom aR niS nu li swo red am xa na gu ri ti pis

sa zo ga do e bis sa xel Sek ru le bo xa si a Ti dan ga mom di na re obs). arc qar Tu li sa me war meo

sa mar Ta li ad gens ra i me sa ga mo nak li so we sebs. mar Ta li a, `me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve-

los ka non Si am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e be bis Tvis cal ke ga mo yo fi li nor ma fi du ci u-

ri mo va le o be bis Se sa xeb ar gvxvde ba,72 mag ram es mis arar se bo bas ar niS navs. ka no nis me-9

mux lis 1-el pun qtSi Ca moT vlil xel mZRva ne lo bis uf le bis mqo ne pi reb Si SezR u du li

pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e bis, sa aq cio sa zo ga do e bi sa da ko o pe ra ti vis di req to re-

bis gver diT so li da ru li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e bis Tvis yve la par tni o ri, xo lo

ko man di tu ri sa zo ga do e bis Tvis sru li par tni o re bia (kom ple men ta re bi a) mi Ti Te bu li.

ama ve mux lis me-6 pun qti ki ze moT Ca moT vlil pi rebs er Tgu le bi sa da gul mod gi ne bis

mo va le o bas akis rebs. aqe dan ga mom di na re, vas kvniT, rom aR niS nu li fi du ci u ri mo va le-

o be bis mi marT qar Tve li ka non mde be li yve la me war me su bi eq tis (gar da in di vi du a lu ri

me war mi sa) xel mZRva nels erT do ne ze aye nebs da er Ti an re gu la ci a Si aq cevs.

mi u xe da vad imi sa, rom ro gorc ame ri ku li, ise qar Tu li sa me war meo sa ka non mdeb-

lo aq te bi fi du ci ur mo va le o bebs am xa na gu ri sa zo ga do e be bis par tni o reb zec av rce-

lebs, ro gorc ze moT aR vniS neT, sa mec ni e ro li te ra tu ra Si am sa kiTx Tan mi mar Te biT

az ri Se je re bu li ar aris. gan vi xi loT pro fe sor rib Sta i nis73 mo saz re ba aR niS nul sa-

67 Steele M. M., Judicial Scrutiny of Fiduciary Duties in Delaware Limited Partnerships And Limited Liability Companies, 32 Del. J. Corp. L. 1, 2007, 2-3.

68 TumcaRa gamonaklisi Statebic arsebobs, magaliTad, delaveris Statis regulaciiT,

fiduciuri movaleobebi ar Sedis im wesebis CamonaTvalSi, romlis Secvlac an gauqme-

bac partniorebs SeTanxmebiT ar SeuZliaT – Del. Code Ann. tit. 6, §§ 15-404.69 good faith.70 fair dealing.71 Rickert J. M., Ohio’s New Partnership Law, 57 Clev. St. L. Rev. 783, 2009, 794.72 gansxvavebiT amerikuli samarTlisgan, sadac cal-calkea gawerili kapitaluri da per-

sonificirebuli tipis sazogadoebebis maregulirebeli wesebi (amerikis samarTlis

institutis korporaciuli marTvis principebi – ALI da samewarmeo korporaciebis Ses-

axeb modeluri kanoni – M.B.C.A mxolod da mxolod kapitalur sazogadoebebze vrcel-

deba, xolo RUPA da RULPA amxanaguri tipis sazogadoebebze).73 ilinoisis universitetis samarTlis kolejis profesori, 170-ze meti naSromis avto-

ri, maT Soris ixileT: The Rise of the Uncorporation, New-York, “Oxford University Press~, 2010; The Law Market, New-York, “Oxford University Press~ (with O’Hara E. A.), 2009; The Sarbanes-Oxley Debate (with Butler H. N.), Washington, “American Enterprise Institute Press~, 2006; The Constitution and Corpora-



169

kiTx Tan mi mar Te biT. gan sxva ve biT sxva ko men ta to re bis gan, da sa xe le bu li av to ri Ta-

vis naS rom Si74 ara mxo lod im Sem Txve vebs ga ni xi lavs, ro de sac fi du ci u ri val de bu le-

be bi ga mo ye ne bul un da iq nes, ara med im Sem Txve eb zec ake Tebs aq cents, ro de sac am ti pis

mo va le o e be bis ga mo ye ne ba ga u mar Tle be li da ara mi zan Se wo ni li a. mi si az riT, fi du ci-

u ri mo va le o be bi mxo lod im ur Ti er To beb ze un da vrcel de bo des, rom leb Sic sxvis

sa kuT re ba ze far To uf le ba mo si le ba Ta sa xel Sek ru le bo de le gi re bas75 aqvs ad gi li.

far To uf le ba mo si le ba Si igu lis xme ba me ne je ru li uf le ba mo si le ba, ro me lic dac-

li lia ise Ti SezR ud ve bis gan, ro go ri caa me sa kuT ris aq ti u ri mo ni to rin gi an Zal mo-

si le bis (moq me de bis Ta vi suf le bis) aRi a re ba. fi du ci u ri mo va le o be bi kor po ra ci e bis

di req to reb sa da aq ci o ne rebs So ris ur Ti er To bis Tvi saa Se sa fe ri si da ar er ge ba iseT

mxa re ebs So ris ur Ti er To bas, ro mel Ta aq ti u ro ba, ti pu ri, Cve u leb ri vi am xa na gu ri sa-

zo ga do e bis msgav sad, mo sa lod ne li da na gu lis xme vi a. mar Ta li a, fi du ci u ri ur Ti er-

To be bi eko no mi ku ri ga ge biT war mo mad gen lo bis er T-er Ti sa xe a, sa dac sa kuT re bi sa da

kon tro lis se pa ra ci as aqvs ad gi li, mag ram aR niS nu li sru le bi Tac ar niS navs imas, rom

yve la (e ko no mi ku ri ga ge biT) war mo mad gen lo ba fi du ci u ri ur Ti er To ba a. fi du ci ur

val de bu le bebs mxo lod im Sem Txve veb Si aqvs ad gi li, ro de sac me sa kuT re Ria da bo lo-

e bis uf le ba mo si le bas76 ga das cems me ne jers. swo red me sa kuT ris uu na ro bas – pir da pir

da yo vel dRi u rad da ak vir des, Se a mow mos da Se a fa sos me ne je ris saq mi a no ba – uke Tebs

kom pen sa ci as da ba lan si re bas sa me war meo sa mar Tal Si fi du ci u ri val de bu le be bis Se-

mo ta na. am de nad, rib Sta i nis az riT, mxo lod cen tra li ze bu li mmar Tve lo bis mqo ne am-

xa na gur sa zo ga do e ba Si moq med mmar Tvel par tni ors ekis re ba fi du ci u ri val de bu le-

be bi.77 mTa va ri mo ti vi aR niS nu li mo saz re bi sa ma inc is aris, rom am xa na gur sa zo ga do e-

ba Si par tni o ris uf le ba mo si le ba fi du ci u ri ur Ti er To be bis pa ra dig mis Se saq mne lad

ara sak ma ri si a, rad ga nac Ta na par tni o rebs mniS vne lo va ni da ar se bi Ti uf le be bi aqvT,

aq ti u rad Ca e ri on da mo na wi le o ba mi i Ron sa zo ga do e bis ga dawy ve ti le beb Si, mo i poon

sa war mos Tan da kav Si re bu li ne bis mi e ri in for ma ci a. ma ga li Tis Tvis, er T-erT saq me ze78

sa sa mar Tlom uar yo mmar Tvel par tni or ze fi du ci u ri val de bu le be bis da kis re ba im

mo ti viT, rom, mi u xe da vad am par tni o ris mxri dan sa zo ga do e bis yo vel dRi u ri saq mi a-

no bis kon tro li sa, yve la mniS vne lo va ni sa mo mav lo fi nan su ri ga dawy ve ti le ba yve la

par tni o ris mo na wi le o biT moq me di aR mas ru le be li ko mi te tis mi er mi i Re bo da.79

am de nad, pro fe sor rib Sta i nis mo saz re ba am xa na gu ri sa zo ga do e bis per so ni fi ci-

re bu li xa si a Ti dan un da ga mom di na re ob des. mi se u li ga ge biT, fi du ci u ri val de bu le-

be bis am xa na gu ri sa zo ga do e bis par tni o re bis Tvis da kis re bi sas xel mZRva ne li par tni-

tion (with Butler H. N.), Washington, “American Enterprise Institute Press~, 1995; Bromberg & Ribstein on Partnerships, with Bromberg A.R., Boston, “Little, Brown and Company~, 1988).

74 Ribstein L. E., Are Partners Fiduciaries? U. IlI. L. Rev. 209, 2005, 1.75 contractual delegation of broad power over one’s property.76 open-ended power.77 ribStainis azriT, mosamarTle kardozos zemoT moyvanili mosazreba iman ganapiroba,

rom salmoni ara ubralo, aramed mmarTveli partniori iyo centralizebuli amxanaguri

sazogadoebisa.78 saqme – 80., 985 F. 2d 1232 (3d Cir. 1993).79 profesor ribStainis mosazrebani amxanaguri sazogadoebis partniorTa fiduciur

movaleobebze warmodgenilia misive zemoT miTiTebuli naSromis (Are Partners Fiduciaries? U. IlI. L. Rev. 209, 2005) mixedviT.


170

o ris Tvis de le gi re bu li uf le ba mo si le bis mas Sta bi da mas Si sxva par tni or Ta Ca re vis

far gle bia ga dam wyve ti. gan sxva ve biT msxvi li kor po ra ci e bis gan, aseT sa zo ga do e beb Si

xel mZRva ne lis kon tro lis bev rad me ti praq ti ku li da ka no nis mi e ri ber ke ti ar se bobs.

7. am xa na gu ri sa zo ga do e bis wi li, ro gorc fa si a ni qa Ral di

7.1.zo ga dad

par tni or Ta wi lob riv mo na wi le o bas am xa na gur sa zo ga do e ba Si ara er Ti ame ri ku-

li sa sa mar Tlo pre ce den ti moh yva da sa mec ni e ro naS rom Si ai sa xa. mar Ta li a, mid go ma

aR niS nul sa kiTx Tan da kav Si re biT dro Ta gan mav lo ba Si gar kve ul sa xec vlas ga nic dis,

mag ram amo sa va li Te za ma inc uc vle li a, ker Zod, aris Tu ara wi li am xa na gur sa zo ga-

do e ba Si sa in ves ti cio xel Sek ru le ba, ma Sa sa da me, fa si a ni qa Ral di. ga mom di na re iqi dan,

rom `fa si a ni qa Ral de bis baz ris~ Se sa xeb sa qar Tve los ka no nic, ame ri ku li ana lo gis

msgav sad, sa in ves ti cio xel Sek ru le bas fa si a ni qa Ral de bis Ca mo naT val Si mi u Ti Tebs,

naS ro mis am na wil Si war mod ge ni li ame ri ku li re gu la cia da ga moc di le ba qar Tu li sa-

me war meo sa mar Tleb ri vi siv rcis Tvi sac aq tu a lu ri un da iyos.

fa si a ni qa Ral de bis fe de ra lu ri sa mar Ta li, ker Zod, fa si a ni qa Ral de bis aq ti80

da fa si a ni qa Ral de bis mi moq ce vis aq ti81 fa si a ni qa Ral de bis far To da amom wu rav Ca-

mo naT vals iZ le va. aR niS nu li aq te bis mi xed viT82, fa si a ni qa Ral di es aris ne bis mi e ri

wi li, aq cia83 Tu sa in ves ti cio xel Sek ru le ba. rac Se e xe ba `fa si a ni qa Ral de bis baz ris

Se sa xeb~ sa qar Tve los ka nons, is gan mar tavs – fa si a ni qa Ral di es aris mi moq ce va di fi-

nan su ri in stru men te bi da uf le be bi, ro mel Ta sa ja ro Se Ta va ze bac Se saZ le be lia wi-

lob ri vi Tu sa ses xo fa si a ni qa Ral de bis sa xiT,84 ase ve sa in ves ti cio xel Sek ru le ba.85

7.2. ho ve is tes ti

am xa na gu ri sa zo ga do e bis wil ze aR niS nul aq teb Si gan cal ke ve bu lad ara fe ria

naT qva mi. swo red ami tom, ame ri kul sa sa mar Tlo eb Si am ti pis sa zo ga do e beb Si par tni-

80 Securities Act, 1933.81 Securities Exchange Act, 1934.82 romlebic aRniSnul nawilSi TiTqmis identuria.

83 sruli CamonaTvali ixileT – Securities Act, Section 2(1); Securities Exchange Act, Section 3(a)(10).

84 sruli CamonaTvali ixileT – fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb saqarTvelos kanoni,

me-2 muxli, 32-e punqti.

85 termini `sainvesticio xelSekruleba~ kanonSi mxolod erTxel gamoiyeneba, rodesac

terminis ̀ fasiani qaRaldi~ ganmartebaSi saxeldeba. amdenad, sainvesticio xelSekrule-

ba fasiani qaRaldis erT-erT saxed miiCneva, romliTac investori axdens sainvesticio

saxsrebis (fuli, fasiani qaRaldebi an sxva ufleba sakuTrebaze, maT Soris, aramate-

rialuri qoneba) investirebas ekonomikur saqmianobaSi. amasTan, aucilebeli pirobaa,

rom investoris am moqmedebas Semosavlis (sargeblis) miRebis mizani gaaCndes, winaaRm-

deg SemTxvevaSi is, ubralod, naCuqroba (maT Soris, granti) an Txoveba (maT Soris, up-

rocento sesxi) aRmoCndeba. ix. jibuti m., yoranaSvili q., `fasiani qaRaldebis bazris

Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2004, 53-54.



171

or Ta wi lis sa in ves ti cio xel Sek ru le bad miC ne va -ar miC ne vis sa kiTxi gax da gan xil vi sa

da msje lo bis sa ga ni.86 am Wril Si yve la ze po pu la ru li da Sem dgom Si far Tod ga mo ye ne-

ba di gan mar te ba uze na es ma sa sa mar Tlom 1946 wels er T-erT saq me ze87 ga a ke Ta. Se de gad,

e.w. ho ve is tes ti dam kvidr da, ro me lic amow meb da, iyo Tu ara par tni o ris wi li am xa na-

gur sa zo ga do e ba Si fa si a ni qa Ral di (sa in ves ti cio xel Sek ru le ba). ker Zod, sa in ves ti-

cio xel Sek ru le ba ga ni mar ta, ro gorc kon traq ti, tran zaq cia an pro eq ti, rom lis Se-

sa ba mi sa dac fu la di sax sre bis sa war mo Si in ves ti re ba im mo lo di niT xde ba, rom mo ge ba

mxo lod da mxo lod sxve bis Za lis xme viT mi i Re ba. Se sa ba mi sad, ho ve is tes ti fa si an qa-

Ral dad pa si u ri par tni o re bis, in ves to re bis wils mi iC nev da. am ga ge biT, Cve u leb ri vi

am xa na gu ri sa zo ga do e bis wi li arc erT Sem Txve va Si ar ak ma yo fi leb da ho ve is tests, is

`mo ge bis mxo lod da mxo lod sxvi si Za lis xme viT mi Re bis~ kon cef ci as ewi na aR mde ge bo-

da, rad ga nac aseT sa zo ga do e beb Si par tni o re bi far To me ne je ru li uf le ba mo si le biT

sar geb lob dnen. 1981 wels ame ri kis me-5 ol qis sa a pe la cio sa sa mar Tlom ui li am so nis

saq me ze88 ga mo as wo ra da Se av so ho ve is tes ti da mi u Ti Ta, rom par tni o ris wi li Cve u-

leb riv am xa na gur sa zo ga do e ba Sic ase ve Se iZ le ba iyos sa in ves ti cio xel Sek ru le ba, Tu

in ves to ri da am tki cebs, rom a) mxa re ebs So ris Se Tan xme ba im de nad mci re Zal mo si le bas

uto vebs mas, rom mi si mdgo ma re o ba SezR u du li am xa na gu ri sa zo ga do e bis SezR u du li

par tni o ris sta tuss em sgav se ba; b) is im de nad ga mo uc de li da uco di na ria kon kre tul

sa me war meo saq mi a no ba Si, rom mas in te leq tu a lu rad ar Ses wevs una ri ga na xor ci e los

Ta vi si uf le ba mo si le be bi; g) is im de na daa da mo ki de bu li sa zo ga do e bis me ne je ris (sxva

par tni o ris) gan sa kuT re bul da uni ka lur biz nesunar -Cve veb ze (al Ro ze), rom is Ta vi si

uf le ba mo si le bis gan xor ci le biT ver Ca a nac vlebs mas.

7.3. ui li am so nis sa xec vli li tes ti

ze moT gan xi lu li mid go me bis (ho ve i sa da ui li am so nis tes te bis) Se sa ba mi sad, iT-

vle bo da, rom Cve u leb ri vi am xa na gu ri sa zo ga do e bis wi li ume tes Sem Txve va Si fa si an

qa Ralds ar war mo ad gen da, xo lo SezR u du li am xa na gu ri sa zo ga do e bis wi li, ro gorc

we si, ase Tad gvev li ne bo da.89 mag ram, UPA-sa da ULPA-s cvli le be bis Sem dgom re daq ci-

86 aRniSnuli sakiTxebi mocemul TavSi damuSavebulia upiratesad Semdegi naSromebis

mixedviT - Porter J. B., Modern Partnership Interests as Securities: The Effect of RUPA, RULPA, and LLP Statutes on Investement Contract Analysis; 55 WASH. & LEE L. REV. 955 (1998), 985-993; Bamonte T. J., Partnership Interests As Securities Under Illinois Law, 19 S. Ill. U.L.J. 333, 1994-1995; Nahr C. J., What Is a “Security~ For Purposes Of the U.S. Federal Securities Laws? An Analysis of Foreign Equity Interests, 17 Am. U. Int’l L. Rev. 723, 2001-2002.

87 SEC v. W.J. Howey Co., 328 U.S. 293, 1946.88 Williamson v. Tucker, 645 F.2d 404, (5th Cir. 1981).89 SezRuduli amxanaguri sazogadoebis SezRuduli partnioris SemTxvevaSi aRniSnuli

sakiTxi ufro martivad iyo, radganac SezRuduli patniori umetesad Camocilebulia

marTvas da pasiuri partnioris, investoris rolSi gvevlineboda. amdenad, naSromSi am

sakiTxs detalurad aRar ganvixilavT. aRniSnulTan dakavSirebiT ixileT amerikuli

precedentebi, Youmans v. Simon, 791 F.2d 341 (5th Cir. 1986); Rodeo v. Gillma, 787 F.2d 1175 (7th Cir. 1986); Stainhardt Group Inc. v. Citicorp, 126 F.3d 144 (3d Cir. 1997. am saqmeze sasamarTlom gansx-

vavebuli msjeloba ganaviTara da SezRuduli sazogadoebis wili fasian qaRaldad ar

miiCnia).


172

eb Si (RUPA, RULPA) sa zo ga do e bis dam fuZ ne bel par tni o rebs me ti Ta vi su fle ba mi e ni-

WaT90. da na we se bis is ka ta lo gi, ro me lic moq me di aq te biT, par tni or Ta Se Tan mxe biT Se-

uc vle li a, sak ma od mwi ri a, ami to mac mi aC ni aT91, rom Se saZ le be lia (aq te biT ak rZa lu li

ar aris, Tu par tni o re bi mo i sur ve ben) mkac rad cen tra li ze bu li Cve u leb ri vi am xa na-

gu ri sa zo ga do e bis Seq mna da ar se bo ba, sa dac srul par tni o rebs ara na i ri me ne je ru-

li uf le ba mo si le ba ar eq ne baT.92 aqe dan ga mom di na re, Se mu Sav da,93 ui li am so nis sa xec-

vli li tes ti, ro me lic yve la ti pis am xa na gur sa zo ga do e bas, mi u xe da vad sa zo ga do e bis

struq tu ri sa, er ge ba da Si na ar sob ri vi da ara for ma lu ri niS ne biT amow mebs, gvaqvs Tu

ara sa xe ze fa si a ni qa Ral di. Cve u leb ri vi Tu SezR u du li par tni o ris wi li Se sa ba mis sa-

zo ga do e ba Si fa si an qa Ral dad Ca iT vle ba, Tu par tni o ri /in ves to ri da am tki cebs, rom:

a) par tni or Ta Se Tan xme ba im de nad mci re uf le ba mo si le bas uto vebs mas, rom Se uZ le be-

lia sa zo ga do e ba Si mi si in te re se bis adek va tu ri da cva; b) par tni ors im de nad nak le bi

cod na da ga moc di le ba aqvs sa war mos saq mi a no bas Tan da kav Si re biT, rom mas ar Ses wevs

una ri praq ti ku lad ga na xor ci e los Ta vi si uf le ba mo si le ba ni; g) is im de na daa da mo ki-

de bu li mmar Tve li par tni o ris uni ka lur biz nesunar -Cve veb ze, rom ar se bi Ti uf le ba-

mo si le be bis gan xor ci e le bas ve Rar axer xebs; g) sa zo ga do e ba im de nad di di a, xo lo mi si

in te re si im de nad mci re, rom mas ara na i ri ze gav le na ar aqvs sa zo ga do e bis mar Tvis ar-

se biT fun qci eb ze.

8. das kvna

am de nad, naS ro mis mi za ni iyo am xa na gu ri, per so ni fi ci re bu li sa zo ga do e bis sa mar-

Tleb ri vi sta tu sis Se da re biT, ama sa Ta na ve, ame ri kul sa mar TlTan Se da re biT, Wril Si

war mo Ce na. ro gorc da vi na xeT, dRe van del sa mar Tleb riv siv rce Si moq me di sa zo ga do-

e bis es ti pi bev rad uf ro met msgav se bas av lens ka pi ta lur sa zo ga do e beb Tan, vid re es

wle bis win iyo ga mo xa tu li. viw ro, oja xu ri, xSi rad gar kve u li ax lob lu ri ur Ti er To-

be bis ni a dag ze aR mo ce ne bu li biz nes wa mowy e ba, dRes iu ri di u li pi ris sta tu sis mqo ne,

gar kve ul Sem Txve veb Si mkveT rad cen tra li ze bul sa zo ga do e bad gvev li ne ba, rom lis

mmar Tve li par tni o re bi fi du ci u ri mo va le o be biT ari an SezR u duli, xo lo ma Ti wi li

sa zo ga do e ba Si fa si a ni qa Ral di a.

naS ro mi dan ik ve Te ba, rom, mi u xe da vad gan sxva ve bu li sawy i se bi sa, mTel rig sa kiTx eb Si

qar Tu li da ame ri ku li am xa na go bis sa mar Ta li (moq me di) er Tma neTs kveTs, Tum ca ka non-

zo mi e ri is to ri u li mem kvid re o ba ar se biT gan sxva ve beb sac inar Cu nebs.

90 iseve rogorc `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonic bolodroindeli cvlilebebis

fonze, umetesad dispoziciuri normebiTaa warmodgenili, maT Soris amxanaguri tipis

sazogadoebebTan dakavSirebuli regulaciac.91 Porter J. B., Modern Partnership Interests as Securities: The Effect of RUPA, RULPA, and LLP Statutes on

Investement Contract Analysis; 55 WASH. & LEE L. REV. 955 (1998). 92 ix., Simpson v. Ernst & Young, 100 F. 3d 436 (6th Cir. 1996).93 Porter J. B., Modern Partnership Interests as Securities: The Effect of RUPA, RULPA, and LLP Statutes on

Investement Contract Analysis; 55 WASH. & LEE L. REV. 955 (1998), 985-993.

173

ana ramiSvili*

korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis ganmsazRvreli elementi

1. Sesavali

sa kor po ra cio sa mar Ta li ker Zo sa mar Tlis um niS vne lo va ne si gan Sto e ba a. mi si

gan vi Ta re bis per speq ti va bev rad aris da mo ki de bu li qve ya na Si me war me o bis mdgo ma-

re o ba sa da im ga mow ve veb ze, ro mel Ta wi na Se im yo fe bi an me war me e bi, an mo ma val Si aR-

moC nde bi an Ta vi an Ti saq mi a no bis gan xor ci e le bis pro ces Si. qar Tu li sa kor po ra cio

sa mar Tlis sis te ma zo ga di da ker Zo na wi le bi sa gan Sed ge ba. qar Tu li sa kor po ra cio

sa mar Tlis sis te mis ker Zo na wil Si Se ma va li sa me war meo saq mi a no bis or ga ni za ci ul -sa-

mar Tleb ri vi for me bi qvey nis eko no mi kis `ma jis ce mis~ gan msazR vre le bi a. ne bis mi e ri

sa xel mwi fos gan sa kuT re bul in te res Si mo i az re ba ma Ti saq mi a no bi saT vis mim zid ve li

sa me war meo da sa in ves ti cio ga re mos uz run vel yo fa. mim zid ve lo bis in di ka to ri me-

war me Ta war ma te bu li saq mi a no ba a, rac gar kve ul wi lad sa xel mwi fos mxri dan sa Ta na do

xel Sewy o bis Se de gi un da iyos da dax ve wi li sa mar Tleb ri vi for me bis Se Ta va ze ba Si ga-

mo i xa te bo des. am kuTx iT ga saT va lis wi ne be lia ase ve sa me war meo saq mi a no bis mo na wi le-

Ta mzar di mis wra fe ba TviT re gu li re bi sa ken.

sa me war meo saq mi a no bis or ga ni za ci ul -sa mar Tleb ri vi for me bis efeq tu ri fun-

qci o ni re bis miR we va ma Ti efeq tu ri mowy o ba -or ga ni ze bis ga re Se Se uZ le be li a. or ga ni-

za ci u li for mis srul yo fa TviT mi za ni ara a, mi si mniS vne lo ba sa me war meo saq mi a no ba ze

ar se bi Ti gav le nis mox de na Si ga mo i xa te ba.1 wi nam de ba re sta ti is mi za nia kor po ra ci u-

lo bis priz mi dan qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Tlis sis te mis ga a na li ze ba. ase Ti ti-

pis ana li zi dag vex ma re ba sa me war meo saq mi a no bis sa mar Tleb ri vi for me bis Tvi sob ri vi

ma xa si a Teb le bi sa da fun qci u ri da niS nu le bis srul yo fil gan sazR vra Si, rac, Ta vis

mxriv, ma Ti efeq tu ri mowy o ba -or ga ni ze bis wi na pi ro ba a.

mo ce mu li miz nis mi saR we vad sta ti a Si gan xi lu lia kor po ra ci u lo bis Si na ar-

sis gan msazR vre li sa kiTx e bi. pir vel rig Si, naC ve ne bia kor po ra ci is ar sis is to ri u li

ge ne zi si da mi si mi mar Te ba kor po ra ci u lo bas Tan; me o re Tav Si mi mo xi lu lia me war me-

Ta sa mar Tal su bi eq to bis ar se bi Ti kri te ri u me bi; me sa me Tav Si yu radR e ba ga max vil da

SezR u du li pa su xis mgeb lo bis prin cip ze, mis da niS nu le ba sa da moq me de bis far gleb-

ze. ga a na li ze bu lia da nar Cen or ga ni za ci ul -sa mar Tleb riv for meb Tan Se da re biT ss-

is do mi ni re bu li mdgo ma re o ba da amis gan msazR vre li faq to re bi; ker Zod, SezR u du li

pa su xis mgeb lo bis prin cip Tan kav Sir Si Ses wav li lia aq ci a Ta Ta vi su fa li gas xvi se ba-

do bis bu ne ba, ro gorc kor po ra ci u li for mis da fi nan se bis me qa niz mi. bo los, ga mo yo-

fi lia xel mZRva ne lo bi Ti uf le ba mo si le bis de le gi re bas Tan da kav Si re bu li ar se bi-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti. 1 Williamson O.E., The Modern Corporation: Origins, Evolution, Attributes, “Journal of Economic Literature~,

Vol. XIX, 1981, 1543.


174

Ti sa kiTx e bi da ga a na li ze bu lia is, Tu ra gav le nis mox de na Se uZ lia maT sa me war meo

sa zo ga do e be bis war ma te bul saq mi a no ba ze. sta ti is da sas ruls das kvnis sa xiT gad mo-

ce mu lia qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Tlis sis te mis kor po ra ci u lo bis priz mi dan

ga a na li ze bis re le van tu ro bis sa kiTxi da ase Ti sa xis ga a na li ze bis Se de gi sa me war meo

saq mi a no bis sa mar Tleb ri vi for me bis Tvi sob ri vi ma xa si a Teb le bis ax le bu ri kuTx iT

war mo Ci ne bis Tval saz ri siT.

2. kor po ra ci is ar si sa da kor po ra ci u lo bis ur Ti er Tmi mar Te ba

qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Tlis sis te mis gul das miT ga a na li ze ba mi zan Se u wo-

ne lia ise Ti sak van Zo sa kiTx is Se xe bis ga re Se, ro go ri caa kor po ra ci a. mi si is to ri ul

ret ros peq ti va Si mok le mi mo xil va da Ta na med ro ve mniS vne lo bis dad ge na qar Tu li sa-

kor po ra cio sa mar Tlis sis te mis Zi ri Ta di Ta vi se bu re be bis war mo Ce na da ma Ti srul-

yo fi li gan xil va swo red am gzi Taa Se saZ le be li.

kor po ra cia rTu li eko no mi kur -sa mar Tleb ri vi in sti tu ti a. mis gan sazR vre beb Si2

ai sa xe ba im ada mi an Ta msof lmxed ve lo ba, ro mel Ta mi e rac xde ba ma Ti gan sazR vra. qar-

Tul ka non mde be lo ba Si kiTx va ze – Tu ra mo i az re ba kor po ra ci a Si – Sem de gi pa su xi mo i-

Zeb ne ba: kor po ra cia aris sa aq cio sa zo ga do e ba.3 am pa su xiT ka non mde bel ma ga i zi a ra kor-

po ra ci is, ro gorc sa me war meo saq mi a no bis er T-er Ti for mis Ta na med ro ve mniS vne lo ba.

Ta na med ro ve mniS vne lo bis Se Ze nam de kor po ra ci am evo lu ci is rTu li gza ga i a ra.

kor po ra ci u li for mis is to ri u li sawy i se bi ro mis sa mar Tal Si mo i Zeb ne ba. ro mis sa-

mar Tli dan mo yo le bu li kor po ra ci am tran sfor ma ci is oTxi Zi ri Ta di cik li gan vlo.

pir ve lad kor po ra ci is, ro gorc mi si wev re bi sa gan gan cal ke ve bu li su bi eq tis kon cef-

cia gan vi Tar da. Sem dgo mi na bi ji ga er Ti a ne bis sa me war meo miz ne bi saT vis ga mo ye ne ba iyo.

me sa me sta di a ze mox da pa ra dig mis cvli le ba sa me war meo kor po ra ci is xa si aT Si, ra mac

da xu ru li da Ria ti pis kor po ra ci e bis war mo So ba ga na pi ro ba. bo lo eta pi ki biz nes Si

glo ba li za ci is pro ce seb Ta naa da kav Si re bu li. tran sfor ma ci is oTx i ve cikls Tan ax-

lda cvli le ba kor po ra ci is iu ri di ul kon cef ci a Si.4

kor po ra ci is ar sis is to ri u li ge ne zi si iZ le va er Ti an pa suxs sa kor po ra cio sa-

mar Tlis mniS vne lo van Se kiTx veb ze: ram ga na pi ro ba sa me war meo ga er Ti a ne be bis da in te-

re se ba kor po ra ci u li sta tu siT. ra aris Ta na med ro ve eko no mi kur pi ro beb Si sa me war-

meo saq mi a no bis gan sa xor ci e leb lad ss-is er T-erT yve la ze op ti ma lur for mad miC ne-

vis wi na pi ro be bi. am Se kiTx veb ze pa suxs kor po ra ci u lo ba da mi si Ta nam de vi upi ra te-

so be bi iZ le va.5

2 ix.: Litowitz D., The Corporation as God, “The Journal of Corporation Law~, Vol. 30, Iss. 3, 2005, 501-538; Mccall B.M., The Corporation as imperfect society, “Delaware Journal of Corporate Law~, Vol. 36, № 2,

2011, 509-573; Nesteruk J., Conceptions of the Corporation and the Prospects of Sustainable Peace, William Davidson Working Paper № 423, 2001, 1-31.

3 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-2 muxlis 1-li punqti.4 dawvrilebiT transformaciis oTxi ZiriTadi ciklis Sesaxeb ix.: Avi-Yonah R.S., The Cycli-

cal Transformations of the Corporate Form: A Historical Perspective on Corporate Social Responsibility, “Delaware Journal of Corporate Law~, Vol. 30, 2005, 767-818.

5 Mahoney P.G., contract or concession? An essay on the history of corporate law, “Georgia law review~, Vol. 34, 1999-2000, 874.

a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis

ganmsazRvreli elementi

175

kor po ra ci u lo ba sa kor po ra cio sa mar Tlis sis te mis ga a na li ze bis qva kuTx e di a.

kor po ra ci is Ta na med ro ve mniS vne lo ba swo red kor po ra ci u lo ba Si vlin de ba. iu ri di-

u li pi ris sta tu si, SezR u du li pa su xis mgeb lo ba, cen tra li ze bu li mar Tva- gam ge o ba

da Ta vi suf lad gas xvi se ba di aq ci e bi kor po ra ci u lo bis Si na ar sis gan msazR vre li ma xa-

si a Teb le bi a.6 es is sak van Zo sa kiTx e bi a, ro mel Ta gar Se mo xor ci el de ba sa kor po ra cio

sa mar Tlis sis te mis or ga ni ze ba. mo ce mu li ar se bi Ti ma xa si a Teb le bi cal -cal ke da kom-

bi na ci a Si Ta na med ro ve sa baz ro eko no mi kis pi ro beb Si mra va li me sa kuT ri sa gan Sem dga-

ri di di fir me bis war ma te bu li saq mi a no bis uz run vel yo fis miz niT ma Ti or ga ni ze bis

efeq tu ro bas ga na pi ro be ben.7 ma Ti mi za ni, Se iZ le ba iT qvas, di di sa war mo e bis eko no mi-

ku ri moTx ov ni le be bis dak ma yo fi le ba a.8 kor po ra ci u li for mis Zi ri Ta di niS ne bis bu-

ne bi dan ga mom di na re, ma Ti mTa va ri da niS nu le ba ara im de nad sa war mo Si da saq me bul Ta,

kre di tor Ta, sxva mim wo de bel Ta, mom xma re bel Ta9 da mTli a no ba Si sa zo ga do e bis in te-

re se bis gaT va lis wi ne ba a,10 ram de na dac sa war mos mi er aq ci o ner Ta in te re se bi sad mi ga-

nux re lad msa xu re ba a.11

3. me war me Ta sa mar Tal su bi eq to bis ar se bi Ti kri te ri u me bi

ker Zo sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si Car Tvi saT vis am ur Ti er To bis mo na wi le ebs

fi zi ku ri an iu ri di u li pi ris sta tu si esa Wi ro e baT imis mi xed viT, ada mi an Tan Tu or-

ga ni za ci ul war mo naq mnTan gvaqvs saq me. fi zi ku ri an iu ri di u li pi ris sta tu sis mi ni-

6 Mahoney P.G., contract or concession? An essay on the history of corporate law, “Georgia law review~, Vol. 34, 1999-2000, 873.

7 Hansmann H., Kraakman R., The End of History for Corporate Law, Harvard Law School John M. Olin Cen-ter for Law, Economics and Business, Discussion Paper Series, Paper № 280, 2000, 2.

8 Armour J., Hansmann H., Kraakman R., What is Corporate law? wignSi: Kraakman R., Armour J., Davies P., Enriques L., Hansmann H., Hertig G., Hopt K., Kanda H., Rock E., The Anatomy of Corporate Law: A Comparative and Functional Approach, 2nd ed., N.Y., 2009, 1 (SemdgomSi Kraakman R., Armour J., Davies P., The Anatomy of Corporate Law).

9 samomxmareblo interesis Sesaxeb korporaciul samarTalSi ix.: Yosifon D. G., The Consumer Interest in Corporate Law, “UC Davis Law Review~, Vol. 43, 2009, 253-313.

10 avtorebi aRniSnaven, rom mocemuli niSnebi aucileblad ar miuTiTeben, Tu rogor

unda iqnes uzrunvelyofili firmis sxva monawileTa interesebi. arc im saSualebebze

miuTiTeben, romelTa meSveobiTac aqcionerTa interesebis konfliqti unda iqnes gad-

aWrili, gansakuTrebiT ki makontrolebel da aramakontrolebel aqcionerTa Soris

wamoWrili konfliqtebi ix.: Hansmann H., Kraakman R., The End of History for Corporate Law, Harvard Law School John M. Olin Center for Law, Economics and Business, Discussion Paper Series, Paper № 280, 2000, 2. miuxedavad amisa, amave naSromSi avtorebi ganasxvaveben, korporaciaze

sruli kontrolis TvalsazrisiT, korporaciis or models. pirvel models, romelsac

isini standartul models uwodeben, warmoadgens aqcionerze orientirebuli modeli.

mis tradiciul alternatiul modelebs miekuTvneboda xelmZRvanelze, dasaqmebulze

da saxelmwifoze orientirebuli modelebi. meore models dainteresebul pirebze

(stakeholders) orientirebuli modeli warmoadgens, romelic aqcionerze orientirebuli

modelis ZiriTad alternativad ganixileba. dawvrilebiT ix.: Hansmann H., Kraakman R., The End of History for Corporate Law, Harvard Law School John M. Olin Center for Law, Economics and Business, Discussion Paper Series, Paper № 280, 2000, 3-11.

11 Hansmann H., Kraakman R., The End of History for Corporate Law, Harvard Law School John M. Olin Cen-ter for Law, Economics and Business, Discussion Paper Series, Paper № 280, 2000, 2.


176

We biT ur Ti er To bis mo na wi lis sa mar Tlis su bi eq tad aRi a re ba xor ci el de ba.12 ssk-Si

sa mar Tal su bi eq to ba uf le ba u na ri a no bas Ta naa ga i gi ve bu li.13 uf le ba u na ri a no ba ki

mxo lod ada mi a nis pri vi le gi a a, mxo lod ada mi a ni Se iZ le ba iyos uf le be bi sa da mo va le-

o be bis ma ta re be li,14 rac mi si ada mi a nu ro bi dan15 ga mom di na re obs da rac mis Tvis fi zi-

ku ri pi ris sa mar Tleb ri vi sta tu sis mo po ve bis tol fa si a.16

qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Tlis sis te mis ker Zo na wil Si mo ce mu li sa me war meo

saq mi a no bis gan ma xor ci e le be li or ga ni za ci u li for me bi ker Zo sa mar Tleb ri vi ur Ti-

er To be bis su bi eq te bi xde bi an maT Tvis iu ri di u li pi ris sta tu sis mi ni We biT.17 sa me war-

meo sa zo ga do e be bi saT vis iu ri di u li pi ris sta tu sis mi ni We ba qar Tu li sa kor po ra cio

sa mar Tli saT vis da ma xa si a Te be li Tval sa Ci no Ta vi se bu re ba a. iu ri di u li pi ris sta tu-

sis Se sa Ze nad sa Wi roa mxo lod ada mi a ni saT vis da ma xa si a Te be li una ris or ga ni za ci ul -

sa mar Tleb riv for meb ze gav rce le ba. fiq ci is Te o ri is mi za ni swo red aR niS nu lis miR-

we va a.18 ada mi an Ta ga er Ti a ne bi saT vis pi rov nu lo bis iu ri di u li fiq ci is Seq mna,19 anu ma-

Ti ga pi rov ne ba (per so ni fi ka cia20), ra sac sa mar Tleb ri vi kon cep tu a liz mi `i u ri di ul

pi rov nu lo ba Si~21 mo i az rebs, fiq ci is Te o ri is amo sa va li de bu le ba a. sa mar Tlis sa fuZ-

vel ze Seq mnil ma xe lov nur ma pi rov nu lo bam uz run vel yo ada mi an Ta ga er Ti a ne bi saT vis

uf le ba u na ri a no bis mi ni We ba, ra mac, Ta vis mxriv, uz run vel yo ada mi an Ta ga er Ti a ne bis

uf le ba- mo va le o ba Ta ga mij vna mas Si Se ma va li ada mi an Ta uf le ba- mo va le o be bi sa gan.

sa zo ga do eb riv cxov re ba Si ar se bu li ada mi an Ta or ga ni za ci u li war mo naq mne bis

miC ne vam ada mi a nad ver uz run vel yo ma Ti ada mi an Tan sru li msgav se ba.22 ada mi ans mi ni-

12 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis me-8 muxlis 1-li nawili (SemdgomSi - ssk).13 zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recefcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 222.14 Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 2000,

127.15 zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recefcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 223.16 ssk-is me-11 muxlis 1-li nawili.17 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-2 muxlis me-3 punqti. 18 Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 2000,

211.19 iqve, 212.20 Krannich J. M.,The Corporate “Person~: A New Analytical Approach to a Flawed Method of Constitutional

Interpretation, “Loyola University Chicago Law Journal~, Vol. 37, № 1, 2005, 66.21 iuridiuli pirovnulobis (legal personality) sakiTxi inglisur kompaniaTa samarTalSi

ganixileba SezRuduli pasuxismgeblobis principTan kavSirSi, romlis safuZvelia

1897 wels miRebuli gadawyvetileba saqmeze salomoni salomonisa da kompaniis winaaRm-

deg Salomon v Salomon & Co [1897] AC 22 ix.: Mäntysaari P., Organising the Firm: Theories of Commer-cial Law, Corporate Governance and Corporate Law, Berlin/Heidelberg, 2012, 63. korporaciul samar-

TalSi iuridiul pirovnulobas oTxi funqcia gaaCnia. pirveli funqcia korporaciis

saqmianobis uwyvetobis uzrunvelyofaa; meore funqcia gamoixateba korporaciisaT-

vis gansxvavebuli identurobis miniWebaSi; mesame funqciis mizania korporaciisa da

aqcionerebis qonebis gancalkevebulobis miRweva; bolo funqcia ki korporaciis mar-

Tvis samarTlebrivi meqanizmiT uzrunvelyofaa. dawvrilebiT funqciebis Sesaxeb ix.: Blair M.M., The Four Functions of Corporate Personhood, “Vanderbilt Law and Economics Research Paper~ No.12-13, 2012, 1-43.

22 fizikur pirTan `gaTanabrebis~ Sesaxeb ix.: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi

sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 162-166.



177

We bu li uf le be biT sar geb lo bi sa da da kis re bu li mo va le o be bis Ses ru le bis una ric

aqvs. am ga re mo e bas mi aq cia yu radR e ba re a lu ri kav Si ris pi rov nu lo bis Te o ri am (or-

ga nu li Te o ri a), rom lis Ta nax mad, ada mi an Ta kav Si re bis re a lu ri so ci a lu ri ar se bo ba

Ta vis Ta vad ga na pi ro e bebs ma Ti wev re bi sa gan gan cal ke ve bu li pi rov nu lo bis ar se bo-

bas.23 isi ni ar sa Wi ro e ben sa mar Tlis mi er pi rov nu lo bis fiq ci is Seq mnas, vi na i dan maT,

so ci a lu ri ar se bo bi dan ga mom di na re, gan cal ke ve bu li pi rov nu lo ba ise dac ga aC ni aT24

da, Se sa ba mi sad, kav Si ris wev rTa gan gan sxva ve bu li iden tu ro bac. sa mar Tal ma ada mi an Ta

kav Si re bis so ci a lur ga re mo Si uk ve ar se bu li pi rov nu lo bis aRi a re biT mxo lod ma Ti

so ci a lu ri re a lo bi dan iu ri di ul re a lo ba Si ga day va na ga na xor ci e la. ro gorc ada mi-

ans ga aC nia or ga no e bi, ise ada mi an Ta kav Si rebs aqvT sa ku Ta ri or ga no e bi, ro mel Ta meS-

ve o bi Tac isi ni Tvi Ton iZe nen uf le bebs da Ta vad ve axor ci e le ben mo va le o bebs. Se sa ba-

mi sad, `war mo ad ge nen ne bi sa da moq me de bis su bi eqts~.25

ze moT gan xor ci e le bu li Te o ri u li mi mo xil vis mi u xe da vad, ro mel mac iu ri di-

u li pi ris qar Tu li cne bis ori kri te ri u mi ga mok ve Ta, gan sxva ve ba ada mi an sa da ada-

mi an Ta ga er Ti a ne bas So ris, ro mel sac sa me war meo saq mi a no bis gan xor ci le bis mi za ni

amoZ ra veb da, ma inc Tval sa Ci no rCe bo da. gan sxva ve bis mTa va ri mi ze zi uf le ba u na ri a no-

bis SezR u du li xa si a Ti iyo, ro me lic mxo lod qo neb riv as peq tze aq cen tis ga ke Te ba Si

vlin de bo da26 da ada mi an Ta ga er Ti a ne bis miz ni dan ga mom di na re ob da. or ga ni ze bul war-

mo naq mneb ze gav rce le bis Se de gad uf le ba u na ri a no bam, ma Ti bu ne bi dan ga mom di na re,

tran sfor ma cia ga ni ca da. sa me war meo saq mi a no bis or ga ni za ci ul -sa mar Tleb ri vi for-

me bis bu ne ba ga na pi ro bebs ma Ti sa ku Ta ri qo ne bis27 ga re Se ar se bo bis Se uZ leb lo bas,28

rac ga er Ti a ne bis wev rTa pi ra di qo ne bi sa gan gan cal ke ve bu li qo ne bis ar se bo bis au ci-

leb lo bas aye nebs dRis wes rig Si or ga ni za ci u li war mo naq mni saT vis. gan cal ke ve bu li

qo ne bis ar se bo bis au ci leb lo bas ga na pi ro bebs me war me Ta da mo u ki de be li qo neb ri vi

pa su xis mgeb lo bis sa kiTx i,29 ma Si nac ki, ro de sac yve la par tni o ris pa su xis mgeb lo ba

sa zo ga do e bis val de bu le be bi saT vis kre di to re bis wi na Se Se uzR u da vi a.30 pir vel rig-

Si, pa su xis mgeb lo bis obi eq ti sa zo ga do e bis qo ne ba a.31 mxo lod mas Sem deg Tu sa zo ga-

do e bis qo ne ba ar aris sak ma ri si sa zo ga do e bis va da mo su li val de bu le be bis da sak ma-

yo fi leb lad, wa mo iW re ba par tni or Ta pi rad qo ne ba ze sa zo ga do e bis pa su xis mgeb lo bis

ga da na wi le bis sa kiTxi da mxo lod gar kve u li sa xis sa me war meo sa zo ga do e beb Si da mxo-

lod gar kve u li wi na pi ro e be bis ar se bo bis Sem Txve va Si.

23 Friedman W.G., Legal Theory, 5th ed., London, 1967, 557.24 Oman N.B., Corporations and Autonomy Theories of Contract: A Critique of the New Lex Mercatoria, “Denv.

U. L. Rev.~, Vol. 83, Iss. 1, 2005, 116.25 Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 2000,

213.26 iqve, 211.27 sazogadoebis qonebisa da sawesdebo kapitalis urTierTmimarTebis Sesaxeb ix.: burdu-

li i., qonebrivi urTierToba saaqcio sazogadoebaSi (gansakuTrebiT misi Camoyalibe-

bis procesSi) qarTuli da avstriuli samarTlis magaliTze, Tb., 2008, 94-95. 28 zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recefcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 229.29 Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 2000, 222.30 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-20 muxlis 1-li punqti.31 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-20 muxlis me-3 punqti.


178

sa ku Ta ri qo ne biT pa su xis mgeb lo bis uz run vel sa yo fad au ci le be lia or ga ni ze-

bu li war mo naq mnis qo ne bis mkveT ri ga mij vna sa zo ga do e bis par tni o re bis pi ra di qo-

ne bi sa gan. Tu ro go ri sim kveT riT mJRav nde ba qo ne bis ga mij vnis sa kiTxi32 sa me war meo

sa zo ga do e beb Si, Se saZ le be lia maT So ris ar se bu li gan sxva ve bis da nax va. gan cal ke ve-

bu li qo ne bis ar se bo ba mi iR we va ori kom po nen tis meS ve o biT. mxo lod ori ve kom po nen-

tis er Tob li o biT Se saZ le be lia par tni or Ta pi ra di qo ne bi sa gan sa zo ga do e bis qo ne bis

mkveT ri ga mij vna.

sa mo qa la qo brun vis pi ro beb Si sa me war meo sa zo ga do e ba sa da mis par tni o rebs sa-

ku Ta ri kre di to re bi hyavT. kre di tor Ta Ti Te u li jgu fi saT vis sa si cocx lo au ci-

leb lo bas war mo ad gens imis cod na, Tu ro me li qo ne baa ma Ti moTx ov ne bis da sak ma yo fi-

le bad xel mi saw vdo mi.33 pir ve li kom po nen ti uz run vel yofs sa me war meo sa zo ga do e bis

qo ne bis dac vas par tni or Ta pi ra di kre di to re bi sa gan da, Se sa ba mi sad, mxo lod sus ti

ga mij vnis gan ma pi ro be be li a. me o re kom po nen ti ki icavs sa zo ga do e bis par tni or Ta qo-

ne bas sa war mos kre di tor Ta moTx ov ne bi sa gan.34 rc er Ti kom po nen ti cal ke aRe bu li ar

uz run vel yofs sa zo ga do e bis qo ne bi sa da par tni or Ta qo ne bis mkveTr gan cal ke ve bas.

sa me war meo sa zo ga do e bis da fuZ ne bis etap ze gan cal ke ve bu li qo ne bis sa xiT ar se-

bu li sawy i si ka pi ta li, ra sac sa mar Tleb ri vi ter mi no lo gi iT sa war mos Tav da pir ve li

sa wes de bo ka pi ta li ewo de ba, iu ri di u li pi ris sta tu sis mi Re bis er T-er Ti au ci le be-

li wi na pi ro ba a.35 sa wes de bo ka pi ta lis fun qci e bi dan36 ga mom di na re, mi si mniS vne lo-

ba mxo lod da fuZ ne bis eta piT ar Se mo i far gle ba, rac mi si Sem dgo mi Se nar Cu ne bi sa da

dac vis37 kuTx iT gan sa kuT re bu li yu radR e bis ga mo Ce nis moTx ov nis gan ma pi ro be be li a.

mok led rom Se va ja moT, me war me e bi saT vis iu ri di u li pi ris sta tu sis mniS vne lo-

ba isa a, rom igi sa me war meo saq mi a no ba Si ga mo ye ne bu li qo ne bis pi ra di qo ne bi sa gan ga-

mij vnis sa Su a le bis rol Si gvev li ne ba.38

4. SezR u du li pa su xis mgeb lo bis iu ri di u li da eko no mi ku ri Se de gi

sa me war meo sa zo ga do e ba Si gan cal ke ve bu li qo ne bis ar se bo bis uz run vel yo fis

me o re kom po nen ti, ro me lic icavs sa zo ga do e bis par tni or Ta qo ne bas ama ve sa zo ga do e-

bis kre di tor Ta moTx ov ne bi sa gan, SezR u du li pa su xis mgeb lo ba a. SezR u du li pa su xis-

mgeb lo ba qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Tlis sis te mis mkveT rad ga mo xa tu li prin ci-

pi a. sa me war meo sa zo ga do e ba Ta kla si fi ci re ba imis mi xed vi Taa Se saZ le be li, Tu ro gor

32 qonebis gamijvnis Sesaxeb ix.: Hansmann H., Kraakman R., The Essential Role of Organizational Law, “Yale L.J.~, Vol. 110, 2000, 387-440. avtorTa azriT, qonebis gamijnuloba organizaciuli sa-

marTlis mTavari sakiTxia.33 Mahoney P.G., Contract or Concession? An Essay on the History of Corporate Law, “Georgia Law Review~,

Vol 34, 1999-2000, 876. 34 Kraakman R., Armour J., Davies P., The Anatomy of Corporate Law, 9-10.35 Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 2000, 221.36 sawesdebo kapitalis funqciebis Sesaxeb ix.: burduli i., sawesdebo kapitali da misi

funqciebi, wignSi: Tanamedrove sakorporacio samarTlis Teoriuli da praqtikuli

sakiTxebi, Tb., 2009, 208-261.37 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 29.38 Blair M.M., Locking in Capital: What Corporate Law Achieved for Business Organizers in the Nineteenth

Century, “UCLA Law Review~, Vol. 51, № 2, 2003, 391.



179

vlin de ba maT Si SezR u du li pa su xis mgeb lo bis prin ci pis moq me de ba. mi si moq me de ba gan-

sa kuT re bu li sim kveT riT kor po ra ci a Si iCens Tavs. swo red ami tom SezR u du li pa su-

xis mgeb lo ba kor po ra ci u li for mis sa yo vel Ta od aRi a re bu li ni Sa ni gax da.39

SezR u du li pa su xis mgeb lo ba, ro gorc pi ra di pa su xis mgeb lo bis doq tri ni dan

gan vi Ta re bu li40 prin ci pi,41 mo i az rebs, rom in ves to ri sa me war meo saq mi a no bi dan war-

mo So bi li va le bi sa da sxva val de bu le be bi saT vis pi ra dad ar aris pa su xis mge be li,42

ise ve ro gorc sa zo ga do e ba ar aris pa su xis mge be li par tni or Ta pi ra di va le bi sa da

val de bu le be bi saT vis.43 par tni or Ta pa su xis mgeb lo ba ga ni sazR vre ba mxo lod im ode-

no biT, ra ode no bi Tac man ga na xor ci e la in ves ti re ba.44 in ves tor Ta ase Ti sa xis SezR-

u du li pa su xis mgeb lo ba sa war moo saq mi a no ba Si re sur se bis mo zid vis wa ma xa li se be li

faq to ri a.45 qar Tul sa kor po ra cio sa mar Tal Si SezR u du li pa su xis mgeb lo bis prin ci-

pis sa fuZ vel ze sa me war meo sa zo ga do e bis par tni or Ta ori ka te go ria ga mo i yo fa.46

kor po ra ci ul for ma Si SezR u du li pa su xis mgeb lo ba, ro gorc sa xel Sek ru le bo

in stru men ti,47 is me qa niz mi a, ro me lic kor po ra ci is saq mi a no bis pro ces Si aq ci o ner Ta

da xel mZRva nel pir Ta cvli le beb Tan da kav Si re biT wa moW ri li sa xel Sek ru le bo prob-

le me bis ga dawy ve tas em sa xu re ba.48 SezR u du li pa su xis mgeb lo ba ka pi ta lis baz ris gan-

vi Ta re bis faq tob ri vi sa Wi ro e ba a. mi u xe da vad ami sa, mar to SezR u du li pa su xis mgeb-

lo ba bo lom de ver xsnis, Tu ra ga na pi ro bebs im faqts, rom kor po ra ci u li for ma sa-

me war meo saq mi a no bis gan xor ci e le bi saT vis yve la ze op ti ma lur for ma daa miC ne u li.

mxo lod imis Tqma Seg viZ lia dar wmu ne biT, rom SezR u du li pa su xis mgeb lo ba mxo lod

er Ti na wi lia49 imi sa, ri si miR we vis mi za ni amoZ ra vebT maT, vinc sa me war meo saq mi a no bis

gan xor ci e le bi sa Ta vis ir Ce ven kor po ra ci ul for mas.50

SezR u du li pa su xis mgeb lo bis Zi ri Ta di nak lo va ne ba isa a, rom is ar uz run vel-

yofs sa zo ga do e bis par tni or Ta qo ne bis ab so lu tur dac vas sa zo ga do e bis kre di to-

re bi sa gan.51 SezR u du li pa su xis mgeb lo bis um niS vne lo rol ze mi u Ti Te ben im Sem Txve-

39 Kraakman R., Armour J., Davies P., The Anatomy of Corporate Law, 9.40 SezRuduli pasuxismgeblobis principis istoriuli mimoxilva ix.: Pettet B., Limited Liabil-

ity – A Principle for The 21st Century?, “Current Legal Problems~, Vol. 48, Iss. 2, 1995, 128-141.41 Mahoney P.G., Contract or Concession? An Essay on the History of Corporate Law, “Georgia Law Review~,

Vol 34, 1999-2000, 875.42 Blair M.M., Locking in Capital: What Corporate Law Achieved for Business Organizers in the Nineteenth

Century, “UCLA Law Review~, Vol. 51, No. 2, 2003, 437.43 Goulding S., COMPANY LAW, 2nd ed., London, 1999, 9.44 Easterbrook F. H., Fischel D.R., The economic structure of corporate law, London, 1996, 40..45 Pettet B., Limited Liability – A Principle for The 21st Century?, “Current Legal Problems~, Vol. 48, Iss. 2,

1995, 14246 ix. `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-3 muxlis me-2 da me-4 punqtebi47 Kraakman R., Armour J., Davies P., The Anatomy of Corporate Law, 9.48 Blair M.M., Locking in Capital: What Corporate Law Achieved for Business Organizers in the Nineteenth

Century, “UCLA Law Review~, Vol. 51, No. 2, 2003, 439.49 Alchian A. A., Demsetz H., Production, Information Costs and Economic Organization, “Am. Econ. Rev.~,

Vol. 62, 1972, 778.50 Blair M.M., Locking in Capital: What Corporate Law Achieved for Business Organizers in the Nineteenth

Century, “UCLA Law Review~, Vol. 51, No. 2, 2003, 441.51 SezRuduli pasuxismgeblobidan gamonaklisia `gamWoli pasuxismgeblobis~ doqtrina


180

va Sic, ro de sac sa u ba ria iseT sa zo ga do e ba ze, ro mel sac mra va li par tni o ri hyavs da

ma Ti mo na wi le o ba sa zo ga do e ba Si um niS vne lo xa si a Tis ma ta re be li a. par tni o re bi saT-

vis sa zo ga do e bis kre di to re bis wi na Se mTe li ma Ti qo ne biT pi ra di pa su xis mgeb lo bis

da kis re bis Sem Txve va Si am par tni or Ta pi ra di qo ne bis Se fa se ba, kon tro li da am qo ne-

ba ze aR sru le bis miq ce va gar Tu le bu li a.52 Se sa ba mi sad, aseT sa zo ga do e ba Si SezR u du-

li pa su xis mgeb lo bis re Ji mis ar se bo bas gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba ekar ge ba. aseT

vi Ta re ba Si xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze SezR u du li pa su xis mgeb lo bis da fuZ ne ba uf-

ro sa sur ve li mo de li xde ba.53 praq ti ku li Tval saz ri siT kom pa ni is Tvis sak ma ri sia sa-

zo ga do e bis kre di to reb Tan da sa deb Ti To e ul xel Sek ru le ba Si imis mi Ti Te ba,54 rom

par tni o re bis pa su xis mgeb lo ba SezR u du lia da maT ar Se uZ li aT xel Sek ru le bi dan

war mo So bi li moTx ov ne bis dak ma yo fi le ba sa zo ga do e bis par tni o re bis pi ra di qo ne bis

xar jze.55 im miz nis miR we va, ro me lic ga na pi ro bebs par tni or Ta da in te re se bas SezR u-

du li pa su xis mgeb lo bis re Ji miT, sav se biT Se saZ le be lia gan xor ci el des am for mi Tac.

ase Ti mid go ma sru li ad ex mi a ne ba fir mis, ro gorc `ne xus of con trac ts“-is sa xiT war mod-

ge nas. mi u xe da vad ami sa, sa yo vel Ta od aRi a re bu lia is faq ti, rom SezR u du li pa su xis-

mgeb lo bis prin ci pi aq ci e bis gas xvi se ba do bas Tan tan dem Si kor po ra ci is da fi nan se bis

uz run vel yo fis Zi ri Ta di sa Su a le ba a.56

5. aq ci is gas xvi se ba do ba – kor po ra ci u li for mis

kon sti tu ci u ri ni Sa ni

aq ci a Ta Ta vi su fa li ga da ce ma do ba kor po ra ci u li for mis war ma te bis gan ma pi ro-

be be li faq to ri a. kor po ra ci u li for ma kon cep tu a lu rad swo red am ar se bi Ti ma xa si-

a Teb liT imij ne ba sxva sa me war meo sa zo ga do e be bi sa gan da mi si mim zid ve lo ba da nar Ce-

neb Tan Se da re biT mniS vne lo van wi lad im eko no mi ku ri sar geb li a no bis dam sa xu re ba a,

ro me lic aq ci e bis ga moS ve ba sa da maT Ta vi su fal gas xvi se ba do bas Ta naa da kav Si re bu li.

aq cia ara mar to mis gan ga mom di na re uf le be bis gan sa xi e re ba a, ara med aq ci o ner Ta SezR-

u du li pa su xis mgeb lo bis ga mo xa tu le ba c.57 aq ci a Ta ga moS ve ba sa war moo saq mi a no bis sa-

Ta na do spe ci a li za ci is wi na pi ro ba a.58 aq cia umar ti vebs kor po ra ci as, er Ti mxriv, im

ix.: burduli i., sawesdebo kapitali da misi funqciebi, wignSi: Tanamedrove sakorpora-

cio samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, TinaTin wereTlis saxelmwifosa

da samarTlis instituti, Tb., 2009, 236-259.52 Hansmann H., Kraakman R., Organizational law as asset partitioning, “European Economic Review~ Vol. 44,

2000, 814.53 Sead.: Pettet B., Limited Liability – A Principle for The 21st Century?, “Current Legal Problems~, Vol. 48,

Iss. 2, 1995, 14454 Kahan D.R., Shareholder Liability for Corporate Torts: A Historical Perspective, “Georgetown Law Journal~,

Vol. 97, № 4, 2009, 1090.55 Hansmann H., Kraakman R., Organizational law as asset partitioning, “European Economic Review~, Vol. 44,

2000, 815.56 Kraakman R., Armour J., Davies P., The Anatomy of Corporate Law, 9.57 Butler H.N., The Contractual Theory of the Corporation, “George Mason University Law Review~, Vol. 11,

№ 4, 1989, 107.58 iqve.



181

pir Ta mi zid vas, rom leb sac surT mo na wi le o ba kor po ra ci a Si mag ram ar ga aC ni aT mmar-

Tve lo bi Ti saq mi a no bis gan xor ci e le bi saT vis sa Wi ro kom pe ten cia da me o re mxriv, im

pir Ta mo zid vas, rom leb sac aqvT mmar Tve lo bi Ti saq mi a no bis gan xor ci e le bi saT vis is

au ci le be li cod na, ga moc di le ba da unar -Cve ve bi, ro mel Ta gan sa kuT re bu li sa Wi ro-

e ba ar se bobs sa kuT re bi sa da xel mZRva ne lo bi Ti fun qci e bis gan cal ke ve bis pi ro beb Si

kor po ra ci ul for ma Si.59

kor po ra ci a Si sa kuT re bis ga da ce ma, rac aq ci a Ta Ta vi su fa li gas xvi se ba do bis re-

Ji mis ar se bo ba Si ga mo i xa te ba, mo i az rebs, rom kor po ra ci is ar se bo ba da mo u ki de bu lia

aq ci o ner Ta sur vi li sa gan, ker Zod, ua ri ga nacx a don kor po ra ci a Si mo na wi le o ba ze im

in te re sis da kar gvis ga mo, ro mel mac Ta vis dro ze ga na pi ro ba ma Ti da in te re se ba kor-

po ra ci iT, rac aq ci a Ta Se Ze na Si ga mo i xa ta.60 kor po ra ci i sa gan gan sxva ve biT, am xa na gu ri

ti pis sps-is, rom lis ka pi ta li wi le ba daa da yo fi li, par tni o ris sa war mo dan gas vlis

Sem Txve va Si sa war mos mi marT ix sne ba ga dax di su u na ro bis saq mis war mo e ba,61 ma Sin ro-

de sac Sps-Si, rom lis ka pi ta li ase vea wi le bad da yo fi li, igi ve Se de gi ar dge ba, Tum-

ca ar sob ri vi gan sxva ve bis mi u xe da vad, aq ci a Ta Ta vi su fa li gas xvi se bis mo ce mu lo ba Si

Se ma va li er Ti ele men tis mkrTa li ana rek li Se im Cne va im nor mis da na wes Si, rom li Tac

sa wes de bo av to no mi is dac vis Sem Txve va Si gaT va lis wi ne bu lia Sps-s par tni o re bis uf-

le ba wi lis gas xvi se ba sa da dat vir Tva ze.62

aq ci e bis ga da ce ma do bis kon cef ci a Si Ta vis Ta vad mo i az re ba aq ci e bad da yo fi li

sa wes de bo ka pi ta lis ar se bo ba. `me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka non ma ss-is de fi ni-

ci a Si swo red am ni San ze ga a max vi la yu radR e ba da gan sazR vra, rom ss aris sa zo ga do e-

ba, rom lis ka pi ta li da yo fi lia wes de biT gan sazR vru li kla si sa da ra o de no bis aq ci-

e bad.63

aq ci Ta gas xvi se ba do bis Zi ri Ta di upi ra te so ba sam ur Ti er Tgan ma pi ro be bel ga re-

mo e ba Si vlin de ba. mo ce mu li prin ci pi, aq ci o ner Ta iden tu ro bis cvli le bis mi u xe da-

vad, sa me war meo saq mi a no bis uwy ve tad gan xor ci e le bis Se saZ leb lo bas iZ le va, amas tan

uz run vel yofs im gar Tu le be bis Ta vi dan aci le bas, rac am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e bi-

dan par tni o ris gas vlis Tvi saa da ma xa si a Te be li. aR niS nu li ori ga re mo e ba er Tob li o-

ba Si aq ci a Ta lik vi du ro bis zrdi sa da di ver si fi ci re bu li sa in ves ti cio por tfo li os

mar ti vi gze biT Se nar Cu ne bis wi na pi ro ba a.64

aq ci e bis sru li gas xvi se ba Ta vis Ta vad ar gu lis xmobs maT Ta vi su fal vaW ro ba u-

na ri a no bas ka pi ta lis baz reb ze,65 rac kor po ra ci is ori gan sxva ve bu li ti pis ar se bo bas

ga na pi ro bebs. aq ci e bis Ta vi su fa li vaW ro ba u na ri a no bis mTa va ri upi ra te so ba, ka pi ta-

lis gaz rdis Tval saz ri siT, maq si ma lur moq ni lo ba Si ga mo i xa te ba.66

59 Butler H.N., The Contractual Theory of the Corporation, “George Mason University Law Review~, Vol. 11, № 4, 1989, 107.

60 Sprague R., Beyond Shareholder Value: Normative Standards for Sustainable Corporate Governance, “Wm. & Mary Bus. L. Rev.~, Vol. 1, Iss. 1, 2010, 49.

61 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 31-e muxlis me-2 punqti.62 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 46-e muxlis me-3 punqti.63 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni 51-e muxlis pirveli winadadeba.64 Kraakman R., Armour J., Davies P., The Anatomy of Corporate Law, 11.65 iqve.66 iqve.


182

6. xel mZRva ne lo bi Ti uf le ba mo si le bis de le gi re bis

Zi ri Ta di as peq te bi

6.1. sa kor po ra cio sa mar Tlis Zi ri Ta di di qo to mia –

er Tsu lov ne ba Tu Za la uf le ba

sa me war meo sa zo ga do e ba, ise ve ro gorc ne bis mi e ri or ga ni za ci a, efeq tur ga-

dawy ve ti le ba Ta mi Re bis ga ad vi le bi saT vis sa Wi ro ebs xel mZRva ne lo bis sis te mis ar-

se bo bas. sa me war meo sa zo ga do e bis da fuZ ne bis etap ze, sa war mos saq mi a no bis gaZR o lis

miz niT, sa war mos dam fuZ neb le bis mi er xor ci el de ba sa ku Tar uf le ba mo si le ba Ta na-

wi lis ga da ce ma sa zo ga do e bi saT vis, rac sa zo ga do e bis kon kre tu li or ga no e bi saT vis

xel mZRva ne lo bi Ti da ma kon tro le be li uf le ba mo si le be bis de le gi re ba Si ga mo i xa te-

ba. sa me war meo sa zo ga do e be bi er Tma ne Ti sa gan gan sxvav de bi an imiT, Tu ro go ri sqe miT

xor ci el de ba sa zo ga do e bis or ga no ebs So ris mar Tvi sa da kon tro lis fun qci e bis ga-

da na wi le ba.

sa war mo Si xel mZRva ne lo bis sis te mis ar se bo bis moTx ov na ar Ce va nis or Se saZ leb-

lo bas iT va lis wi nebs. sa war mos xel mZRva ne lo bis sis te ma er Tsu lov ne bis kri te ri ums

da e u fuZ ne ba Tu Za la uf le bis67 – sa war mos dam fuZ neb le bis ar Ce va nis sa ga ni a. pir ve li

ga ni sazR vre ba ro gorc or ga ni za ci is mo na wi le Ta `in di vi du a lu ri in te re se bis ga er-

Ti a ne bis ne bis mi e ri go niv ru li da mi sa Re bi sa Su a le ba~.68 me o re xa si aT de ba cen tra lu ri

war mo mad gen lo bis ar se bo biT, ro mel zec yve la sa Ta na do in for ma ciaa ga da ce mu li da

ro me lic mis xelT ar se bu li yve la in for ma ci is gaT va lis wi ne biT uf le ba mo si lia mi-

i Ros ga dawy ve ti le ba.69 er Tsu lov ne ba ze da fuZ ne bu li mar Tvis or ga no Ta struq tu ra

da ma xa si a Te be lia ise Ti sa me war meo sa zo ga do e be bi saT vis, ro mel Ta wev rebs Se da re ba di

in for ma cia da in te re se bi ga aC ni aT. Za la uf le ba ze dam ya re bu li ga dawy ve ti le ba Ta mi-

Re ba xor ci el de ba im sa me war meo sa zo ga do e beb Si, rom leb Sic mniS vne lo va ni in for ma ci-

u li asi met ria ar se bobs, an sa zo ga o de bis wev rebs kon ku ren tu li in te re se bi ga aC niaT.

qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Ta li me war me ebs uz run vel yofs yve la sa xis or ga-

ni za ci ul -sa mar Tleb ri vi for miT – dawy e bu li wmin da er Tsu lov ne ba ze da fuZ ne bu li

xel mZRva ne lo bis or ga no Ta struq tu ris mqo ne so li da ru li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga-

do e bi dan dam Tav re bu li Za la uf le ba ze dam ya re bu li mar Tvis or ga no Ta sis te mis mqo ne

sa aq cio sa zo ga do e bam de. sps aris sa zo ga do e ba, ro mel Sic sa me war meo saq mi a no ba ram de-

ni me par tni o ris mi er er Tob li vad xor ci el de ba70 da Ti To e ul par tni ors sa zo ga do e-

bis mar Tva Si mo na wi le o bis Ta na ba ri uf le ba ga aC ni a, rom lis sa fuZ ve lia `er Ti xma er Ti

par tni o ris~ prin ci pi.71 sps-Si par tni or Ta sa er To kre bis mi er ga dawy ve ti le ba Ta di di

67 Kenneth J. Arrow, The Limits of Organization 68-70 (1974) citirebulia: Bainbridge S.M.,The New Corporate Governance in Theory and Practice, Oxford, 2008, 3.

68 iqve, 69 citirebulia: Bainbridge S.M.,The New Corporate Governance in Theory and Practice, Oxford, 2008, 3 .

69 Bainbridge S.M.,The New Corporate Governance in Theory and Practice, Oxford, 2008, 3.70 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-20 muxlis 1-li punqti.71 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-91 muxlis me-10 punqtis pirveli winadade-

ba, romlis Tanaxmad partniorTa saerTo krebaze sps-is TiToeul partniors TiTo xma

aqvs.



183

na wi li mi i Re ba um rav le so bis we siT, mxo lod ise Ti ga dawy ve ti le be bi saT vis, ro mel Ta

mniS vne lo ba scil de ba sa zo ga do e bis Cve u leb riv saq mi a no bas,72 mo iTx o ve ba er Tsu lov-

ne ba.73 ga dawy ve ti le ba Ta mi Re ba er Txmad sa ka non mdeb lo moTx ov naa da ga mo i ye ne ba im

Sem Txve veb Si, ro de sac mi sa Re bi ga dawy ve ti le bis Si na ar si qmnis ara Ta na bar mdgo ma re o-

bas ro me li me par tni o ri saT vis an da xel yofs par tni o ris ar se biT in te re sebs.74 ga dawy-

ve ti le ba Ta mi Re bis am gva ri we si ga mar Tle bu lia iqi dan ga mom di na re, rom sps-Si yve la

par tni o ri Ta nab rad mo na wi le obs mo ge bi sa da za ra lis ga na wi le ba Si, rac iden tu ri in-

te re se bis ar se bo bas ga na pi ro bebs. gar da ami sa, par tni o rebs in for ma ci as Tan wvdo mis

Ta na ba ri Se saZ leb lo be bi aqvT. `er Ti xma er Ti par tni o ris~ prin ci pi moq me debs ase ve

ko man di tu ri sa zo ga do e bis mi mar Tac mxo lod SezR u du li sa xiT,75 rac ks-is sa mar Tleb-

ri vi bu ne bi dan ga mom di na re obs. igi sps-is mo di fi ci re bu li na ir sa xe o ba a.76 ks-Si, obi eq-

tu ri ga re mo e be bi dan ga mom di na re, Se uZ le be lia yve la par tni o ris er Tsu lov ne bis miR-

we va.77 sa me war meo saq mi a no bis gan sa xor ci e leb lad ks-is ar Ce vi sas mo ma val par tni o rebs

gac no bi e re bu li aqvT maT mi er Ser Ce u li or ga ni za ci ul -sa mar Tleb ri vi for mis spe ci-

fi ka. Se sa ba mi sad, isi ni ar mi is wraf vi an er Tsu lov ne bis miR we vi sa ken. maT Tvis ks mci re

ka pi ta li sa da ada mi a nu ri re sur se bis efeq tu ri ga er Ti a ne bis for ma a.

SezR u du li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e ba am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e be bi dan

srul Za la uf le ba ze dam ya re bu li mar Tvis or ga no Ta sis te mis mqo ne sa aq cio sa zo-

ga do e bis ken gar da ma va li for ma a. Sps-Si Za la uf le bis kri te ri u mi vlin de ba wi le bis

pro por ci u lo bis78 sa fuZ lvel ze par tni or Ta xme bis gan sazR vra Si.79 Sps ka pi ta lis

ga er Ti a ne bis Se de gad Seq mni li sa Su a lo biz ne sis for ma a. mi u xe da vad ami sa, Sps-Si sa-

aq cio sa zo ga do e bi sa gan gan sxva ve biT Za la uf le bis kri te ri u mi mkveT rad ar aris ga-

72 qarTvelma kanonmdebelma gaiTvaliswina, rom iseT sakiTxebze, romelTa mniSvneloba

scildeba sazogadoebis Cveulebriv saqmianobas, gadawyvetileba miRebul unda iqnes

yvela partnioris monawileobiT Catarebul krebaze. ix.: `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarT-

velos kanonis me-91 muxlis me-7 punqti.73 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-3 muxlis me-51 punqti, romlis Tanaxmad,

Tu wesdebis cvlileba exeba partnioris xmis uflebas, mogeba/zaralSi wils an likvi-

daciisas mis uflebebs, aRniSnuli cvlileba miRebul unda iqnes erTxmad, Tu wesdebis

Sesabamisi nawiliT, romelic partniorebis mier erTxmad iyo miRebuli, sxva ram ar aris

dadgenili.74 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-91 muxlis me-9 punqti.75 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-91 muxlis me-10 punqtis pirveli winadadeba,

romlis Tanaxmad, partniorTa saerTo krebaze ks-is mxolod srul partniors (komple-

mentars) aqvs TiTo xma, xolo SezRudul partniors (komandits) xmis ufleba saerTod

ar gaaCnia. maTTvis xmis uflebis miniWeba sagamonakliso wesiT SesaZlebelia mxolod

wesdebiT, rac sruli partniorebis mier keTili nebis gamoxatulebad SeiZleba CaiTva-

los. ix.: `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 37-e muxlis 1-li punqtis meore wina-

dadeba.76 Wanaturia l., niniZe T., mewarmeTa Sesaxeb kanonis komentari, me-3 gamoc., Tb., 2002, 252.77 amis dadasturebaa `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 34-e muxlis me-4 punqti,

romlis Tanaxmad ks-is wesdebis miReba, masSi da saregistracio monacemebSi cvlilebis

Setanis ufleba aqvT mxolod srul partniorebs (komplementarebs).78 Sps-Si proporciulobis principi mkacrad ar aris daculi. ix.: `mewarmeTa Sesaxeb~

saqarTvelos kanonis 46-e muxlis me-2 punqti.79 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-91 muxlis me-10 punqtis mesame winadadeba.


184

mo xa tu li. Sps-s xel mZRva ne lo bis or ga no Ta ga ci le biT mar ti vi sis te ma ga aC nia ma Sin,

ro de sac ss-is mar Tvis or ga no Ta sis te ma Si sa val de bu lo we siT gaT va lis wi ne bu lia

sa meT val yu reo sab Wos ar se bo ba. kor po ra cia swo red is sa mar Tleb ri vi for ma a, ro-

mel Sic ga dawy ve ti le be bi sru li sa xiT ga mo xa tu li Za la uf le bis kri te ri u mis sa fuZ-

vel ze Seq mni li mar Tvis or ga no Ta sis te mis struq tu ru li er Te u le bis mi er mi i Re ba.

`mar Tlac da es sa kuT re bi sa da kon tro lis de ju re gan cal ke ve bu lo ba war mo ad gens er T-

erT mTa var ni Sans, ro me lic ga nas xva vebs kor po ra ci as sa me war meo or ga ni za ci e bis sxva

for me bi sa gan~.80

sa kor po ra cio sa mar Tlis gan xi lu li di qo to mia sa me war meo sa zo ga do e bebs So-

ris ar se bu li Si na ar sob ri vi sxva o bis da nax vis ki dev er Ti Se saZ leb lo ba a. er Tsu lov-

ne ba Tu Za la uf le ba sa sur ve li sa me war meo saq mi a no bis sa mar Tleb riv for mis Ser Ce vis

ga ad vi le bis sa Su a le ba a. sa kuT re bi sa da mar Tvis mWid ro kav Si ri Tu sa kuT re bi sa da

kon tro lis gan cal ke ve bu lo ba, ro me lic Za la uf le bis kri te ri u mis uSu a lo Se de gi a,

me war me Ta Ta vi su fa li ar Ce va nis ga mo xa tu le ba a.

6.2. sa kuT re bi sa da kon tro lis gan cal ke ve bu lo bis Tvis

da ma xa si a Te be li ga mow ve ve bi

sa kuT re bi sa da kon tro lis gan cal ke ve bu lo ba sa kor po ra cio sa mar Tlis mTa va ri

sa kiTx i a. sa kuT re bi sa da kon tro lis gan cal ke ve bu lo bis ga mok ve Ti li xa si a Ti kor po-

ra ci a Si vlin de ba.81 `Ta na med ro ve kor po ra ci is“ da xa si a Te ba sa kuT re bi sa da kon tro-

lis gan cal ke ve bu lo bis priz mi dan Sem deg Si ga mo i xa te ba: `sa kuT re ba qo ne ba ze Se sam-

Cne vi kon tro lis ga re Se da qo ne bis kon tro li sa kuT re bis ga re Se“.82

kor po ra ci a Si xel mZRva ne lo bi Ti uf le ba mo si le ba pro fe si o na li di req to re-

bi sa da me ne je re bis xel Si a, rom leb sac, ro gorc we si, sa er Tod ar ga aC ni aT kor po ra-

ci is aq ci a, an aqvT aq ci a Ta mci re ra o de no ba. sxva sity ve biT rom vTqvaT, sa kuT re bi sa

da kon tro lis gan cal ke ve bu lo ba Si mo i az re ba is Sem Txve ve bi, ro de sac kor po ra ci is

sa xe liT ga dawy ve ti le bis mim Re bi pi re bi da naS Ti moTx ov nis83 mqo ne pi rebs ar war mo ad-

ge nen. Ta vis mxriv, da naS Ti moTx ov nis mflo be li aq ci o ne re bi me nej men tze pir da pi ri

kon tro lis gan xor ci e le bis Se saZ leb lo bas ari an mok le bul ni. ase Ti gan cal ke ve bu-

lo ba ko leq ti u ri moq me de bis prob le mebs war mo Sobs, ro me lic kor po ra ci a Si ga fan-

tu li sa aq cio sa kuT re bis uSu a lo Se de gi a.

sa kuT re bi sa da kon tro lis gan cal ke ve bu lo bis mniS vne lo ba ram de ni me faq to ris

ur Ti er Tqme de biT aix sne ba. did fir meb Si ie rar qi u li ga dawy ve ti le bis mi Re ba kon kre-

tu li pi ro be bis ar se bo bis Sem Txve va Si da cal ke ul ga dawy ve ti le beb Tan mi mar Te ba Si

uf ro me tad efeq tu ri a, vid re sa baz ro ga ri ge be bi. cal ke aR niS vnis Rir sia op ti ma lu-

ri sa in ves ti cio stra te gi a, ro gorc is faq to ri, ro me lic cva le ba di sa baz ro mdgo-

80 Bainbridge S.M.,The New Corporate Governance in Theory and Practice, Oxford, 2008, 4.81 sakuTrebisa da kontrolis gancalkevebulobis sakiTxi mxolod korporaciisaTvis ara

damaxasiaTebelia ix.: Fama E.F., Jensen M.C., Separation of Ownership and Control, “Journal of Law and Economics~, Vol. 26, 1983, 301-325.

82 Berle, A., Means G., The Modern Corporation and Private Property, N.Y., 1932, 69.83 Residual Claim.



185

ma re o bis sa pa su xod in ves to ri saT vis di ver si fi ci re bu li po li ti kis gan xor ci e le bis

Se saZ leb lo ba a. am faq to re bis gaT va lis wi ne biT sa kuT re bi sa da kon tro lis gan cal ke-

ve bu lo ba is sa Su a le ba a, ro me lic ise Ti sa mar Tleb ri vi for mis ar se bo bis wi na pi ro ba a,

ro mel Sic fir mis si di de, ie rar qi u li or ga ni za cia da di ver si fi ci re bu li da lik vi-

du ri ka pi ta lia ga er Ti a ne bu li. mo ce mu li kom bi na ci i dan ga mom di na re, in for ma ci u li,

ga ri ge bi Ti da sa war moo efeq tu ro ba sxva or ga ni za ci ul for meb Tan Se da re biT am for-

mis upi ra te so bas ga na pi ro bebs.

sa kuT re bi sa da kon tro lis gan cal ke ve bu lo bi dan ga mom di na re, prob le me bi jer

ki dev Ta na med ro ve eko no mi ku ri Te o ri is er T-er Tma fu Zem de bel ma gan sWvri ta Ta vis

mag num opus -Si, amas Tan iva ra u da, rom uyu radR e bo ba da mflan gve lo ba Ta nam de vi iq ne-

ba ise Ti sa zo ga do e bis saq mi a no bi sa, rom lis di req to re bi sxva Ta fu lis mmar Tve lebs

war mo ad ge nen.84 sa kuT re bi sa da kon tro lis gan cal ke ve bu lo bi dan war mo So bi li prob-

le me bi xa si aT de ba ro gorc sa a gen to prob le me bi da mniS vne lo van wi lad aso ci re bu lia

sa a gen to xar jeb Tan.85 sa a gen to xar je bis Sem ci re bis miz niT, mu Sav de ba arer Ti me qa niz-

mi, ro mel Ta sa ka non mdeb lo re gu li re ba Si ar se bu li kon ku ren cia ra ce to the bot tom -is sa-

xel wo de bi Taa cno bi li. er T-erT aseT me qa niz mad kor po ra ci u li sa mar Ta li ga ni xi le-

ba, rom lis er T-er Ti fun qciaa sa mi ti pis sa a gen to prob le mis ga dawy ve ta.86

sa kuT re bi sa da kon tro lis gan cal ke ve bu lo bas Tan da kav Si re bul ma sir Tu le eb-

ma war moS va kor po ra ci u li mar Tvis, ro gorc `kor po ra ci is xel mZRva ne lo bi sa da kon-

tro lis sis te mis“,87 ar se bo bis au ci leb lo ba kor po ra ci a Si.88 kor po ra ci is mar Tvis

or ga no Ta qar Tu li sis te ma tra di ci u lad or sa fe xu ro va ni iyo.89 ka non mdeb lo ba Si gan-

xor ci e le bul ma cvli le beb ma90 ame ri ku li sa me war meo kor po ra ci i saT vis da ma xi a Te be-

li bor dis ti pis or ga nos Seq mnis Se saZ leb lo ba ga a Ci na. am ga re mo e bis mxed ve lo ba Si

mi Re biT, bor dis ar sSi siR rmi se u li wvdo ma in te ress mok le bu li ar un da iyos. gun du-

ri war mo e bis Te o ria91 er T-er Ti is Te o ri a a, ro me lic ame ri ku li sa me war meo kor po ra-

84 Smith A., An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, Electronic Classics Series, ed. by Jim Manis, Portable Document File PA №18202, Pennsylvania State University, 2005, 606-607.

85 Jensen M. C., Meckling W. H., Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs and Ownership Struc-ture, “Journal of Financial Economics~, October, 1976, Vol. 3, No. 4, 305-360 wignSi: Jensen M. C., A Theory of the Firm: Governance, Residual Claims, and Organizational Forms, 2nd printing, Cambridge, MA: Harvard Univercity Press, 2003, 86.

86 Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Agency Problems and Legal Strategies wignSi: Kraakman R., Ar-mour J., Davies P., Enriques L., Hansmann H., Hertig G., Hopt K., Kanda H., Rock E., The Anatomy of Cor-porate Law: A Comparative and Functional Approach, 2nd ed., N.Y., 2009, 35.

87 Modernising Company Law and Enhancing Corporate Governance in the European Union - A Plan to Move Forward, Communication from the Commission to the Council and the European Parliament, COM (2003) 284 fi nal, Brussels, 21.5.2003, 3.1.

88 Butler H.N., The Contractual Theory of the Corporation, “George Mason University Law Review~, Vol. 11, No. 4, Summer 1989, 101.

89 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 166.90 igulisxmeba 2008 wlis 14 marts `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarvelos kanonSi cvlilebebisa

da damatebebis Setanis Taobaze saqarTvelos kanoniT ganxorcielebuli cvlilebebi.91 Team Production Theory.


186

ci is `yve la ze Zle va mo si li da yve la ze mniS vne lo va ni or ga nos“92 sa in te re so kuTx iT

da nax vis Se saZ leb lo bas iZ le va.

6.3. gun du ri war mo e bis Te o ria

6.3.1. zo ga di mi mo xil va

gun du ri war mo e bis Te o ria kor po ra ci u li sa mar Tlis93 Te o ri a a, ro me lic cdi-

lobs ax snas di req tor Ta bor dis ad gi li, ro li da mniS vne lo ba kor po ra ci is xel mZRva-

ne lo bis sis te ma Si.94 Te o ri is Zi ri Ta di de bu le be bi ag reT ve Se e xe ba kor po ra ci a sa da

kor po ra ci u li sa mar Tlis cal ke ul as peq tebs. Te o ri is av tor Ta mi za ni iyo kor po ra-

ci is mi marT sa yo vel Ta od gav rce le bu li prin ci pal -a gen tis al ter na ti u li mo de lis

Se mu Sa ve ba. ma Ti rwme niT, gun du ri war mo e bis mid go ma kor po ra ci is eko no mi ku ri da iu-

ri di u li fun qci e bis uni ka lu ro bis ga az re bis sa Ta na do sa fuZ ve li a.

gun du ri war mo e bis ana li zi efuZ ne ba dak vir ve bas, rom lis Ta nax ma dac aq ci o ne re-

bi ar war mo ad ge nen er Ta derT jgufs, ro mel sac Se uZ lia uz run vel yos kor po ra ci u-

li war mo e ba re sur se biT. maT gar da xel mZRva ne lebs, da saq me bu lebs, kre di to reb sa da

ad gi lob riv sa zo ga do e ba sac ki, ro gorc er Ti kor po ra ci u li `gun dis wev rebs~, ase ve

Se uZ li aT Se i ta non ar se bi Ti wvli li da ga aC ndeT sa ku Ta ri in te re si sa war mos war ma te-

bul saq mi a no ba Si.95

gun dSi er Tob li vi war mo e bis or ga ni ze bis prob le me bi wa mo iW re ba im Sem Txve veb Si,

ro de sac sa me war meo saq mi a no ba Si ga er Ti a ne bu li in ves ti ci a, anu re sur se bis ram de ni me

ti pi ga mo i ye ne ba, rom le bic sxva das xva pir Ta sa kuT re bas war mo ad gens da mi Re bu li Se-

de gi, ro me lic ori an me ti ada mi a nis an jgu fis ko or di ni re bu li Za lis xme viT mi iR we-

va, ar aris Ti To e u li ga mo ye ne bu li re sur sis gan cal ke ve ba di Se de ge bis ja mi.96 gar da

ami sa, gun dur war mo e ba Si, ro gorc we si, mo i az re ba ise Ti war mo e ba, ro mel Sic war mo e-

bis Se de ge bi aRe ma te ba gun dis wev rTa gan cal ke ve bu li Se de ge bis jam sa da amas Ta na ve

92 Knapp, Die Treuepfl icht der Aufsichtsratsmitglieder von Aktiengesellschaften und Directors von Corporati-ons. S. 15 citirebulia: Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxism-

gebloba sakorporacio samarTalSi, Tb., 2006, 113.93 korporaciuli samarTlis raobis Sesaxeb ix.: Kraakman R., Armour J., Davies P., The Anatomy of

Corporate Law, 1-34. korporaciuli samarTlisa da samewarmeo samarTlis gamijvnis Taoba-

ze dainteresebuli pirebis (Stakeholders), korporaciuli socialuri pasuxismgeblobisa

(corporate social responsibility) da korporaciuli marTvis konteqstSi ix.: Winkler A., Corporate law or the law of business?: stakeholders and corporate governance at the end of history, “Law and Contem-porary Problems~, Vol.67, №4, 2004, 109-134.

94 dawvrilebiT ix.: Blair M. M., Stout L. A., A Team Production Theory of Corporate Law, “Virginia Law Review~, Vol. 85, No. 2, March 1999, 247-328 Teoriis kritikuli gaanalizebisaTvis ix.: Millon D., New Game Plan or Business as Usual? A Critique of the Team Production Model of Corporate Law, “Vir-ginia Law Review~, Vol. 86, 2000, 1001-1044 agreTve ix.: Meese A. J., The Team Production Theory of Corporate Law: A Critical Assessment, “Wm. & Mary L. Rev.~, Vol. 43, Iss. 4, 2002, 1629-1702.

95 Blair M. M., Stout L. A., A Team Production Theory of Corporate Law, “Virginia Law Review~, Vol. 85, No. 2, March 1999, 250.

96 Alchian A. A., Demsetz H., Production, Information Costs and Economic Organization, “Am. Econ. Rev.~, Vol. 62, 1972, 779.



187

fa ravs gun du ri war mo e bis or ga ni ze bi sa da gun dis wev rTa dis cip li ni re bis xar jebs.

gun du ri war mo e bis pro ces Si wa moW ri li Zi ri Ta di prob le me bia gun dis cal ke ul wev-

rTa mi er mo va le o be bis Ses ru le bi sa gan Ta vis ari de ba da er Tob li vi mu Sa o bis Se de gis

ga nu yof lo ba. aR niS nu li prob le me bis ga dawy ve ta Se saZ le be lia Tu ze dam xed ve lis97

rol Si ga mo va ne it ra lu ri me sa me98 - ga dawy ve ti le be bis mim Re bi – mxa re, ro me lic Ta-

vad gun dis wev ri ar iq ne ba da rom lis mi e ra dac gun dis wev re bis Se na ta ne bis Ses ru le-

bis Se mow me ba gan xor ci el de ba.99

6.3.2. kor po ra ci is xed va da di req tor Ta bor dis ro li

gun du ri war mo e bis ana li zis mi xed viT kor po ra cia moq me debs ro gorc `sa Su a-

mav lo ie rar qi a“, rom lis sa kuT re baa gun du ri war mo e bis re sur se bi da Se de ge bi. `sxva

sity ve biT, kor po ra ci u li aq ti ve bi ara aq ci o ne re bis, ara med Ta vad kor po ra ci is kuT-

vni le ba a“.100 mo ce mu li mo saz re ba da sa buT da kor po ra ci is sa mar Tal su bi eq to bis iu ri-

di u li da eko no mi ku ri Se de gis mox mo biT.101 uf ro kon kre tu lad ki kor po ra ci u li pi-

rov nu lo bis iseT kri te ri um ze mi Ti Te biT, rom lis mi xed vi Tac kor po ra ci is, ro gorc

iu ri di u li pi ris, ar se bo ba da mo ki de bu lia sa ku Ta ri, aq ci o ne re bis qo ne bi sa gan gan-

cal ke ve bu li qo ne bis ar se bo ba ze. am aq ti ve bis kon tro li da mo u ki de be li `Su a ma va li

ie rar qis“ mi er xor ci el de ba, ro mel sac mi ni We bu li aqvs ma Ti kon tro li sa da ga mo ye ne-

bis faq tob ri vad ab so lu tu ri uf le ba.

da mo u ki de be li ̀ Su a ma va li ie rar qi“ – es aris di req tor Ta bor di, rom lis uf le ba-

mo si le bebs mi e kuT vne ba gun dis wev rTa saq mi a no bis ko or di ni re ba, war mo e bis Se de ge bis

ga na wi le ba da gun dis wev rTa So ris war mo e bis Se de ge bis ga na wi le bis pro ces Si wa moW ri-

li da ve bis mog va re ba Si Su a mav lo ba.102 amas Ta na ve gun du ri war mo e bis mo de li ar gu lis-

97 statiaSi xazgasmulia sityva monitor-is gamoyenebis mizanSewoniloba im piris aRsaniSna-

vad, romelsac gundis wevrebis Senatanebis Sesrulebis Semowmebis movaleoba akisria.

maTi azriT, sityva monitor-is mniSvnelobaSi igulisxmeba yvela is funqcia, romelic am

pirs unda gaaCndes. Monitor-is funqciebs, garda misi ZiriTadi disciplinaruli funqci-

isa, ganekuTvneba: Sesrulebis Sedegebis gansazRva; sazRauris ganawileba; Senatanebis,

rogorc minimaluri produqtiulobis Sefasebisa da gansazRvris saSualebis gavlenaze

dakvirveba; xelSekrulebebis dadeba da maTi gadaxedva. dawvrilebiT ix.: Alchian A. A., Demsetz H., Production, Information Costs and Economic Organization, 62 Am. Econ. Rev., 1972, 782-783.

98 mesame mxaris sakuTrebis, rogorc firmaSi Zalauflebis erT-erTi wyaros, Sesaxeb

dawvrilebiT ix.: Rajan R.G., Zingales L.,Power in a Theory of the Firm, NBER Working Paper №6274, November 1997, 35-36. organizaciaSi Zalauflebis sxvadasxva wyaroebis analizma aCvena,

rom kritikuli aqtivebis SezRuduli wvdoma specifikuri investiciebis motivaciis

erT-erT mZlavri saSualebaa, romelmac warmoaCina ierarqiis, rogorc Sida orga-

nizaciuli struqturis, mniSvneloba firmaSi Zalauflebis warmoqmnisa da gadan-

awilebis TvalsazrisiT. Rajan R.G., Zingales L.,Power in a Theory of the Firm, NBER Working Paper №6274, November 1997, 37.

99 Alchian A. A., Demsetz H., Production, Information Costs, and Economic Organization, “Am. Econ. Rev.~, Vol. 62, 1972, 781.

100 Blair M. M., Stout L. A., A Team Production Theory of Corporate Law, ~Virginia Law Review~, Vol. 85, No. 2, March 1999, 251.

101 iqve, 292.102 iqve, 251.


188

xmobs, rom di req tor Ta bor di uan ga ro al tru is te bi sa gan Sed ge ba, rom le bic kor po ra-

ci is yo vel dRi ur saq mi a no ba Si ari an Car Tu li da uz run vel yo fen gun du ri war mo e bis

na ma ti dan Ta na ba ri an sa mar Tli a ni wi lis ga ce mas yve la im pi ri saT vis, vinc ga na xor ci-

e la sa war mo o- spe ci fi ku ri in ves ti ci a. kor po ra ci is am gva ri xed va, Te o ri is av to re bis

az riT, di req tor Ta sab Wos eko no mi ku ri fun qci is xaz gas ma sa da ax snas er Tdro u lad

war mo ad gens. da mo u ki de be li di req tor Ta bor di kor po ra ci u li for mis sa yo vel Ta od

aRi a re bu li sa val de bu lo ni Sa ni a. swo red sa val de bu lo ar se bo ba ga nas xva vebs kor po-

ra ci ul for mas sa me war meo saq mi a no bis sxva sa mar Tleb ri vi for me bi sa gan.103

di req tor Ta bor di ame ri ku li kor po ra ci u li sa mar Tli saT vis da ma xa si a Te-

be li in sti tu ti a. mis xel Si Tav moy ri lia kor po ra ci is xel mZRva ne lo bi sa da kon tro-

lis fun qci e bi.104 qar Tul sa kor po ra cio sa mar Tal Si xel mZRva ne lo bi sa da kon tro lis

fun qci e bis ga mij vnis sa val de bu lo ba xaz gas mu lia im kri te ri u me bis Ca mo naT va liT,

ro mel Ta ar se bo bis Sem Txve va Si sa meT val yu reo sab Wos, ro gorc kon tro lis gan ma xor-

ci e le be li di req to ra ti sa gan for ma lu rad gan cal ke ve bu li or ga nos, Seq mnis moTx-

ov na sa val de bu lo xa si a Tis ma ta re be li a.105 ka non mde bel ma iq ve ga iT va lis wi na sa in te-

re so mi Ti Te ba, rom lis Ta nax mad for ma lu rad sa meT val yu reo sab Wos cal ke arar se-

bo bis Sem Txve va Si ka no niT dad ge ni li mi si fun qci e bi da uf le ba mo si le be bi wes de biT

ga da na wil de ba sa war mos sxva or ga no eb ze.106 mo ce mu li mi Ti Te ba kom bi na ci a Si or iseT

da na wes Tan, ro mel Ta mi xed vi Tac erT Sem Txve va Si dad ge ni li a, rom wes de biT gan sazR-

vrul Sem Txve va Si sa meT val yu reo sab Wos wev ri Se iZ le ba iyos sa aq cio sa zo ga do e bis

di req to ri107 da me o re Sem Txve va Si gaT va lis wi ne bu lia di req tor Ta fun qci e bis wes de-

biT gaT va lis wi ne bul Sem Txve veb Si sa meT val yu reo sab Wos Tvis ga da ce mis Se saZ leb lo-

ba,108 iZ le va ame ri ku li kor po ra ci u li sa mar Tli saT vis da ma xa si a Te be li di req tor Ta

bor dis Ca na sa xe bis da nax vis Se saZ leb lo bas far To sa wes de bo av to no mi is pi ro beb Si.

mo ce mu li nor me bis ana li zis sa fuZ vel ze Se iZ le ba ga keT des das kvna, rom sa zo ga do-

e bis wes de biT Se saZ le be lia qar Tul sa aq cio sa zo ga do e beb Si ame ri ku li di req tor Ta

bor dis msgav si or ga nos Seq mna. sxvag va rad rom ga mov xa toT, iq mne ba kor po ra ci u li

mar Tvis er Tsa fe xu ro van da or sa fe xu ro van sis te mebs So ris ar Ce va nis ga ke Te bis Se-

saZ leb lo ba. kor po ra ci u li mar Tvis mo nis tu ri sis te mis ar Ce vis Sem Txve va Si wa mo iW-

re ba xel mZRva ne lo bi sa da kon tro lis fun qci e bis mkveT ri ga u mij na o bis prob le ma,

rac da mo u ki de be li di req to re bis in sti tu tis meS ve o biT na xu lobs ga dawy ve tas ame-

ri kul kor po ra ci ul sa mar Tal Si.

sa Su a mav lo ie rar qi is mid go mis Ta nax mad di req tor Ta bor dis Ta vi su fa li moq-

me de bis di di mas Sta bi kor po ra ci ul sa mar Tal Si aix sne ba ara aq ci o ner Ta pir ve lo bis

nor miT109 an ki dev mra val ricx o va ni da in te re se bu li pi re bis in te re se bis gaT va lis wi-

103 Kraakman R., Armour J., Davies P., The Anatomy of Corporate Law, 12.104 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 111.105 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 55-e muxlis 1-li punqtis pirvel winadadeba.106 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 55-e muxlis 11-li punqti.107 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 55-e muxlis me-2 punqtis meore winadadeba.108 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 55-e muxlis me-72 punqti.109 ix.: Millon D. K., New Directions in Corporate Law, Communitarians, Contractarians, and the Crisis in Cor-

porate Law, “Wash. & Lee L. Rev.~, Vol. 50, Iss. 4, 1993, 1374.



189

ne bis au ci leb lo biT, ro gorc amas mo iTx o ven kor po ra ci u li sa mar Tlis `prog re su-

li“ sko lis war mo mad gen le bi, ara med sa war mo o- spe ci fi ku ri in ves ti ci e bis wa xa li se-

bis mo ti viT. aq ci o ner Ta in te re se bis pir ve lo bis da ma das tu re be li ori Zi ri Ta di me-

qa niz mis de ta lu ri gan xil vis Se de gad mi vid nen das kvnam de, rom mi u xe da vad de ri va tu-

li sar Ce lis aR Zvras Tan da kav Si re bu li cal ke u li pro ce su a lu ri as peq ti sa, ro mel Ta

sa fuZ ve lia mo saz re ba di req to re bis fi du ci u ri mo va le o be bis aq ci o ne re bi sad mi da

ara kor po ra ci u li sa war mo sad mi kuT vni le bis Ta o ba ze, maT mom wes ri ge bel iu ri di ul

nor mebs kor po ra ci is, ro gorc er Ti mTe lis, in te re se bis dac vis mi za ni amoZ ra vebT, ra-

Sic av to ma tu rad igu lis xme ba am kor po ra ci u li ko a li ci is yve la wev ris in te re se bis

dac va da maT Tvis sar geb lis mo ta na. anu mo saz re ba, rom di req to rebs fi du ci u ri mo-

va le o be bi ga aC ni aT kor po ra ci i sad mi aRe ma te ba aq ci o ner Ta qo ne bis maq si ma lu ri gaz-

rdis mo va le o bas da Ta vis Tav Si mo i cavs kor po ra ci is sxva mra val ricx o van mo na wi le Ta

in te re se bis gaT va lis wi ne bis mo va le o ba sac, rac Ta vad aq ci o ne reb sac awy obT, ra me Tu

ma Ti grZel va di a ni in te re se bis dac vis ga ran ti a a. grZel va di a ni in te re se bis dac va ki

zo gi erT Sem Txve va Si gu lis xmobs aq ci o ne re bi sa da da in te re se bu li pi re bis in te re-

se bis xar jze ara maT Tvis, ara med kor po ra ci i saT vis sa u ke Te so ga dawy ve ti le be bis mi-

Re bas.110 ase Ti mid go ma sru lad ex mi a ne ba di req tor Ta bor dis wev re bis, ro gorc min-

do bi li me sa kuT re e bis, xed vas Tan kor po ra ci as Tan mi mar Te ba Si, ro mel Ta mo va le o baa

aq ci o ner Ta grZel va di a ni in te re se bis gaT va lis wi ne ba gan sa kuT re biT kor po ra ci is

da fuZ ne bis etap ze, rac ubiZ gebs im pi rebs, rom le bic mo ma val Si gax de bi an kor po ra ci-

is da in te re se bu li pi re bi, Ca er Ton gun du ri war mo e bis pro ces Si sa war mo o- spe ci fi ku-

ri in ves ti ci e bis gan xor ci e le biT da, pir vel rig Si, da e uf lon gun du ri war mo e bi dan

mi Re bul na mats.111 kor po ra ci i saT vis da ara aq ci o ne re bi sa an /da da in te re se bu li pi-

re bi saT vis sa u ke Te so ga dawy ve ti le be bis mi Re bis au ci leb lo bis da sa bu Te ba gan xor-

ci el da `kor po ra ci u li in te re sis~ ar gu men tis moy va niT, imis sa i lus tra ci od, rom

da mo u ki de be li ie rar qi em sa xu re ba ara mar to aq ci o ne re bis in te re sebs, ara med kor po-

ra ci is, ro gorc er Ti mTli a ni gun dis in te re sebs. kor po ra ci is in te re seb Si mo i az re ba

yve la im pi ris sa er To ke Til dRe o bis fun qci a, rom leb mac ga na xor ci e les fir ma Si sa-

war mo o- spe ci fi ku ri in ves ti cia da Ta nax ma ari an mi i Ron fir mis far gleb Si ga re sa xel-

Sek ru le bo, Si da sa Su a mav lo pro ces Si mo na wi le ba,112 ro mel sac da vis ga dawy ve tis sxva

ga re me qa niz meb Tan Se da re biT uf ro di di upi ra te so ba ga aC ni a. mo ce mu li msje lo bi dan

ga mom di na re, di req tor Ta bor dis ar se bo ba gan pi ro be bu lia ara Ta vis Ta vad aq ci o ner-

Ta, ara med kor po ra ci u li `gun dis~ yve la wev ris, maT So ris aq ci o ne re bis, xel mZRva ne-

le bis, da saq me bu le bi sa da kre di to re bis sa war mo o- spe ci fi ku ri in ves ti ci e bis dac vis

au ci leb lo biT.113 rac Se e xe ba me o re me qa nizms, mis ma gan xil vam sa ar Cev no uf le be bis

um niS vne lo xa si a Ti ga mo av li na, gan sa kuT re biT di req tor Ta bor dis wev rTa ar Ce vis

sa kiTx Tan mi mar Te ba Si. xo lo fun da men tu ri kor po ra ci u li cvli le be bis Sem Txve va Si

sa ar Cev no uf le be bi ve tos uf le bas Tan iq na Se da re bu li. sa bo loo ana liz ma aC ve na sa-


111 iqve, 305.112 iqve, 288.113 iqve, 253.


190

ar Cev no uf le be bis in stru men tu li da sa kon pen sa cio bu ne ba. ze moT aR niS nu li dan ga-

mom di na re, sa Su a mav lo ie rar qi is mid go mis Ta nax mad, di req tor Ta bor dis sa Su a mav lo

fun qcia ax dens kon ku ren tu li in te re se bis da ba lan se bas ise, rom ar eq ce va arc aq ci o-

ne re bis da arc sxva da in te re se bu li pi re bis pir da pi ri kon tro lis qveS.114

gun du ri war mo e bis Te o ri is av tor Ta az riT, sa Su a mav lo ie rar qi is mid go ma

korpo ra ci is, ro gorc `ne xus of con trac ts~-is, xed vis Ta na mim dev ru li a. ama ve dros aR niS-

nu li mid go ma kor po ra ci is mom wes ri ge bel sa mar Tals ga ni xi lavs me qa niz mad, ro me lic

av sebs rTu li gun du ri war mo e bis pro ces Si ar se bul im xar ve zebs, ro mel Ta Sev se ba

gun dis wev re bi saT vis mxo lod xel Sek ru le be bis da de biT rTu li an Se uZ le be li aR moC-

nda. aqe dan ga mom di na re, gun du ri war mo e bis ana li zis mi xed viT uf ro zus tia imis Tqma,

rom kor po ra cia es aris `ne xus of fi r m-spe ci fi c in ves tments~, ro mel Sic gan sxva ve bul jgu-

febs Se aqvT ar se bi Ti spe ci fi ku ri re sur se bi, ro mel Ta dac va mxo lod xel Sek ru le ba-

Ta meS ve o biT rTu li a.115 Se sa ba mi sad kor po ra ci is, ro gorc `sa Su a mav lo ie rar qi is“ Ta-

vi se bu ri ga ge ba uf ro me tad Ta na mim dev ru lia im sa Su a le be bi sa, ro mel Ta meS ve o bi Tac

kor po ra cia mu Sa obs, vid re kor po ra ci u li sa mar Tlis far Tod gav rce le bu li sa xel-

Sek ru le bo in ter pre ta ci i sa, ro me lic prin ci pal -a gen tis prob le ma zea fo ku si re bu-

li. am gva rad, gun du ri war mo e bis mo de lis upi ra te so ba ima Si ga mo i xa te ba, rom gun dis,

ro gorc er Ti mTli a nis, war mo e bi Ti Se de gi a no ba aRe ma te ba gun dis cal ke u li wev ris

Se de ge bis jams. ase Ti sa xis ho ri zon ta lur ur Ti er To beb Si prin ci pa li sa da agen tis

mkveT rad ga mij vna ar xor ci el de ba.116

6.3.3. kor po ra ci u li sa mar Tlis um Tav re si mi za ni

gun du ri war mo e bis Te o ri is av tor Ta mtki ce biT, kor po ra ci u li sa mar Ta li, ro-

gorc eq spli ci tu ri da im pli ci tu ri xel Sek ru le be bis in sti tu ci o na lu ri Sem cvle li,

gun du ri war mo e bis prob le me bis me o re xa ris xo va ni ga dawy ve tis sa Su a le ba a.117 Zi ri Ta di

ar gu men ti kor po ra ci u li sa mar Tlis mTa va ri fun qci a a. Tum ca fir mis prin ci pal -a gen-

tis mo de li sa da sa kuT re bi Ti uf le be bis mid go mi sa gan gan sxva ve biT,118 gun du ri war mo-

e bis ana li zis mi xed viT kor po ra cia gun du ri war mo e bis prob le me bis ga dawy ve ta a.


115 iqve, 275.116 iqve, 270.117 iqve, 250.118 firmis tradiciulma ekonomikurma analizma warmoqmna ierarqiis Teoria, romelmac

gamokveTa firmis “grand-design principal-agent~-is modeli, romelSic adgili aqvs vertika-

luri xasiaTis urTierTobebs `saSuamavlo ierarqiisagan~ gansxvavebiT, romlis mizania

gunduri warmoebis calkeuli formebisaTvis damaxasiaTebeli porizontaluri koor-

dinaciis problemebze reagireba dawvrilebiT ix.: Blair M. M., Stout L. A., A Team Production Theory of Corporate Law, “Virginia Law Review~, Vol. 85, No. 2, March 1999, 258-265. “grand-design prin-cipal-agent~-is modelis Tanaxmad firma iqmneba, rodesac mewarmis survilia sawarmoo-

specifikur investiciaze kontrolis SenarCuneba. porizontaluri da vertikaluri

ierarqiuli struqturis Sedareba ix.: Rajan R.G., Zingales L., The Firm as a Dedicated Hierarchy: A Theory of the Origin and Growth of Firms, “Quarterly Journal of Economics~, Vol. 116, Iss. 3, 2001, 805-851.



191

gun du ri war mo e bis mid go mis Ta nax mad kor po ra ci u li sa mar Tlis sa mi as peq tiT

gan pi ro be bu lia da mo u ki de be li `Su a ma va li ie rar qis“ mi er `kor po ra ci u li in te re si-

sad mi“ msa xu re ba. pir ve li as peq ti da kav Si re bu lia di req tor Ta bor dis wev ro bi sa da

kar gi re pu ta ci is Se nar Cu ne bis sur vil Tan, ris Tvi sac di req tor ma un da uz run vel yos

kor po ra ci u li gun dis yve la wev ris mi ni ma lu ri moTx ov ne bis dak ma yo fi le ba. me o re as-

peq ti Se e xe ba kor po ra ci u li sa mar Tlis mi er sa ku Ta ri in te re se bi sad mi msa xu re bis Se-

saZ leb lo bis SezR ud vas. me sa me as peq tSi ki igu lis xme ba kor po ra ci u li kul tu ris ise-

Ti nor me bi, ro go re bi caa pa ti os ne ba da ndo ba. kor po ra ci u li sa mar Ta lis mo ce mu li

sa mi as peq tiT iZu le bu li da mo u ki de be li di req tor Ta bor di iyos ̀ Su a ma va li ie rar qi“

mi iR we va is mniS vne lo va ni eko no mi ku ri upi ra te so ba, rom li Tac aix sne ba kor po ra ci u-

li for mis do mi ni re bu li mdgo ma re o ba sa me war meo saq mi a no bis gan ma xor ci e le bel sxva

sa mar Tleb riv for meb Tan Se da re biT. gar da ami sa, sa Su a mav lo ie rar qi is mid go ma uz-

run vel yofs Ta vad kor po ra ci ul sa mar Tals mya ri Te o ri u li sa fuZ vliT, ro gorc po-

zi ti u ri, ise nor ma ti u li Tval saz ri siT.

gun du ri war mo e bis Te o ri is gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba isa a, rom Te o ri am SeZ-

lo mka fi od ga ne sazR vra kor po ra ci u li sa mar Tlis mTa va ri amo ca na – er Ti mTli a ni

`kor po ra ci u li ko a li ci is“ dac va. man ve ga mok ve Ta kor po ra ci u li for mis, ro gorc

sa me war meo saq mi a no bis gan xor ci e le bis er T-er Ti for mis, war ma te bis gan msazR vre li

po li ti ku ri da is to ri u li faq to re bis gar da, gun du ri war mo e bis di na mi ka, ro gorc

im uni ka lu ri eko no mi ku ri upi ra te so bis uz run vel myo fe li faq to ri, ro me lic sxva

or ga ni za ci ul -sa mar Tleb riv for meb Tan Se da re biT am for mis mim zid ve lo ba sa da mi-

siT msxvi li me war me e bis da in te re se bas ga na pi ro bebs. cal ke aR sa niS na via gun du ri war-

mo e bis Te o ri is Tval Ta xed va kor po ra ci is, ro gorc po li ti ku ri in sti tu tis Se sa xeb,

ro mel Sic kor po ra ci u li gun dis wev re bis in te re se bis da ba lan si re bi sa da wa moW ri li

kon fliq te bis Sem ci re bis an ga dawy ve ti saT vis eko no mi ku ri, iu ri di u li da kul tu ru-

li me qa niz me bis gar da, far Tod ga mo i ye ne ba po li ti ku ri me qa niz me bic. da bo los, ki dev

er Txel aR niS vnis Rir sia Te o ri is is wvli li, ro me lic mas mi uZR vis aq ci o ner Ta pir ve-

lo bis nor mis do mi ni re bis gan ma pi ro be be li faq to ris ax sna Si da mi si uar yo fis mcde-

lo bis da sa bu Te ba Si.

6.3.4. kri ti ka

gun du ri war mo e bis Te o ri is kri ti kis Zi ri Ta di ra kur si ima ze mi Ti Te ba a, rom

prin ci pal -a gen tis mo de li, rom lis sa fuZ ve lia aq ci o ner Ta pir ve lo bis nor ma, kor-

po ra ci u li sa mar Tlis ga ba to ne bu li pa ra dig ma a. da rom prin ci pal -a gen tis mo de li

gun du ri war mo e bis eko no mi kur Te o ri as Ta va dac em ya re ba,119 ro me lic mo i az rebs, rom

kor po ra cia aris war mo e bis mra va li faq to riT gar Se moty mu li ̀ ne xus of con trac ts~. aqe dan

ga mom di na re, miC ne u li a, rom, aq ci o ner Ta pir ve lo bis tra di ci u li mo de lis uar yo fis

da sa bu Te bis Tval saz ri siT, um jo be sia mi si nor ma ti u li Te o ri is sa xiT war mod ge na.120

119 Meese A. J., The Team Production Theory of Corporate Law: A Critical Assessment, “Wm. & Mary L. Rev.~, Vol. 43, Iss. 4, 2002, 1634.

120 Millon D., New Game Plan or Business as Usual? A Critique of the Team Production Model of Corporate Law, “Virginia Law Review~, Vol. 86, 2000, 1004.


192

mi u xe da vad ami sa, kri ti kam eW vqveS da a ye na mtki ce ba imis Ta o ba ze, rom kor po ra ci ul ma

sa mar Tal ma uk ve asa xa gun du ri war mo e bis mo de lis Se mo Ta va ze bu li aq ci o ner Ta pir ve-

lo bis ukug de bis ar gu men ti.121 da ma te biT aRi niS na, rom aq ci o ner Ta pir ve lo bis nor ma

ar niS navs imas, rom gun dis sxva wev re bis spe ci fi ku ri in ves ti cia da uc ve li rCe ba da

is ar gu men ti, rom spe ci fi ku ri in ves ti ci e bis mo zid vis tran sac ti on cos ts-i kor po ra ci a-

Si uf ro da ba li a, vid re sxva sa mar Tleb riv for meb Si, sa Su a mav lo ie rar qi is mid go mis

upi ra te so bis da ma das tu reb lad ver ga mod ge ba.122 im Sem Txve va Sic ki Tu kor po ra ci is

sa Su a mav lo ie rar qi is mid go ma Te o ri u lad da bal tran sac ti on costs-s uz run vel yofs, ase-

Ti mo de lis mi Re ba ma inc mniS vne lo van ow ner ship cos ts-Tan iq ne ba da kav Si re bu li.123

gun du ri war mo e bis mo del ma re a lu rad ver mo a xer xa ra i me sa xis mniS vne lo va ni

wvli lis Se ta na da in te re se bu li pi re bis dac vis saq me Si di req tor Ta bor dis pa su xis-

mgeb lo bis kuTx iT. man mxo lod asa xa Si da kor po ra ci u li ur Ti er To be bis aq ci o ner Ta

pir ve lo bis mo de lis stan dar tu li xed va, rom lis amo sa va li prin ci pia ara aq ci o ne ri

mo na wi le e bis uf le be bis SezR ud va im far gle bam de, ra far gle bic gaT va lis wi ne bu lia

sa xel Sek ru le bo ur Ti er To biT.124 am mo saz re bis mtki ce ba gan xor ci el da ima ze mi Ti-

Te biT, rom Tu di req tor Ta bor di gun dis wev rTa gan sxva ve bu li in te re se bis da ba lan-

si re bi saT vis ga dawy ve ti le ba Ta mi Re bis dros eq ce va po li ti ku ri (me ta i u ri di u li)

ze gav le nis qveS, ma Sin kor po ra ci u li gun dis wev re bi, maT So ris aq ci o ne re bic gun du-

ri war mo e bis na ma ti dan ga mo i mu Sa ve ben mxo lod im na wils da uf ro me ti da na xar je biT,

rom lis mi Re ba Se saZ le be li iq ne ba bor dze am me ta i u ri di u li ze wo lis gan xor ci e le-

bis gziT, rac ren t-se e kin g-is125 ga mom wve vi faq to ri gax de ba. gar da ami sa, bor dze aq ci o-

ne re bis me ta i u ri di u li ze wo lis Se de gi `X-ef fi ci en cy“-is Sem ci re ba iq ne ba, vi na i dan di-

req tor Ta bords da e kar ge ba ise Ti po li ti kis war mar Tvis sti mu li, ro me lic daZ levs

or mxriv un dob lo bas da aq ci o ne reb sa da da saq me bu lebs So ris Ta nam Srom lo bis xel-

Sem wyo bi iq ne ba.126

7. das kvna

ne bis mi e ri sa me war meo sa zo ga do e bis saq mi a no bis war ma te bis er T-erT gan msazR-

vrel faq tors war mo ad gens is, Tu ro gor xor ci el de ba sa zo ga do e ba Si fun qci e bis ga-

da na wi le ba. iu ri di u li pi ris sta tu si, SezR u du li pa su xis mgeb lo ba, gas xvi se ba di aq-

ci e bi da xel mZRva ne lo bi Ti uf le ba mo si le bis de le gi re ba es is ar se bi Ti sa kiTx e bi a,

121 Millon D., New Game Plan or Business as Usual? A Critique of the Team Production Model of Corporate Law, “Virginia Law Review~, Vol. 86, 2000, 1003.

122 Meese A. J., The Team Production Theory of Corporate Law: A Critical Assessment, “Wm. & Mary L. Rev.~, Vol. 43, Iss. 4, 2002, 1645.

123 iqve, 1646.124 Millon D., New Game Plan or Business as Usual? A Critique of the Team Production Model of Corporate Law,

“Virginia Law Review~, Vol. 86, 2000, 1005.125 situacia, rodesac adamianebi drois, fulisa da sxva resuresebis gamoyenebiT ecilebi-

an erTmaneTs dovlaTis im odenobaze metis misaRebad, romelic maT kuTvnil individu-

alur wils aRemateba. 126 Millon D., New Game Plan or Business as Usual? A Critique of the Team Production Model of Corporate Law,

“Virginia Law Review~, Vol. 86, 2000, 1043.



193

rom le bic sa me war meo sa zo ga do e bis Sig niT fun qci e bis ga da na wi le bis for me bis Si na-

ar sa da xa si aTs gan sazR vra ven. swo red ami tom qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Tlis sis-

te ma am sa kiTx e bis gar Se moa or ga ni ze bu li. mi si mi za ni, uz run vel yos me war me e bi maT

in te re seb sa da ada mi a nur Tu ma te ri a lur Se saZ leb lo beb ze mor ge bu li sa mar Tleb-

ri vi for me bis mra val fe rov ne biT, qar Tu li sa mar Tal gan vi Ta re bis am etap ze Se iZ le ba

iT qvas rom miR we u li a. Se mo Ta va ze bul sa me war meo saq mi a no bis sa mar Tleb riv for meb Si

fun qci e bis Tvi sob ri vad swo ri mi mar Tu le biT ga da na wi le bis uz run vel yo fa mTa va ri

amo ca na a.

iu ri di u li pi ris sta tu sis mo po ve bi saT vis au ci le be li kri te ri u me bis mok le

mi mo xil vam naT lad war mo a Ci na qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Tlis sis te mi saT vis da-

ma xa si a Te be li mTa va ri Ta vi se bu re ba. sa me war meo sa zo ga do e ba sa mar Tlis gan cal ke ve-

bu li su bi eq ti a, rac mis Tvis gan sxva ve bu li iden to bis mi ni We bi sa da sa ku Ta ri qo ne biT

pa su xis mgeb lo bis wi na pi ro ba a. cal ke gan xil vis sa ga nia sawy i si ka pi ta lis ode no ba da

mi si mi mar Te ba sa me war meo saq mi a no bis wa mowy e bi sa da sa sur ve li kur siT gan vi Ta re bis

mi zan Tan kav Sir Si. sa in te re so sa kiTx i a, ram de nad mi zan Se wo ni lia am mi mar Tu le biT ka-

non mdeb lis mi er ga dad gmu li na bi je bi.

SezR u du li pa su xis mgeb lo bis prin ci pis gan xil vam dag va na xa sa me war meo sa zo ga-

do e be bis mi sa da ge ba me war me Ta in te re seb Tan im kuTx iT, Tu ro go ri for miT surT maT

sa me war meo saq mi a no bis gan xor ci e le ba da mis gan ga mom di na re saf rTxe e bis ga da na wi le-

ba. SezR u du li pa su xis mgeb lo bis xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze da fuZ ne bis Se saZ leb lo-

ba ram de nad Se sa ba mi so ba Sia me war mis in te re seb sa da mis mi er Ser Ce ul sa mar Tleb riv

for mas Tan. SezR u du li pa su xis mgeb lo bis prin ci pi aq ci e bis Ta vi su fal gas xvi se ba do-

bas Tan kav Sir Si iq na gan xi lu li, ro gorc kor po ra ci u li for mis war ma te bis gan msazR-

vre li faq to ri da ro gorc mi si da fi nan se bis me qa niz mi.

xel mZRva ne lo bi Ti uf le ba mo si le bis de le gi re bis Zi ri Ta di as peq te bis gan xil-

vi sas ga mo yo fil iq na sa kor po ra cio sa mar Tlis Zi ri Ta di di qo to mi is gav le na sa me war-

meo sa zo ga do e be bis xel mZRva ne lo bis or ga no Ta sis te ma ze. Za la uf le bis kri te ri um ma

war moS va sa kuT re bi sa da kon tro lis gan cal ke ve bis au ci leb lo ba kor po ra ci a Si. sa-

kuT re bi sa da kon tro lis gan cal ke ve bu lo bam Ta vis mxriv ga na pi ro ba uSu a lod mar-

Tvi sa da sa meT val yu reo fun qci e bis ga mij vnis xa si a TiT da in te re se ba. dRis wes rig Si

dad ga sa kiTxi Tu ram de nad mza daa qar Tu li re a lo ba di req tor Ta bor dis ti pis or-

ga nos ar se bo bi saT vis ma Sin, ro de sac kon tro li sa da xel mZRva ne lo bis uf le ba mo si-

le ba Ta gan cal ke ve bu lo bis aR qmis er T-erT sa Su a le ba Si mo i az re ba ma Ti for ma lu ri

gan cal ke ve bu lo ba, rac ori ve or ga nos cal -cal ke ar se bo ba Si vlin de ba.

iu ri di u li pi ris sta tu si, SezR u du li pa su xis mgeb lo bis prin ci pi, gas xvi se ba di

aq ci e bi da xel mZRva ne lo bi Ti uf le ba mo si le bis de le gi re bis gan xi lu li Zi ri Ta di as-

peq te bi er Tob li o ba Si kor po ra ci u lo bis Si na arss Se ad ge nen. kor po ra ci u lo ba ki qar-

Tu li sa kor po ra cio sa mar Tlis mTe li sis te mis ga a na li ze bis sa Ta na do sa fuZ ve li a.

194

daviT maisuraZe*

hibriduli tipis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi

(SedarebiTsamarTlebrivi kvleva upiratesad delaverisa da

qarTuli sakorporacio samarTlis magaliTze)

1. Sesavali

zo ga di Tval saz ri siT, ra Tqma un da, sa kor po ra cio sa mar Ta li sa mar Tlis er T-

er Ti yve la ze sa in te re so sfe roa da sa kuT riv sa kor po ra cio sa mar Tal Sic Se saZ le be-

li a, rom mo i Zeb nos ro gorc uf ro sa in te re so da prob le mu ri, ase ve, nak le bad aq tu a-

lu ri da, Se sa ba mi sad, nak le bad sa in te re so sa kiTx ic.

`sa kor po ra cio sa mar Tlis Te o ria sa zo ga do e bebs or Zi ri Tad ka te go ri ad yofs:

am xa na gu ri (per so na lu ri) sa vaW ro- sa me war meo sa zo ga do e be bi da ka pi ta lu ri sa zo ga-

do e be bi~.1 am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e ba wev rTa mdgo ma re o ba zeა da mo ki de bu li, anu

mas Si Se ma va li par tni o re bi, mTe li Ta vi si qo ne biT, pir da pir da uSu a lod age ben pa suxs

sa war mos kre di to re bis wi na Se, ase ve, yve la maT gans Se uZ lia aq ti u ri mo na wi le o ba mi i-

Ros sa war mos mar Tva Si, ma ga li Tad, ase Ti ti pisაა so li da ru li pa su xis mgeb lo bis sa zo-

ga do e ba. rac Se e xe ba ka pi ta lu ri ti pis sa zo ga do e bas, ro go ric aris SezR u du li pa su-

xis mgeb lo bis sa zo ga do e ba, sa aq cio sa zo ga do e ba da ko o pe ra ti vi, anu sa war mo e bi, sa dac

kre di to re bis wi na Se pa su xis mgeb lo ba xde ba sa war mos qo ne biT – ase Ti ti pis sa war mოეbSi

par tni o re bi pi ra di qo ne biT ar age ben pa suxs sa zo ga do e bis kre di to re bis wi na Se. ase ve,

ka pi ta lu ri ti pis sa zo ga do e bis Sem Txve va Si Se saZ le be lia ka non mdeb lo biT gaT va lis-

wi ne bu li iyos mi ni ma lu ri sa wes de bo ka pi ta li, ro mel sac un da ak ma yo fi leb des re gis-

tra ci is mo me tis Tvis an da re gis tri re bi dan gar kve u li pe ri o dis man Zil ze Seq mni li sa-

zo ga do e ba. ase ve, wes de biT Se saZ le be li a, par tni o reb ma gan sazR vron Se na ta nis ode no ba,

ro me lic un da ga na xor ci e los sa war mo Si par tni or ma, anu sa war mos kre di to re bis wi na Se

pa su xis mgeb lo bis Sem Txve va Si par tni o ri ris kavs da kar gos mxo lod Se na ta ni, ro me lic

ga na xor ci e la sa war mo Si, xo lo mis pi rad qo ne ba ze pa su xis mgeb lo ba ar gav rcel de ba.

am xa na go bis da ka pi ta lu ri ti pis sa zo ga do e bebs So ris sxva das xva sa kiTx Tan mi-

mar Te ba Si ram de ni me mniS vne lo va ni sxva o baა, ro me lic da kav Si re bu lia, upir ve les yov-

li sa, pa su xis mgeb lo bis sa kiTx Tan – age ben Tu ara par tni o reb ma pa suxs pi ra di qo ne-

biT, ase ve, sa zo ga do e bis xel mZRva ne lo bas Tan – ram de nad Se uZ lia par tni ors mi i Ros

mo na wi le o ba sa war mos mar Tva Si da par tni o ris uf leb riv mdgo ma ro e bas Tan sa war mo Si

mim di na re pro ce seb Tan da kav Si re biT, anu Se uZ lia Tu ara mo iTx o vos par tni or ma sa-

war mos xel mZRva ne lo bis gan an ga ri Si, aqvs Tu ara xmis uf le ba, ase ve, am xa na gu ri ti pis

* Tsu-is iuridiuli fakul tetis doqtoranti.1 burduli i., saaqcio samarTlis safuZvlebi, tomi I, gamomcemloba ̀ meridiani~, Tbilisi,

2010, 110.

d. maisuraZe, hibriduli tipis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi

195

sa zo ga do e ba da mo ki de bu lia wev rTa mdgo ma re o ba ze, anu wev ris cvli le bas Se iZ le ba

moy ves sa war mos lik vi da cia an re or ga ni za ci a, xo lo ka pi ta lu ri sa zo ga do e ba ar aris

da mo ki de bu li wev rTa mdgo ma re o ba ze. `mok led, Zi ri Ta dad, oTxi mniS vne lo va ni ma xa-

si a Te be li ar se bobs, ri Tac kor po ra cia sxva biz neswar mo naq mne bis gan gan sxvav de ba. es

aris (a) me sa me pir Ta kre di tor Ta wi na Se in ves to re bis Tvis SezR u du li pa su xis mgeb lo-

ba (ri Tic in ves ti ci is gan xor ci e le bis Tval saz ri siT es sa mar Tleb ri vi for ma Se iZ le-

ba mim zid ve li iyos maT Tvis), (b) wil Ta (aq ci a Ta) Ta vi su fa li gas xvi se bis sa mar Tleb ri-

vi re Ji mi2, (g) e.w. per pe tu al li fe, anu uva do moq me de bis re Ji mi (aq igu lis xme ba is, rom kor-

po ra ci is ar se bo ba- fun qci o ni re ba ar aris da mo ki de bu li mas Si wev rTa cvli le ba ze Tu

sxva faq tor ze), (d) cen tra li ze bu li me nej men ti~.3

sa kor po ra cio sa mar Tal Si am xan gu ri da ka pi ta lu ri ti pis sa zo ga do e bas Tan er-

Tad ase ve gvxvde ba `hib ri du li~ ti pis sa zo ga do e be bi, ro mel Sic ga er Ti a ne bu lia am-

xa na gu ri da ka pi ta lu ri sa zo ga do e be bis Tvi se be bi. ase Ti ti pis sa zo ga do e ba Si ari an

ro gorc ise Ti par tni o re bi, rom le bic mTe li Ta vi si qo ne biT age ben pa suxs da par tni-

o re bi, rom le bic Ta vi si Se na ta ne biT age ben pa suxs da, Se sa ba mi sad, maT pi rad qo ne ba ze

pa su xis mgeb lo ba ar vrcel de ba. par tni or Ta pa su xis mgeb lo bis prin ci pi dan ga mom di na-

re, gan sxvav de ba uf le ba- mo va le o be bi, ro me lic Ti To e ul am par tni ors aqvs sa war mos

mi marT. Cve ni naS ro mis mTa va ri mi za nia swo red ase Ti ti pis sa zo ga do e be bis da xa si a Te ba

da sis te mur -Se da re bi Ti ana li zis ga ke Te ba de la ve ris sa kor po ra cio da zo ga dad aSS-

is sa kor po ra cio sa mar Tal Tan. qar Tul sa kor po ra cio sa mar Tal Si al baT er Ta der Ti

sa me war meo sa zo ga do e ba, ro me lic Se iZ le ba mi va kuT vnoT hib ri du li ti pis sa zo ga do-

e bas, ko man di tu ri sa zo ga do e ba a, Se sa ba mi sad, hib ri du li ti pis sa zo ga do e be bis sis te-

mur -Se da re biT ana lizs qar Tu li ko man di tu ri sa zo ga do e bis gan xil viT da viwy eb.

2. ko man di tu ri sa zo ga do e ba

hib ri du li ti pis sa me war meo su bi eq te bis gan xil va hib ri du li ti pis qar Tu li sa-

me war meo su bi eq tis gan xil viT da viwy oT – ko man di tu ri sa zo ga do e ba anu sa zo ga do e ba,

sa dac par tni o re bad gvev li ne bi an SezR u du li par tni o ri anu ko man di ti, ro me lic Ta-

vi si Se na ta niT – sa ga ran tio Tan xiT agebs pa suxs, da kom ple men ta ri par tni o ri, ro me-

lic mTe li Ta vis qo ne biT agebs pa suxs, da Se sa ba mi sad, mi si uf leb ri vi mdgo ma re o bac

uf ro far To a, vid re ko man di tis.4

hib ri du li ti pis sa zo ga do e be bis gan xil vis dros Zi ri Ta dad or, al baT, yve la ze

mniS vne lo van sa kiTxs Se ve xe biT: es aris par tni or Ta pa su xis mgeb lo bis sa kiTxi, aqe dan

2 Harwell Wells, The Rise of the Close Corporation and the Making of Corporation Law, 5 Berkeley Bus. L.J. 263, 2008: `Close corporations face organizational and managerial problems different from those of public corporations. Public corporations can be owned by thousands of shareholders, so free transferability of shares is the norm and desirable. Close corporations, however, are typically formed by individuals who know one another well and who also work together at the corporation; thus, close corporation shareholders will seek restrictions on transfer of stock so they can control who they have to work with~.

3 burduli i., saaqcio samarTlis safuZvlebi, tomi I, gamomcemloba ̀ meridiani~, Tbilisi,

2010, 116.4 saqarTvelos kanoni `mewarmeTa Sesaxeb~, saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1994.


196

ga mom di na re, Tvi Ton sa war mos pa su xis mgeb lo bis sa kiTxi da Sem dgom, amis sa fuZ vel ze,

par tni o re bis uf leb ri vi mdgo ma re o bis gan sazR vra. ko man di tu ri sa zo ga do e bis gan-

xil vas swo red par tni or Ta pa su xis mgeb lo bis sa kiTx iT da viwy ebT.

2.1. par tni or Ta pa su xis mgeb lo ba

`me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 34-e mux lis pir ve li pun qtis Ta nax mad, `ko man di tu ri

sa zo ga do e ba es aris sa zo ga do e ba, ro mel Sic ram de ni me pi ri er Ti a ni sa fir mo sa xel-

wo de biT ewe va sa me war meo saq mi a no bas, Tu sa zo ga do e bis kre di to re bis wi na Se er Ti an

ram de ni me par tni o ris pa su xis mgeb lo ba gan sazR vru li sa ga ran tio Tan xis ga dax diT Se-

mo i far gle ba – SezR u du li par tni o re bi (ko man di te bi), xo lo sxva par tni o re bis pa su-

xis mgeb lo ba SezR u du li ar aris – sru li par tni o re bi (komp le men ta re bi)~.5

ro gorc `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 34-e mux lis pir ve li pun qti dan Cans, ko man-

di tu ri sa zo ga do e ba Sed ge ba ori sa xis par tni o ris gan: ko man di tis gan da kom ple men ta-

ris gan. par tni or Ta pa su xis mgeb lo bis sa kiTx is gan xil vas kom ple men ta ri par tni o re-

bi dan da viwy eb.

ko man di tu ri sa zo ga do e bis kom ple men ta ri par tni o re bi pa suxs age ben mTe li Ta-

vi si qo ne biT, pir da pir da uSu a lod, ro gorc so li da ru li mo va le e bi. ko man di tu ri sa-

zo ga do e bis sru li par tni o re bis mi marT vrcel de ba `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis so li-

da ru li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e bis Se sa ba mi si we se bi (`me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis

34-e mux lis me o re pun qti), `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis im Ta viT, ro me lic exe ba ko man-

di tur sa zo ga do e bas sxva ram ar aris gaT va lis wi ne bu li.6

ko man di tu ri sa zo ga do e bis sru li par tni o re bi pa suxs age ben mTe li Ta vi si qo-

ne biT. isi ni ari an so li da ru li mo va le e bi, anu pa suxs age ben mTe li Ta vi si qo ne biT da

Se uZ li aT reg re sis uf le ba ga mo i ye non er Tma ne Tis mi marT. gan sxva ve bu lia mdgo ma re-

o ba ko man dit par tni o reb Tan da kav Si re biT. ko man di ti par tni o re bi pa suxs age ben sa ku-

Ta ri Se na ta niT, ro me lic sa ga ran tio Tan xis sa xiT ga mo i xa te ba. ko man di ti (SezR u du-

li) par tni o re bi pa suxs ar age ben mTe li Ta vi si qo ne biT. Se sa ba mi sad pa su xis mgeb lo bis

prin cip ze day rdno biT, gan sxva ve bu lia kom ple men ta ri da ko man di ti par tni o re bis

uf leb ri vi mdgo ma ro e bac. Tum ca `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis me-3 mux lis me-6 pun qtis

Ta nax mad, Tu ko man di tu ri sa zo ga do e bis SezR u du li par tni o ri bo ro tad ga mo i ye nebs

pa su xis mgeb lo bis SezR ud vis sa mar Tleb riv for mas, ma Sin kre di to re bis wi na Se pa suxs

agebs pi ra dad, mTe li Ta vi si qo ne biT. `gam Wo li pa su xis mgeb lo ba niS navs~ SezR u du li

pa su xis mgeb lo bis prin ci pi dan ga mo nak li sis daS ve bas im Sem Txve veb Si, ro de sac par-

tni o ri SezR u dul pa su xis mgeb lo bas an SezR u du li pa su xis mgeb lo bis or ga ni za ci ul -

sa mar Tleb riv for mas bo ro tad iye nebs~.7

`me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis zo ga di na wi li dan vi ciT (`me war me Ta Se sa xeb~ ka no-

nis me sa me mux lis me-5 pun qti), rom sa me war meo sa zo ga do e ba Si Se na ta ni Se iZ le ba iyos

5 saqarTvelos kanoni `mewarmeTa Sesaxeb~, saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1994.6 iqve.7 burduli i. (red.), sakorporacio samarTlis krebuli, I, gamomcemloba `meridiani~,

Tbilisi, 2011, 25.


197

ro gorc ma te ri a lu ri, ase ve ara ma te ri a lu ri, ase ve mom sa xu re bis ga we va da sa mu Sa os

Ses ru le ba.8 ko man di tur sa zo ga do e ba Si ko man di ti par tni o ris Se na ta ni Se iZ le ba iyos

da sa xe le bu li oTxi Se na ta ni dan er T-er Ti, mag ram sa bo lo od Se ta nis Sem deg Se na ta ni

au ci leb lad un da ga mo i xa tos sa ga ran tio Tan xa Si, rom li Tac pa suxs agebs ko man di ti.

ra mox de ba im Sem Txve va Si, Tu ko man di tur sa zo ga do e ba Si sa ga ran tio Tan xad gan sazR-

vru li a, ma ga li Tad, or moc da a Ti aTa si la ri, xo lo ko man dit ma ga na xor ci e la asi aTa si

la ris ode no bis Se na ta ni? ra Tan xiT agebs pa suxs ko man di ti da aqvs Tu ara ko man dit

par tni ors reg re sis – uku moTx ov nis uf le ba anu uf le ba, rom sa war mos ukan mos Txo-

vos aR niS nu li or moc da a Ti aTa si la ri? ko man di ti anu SezR u du li par nti o ri pa suxs

agebs faq tob ri vad gan xor ci e le bu li Se na ta nis ode no biT anu asi aTa si la riT. reg re-

sis uf le ba, `me war me Ta Se sa xeb~ ka non ze day rdno biT, aqvT mxo lod kom ple men tar par-

tni o rebs, ro gorc so li da rul mo va le ebs. ko man dit par tni ors reg re sis uf le ba aqvs

mxo lod im Sem Txve va Si, Tu es uka nas kne li aris wes de biT gaT va lis wi ne bu li. Cve ni az-

riT, im Sem Txve va Sic ki (ro gorc da sa xe le bu li ma ga li Ti dan Cans), ro ca faq tob ri vad

gan xor ci e le bu li Se na ta ni gaT va lis wi ne bul sa ga ran tio Tan xa ze 2-jer me ti a, ko man-

dit par tni ors aqvs reg re sis uf le ba mxo lod wes de biT gaT va lis wi ne bul Sem Txve va Si,

rad gan, ka no nis sa fuZ vel ze, mas uku moTx ov nis uf le ba ar aqvs.

2.2. par tni or Ta uf leb ri vi mdgo ma re o ba9

ko man di tur sa zo ga do e ba Si par tni or Ta uf le be bi da mo va le o be bi ey rdno ba

swo red pa su xis mgeb lo bis prin cips. rad gan sa xe zea ori par tni o ri, ro mel Ta gan er Ti

mTe li Ta vi si qo ne biT agebs pa suxs, xo lo me o ris pa su xis mgeb lo ba ga ni sazR vre ba sa-

ga ran tio Tan xis ode no biT, Se sa ba mi sad, ma Ti uf le be bic da mo va le o be bic na wil de ba

Sem deg na i rad: srul par tni o rebs (kom ple men ta rebs) aqvT uf ro far To uf le ba mo si-

le ba, Se uZ li aT mo na wi le o ba sa war mos mar Tva Si, aqvT xmis uf le ba, xo lo SezR u du li

(ko man di ti) par tni o re bi am uf le be biT ar sar geb lo ben, mxo lod wes de biT Se iZ le ba ma-

Ti uf le be bis na wi lob riv gaz rda, ris Se sa xe bac qve moT gveq ne ba sa u ba ri.

ro gorc ze moT aR vniS ne `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 34-e mux lis me o re pun qtiT

gaT va lis wi ne bu li a, rom ko man di tu ri sa zo ga do e bis Tav Si kom ple men tar par tni o-

reb Tan da kav Si re bu li uf le be bi/ mo va le o be bi vrcel de ba ko man di tu ri sa zo ga do e bis

srul par tni o reb zec. Se sa ba mi sad, srul par tni o reb ze Seg viZ lia vTqvaT, rom kom ple-

8 saqarTvelos kanoni `mewarmeTa Sesaxeb~, saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1994.9 Mary Siegel, Fiduciary Duty Myths in Close Corporate Law, 29 Del. J. Corp. L. 377, 2004. Ria da daxuru-

li tipis sazogadoebebSi gansxvavebulia partniorTa uflebrivi mdgomareoba. radgan

Ria tipis sazogadoeba gvevlineba sazogadoebad, romlis aqciebic SeiZleba savaWrod

iyos daSvebuli safondo birJaze, safondo birJa da korporaciis aqciebis Sesyidvis

ufro meti SesaZlebloba, vidre es daxuruli tipis sazogadoebebSia, iZleva umcire-

sobaSi myofi partnioris dacvis ukeTes meqanizms. am SemTxvevaSi paraleli SeiZleba

gavavloT amxanagur da kapitaluri tipis sazogadoebebTan im mxriv, rom amxanaguri ti-

pis sazogadoeba daxuruli tipis sazogadoebaa, xolo kapitaluri sazogadoeba ufro

Riaa, Sesabamisad, qmnis umciresobaSi myofi aqcioneris (Cveni statiis miznebidan gamom-

dinare, SezRuduli partnioris) uflebebis dacvis met garantiebs.


198

men ta ri par tni o re bi mo na wi le o ben sa zo ga do e bis xel mZRva ne lo ba Si, Se uZ li aT pi ra-

dad ga ec non sa zo ga do e bis saq me ebs da am miz niT Se a mow mon sa zo ga do e bis wig ne bi da sa-

bu Te bi. kom ple men ta ri par tni o re bi ari an am xa na gu ri ti pis sa zo ga do e bis ni Sa ni, anu

kom ple men ta ri par tni o re bis ar se bo ba niS navs, rom sa war mo da mo ki de bu lia wev rTa

mdgo ma re o ba ze da sa war mo dan er T-er Ti par tni o ris gas vlis Sem Txve va Si iwy e ba sa war-

mos re or ga ni za ci is saq mis war mo e ba.

ko man dit par tni o reb Tan da kav Si re biT mdgo ma re o ba gan sxva ve bu li a. ko man di ti

pa suxs agebs mxo lod mis mi er gan xor ci e le bu li Se na ta niT – sa ga ran tio Tan xiT. ko man-

di ti par tni o ris qo ne ba ze pa su xis mgeb lo ba ar vrcel de ba, Se sa ba mi sad, ko man dit par-

tni ors aqvs SezR u du li uf le be bi anu ar mo na wi le obs sa war mos xel mZRva ne lo ba Si10

da ar mo na wi le obs ko man di tu ri sa zo ga do e bis wes de bis mi Re ba Si, wes de ba sa da sa re gis-

tra cio mo na ce meb Si cvli le bis Se ta na Si.11 Tum ca `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 37-e mux-

lis pir ve li pun qtis Ta nax mad, `SezR u du li par tni o re bi xmis uf le biT sar geb lo ben

mxo lod sa zo ga do e bis wes de biT gan sazR vrul Sem Txve veb Si~, ase ve, ama ve mux lis me o re

pun qtis Ta nax mad, `Tu er T-erT SezR u dul par tni ors (ko man dits) sa war mos wes de biT

mi ni We bu li aqvs uf le ba mo si le ba, ga na xor ci e los iu ri di u li mniS vne lo bis moq me de ba-

ni, rom le bic scil de ba Cve u leb ri vi min do bi lo bis far glebs, igi pa suxs agebs am ka no-

nis me-9 mux lis me-6 pun qtiT dad ge ni li we se bis mi xed viT~. xo lo ama ve ka no nis me-9 mux-

lis me-6 pun qtis Ta nax mad, ke Til sin di si e re bis val de bu le bis dar Rve vis Sem Txve va Si,

val de bu le bis dam rRve vi pa suxs agebs mTe li Ta vi si qo ne biT, pir da pir da uSu a lod.12

ro gorc ze moT aR vniS neT, `me war me Ta Se sa xeb~ ka no ni ar aZ levs uf le bas ko man-

dit par tni ors, rom mo na wi le o ba mi i Ros sa zo ga do e bis xel mZRva ne lo ba Si, ase ve, `me-

war me Ta Se sa xeb~ ka no niT, ko man dit par tni ors ar aqvs xmis uf le ba ko man di tu ri sa zo-

ga do e bis mi er wes de bis mi Re bis an wes de ba Si da /an sa re gis tra cio mo na ce meb Si cvli-

le bis Se ta nis Sem Txve va Si. Tum ca `me war me Ta Se sa xeb~ ka no ni iT va lis wi nebs ko man di ti

par tni o ris Tvis wes de biT xmis uf le bis mi ni We bas, oRond mxo lod gan sazR vrul Sem-

Txve veb Si (am Sem Txve veb Si ar Se dis ze moT da sa xe le bu li wes de bis mi Re ba an wes de ba-

Si da /an sa re gis tra cio mo na ce meb Si cvli le bis Se ta na) da iu ri di u li mniS vne lo bis

moq me de be bis gan xor ci e le bis uf le ba mo si le bis mi ni We bas, ra Tqma un da, esec wes de bis

sa fuZ vel ze. aqe dan ga mom di na re, mar Ta lia ko man di tis pa su xis mgeb lo ba aris SezR u-

du li, mag ram wes de biT Se iZ le ba mi va ni WoT xmis uf le ba da war mo mad gen lo bis gan xor-

ci e le bis uf le ba mo si le ba.13

10 saqarTvelos kanoni `mewarmeTa Sesaxeb~, 37-e muxli, saqarTvelos parlamentis uwye-

bani, 1994. miuxedavad imisa, rom `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis zogadi nawili saubrobs

– me-9 muxlis 1-li punqtis Tanaxmad, komandit partniorsac SeiZleba hqondes xelmZR-

vanelobis ufleba, kanonis 37-e muxli, rogorc specializebuli nawili, azustebs me-9

muxlis 1-li punqtis moqmedebas komandituri sazogadoebis mimarT. 11 saqarTvelos kanoni `mewarmeTa Sesaxeb~, 34-e muxli, saqarTvelos parlamentis uwye-

bani, 1994.12 Tu ramdenime komandits hqonda iuridiuli mniSvnelobis moqmedebis ganxorcielebis

uflebamosileba, Sesabamisad, isini CaiTvlebian solidarul movaleebad da, ganxor-

cielebuli moqmedebis gamo, pasuxs ageben solidarulad, mTeli Tavisi qonebiT, pirda-

pir da uSualod. 13 komanditisTvis aRniSnuli uflebebis miniWeba komplementarebis uflebamosilebaSi

Sedis. xmis uflebis sakiTxic da iuridiuli mniSvnelobis moqmedebebis ganxorcieleb-


199

ko man dit par tni ors, SezR u du li par tni o ris bu ne bi dan ga mom di na re, sxva uf-

le be bic aqvs, ro me lic ga mo i xa te ba ko man di tis mxri dan kon tro lis gan xor ci e le ba Si,

ker Zod, `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 36-e mux lis sa fuZ vel ze, `SezR u dul par tni o rebs

(ko man di tebs) uf le ba aqvT, mo iTx o von wli u ri an ga ri Sis as li da, sa zo ga do e bis fi nan-

su ri do ku men ta ci is gac no biT, Se a mow mon wli u ri an ga ri Sis sis wo re~.14 Ce mi az riT, da-

sa xe le bul pun qtSi mi Ti Te bu li – sa zo ga do e bis fi nan su ri do ku men ta ci is gac no biT

wli u ri an ga ri Sis sis wo ris Se mow me ba – ar gu lis xmobs, rom ko man di tebs am an ga ri Sis

sis wo ris Se sa mow me be li do ku men ta ci is moTx ov nis uf le bac aqvT. aR niS nu li, Ce mi az-

riT, gu lis xmobs mxo lod wli u ri an ga ri Sis as lis moTx ov nis uf le bas. rac Se e xe ba uSu-

a lod fi nan su ri do ku men ta ci is moTx ov nis uf le bas, amas azus tebs 36-e mux lis me o re

pun qti, sa dac sa u ba ri a, rom ko man dits sa sa mar Tlos meS ve o biT da mniS vne lo va ni sa-

fuZ vle bis ar se bo bis Sem Txve va Si Se uZ lia mo iTx o vos sa zo ga do e bis fi nan su ri do ku-

men ta ci a. cne ba `mniS vne lo va ni sa fuZ vle bi~ `me war me Ta Se sa xeb~ ka no niT gan sazR vru-

li ar aris. am cne bi dan ga mom di na re obs, rom ko man dits ara yo vel Tvis, ara med mxo lod

gan sa kuT re bu li ga re mo e be bis ar se bo bis Sem Txve va Si Se uZ lia mo iTx o vos sa zo ga do e-

bis fi nan su ri do ku men ta ci is gac no ba sa sa mar Tlos meS ve o biT.

da ax lo e biT ase ga mo i yu re ba ko man di tu ri sa zo ga do e ba `me war me Ta Se sa xeb~ ka no-

nis Ta nax mad. Cve ni Te mis mi za nia ara mxo lod hib ri du li ti pis sa zo ga do e bis bu ne bis

gan xil va da mis am xa na gur da ka pi ta lis tur sawy i seb ze sa u ba ri, ara med Cven ase ve un da

Se ve xoT sa kiTxs, Tu ram de nad si coc lxi su na ri a nia sa qar Tve lo Si hib ri du li ti pis sa-

zo ga do e ba da Tu am ti pis sa zo ga do e be bi mci re ra o de no biT aris da re gis tri re bu li

– ra aris amis mi ze zi.

2.3. ko man di tu ri sa zo ga do e bis gav rce le ba sa qar Tve lo Si

2009 wlis cvli le bam de `ad vo kat Ta Se sa xeb~ ka no ni iT va lis wi neb da ad vo ka te bis

mi er saad vo ka to saq mi a no bis or ga ni ze bas im sa me war meo iu ri di u li pi re bis for miT, sa-

dac er Ti par tni o ri ma inc ar iyo SezR u du li par tni o ri, anu un da yo fi li yo par tni o ri,

ro me lic pa suxs ageb da mTe li Ta vi si qo ne biT. ker Zod, da sa xe le bu li ka no nis me-18 mux-

lis pir ve li pun qtis Tav da pir ve li re daq cia JRer da Sem deg na i rad: `sa ad vo ka to saq mi-

a no bis uf le bis da ma das tu re be li mow mo bis mi Re bis Sem deg ad vo kats uf le ba aqvs sa ad-

vo ka to saq mi a no bis gan sa xor ci e leb lad in di vi du a lu rad an sxva ad vo ka teb Tan er Tad

Seq mnas sa ad vo ka to bi u ro (o fi si, kan to ra, iu ri di u li fir ma da a.S.) am xa na go bis an im sa-

me war meo iu ri di u li pi ris sa xiT, ro mel Sic ara nak leb er Ti par tni o ris pa su xis mgeb lo-

is uflebamosileba wesdebis safuZvelze SeiZleba mieniWos komandits, xolod wesdebis

miRebis, masSi da saregistracio monacemebSi cvlilebis Setanis ufleba aqvT mxolod

srul partniorebs (`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 34-e muxlis me-4 punqti).14 dasaxelebul SemTxvevaSi saubaria kontrolis uflebis ganxorcielebaze komanditi

partnioris mxridan komplementar partniorTan mimarTebaSi yvelaze ufro martivi

formiT, rac wliuri angariSis aslis wardgenis moTxovnasa da am angariSis sisworis

Semowmebas gulisxmobs.


200

ba ar aris SezR u du li~.15 da sa xe le bu li mux li dan ga mom di na re, sa ad vo ka to saq mi a no bis

gan ma xor ci e le be li iu ri di u li fir mis Se saq mne lad sa Wi ro iyo an so li da ru li pa su xis-

mgeb lo bis sa zo ga do e bad, an ko man di tur sa zo ga do e bad da re gis tri re ba.16 Se sa ba mi sad,

sa qar Tve lo Si ar se bu li zo gi iu ri di u li fir ma da re gis tri re bu lia ko man di tur sa zo-

ga do e bad, da kav Si re bu lia àd vo kat Ta Se sa xeb~ ka non Si ar se bul Ca na wer Tan, ro mel sac

ma val de bu li xa si a Ti hqon da. 2009 wlis 17 no em bris cvli le biT, es da na we si Sec vli lia

da sa ad vo ka to saq mi a no bis or ga ni ze ba Se saZ le be li a ro gorc am xa na go bis, ase ve `me war-

me Ta Se sa xeb~ ka no niT gaT va lis wi ne bu li sa me war meo iu ri di u li pi ris sa xiT.17

dRe is mdgo ma re o biT, me war me Ta da ara sa me war meo iu ri di ul pir Ta re es tris mo-

na ce meb ze day rdno biT, sa qar Tve lo Si mTli a nad da re gis tri re bu lia 162 ko man di tu ri

sa zo ga do e ba, aqe dan na wi li lik vi di re bu li a, xo lo na wi li ar se bobs mxo lod re es tris

mo na ce me bis sa fuZ vel ze, magram si nam dvi le Si aRar axor ci e lebs saq mi a no bas.18 Se da re-

bis Tvis SezR u du li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e bad da re gis tri re bu lia 111668 kom-

pa ni a, ase ve, 2586 aris sa aq cio sa zo ga do e ba da da ax lo e biT ana lo gi u ri ra o de no ba so-

li da ru li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e bis Sem Txve va Si – 2778. ko o pe ra ti vis Sem Txve-

va Si gvaqvs 2898 ko o pe ra ti vi, anu, Sps-s gar da, da nar Ce ni sa me war meo iu ri di u li pi re-

bis ra o de no ba da ax lo e biT er Tma ne Tis iden tu ria, gar da ko man di tu ri sa zo ga do e bi sa.

ko man di tu ri sa zo ga do e ba, me war me Ta da ara sa me war meo iu ri di ul pir Ta re es tris mo-

na ce meb ze day rdno biT, yve la ze nak le bad po pu la ru li sa me war meo iu ri di u li pi ri a.

Ce mi az riT, sa me war meo ka non mdeb lo bis mi za ni un da iyos ara mxo lod sa mar Tleb-

ri vi Tval saz ri siT srul yo fi li do ku men te bis Seq mna, ara med ise Ti do ku men te bis Seq-

mna, ro me lic xels Se uwy obs eko no mi ku ri mdgo ma re o bis ga um jo be se bas qve ya na Si da im

ada mi a ne bis Tvis, ro mel Tac surT biz nessaq mi a no bis gan xor ci e le ba. Tu ro go ria ko-

man di tu ri sa zo ga do e bis sa mar Tleb ri vi da eko no mi kur dat vir Tva sa er Ta So ri so mas-

Sta biT ami saT vis au ci le be lia Se va da roT da zo ga dad da va xa si a ToT is hib ri du li ti-

pis sa me war meo su bi eq te bi, ro me lic Seg xvde baT Se er Te bu li Sta te bis ma ga liT ze.

15 aRniSnuli punqti Seicvala 2009 wlis 17 noembris kanoniT da dRevandeli formulire-

biT advokatebs saadvokato saqmianobis organizebis mizniT SeuZliaT, maTTvis sasur-

veli organizaciul-samarTlebrivi forma airCion. 16 miuxedavad imisa, rom `mewarmeTa Sesaxeb~ kanoniT, solidaruli pasuxismgeblobis sa-

zogadoebis momwesrigebeli normebi vrceldeba komandituri sazogadoebis srul

partniorebzec, àdvokatTa Sesaxeb~ kanonis zemoT dasaxelebuli muxlis redaqciam

SesaZlebloba misca iuridiul kompaniebs daregistirebuliyvnen komanditur sazoga-

doebad erTi sruli partnioris monawileobiT. 17 àdvokats ufleba aqvs, saadvokato saqmianobis gansaxorcieleblad individualurad,

sxva advokatebTan an sxva pirebTan erTad Seqmnas saadvokato biuro amxanagobis an `me-

warmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT gansazRvruli samewarmeo iuridiuli piris sax-

iT~, - àdvokatTa Sesaxeb~ kanonis me-18 mulis 1-li punqti.18 <https://enreg.reestri.gov.ge/main.php?m=new_index&state=search>


201

3. hib ri du li ti pis sa zo ga do e be bi de la ve ris sa kor po ra cio

sa mar Tlis mi xed viT19

qar Tul sa me war meo sa mar Tal Si hib ri du li ti pis sa zo ga do e be bis ukeT ga a na li-

ze bis miz niT, au ci le be lia Se da re biT -sa mar Tleb ri vi ana li zis ga ke Te ba. Se da re bi T-

sa mar Tleb ri vi ana li zi saT vis, Cve ni naS ro mis miz ne bi dan ga mom di na re, ga mo vi ye nebT

de la ve ris uni form par tner ship act-s, li mi ted par tner ship act-s da li mi ted li a bi lity com pany act-s, da-

va xa si a TebT li mi ted par tner ship-s da li mi ted li a bi lity par tner ship-s, ase ve Se ve xe biT li mi ted li a bi lity com pany-s da li mi ted li a bi lity li mi ted par tner ship-s.20

qar Tu li ko man di tu ri sa zo ga do e bi sa da ame ri ku li hib ri du li ti pis sa zo ga do-

e bis Se da re biT -sis te mu ri ana li zis dros gan sa kuT re bu li yu radR e ba gveq ne ba ga max vi-

le bu li SezR u du li par tni o ris uf leb riv mdgo ma re o ba ze, ase ve, SezR u du li par tni-

o ris pa su xis mgeb lo bis sa kiTx ze. ama ve dros Se ve xe biT sru li par tni o ris uf le beb sa

da mo va le o bebs da pa su xis mgeb lo bis sa kiTx sac. de la ve ris sa kor po ra cio sa mar Tal Si

Cven gan sa kuT re biT gva in te re sebs hib ri du li ti pis sa zo ga do e be bis mra val fe rov ne-

ba, ma Ti si cocx li su na ri a no ba da, rac mTa va ri a, hib ri du li ti pis sa zo ga do e be bis, ro-

gorc eko no mi ku ri aq ti vo bis wa ma xa li se be li faq to ris, ar se bo ba.

3.1. Li mi ted par tner ship

ame ri ku li li mi ted par tner ship al baT yve la ze me tad hgavs qar Tul ko man di tur sa zo-

ga do e bas. ka pi ta lu ri da am xa na gu ri ti pis sawy i se bis, ro gorc hib ri du li ti pis sa zo-

ga do e bis, da sad ge nad mniS vne lo va ni a li mi ted par tner ship-is ga a na li ze ba.

de la ve ris li mi ted par tner ship ac t-is §17-101 (9) Ta nax mad, li mi ted par tner ship aris am xa na-

go ba, ro me lic da fuZ ne bu lia de la ve ris ka non mdeb lo bis mi xed viT da Sed ge ba ori an

me ti par tni o ris gan, maT gan er Ti an me ti aris sru li par tni o ri21 da er Ti an me ti SezR-

19 Ann E. Conaway, SYMPOSIUM: The Delaware General Corporation Law for the 21st Century: ARTICLE: What We Can Learn From Other Statutory Schemes: Lessons to be Learned: How the Policy of Freedom to Contract in Delaware’s Alternative Entity Law Might Inform Delaware’s General Corporation Law, 33 Del. J. Corp. L. 789, 2008: `First, alternative entities generally avoid entity level taxation. n3 Second, Delaware alternative entities benefi t from the contractual fl exibility that permits sponsors to create a public entity and to install any managerial infra- structure desired. n4 This internal contractual freedom also extends to the ability of investors to craft noneconomic ownership interests n5 or to eliminate all voting rights if preferred. n6 Third, public alternative entities are subject to different rules and regulations than corporations under the stock ex-changes as well as the federal securities laws-rules that affect the internal governance of an entity. n7 Fourth, and most unique to Delaware, in 1990, 1992, and 2004, Delaware adopted a series of amendments to its al-ternative entity acts that authorize owners to contractually limit or eliminate duties and liabilities, including fi duciary duties of owners or managers to each other, the entity, or another person that is a party to the entity’s private agreement, so long as no attempt is made to limit or restrict the implied contractual covenant of good faith and fair dealing.“

20 <http://revenue.delaware.gov/services/Business_Tax/business_structures_table.pdf>21 `General partners in limited partnerships are partners bound by the general fi duciary obligations of partners,

and they are more: they are managing partners, who, as such, owe their non-managing partners “one of the highest fi duciary duties recognized in the law,~ Allan W. Vestal, A Comprehensive Uniform Limited Partner-ship Act? The Time Hase Come, 28 U.C. Davis L. Rev. 1195, 1995.


202

u du li par tni o ri da, de la ve ris ka non mdeb lo bis miz ne bi dan ga mom di na re, mo i cavs li mi-ted li a bi lity li mi ted par tner ship -sac.22

ro gorc vxe davT, Ta vi dan ve er T-er Ti yve la ze mniS vne lo va ni gan mas xva ve be li ni-

Sa ni li mi ted par tner ship- sa da ko man di tur sa zo ga do e bas So ris par tni or Ta ra o de no bis

sa kiTx ia. ker Zod, ro gorc ze moT aR vniS ne, qar Tul ko man di tur sa zo ga do e ba Si au ci-

le be li a, mi ni mum, ori sru li par tni o ris da er Ti SezR u du li par tni o ris ar se bo ba

ko man di tu ri sa zo ga do e bis da sa ar seb lad, xo lo li mi ted par tner ship-is Tvis au ci le be li

ar aris so li da ru li mo va le e bis ar se bo ba. er Ti sru li par tni o ri sak ma ri sia li mi ted par tner ship-is da sa ar seb lad, anu li mi ted par tner ship-is da ar se bi saT vis sa Wi roa mi ni mum ori

par tni o ri ma inc, ro mel Ta gan er Ti mTe li Ta vi si qo ne biT agebs pa suxs, xo lo me o re –

mxo lod Ta vi si Se na ta niT.

Li mi ted par tner ship ac t-i s §17-303 (a) -is Ta nax mad, SezR u du li par tni o ri pa suxs ar

agebs sa zo ga do e bis val de bu le bi saT vis mTe li Ta vi si qo ne biT, gar da im Sem Txve ve bi sa,

ro de sac is ase ve aris sru li par tni o ri, an, SezR u du li par tni o ris uf le ba mo si le bis

gan xor ci e le bas Tan er Tad, mo na wi le o bas iRebs sa war mos mar Tva Si. im Sem Txve va Si, Tu

SezR u du li par tni o ri mo na wi le obs sa war mos mar Tva Si, is pa su xis mge be lia mTe li Ta-

vi si qo ne biT mxo lod imis wi na Se, vinc biz nes saq mi a no bas awar mo ebs li mi ted par tner ship- Tan

da ke Til sin di si e rad sje ra, rom SezR u du li par tni o ri, Ta vi si moq me de bis Si na ar si-

dan ga mom di na re, war mo ad gen da srul par tni ors.23

li mi ted par tner ship ac t-i s §17-306-is Ta nax mad, am xa na go bis xel Sek ru le bis dar Rve vis

ga mo Se iZ le ba SezR u dul par tni ors da e kis ros zi a nis anazR a u re ba. Tum ca da sa xe le-

bul de bu le ba Si zi a nis anazR a u re bis da kis re bis sa fuZ vlad mi Ti Te bu lia am xa na go bis

xel Sek ru le bis (sa war mos wes de bis) dar Rve va an am xel Sek ru le biT gaT va lis wi ne bu li

pi ro be bis dad go ma.24 li mi ted par tner ship act §17-502 (g)-is Ta nax mad, er T-er Ti san qci a, ro-

me lic Se iZ le ba SezR u du li par tni o ris mi marT iq nes ga mo ye ne bu li, mi si wi lis ode no-

bis Sem ci re ba an ga uq me baa im Sem Txve va Si, Tu is ar ga na xor ci e lebs Se na tans, rom lis

Se ta nis val de bu le bac hqon da aRe bu li.

ase ve, Sena ta nTan da kav Si re bi T sa in te re soa de la ve ris ka non mdeb lo bis mid go ma,

ker Zod, qar Tu li ̀ me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis gan gan sxva ve biT, ro me lic, ro gorc ze moT

aR vniS neT, ko man di tis Sena tans au ci leb lad sa ga ran tio Tan xis sa xiT ga mo xa tavs, li mi ted par tner ship act-is §17-50-is Ta nax mad, par tni o ris Se na ta ni Se iZ le ba ga mo i xa tos ro gorc

fu la di (qo ne bis an mom sa xu re bis) sa xiT, aseve, par tni o ris mxri dan val de bu le bis aRe-

biT, rom Se i tans Se na tans fu la di an qo ne bis, an mom sa xu re bis gan xor ci e le bis sa xiT.

sa in te re soa ase ve de la ve ris mid go ma SezR u du li par tni o ris mxri dan in for ma-

ci is mo po ve bis uf le bas Tan da kav Si re biT. li mi ted par tner ship act-is §17-305-is Ta nax mad,

yo vel SezR u dul par tni ors aqvs uf le ba, rom go niv ru li stan dar te bis dac viT (da am

stan dar teb Si igu lis xme ba, ra sa xis in for ma cia da do ku men te bis un da iyos ga ce mu li

da vis xar jze, dro i sa da ad gil mde ba re o bis gaT va lis wi ne biT), ro gorc es iq ne ba gaT-

va lis wi ne bu li wes de ba Si an dad ge ni li sru li par tni o re bis mi er, go niv rul sa fuZ vel-

ze day rdno biT, dro dad ro mo iTx o vos sru li par tni o re bis gan in for ma ci a, ro me lic

22 Limited Partnerships, 17-101 (9).23 iqve, 17-303 (a). 24 iqve, 17-306.


203

exe ba SezR u du li par tni o ris in te re sebs.25 ama ve de bu le biT, in for ma ci is Ca mo naT va-

li, ro me lic Se iZ le ba ga ce mu li iq nes SezR u du li par tni o ris moTx ov nis sa fuZ vel ze,

Se iZ le ba mo i cav des srul da swor in for ma ci as li mi ted par tner ship-is biz nes- da fi nan su-

ri mdgo ma re o bis Se sa xeb, ase ve, fe de ra lu ri, Sta ti sa da ad gi lob ri vi ga da sa xa de bis

ga dax dis as le bs,26 par tni o re bis sa xe lebs da faq tob riv da iu ri di ul mi sa mar Tebs,

sa war mos wes de bis da sa re gis tra cio ga nacx a dis, ase ve, maT Si Se su li cvli le be bis as-

lebs. ase ve, SezR u du li par tni o ris Tvis Se iZ le ba cno bi li gax des Ti To e u li par tni o-

ris mi er gan xor ci e le bu li Se na ta ne bis Se sa xeb in for ma ci a, ase Ti Se na ta ne bis ode no ba

da Se ta nis dro da sxva ne bis mi e ri sa xis in for ma ci a, ro me lic da kav Si re bu lia li mi ted par tner ship-Tan, ro gorc sa mar Tli a ni da go niv ru li.27 Ce mi az riT, aR niS nu li kon kre ti-

za cia xels uwy obs SezR u du li par tni o ris uf le be bis ukeT dac vas da re a li ze bas, ase-

ve, aR niS nu li Ca mo naT va li uf ro far To a, vid re Cven mi er ze moT da sa xe le bu li `me war-

me Ta Se sa xeb~ ka no nis 36-e mux lSi mi Ti Te bu li sa kiTx e bi.

de la ve ris li mi ted par tner ship act-is §17-305 (b)-is Ta nax mad, srul par tni ors aqvs

uf le ba, rom SezR u du li par tni o ris gan kon fi den ci a lu rad Se i na xos ne bis mi e ri is in-

for ma ci a, ro me lic, ro gorc sru li par tni o ri Tvlis, Se i cavs sa vaW ro sa i dum lo e bebs,

an ke Til sin di si e rad swams, rom am in for ma ci is gam Rav ne ba ar aris li mi ted par tner ship-is

sa u ke Te so in te re se bis Se sa ba mi si, an Se uZ lia da a za ra los li mi ted par tner ship an mi si biz-

ne si an li mi ted par tner ship val de bu li a, ka no nis an me sa me pir Tan da de bu li xel Sek ru le-

bis sa fuZ vel ze, rom es in for ma cia Se i na xos kon fi den ci a lu rad.28 ase ve, ama ve mux liT

ko man dit par tni ors mi ni We bu li aqvs uf le ba, Se i ta nos sar Ce li sa sa mar Tlo Si sru li

par tni o ris mi er ase Ti in for ma ci is ga ce ma ze ua ris Tqmis Sem Txve va Si.29

25 Limited Partnerships, 17-305.26 iqve, 17-305, (2) Promptly after becoming available, a copy of the limited partnership’s federal, state and

local income tax returns for each year.27 iqve, 17-305, (6) Other information regarding the affairs of the limited partnership as is just and reasonable.28 iqve, 17-305 (b), A general partner shall have the right to keep confi dential from limited partners for such

period of time as the general partner deems reasonable, any information which the general partner reasonably believes to be in the nature of trade secrets or other information the disclosure of which the general partner in good faith believes is not in the best interest of the limited partnership or could damage the limited partnership or its business or which the limited partnership is required by law or by agreement with a third party to keep confi dential.

29 aseve, amave muxliT Zalian kargad aris gawerili is formaluri safuZvlebi, romelze

dayrdnobiTac mimdinareobs SezRuduli partnioris mier informaciis gamoTxovis

procedura sruli partniorebisgan. kerZod, gaTvaliswinebulia, rom SezRuduli

partnioris mier informaciis moTxovna unda iyos aucileblad werilobiTi formiT

Sesrulebuli, xolo srulma partniorma am moTxovnas 5 dRis vadaSi unda gasces pasuxi

(wesdebiT SeiZleba gaTvaliswinebuli iyos rogorc ufro xanmokle, aseve SedarebiT

xangrZlivi periodi, Tumca dro ar unda aRematebodes 30-dRian vadas), xolo im SemTx-

vevaSi, Tu sruli partniori pasuxs ar gascems, an uars ityvis informaciis miwodebaze,

SezRudul partniors ufleba aqvs mimarTos sasamarTlos da sasamarTlos meSveobiT

moiTxovos informaciis gamoTxova. sasamarTlo iRebs gadawyvetilebas, rom piri,

romelic iTxovs informacias, aris Tu ara uflebamosili, miiRos am saxis informacia.

Tumca aseve sasamarTlos gadawyvetilebiT, SezRuduli partniorisaTvis SeiZleba

gaTvaliswinebul iqnes xarjebis anazRaureba, romelic aucilebelia SezRuduli part-

nioris mier dasaxelebuli informaciis misaRebad. rodesac SezRudul partniors unda


204

ase ve, sak ma od sa in te re soa sa kiTx i, ro me lic da kav Si re bu lia SezR u du li par-

tni o ris mi er Se mow me bi sa da kon tro lis uf le bis gan xor ci e le bas Tan, ra zec na wi lob-

riv ze moT uk ve gvqon da sa u ba ri.

qar Tu li ka no ni `me war me Ta Se sa xeb~ sa ub robs kon tro li sa da Se mow me bis uf le-

bis zo gad far gleb ze – fi nan su ri do ku men ta ci is Se mow me bas Tan da kav Si re biT. ker-

Zod, `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis me sa me mux lis me-10 pun qtis Ta nax mad, `yo vel par tni-

ors aqvs wli u ri an ga ri Sis as li sa da sa zo ga do e bis yve la pub li ka ci is mi Re bis uf le ba.

gar da ami sa, mas uf le ba aqvs, Se a mow mos wli u ri an ga ri Sis sis wo re da am miz niT ga ec nos

sa zo ga do e bis do ku men ta ci as uSu a lod an au di to ris meS ve o biT da sa war mos or ga no-

ebs mos Txo vos gan mar te be bi wli u ri an ga ri Sis war dge nis Sem deg, mag ram am an ga ri Sis

dam tki ce bam de. Tu aR moC nde ba, rom an ga riS Si ar se bi Ti Sec do ma a, am an ga ri Sis Se mow-

me bis xar je bi ekis re ba sa war mos. kon tro li sa da Se mow me bis es uf le be bi Se iZ le ba Se-

izR u dos mxo lod am ka no niT, ga far To e ba ki Se saZ le be lia wes de biT~. ro gorc ze moT

aR vniS ne, ko man di tu ri sa zo ga do e bis SezR u du li par tni o ris mi er kon tro li sa da Se-

mow me bis uf le bis gan xor ci e le ba ze sa ub robs `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 36-e mux li.

36-e mux li gan sazR vravs SezR u du li par tni o ris mi er kon tro lis gan xor ci e le bis mi-

ni ma lur stan darts, rom lis ki dev uf ro SezR ud va Se iZ le ba mxo lod `me war me Ta Se sa-

xeb~ ka no niT, xo lo ga far To e ba Se iZ le ba sa war mos wes de biT. de la ve ris li mi ted par tner-ship act §17-305 (v)-s Ta nax mad, sa war mos wes de biT Se saZ le be lia Se izR u dos SezR u du li

par tni o ris mxri dan in for ma ci is mo po ve bis uf le ba30 da es SezR ud va ar un da iyos in-

ter pre ti re bu li ise, rom SezR u dos SezR u du li par tni o ris mi er in for ma ci is mo po-

ve bis uf le ba ze sxva sa Su a le be biT SezR ud ve bis da we se ba.31

ze mo moy va nil ma mok le mi mo xil vam li mi ted par tner ship-i sa de la ve ris ka non mdeb lo-

bis mi xed viT da qar Tu li ko man di tu ri sa zo ga do e bis sa kiTx eb Tan li mi ted par tner ship-is

mid go me bis Se da re bam war mo a Ci na ori ve ka non mdeb lo bis mid go me bis upi ra te si mxa re-

e bi. vfiq rob, de la ve ris ka non mdeb lo ba uf ro li be ra lu ria li mi ted par tner ship-is de bu-

le beb Tan mi mar Te ba Si, rac li mi ted par tner ship-is cxov re ba Si ga mo ye ne bis da dam kvid re bis

uf ro met al ba To bas qmnis, gan sxva ve biT qar Tu li ko man di tu ris sa zo ga do e bi sa gan,

rom lis ma ga li Te bi Za li an co ta a. Se sa ba mi sad, al baT, upi ra te so ba un da mi va ni WoT

swo red im mid go mas, ro me lic sa war mo Ta da ar se bi sa da gan vi Ta re bis uf ro met per-

speq ti vas qmnis.

dasaxelebul debulebaSi moyvanili informaciis mopoveba, man ori garemoebis Tanxve-

dra unda daadasturos: pirveli, is, rom informacia, romelsac iTxovs, aris Cven mier

zemoT dasaxelebul CamonaTvalSi da is, rom moTxovnili informacia gonivruladaa

dakavSirebuli mis, rogorc SezRuduli partnioris uflebebTan. aseve, sasamarTlom

SeiZleba gansazRvros informaciis miwodeba SezRuduli partniorisaTvis konkretu-

li pirobebis dacviT da Sesabamisi SezRudvis dawesebiT.

30 faqtobrivad, `mewarmeTa Sesaxeb~ kanoniT gansazRvruli kontrolisa da Semowmebis

uflebis ganxorcieleba swored SezRuduli partnioris mxridan sawarmos finansuri

dokumentaciasTan mimarTebaSi informaciis mopovebaSi gamoixateba.

31 Limited Partnerships: 17-305 (f) The rights of a limited partner to obtain information as provided in this section may be restricted in an original partnership agreement or in any subsequent amendment approved or adopted by all of the partners or in compliance with any applicable requirements of the partnership agreement. The provisions of this subsection shall not be construed to limit the ability to impose restrictions on the rights of a limited partner to obtain information by any other means permitted under this chapter~.


205

3.2. Li mi ted Li a bi lity Li mi ted Par tner ship

Li mi ted li a bi lity li mi ted par tner ship (LLLP) Ta vi si Si na ar siT da bu ne biT Za li an sa in te-

re so sa war mo a. msgav sad limited partnership-i sa LLLP-ic hib ri du li ti pis sa zo ga do e ba a,

ro mel Sic gxvde ba, ro gorc SezR u du li, ase ve sru li par tni o re bi. ase ve, LLLP-is Tan

da kav Si re biT sa in te re soa is faq tic, rom LLLP-is sa mar Tleb riv mdgo ma re o bas awes ri-

gebs ro gorc de la ve ris Li mi ted Par tner ship Act, ase ve, de la ve ris Re vi sed Uni form Par tner ship Act. gan sa kuT re biT sa in te re so a, ra gan mas xva ve be li Tvi se be bi aqvs LLLP-is sxva hib ri-

du li ti pis sa zo ga do e beb Tan Se da re biT.

da fuZ ne bis dros, par tni or Ta ra o de no bis kuTx i Tac LLLP-s da ax lo e biT iden tu-

ri mdgo ma re o ba aqvs, ise ve ro gorc limited partnership-s. de la ve ris Li mi ted Par tner ship Act-is

Ta nax mad, au ci le be li a, rom mi ni mum ori par tni o ri ma inc iyos, ro mel Ta gan er Ti aris

sru li par tni o ri, xo lo me o re SezR u du li.32 ase ve, De la wa re Li mi ted Par tner ship Act-is §17-

214 (a) Ta nax mad, gan saz Rvru lia pi ro be bi, rom lis mi xed vi Tac, limited partnership Se iZ le-

ba Ca mo ya lib des, ro gorc LLLP.33 ker Zod, limited partnership Se iZ le ba gax des li mi ted li a bi lity li mi ted par tner ship im Sem Txve va Si, Tu es gan sazR vru lia limited partnership-is wes de biT, xo lo

im Sem Txve va Si, Tu es limited partnership-is wes de biT gan sazR vru li ar aris, ma Sin au ci le-

be lia ro gorc sru li par tni o re bis, ase ve, SezR u du li par tni o re bis Tan xmo ba.34

im Sem Txve va Si, Tu limited partnership aris LLLP, mis srul par tni o rebs Se ezR u de baT

pa su xis mgeb lo ba De la wa re Re vi sed Uni form Par tner ship Act-is sa fuZ vel ze, xo lo SezR u dul

par tni o rebs aRar eq ne baT val de bu le ba ze moT da sa xe le bu li li mi ted par tner ship ac t-is

§17-303 (a) -is sa fuZ vel ze, ra dro sac SezR u du li par tni o ri pa suxs agebs mTe li Ta vi si

qo ne biT, Tu is mo na wi le obs sa war mos mar Tva Si.35

De la wa re Re vi sed Uni form Par tner ship Act-is §15-306 gan sazR vravs par tni o ris pa su xis-

mgeb lo bis sa kiTxs sa war mos val de bu le beb Tan da kav Si re biT, anu es mux li sa ub robs

sru li par tni o re bis val de bu le beb ze. am mux lis (a) pun qtiT gan sazRv rul Sem Txve veb-

Si (gar da ama ve mux lis b da g pun qte bi sa) par tni o re bi so li da ru lad age ben pa suxs sa-

32 Limited Partnerships, 17-101(9), “Limited partnership~ and “domestic limited partnership~ mean a partner-ship formed under the laws of the State of Delaware consisting of 2 or more persons and having 1 or more general partners and 1 or more limited partners, and includes, for all purposes of the laws of the State of Dela-ware, a limited liability limited partnership.

33 Lauris G.L. Rall, Closely-Held Business Symposium: The Uniform Limited Partnership Act: A General Part-ner’s Liability Under the Uniform Limited Partnership Act (2001), 37 Suffolk U. L. Rev. 913, 2004: `…the limited partnership must be certain to take the proper steps to choose the election. To elect LLLP status, the limited partnership must make a statement in the certifi cate of limited partnership declaring the limited part-nership a LLLP. The LLLP election should be included in the certifi cate of limited partnership delivered to the appropriate Secretary of State for fi ling when the limited partnership is formed. The election may also be made subsequent to the formation of the limited partnership. An existing limited partnership may elect to acquire or relinquish LLLP status by amending the certifi cate of limited partnership and fi ling the amended certifi cate with the appropriate Secretary of State. The amendment will become effective upon fi ling~.

34 Limited Partnerships, 17-214 (a).35 Delaware Limited Partnership Act, 17-214 (c), `If a limited partnership is a limited liability limited partner-

ship, (i) its partners who are liable for the debts, liabilities and other obligations of the limited partnership shall have the limitation on liability afforded to partners of limited liability partnerships under the Delaware Revised Uniform Partnership Act [Chapter 15 of this title], and (ii) no limited partner of the limited partner-ship shall have any liability for the obligations of the limited partnership under § 17-303(a) of this title~.


206

war mos val de bu le be bis ga mo, anu aR niS nu li mux li sa ub robs limited liability partnership-is

par tni or Ta val de bu le beb ze, xo lo im Sem Txve va Si, Tu Cven li mi ted par tner ship-s Ca mo va-

ya li bebT li mi ted li a bi lity li mi ted par tner ship-ad, mas ze Se iZ le ba gav rcel des is upi ra te so-

be bi par tni o re bis pa su xis mgeb lo bis sa kiTx Tan da kav Si re biT, rac gaT va lis wi ne bu lia

limited liability partnership-is Tvis36 De la wa re Re vi sed Uni form Par tner ship Act-is Ta nax mad.37 ra upi-

ra te so beb zea sa u ba ri? ker Zod, da sa xe le bu li mux lis Ta nax mad, sru li par tni o ri pa-

suxs ar agebs sa war mos val de bu le be bis ga mo, (b) Tu mis sa war mo Si srul par tni o rad

mi Re bam de war mo iS va es val de bu le ba, an (g) sa war mos val de bu le ba war mo iS va an da kav-

Si re bu lia mov le neb Tan, an ga re mo e beb Tan, ro ca partnership aris limited liability partnership-i

da Tu es val de bu le ba war mo iS va xel Sek ru le bi dan an de liq ti dan, aseT Sem Txve va Si es

val de bu le ba aris partnership-is val de bu le ba.38 par tni o ri pa suxs ar agebs pi ra dad, mxo-

lod imis ga mo, rom is aris sa war mos par tni o ri.39

ro gorc vxe davT, li mi ted li a bi lity li mi ted par tner ship aris ki dev er Ti mcde lo ba, rom

rac Se iZ le ba moq ni li iyos eko no mi ku ri da sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o bis re gu li re ba

Se er Te bu li Sta te bis ka non mdeb lo biT da iyos uf ro me ti xel Sewy o ba sa war mo Ta gan-

vi Ta re bis kuTx iT. uaR re sad sa in te re soa de la ve ris ka non mdeb lo bis mi xed viT limited liability partnership-is sa kiTx ic.

3.3. Li mi ted Li a bi lity Par tner ship40

Limited liability partnership iq mne ba msgav sad li mi ted li a bi lity li mi ted par tner ship-i sa, oRond

li mi ted li a bi lity li mi ted par tner ship iq mne ba uk ve ar se bu li limited partnership-is gan, xo lo limited liability partnership uk ve ar se bu li partnership-i si gan.41

36 Limited liability partnership delaveris kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli kidev erTi hi-

briduli tipis sazogadoebaa, romelsac qvemoT SevexebiT. 37 Elizabeth S. Miller and Thomas E. Rutledge, The Duty of Finest Loaylty and Reasonable Decisions: The Busi-

ness Judgement Rule in Unincorporated Business Organizations? 30 Del. J. Corp. L. 343, 2005.38 Sdr. Daniel S. Kleinberger, A Myth Deconstructed: The “Emperor’s New Clothes~ on the Low-Profi t Lim-

ited Liability Company, 35 Del. J. Corp. L. 879, 2010. 39 Delaware Revised Uniform Partnership Act 15-306, `(b) A person admitted as a partner into an existing part-

nership is not personally liable for any obligation of the partnership incurred before the person’s admission as a partner. (c) An obligation of a partnership arising out of or related to circumstances or events occurring while the partnership is a limited liability partnership or incurred while the partnership is a limited liability partner-ship, whether arising in contract, tort or otherwise, is solely the obligation of the partnership. A partner is not personally liable, directly or indirectly, by way of indemnifi cation, contribution, assessment or otherwise, for such an obligation solely by reason of being or so acting as a partner~.

40 Limited liability partnership-is momwesrigebeli pirveli aqti miiRes texasSi 1991 wels.

delaveri iyo mesame Stati, romelmac limited liability partnership-is maregulirebeli aqti

miiRo, ixile, Joseph S. Naylor, Is the Limited Liability Partnership Now the Entity of Choice for Delaware Law Firms? 24 Del. J. Corp. L. 145, 1999.

41 Delaware Revised Uniform Partnership Act 15-1001 `(b) In order to form a limited liability partnership, the original partnership agreement of the partnership shall state that the partnership is formed as a limited liability partnership, and the partnership shall fi le a statement of qualifi cation in accordance with subsection (c) of this section. In order for an existing partnership to become a limited liability partnership, the terms and conditions on which the partnership becomes a limited liability partnership must be approved by the vote necessary to amend the partnership agreement and, in the case of a partnership agreement that expressly considers obliga-


207

ro gorc aRi niS na, De la wa re Re vi sed Uni form Par tner ship Act-is §15-306 gan sazR vravs par-

tni o re bis pa su xis mgeb lo bis sa kiTxs partnership- Si da limited liability partnership -Si. am mxriv

limited liability da li mi ted li a bi lity li mi ted par tner ship-is par tni o re bi sar geb lo ben ana lo gi u ri

upi ra te so be biT. ker Zod, partnership-is val de bu le ba, ro me lic war mo iS va an da kav Si re bu-

lia ga re mo e beb Tan an mov le neb Tan, ro desc partnership ar se bob da limited liability partnership-is sa xiT, mi u xe da vad imi sa, es val de bu le ba war mo iS va xel Sek ru le bis gan, de liq tu ri

val de bu le bis gan an sxva mxriv, aris mTli a nad partnership-is val de bu le ba. par tni o ri,

aR niS nu li val de bu le bis ga mo, pa suxs ar agebs pi ra dad, pir da pir an ara pir da pir, kom-

pen sa ci is an sxva sa xiT, mxo lod im mi ze zis ga mo, rom iyo an moq me deb da ro gorc par-

tni o ri.42 xo lo da sa xe le bu li mux lis (e) pun qti sa ub robs par tni o ris Se saZ leb lo ba ze,

ai Ros val de bu le ba, rom sa war mos val de bu le be bis ga mo pa su xi agos kom pen sa ci is, Se na-

ta nis an sxva sa xiT, limited liability partnership-is ro me li me an yve la val de bu le bis ga mo.43

ro gorc Tqvenc Se am Cnev diT limited liability partnership par tni o re bis pa su xis mgeb lo-

bis kuTx iT TiT qmis iden tu ria li mi ted li a bi lity li mi ted par tner ship-i sa.44 li mi ted li a bi lity li mi ted

tions to contribute to the partnership, also the vote necessary to amend those provisions, and after such ap-proval, the partnership shall fi le a statement of qualifi cation in accordance with subsection (c) of this section~.

42 Sdr., Carter G. Bishop, CLOSELY-HELD BUSINESS SYMPOSIUM: THE UNIFORM LIMITED PART-NERSHIP ACT: The New Limited Partner Liability Shield: Has the Vanquished Control Rule Unwittingly Resurrected Lingering Limited Partner Estoppel Liability as Well as Full General Partner Liability?, 37 Suf-folk U. L. Rev. 667, 2004, During its storied existence, the control rule operated to make a limited partner personally liable for the obligations of the limited partnership simply because s/he participated in the control of the business. Often misunderstood, never defi ned, and inconsistently applied, the control rule operated to undermine the limited partner liability shield, the hallmark of the limited partnership. Consequently, one of the most laudable efforts of ULPA 2001 was to make the limited partner liability shield more secure by reducing liability exposure merely because the limited partner participates in the control of the limited partnership’s business. To this end, ULPA 2001 section 303 boldly declares that a limited partner is not personally liable for an obligation of the limited partnership solely by reason of being a limited partner, “even if the limited partner participates in the management and control of the limited partnership~.

43 Delaware Revised Uniform Partnership Act 15-306, `(e) Notwithstanding the provisions of subsection (c) of this section, under a partnership agreement or under another agreement, a partner may agree to be personally liable, directly or indirectly, by way of indemnifi cation, contribution, assessment or otherwise, for any or all of the obligations of the partnership incurred while the partnership is a limited liability partnership~.

44 magaliTisTvis SegviZlia gamoviyenoT saerTaSoriso iuridiuli firma Skadden, Arps, Slate, Meagher & Flom <http://www.skadden.com/default.cfm>, romelic daregistrirebulia de-

laveris StatSi. delaveris saxelmwifo departamentis meSveobiT SesaZlebelia mov-

ZebnoT saregistracio monacemebi dasaxelebuli iuridiuli firmis <https://delecorp.dela-ware.gov/tin/controller>. aRniSnul saregistracio monacemebSi Cans, rom iuridiuli firma

daregistrirebulia limited liability partnership-ad an limited liability limited partnership-ad. anu es

ori organizaciul-samarTlebrivi forma Tavisi SinaarsiT Zalian msgavsia erTmaneTis,

Tumca limited liability partnership iqmneba partnership-is safuZvelze, sadac partniorebi iRe-

ben gadawyvetilebas, rom gardaqmnan TavianTi sawarmo limited liability partnership-ad, xolo

limited libility limited partnership iqmneba limited partnership-is safuZvelze, sadac partniorebi

iReben gadawyvetilebas, rom gardaqmnan sakuTari sawarmo limited liability limited partnership-ad. aseve, SegviZlia vnaxoT imave firmis saregistracio monacemebi niu-iorkis saxelm-

wifo departamentis eleqtronul saZiebo vebgverdis meSveobiT <http://appext9.dos.ny.gov/corp_public/CORPSEARCH.ENTITY_INFORMATION?p_nameid=2672856&p_corpid=2643032&p_en-tity_name=%53%6B%61%64%64%65%6E%2C%20%41%72%70%73&p_name_type=%41&p_search_


208

par tner ship zo ga dad axa li or ga ni za ci ul -sa mar Tleb ri vi for maa da Se er Te bu li Sta te-

bis Sta te bis um rav le so ba Si jer dam kvid re bu li ar aris.

3.4. hib ri du li ti pis sa zo ga do e be bis gav rce le ba

ame ri kis Se er Te bul Sta teb Si

hib ri du li ti pis sa zo ga do e be bi Za li an gav rce le bu lia a me ri kis Se er Te bul Sta-

teb Si, rad gan es aris Za li an mo xer xe bu li or ga ni za ci ul -sa mar Tleb ri vi for ma, ro me-

lic po ten ci ur in ves to rebs an axa li biz nes saq mi a no bis wa mowy e bis msur vel ad gi lob-

riv biz nes me nebs la vi re bis da efeq tu ri ko or di na ci is Za li an did sa Su a le bas aZ levs.

msof li o Si wam yva ni sa er Ta So ri so iu ri di u li fir me bi, ad gi lob ri vi ame ri ku li kom pa-

ni e bi Za li an xSi rad ir Ce ven hib ri du li ti pis sa zo ga do e bis or ga ni za ci ul -sa mar Tleb-

riv for mas, ro gorc ma Ti biz nes saq mi a no bis war ma te bis ga sa Rebs. ma ga li Tad, ise Ti

kom pa ni a, ro go ric aris CNN, da re gis tri re bu lia swo red hib ri du li ti pis sa zo ga do-

e bis, ker Zod, limited liamility limited partnership-is or ga ni za ci ul -sa mar Tleb ri vi for miT.45

am Sem Txve va Sic, Tu vna xavT de la ve ris sa xel mwi fo de par ta men tis sa me war meo iu ri-

di u li pi re bis sa Zi e bo eleq tro nul veb gverds, CNN-is or ga ni za ci ul -sa mar Tleb riv

for mad da sa xe le bu lia limited liamility partnership an limited liamility limited partnership.46 ro-

gorc ze moT aRv niS ne, es ga mow ve u li a limited liamility partnership-i sa da limited liamility limited partnership-is TiT qmis iden tu ri sa mar Tleb ri vi ga mo xa tu le biT, gan sa kuT re biT par tni-

o re bis pa su xis mgeb lo bis kuTx iT.

Cve ni naS ro mis mTa va ri mi za nia, Se er Te bu li Sta te bis da ker Zod, de la ve ris sa-

kor po ra cio da qar Tu li sa ko rpo ra cio sa mar Tlis Se da re biT ana li zis sa fuZ vel ze,

ga mo vi ta noT sa mar Tleb ri vi das kvna, Tu ra tom aris qar Tul biz nes ga re mo Si nak le bad

po pu la ru li ko man di tu ri sa zo ga do e ba da ra sa xis sa mar Tleb riv ma cvli le bam Se iZ-

le ba mo ax di nos da de bi Ti ze gav le na da wa a xa li sos ko man di tu ri sa zo ga do e bis gav rce-

le ba sa qar Tve lo Si.

4. qar Tu li ko man di tu ri sa zo ga do e bis sa mo mav lo gan vi Ta re bis

per speq ti va

ana li zis sa fuZ vel ze Seg viZ lia vTqvaT, rom ko man di tu ri sa zo ga do e bis qar Tu-

li mo de li mo di fi ka ci as da cvli le bebs sa Wi ro ebs.

pir vel rig Si, ua ri un da vTqvaT `me war me Ta Se sa xeb~ ka no niT gaT va lis wi ne bul

iseT re gu la ci a ze, sa dac, ro gorc ze moT aR vniS ne, so li da ru li pa su xis mgeb lo bis sa-

zo ga do e bis ma re gu li re be li nor me bi are gu li re ben ko man di tu ri sa zo ga do e bis srul

par tni o reb Tan da kav Si re bul sa kiTx ebs.

type=%43%4F%4E%54%41%49%4E%53&p_srch_results_page=0>, sadac Cans, rom iuridiuli

firma daregistrirebulia rogorc Foreign Registered Limited Liability Partnership, radgan

saxe zea delaveris firma, daregistrirebuli niu-iorkSi.

45 < http://edition.cnn.com/>46 <https://delecorp.delaware.gov/tin/controller>


209

me o re, ko man di tu ri sa zo ga do e bis re gu la ci is me ti si mar ti vi saT vis Se saZ le be-

li un da iyos er Ti sru li par tni o ris mo na wi le o biT ko man di tu ri sa zo ga do e bis da ar-

se ba, anu ar un da iyos au ci le be li so li da ru li mo va le e bis ar se bo ba.

me sa me, Se saZ le be li un da iyos, rom sru li par tni o ri sa war mos yve la val de bu-

le bis ga mo pa suxs mTe li Ta vi si qo ne biT ar ageb des, ma ga li Tad, Tun dac im Sem Txve va Si,

ro de sac uk ve da ar se bul ko man di tur sa zo ga do e bas Se mo u er Tde ba axa li sru li par-

tni o ri.

me oTx e, ga sa mar ti ve be lia sa ga ran tio Tan xis sa kiTx ic. dRes moq me di ka non mdeb-

lo biT, ko man di tis Se na ta ni Se saZ le be lia mxo lod sa ga ran tio Tan xiT ga mo i xa tos.

Ce mi az riT, `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis zo ga di na wi liT gaT va lis wi ne bu li da na we si,

ro me lic Se na ta nis gan xor ci e le bis Ta vi suf le bas aZ levs par tni ors, un da gav rcel-

des ko man di tur sa zo ga do e ba zec da Se na ta ni mar to sa ga ran tio Tan xiT ar un da ga mo-

i xa tos. ko man di tis Se na ta ni un da iyos ro gorc ma te ri a lu ri, ara ma te ri a lu ri, ase ve

mom sa xu re bis ga we va da sa mu Sa os Ses ru le bac.

me xu Te, `me war me Ta Se sa xeb~ ka no niT, un da ga i zar dos ko man di ti par tni o ris uf-

le be bi, ra Ta Se saZ le be li gax des am uf le be bis wes de biT SezR ud va. dRes es uf le be-

bi war mod ge ni lia ka no niT da Se saZ le be lia wes de biT ga far To e ba, rac re a lo ba Si nak-

le bad Se iZ le ba mox des, vgu lis xmob uf le be bis gaz rdas wes de biT. ami tom um jo be sia

ka non mdeb lo biT Ta vi dan ve iyos gaT va lis wi ne bu li ko man di ti par tni o ris uf le be bis

Se da re biT vrce li Ca mo naT va li.

aR niS nu li cvli le be bis gar da, Se saZ le be lia sxva kuTx i Tac gan vsazR vroT cvli-

le be bi. Se saZ le be lia qar Tul sa me war meo sa mar Tal Si Se mo vi ta noT ro me li me Cven mi er

ze moT da sa xe le bu li or ga ni za ci ul-sa mar Tleb ri vi for ma an `me war me Ta Se sa xeb~ ka-

no nis im TavSi, romelic eZRvneba ko man di tu r sa zo ga do e bas, ga viT va lis wi noT yve la

is upi ra te so ba, rac gan xi lul or ga ni za ci ul -sa mar Tleb riv for mebs aqvT.

5. das kvna

ro gorc Cve ni gan xil vi dan Cans, hib ri du li ti pis sa zo ga do e be bi sak ma od sa in te-

re so sa zo ga do e be bi a, rom le bic mo i ca ven ro gorc ka pi ta lu ri, ase ve am xa na gu ri sa zo-

ga do e bis niS nebs.

ame ri ku li mo de lis gar Ce vi sas naT lad ga moC nda is upi ra te so be bi, ro me lic ame-

ri kul hib ri dul sa zo ga do e bas aqvs qar Tul Tan Se da re biT, rac, sa bo loo jam Si, al-

baT ima sac ga na pi ro bebs, rom hib ri du li sa zo ga do e ba Se er Te bul Sta teb Si ga ci le biT

uf ro po pu la ru lia, vid re sa qar Tve lo Si. zo ga di Tval saz ri siT, Se iZ le ba ase ve iT-

qvas, rom ase Ti sa xis hib ri du li sa zo ga do e ba uf ro mo xer xe bu li a, vid re ne bis mi eri

sxva am xa na gu ri an ka pi ta lu ri ti pis sa zo ga do e ba, rad gan par tni o rebs me ti la vi re bis

sa Su a le ba aqvT da da mo u ki deb lad Se uZ li aT air Ci on sa sur ve li uf leb rivi mdgo ma re-

o ba sa war mo Si.

ro gorc aRi niS na, qar Tu li ko man di tu ri sa zo ga do e bis `ga sa cocx leb lad~ au ci-

le be lia mTe li ri gi cvli le be bis gan xor ci e le ba, rom ko man di tu ri sa zo ga do e ba uf-

ro me tad po pu la ru li da mom xib la vi gax des ro gorc qar Tve li, ase ve ucx o e li me war-

me e bi saT vis.

210

kaxa falavandiSvili*

uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia qarTul samarTalSi

1. Sesavali

sa kuT re bis uf le bis obi eq te bi Ta vi an Ti bu ne biT er Tma ne Ti sa gan Zal ze gan sxva-

ve bu li a.1 qo ne bis gan sxva ve bu li sa mar Tleb ri vi bu ne ba mo iTx ovs maT gan sxva ve bul re-

gu li re bas.2 swo red gan sxva ve bu li bu ne bis ga mo sa mar Tleb ri vi sis te me bis um rav le so-

ba niv Tebs yofs moZ rav da uZ rav niv Te bad.3

`uZ ra vad da moZ ra vad niv Te bis da yo fa yve la ze mniS vne lo va nia sa mo qa la qo brun-

va Si niv Te bis mo na wi le o bis Tval saz ri siT da am kva li fi ka ci as ukav Sir de ba mniS vne lo-

va ni sa mar Tleb ri vi Se de ge bi~.4 moZ ra vi sa gan gan sxva ve biT, uZ ra vi niv Te bi ga mo ir Ce va

so ci a lu ri da niS nu le bi Ta da, Se sa ba mi sad, mniS vne lo biT, ram de na dac uZ ra vi niv Te bi,

moZ ra vi sa gan gan sxva ve biT, xa si aT de ba ga re ze moq me de bis una riT, rac maT ga aC nia Ta vi-

an Ti bu ne bi dan ga mom di na re. es gan sxva ve ba ga mo xa tu le bas po u lobs qo neb ri vi sa mar-

Tlis bevr sfe ro Si, ro me lic ga nas xva vebs uZ ra vi da moZ ra vi qo ne bis re Ji mebs.5

`moZ rav da uZ rav niv Tebs So ris gan sxva ve ba yve la ze Tval sa Ci nod Cans maT ze sa-

kuT re bis Se Ze ni sas~.6 uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis war mo So bis we si gan sxvav de ba moZ rav

niv Teb ze sa kuT re bis war mo So bis we si sa gan. gan sxva ve ba mniS vne lov na daa gan pi ro be bu-

li moZ ra vi da uZ ra vi niv Te bis fi zi ku ri sxva das xva o biT, ma Ti so ci a lu ri da eko no mi-

ku ri da niS nu le biT.

uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le bis war mo So bis Ta na med ro ve sis te me bis dam-

kvid re bas xan grZli vi is to ria ga aC ni a. ro gorc we si, uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis war-

mo So ba Zve li dro i dan gar kve u li for ma lo be bis dac vas Tan iyo da kav Si re bu li. Zvel

ro ma ul, Zvel ger ma nul sa mar Tal Si mniS vne lo ba eni We bo da ase ve sa ja ro o bis ele men-

teb sac. un da da ve Tan xmoT mo saz re bas, rom uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis war mo So bis sa-

ja ro sa mar Tleb ri vi sawy i se bi gan pi ro be bu li un da iyos uZ ra vi niv Te bis so ci a lu ri

fun qci iT, mi si gan sa ku Tre bu li Ri re bu le biT.7

uZ rav niv Teb ze sa ku Te bis uf le bis war mo So bis evo lu ci is pro ces Si sa bo lo od

ga mo ik ve Ta ori Zi ri Ta di sis te ma – ker Zo da sa ad gil ma mu lo wig nis sis te ma.8 sa qar Tve-

lo, uZ rav niv Tze sa kuT re bis uf le bis war mo So bis sa mo qa la qo ko deq siT gan mtki ce bu-

li we siT, sa ad gil ma mu lo wig nis sis te mis qve ya na a.9

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 Маттеи У., Суханов Е. А., Основные положения права собственности, Москва, 1999, 113.2 iqve, 108.3 iqve, 122.4 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 144.5 Маттеи У., Суханов Е. А., Основные положения права собственности, Москва, 1999 ,108.6 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 144.7 zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, meore gamocema, Tb., 2003, 137.8 iqve, 138.9 iqve, 141.

k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia

qarTul samarTalSi

211

sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sSi, uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le bis war mo-

So bas Tan da kav Si re biT, 2006 wlis de kem bri dan gaC nda gar kve u li si ax le, ro mel mac

Sec va la ga ri ge bis da de bis ma nam de dam kvid re bu li we si. ka non ma ua ri Tqva ga ri ge bis

sa no ta ro we siT da mow me bis sa val de bu lo moTx ov na ze,10 rac miC ne u lia `mra va li ga u-

geb ro bi sa da prob le mis war mo So bis~11 Se saZ lo mi ze zad.

wi nam de ba re kvle vis mi za nia uZ rav niv Tze sa kuT re bis uf le bis war mo So bis sa qar-

Tve los dRes moq me di sa mo qa la qo ko deq siT Se mo Ta va ze bu li we sis ana li zi, mi si mniS-

vne lo bi sa da gav le nis gar kve va uZ ra vi qo ne bis Ta na med ro ve ba zar ze. Se iZ le ba iT qvas,

aR niS nul ma si ax lem Ta vi si gav le na uk ve mo ax di na uZ ra vi qo ne bis brun va ze. qar Tu li

sa sa mar Tlo e bis praq ti ka Si gaC nda sa sa mar Tlo da ve bi, rom le bic ga mo iw via am sa ka non-

mdeb lo si ax lem da Se de gad gaC nda sa sa mar Tlo pre ce den te bic. aqe dan ga mom di na re,

mo ce mul sa kiTx ze yu radR e bis ga max vi le bas, Te o ri ul Tan er Tad, udi de si praq ti ku-

li mniS vne lo ba aqvs. sa kiTx is kvle vi sas ga mo ik ve Ta prob le ma, ro me lic ar se bobs Ta-

na med ro ve qar Tul ker Zo sa mar Tal Si uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le bis war mo So bis

wes Tan mi mar Te ba Si. wi nam de ba re naS ro mi prob le mis war mo Ce nis mok rZa le bu li cda a.

2. qar Tu li sa mar Ta li – sa ad gil ma mu lo wig nis sis te mis na wi li

`qar Tu li sa mo qa la qo ko deq si ga nam tki cebs sa ad gil ma mu lo wig nis sis te mas~.12

`sa ad gil ma mu lo sis te mis dros uZ ra vi sa kuT re bis ga das vli saT vis sa Wi roa me sa kuT-

ri sa da Sem Ze nis Tan xmo ba sa kuT re bis daT mo ba ze da mi si re gis tra cia sa ad gil ma mu lo

wig nSi~.13 sa mo qa la qo ko deq sis 183-e mux lis Ta nax mad `uZ ra vi niv Tis Se sa Ze nad au ci le-

be lia ga ri ge bis we ri lo bi Ti for miT da de ba da Sem Zen ze am ga ri ge biT gan sazR vru li

sa kuT re bis uf le bis re gis tra cia sa ja ro re es trSi~.14 aR niS nu li mux li dan ga mom di-

na re, uZ ra vi niv Tis ga da ce mis nam dvi lo bi saT vis au ci le be lia ga ri ge bis re gis tra-

cia sa ja ro re es trSi anu sa ad gil ma mu lo wig nSi. sa ja ro o bas ga dam wyve ti mniS vne lo ba

aqvs, ro me lic gan sazR vravs qar Tu li sa mar Tlis xa si aTs da ga na pi ro bebs mis ad gils

ger ma nu li sa mar Tleb ri vi sis te mis siv rce Si.15 sa ja ro o bis wi na pi ro ba aris `sa ad gil-

ma mu lo wig nis sis te mis qvey ne bi saT vis da ma xa si a Te be li~16 pi ro ba, rom `mi wis nak veT ze

sa kuT re bis uf le bis war mo So ba Se saZ le be lia mxo lod Se sa ba mi si re gis tra ci is Se de-

gad~.17 sa ja ro re es tris war mo e ba ze uf le ba mo si li or ga no, war mo e bis we si da pi ro be bi

ki ga ni sazR vre ba sa qar Tve los ka no niT `sa ja ro re es tris~ Se sa xeb~.18

10 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 38.11 iqve.12 zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, meore gamocema, Tb., 2003, 144.13 iqve, 141.14 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis

Setanis Sesaxeb~, #3879, 08.12.2006, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 48, 2006 wlis 22

dekemberi. 15 zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, meore gamocema, Tb, 2003, 141.16 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 176.17 iqve.18 saqarTvelos kanoni `sajaro reestris Sesaxeb~, #820, 19.12.2008, saqarTvelos sakanon-

mdeb lo macne, 42, 2008 wlis 30 dekemberi, 1 muxli.


212

3. uZ rav niv Tze sa kuT re bis uf le bis war mo So bis we si

3.1. qar Tu li sa mo qa la qo ko deq sis mid go ma

sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis 183-e mux lis Ta nax mad, ùZ ra vi niv Tis Se sa Ze-

nad au ci le be lia ga ri ge bis we ri lo bi Ti for miT da de ba da Sem Zen ze am ga ri ge biT gan-

sazR vru li sa kuT re bis uf le bis re gis tra cia sa ja ro re es trSi~.19 ro gorc vxe davT,

mo ce mu li nor ma iT va lis wi nebs ga ri ge bis we ri lo biT for mas da uf le bis sa ja ro re es-

trSi re gis tra ci as. mo ce mu li nor ma ar iT va lis wi nebs no ta ri u sis sa val de bu lo mo-

na wi le o bas ga ri ge bis da de bis pro ces Si. al ter na ti vis sa xiT gaC nda sa ja ro re es tris

or ga no Si uf le ba mo si li pi ris Tan das wre biT xel mo we ris Se saZ leb lo ba. dad gin da,

rom `Tu ga ri ge bis mo na wi le mxa re e bi ga ri ge bas xels awe ren ma re gis tri re bel or ga no-

Si uf le ba mo si li pi ris Tan das wre biT, ma Sin ga ri ge bis nam dvi lo bi saT vis ar mo iTx o ve-

ba ga ri ge bis an ga ri ge bis mo na wi le mxa re Ta xel mo we re bis nam dvi lo bis da mow me ba~.20 àm

si ax liT sa mar Tleb riv usaf rTxo e bas, ro me lic uZ ra vi niv Te bis ba zar ze ma nam de ar se-

bob da da mi ni ma lur do ne ze ma inc icav da mxa re Ta in te re sebs, saf rTxe da e muq ra~.21

sa mo qa la qo ko deq sis 183-e mux lis xse ne bu li re daq cia sa moq me dod Se mo Re bul

iq na 2007 wlis 15 mar ti dan.22 sa mo qa la qo ko deq sSi aR niS nu li cvli le bis gan xor ci e le-

bam de, sa mo qa la qo ko deq sis 183-e mux lis 1-li pun qtis Ta nax mad, uZ ra vi niv Tis Se Ze nis

we si Sem deg na i rad iyo mo wes ri ge bu li: ùZ ra vi niv Tis Se sa Ze nad au ci le be lia sa no ta-

ro we siT da mow me bu li sa bu Ti da Sem Ze nis re gis tra cia sa ja ro re es trSi...~23

ga ri ge bis da mow me bis sa no ta ro we si sa da Sem Ze nis sa ja ro re es trSi re gis tra ci-

is mi za nia uZ ra vi niv Tis Sem Ze nis in te re se bis dac va, sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bi sa da

sta bi lu ro bis uz run vel yo fa.24 `ga ri ge ba Ta zo gi er Ti sa xe o bis sa no ta ro da mow me bis

ar se bo ba miz nad isa xavs pre ven ci u li kon tro lis gan mtki ce bas, ra Ta xel Sek ru le bis

mo na wi le eb ma ar da uS van ise Ti Sec do me bi, rom le bic Sem dgom Si maT Tvis sa zi a no Se iZ-

le ba aR moC ndes. kva li fi ci u ri sa mar Tleb ri vi kon sul ta ci is ga we va ga ri ge ba Ta da-

mow me bi sas no ta ri us Ta mo va le o bas war mo ad gens~.25

un da aRi niS nos, rom ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq sis §925-is Ta nax mad, mi wis nak-

veT ze sa kuT re bis uf le bis ga da ce mis Se sa xeb Se Tan xme ba `gan cxa de bul un da iq nes ori-

ve mxa ris er Tdro u li Tan das wre biT kom pe ten tu ri ad mi nis tra ci u li or ga nos wi na Se.

19 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis


dekemberi.20 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis


maisi, 3111-e muxlis me-2 punqti.21 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 38.22 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis


dekemberi.23 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamentis

uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi.24 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 38.25 iqve.


qarTul samarTalSi

213

sxva ad mi nis tra ci u li or ga no e bis kom pe ten ci is SezR ud vis ga re Se, uZ rav qo ne ba ze

sa kuT re bis uf le bis ga da ce mis Se sa xeb Se Tan xme bis da mow me bi saT vis kom pe ten tu ria

ne bis mi e ri no ta ri u si. Se Tan xme ba uZ rav qo ne ba ze sa kuT re bis uf le bis ga da ce mis Se sa-

xeb Se iZ le ba ase ve gan cxa de bul iq nes sa sa mar Tlos mo ri ge bis aq tSi an ka no ni er Za la-

Si Se su li ga dawy ve ti le biT da das tu re bu li ga kot re bis geg miT~.26sa yu radR e bo a, rom

`Tav da pir ve lad `sa Ta na do ad gi lad~ iT vle bo da mxo lod sa ad gil ma mu lo wig nis sam-

sa xu ri. 1934 wli dan Se mo i Res no ta ri u se bis fa kul ta ti u ri uf le ba am Tan xmo bis da sa-

das tu reb lad, xo lo 1969 wlis 28 ag vis tos do ku men ta ci is da mow me bis ka no nis Sem deg

sa ad gil ma mu lo wig nis sam sa xu ris ad gi li da i ka ves no ta ri u seb ma. am Ja mad `sa Ta na do

ad gils~ war mo ad gens no ta ri u si~.27 ro gorc Cans, uZ rav niv Tze sa kuT re bis uf le bis

ga da ce mis we si ger ma ni a Si no ta ri u ris mo na wi le o bis sa sar geb lod gan vi Tar da. sa va-

ra u dod, mo ce mu li ten den cia ga iT va lis wi nes qar Tvel ma ka non mdeb leb ma sa mo qa la qo

ko deq sis mi Re bi sas, ro de sac uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le bis Se Ze ni saT vis ga ni-

sazR vra ga ri ge bis sa no ta ro da mow me bis sa val de bu lo we si.28 dRes ki uZ rav niv Teb ze

sa kuT re bis uf le bis war mo So bis Se sa xeb ga ri ge bis da de bis pro ces Si no ta ri u sis sa-

val de bu lo mo na wi le o bis moTx ov nis ga uq me ba un da Ca iT va los ukan ga dad gmul na bi-

jad, rom li Tac qar Tu li ker Zo sa mar Tlis sis te ma da ub ru na gan vi Ta re bis etaps, ro-

me lic da ax lo e biT 50 wlis wi naT uk ve ga i a ra ger ma ni is ker Zo sa mar Tal ma.

gar da imi sa, rom mo ce mu li cvli le ba uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le bis ga da-

ce mis we sis gan vi Ta re bis mi mar Tu le bis sa wi na aR mde go svlad Se iZ le ba Se fas des, qmnis

ase ve gar kve ul sir Tu le eb sa da wi na aR mde go bebs, saf rTxes uq mnis uZ ra vi qo ne bis

brun vis usaf rTxo e bas, qmnis brun vis ke Til sin di si e ri mo na wi lis in te re se bis Se lax-

vis saf rTxes.

3.2. uZ rav niv Tze nas yi do bis Ri re bu le bis ga dax dis

sa ja ro mo wes ri ge bis mcde lo ba

`sa ja ro re es tris Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-8 muxls da e ma ta 21 pun qti,29

ro me lic un da amoq me de bu li yo jer 2011 wlis pir ve li ian vri dan,30 xo lo Sem dgom 2012

wlis 1 ian vri dan,31 bo los ki is ga uq me bul iq na32 ise, rom praq ti ku lad arc amoq me de bu-

26 germaniis samoqalaqo kodeqsi (2010 wlis 1 martis mdgomareobiT) (mTargmneli da re-

daqtori WeWelaSvili z.), §925, Tb., 2010, 189. 27 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, meore gamocema, Tb., 2001, 177.28 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamentis

uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, 183-e muxli.29 saqarTvelos kanoni `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonSi damatebebis Seta-

nis Taobaze~, #3966-Iis, 10.12.2010, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 74, 2010 wlis 24

dekemberi, 1 muxlis 1 punqti.30 iqve, me-2 muxli.31 saqarTvelos kanoni `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonSi damatebebis Seta-

nis Taobaze~, #2800, 23.03.2010, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 14, 2010 wlis 24 de-

kemberi, 1 muxli.32 saqarTvelos kanoni `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonSi damatebebisa da

cvlilebebis Setanis Taobaze~, #4208-Is, 22.02.2011, saqarTvelos sakanonmdeblo macnes

vebgverdi: <htt/matsne.gov.ge/>, 110310025, 2011 wlis 10 marti, 1 muxlis me-2 punqti.


214

la. Tum ca, sa kiTx is mniS vne lo bi dan da am sa ka non mdeb lo cvli le bis prin ci pu li Se u-

Tav seb lo bi dan ga mom di na re, yu radR e ba un da mi eq ces ram de ni me mo ments. aR niS nu li 21

pun qtiT ga ni sazR vra, rom nas yi do bis xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze uZ rav niv Tze sa kuT-

re bis uf le bis re gis tra ci i sas, `gan cxa de bas sxva sa re gis tra cio do ku men teb Tan er-

Tad un da er Tvo des sa ban ko da we se bu le ba Si uZ ra vi niv Tis nas yi do bis xel Sek ru le biT

gaT va lis wi ne bu li fa sis unaR do an ga riS swo re bis for miT ga dax dis da ma das tu re be li

do ku men ti. aR niS nu li val de bu le ba moq me debs, Tu nas yi do bis sa fa su ris ga dax da mxa-

re ebs So ris xde ba fu la di Tan xiT~.33

rTu lia zus tad ga ni sazR vros mi za ni, Tu ra Se iZ le ba yo fi li yo am no va ci is re-

a lu ri mi ze zi. Se saZ le be lia va ra u di, rom mi za ni iyo xel Sek ru le bis Ri re bu le bis xe-

lov nu ri Sem ci re bis Se saZ leb lo bis SezR ud va, an gam yid ve lis in te re se bis dac va ris-

ki sa gan, an naR di fu lis brun vis Sem ci re bi sa da Se sa ba mi sad, sa ban ko ope ra ci e bis xel-

Sewy o ba.

yve la ze moT Ca moT vli li sa va ra u do mi za ni ar un da Ca iT va los mi zan Se wo nil sa-

ja ro sa mar Tleb riv Ca re vad ker Zo ur Ti er To beb Si. un da aRi niS nos, rom mi Ti Te bu li

sa ka non mdeb lo moTx ov na, er Ti mxriv, ver uz run vel yofs xel Sek ru le bis Ri re bu le-

bis xe lov nu ri Sem ci re bis Se saZ leb lo bis SezR ud vas, ase ve gam yid ve lis in te re se bis

dac vas. pi ri, Tu mi si mi za ni aris re a lu rad Se Tan xme bu li fa si sa gan gan sxva ve bu li Ri-

re bu le bis Cve ne ba, SeZ lebs amis ga ke Te bas da kon tra hents Se u Tan xmde ba fa sis or na-

wi lad ga dax da ze, na wi lis sa ban ko ga da ricx viT, na wi lis naR di an ga riS swo re biT. mo ce-

mu li ga re mo e ba ki ara Tu da i cavs gam yid ve lis in te re sebs, ara med, pi ri qiT, qmnis mi si

in te re se bis dar Rve vis wi na pi ro bas. me o re mxriv, naR di fu lis brun vis Sem ci re bi sa

da amiT sa ban ko ope ra ci e bis xel Sewy o bis miz niT, ker Zo ur Ti er To beb Si msgav si Ca re-

va im de nad uxe Si a, rom ar un da Ca iT va los mi zan Se wo ni lad. ra Tqma un da, Ta na med ro ve

sa mar Tli saT vis ar aris ucxo sa ja ro ele men te bis ker Zo ur Ti er To beb Si ga mo ye ne ba,

Tum ca mi za ni un da amar Tleb des sa ja ro sa mar Tleb riv Ca re vas da si ke Te, rom lis dac-

vi saT vis xde ba SezR ud vis da we se ba, un da iyos mi si pro por ci u li. SezR ud va un da iyos

ga mo nak li si da im de nad zo mi e ri, rom ar mox des ker Zosa mar Tleb riv ur Ti er To beb Si

ga u mar Tle be li Ca re va.

4. qar Tu li sa ja ro re es tris sam sa xu ris kom pe ten cia uZ rav niv Teb ze

sa kuT re bis uf le bis war mo So bis Se sa xeb ga ri ge bis da de bi sas

4.1. sa ja ro re es tris sam sa xu ris mniS vne lo ba

sa ja ro re es tris mi za ni sa ja ro o bis uz run vel yo faa da mag ram, ama ve dros, sa ja-

ro re es tris mo na ce mebs gar kve u li mtki ce bi Ti fun qci ac ga aC ni a. `re es tris mo na ce me-

bis mi marT moq me debs uty u a ro bi sa da sis ru lis pre zum fci a, e.i. re es tris Ca na we re bi

iT vle ba swo rad, vid re ar dam tkic de ba ma Ti uzus to ba~.34 gar kve ul wi lad, ka no ni gan-

33 saqarTvelos kanoni `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonSi damatebebis Seta-

nis Taobaze~, #2800, 23.03.2010, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 14, 2010 wlis 24 de-

kemberi, 1 muxli.34 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, 786, 26.06.1997, parlamentis

uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, 312-e muxlis 1-li punqti.


qarTul samarTalSi

215

sazR vravs ag reT ve uty u a ro bi sa da sis ru lis pre zum fci is far gleb sac, `im pi ris sa-

sar geb lod, ro me lic ga ri ge bis sa fuZ vel ze sxva pi ri sa gan iZens ro me li me uf le bas da

es uf le ba gam sxvi seb lis sa xel ze iyo re es trSi re gis tri re bu li, re es tris Ca na we ri

iT vle ba swo rad, gar da im Sem Txve ve bi sa, ro ca am Ca na we ris sa wi na aR mde god Se ta ni lia

sa Ci va ri, an Sem Zen ma ico da, rom Ca na we ri uzus to a~.35

uty u a ro bi sa da sis ru lis pre zum fci is gaT va lis wi ne biT, gan sa kuT re bu li mniS-

vne lo ba eni We ba Ca na we re bis si zus tes. uzus to Ca na we ris ar se bo bis Sem Txve va Si, Tu mis

sa fuZ vel ze mox de ba Sem dgo mi Ca na we ris gan xor ci e le ba, bu neb ri vi a, gar da u va lia ur-

Ti er To ba Si mo na wi le ro me li me pi ris mar Tlzo mi e ri in te re se bi sa da uf le be bis xel-

yo fa. ami tom udi de si mniS vne lo ba aqvs, Se iq mnas iyos sa ka non mdeb lo wi na pi ro ba, rom

maq si ma lu rad ga mo i ricx os uzus to Ca na we ris gan xor ci e le bis Se saZ leb lo ba. mo ce mu-

li miz nis miR we va ki Se saZ le be lia mxo lod sa re gis tra ci od war dge ni li do ku men ta-

ci is sis wo ri sa da sis ru lis maq si ma lu ri uz run vel yo fiT. `sa ja ro re es tris mi zans

war mo ad gens sa ja ro o ba, rac em sa xu re ba iu ri di u li uty u a ro bis Seq mnas... igi un da em-

ya re bo des uda vo do ku ments, ro me lic sa i me dod ad gens mxa re Ta vi na o bas, maT uf le-

beb sa da qme du na ri a no bas, ag reT ve qme de bis ka non Tan Se sa ba mi so bas. am gvar uda vo aqts

war mo ad gens da mow me bu li ga ri ge ba~.36

ro de sac sa no ta ro da mow me ba, ro gorc sa val de bu lo pro ce du ra, ar aris gan-

mtki ce bu li ka no niT, ram de nad aris Se saZ le be li im xa ris xis uty u a ro bis Seq mna, rac

uz run vel yofs sa ja ro re es tris Ca na we re bis sa Ta na do sis ru le sa da si zus tes? am Se-

kiTx va ze pa su xi un da gas ces `sa ja ro re es tris Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis im nor-

meb ma, rom le bic gan sazR vra ven ma re gis tri re be li or ga nos, re gis tra ci a ze uf le ba-

mo si li pi ris kom pe ten ci as, pa su xim geb lo bis far glebs, Tun dac mis kva li fi ka ci as.

am Tav Si sa ja ro re es tris mniS vne lo bis Se sa xeb msje lo bis mi za ni ar aris sa ja ro

re es tris, ro gorc sa ad gil ma mu lo wig nis sis te mis Zi ri Ta di da ma xa si a Te be li in sti-

tu tis, amom wu ra vi gan xil va. sa kiTxi gan xi lul iq na im mo cu lo biT, rom Se saZ le be li

iyos sa ja ro re es tris mniS vne lo bis da nax va da am kon teq stSi qar Tu li sa mo qa la qo sa-

mar Tlis mi er Se mo Ta va ze bu li uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le bis war mo So bis we sis

kvle va.

4.2. sa ja ro re es tris sam sa xu ris uf le ba mo si le ba

`sa ja ro re es tris Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no ni praq ti ku lad ara fers am bobs ma-

re gis tri re bu li or ga nos, mi si uf le ba mo si li pi ris mi er ga ri ge bis da mow me bis uf le-

ba mo si le bis Se sa xeb. mas Si naT qva mia mxo lod, rom `ma re gis tri re be li or ga no da mi si

Ta nam Sro me li pa suxs ar age ben war mod ge ni li sa re gis tra cio do ku men ta ci is nam dvi-

lo ba ze. isi ni pa su xis mge be li ari an mxo lod re gis tri re bu li mo na ce me bi sa da maT Tan

35 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamentis

uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, 312-e muxlis me-2 punqti.36 merloti m., notariusebsa da registratorebs Soris kompetenciisa da pasuxismgeblo-

bis gamijvna, Jurn., `saqarTvelos notariati~, 3-4, 2003, maisi-ivnisi-ivlisi-agvisto,

rusulidan Targmna maka tyebuCavam Semdegi gamocemis mixedviT: `arasabiujeto nota-

riatis ganviTareba ruseTSi: kvalificiuri daxmareba, moqalaqeTa da iuridiuli pire-

bis uflebaTa dacva~, moskovi, 2000 w., 25.


216

da cu li sa re gis tra cio Tu sxva do ku men ta ci is ur Ti er TSe sa ba mi so ba sa da usaf rTxo-

e ba ze~.37 do ku men tis da mow me bis we si sa da pi ro be bis dad ge nis uf le ba mo si le bas ki

mTli a nad ga das cems ius ti ci is sa mi nis tros, `...do ku men tis da mow me bis we si da pi ro be-

bi ga ni sazR vre ba `sa ja ro re es tris Se sa xeb~ in struq ci iT...~38

in struq ci is do ne ze ise Ti mniS vne lo va ni sa kiTx is ga dawy ve ta, ro go ri caa uZ rav

niv Teb ze ga ri ge bis da mow me bis we si da pi ro be bi, Ta vis Ta vad ar aris sa sur ve li mov le-

na. mo ce mu li ga re mo e ba Ta vis Ta vad qmnis aras ta bi lu ro bi sa da xSi ri cvli le bis Se-

saZ leb lo bis gan cdas, Tum ca mxo lod es ar aris ga mo nak li si, ro me lic Se iZ le ba Ca iT-

va los prob le mad.

`sa ja ro re es tris Se sa xeb~ in struq cia iT va lis wi nebs ga ri ge bis mo na wi le mxa re-

Ta mi er ma re gis tri re bel or ga no Si xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me bis Se saZ leb lo-

bas.39

4.3. xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me ba ze uf le ba mo si li pi re bi

`sa ja ro re es tris Se sa xeb~ in struq ci is Ta nax mad `xel mo we ris nam dvi lo bis da-

mow me ba ze uf le ba mo si li pi re bi ga ni sazR vre ba sa a gen tos Tav mjdo ma ris sa mar Tleb ri-

vi aq tiT~.40 sa a gen tos Tav mjdo ma ris brZa ne ba gan sazR vravs xel mo we ris nam dvi lo bis

da mow me ba ze uf le ba mo sil pi rebs, Tum ca mas Si ar Cans kva li fi ka ci is Tu pro fe si u li

moTx ov na. anu sa a gen tos Tav mjdo ma res uf le ba aqvs xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me-

ba ze uf le ba mo si li pi ris sa xiT gan sazR vros ne bis mi e ri kva li fi ka ci is da pro fe si is

mo xe le. mo ce mu li ga re mo e ba, ra Tqma un da, da ma te bi Ti ris ki a, rac saf rTxes uq mnis

re es tris kva li fi ci ur war mo e bas.

4.4. sa ja ro re es tris sam sa xu ris mi er ga ri ge ba ze xel mo we ris

nam dvi lo bis da mow me bis pi ro be bi

`sa ja ro re es tris Se sa xeb~ in struq ci is mi xed viT, `xel mo we ris nam dvi lo bis da-

mow me ba xor ci el de ba uf le bis re gis tra ci as Tan da kav Si re bu li gan cxa de bis war mod-

ge nas Tan er Tad, uf le ba mo si li pi ris Tan das wre biT~.41 `xel mo we ris nam dvi lo bis da-

mow me bas eq vem de ba re ba ga ri ge bis mxo lod er Ti eg zem pla ri, ro me lic sa re gis tra cio

do ku men tis sa xiT, gan cxa de bas Tan er Tad un da Ca bar des ma re gis tri re bel or ga nos~.42

ga ri ge ba ze xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me bis moTx ov na uf le ba mo si li pi ris Tan das-

wre biT sav se biT ka non zo mi e ri da mi zan Se wo ni li moTx ov na a, mag ram ar aris sa sur ve li,

da mow me bas da eq vem de ba ros ga ri ge bis mxo lod er Ti eg zem pla ri. bu neb ri vi a, mniS vne-

37 saqarTvelos kanoni `sajaro reestris Sesaxeb~, #820, 19.12.2008, saqarTvelos saka-

nonmdeblo macne, 42, 2008 wlis 30 dekemberi, me-3 muxlis me-6 punqti.38 iqve, me-3 muxlis me-9 punqti. 39 `instruqcia sajaro reestris Sesaxeb~, damtkicebuli saqarTvelos iusticiis mi-

nistris 2010 wlis 15 ianvris #3 brZanebiT ̀ sajaro reestris Sesaxeb instruqciis damt-

kicebis Taobaze~, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 6, 2010 wlis 20 ianvari, me-4 Tavi.40 iqve, me-19 muxlis me-2 punqti.41 iqve, me-19 muxlis me-4 punqti.42 iqve, me-19 muxlis me-6 punqti.


qarTul samarTalSi

217

lo va nia ga ri ge bis mo na wi le xel mom wer pi reb sac dar CeT Ti To eg zem pla ri xel mo we-

ri li da da mow me bu li ga ri ge be bi sa. mo ce mul ga re mo e bas ga aC nia ara mar to Te o ri u li,

ara med praq ti ku li mniS vne lo bac, rom ga ri ge bis xel mom wer pirs da vis Sem Txve va Si ga-

aC ndes me o re mxa ris mi er xel mo we ri li da uf le ba mo si li or ga nos mi er da mow me bu li

ori gi na li do ku men ti.

4.5. sa ja ro re es tris sam sa xu ris mi er ga ri ge ba ze xel mo we ris

nam dvi lo bis da mow me bis far gle bi

`sa ja ro re es tris Se sa xeb~ in struq ci is Ta nax mad, `xel mo we ris da mow me bas eq vem-

de ba re ba niv Tsa da ara ma te ri a lur qo neb riv si ke Tes Tan da kav Si re bu li we ri lo bi Ti

for mis ro gorc cal mxri vi, ase ve or mxri vi da mra val mxri vi ker Zo sa mar Tleb ri vi ga-

ri ge be bi, gar da min do bi lo bis, an der Zis, sa mis dRe Sio rCe ni sa da sa qor wi no xel Sek-

ru le bi sa da moq me di ka non mdeb lo biT gaT va lis wi ne bu li sxva ga ri ge be bi sa, ase ve ad-

mi nis tra ci u li xel Sek ru le be bi, rom le bic war mo So ben, cvli an an wyve ten niv Tsa da

ara ma te ri a lur qo neb riv si ke Te ze sa ja ro re es trSi re gis tra ci as daq vem de ba re bul

uf le bebs~.43

xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me ba ze uf le ba mo si li pi ri amow mebs ga ri ge ba ze

xel mo we ris nam dvi lo bas. mo ce mu li ga re mo e ba gu lis xmobs imis da das tu re bas, rom

kon kre tul do ku men tze kon kre tul ma pir ma nam dvi lad mo a we ra xe li. `sa ja ro re es-

tris Se sa xeb~ in struq ci iT `uf le ba mo si li pi ris (sa re gis tra cio gan cxa de bis mi Re-

bis) Tan das wre biT ga ri ge ba ze xel mo we ris dros uf le ba mo si li pi ris mi er xde ba mxo-

lod ga ri ge ba ze xel mom we ri pi ris iden ti fi ka cia da am uka nas kne lis mi er xel mo we ris

faq tis da das tu re ba...~44 mo ce mu li ga re mo e ba ga mo ricx avs ga ri ge bis Si na ar sis ka no ni-

e re bi sa da sxva mniS vne lo va ni ga re mo e be bis Se mow me bas. es aR niS nu lia ki dec xse ne bul

nor ma ti ul aq tSi. mas Si naT qva mi a, rom xel mo we ris faq tis da das tu re ba `...ar gu lis-

xmobs ga ri ge bis Si na ar sis moq med ka non mdeb lo bas Tan Se sa ba mi so bis da mxa re Ta mi er

ne bis ga mo xat vis nam dvi lo bis dad ge nas an sxva ga re mo e bis Se mow me bas...~45 ga ri ge ba ze

xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me bis aR niS nu li we si praq ti ku lad, ver pa su xobs sa ad-

gil ma mu lo wig nis sis te mis moTx ov nas, uZ ra vi niv Tis Sem Ze nis in te re se bis dac vas, sa-

mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis da sta bi lu ro bis uz run vel yo fas.46 am Sem Txve va Si ar aris

uneb lie Sec do mi sa gan, Seg ne bu li ara mar Tlzo mi e ri an ara ke Til sin di si e ri moq me de-

bi sa gan da Se saZ lo zi a ni sa gan dac vis me qa niz mi kva li fi ci u ri spe ci a lis tis mi er ga ri-

ge bis Si na ar sis Se mow me bis sa xiT.

sak ma od sa in te re soa da xa zi un da ga es vas im ga re mo e ba sac, rom `sa ja ro re es tris

Se sa xeb~ in struq cia uf ro Sors mi dis da ga ri ge ba ze xel mo we ris nam dvi lo bis da mow-

me ba ze uf le ba mo sil pirs aZ levs uf le bas, da a mow mos SezR u du li Se saZ leb lo bis mqo-

43 `instruqcia sajaro reestris Sesaxeb~, damtkicebuli saqarTvelos iusticiis mi-

nistris 2010 wlis 15 ianvris #3 brZanebiT `sajaro reestris Sesaxeb instruqciis

damtkicebis Taobaze~, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 6, 2010 wlis 20 ianvari, me-20

muxlis 1-li punqti.44 iqve, 22-e muxli.45 iqve.46 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 38.


218

ne pi ri sa da mi si war mo mad gen lis xel mo we ris nam dvi lo ba.47 mo ce mu li uf le ba mo si le ba

TiT qos ar aris uC ve u lo zo ga di uf le ba mo si le bis kon teq stSi, Tum ca imis gaT va lis wi-

ne biT, rom sa ja ro re es tris uf le ba mo si li pi ri ar aris spe ci a lu ri ga naT le bis mqo ne

mo xe le, ar amow mebs ga ri ge bis Si na ar sis ka no ni e re bas da ase ve sa mar Tli a no bas, SezR u-

du li Se saZ leb lo bis mqo ne pi ri48 aS ka rad ara Ta na bar mdgo ma re o ba Sia ga ri ge bis me o re

mxa res Tan Se da re biT. mar Ta li a, gaT va lis wi ne bu lia spe ci a lis tis an war mo mad gen lis

sa val de bu lo mo na wi le o ba, mag ram aR niS nu li ver ax dens ara Ta na ba ri Se saZ leb lo be bis

kom pen si re bas. TviT war mo mad gen lis sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o bac, sa mo qa la qo ka non-

mdeb lo bis Ta nax mad, gar kve ul sa mar Tleb riv Car Co eb Sia moq ce u li49 da ga ri ge bis da-

mow me bi sas au ci le be lia ara mar to ga ri ge bis me o re mxa res Tan mi mar Te ba Si SezR u du li

Se saZ leb lo bis mqo ne pi ris in te re se bis dac va, ara med war mo mad ge nel Tan mi mar Te ba Sic,

rac, sa er Tod, rCe ba yu radR e bis miR ma ga ri ge bis da mow me bis xse ne bu li we siT.

xa zi un da ga es vas ase ve qme du u na ro da SezR u dul qme du na ri a ni pi re bis mi er ga-

ri ge ba ze xel mo we ri sa da war mo mad gen lo bas Tan da kav Si re bul ga re mo e bebs. mo ce mul

sa kiTx ze `sa ja ro re es tris Se sa xeb~ in struq cia mar Ta lia gan sazR vravs, rom xse ne-

bu li `... sa kiTx e bi ga ni sazR vre ba moq me di ka non mdeb lo biT~,50 mag ram aR niS nu li mi Ti-

Te ba moq med ka non mdeb lo ba ze uf ro ab straq tu li Cans, vid re kon kre tu li da da sa bu-

Te bu lad gan sazR vru li, vi na i dan moq me di ka non mdeb lo bis Se sa ba mi si val de bu le be bi

ga ri ge bis xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me ba ze uf le ba mo sil pirs ar aqvs mo ce mu li,

amas Tan kva li fi ka cia ar iZ le va imis ga ran ti as, rom is ga iT va lis wi nebs moq med ka non-

mdeb lo bas.

mo ce mu li ga re mo e be bi ga ci le biT did mniS vne lo bas iZens imis gaT va lis wi ne biT,

rom xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me ba ze uf le ba mo si li pi ri ar amow mebs ga ri ge bis

Si na arss, ne bis ga mo xat vis nam dvi lo bas, rom lis Se mow me bac um Tav re sia SezR u du li Se-

saZ leb lo bis, SezR u du li qme du na ri a no bis an qme du u na ro pi ris mi er ga ri ge bis da de-

bi sas, ra Ta uz run vel yo fil iq nes ma Ti in te re se bis sa Ta na dod dac va.

47 `instruqcia sajaro reestris Sesaxeb~, damtkicebuli saqarTvelos iusticiis ministris

2010 wlis 15 ianvris #3 brZanebiT `sajaro reestris Sesaxeb instruqciis damtkicebis

Taobaze~, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 6, 2010 wlis 20 ianvari, 23-e muxli.48 iqve, 23-e muxlis pirveli punqti Seexeba munjs, yrusa da yru-munjs, anu pirebs, rom-

lebsac fizikuri naklis gamo ar SeuZliaT garigebis damoukideblad dadeba da gaT-

valiswinebulia Sesabamisi specialistis aucilebeli monawileoba garigebis dadebis

procesSi, xolo me-2 punqti Seexeba pirebs, romlebic dokumentze xelmoweras ver

axorcieleben avadmyofobis, fizikuri naklis an sxva sapatio mizezis gamo da gaTva-

liswinebulia maTi davalebiT warmomadgenlis mier xelmoweris ganxorcieleba. moce-

muli wesi, garkveulwilad, ewinaaRmdegeba samoqalaqo kodeqsis 70-e muxls, romelic

iTvaliswinebs xelis moweris uflebamosilebis gadacemas oficialurad damowmebuli

mindobilobiT, gansxvavebiT davalebisagan, romelic mowesrigebulia samoqalaqo ko-

deqsis 709-722 muxlebiT. 49 ix.: saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamen-

tis uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, me-3 kari.50 `instruqcia sajaro reestris Sesaxeb~, damtkicebuli saqarTvelos iusticiis ministris


Taobaze~, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 6, 2010 wlis 20 ianvari, 24-e muxli.


qarTul samarTalSi

219

4.6. sa no ta ro we siT da mow me bul ga ri ge ba Si ara sa no ta ro we siT

cvli le bis Se ta nis Se saZ leb lo ba

`sa ja ro re es tris Se sa xeb~ in struq ci iT, `im Sem Txve va Si, Tu uq mde ba an ic vle ba

ga ri ge ba, rom lis Si na ar sic da mow me bu li iyo no ta ri u sis mi er, aR niS nu lis Ta o ba ze in-

for ma cia un da gan Tav sdes sa a gen tos ofi ci a lur veb gver dze, ro me lic xel mi saw vdo-

mi un da iyos ne bis mi e ri da in te re se bu li pi ri saT vis~.51 mo ce mu li de bu le ba cxad yofs,

rom `sa ja ro re es tris Se sa xeb~ in struq cia Se saZ leb lad mi iC nevs no ta ri u sis mi er da-

mow me bu li ga ri ge bis ga uq me bis an mas Si cvli le bis Se ta nis Se saZ leb lo bas, Tum ca, ase-

Ti uf le ba mo si le ba pir da pir ar aris mi Ti Te bu li. am Sem Txve va Si pa su xi un da ga e ces

Se kiTx vas, Se saZ le be lia Tu ara ga ri ge bis ga uq me ba an mas Si cvli le bis Se ta na gan sxva-

ve bu li we si Ta da for miT, vid re is aris da de bu li. mo ce mul Se kiTx va ze pa su xi aris

uar yo fi Ti, vi na i dan, ma ga li Tad, ga ri ge ba Si cvli le be bis Se ta nis Se sa xeb Se Tan xme bac

ga ri ge ba a, ro mel zec un da gav rcel des Zi ri Ta di ga ri ge bis da de bis dros mxa re Ta mi er

gan sazR vru li for ma, vi na i dan is un da Ca iT va los ro gorc mxa re Ta mi er ga ri ge biT gan-

sazR vru li for ma. am kon teq stSi ga u ge ba ri a, Tu ras isa xavs miz nad `sa ja ro re es tris

Se sa xeb~ in struq ci is ze moT xse ne bu li da na we si sa a gen tos ofi ci a lur veb gver dze in-

for ma ci is ga moq vey ne bis Se sa xeb. Tu ar Se iZ le ba gan sxva ve bu li for miT ga ri ge bis ga-

uq me ba an mas Si cvli le bis Se ta na, vid re es ga ri ge ba aris da de bu li, mo ce mu li moq me de-

ba ver ga mo ricx avs ba Ti lo bis sa fuZ vlebs.

4.7. pa su xim geb lo bis prob le ma ga ri ge bis Si na ar sze

xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me ba ze uf le ba mo si li pi ris fun qci i dan ga mom di-

na re, ro me lic Se mo i far gle ba mxo lod xel mom we ri pi re bis iden ti fi ci re biT da maT

mi er xel mo we ris faq tis da das tu re biT, war mo Sobs pa su xis mgeb lo bis prob le mas ga ri-

ge bis mo na wi le uf le ba dar Rve u li pi ris mi marT.

ro gorc aRi niS na, ga ri ge bis Si na ar si, ne bis ga mo xat vis nam dvi lo ba ar mow mde ba

sa ja ro re es tris uf le ba mo si li pi ris mi er. ga ri ge bis Si na ar sis ka non wi na aR mde go ba

da ne bis ga mo xat vis nak li ki iw vevs ga ri ge bis ba Ti lo bas.52 anu, Se saZ le be lia ga ri ge-

ba ba Ti li iyos, xo lo mis sa fuZ vel ze gan xor ci e le bu li sa re gis tra cio Ca na we re bi sa-

ad gil ma mu lo wig nSi _ nam dvi li. mas ze imoq me debs uty u a ro bi sa da sis ru lis pre zum-

fcia da, Se sa ba mi sad, moh yve ba sa mar Tleb ri vi Se de ge bi.

mi u xe da vad ara mar Tlzo mi e ri sa fuZ vle biT sa mar Tleb ri vi Se de gis dad go mi sa,

ar ik ve Te ba pa su xis mgeb lo bis su bi eq ti, vi na i dan xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me ba-

ze uf le ba mo si li pi ri ar agebs pa suxs ga ri ge bis Si na ar sis moq med ka non mdeb lo bas Tan

Se sa ba mi so ba ze da ne bis ga mo xat vis nam dvi lo ba ze.

51 `instruqcia sajaro reestris Sesaxeb~, damtkicebuli saqarTvelos iusticiis ministris


Taobaze~, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 6, 2010 wlis 20 ianvari, me-20 muxlis me-2

punqti.52 Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 1997,

355.


220

ra sak vir ve li a, no ta ri u sis mi er ga ri ge bis Si na ar sis da mow me biT ab so lu tu rad

ar ga mo i ricx e ba ga ri ge bis mo na wi le Ta uf le be bis dar Rve vis al ba To ba, mag ram, bu neb-

ri vi a, dar Rve vis ris ki maq si ma lu rad mcir de ba.

5. uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le bis war mo So bis Se sa xeb ga ri ge bis

da de ba no ta ri u sis mo na wi le o biT

5.1. no ta ri u sis ro li ga ri ge bis da de bis pro ces Si

5.1.1. no ta ri u sis sa mar Tleb ri vi sta tu si

`no ta ri a tis Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis Ta nax mad, `no ta ri a ti aris sa ja ro sa-

mar Tleb ri vi in sti tu ti, rom lis amo ca naa sa xel mwi fos mi er dad ge nil far gleb Si pi-

rebs So ris sa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bi sa da iu ri di u li faq te bis da das tu re ba~.53

no ta ri u si sa no ta ro da sxva, mas Tan da kav Si re bul moq me de ba Ta meS ve o biT sa xel mwi-

fo eb ri vi uf le ba mo si le bis gan ma xor ci e le bel pi rad aris miC ne u li.54 ama ve dros, ka-

no niT uz run vel yo fi lia mi si pro fe si u li saq mi a no bis Ta vi suf le ba55, da mo u ki deb lo-

ba da mi u ker Zo eb lo ba.56 no ta ri u si aris sa ja ro uf le ba mo si le bis gan ma xor ci e le be li

ker Zo sa mar Tlis su bi eq ti. is saq mi a no bas axor ci e lebs Se sa ba mi si anazR a u re bis sa fuZ-

vel ze.57 miC ne u li a, rom da mo u ki deb lo bi sa da mi u ker Zo eb lo bis ̀ ga ran ti iT sar geb lo-

bas did wi lad no ta ri u sis saq mi a no bis sas yid li a ni xa si a Ti ga na pi ro bebs~.58

no ta ri u sis sa mar Tleb ri vi ga ran ti e bi da sa no ta ro moq me de ba Ta sas yid li a ni

xa si a Ti uz run vel yofs mis da mo u ki deb lo ba sa da mi u ker Zo eb lo bas. `no ta ri u si da mo-

u ki de be lia da val de bu lia ki dec iyos da mo u ki de be li, ra Ta mo i po vos is ndo ba, ris

ga re Sec igi ver Se as ru lebs Ta vis da niS nu le bas~.59 mo ce mu li Tvi se be bi Se iZ le ba Ca iT-

va los no ta ri a tis in sti tu tis er T-erT um Tav res Rir se bad, rom le bic kon fi den ci a-

lo bas Tan er Tad ga na pi ro be ben ase ve mis mi marT gan sa kuT re bul ndo bas.

53 saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmdeb-

lo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, 1-li muxlis 1-li punqti. 54 iqve, me-3 muxlis 1-li punqti.55 iqve.56 iqve, me-3 muxlis me-2 punqti.57 iqve, 21-e muxli.58 burduli i., sanotaro biuros finansebisa da notariusis Sromis anazRaurebis sakiTxi-

saTvis, Jurn., `samarTlis Jurnali~, 2, 2011, 35. 59 dekersi e., sanotaro saqme, deontologia da struqturebi, nawili meore, deontolo-

gia, Jurn., `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi, Targmani roman

kupravasi, samecniero redaqcia oTar zoiZisa. Targmani Sesrulebulia Semdegi gamo-

cemis mixedviT: `La profession notariale, sa deontologie et ses structures, 2000, Edité par les soins de la fondation pour la Promotion de la Science Notariale, Amsterdam~, 11.


qarTul samarTalSi

221

5.1.2. sa no ta ro moq me de bis kon fi den ci a lo ba

`no ta ri u si val de bu lia sa i dum lod Se i na xos cno be bi, rom le bic mis Tvis cno bi-

li gax da sam sa xu reb riv saq mi a no bas Tan da kav Si re biT. es val de bu le ba Za la Sia no ta ri-

u sis Ta nam de bo bi dan ga Ta vi suf le bis Sem de gac~.60 miC ne u li a, rom `no ta ri a ti ar ar se-

bobs ndo bis ga re Se, xo lo ndo ba ver mi iR we va kon fi den ci a lo bis dac vis Tvi ni er~.61 zo-

gi er Ti qvey nis sa mar Ta li, mow mis sa xiT no ta ri u sis sa sa mar Tlo Si da Za xe bis Sem Txve va-

Si, ar akis rebs mas pro fe si u li sa i dum lo e bis gam JRav ne bis val de bu le bas.62 mo ce mu li

ga re mo e ba kon fi den ci a lo bis dac vis gan sa ku Te bul mniS vne lo ba ze mi u Ti Tebs.

5.1.3. no ta ri u sis pa su xis mgeb lo ba

no ta ri uss ekis re ba pa su xis mgeb lo ba, ro me lic ga mo i xa te ba sam sa xu reb ri vi saq-

mi a no biT mi ye ne bu li zi a ni saT vis pa su xis mgeb lo bi sa63 da dis cip li nu ri pa su xis mgeb-

lo bis64 sa xiT.

mi ye ne bu li zi a nis ga mo no ta ri u sis ker Zosa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis dad-

go mis Se saZ leb lo ba uz run vel yofs no ta ri u sis an ga riS val de bu le bas kli en tis wi-

na Se. an ga riS val de bu le bis da qo neb ri vi pa su xis mgeb lo bis uz run vel yo fis er Tgvar

sa Su a le bad un da Ca iT va los no ta ri u sis sa val de bu lo pro fe si u li dazR ve vis val de-

bu le ba, rac gan mtki ce bu lia `no ta ri a tis Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no niT.65

sa mo qa la qo pa su xis mgeb lo bis sa val de bu lo dazR ve va sa qar Tve los ka non mdeb-

lo ba Si, ro gorc Cans, ev ro kav Si ris qvey ne bis Se sa ba mi si ka non mdeb lo bis ga moc di le-

bis gaT va lis wi ne biT mox da. `ev ro kav Si ris yve la wev r-qve ya na Si xe li suf le ba aval de-

bu lebs no ta ri u sebs sa val de bu lo dazR ve viT uz run vel yon sa mo qa la qo pa su xis mgeb-

lo bis uz run vel yo fa~.66

no ta ri u sis dis cip li nu ri pa su xis mgeb lo bis sa fuZ vle bi, sax de lis sa xe e bi da

dis cip li nu ri war mo e bis we si ga ni sazR vre ba `no ta ri us Ta dis cip li nu ri pa su xis mgeb-

60 saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmde-

blo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, me-8 muxlis 1-li punqti.61 dekersi e., sanotaro saqme, deontologia da struqturebi, nawili meore, deontolo-

gia, Jurn. `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi, Targmani roman



62 iqve, 24. 63 saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmde-

blo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, me-3 muxlis me-6 punqti.64 iqve, me-3 muxlis me-7 punqti.65 iqve, 23-e muxli.66 dekersi e., sanotaro saqme, deontologia da struqturebi, nawili meore, deontolo-





222

lo bis Se sa xeb~ de bu le biT.67 no ta ri u sis dis cip li nu ri pa su xis mgeb lob lo bis sa kiTxi

ar aris qar Tu li sa mar Tlis Ta vi se bu re ba. mas ic nobs sxva qvey ne bis sa mar Ta lic.68 dis-

cip li nu ri pa su xiს mgeb lo bis da kis re bis Se saZ leb lo ba, ro gorc Cans, no ta ri u sis sa-

ja ro uf le ba mo si le bis gan xor ci e le bis pri vi le gi am ga mo iw vi a.

no ta ri u sis pa su xis mgeb lo bis sa kiTx is mo wes ri ge ba xels uwy obs mi si, ro gorc

sa ja ro sa mar Tleb ri vi uf le ba mo si le bis gan ma xor ci e le be li pi ris, an ga riS val de bu-

le bis xa ris xis zrdas ro gorc in sti tu ci ur do ne ze, ase ve kli en tis wi na Se. es no ta ri-

a tis in sti tu tis po zi ti ur niS nad un da Se fas des. miC ne u li a, rom `da mo u ki deb lo ba,

mi u ker Zo eb lo ba, kon fi den ci a lo ba da pa su xis mgeb lo ba Ta vi su fa li mi si iT aR Wur vi-

li no ta ri a tis ga nu yo fe li da da ma xa si a Te be li Tvi se be bi a~.69

no ta ri u sis pa su xis mgeb lo bis Se saZ leb lo ba qmnis ga ri ge bis da mow me bis na wil Si

no ta ri u sis in sti tu tis san do o bis ma Ral xa risxs da mety ve lebs mis upi ra te so ba ze ga-

ri ge ba ze xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me ba ze sa ja ro re es tris uf le ba mo sil pir Tan

Se da re biT.

5.2. sa no ta ro moq me de bis mniS vne lo ba

5.2.1. sa no ta ro we siT da mow me bu li do ku men tis mtki ce bu le bi Ti Za la

xel Sek ru le be bis mi marT sa no ta ro for mis da we se bis moTx ov nis sa sar geb lo ar-

gu men tad iT vle ba is, rom `sa no ta ro for ma icavs mxa res aC qa re bi sa gan~70 da `sa no ta ro

for ma uz run vel yofs sa mar Tleb riv usaf rTxo e ba sa da sta bi lu ro bas~.71

xel Sek ru le bis sa no ta ro da mow me bis for mas, in gli si sa da sa er To sa mar Tlis

sxva qvey ne bi sa gan gan sxva ve biT, ic nobs kon ti nen tu ri ev ro pis sa mar Ta li.72 `kon ti nen-

tu ri ev ro pis sa mo qa la qo sa mar Tleb riv sis te ma Si ofi ci a lu ri, sa no ta ro we siT da-

das tu re bu li do ku men ti war mo ad gens Zi ri Tad mtki ce bu le bas, uf ro me ti Za lis mqo-

nes, vid re, ma ga li Tad, mow mis Cve ne ba da sxva, rom lis nam dvi lo bis aRi a re bi saT vis yo-

vel Tvis sa Wi roa mo sa mar Tlis Se fa se ba~.73 `no ta ri a tis Se sa xeb~ sa qar Tve los moq me di

ka no niT, `sa no ta ro moq me de bas ... aqvs iu ri di u li Se de gi. sa no ta ro we siT da mow me bul

67 `debuleba notariusTa disciplinuri pasuxismgeblobis Sesaxeb~, damtkicebuli

saqarTvelos iusticiis ministris 2010 wlis 31 martis #69 brZanebiT ̀ notariusTa dis-

ciplinuri pasuxismgeblobis Sesaxeb~ debulebis damtkicebis Taobaze~, saqarTvelos

sakanonmdeblo macne, 33, 2010 wlis 31 marti, 1-li muxli.68 dekersi e., sanotaro saqme, deontologia da struqturebi, nawili meore, deontolo-




69 iqve, 34.70 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni me-3 (Wanturia l.), Tb., 2001, 69. 71 iqve.72 iqve, 111.73 goloSvili g., sanotaro aqtis mtkicebulebiTi mniSvneloba da saaRsrulebo Zala,

Jurn. `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi, 40.


qarTul samarTalSi

223

do ku ments aqvs uda vo mtki ce bu le bi Ti Za la~.74 aR niS nu li sa ka non mdeb lo de bu le bi-

dan Cans, rom ka no ni upi ra te so bas ani Webs sa no ta ro we siT da mow me bu li do ku ments

mar ti vi for miT Sed ge nil do ku men tTan Se da re biT.

sa no ta ro for mis da niS nu le bi dan ga mom di na re, Se iZ le ba iT qvas, rom sa no ta ro

we siT da mow me bul do ku ments un da hqon des mtki ce bu le bi Ti upi ra te so ba ara sa no ta-

ro we siT Sed ge nil do ku men tTan Se da re biT. xel Sek ru le bis da de bis pro ces Si TviT

no ta ri u sis mo na wi le o bis ide ac, al baT, am miz ni dan mom di na re obs. `no ta ri uss ekis re-

ba udi de si ro li da pa su xis mgeb lo ba fi zi ku ri da iu ri di u li pi re bis in te re se bi sa da

uf le be bis dac va Si, ma Ti sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis, iu ri di u li sta bi lu ro bi sa da

ga ran ti re bis uz run vel yo fa Si~.75

ra Tqma un da, mtki ce bu le bi Ti upi ra te so bis Se sa xeb sa kiTxi ma Sin dge ba dRis

wes rig Si, ro de sac ar se bobs er Tsa da ima ve sa gan ze ori er Tma ne Ti sa gan gan sxva ve bu li

pi ro be biT da de bu li xel Sek ru le ba da er Ti maT ga ni sa no ta ro we siT aris da mow me bu-

li. sa no ta ro we siT da mow me bu li do ku men tis mtki ce bu le bi Ti upi ra te so ba, ro gorc

Cans, ga mom di na re obs im va ra u di dan, rom no ta ri u sis mo na wi le o biT da de bu li xel Sek-

ru le ba uf ro da cu lia ara mar Tlzo mi e ri ze moq me de be bi sa gan da, ma Sa sa da me, im sa xu-

rebs met ndo bas, vid re mar ti vi we ri lo bi Ti for miT da de bu li xel Sek ru le ba. `...no-

ta ri u sis Sed ge ni li da ka no nis Se sa ba mi sad da mow me bu li sa no ta ro do ku men ti xsnis

ga ur kvev lo bas mxa re ebs So ris ur Ti er To beb Si, maT uf le beb sa da mo va le o beb Si. amis

ga ke Te ba ki sa no ta ro do ku ments ma Sin Se uZ li a, Tu ki igi ka no niT dad ge ni li we se biT

adas tu rebs gan sazR vru li faq te bi sa da ga re mo e be bis ar se bo bas an arar se bo bas, ri Tac

sa fuZ vels ac lis maT Tan da kav Si re bu li da ve bis war mo So bas. am Tval saz ri siT sa no ta-

ro do ku men ti war mo ad gens `mza mtki ce bu le bas~ da Ta nac sxveb Tan Se da re biT `uf ro

me ti Za lis mqo ne `mtki ce bu le bas~.76

5.2.2. ga ri ge bis Si na ar sis sa no ta ro da mow me bis mniS vne lo ba

uZ ra vi niv Tis nas yi do bis xel Sek ru le bis da de bi sas `ga yid vis ne bi sa da yid vis

ne bis Se Tan xme ba war mo ad gens er Tgvar xer xe mals...~,77 ro me lic sa mi ele men ti sa gan Sed-

ge ba, ker Zod, vi na o bis dad ge na, uf le ba da qme du na ri a no ba da ka non Tan Se sa ba mi so ba~.78

mxa re Ta vi na o bis mka fi od gan sazR vra, qme du na ri a no bis Se mow me ba, ga ri ge bis ka-

non Tan Se sa ba mi so bis Rrma ana li zi79 un da gax des ga ri ge bis mo na wi le Ta mar Tlzo mi e ri

in te re se bis dac vis ga ran ti.


lo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, me-5 muxlis 1-li punqti.75 goloSvili g., sanotaro aqtis mtkicebulebiTi mniSvneloba da saaRsrulebo Zala,

Jurn. `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi, 40. 76 iqve. 77 merloti m., notariusebsa da registratorebs Soris kompetenciisa da pasuxismgeblo-

bis gamijvna, Jurn. `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2003, maisi-ivnisi-ivlisi-agvisto,

rusulidan Targmna maka tyebuCavam Semdegi gamocemis mixedviT: `arasabiujeto notar-

iatis ganviTareba ruseTSi: kvalificiuri daxmareba, moqalaqeTa da iuridiuli pire-

bis uflebaTa dacva~, moskovi, 2000 w., 27. 78 iqve.79 iqve.


224

sa no ta ro for ma uz run vel yofs uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis ga da ce mis Se sa xeb

ga ri ge bis da de bi sas er Tma ne Tis pi ris pir mdga ri ara Ta na bar mdgo ma re o ba Si myo fi

pi re bis in te re se bis dac vas.80 `sa no ta ro da mow me bis sa val de bu lo bis gan mtki ce biT

sa mo qa la qo sa mar Ta li icavs ro gorc gam sxvi seb lis, ase ve Sem Ze nis in te re sebs~.81 ro-

gorc Cans, am Sem Txve va Si igu lis xme ba ga ri ge bis Si na ar sis Se sa ba mi so bis dad ge na moq-

med ka non mdeb lo bas Tan da ga ri ge bis mo na wi le Ta uf le ba mo si le bis dad ge na, rac iZ le-

va Sem Ze nis da gam sxvi seb lis in te re se bis re a lu ri dac vis Se saZ leb lo bas. miC ne u li a,

rom sa no ta ro da mow me ba `ram de ni me fun qci as as ru lebs: pro fi laq ti kis fun qcia (mxa-

re eb ma yu radR e ba un da ga a max vi lon ga ri ge bis mniS vne lo ba ze); naC qa re vo bis gan dac vis

fun qcia (nor ma win eRo be ba mi wis ga i o le bu li gas xvi se bi sa da Se Ze nis Se saZ leb lo bas);

mtki ce bi Ti fun qcia (we ri lo bi Ti for ma Se saZ leb lo bas iZ le va ad vi lad da das tur des

ga ri ge bis ar se bo ba). igi ara mxo lod am gva ri das tu ri a, ara med iZ le va Se saZ leb lo bas

ad vi lad ga ni sazR vros ga ri ge bis Si na ar si; sa mar Tleb ri vi uz run vel yo fis fun qcia

(no ta ri u sis mo na wi le o ba ai o lebs ur Ti er To ba Ta sa mar Tleb riv uz run vel yo fas).

ker Zod, igi ga ran tiaa imis Tvis, rom mxa re eb ma ar da uS van Sec do me bi mi wis gas xvi se bis

ga ri ge ba Ta ga for me bi sas da amiT Ta vi dan ai ci lon is uar yo fi Ti Se de ge bi, rac Se iZ le-

ba am gvar moq me de bebs Se de gad moh yves. amiT igi ukav Sir de ba Sem deg mniS vne lo van fun-

qci as. esaa ga ri ge ba Ta nam dvi lo bis uz run vel yo fis fun qci a~.82

ma re gis tri re be li or ga nos uf le ba mo si li pi ri rTu lia efeq tu rad da sa i me dod

ga um klav des uZ rav qo ne bas Tan da kav Si re bul im uam rav sa niv To uf le bas, rom le bic sa-

Wi ro e ben re gis tra ci as.83 ama ve dros mxo lod sa no ta ro do ku men tis ar se bo ba ar un da

Ca iT va los sak ma ri sad, `sa no ta ro do ku ments, ro gorc mtki ce bu le bi Ti Za lis mqo ne

aqts, un da ga aC ndes ise Ti Zi ri Ta di ni Sa ni, ro go ri caa nam dvi lo ba~.84

nam dvi lo ba, ra Tqma un da, mxo lod sa ka non mdeb lo do ne ze mi si nam dvi lad aRi a re-

biT ar mi iR we va. `sa no ta ro do ku men tis nam dvi lo ba Si igu lis xme ba mxa re Ta ne bis, ma Ti

uf le be bi sa da val de bu le be bis, saq mis ga re mo e be bi sa da faq te bis sru li, gar kve u li

ara o raz ro va ni da obi eq tu ri asax va sa no ta ro do ku men tSi~.85 no ta ri u sis mi er, do ku-

men tis nam dvi lo bi saT vis au ci le be li, xse ne bu li moq me de be bis gan xor ci e le ba Se uZ-

le be lia Se sa ba mi si sa ka non mdeb lo reg la men ta ci is ga re Se. ka no ni un da qmni des wes sa

da mi si ga mo ye ne bis sa mar Tleb riv sa fuZ vels.

80 merloti m., notariusebsa da registratorebs Soris kompetenciisa da pasuxismgeblo-




bis uflebaTa dacva~, moskovi, 2000 w., 28.81 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, meore gamocema, Tb., 2001, 196.82 iqve.83 merloti m., notariusebsa da registratorebs Soris kompetenciisa da pasuxismgeblo-




bis uflebaTa dacva~, moskovi, 2000 w., 29.84 goloSvili g., sanotaro aqtis mtkicebulebiTi mniSvneloba da saaRsrulebo Zala,

Jurn. `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi, 40. 85 iqve.


qarTul samarTalSi

225

5.2.3. sa no ta ro moq me de bis for me bi

sa qar Tve los moq me di ka non mdeb lo biT, no ta ri u sis mo na wi le o ba ga ri ge bis da de-

bis pro ces Si ar aris er Tgva ro va ni da Ta vis Ta vad ver uz run vel yofs sa no ta ro we siT

Ses ru le bu li do ku men tis nam dvi lo bas, mis mtki ce bu le biT Za las. sa no ta ro moq me de ba

Se iZ le ba gan xor ci el des sxva das xva for miT, ra Sic igu lis xme ba sa no ta ro moq me de bis

Ses ru le bis mo cu lo ba, Si na ar si. sa no ta ro da mow me bis mniS vne lo bi dan ga mom di na re,

ga ri ge bis da de bis pro ces Si sa no ta ro moq me de bis far glebs sak van Zo ad gi li uWi ravs.

ra Tqma un da, sa no ta ro we siT da mow me bu li do ku men tis mtki ce bu le bi Ti Za lis

Se sa xeb msje lo ba ar iq ne ba srul yo fi li, sa no ta ro moq me de bis for me bis Se sa xeb msje-

lo bis ga re Se. sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq si ga ri ge bis for mis Se sa xeb msje lo bi-

sas am bobs, rom `we ri lo bi Ti for mis ar se bo bi sas, ka no niT gaT va lis wi ne bul Sem Txve-

veb Si an mxa re Ta Se Tan xme biT ga ri ge ba an ga ri ge bis mo na wi le mxa re Ta xel mo we re bis

nam dvi lo ba un da da a mow mos no ta ri us ma an ka no niT gaT va lis wi ne bul ma sxva pir ma~.86

ka non mde bels xaz gas miT aqvs ga mij nu li er Tma ne Ti sa gan ga ri ge ba da ga ri ge bis mo na wi-

le mxa re Ta xel mo we ris nam dvi lo ba. ga ri ge bis da mow me ba Si un da vi gu lis xmoT moq med

ka non mdeb lo bas Tan do ku men tis Si na ar sis Se sa ba mi so bi sa da mxa re Ta uf le ba mo si le-

bis Se mow me bac. mo ce mu li nor ma sa mo qa la qo ko deq sSi gaC nda 2006 wlis de kem bri dan,

cvli le bis gan xor ci e le bis Se de gad.87 cvli le bam de moq me di nor ma ki gan sxva ve bu lad

awes ri geb da sa no ta ro da mow me bis sa kiTxs, ker Zod, `Tu ga ri ge bis for ma mo iTx ovs sa-

no ta ro we siT da mow me bas, ma Sin da mow me ba un da ga na xor ci e los no ta ri us ma, mo sa mar-

Tlem an ka no niT gaT va lis wi ne bul ma pir ma~.88 mo ce mu li nor ma ki ga ri ge bis sa no ta ro

da mow me ba Si gu lis xmobs ga ri ge bis da mow me bas, anu Tu da vey rdno biT Sem dgom, cvli-

le bis gan xor ci e le bi sas ka non mdeb lis mi er gan vi Ta re bul msje lo bas, un da igu lis-

xme bo des ga ri ge bis Si na ar sis ka non mdeb lo bas Tan Se sa ba mo so bi sa da mxa re Ta uf le ba-

mo si le bis Se mow me bac.

sa mo qa la qo ko deq si 69-e mux lis moq me di re daq ci a, ro me lic mij navs er Tma ne-

Ti sa gan ga ri ge bis an ga ri ge bis mo na wi le mxa re Ta xel mo we re bis nam dvi lo bis sa no ta-

ro da mow me bas, ama ve dros iT va lis wi nebs daT qmas, rom da mow me ba un da mox des ka no niT

gaT va lis wi ne bul Sem Txve veb Si an mxa re Ta Se Tan xme biT,89 mag ram ama ve dros sa in te re-

so a, Tu ra igu lis xme ba daT qma Si `ka no niT gaT va lis wi ne bu li Sem Txve ve bi~. am nor mis

wa kiTx vi sas TiT qos rCe ba STa beW di le ba, rom ka no ni da maT So ris sa mo qa la qo ko deq si

cal ke ul Sem Txve veb Si ake Tebs di fe ren ci re bas, Tu ro dis un da mox des ga ri ge bis da-

mow me ba da ro dis – mxo lod xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me ba, Tum ca sa mo qa la qo ko-

deq sis cal ke u li de bu le be bi sa da sa no ta ro ka non mdeb lo bis ana li zis Se de gad Cans,

rom sak ma od bun do va nia ka no nis da mo ki de bu le ba am sa kiTx i sad mi da ar aris mo ce mu li

ter mi ni er Tgva rov nad ga mo ye ne bu li.


uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, 69-e muxlis me-5 punqti.87 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis


dekemberi, 1-li muxli.88 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamentis

uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi (pirveladi redaqcia), 69-e muxlis me-3 punqti.89 iqve, 69-e muxlis me-5 punqti.


226

imis gaT va lis wi ne biT, rom uZ rav niv Tze sa kuT re bis uf le bis Se sa Ze nad, zo ga di

we sis mi xed viT, ar aris au ci le be li ga ri ge bis sa no ta ro we siT da mow me ba,90 zo gi er Ti

ga ri ge bis Sem Txve va Si moq me debs spe ci a lu ri nor ma, ro me lic iT va lis wi nebs sa no ta ro

da mow me bis wess. ma ga li Tad, sa mis dRe Sio rCe nis Sem Txve va Si, `sa mis dRe Sio rCe nis xel-

Sek ru le ba un da da i dos we ri lo biT. uZ ra vi qo ne bis ga da ce mis Sem Txve va Si xel Sek ru-

le ba un da da mow mdes sa no ta ro we siT~.91 ase ve, an der Zis Sem Txve va Si, `sa no ta ro for ma

mo iTx ovs, rom an der Zi Sed ge nil da xel mo we ril iq nes mo an der Zis mi er da da das tu-

re bu li no ta ri u sis mi er, xo lo iq, sa dac no ta ri u si ar aris, – TviT mmar Tve lo bis ad-

gi lob ri vi or ga nos mi er~.92 am ori de bu le bi dan erT Sem Txve va Si ka non mde be li sa ub-

robs ga ri ge bis sa no ta ro we siT da mow me bis Se sa xeb, xo lo me o re Sem Txve va Si ga ri ge-

bis sa no ta ro we siT da das tu re bis Se sa xeb, Tum ca da mow me ba sa da da das tu re bas So ris

sxva o bis Se sa xeb sa mo qa la qo ko deq si ara fers am bobs. ze moT xse ne bu li, sa mo qa la qo

ko deq sis 69-e mux li ki am ter mi ne bis mi xed viT gan sxva ve ba ze ara fers mi a niS nebs da er-

Tma ne Ti sa gan mij navs mxo lod ga ri ge bi sa da ga ri ge bis mo na wi le mxa re Ta xel mo we re bis

nam dvi lo bis sa no ta ro da mow me bas. amas Tan, sa mo qa la qo ko deq si zo gi erT Sem Txve va Si

da zus te biT mi u Ti Tebs xel mo we ris da mow me biT ga ri ge bis da de bis Se saZ leb lo bis Se-

sa xeb,93 rac Se e sa ba me ba sa mo qa la qo ko deq sis 69-e mux liT mo ce mul de fi ni ci as, Tum ca

ama ve dros sa mo qa la qo ko deq sis sxva das xva mux lSi ga mo ye ne bu li ter mi ne bi sa no ta ro

da das tu re ba94 da sa no ta ro da mow me ba,95 ase ve sa Ta na do we siT da mow me ba,96 er Ti da ima-

ve mniS vne lo biT aris ga mo ye ne bu li. xse ne bu li ter mi ne bis ga mo ye ne bi sas ka non mde bels

ar aqvs na fiq ri maT Si na ar ssa da dat vir Tva ze. am mo saz re bas adas tu rebs nor ma, ro me-

lic gan sazR vravs sa ja ro re es trSi ga ri ge bis war dge nis wess da rom lis mi xed viT `niv-

Tsa da ara ma te ri a lur qo neb riv si ke Te ze Se sa ba mi si uf le bis sa ja ro re es trSi re gis-

tra ci i saT vis war dge nil un da iq nes we ri lo bi Ti for miT da de bu li ga ri ge ba. ga ri ge ba

an ga ri ge bis mo na wi le mxa re Ta xel mo we re bis nam dvi lo ba da mow me bu li un da iyos ka no-

niT dad ge ni li we siT~.97 mo ce mu li ga re mo e ba ase ve mi u Ti Tebs, rom ka non mde be li ar se-

bi Tad ar ga nas xva vebs er Tma ne Ti sa gan ter min `da mow me bas~ da ter min `da das tu re bas~.

dat vir Tvi dan ga mom di na re ki, sa mar Tal Si maT So ris gan sxva ve bas udi de si mniS vne lo ba

ga aC ni a. amiT un da aix snas `sa ja ro re es tris Se sa xeb~ in struq ci iT gaT va lis wi ne bu li

ga mo nak li se bi, ro ca ar Se iZ le ba sa ja ro re es tris uf le ba mo si li pi ris mi er xel mo we-

ris nam dvi lo bis da mow me ba, igu lis xme ba min do bi lo ba, an der Zi, sa mis dRe Sio rCe ni sa

da sa qor wi no xel Sek ru le be bi.98 mo ce mu li SezR ud va, ro gorc Cans, gan pi ro be bul iq na


uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi (pirveladi redaqcia), 183-e muxli.91 iqve, 942-e muxli.92 iqve, 1357-e muxlis me-2 punqti.93 iqve, 2894-e muxlis 1-li punqti, 2894-e muxlis me-2 punqti, 3065 muxlis 1-li punqti. 94 iqve, 284-e muxlis 1-li punqti, 302-e muxlis me-31, 1357-e muxlis me-2 punqti, 1366-e mux-

li, 1367-e muxlis me-2 punqti, 1470-e muxlis 1-li punqti. 95 iqve, 289-e muxlis me-3 punqti.96 iqve, 35-e muxlis me-3 punqti, 198-e muxlis me-3 punqti.97 iqve, 35-e muxlis me-3 punqti, 3111-e muxlis 1-li punqti.98 `instruqcia sajaro reestris Sesaxeb~, damtkicebuli saqarTvelos iusticiis mi-

nistris 2010 wlis 15 ianvris #3 brZanebiT ̀ sajaro reestris Sesaxeb instruqciis damt-

kicebis Taobaze~, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 6, 2010 wlis 20 ianvari, me-4 Tavi,

me-20 muxlis 1-li punqti.


qarTul samarTalSi

227

aR niS nu li ga ri ge be bis spe ci fi ki Ta da so ci a lu ri mniS vne lo biT, rom ma Ti ga for me ba

mxo lod xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me biT ara sak ma ri sad iq na miC ne u li. mar Ta li a,

mo ce mu li in struq cia ar Se e xe ba no ta ri u sis saq mi a no bis we sebs, mag ram, sa va ra u dod,

man da ga ri ge ba Ta Ta vi se bu re beb ma gan sazR vres ar se bul sa no ta ro praq ti ka Si maT ze

sa no ta ro moq me de be bis gan xor ci e le bis for mac. an der Zis, sa mis dRe Sio rCe ni sa da sa-

qor wi no xel Sek ru le bis sa no ta ro da mow me bi sas mi mar Ta ven ga ri ge bis Si na ar si sa da

uf le ba mo si le ba Ta Se mow me bis gziT ga ri ge bis da mow me bis for mas. sxva Sem Txve veb Si ki,

mxo lod xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me ba xde ba, mi u xe da vad imi sa, rom sa mo qa la qo

ko deq si xSir Sem Txve va Si, an der Zis, sa mis dRe Sio da sa qor wi no xel Sek ru le be bis msgav-

sad, gan sazR vravs no ta ri u sis mo na wi le o bis val de bu le bas ga ri ge bis da de bis pro ces-

Si da ar mi u Ti Tebs ra i me gan sxva ve bul wes ze.99

aR niS nu li ga re mo e be bi cxad yofs, rom sa qar Tve los moq me di sa mo qa la qo ko deq-

si naT lad ar gan sazR vravs, Tu ro dis aris au ci le be li ga ri ge bis Si na ar sis da mow me-

ba da ro dis aris sak ma ri si xel mo we re bis nam dvi lo bis da mow me ba, rac mis nak lad un da

Ca iT va los, Tum ca mo ce mu li sa kiTx is mo wes ri ge ba al baT uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis

war mo So bis ken mi mar Tu li ga ri ge be bis sa val de bu lo sa no ta ro for mis dad ge nis pa ra-

le lu rad un da ga dawy des.

5.2.4. sa no ta ro da mow me ba da sa no ta ro da das tu re ba

sa no ta ro moq me de be bis Ses ru le bis Zi ri Ta di moTx ov ne bi ga ni sazR vre ba `no ta-

ri a tis Se sa xeb~ ka no niT.100 aR niS nu li nor ma ti u li aq ti ar ake Tebs sa no ta ro da mow me-

bi sa da sa no ta ro da das tu re bis zust gan mar te bas, Tum ca Se i cavs zo gi erT iseT de bu-

le bas, rom le bic iZ le va gar kve u li das kvnis ga ke Te bis sa Su a le bas. Se saZ lo sa no ta ro

moq me de ba Ta Ca mo naT val Si mo ce mu li a, rom no ta ri u si `ka no niT dad ge nil Sem Txve veb-

Si an mxa re Ta Se Tan xme biT adas tu rebs ga ri ge bebs~101 da `a mow mebs do ku men tze xel mo-

99 ix. saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamen-

tis uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, 35-e muxlis me-3 punqti, romelic iTvaliswinebs

arasamewarmeo iuridiuli piris wesdebis saTanado wesiT damowmebis valdebulebas,

Tumca praqtikaSi xdeba xelmowerebis namdvilobis damowmeba; 198-e muxlis me-3 punqti,

romelic iTvaliswinebs moTxovnis (uflebis) Zveli mflobelis valdebulebas, moTxov-

nis safuZvelze SemZens gadasces uflebis da moTxovnis daTmobis Sesaxeb saTanadod

damowmebuli sabuTi; 289-e muxlis me-3 punqti, romlis mixedviT ipoTekis xelSekrule-

ba, romelzedac mxareTa SeTanxmebiT gaicema ipoTekis mowmoba, unda damowmdes sanota-

ro wesiT; 284-e muxlis pirveli punqtis Tanaxmad, giravnobis xelSekruleba, romelic

iTvaliswinebs giravnobis sagnis mogiravnisaTvis gadacemas da realizacias notariu-

sis mier gacemuli saaRsrulebo furclis safuZvelze, dadasturebul unda iqnes sa-

notaro wesiT; 302-e muxlis 31 punqtis mixedviT, Tu kreditoris da mesakuTris mier

garigebiT gaTvaliswinebuli iqneba ipoTekiT datvirTuli uZravi nivTis kreditori-

saTvis gadacemisa da realizaciis SesaZlebloba notariusis mier gacemuli saaRsru-

lebo furclis safuZvelze, maSin aseTi garigeba dadasturebul unda iqnes sanotaro

wesiT.100 saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmdeb-

lo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, preambula. 101 iqve, 38-e muxlis 1-li punqtis `a~ qvepunqti.


228

we ris nam dvi lo bas~.102 xaz gas mu lia ase ve, rom `...ga ri ge bis da das tu re bis dros no ta-

ri u si amow mebs ga ri ge bis mo na wi le pir Ta uf le ba mo si le bas da qme du na ri a no bas~.103

am daT qme biT cxa di a, ter mi ni `da das tu re ba~ gu lis xmobs no ta ri u sis mi er ga ri ge bis

Si na ar sis ka non Tan Se sa ba mi so bis, mxa re Ta qme du na ri a no bi sa da uf le ba mo si le bis Se-

mow me bas, ter mi ni `da mow me ba~ ki ga mo i ye ne ba, ro ca sa u ba ria xel mo we ris nam dvi lo bis

Se sa xeb. ̀ 2009 wlis 4 de kem bris ka non ma no ta ri a tis Se sa xeb ter mi no lo gi u ri aR re va Se-

i ta na am gan sxva ve ba Si. imas ra sac ad re sa no ta ro da mow me ba ewo de bo da, am ka no niT da-

er qva sa no ta ro da das tu re ba~.104 ama ve dros, Ta vi dan ve un da aRi niS nos, rom `no ta ri a-

tis Se sa xeb~ ka no niT gan sazR vru li ma Ti Si na ar si ar Se e sa ba me ba ima ve ter mi ne bi sad mi

sa mo qa la qo ko deq si se ul mid go mas, rac ze moT iq na gan xi lu li.

`no ta ri a tis Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no ni sa no ta ro aq te bis mak la si fi ci re bel

sxva nor mebs ar Se i cavs. is ake Tebs mi Ti Te bas, rom `sa no ta ro moq me de bis Ses ru le bis

we si ga ni sazR vre ba in struq ci iT, ro mel sac sa qar Tve los no ta ri us Ta pa la tis war-

dgi ne biT am tki cebs ius ti ci is mi nis tri sa qar Tve los ka non mdeb lo biT dad ge ni li we-

siT~.105 mo ce mu li in struq ci iT sa qar Tve los moq med sa no ta ro sa mar Tal Si sa no ta ro

aq te bis gan sxva ve bu li de fi ni cia gaC nda. Se mo vi da sa ja ro da ker Zo aq te bis cne ba.106

`sa no ta ro moq me de ba Ta Ses ru le bis we sis Se sa xeb~ in struq ci iT `im aq tis da sa-

mow meb lad (ga ri ge bis, mow mo bis da sxva), rom lis nam dvi lo bi saT vis sa qar Tve los ka-

non mdeb lo biT dad ge ni lia sa no ta ro for mis dac va, no ta ri u si val de bu li a, Se a mow mos

mxa re Ta (war mo mad ge nel Ta) vi na o ba, uf le ba mo si le ba, qme du na ri a no ba, ne bis ga mov le-

nis nam dvi lo ba da uz run vel yos ga ri ge bis ka non mdeb lo bas Tan Se sa ba mi so ba, mxa re Ta

ne bis adek va tu ri asax va ga ri ge ba Si, mxa re TaT vis ga ri ge bis Si na ar sis da sa mar Tleb ri-

vi Se de ge bis gan mar te ba, rCe vis mi ce ma~107 da am we siT Ses ru le bul sa no ta ro aqts sa ja-

ro aq ti ewo de ba.108

sa ja ro aq tis for miT ga ri ge bis da de bi sas no ta ri u sis mi er ga ri ge bis Si na ar sis

ka non Tan Se sa ba mi so bis, mxa re Ta qme du na ri a no bi sa da uf le ba mo si le bis Se mow me ba `no-

ta ri a tis Se sa xeb~ ka no niT gaT va lis wi ne bul ga ri ge bis da das tu re bas gu lis xmobs. is

iT va lis wi nebs no ta ri u sis val de bu le bas, ga nu mar tos sa no ta ro moq me de bis mo na wi-

les `sa no ta ro aq tis Si na ar si da mi si sa mar Tleb ri vi Se de ge bi...~109

xel mom wer pir Ta xel mo we re bis nam dvi lo bis da mow me ba xor ci el de ba ker Zo aq-

tiT, rom lis dro sac no ta ri u si amow mebs mxo lod mxa re Ta pi ra do bas da qme du na ri a-


lo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, 38-e muxlis 1-li punqtis `z~ qvepunqti.103 iqve, 48-e muxlis me-2 punqti.104 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 345.105 saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmdeb-

lo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, me-5 muxlis me-2 punqti.106 `instruqcia sanotaro moqmedebaTa Sesrulebis wesis Sesaxeb~, damtkicebuli saqarT-

velos iusticiis ministris 2010 wlis 31 martis #71 brZanebiT `sanotaro moqmedeba-

Ta Sesrulebis wesis Sesaxeb~ instruqciis damtkicebis Taobaze~, saqarTvelos saka-

nonmdeblo macne, 33, 2010 wlis 31 marti, me-15 muxli.107 iqve, me-15 muxlis 1-li punqti.108 iqve, me-15 muxlis me-2 punqti.109 iqve, me-15 muxlis me-5 punqti.


qarTul samarTalSi

229

no bas.110 xaz gas mu li a, rom `no ta ri uss ar ekis re ba pa su xis mgeb lo ba ker Zo aq tis ka non-

mdeb lo bas Tan Se u sa ba mo bis, an ker Zo aq tSi xel mom we ris ne bis ara a dek va tu rad asax vis

ga mo~.111

sa ja ro da ker Zo aqts, Se sa ba mi sad, sa no ta ro da das tu re ba sa da xel mo we ris nam-

dvi lo bis da mow me bas So ris fun da men tu ri gan sxva ve ba a. sa ja ro aq tis Sed ge ni sas, no-

ta ri u sis ro li da ad gi li ga ri ge bis da de bis pro ces Si mniS vne lov nad di di a, rac iZ le-

va ga ri ge bis da de bis ka non Se sa ba mi so bis uz run vel yo fis maq si ma lur Se saZ leb lo bas,

xo lo ker Zo aq tis Sem Txve va Si no ta ri u si ver ax dens pro fe si ul gav le nas ga ri ge bis

Si na ar sze. amis ga mo no ta ri u sis mo na wi le o ba ga ri ge bis da de ba Si for ma lur do nem de

da dis. is ver uz run vel yofs no ta ri u sis fun qci as ga ri ge bis da de ba Si.

ga ri ge bis Si na ar sis da mow me bis for ma ga mo i ye ne ba, ro gorc we si, rTu li da mniS-

vne lo va ni ga ri ge be bis dros,112 Tum ca da mow me bis for mis Si na ar sis ga mo ye ne bis val de-

bu le ba gan mtki ce bu li un da iyos nor ma ti u li aq tiT. sa qar Tve los ka no ni `no ta ri a tis

Se sa xeb~ ar gan sazR vravs ga ri ge bis da mow me bi sa da ga ri ge bis da das tu re bis ga mo ye ne-

bis wi na pi ro bebs, uf ro swo rad, mas Si naT qva mi a, rom `ka no niT dad ge nil Sem Txve veb Si

an mxa re Ta Se Tan xme biT adas tu rebs ga ri ge bebs~.113 ka no niT dad ge nil Sem Txve veb Si ki

ar igu lis xme ba uZ ra vi niv Te bis Se Ze na.114 Se sa ba mi sad, sa kuT re bis uf le bis war mo So bas-

Tan da kav Si re bu li, no ta ri u sis mo na wi le o biT da de bu li ne bis mi e ri xel Sek ru le bac,

sa ja ro re es tris uf le ba mo si li pi ris mi er ga ri ge ba ze xel mo we ris da mow me bis msgav-

sad, Se saZ le be lia das rul des mxo lod xel Sek ru le bis mo na wi le pir Ta xel mo we ris

nam dvi lo bis da mow me biT, ma Ti uf le ba mo si le bi sa da ga ri ge bis Si na ar sis ka non Tan Se-

sa ba mi so bis Se mow me bis ga re Se. mo ce mu li ga re mo e ba ki saf rTxes uq mnis uZ ra vi qo ne bis

brun vis sta bi lu ro bas, rad gan ver xde ba ga ri ge bis mo na wi le Ta im ris ke bi sa gan dac va,

ro mel Ta pre ven ci i saT vis un da iq nas ga mo ye ne bu li sa no ta ro moq me de ba.

gan sxva ve bu li mid go miT xa si aT de bo da `no ta ri a tis Se sa xeb~ 1996 wlis 3 ma i sis

ka no ni, ro me lic ic nob da mxo lod ga ri ge bis da das tu re bis Se saZ leb lo bas.115 Tu ga-

viT va lis wi nebT ima sac, rom sa mo qa la qo ko deq sis 183-e mux lis 2006 wlis 8 de kem be ris

cvli le bis gan xor ci e le bam de, uZ ra vi niv Tis Se sa Ze nad au ci le be li iyo sa no ta ro we-

siT da mow me bu li sa bu Ti da mis sa fuZ vel ze Sem Ze nis re gis tra cia sa ja ro re es trSi,116

qar Tul ma sa mar Tal ma gar kve ul wi lad reg re si ga ni ca da da uk ve Ca mo ya li be bu li, kon-

ti nen tu ri ev ro pis sa mar Tli saT vis Cve u leb ri vi mo wes ri ge ba, Sec va la nak le bad dax-

110 ìnstruqcia sanotaro moqmedebaTa Sesrulebis wesis Sesaxeb~, damtkicebuli saqarT-

velos iusticiis ministris 2010 wlis 31 martis #71 brZanebiT `sanotaro moqmedeba-

Ta Sesrulebis wesis Sesaxeb~ instruqciis damtkicebis Taobaze~, saqarTvelos saka-

nonmdeblo macne, 33, 2010 wlis 31 marti, me-15 muxlis me-6 punqti.111 iqve, me-15 muxlis me-8 punqti.112 Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 1997,

353.113 saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmdeb-

lo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, 38-e muxlis 1-li punqtis à~ qvepunqti.114 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamentis

uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, 183-e muxli.115 saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #210, 03.05.1996, saqarTvelos parlamentis

uwyebani, 12, 1996 wlis 31 maisi, 41-e muxlis 1-li punqtis à~ qvepunqti.116 saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamentis

uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, 183-e muxli.


230

ve wi li, xar ve zi a ni sa ka non mdeb lo wes ri giT, ro me lic ver uz run vel yofs uZ rav niv-

Teb ze sa kuT re bis Se Ze nis sa xel Sek ru le bo mxa re e bis in te re se bis dac vis ga ran ti ebs.

qar Tu li sa mar Tli sa gan gan sxva ve biT, ger ma nu li sa mar Ta li mkac rad mij navs er-

Tma ne Ti sa gan ter mi nebs sa no ta ro moq me de bis for me bis mi xed viT. ger ma ni a Si moq me debs

Si na ar sis da das tu re bis117 Se sa xeb spe ci a lu ri ka no ni (Be ur kun dun gsge setz).118 xse ne bu li

ka no ni sa no ta ro da das tu re bis aR sa niS na vad iye nebs ter mins `No ta ri el le Be ur kun dung~,119

xo lo xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me bis aR sa niS na vad `Offen tlic he Beg la u bi gung~120 da ka-

no nis moq me de bis sfe rod aR niS nu lia no ta ri u sis mi er sa ja ro da das tu re bis Sem Txve-

ve bi.121 ka no ni mi u Ti Tebs, rom no ta ri u si mo va lea iz ru nos, rom mxa re Ta ne ba naT lad

da ga sa ge bad Ca mo ya lib des, amas Tan mi aq ci os yu radR e ba, rom ar iq nes daS ve bu li Sec-

do me bi da ar iq nes Se la xu li ga ri ge bis ga mo uc de li mxa ris in te re se bi.122 ger ma nu li

sa mar Ta li uf ro Sors mi dis da no ta ri uss ava lebs, rom Tu ar se bobs eW ve bi ka no nis

an mo na wi le mxa ris nam dvil, WeS ma rit in te re seb Tan ga ri ge bis wi na aR mde go bis Se sa xeb,

ac no bos mo na wi les amis Ta o ba ze, xo lo Tu mxa re e bis ma inc mo iTx o ven ga ri ge bis da das-

tu re bas, sa no ta ro aq tSi un da aRi niS nos mis mi er mi ce mu li rCe vis Se sa xeb da amas Tan

Se niS vnis sa xiT un da da er Tos mxa re Ta ax sna- gan mar te ba.123

ger ma nu li ka non mdeb lo biT gaT va lis wi ne bu li sa no ta ro da das tu re bis (No ta ri-el le Be ur kun dung) pro ce du ra gva fiq re bi nebs, rom no ta ri u si ga ri ge ba ze xel mo we ram de

mxa re Ta Tan das wre biT ec no ba ga ri ge bis Si na arss. ker Zod, no ta ri u sis Tan das wre biT

xde ba ne bis ga mov le nis teq stis wa kiTx va da Sem dgom mxa re Ta xe lis mo we ra.124 amas Tan,

ger ma nu li sa mar Ta li naT lad gan sazR vravs Sem Txve vebs, ro ca Se saZ le be lia mxo lod

xel mo we ris da mow me ba. Si na ar sis da das tu re bis Se sa xeb ka no nis (Be ur kun dun gsge setz) §36

sa no ta ro da das tu re bas (No ta ri el le Be ur kun dung) iTx ovs yve la Sem Txve vi saT vis, Tu §39

sxva ra mes ar iT va lis wi nebs,125 39-e mux li ki xel mo we ris da mow me bis Se saZ lo Sem Txve-

vebs, ker Zod as lsa da sxva mar tiv do ku men tebs.126

cxa di a, ger ma nu li sa mar Ta li ga ci le biT naT lad gan sazR vravs ga ri ge ba Ta da de-

bis we sebs. mo ce mu li we si uz run vel yofs ga ri ge ba Ta da de bi sas ka no ni e re bi sa da sa mar-

Tli a no bis dac vas, qo neb ri vi brun vis sta bi lu ro bas, rac ga mar Tle bu lia sa mar Tlis

miz ni dan ga mom di na re. xel Sek ru le bis da mow me ba iZ le va mi si nam dvi lo bi sa (sis wo ri sa)

da si zus tis va ra uds,127 e.i. iva ra u de ba, rom xel Sek ru le ba Si na ar sob ri vad swo ria da

nam dvi li a.128

117 winamdebare naSromSi `notariatis Sesaxeb~ moqmedi kanonis Sesabamisad termin `dadas-

turebas~ gamoviyenebT `garigebis Sinaarsis damowmebis~ aRsaniSnavad.118 Beurkundungsgesetz, 28. August 1969, < http://www.gesetze-im-internet.de/beurkg/ >119 iqve, erster Abschnitt.120 iqve, dritter Abschnitt.121 iqve, § 1.122 iqve, § 17.123 iqve.124 Schellhammer, Zivilrecht nach Anspruchsgrundlagen. BGB Allgemeiner teil und gesamtes Schuldrecht mix

Nebengesetzen., C. F. Müller Iuristischer Verlag, Heidelberg, 1994, 698.125 Beurkundungsgesetz, 28. August 1969, < http://www.gesetze-im-internet.de/beurkg/ >, § 36.126 iqve, § 39.127 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerliechen Rechts., 8 Aufl age, Verlag C. H. Beck, München, 1997,

523.128 Helmux Köhler, BGB AT Kompakt, Verlag C. H. Beck, München, 2009, 81.


qarTul samarTalSi

231

qar Tu li sa mar Ta li, ger ma nu lis msgav sad, ga nam tki cebs sa ja ro re es tris uty-

u a ro bis pre zum fci as,129 Tum ca moq me di re Ji miT, ver uz run vel yofs sa kuT re bis uf-

le bis uty u a ro ba sa da si zus tes. qar Tu li sa mar Ta li praq ti ku lad wi na aR mde go ba Si

mo dis Ta vis Tav Tan, is sa ja ro re estrs, er Ti mxriv, uf le bis war mo So bis fun qci as ani-

Webs, xo lo me o re mxriv mxo lod sta tis ti ku ri mo na ce me bis re gis tris rol Si ga moh-

yavs. ka no ni sa kuT re bis uf le bis war mo So bas ukav Si rebs sa ja ro re es trSi re gis tra-

ci as, mag ram ama ve dros ak ni nebs sa ja ro re es tris mniS vne lo bas, vi na i dan ga ran tia da

pre zum fci a, rom yve la fe ri ka no ni e rad mox da, Se iZ le ba iT qvas, ikar ge ba. re gis tra ci a,

ro gorc sa kuT re bis war mo So bi sa ken mi ma va li ka no ni e ri gzis, pro ce sis da mag vir gvi ne-

be li aq ti, Tu pro ce si iq ne ba ukon tro lo, `SiS ve li~ rCe ba da mas ze kon sti tu ci u ri

mniS vne lo bis mi ni We ba ga u mar Tle be li a. sa no ta ro da mow me bis for me bis gan sxva ve bis

gaT va lis wi ne biT, ga ri ge bis mniS vne lo bi dan ga mom di na re, ka non ma un da gan sazR vros,

er Ti mxriv, sa no ta ro moq me de bis gan xor ci e le bis val de bu le ba da, me o re mxriv, da ad-

gi nos sa no ta ro moq me de bis gan xor ci e le bis far gle bi, rom uz run vel yo fil iq nes no-

ta ri u sis fun qci is re a lu ri ga mo ye ne ba da re gis tri re bul uf le ba Ta sa Ta na do ndo ba-

u na ri a no bis uz run vel yo fa.

6. sa no ta ro da mow me bis val de bu le bis arar se bo bis uar yo fi Ti Se de ge bi

ka no ni iZ le va mxa re Ta Se Tan xme biT ga ri ge bis da das tu re bis Se saZ leb lo bas130 al-

ter na ti vis sa xiT, Tum ca is iw vevs da ma te biT xar jebs. sanotaro xar je bi mniS vne lov nad

gan sxvav de ba er Tma ne Ti sa gan ga ri ge bis da das tu re bi sa da xel mo we ris nam dvi lo bis da-

mow me bis dros. Tu ga ri ge bis da das tu re bi sas sa ნo ta ro moq me de bis saz pa u ri ga ni sazR-

vre ba ga ri ge bis Ri re bu le bi dan,131 xel mo we ris nam dvi lo bis da mow me bis Ri re bu le ba ar

aris da mo ki de bu lis ga ri ge bis fas ze.132 xSir Sem Txve va Si da ma te bi Ti xar je bis Ta vi dan

aci le bis cdu ne ba ga na pi ro bebs mxa re Ta mi er ga ri ge bis ara sa no ta ro for miT da de bis

Se sa xeb ga dawy ve ti le bis mi Re bas, ise rom ar fiq ro ben ga uT va lis wi ne bel Se de geb ze,

ri Tac iz rde ba Sec do mis an ro me li me mxa ris ara ke Til sin di se ri moq me de bis Se de gad

ga ri ge bis ro me li me mo na wi lis uf le be bi sa da in te re se bis Se lax vis al ba To ba.

aR sa niS na vi a, rom uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis war mo So bis Se sa xeb ga ri ge be bis sa-

val de bu lo sa no ta ro da mow me bis moTx ov nis ga uq me bis er T-er Ti Zi ri Ta di ar gu men ti

iyo sa no ta ro moq me de bi saT vis sazR a u ris ar se bo ba. miC ne ul iq na, rom sa no ta ro sazR-

129 Курзински-Сингер Е., Зарандия Т., Рецепция Немецкого Вещного права в Грузии, Журн. «Вестник гражданского права», №1, 2012, 253.

130 saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmde-

blo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, 38-e muxlis 1-li punqtis `a~ qvepunqti.131 `sanotaro moqmedebaTa SesrulebisaTvis sazRaurisa da saqarTvelos notariusTa pa-

latisaTvis dadgenili safasuris odenobebi, maTi gadaxdevinebis wesi da momsaxure-

bis vadebi~, damtkicebuli saqarTvelos mTavrobis 2011 wlis 29 dekembris `sanotaro

moqmedebaTa SesrulebisaTvis sazRaurisa da saqarTvelos notariusTa palatisaTvis

dadgenili safasuris odenobebis, maTi gadaxdevinebis wesisa da momsaxurebis vadebis

damtkicebis Sesaxeb~ #507 dadgenilebiT, saqarTvelos sakanonmdeblo macnes vebgver-

di: <matsne.gov.ge>, 2011 wlis 30 dekemberi, me-3 muxlis 1-li da me-3 punqtebi, 23-e muxli.132 iqve, 31-ე muxli.


232

a u ri ga u mar Tleb lad zrdi da ga ri ge bis da de bis xar jebs da sa Wi ro iyo sa val de bu lo

sa no ta ro da mow me bis moTx ov nis ga uq me ba.133 ase ve cvli le bis miz nad gacx ad da xel Sek-

ru le bis ab so lu tu ri Ta vi suf le bis prin ci pis gan mtki ce ba ka non mdeb lo ba Si.134 mo-

ce mu li Se xe du le biT, praq ti ku lad ua ri iT qva ka no nis mi er sta bi lu ro bi sa da usaf-

rTxo e bis uz run vel yo fis fun qci a ze da yu radR e bis ga da ta na mox da mxo lod xar je bis

da zog va ze, rac ab so lu tu rad ga u mar Tleb lad un da iq nes miC ne u li, vi na i dan qo ne ba,

ro me lic Se saZ loa dad ges saf rTxis qveS, Se saZ loa bev rad di di Ri re bu le bis iyos,

vid re sa no ta ro xar ji, rom lis da zog va mox de ba no ta ri u sis mo na wi le o bis ga re Se ga-

ri ge bis da de biT. ama ve dros, Tu sa no ta ro mom sa xu re bis xar je bi iyo ara Ta na zo mi e-

ri, Se saZ le be li iyo sa no ta ro mom sa xu re bis ta ri fe bis Sem ci re bis Se sa xeb msje lo ba,

nac vlad am mo ti viT ga ri ge ba Ta sa val de bu lo sa no ta ro for mis ga uq me bi sa, ro me lic

ver amar Tlebs cvli le be bis gan xor ci e le bis mi zans, miT uf ro cvli le ba ara na i rad

ar aris da kav Si re bu li xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pis gan mtki ce bas Tan. ga-

ri ge bis Se de gad war mo So bi li uf le bis sa ja ro re es trSi re gis tra ci is ga mar ti ve bis

nac vlad, dad ga uZ rav niv Teb ze sa niv To uf le ba Ta sta bi lu ro bis xel yo fis saf rTxe.

praq ti ka Si gaC nda ara sa no ta ro we siT da de bu li ga ri ge bis ne ga ti u ri Se de ge bi, ase ve

mis gan ga mom di na re sa sa mar Tlo da ve bi, rac, bu neb ri vi a, yo vel Tvis ar aris uf le bis

srul yo fi lad aR dge nis ga ran ti a.

ba Tu mis sa qa la qo sa sa mar Tlos sa mo qa la qo saq me Ta ko le gi am 2010 wlis 3 de kem-

bers #2/645-09 saq me ze ga dawy ve ti le biT na wi lob riv da ak ma yo fi la mo sar Ce lis moTx-

ov na uZ ra vi qo ne bis nas yi do bis xel Sek ru le bis ba Ti lo bis Se sa xeb.135 sa sa mar Tlom ba-

Ti lad cno sa war mos di req to ris mi er sa war mos sa xe liT sa ku Tar Tav Tan da de bu li

nas yi do bis xel Sek ru le ba. ba Ti lad iq na cno bi li me o re, gan va de biT nas yi do bis xel-

Sek ru le bac, ro me lic ima ve sa war mos sa xe liT da i do me sa me pir Tan, Tum ca sa a pe la cio

sa sa mar Tlom am na wil Si ba Tu mis sa qa la qo sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le ba ga a uq ma da

xel Sek ru le ba nam dvi lad CaT va la myid ve lis ke Til sin di si e re bis mo ti viT.136 mo ce mu-

li saq mi dan Cans, rom ba Ti li ga ri ge bis xel mom wer pi rebs for ma lu rad yve la moTx ov-

na dak ma yo fi le bu li hqon daT, maT So ris hqon daT par tni or Ta kre bis ga dawy ve ti le ba

uZ ra vi qo ne bis re a li za ci is Se sa xeb. xse ne bu li par tni or Ta kre bis ga dawy ve ti le ba ar

iZ le o da sa da vo ga ri ge bis im Si na ar siT da de bis uf le ba mo si le bas, ro go ric da i do.

xel va Ca u ris ra i o nu li sa sa mar Tlos #2-344 saq me ze 2010 wlis 25 ma i sis ga dawy ve-

ti le biT137 ba Ti lad iq na cno bi li uZ ra vi qo ne bis nas yi do bis xel Sek ru le ba, rom li Tac

sa kuT re bis uf le bis ga da ce ma mox da re a lur Ri re bu le ba ze mniS vne lov nad da bal fa-

sad niv Tze mflo be lo bis re a lu ri ga da ce mis ga re Se, me sa me pi ris mo saC ve neb lad.

133 ix. ganmartebiTi baraTi `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi cvlilebebisa da damate-

bis Setanis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis proeqtze, <http://civilin.org.ge/parliament/ccodexg.php>, proeqtis #07-5/337, parlamentSi Sesvlis TariRi 20.10.06, 1.

134 iqve.135 ix.: baTumis saqalaqo sasamarTlos 2010 wlis 3 dekembris gadawyvetileba, xelmisawvdo-

mia baTumis saqalaqo sasamarTlos arqivSi, 24.136 ix.: quTaisis saapelacio sasamarTlos 2011 wlis 15 dekembris gadawyvetileba, xel-

misawvdomia baTumis saqalaqo sasamarTlos arqivSi.137 ix.: xelvaCauris raionuli sasamarTlos 2010 wlis 25 maisis gadawyvetileba, xelmisawv-

domia xelvaCauris raionuli sasamarTlos arqivSi.


qarTul samarTalSi

233

ze moT xse ne bu li ga ri ge be bi da i do sa ja ro re es trSi ga ri ge ba ze xel mo we ris da-

mow me ba ze uf le ba mo si li pi ris meS ve o biT. di di al ba To biT arc er Ti maT ga nis da de bas

ar da uS veb da no ta ri u si, ga ri ge be bis Si na ar sis da mow me bis Sem Txve va Si.

ro gorc Cans, sa ja ro re es tris uf le ba mo sil ma pir ma ar Se a mow ma par tni or Ta

kre bis ga dawy ve ti le bis Si na ar si, ar Se a fa sa par tni or Ta mi er ga mo xa tu li ne ba da dak-

ma yo fil da mxo lod par tni o ris ga dawy ve ti le bis for ma lu ri ar se bo biT. me o re Sem-

Txve va Si ki ar mi aq cia yu radR e ba xel Sek ru le bis Si na arss. me o re Sem Txve va Tval Tmaq-

cur ga ri ge bad iq na miC ne u li sa sa mar Tlos mi er, rac Se da re biT uf ro rTu li Se sa fa se-

be li a, Tum ca pir vel Sem Txve va Si par tni or Ta kre bis sa mar Tleb ri vi Se fa se ba ga ci le-

biT mar ti vad Se iZ le bo da mo ex di na uf le ba mo sil pirs mi si wa kiTx vis Sem Txve va Si.

rom ara uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le bis ga da ce mis ara sa no ta ro da de bis we-

si, sa war mos di req to ri ver SeZ leb da verc sa ku Tar Tav Tan ga ri ge bis da de bas da ver

me sa me pir Tan gan va de biT nas yi do bis ga for me bas. sa va ra u dod, no ta ri u si SeZ leb da

Tval Tmaq cu ri ga ri ge bis swor sa mar Tleb riv Se fa se ba sac. Se de gad, Ta vi dan iq ne bo da

aci le bu li sa sa mar Tlo da va, ra sac uda vod di di praq ti ku li mniS vne lo ba aqvs, mag ram

ga ci le biT di di mniS vne lo ba ga aC nia im ga re mo e bas, rom uZ rav qo ne ba ze nas yi do bis xel-

Sek ru le bis da de bis moq me di we si praq ti ku lad Zirs uTx ris re gis tra ci is sis te mas. ver

srul de ba sa ad gil ma mu lo wig nSi uZ ra vi niv Tis me sa kuT ri sa da uf leb ri vi tvir Tis Se-

sa xeb sa i me do da mya ri mo na ce me bis aR ricx vis Zi ri Ta di mi za ni.138 ar se bu li we si iZ le va

Se degs, ro ca re es trSi gan xor ci e le bul Ca na we reb ze ara vin agebs pa suxs, rac san do o-

bi sa da uty u a ro bis prin cips pir da pir ewi na aR mde ge ba. aR niS nu li prin ci pe bi ga mo fi-

tu li xde ba da da iy va ne ba mxo lod xel mo we re bis san do o bam de. mniS vne lo va ni aris ara

ub ra lod uf le bis re gis tra ci a, ara med nam dvi li uf le bis re gis tra ci a, rac ver mi iR-

we va ar se bu li ga ri ge bis da de bi sa da re gis tra ci is sa mar Tleb ri vi re Ji miT.

7. das kvna

uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le bis war mo So bis Ta na med ro ve qar Tul ma sis te-

mam, ro mel mac ua ri Tqva ga ri ge bis sa no ta ro da mow me bis sa val de bu lo for ma ze, praq-

ti ku lad, ukan da i xia da ua ri Tqva sa ad gil ma mu lo wig nis sis te mis er T-erT da ma xa si a-

Te bel ni San ze. sa val de bu lo sa no ta ro da mow me bis uar yo fam ne ga ti u ri gav le na mo ax-

di na ga ri ge bis da de bis san do o bis xa ris xze.

gan xi lu li kon kre tu li praq ti ku li ma ga li Te bi Tac ki naT lad Cans uZ rav niv Teb-

ze sa kuT re bis uf le bis war mo So bis Se sa xeb ga ri ge be bis Si na ar sis sa ja ro aq tiT sa no-

ta ro da mow me bis upi ra te so ba. ar ar se bobs xel Se sa xe bi, mniS vne lo va ni mi ze zi, ro mel-

mac ga na pi ro ba sa no ta ro da mow me bis val de bu le bis ga uq me ba da amiT ga ri ge bis da de bis

pro ce sis san do o bis saf rTxis qveS da ye ne ba.

uZ rav niv Teb ze ga ri ge ba Ta sa val de bu lo sa no ta ro da das tu re bis we sis gacx a-

de bu li mi za ni, ro me lic mo ce mu lia ka no nis pro eq tze ar se bul gan mar te biT ba raT Si,

138 Schmidt R., Sachenrecht II, Immobiliarsachenrecht, Kreditsicherungsrecht, Verlag Dr. Rolf Schmidt, 1. Aufl ., 2004, 16. miTiTebulia: lafaCi e., sajaro reestri – uZrav nivTebze uflebaTa maregist-

rirebeli organo da am sferoSi ganxorcielebuli reformebi, Jurn. `samarTlis Jur-

nali~, #2, 2011, 80.


234

ver amar Tlebs gan xor ci e le bul cvli le bebs da Se de gad iw vevs mxo lod ga u mar Tle-

bel ris keb sa da xar ve zebs uZ ra vi niv Teb ze sa niv To uf le ba Ta war mo So bis pro ces Si,

rac saf rTxes uq mnis uZ ra vi qo ne bis brun vis sta bi lu ro bas.

qo neb ri vi brun vis usaf rTxo e bis, Sem Ze nis in te re se bis dac vi sa da sta bi lu ro-

bis uz run vel yo fi saT vis sa Wi roa sa no ta ro we siT sa val de bu lo da das tu re bis we sis

kvlav Se mo Re ba, rac ama ve dros upa su xebs sa ad gil ma mu lo wig nis sis te mis moTx ov nas.

cal ke un da aRi niS nos sa mo qa la qo ko deq ssa da sa no ta ro ka non mdeb lo ba Si ter-

mi ne bis `da mow me ba~, `da das tu re ba~, `sa Ta na do da mow me ba~ aR re va, rac ukar gavs maT

mniS vne lo bas da qmnis ara er Tgva ro va ni in ter pre ta ci is Se saZ leb lo bas. es ki sa Wi ro-

ebs dax ve was da ter mi ne bis mniS vne lo bis gan mar te bas da Sem dgom Si mis Se sa ba mis ga mo-

ye ne bas.

235

zaqaria SveliZe*

Sro mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal vis re gu li re ba qar Tu li ka non mdeb lo bis mi xed viT

1. Se sa va li

dis kri mi na ci is ak rZal vis prin ci pis war mo So ba sa zo ga do e ba Si far Tod ga zi a-

re bul fun da men tur mo ra lur Ri re bu le bebs ukav Sir de ba. am Ri re bu le be bis sa wi na-

aR mde go qme de beb ze de mok ra ti u li sa zo ga doe bis re aq cia dis kri mi na ci is am krZa la vi

ka non mdeb lo bis mi Re ba Si ga mo i xa ta.1 sa mar Tlis es dar gi ada mi an Ta uf le be bis dac vis

sfe ros mi e kuT vne ba,2 ro me lic, prob le mis aq tu a lu ro bis gaT va lis wi ne biT, Sro mi Ti

ur Ti er To bis ma re gu li re bel nor meb Sic dam kvid rda.3 dRes dRe o biT Sro mi Ti dis kri-

mi na ci is ak rZal vis in sti tu ti Ta na med ro ve Sro mis sa mar Tlis ga nu yo fe li kom po nen-

ti a. `Sro mi Ti dis kri mi na ci is sa mar Ta li~ di na mi ku ri sa mar Tlis mi mar Tu le ba a, rom-

lis gan vi Ta re bas, zo ga dad, sa zo ga do e ba ze, kon kre tu lad ki biz nes sa da sa mu Sa os Sem-

sru le bel ze di di gav le na aqvs.4

dis kri mi na ci is ak rZal vis re gu li re ba Sro miT ur Ti er To ba Si sa er Ta So ri so aq te-

bi Ta da kon ven ci e biT mi iR we va. amas Tan, mra va li qvey nis erov nu li ka non mdeb lo ba krZa-

lavs Sro miT dis kri mi na ci as sxva das xva niS nis mi xed viT. 2006 wels, sa qar Tve lo Si axa li

Sro mis ko deq sis mi Re bis Sem dgom, qar Tu li Sro mis baz ri saT vis aqam de uc no bi Sro mi Ti

dis kri mi na ci is ak rZal vis prin ci pi amoq med da. igi war mo ad gens si ax les qar Tul Sro mis

sa mar Tal Si da aR niS nu li nor me bis swo rad ga mo ye ne bas Sro mi Ti ur Ti er To bis su bi eq-

te bi saT vis ar se bi Ti mniS vne lo ba aqvs. Sro miT ur Ti er To beb Si dis kri mi na ci is ak rZal va

gan sa kuT re bu li spe ci fi kiT xa si aT de ba. in sti tu tis re gu li re bis Ta vi se bu re ba gan pi-

ro be bu lia kon kre tul qve ya na Si ar se bu li gar kve u li so ci a lu ri Tu eko no mi ku ri faq-

to re bis ze gav le niT. wi nam de ba re sta ti is mi za nia Sro miT ur Ti er To ba Si dis krmi na ci is

am krZa la vi qar Tu li ka non mdeb lo bis ana li zi da mi si Ta vi se bu re be bis Se fa se ba. axa li

Sro mis ko deq sis mi Re bis Sem deg aq tu a lu ria ga ir kves, ra for miT axor ci e lebs Ta na-

med ro ve qar Tu li Sro mis sa mar Ta li Sro mi Ti dis kri mi na ci is re gu li re bas. naS ro mis

mi za nia sa qar Tve los Sro mi Ti dis kri mi na ci is sa mar Tlis wya ro e bis Ses wav la, Sro mi Ti

dis kri mi na ci is re gu li re bis far gle bi sa da mi si moq me de bis sfe ros dad ge na, ag reT ve,

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, samarTlis mowveuli leqtori.1 Brest P., In Defence of the Antidiscrimination Principle, in: Foundations of Employment Discrimination Law,

Donohue J. (Editor), New York, “Oxford University Press”, 1997, 17. 2 magaliTisaTvis ixile Ontiversos M., Employment Discrimination, in: Human Rights in Labour and

Employment Relations: International and Domestic Perspectives, Gross J., Compa L. (Editors), Champaign, “Labour and Employment Relations Association”, 2009, 196-198.

3 Sural N., Country Studies: Turkey: Islamic Outfi ts in the Workplace in Turkey, A Muslim Majority Country, “Comparative Labor Law & Policy Journal”, Spring, 2009, 10.

4 Mcdonald J., Ravitch F., Sumners P., Employment Discrimination Law, Problems, Cases and Critical Perspec-tives, New Jersey, “Pearson Prentice Hall”, 2006, Preface.


236

dis kri mi na ci is niS ne bis ka te go ri za ci is Se de gad sa qar Tve los Sro mis ko deq siT ak rZa-

lu li dis kri mi na ci is niS ne bis far gle bis gar kve va da ma Ti ma xa si a Teb le bis ga mo yo fa.

wa moW ril sa kiTx ze msje lo ba sa qar Tve los sa sa mar Tlo praq ti kis ana liz Tan er Tad

gan xor ci el de ba. mo ce mul vi Ta re ba Si sa in te re soa Se fas des, Sro mi Ti dis kri mi na ci is

am krZa la vi nor me bi ram de nad iZ le va Sro mis ba zar ze ma Ti efeq tu rad ga mo ye ne bis Se saZ-

leb lo bas.

2. Sro mi Ti dis kri mi na ci is re gu li re bis wya ro

2.1. sa qar Tve los kon sti tu cia

dis kri mi na ci is ak rZal vis in sti tu ci o na li za cia ada mi an Ta Ta nas wo ro bis ide i-

dan ga mom di na re obs. Ta nas wo ro ba da dis kri mi na cia me da lis ori mxa re a. Ta nas wo ro bis

uz run vel yo fa dis kri mi na ci as ga mo ricx vas. ada mi an Ta Ta nas wo ro ba da dis kri mi na ci is

ak rZal va aRi a re bu lia ro gorc fun da men tu ri da uni ver sa lu ri prin ci pi de mok ra ti u-

li qvey ne bis kon sti tu ci eb Si.5 dis kri mi na ci is ak rZal vis sa ka non mdeb lo re gu li re bis

sa ba zi so wya ros war mo ad gens qvey nis uze na e si ka no ni. sa qar Tve los kon sti tu ci is me-14

mux lis mi xed viT, `yve la ada mi a ni da ba de biT Ta vi su fa lia da ka no nis wi na Se Ta nas wo ria

ga nur Cev lad ra si sa, ka nis fe ri sa, eni sa, sqe si sa, re li gi i sa, po li ti ku ri da sxva Se xe-

du le be bi sa, erov nu li, eT ni ku ri da so ci a lu ri kuT vni le bi sa, war mo So bi sa, qo neb ri-

vi da wo deb ri vi mdgo ma re o bi sa, sacx ov re be li ad gi li sa~. ka no nis wi na Se Ta nas wo ro bis

fun da men tu ri uf le bis dam dge ni es nor ma Ta nas wo ro bis uni ver sa lur kon sti tu ci u ri

nor ma- prin ci pi a, ro me lic gu lis xmobs ada mi a ne bis sa mar Tleb ri vi dac vis Ta na ba ri pi-

ro be bis ga ran ti re bas. Ta nas wo ro bis idea em sa xu re ba Se saZ leb lo be bis Ta nas wo ro bis

uz run vel yo fas, anu ada mi a ne bis TviT re a li za ci i saT vis er Tna i ri Se saZ leb lo be bis

ga ran ti re bas. Ta nas wo ro bis Zi ri Ta di uf le ba sxva kon sti tu ci u ri uf le be bis gan imiT

gan sxvav de ba, rom is ar icavs cxov re bis ro me li me gan sazR vrul sfe ros. Ta nas wo ro bis

prin ci pi mo iTx ovs Ta na bar mopy ro bas ada mi a nis uf le be bi Ta da ka no ni e ri in te re se biT

da cul yve la sfe ro Si.6 Ta nas wo ruf le bi a no bis uzo ga de si kon sti tu ci u ri kon cef cia

vrcel de ba Sro miT ur Ti er To ba zec.

Sro mi Ti ur Ti er To bis mi marT ga mo sa ye ne be li Ta nas wo ro bis fun da men tu ri prin-

ci pis gar da, zo gi er Ti ev ro pu li qvey nis kon sti tu ci eb Si Se i niS ne ba ma ma kac Ta da qal-

Ta Ta na ba ri Ri re bu le bis Sro mi saT vis Ta na ba ri anazR a u re bis uz run vel myo fi de bu-

le be bi. ma ga li Tad, bul ga re Ti sa7 da un gre Tis8 kon sti tu ci eb Si ga ran ti re bu lia qa-

li sa da ma ma ka cis Ta na ba ri Ri re bu le bis sa mu Sa os Ses ru le bi saT vis Ta na ba ri anazR a u-

5 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London/Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 451.

6 saqarTvelos sakonstitutcio sasamarTlos 2010 wlis 27 dekemberis gadawyvetileba

saqmeze #1/1/493. gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos sakon-

stitucio sasamarTlos oficialur vebgverdze.

7 Mrachkov V., Bulgaria, in: International Encyclopaedia for Labour Law and Industrial Relations, Vol. 4, Blan-pain R. (Editor in Chief), Deventer/Boston, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1995, 162.

8 Nagy L., Hungary, in: International Encyclopaedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Edi-tor in Chief), Vol.7, The Hague/London/ Boston, “Kluwer Law International”, 2000, 35-37.

z. SveliZe, Sro mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal vis re gu li re ba

qar Tu li ka non mdeb lo bis mi xed viT

237

re bis prin ci pi. ima ve nor ma ti ul aq teb Si da kon kre te bu lia anazR a u re bis gan sazR vris

Zi ri Ta di kri te ri u mi – Ses ru le bu li sa mu Sa os xa ris xi da ra o de no ba. Ta na ba ri sa mu Sa-

os Ses ru le bi saT vis Ta na ba ri anazR a u re bis mi Re bis uf le bis gar da, ita li is kon sti-

tu ci a Si aR niS nu li a, rom yve la da saq me bul qals un da hqon des igi ve uf le be bi, rac

ma ma kac da saq me bu lebs.9 iq ve da kon kre te bu li a, rom qa lebs ga aC ni aT Ta na ba ri Sro mis

uf le ba da Ta na ba ri Sro mi Ti pi ro be bis uf le ba.10

ze mo aR niS nu li qvey ne bis gan gan sxva ve biT, sa qar Tve los kon sti tu ci a Si Ta nas wo-

ruf le bi a no bis (da, Se sa ba ma sad, dis kri mi na ci is ak rZal vis) mxo lod zo ga di prin ci pia

mo ce mu li. mas Si gaT va lis wi ne bu li ar aris ma ma kac Ta da qal Ta So ris Ta na ba ri Ri re-

bu le bis Sro mi saT vis Ta na ba ri anazR a u re bis ga dax dis Se sa xeb de bu le ba. sa qar Tve lo-

Si aR niS nu li ide is sa ka non mdeb lo re gu li re ba sa er Ta So ri so xel Sek ru le be biT11 da

spe ci a lu ri ka no niT mi iR we va.12

2.2. sa er Ta So ri so xel Sek ru le be bi

2.2.1. Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci is kon ven ci e bi

dis kri mi na ci is ak rZal vis in sti tu ti war mod ge ni lia ara erT sa er Ta So ri so aq-

tSi. uSu a lod Sro miT ur Ti er To beb Si dis kri mi na ci is am krZa lav aq tebs So ris aR sa niS-

na via Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci is kon ven ci e bi.

qa li sa da ma ma ka ci saT vis Ta na ba ri Ri re bu le bis sa mu Sa os Tvis Ta na ba ri anazR a u-

re bis prin ci pi aRi a re bul iq na jer ki dev 1919 wlis Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci-

is kon sti tu ci is teq stSi. amas Tan, Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci is fi la del fi is

1944 wlis dek la ra ci a Si dad gin da dis kri mi na ci is ak rZal vis prin ci pi. sa bo lo od, 1951

wels mi Re bul iq na 100 kon ven cia ma ma kac Ta da qal Ta Ta na ba ri Ri re bu le bis Sro mi saT-

vis Ta na ba ri anazR a u re bis Se sa xeb.13 es kon ven cia ra ti fi ci re bu lia sa qar Tve los par-

la men tis mi er.14

Ta na ba ri Ri re bu le bis sa mu Sa os arss, ro me lic ga mo ye ne bu lia kon ven ci is mi er,

far To ga ge ba aqvs. #100 kon ven ci is Zi ri Ta di mi za ni a, rom da saq me bu lis sqe si mxed-

ve lo ba Si ar un da iq nes mi Re bu li da saq me bu lis anazR a u re bis ode no bis gan sazR vri-

sas.15 Ta na ba ri anazR a u re bis prin ci pis im ple men ta ci as Tan da kav Si re biT prob le mu ria

is sa kiTx i, rom zo gi er Ti sa xel mwi fo ar ere va ker Zo seq tor Si xel fa sis gan sazR vris

9 TreuT., Italy, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.8, The Hague/London/ Boston, “Kluwer Law International”, 1998, 82.

10 Mandruzzato P., Italy, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 6-87.

11 ix. winamdebare statiis 1.2.1 da 1.2.2. qveqveTavebi.12 ix. winamdebare statiis 1.3.2.1 qveqveTavi.13 Valticos N., Von Potobsky G., International Labour Law, in: International Encyclopedia for Labour Law and

Industrial Relations, Vol. 3, Blanpain R. (Editor in Chief), Deventer/Boston, “Kluwer Law and Taxation Pub-lishers“, 1994, 118-209.

14 ix. saqarTvelos parlamentis 1996 wlis 29 maisis #153 dadgenileba.15 Valticos N., Von Potobsky G., International Labour Law, in: International Encyclopedia for Labour Law and

Industrial Relations, Vol. 3, Blanpain R. (Editor in Chief), Deventer/Boston, “Kluwer Law and Taxation Pub-lishers“, 1994, 210.


238

pro ces Si. kon ven ci is Ta nax mad, sa xel mwi fo e bi val de bu li ari an, uz run vel yon Ta na-

ba ri anazR a u re bis prin ci pis da ner gva mxo lod ma Sin, ro ca qve ya na Si moq me debs anazR-

a u re bis gan sazR vris me To di.16 sa qar Tve lo Si 2006 wels, axa li Sro mis ka non mdeb lo bis

amoq me de bis Sem deg, aRar ar aris dad ge ni li da saq me bu lis anazR a u re bis gan sazR vris

me To di an stan dar ti (maT So ris mi ni ma lu ri xel fa si). aR niS nu li sa kiTxi mxa re Ta Se-

Tan xme bis sa ga nia17 da re gu lir de ba Sro mis baz ris mi er.18

1958 wels Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci am mi i Ro #111 kon ven cia Sro mi sa da

da saq me bis sfe ro Si dis kri mi na ci is Se sa xeb. kon ven cia ra ti fi ci re bu lia sa qar Tve los

par la men tis mi er.19 igi zo ga di xa si a Ti saa da miz nad isa xavs xel Sem kvrel sa xel mwi fo-

e bis erov nul ka non mdeb lo ba Si sxva das xva niS nis mi xed viT Sro mi Ti dis kri mi na ci is ak-

rZal vis da ner gvas.

2.2.2. `ev ro pis so ci a lu ri qar ti a~

2005 wlis 1 iv liss sa qar Tve los par la men tis mi er mi Re bu li iq na dad ge ni le ba

#1876-rs stras bur gis 1996 wlis 3 ma i sis ev ro pis so ci a lu ri qar ti is (Ses wo re bu li) da

mi si da nar Tis ra ti fi ci re bis Ta o ba ze.20 dad ge ni le bis Za liT, sa qar Tve los sa xel mwi fo

sa val de bu lod aRi a rebs qar ti is zo gi erT muxls, maT So ris me-4 III muxls, rom lis Ta-

nax ma dac, Sro mis sa mar Tli a ni anazR a u re bis mi Re bis uf le bis efeq tu ri gan xor ci e le bis

miz niT, mxa re e bi val de bu le bas iRe ben aRi a ron qal Ta da ma ma kac Ta mi er Ta na ba ri Ri re-

bu le bis sa mu Sa o saT vis Ta na ba ri anazR a u re bis mi Re bis uf le ba. ra ti fi ci re bul nor mebs

So ri saa me-20 I mux li, rom lis mi xed vi Tac da saq me bi sa da pro fe si u li saq mi a no bis sfe-

ro Si sqe sob ri vi dis kri mi na ci is ga re Se, Ta na ba ri Se saZ leb lo be bi sa da Ta nas wo ri mopy-

ro biT sar geb lo bis uf le bis efeq ti a nad gan xor ci e le bis miz niT, mxa re e bi val de bu le-

bas iRe ben aRi a ron es uf le ba da mi i Ron sa Ta na do zo me bi Sem deg sfe ro eb Si – da saq me bis

xel mi saw vdo mo ba, sam sa xu ri dan daTx ov ni sa gan dac va da pro fe si u li re in teg ra ci a.

sa qar Tve los kon sti tu ci is me-6 II,21 nor ma ti u li aq te bis Se sa xeb ka no nis me-7 III22

da Sro mis ko deq sis 1-li I23 mux le bi dan ga mom di na re, Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za-

16 ix. konvenciis me-3 II muxli. 17 saqarTvelos Sromis kodeqsis 31-e I muxlis Tanaxmad, Sromis anazRaurebis forma da

odenoba ganisazRvreba SromiTi xelSekrulebiT.18 Valticos N., Von Potobsky G., International Labour Law, in: International Encyclopedia for Labour Law and

Industrial Relations, Vol.3, Blanpain R. (Editor in Chief), Deventer/Boston, “Kluwer Law and Taxation Pub-lishers“, 1994, 210.

19 ix. saqarTvelos parlamentis 1995 wlis 4 maisis #738-11s dadgenileba. 20 gamoqveynebulia sakanonmdeblo macneSi #82, 2005 wlis 13 ivlisi.21 saqarTvelos saerTaSoriso xelSekrulebas an SeTanxmebas, Tu igi ar ewinaaRmdegeba

saqarTvelos konstitucias, konstituciur SeTanxmebas, aqvs upiratesi iuridiuli

Zala Sidasaxelmwifoebrivi normatiuli aqtebis mimarT.22 saqarTvelos sakanonmdeblo aqtebis, saqarTvelos konstituciuri SeTanxmebisa da

saqarTvelos saerTaSoriso xelSekrulebisa da SeTanxmebis mimarT moqmedebs Semdegi

ierarqia: a) saqarTvelos konstitucia, saqarTvelos konstituciuri kanoni; b) saqarT-

velos konstituciuri SeTanxmeba; g) saqarTvelos saerTaSoriso xelSekruleba da

SeTanxmeba; d) saqarTvelos organuli kanoni; e) saqarTvelos kanoni, saqarTvelos pr-

ezidentis dekreti, saqarTvelos parlamentis reglamenti.23 es kanoni awesrigebs saqarTvelos teritoriaze SromiT da mis Tanmdev urTierTobebs,



239

ci is #100 da #111 kon ven ci ebs, ase ve `ev ro pis so ci a lu ri qar ti is~ ra ti fi ci re bul

nor mebs ga aC ni aT upi ra te si iu ri di u li Za la Sro mi Ti ur Ti er To bis ma re gu li re bel

qvey nis Si da nor ma ti ul aq tTan mi mar Te biT.

2.2.3. ev ro pu li kav Si ris di req ti ve bi

ev ro pu li kav Si ris sa mar Tlis wvli li Sro mi Ti dis kri mi na ci is in sti tu tis gan vi-

Ta re bis Tval saz ri siT uaR re sad di di a. dRes dRe o biT sa da vo ara vis Tvi sa a, rom Sro-

mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal vis ide is po zi ti u ri gan vi Ta re ba ev ro pis do ne ze ev ro pu-

li kav Si ris dam sa xu re biT gan xor ci el da.24 ev ro pu li kav Si ris wevr sa xel mwi fo eb Si

an ti dis kri mi na ci u li ka non mdeb lo bis mi Re bis Zi ri Tad map ro vo ci re bel faq to rebs

war mo ad gen da ev ro pu li kav Si ris di req ti ve bi, Se sa ba mi sad, ma Ti gav le na25 erov nul ka-

non mdeb lo beb ze aS ka ra a.26

pir vel etap ze qa li sa da ma ma ka cis mi marT Ta na ba ri anazR a u re bis prin ci pis am sax-

ve li nor ma27 ev ro pu li kav Si ris sa dam fuZ neb lo ro mis xel Sek ru le ba Si gaC nda. ev ro-

pu li kav Si ris far gleb Si Sro mi Ti dis kri mi na ci as Tan da kav Si re bul pir ve li sa sa mar-

Tlo da vi sas,28 ev ro pu li kav Si ris sa sa mar Tlom gan mar ta, rom ro mis xel Sek ru le bis am

Tu isini gansxvavebulad ar regulirdeba sxva specialuri kanoniT an saqarTvelos

saerTaSoriso xelSekrulebebiT.24 Kilpatrick C., Emancipation Through Law or the Emasculation of Law? The Nation-State, the EU, and Gender

Equality at Work, in: Labour Law in an Era of Globalization, Conaghan J., Fischl R., Klare K. (Editors), New York, “Oxford University Press”, 2002, 493.

25 zogierTi mecnieris azriT, evropuli kavSiris antidiskriminaciuli kanonmdeblobaze

SeiniSneba aSS-is Sromis samarTlis garkveuli gavlena, rac, ZiriTadad, exeba SezRudu-

li SesaZleblobis safuZvliT diskriminaciis regulirebas. Fahlbeck R., Mulder B.J., Sweden, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors), Volume IIA, 3rd Edition, (Cover-ing through 2007), Additional Economies (EU and Other European), Chicago, “BNA Books”, 2008,19-86.

26 Hepple B., Fredman S., Truter G., Great Britain, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol. 6, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International” 2002, 181; Redmond M., Ireland, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol. 8, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 1996, 135-137; Adlercreutz A., Sweden, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol. 13, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 1998, 123; Loosntra C., Van Arkel G., The Netherlands, International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), Volume IIA, 3rd Edition (Covering through 2007), Additional Economies (EU and Other European), Chicago, “BNA Books”, 2008, 16-74.

27 119-e muxli, romelic, amsterdamis SeTanxmebis safuZvelze, warmodgenili iyo rogorc

141-e muxli, xolo dResdReobiT, lisabonis SeTanxmebis safuZvelze, warmodgenilia,

rogorc 157-e muxli. motivacia aRniSnuli normis inicirebisa iyo safrangeTis saxelm-

wifosa da zogadad franguli sazogadoebis daJineba, rom, rogorc wesi, sxva evropul

qveynebTan SedarebiT, safrangeTSi qalebi Rebulobdnen dabal anazRaurebas, rac,

sabolood, evropuli qveynebis saerTo bazris konkurentunarianobis deformirebas

axdenda; amiT ki erTiani evropuli bazris konkurentuli uTanasworoba yalibdeboda.

Kilpatrick C., Emancipation Through Law or the Emasculation of Law? The Nation-State, the EU, and Gender Equality at Work, in: Labour Law in an Era of Globalization, Conaghan J., Fischl R., Klare K., New York, “Oxford University Press”, 2002, 490.

28 Case 43/75, Defrenne v Sabena (No 2) [1976] ECR 455.


240

nor mas ga aC nia pir da pi ri moq me de bis Za la, ro gorc ver ti ka lu rad (wev ri sa xel mwi fos

mi marT), ase ve ho ri zon ta lu rad (ker Zo dam saq me bel Ta mi marT).29 Se de gad, aR niS nu li

de bu le ba Ca mo ya lib da, ro gorc sa mu Sao ad gil ze gen de ru li Ta nas wo ro bis uz run-

vel myo fi ev ro pu li kav Si ris mis wra fe bis Zi ri Ta di ele men ti.30 mec ni er Ta az riT, mi-

Ti Te bu li nor ma un da Se fas des, ro gorc spe ci a lu ri ga mov li ne ba Ta na ba ri mopy ro bis

zo ga di prin ci pi sa, ro me lic ev ro pu li kav Si ris sa mar Tleb ri vi wes ri gi saT vis fun da-

men tur Ri re bu le bas war mo ad gens.31 1975 wlis Sem deg, dRem de, ev ro pu li kav Si ris far gleb Si Sro mi Ti dis kri mi na ci-

is ma re gu li re be li ara er Ti mniSvne lo va ni di req ti va iq na mi Re bu li.32 am di req ti ve-

bis Ses ru le ba mxo lod ev ro pu li kav Si ris wev ri sa xel mwi fo e bis Tvi saa sa val de bu lo.

Tum ca isic aR sa niS na vi a, rom 1997 wlis 2 seq tem bris sa qar Tve los pa rla men tis dad ge-

ni le bis Ta nax mad, 1998 wlis 1 seq tem bri dan sa qar Tve los pa rla men tis mi er mi Re bu li

yve la ka no ni da sxva nor ma ti u li aq ti ev ro pu li kav Si ris mi er dad ge nil stan dar teb sa

da nor mebs un da Se e sa ba me bo des.33 am de nad, ev ro pu li kav Si ris di req ti veb Tan har mo-

ni za cia da Si da ka non mdeb lo bis ev ro pul ka non mdeb lo bas Tan Se sa ba mi so ba Si moy va na

qvey nis sa mar Tleb ri vi gan vi Ta re bis pro ce sis au ci le be li kom po nen ti a.34

29 Hepple B., Fredman S., Truter G., Great Britain, International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol. 6, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 2002, 181. Kilpatrick C., Emancipation Through Law or the Emasculation of Law? The Nation-State, the EU, and Gender Equality at Work, in: Labour Law in an Era of Globalization, Conaghan J., Fischl R., Klare K, New York, “Oxford University Press”, 2002, 491-492.

30 Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Edi-tors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA, (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 1-180.

31 Dougan M., Free Movement: The Workseekers as Citizen, “The Cambridge Yearbook of European Legal Studies”, Vol. 4, 2001, 2002, 102.

32 Council Directive 75/117/EEC of 10 February 1975 on the approximation of the laws of the Member States relating to the application of the principle of equal pay for men and women; Council Directive 76/207/EEC of 9 February 1976 on the implementation of the principle of equal treatment for men and women as regards access to employment, vocational training and promotion, and working conditions as amended by Directive 2002/73; Council Directive 79/7/EEC of 19 December 1978 on the progressive implementation of the prin-ciple of equal treatment for men and women in matters of social security; Council Directive 96/97/EC of 20 December 1996 amending Directive 86/378/EEC on the implementation of the principle of equal treatment for men and women in occupational social security schemes; Council Directive 97/80/EC of 15 December 1997 on the burden of proof in cases of discrimination based on sex; Council Directive 2000/43/EC of 29 June 2000 implementing the principle of equal treatment between persons irrespective of racial or ethnic origin; Council Directive2000/78/EC of 27 November 2000 establishing a general framework for equal treatment in employ-ment and occupation, Foster N., Blackstone’s Statutes EC Legislation, 17th Edition, 2006/2007..

33 kereseliZe d., saqarTvelos kanonmdeblobis evropuli kavSiris kanonmdeblobasTan

harmonizaciis erovnuli programa, `qarTuli samarTlis mimoxilva~, #5/1-2002, 8.34 saqarTvelos samarTlebrivi sistemis evropulTan daaxloebisaTvis umniSvnelovane-

si nabijia aseve `saqarTvelos da evrogaerTianebas da mis wevr saxelmwifoebs Soris

dadebuli partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb” SeTanxmeba (PCA), romelic 1999

wlis 1 ivliss Sevida ZalaSi. saqarTvelos msgavsad, evrogaerTianebis SeTanxmeba part-

niorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb dadebuli aqvs saqarTvelos or mezobel saxelm-

wifosTan - somxeTTan da azerbaijanTan.



241

2.3. erov nu li ka non mdeb lo ba

2.3.1. 1973 wlis Sro mis ka non Ta ko deq si

2006 wlam de moq me di 1973 wlis Sro mis ka non Ta ko deq sis Tvis dis kri mi na ci is ak-

rZal vis prob le ma ucxo iyo. mas Si mo ce mu li iyo Sro mi Ti dis kri mi na ci is re gu li re bis

er Tgva ri mcde lo ba. Sro mis ka non Ta ko deq sis me-17 II mux lis Ta nax mad, `sa mu Sa od mi-

Re bi sas da uS ve be lia ada mi a nis uf le ba Ta pir da pi ri Tu ara pir da pi ri SezR ud va an upi-

ra te so bis mi ni We ba ra sis, ka nis fe ris, enis, sqe sis, re li gi is, po li ti ku ri da sxva Se-

xe du le be bis, erov nu li, eT ni ku ri da so ci a lu ri kuT vni le bis, war mo So bis, qo neb ri vi

da wo deb ri vi mdgo ma re o bi sa da sacx ov re be li ad gi lis mi xed viT“. mi Ti Te bu li nor ma

dis kri mi na ci is ak rZal vis er Ti frag men ti a, ro me lic vrcel de bo da mxo lod sa mu Sa od

mi Re bis pro ces ze da Sro mi Ti ur Ti er To ba ar Tav sde bo da dis kri mi na ci is ak rZal vis

moq me de bis sfe ro Si.

2.3.2. 2006 wlis Sro mis ko deq si

sa qar Tve lo Si Sro mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal vis in sti tu ci o na lur do ne ze re-

gu li re ba gan xor ci el da 2006 wlis axa li Sro mis ko deq sis mi Re bis Sem deg. ko deq si uz-

run vel yofs dis kri mi na ci is niS ne bis, dis kri mi na ci u li qme de bis da ga mar Tle bu li

mopy ro bis reg la men ta ci as. aR niS nu li nor ma ti u li aq ti wi nam de ba re sta ti a Si de ta-

lu ra daa gan xi lu li.

2.3.3. spe ci a lu ri ka no ni

2.3.2.1. `gen de ru li Ta nas wo ro bis Se sa xeb~ ka no ni

2010 wlis 26 marts sa qar Tve los par la men tis mi er mi Re bu l iq na ka no ni `gen de ru-

li Ta nas wo ro bis Se sa xeb~.35 2010 wlam de sa qar Tve los ka non mdeb lo ba Sro miT ur Ti er-

To ba Si gen de ru li dis kri mi na ci is sis te mur da spe ci a lur reg la men ta ci as ar ax den-

da. aR niS nul sfe ros jer ki dev 1996 wli dan sa qar Tve lo Si `ma ma kac Ta da qal Ta Ta na-

ba ri Ri re bu le bis Sro mi saT vis Ta na ba ri anazR a u re bis Se sa xeb~ Sro mis sa er Ta So ri so

or gan iz a ci is #100 kon ven cia are gu li rebs. Tum ca Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci is

kon ven ci e bi Ta vi si ar siT Tvi TaR sru le ba di ar ari an. ma Ti ra ti fi ka cia sa xel mwi fos

akis rebs val de bu le bas, mi i Ros Se sa ba mi si ka non mdeb lo ba, ro me lic au ci le be lia mi si

im ple men ta ci i saT vis.36 Se sa ba mi sad, `gen de ru li Ta nas wo ro bis Se sa xeb“ ka no nis mi Re ba-

ze iyo da mo ki de bu li #100 kon ven ci is efeq tu ri amoq me de ba.

`gen de ru li Ta nas wo ro bis Se sa xeb~ ka no nis me-2 mux lis mi xed viT, ka no nis mi zans

war mo ad gens sa zo ga do eb ri vi cxov re bis yve la sfe ro Si (maT So ris Sro miT ur Ti er To-

35 saqarTvelos kanoni `genderuli Tanasworobis Sesaxeb~, gamoqveynebulia 2010 wlis 12

aprilis saqarTvelos sakanonmdeblo macneSi, 18. 36 Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R.

(Editor in Chief), Vol.3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2001, 90.


242

ba Si) dis kri mi na ci is da uS veb lo bis uz run vel yo fa, sa Ta na do pi ro be bis Seq mna qa li sa

da ma ma ka cis Ta nas wo ri uf le be bis, Ta vi suf le be bi sa da Se saZ leb lo be bis re a li za ci-

i saT vis. ka no ni ad gens qa li sa da ma ma ka cis sa qar Tve los kon sti tu ci iT gan sazR vru li

Ta nas wo ri uf le be bis, Ta vi suf le be bi sa da Se saZ leb lo be bis uz run vel yo fis Zi ri Tad

ga ran ti ebs, gan sazR vravs sa zo ga do eb ri vi cxov re bis Se sa ba mis sfe ro eb Si uf le be bis

gan xor ci e le bis sa mar Tleb riv me qa niz meb sa da pi ro bebs.

2.3.3.2. `pro fe si u li kav Si re bis Se sa xeb~ ka no ni

`pro fe si u li kav Si re bis Se sa xeb~ ka no ni sa qar Tve los par la men tis mi er 1997 wlis

2 ap rils iq na mi Re bu li. ka non Si mo ce mu lia dis kri mi na ci is am krZa la vi er Ta der Ti de-

bu le ba, ro me lic, ka no nis miz ni dan ga mom di na re, exe ba mxo lod pro fe si u li kav Si ris

wev ro bis niS niT gan xor ci e le bul dis kri mi na ci as. ka no nis me-11 VI mux lis Ta nax mad,

`da uS ve be lia dam saq meb lis mi er mu Sa kis dis kri mi na cia prof kav Si ris wev rad yof nis an

ar yof nis ga mo~.

3. Sro mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal va

3.1. Sro mi Ti dis kri mi na ci is Si na ar si

dis kri mi na cia ada mi an Ta ga u mar Tle be li, uTa nas wo ro mopy ro ba a.37 sity va dis-

kri mi na cia gu lis xmobs gar kve u li niS nis mi xed viT ada mi an Ta So ris gan sxva ve bas ne ga-

ti ur kon teq stSi. dis kri mi na ci ul qme de ba Si mo i az re ba su bi eq tis ara Ta na bar mdgo-

ma re o ba Si Ca ye ne ba, rac ar iar se beb da, rom ara dis kri mi ni re bu li pi ris spe ci fi ku ri

ni Sa ni – ma xa si a Te be li.38

ro gorc uk ve aRi niS na, dis kri mi na ci u li qme de ba Ta vi si ar siT Ta nas wo ruf le bi a-

no bis dar Rve vas gu lis xmobs. sxvag va rad rom iT qvas, Ta na ba ri mopy ro bis uz run vel yo-

fa ne bis mi e ri for mis dis kri mi na ci is ak rZal vas niS navs.39 sa qar Tve los sa kon sti tu cio

sa sa mar Tlo gan mar tavs, rom ̀ dis kri mi na ci is sa kiTx ze msje lo bi sas sa sa mar Tlom, pir-

vel rig Si, un da da ad gi nos: 1) pi re bi (pir Ta jgu fe bi) war mo ad ge nen Tu ara ar se bi Tad

Ta nas wo rebs; amas ga dam wyve ti mniS vne lo ba aqvs, rad gan es pi re bi Se da re bad ka te go ri-

ebs un da war mo ad gen dnen; isi ni ama Tu im Si na ar siT, kri te ri u miT msgavs ka te go ri a Si,

ana lo gi ur ga re mo e beb Si un da xvde bod nen, ar se bi Tad Ta nas wor ni un da iy vnen kon kre-

tul vi Ta re ba sa Tu ur Ti er To beb Si; er Ti da igi ve pi re bi gar kve ul ur Ti er To bas Tan,

vi Ta re bas Tan mi mar Te biT Se iZ le ba gan xi lul iq nen ar se bi Tad Ta nas wo rad, xo lo sxva

ga re mo e beb Tan mi mar Te biT – ara. 2) aS ka ra un da iyos ar se bi Tad Ta nas wo ri pi re bis mi-

marT gan sxva ve bu li mopy ro ba (an ar se bi Tad ara Ta nas wo ri pi re bis mi marT Ta nas wo ri

37 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London/Frankfurt/Boston/New York, ”Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 453.

38 Adlercreutz A., Sweden, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), Vol.13, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 1998, 120.

39 Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), Vol.3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2001, 102.



243

mopy ro ba) ama Tu im niS nis sa fuZ vel ze, uf le be biT da cu li sfe ro e bis mi xed viT~.40

sa qar Tve los Sro mis ko deq si dis kri mi na ci is Se sa xeb msje lo bas iwy ebs ak rZa lu-

li niS ne bis Ca mo naT va liT, sa i da nac mxo lod dis kri mi na ci is gan da cul pir Ta wris dad-

ge naa Se saZ le be li. sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlos gan mar te biT, Sro mis ko deq sis

me-2 III mux li akon kre tebs dis kri mi na ci is cal ke ul sa xe ebs.41

Sro mis ko deq sis me-2 IV mux lSi Sro mi Ti dis kri mi na ci is Si na ar sob ri vi gan mar-

te baa war mod ge ni li. am nor mis mi xed viT dis kri mi na ci ad Ca iT vle ba pi ri saT vis ise Ti

pi ro be bis Seq mna, rom le bic pir da pir an ara pir da pir au a re sebs mis mdgo ma re o bas ana-

lo gi ur pi ro beb Si myof sxva pir Tan Se da re biT. es de bu le ba aya li bebs uTa nas wo ro,

dis kri mi na ci u li mopy ro bis zo gad for mu li re bas da dis kri mi na ci is ar se bo bas Ta nas-

wo ruf le bi a no bis dar Rve vas ukav Si rebs.

dis kri mi na cia Ta vis ar siT da mam ci re be li xa si a Ti saa da Se u sa ba moa ada mi a nis

Rir se bas Tan.42 Sro mis ko deq sis me-2 IV mux lSi mo ce mu lia Sro mi Ti dis kri mi na ci is ki-

dev er Ti for ma – Se viw ro e ba.43 dis kri mi na ci ad Ca iT vle ba pi ris pir da pir an ara pir da-

pir Se viw ro e ba, ro me lic miz nad isa xavs an iw vevs mis Tvis da ma Si ne be li, mtru li, da mam-

ci re be li, Rir se bis Sem lax ve li an Se u racx myo fe li ga re mos Seq mnas.

`gen de ru li Ta nas wo ro bis Se sa xeb~ ka no ni iT va lis wi nebs dis kri mi na ci is Sem deg

gan mar te bas: `sqe sis niS niT ne bis mi e ri gan sxva ve ba, ga mij vna an /da SezR ud va, ro me lic

ga mo xa tu lia uf le be bi sa da Zi ri Ta di Ta vi suf le be bis gan sxva ve bu li aRi a re biT, Se-

saZ leb lo be bis ara Ta na ba ri war mo Ce niT, Se sus te biT an uar yo fiT da xor ci el de ba

pir da pi ri Tu iri bi dis kri mi na ci is for miT~.

dis kri mi na ci u li mopy ro bis, uf ro kon kre tu lad ki, Se viw ro e bis gan cal ke ve bu-

li ka te go riaa seq su a lu ri xa si a Tis Se viw ro e ba,44 rac sqe sis niS niT pir da pi ri dis kri-

mi na ci is for mas war mo ad gens.45 sa qar Tve los Sro mis ko deq siT ar xde ba seq su a lu ri

xa si a Tis Se viw ro e bis dis kri mi na ci is spe ci a lur for mad ga mo yo fa. igi re gu lir de ba

`gen de ru li Ta nas wo ro bis Se sa xeb~ ka no nis me-6 I.b mux liT – `Sro miT ur Ti er To ba Si ak-

rZa lu lia seq su a lu ri xa si a Tis ne bis mi e ri ara sa sur ve li sity vi e ri, ara sity vi e ri an

40 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2010 wlis 27 dekemberis gadawyvetileba

saqmeze #1/1/493. gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos sakon-

stitucio sasamarTlos oficialur vebgverdze. 41 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 19 oqtombris ganCineba saqmeze #as-549

-517-2010. gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasa-

marTlos oficialur vebgverdze. 42 Valticos N., Von Potobsky G., International Labour Law, in: International Encyclopedia for Labour Law and

Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), Vol.3, Deventer/Boston, “Kluwer Law and Taxation Pub-lishers”, 1994, 118.

43 Harrasment.44 seqsualuri xasiaTis Seviwroeba niSnavs nebismieri formis verbalur, araverbalur,

sxeulis qcevasTan dakavSirebul sqesobrivi xasiaTis Seuracxmyofel, damaSinebel da

Rirsebis Semlaxvel qmedebas/qcevas, romlis mixedviTac diskriminaciis ganmaxorcie-

lebelma pirma icis an unda scodnoda, rom es ewinaaRmdegeba qalis an mamakacis Rirse-

bas. Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), Vol.3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2001, 102.

45 Prangli T., Liigus L., Estonia, in: Labor and Employment Law in the New EU Member and Candidate States, Reitz Etgen A., United States of America, “American Bar Association”, 2007, 149.


244

fi zi ku ri qce va, ro me lic miz nad isa xavs an iw vevs pi ris Rir se bis Se lax vas an mis Tvis

da mam ci re be li, mtru li an Se u racx myo fe li ga re mos Seq mnas~.

Sro mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal va Se uzR u da vad moq me debs im dam saq meb lis mi-

marT, ro me lic ak ma yo fi lebs Sro mis ko deq sis mi er dad ge nil kri te ri u mebs.46 ro gorc

ga mo nak li si sa er To we si dan, aR sa niS na via aS S-is ka non mdeb lo ba, ro mel Sic dis kri mi na-

ci is am krZa la vi 1964 wlis sa mo qa la qo uf le be bis aq ti vrcel de ba mxo lod im dam saq me-

bel ze, ro mel sac er Ti wlis gan mav lo ba Si aran kleb 20 kvi ri sa yo vel dRi u rad da qi ra-

ve bu li hyavs 15 an me ti da saq me bu li.47

3.2. pir da pi ri dis kri mi na cia

dis kri mi na cia ori sa xi saa – pir da pi ri da ara pir da pi ri. pir da pi ria dis kri mi na-

ci a, ro de sac Ta nas wo ruf le bi a no bis (Ta na ba ri mopy ro bis we sis) dar Rve va xor ci el-

de ba ga mo xa tu li niS nis mi xed viT. pir da pi ri dis kri mi na ci i sas gan sxva ve bu li mopy ro-

bis sa fuZ ve lia su bi eq tis kon kre tu li ni Sa ni.48 pir da pi ri dis kri mi na ci is ma ga li Tia

teq sti va kan si is gan cxa de bi dan `ma ma ka ci mas wav le be li”. aR niS nu li SezR ud va war mo-

ad gens pir da pir dis kri mi na ci as sqe sis niS niT (am Sem Txve va Si qa le bi ari an ara Ta na bar

mdgo ma re o ba Si ka ceb Tan Se da re biT, rad gan ma Ti kan di da tu ra ar ga ni xi le ba va kan si-

a ze).49 pir da pi ria dis kri mi na ci a, ro de sac dam saq meb lis ara Ta na ba ri mopy ro ba (ma ga-

li Tad, sa mu Sa od mi Re ba ze an da wi a nu re ba ze ua ris Tqma) xor ci el de ba fi zi ku ri pi ris

re li gi u ri mrwam sis, po li ti ku ri Se xe du le bis an ne bis mi e ri sxva kon kre tu li niS nis

sa fuZ vel ze.

3.3. ara pir da pi ri dis kri mi na cia

ara pir da pi ri dis kri mi na cia aris qme de ba, ro me lic pir da pir ar mi u Ti Tebs ak-

rZa lul ni San ze, Tum ca mi si gan xor ci e le ba da kav Si re bu lia dis kri mi na ci u li Se de gis

dad go mas Tan. ara pir da pi ri dis kri mi na ci is dros Ta nas wo ruf le bi a no bis dar Rve va

ar aris ga mo xa tu li, Tum ca igi ara pir da pir moq me debs kon kre tu li niS nis mqo ne su-

bi eq teb ze. ara pir da pi ri dis kri mi na ci i sas ne it ra lu ri daT qma, qme de ba an ra i me sa xis

mopy ro ba gav le nas ax dens kon kre tul jguf ze, ris ga moc aR niS nu li jgu fi mis Tvis

46 saqarTvelos Sromis kodeqsis me-3 II muxlis mixedviT, damsaqmebeli aris fizikuri an

iuridiuli piri, anda pirTa gaerTianeba, romlisTvisac SromiTi xelSekrulebis sa-

fuZvelze sruldeba garkveuli samuSao. 47 Goldmen A., United States of America, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Rela-

tions, Blanpain R. (General Editor), Vol.13, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 1996, 178; Mickey P., United States, International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IB (Covering through 2007), Major Economies (NAFTA) and International Issues, 2009, Chicago, “BNA Books”, 33g-6- 33g-50.

48 Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol. 3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2001, 102.

49 Callaghan P., UK, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 8-171.



245

da ma xa si a Te be li niS nis ga mo aR moC nde ba uTa nas wo ro mdgo ma re o ba Si.50 Se de gad, ara-

pir da pi ri dis kri mi na ci u li qme de ba ada mi an Ta gan sazR vrul jgufs, da nar Ce neb Tan Se-

da re biT, akis rebs ga ci le biT mZi me tvirTs.51 uf ro co ta qa li an Sav ka ni a ni Se iZ le ba

Se ir Ces sa mu Sa o saT vis an da wi na u re bi saT vis ara imi tom, rom dam saq me bels dad ge ni li

aqvs moTx ov na ma ma ka cis an TeT rka ni a ne bis Se sa xeb, ara med sxva faq to ri aye nebT qa lebs

an Sav ka ni a nebs iseT mdgo ma re o ba Si, rac uzR u davT maT Se saZ leb lo bas, da ak ma yo fi-

lon dad ge ni li kri tu ri u mi da qi ra ve bi saT vis an da wi na u re bi saT vis. am Sem Txve va Si ara

sqess an ra sas, ara med ne it ra lur faq tors Se iZ le ba hqon des arap ro por ci u li gav le na

qa leb ze an Sav ka ni a neb ze. ma ga li Tad, vi na i dan qa lebs (ma Ti so ci a lu ri sta tu si dan ga-

mom di na re) ma ma ka ceb Tan Se da re biT bav Svis mov lis uf ro me ti val de bu le ba ga aC ni aT,

uf ro nak leb qals, vid re ma ma kacs aqvs Se saZ leb lo ba da ak ma yo fi los sa mu Sao moTx ov-

na ze ga nak ve Tu rad mu Sa o bis an ara nor mi re bu li sa mu Sao re Ji mis Se sa xeb.52

Sro mis sa mar Tal Si ara pir da pi ri dis kri mi na ci is kon cef ci is Ca mo ya li be ba 1971

wels ame ri kis Se er Te bul Sta teb Si uze na e si sa sa mar Tlos mi er mi Re bul ga dawy ve ti-

le bas53 ukav Sir de ba, ro mel Sic sa sa mar Tlos msje lo bis sa ga ni iyo dam saq meb lis mi er

da qi ra ve bi saT vis da we se bu li sa val de bu lo kri te ri u mi – sa Su a lo ga naT le ba. sa sa mar-

Tlos ga dawy ve ti le bis Ta nax mad, dad ge ni li ne it ra lu ri moTx ov na, TeT rka ni a neb Tan

Se da re biT, ara pir da pir dis kri mi na ci ul mdgo ma re o ba Si aye neb da af ro a me ri ke lebs –

Sav ka ni a nebs, rom leb sac so ci a lu ri an eko no mi ku ri faq to re bis gaT va lis wi ne biT ar

hqon daT Se saZ leb lo ba sa Su a lo sko la da em Tav re bi naT. sa sa mar Tlos az riT, ra xan sa-

Su a lo ga naT le bis moTx ov na zo ga di iyo da pir da pir ar ukav Sir de bo da sa mu Sa os Ses-

ru le bas (ga mocx a de bu li va kan sia exe bo da xe liT sa mu Sa os Ses ru le bas), dam saq meb lis

moTx ov na miC ne ul iq na ara pir da pir dis kri mi na ci ad imis gaT va lis wi ne biT, rom da we se-

bul SezR ud vas arap ro por ci u li efeq ti hqon da Sav ka ni a ne bis mi marT.54

mi Ti Te bu li saq mis Sem deg aS S-Si Ca mo ya lib da gan sxva ve bu li gav le nis an gan sxva-

ve bu li efeq tis (Se de gis) Te o ria (i gi ve ara pir da pi ri dis kri mi na ci a). am Te o ri is mi xed-

viT, er Ti Se xed viT dis kri mi na ci u li Sro mi Ti praq ti ka, ro me lic arap ro por ci u lad

ga mo yofs da cu li jgu fis did pro cents, uka no no a, Tu ar dam tkic de ba, rom es praq-

ti ka biz ne sis au ci leb lo bi dan ga mom di na re obs, an sa mu Sa os Ses ru le bas Tan ga mo xa tu-

lad aris da kav Si re bu li.55

50 Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2001, 102.

51 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2011 wlis 22 dekemberis gadawyvetileba sa-

qmeze #1/1/477. 52 Hepple B., Fredman S., Truter G., Great Britain, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial

Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.6, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2002, 188.

53 Griggs v. Duke Power Co. 404 US. 424 (1971)54 Mickey P., United States, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-

Chief), 3rd Edition, Volume IB (Covering through 2007), Major Economies (NAFTA) and International Issues, Chicago, “BNA Books”, 2009, 33g-9.

55 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and Industrial Relations, General Editor Blanpain R., 2nd Revised Edition, Deventer/ Antwerp/London/Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 453.


246

ara pir da pi ri dis kri mi na ci is Si na ar sis ukeT ga sar kve vad mi zan Se wo ni lia ucx o-

u ri li te ra tu ri dan ram de ni me ma ga li Tis da sa xe le ba: teq sti va kan si is ga mocx a de bis

Se sa xeb gan cxa de bi dan `mas wav le be li, ro me lic ata rebs ul vaSs” war mo ad gens ara pir-

da pir dis kri mi na ci as sqe sis niS niT, ra xan qa lebs ezR u de baT uf le ba mo na wi le o ba mi-

i Ron kan di da tu ris Ser Ce va Si imis gaT va lis wi ne biT, rom mxo lod ma ma ka ce bi ata re ben

ul vaSs.56 na xe var ga nak veT ze da saq me bu li qa le bis ma Ra li pro por ci is gaT va lis wi ne-

biT, zo me bi, ro me lic dis kri mi na ci u lia na xe var ga nak veT ze mo mu Sa ve Ta nam Sro mel Ta

wi na aR mdeg, miC ne u li a, ro gorc ara pir da pi ri dis kri mi na cia (sqe sis niS niT) qa li da saq-

me bu lis wi na aR mdeg.57 da saq me bul TaT vis (ro mel Tac aqvT Se xe ba sak ve bis mom za de bas Tan

an ga da ta nas Tan) da we se bu li SezR ud va wve ris ta re bis an sa mu Sao ad gil ze sam ka u le bis

ta re bis Se sa xeb, ara pir da pi ri dis kri mi na ciaa im re li gi u ri mrwam sis mqo ne ada mi a ne bi-

saT vis, ro mel TaT vi sac sa val de bu loa mud mi vad wve ris an re li gi u ri sam ka u le bis –

aq se su a re bis ta re ba.58 igi ve Se iZ le ba iT qvas sa mu Sao ad gil ze Cac mu lo bis SezR ud vis

Se sa xeb, ro me lic iw vevs arap ro por ci ul gav le nas im re li gi u ri mrwam sis mqo ne ada mi-

an Ta mi marT, ro mel Ta re li gia (ma ga li Tad, si qe bi – si qiz mis mim dev re bi) spe ci fi kur

Cac mu lo bas mo iTx ovs (ma ga li Tad, mud mi vad qu dis an spe ci a lu ri tan sac mlis ta re ba).59 dam saq meb lis mi er dad ge ni li cvli a no bis gan ri gi, ro me lic mud mi vad mo iTx ovs da saq-

me bu lis kvi ra dRes mu Sa o bas, ara pir da pir dis kri mi na ci ul mdgo ma re o ba Si aye nebs im

pi rebs, rom leb sac, re li gi u ri mrwam si dan ga mom di na re, ar Se uZ laT mud mi vad, yo vel

kvi ra dRes mu Sa o ba.60 sa mu Sao moTx ov na kan di da tis asa kis Se sa xeb – 17-28 we li, an sa-

mu Sao kri te ri u mad maq si ma lu ri asa kis – 28 wlis da we se ba, war mo ad gens ara pir da pir

dis kri mi na ci as sqe sis niS niT imis gaT va lis wi ne biT, rom ma ma ka ceb Tan Se da re biT qa le-

bi saT vis rTu lia am moTx ov nis dak ma yo fi le ba. mi ze zi isa a, rom, ro gorc we si, 18-dan

28 wlis asa kam de qa le bi sru lad ari an dat vir Tu li bav Svis aR zrdiT da, am gva rad, maT

ara aqvT am kri te ri u mis dak ma yo fi le bis Se saZ leb lo ba.61 dam saq meb lis moTx ov na, kan-


57 Case 170/84 Bilka Kaufhaus GmbH v. Karin Weber von Hertz [1986] ECR 1607 saqmeze damsaqmeblis

gadawyvetileba, romlis mixedviTac sapensio sqemidan gamoricxuli iyvnen naxevar ga-

nakveTze momuSave dasaqmebulebi, evropuli kavSiris sasamarTlos mier miCneul iqna

arapirdapir diskriminaciad sqesis niSniT. Weiss M., Schmidt M., Federal Republic of Germany, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.6, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 2000, 68; Kilpatrick C., Emancipation Through Law or the Emasculation of Law? The Nation-State, the EU, and Gender Equality at Work, in: Labour Law in an Era of Globalization, Conaghan J., Fischl R., Klare K. (Editor), New York, “Oxford University Press”, 2002, 493.

58 Singh v Rowntree Mackintosh, 1979; Kaur v Butcher & Baker Foods Ltd , 1997 (in Bell A., Employment Law, Nutcases, 3rd Edition, London, “Thomson, Sweets & Maxwell”, 2007, 62).

59 Hepple B., Fredman S., Truter G., Great Britain, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol. 6, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 2002, 188.

60 Copsey v WWB Devon Clays Ltd., 2005 (in Bell A., Employment Law, Nutcases, 3rd Edition, London, “Thom-son, Sweets & Maxwell”, 2007, 71).

61 Price v Civil Service Commission, 1978 (in Bell A., Employment Law, Nutcases, 3rd Edition, London, “Thom-son, Sweets & Maxwell”, 2007, 58); Callaghan P., UK, in: International Labour and Employment Laws,



247

di da tis mi ni ma lur si maR les Tan da kav Si re biT ara pi da pi ri dis kri mi na ciaa sqe sis niS-

niT imis gaT va lis wi ne biT, rom am kri te ri ums qa le bi saT vis uf ro uar yo fi Ti Se de gi

aqvs, vid re ma ma ka ce bi saT vis, rad ga nac qa le bis sa Su a lo si maR le ma ma ka ce bis sa Su a lo

si maR les Tan Se da re biT da ba li a.62 gan cxa de ba va kan si is Se sa xeb, ro me lic Se i cavs moTx-

ov nas – ̀ u maR le si sas wav leb lis axal dam Tav re bu li~. es kri te ri u mi aris ara pir da pi ri

dis kri mi na cia uf ro si asa kis mqo ne pi re bis mi marT, rad gan pro por ci u lad uf ro me ti

uf ro si asa kis mqo ne ada mi a ni umaR le si sas wav leb lis axal dam Tav re bu lo bis Se sa xeb

moTx ov nas ver da ak ma yo fi lebs.63

sa qar Tve los Sro mis ko deq si ar iT va lis wi nebs ara pir da pi ri dis kri mi na ci is gan-

mar te bas. gan sxva ve bu li po zi ciaa ar Ce u li `gen de ru li Ta nas wo ro bis Se sa xeb~ ka non Si,

ro mel Sic mo ce mu lia ori ve sa xis dis kri mi na ci is gan mar te ba.64 aq ve un da aRi niS nos sa-

qar Tve los kon sti tu ci is me-14 mux li, ro me lic sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos in ter-

pre ta ci iT krZa lavs ro gorc pir da pir, ise ara pir da pir dis kri mi na ci as.65 Sro mis ko-

deq sSi ara pir da pi ri dis kri mi na ci is re gu li re bis arar se bo bis prob le ma wa moW ri lia

Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci is kon ven ci e bi sa da re ko men da ci e bis ga mo ye ne bis Se-

sa xeb eq sper tTa ko mi te tis 2009 wlis mox se ne ba Si (98-e se si a). am mox se ne ba Si eqes per-

tTa ko mi tet ma Se kiTx viT mi mar Ta sa qar Tve los mTav ro bas, Tu ro gor xor ci el de ba

qve ya na Si ara pir da pi ri dis kri mi na ci is re gu li re ba.66 2010 wlis mox se ne ba Si (99-e se si a)

da fiq si re bu lia sa qar Tve los mTav ro bis pa su xi, rom lis Ta nax ma dac, ara pir da pi ri

dis kri mi na cia re gu lir de ba sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 142-e mux liT67

Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 8-171.

62 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and In-dustrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London/ Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 453.


64 `genderuli Tanasworobis Sesaxeb~ kanonis mixedviT, pirdapiri diskriminacia aris

`samarTlebrivi aqtis, programis Tu sxva sajaro politikis safuZvelze piris sqesis

niSniT diskriminaciul mdgomareobaSi Cayeneba~. iqve iribi (arapirdapiri) diskrimina-

cia ganmartebulia, rogorc `samarTlebrivi aqti, programa Tu sxva sajaro politika,

romelic pirdapir ar miuTiTebs diskriminaciaze, magram romlis ganxorcieleba daka-

vSirebulia diskriminaciuli Sedegis dadgomasTan~. 65 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2010 wlis 27 dekembris gadawyvetileba saq-

meze 1/1/493. gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos sakonstitu-

cio sasamarTlos oficialur vebgverdze. 66 <http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@ed_norm/@relconf/documents/meetingdocument/wcms_ 103484.pdf>, 378-379 [12.07.2012].67 adamianTa Tanasworuflebianobis darRveva maTi rasis, kanis feris, enis, sqesis, religi-

isadmi damokidebulebis, aRmsareblobis, politikuri an sxva Sexedulebis, erovnuli,

eTnikuri, socialuri, romelime wodebisadmi an sazogadoebrivi gaerTianebisadmi kuT-

vnilebis, warmoSobis, sacxovrebeli adgilis an qonebrivi mdgomareobis gamo, ramac

arsebiTad xelyo adamianis ufleba, isjeba jarimiT an gamasworebeli samuSaoTi vadiT

erT wlamde anda Tavisuflebis aRkveTiT vadiT or wlamde. igive qmedeba: a) samsaxure-

brivi mdgomareobis gamoyenebiT; b) ramac mZime Sedegi gamoiwvia, isjeba jarimiT an Tav-

isuflebis aRkveTiT vadiT sam wlamde, Tanamdebobis dakavebis an saqmianobis uflebis

CamorTmeviT vadiT sam wlamde an uamisod.


248

da Sro mis ko deq sis me-2 IV mux liT.68 Se de gad, eq sper tTa ko mi te ti, sa qar Tve los mTav-

ro bis pa sux ze day rdno biT, afiq si rebs mkacr re ko men da ci as an ti dis kri mi na ci u li

ka non mdeb lo bis Sec vlis Se sa xeb imi saT vis, rom pir da pi ri da ara pir da pi ri dis kri mi-

na ci is de fi ni cia sa Ta na dod ga ni sazR vros.69 2012 wlis mox se ne ba Si (101-e se si a) eq sper-

tTa ko mi te ti kvla vin de bu rad mo iTx ovs pir da pi ri da ara pir da pi ri dis kri mi na ci is

spe ci a lu ri gan mar te bis ini ci re bas ka non mdeb lo ba Si.70

3.4 ga mar Tle bu li mopy ro ba – di fe ren ci a cia

Sro mi Ti dis kri mi na ci is re gu li re bis au ci le be li kom po nen tia di fe ren ci a ci a,

rac gu lis xmobs ga mar Tle bul uTa nas wo ro mopy ro bas.71 di fe ren ci a ci is ga re Se Sro-

mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal vis in sti tu tis ar se bo ba iq ne bo da uto pi u ri da mi si re-

gu li re ba azrs da kar gav da. er Tma ne Ti sa gan un da ga i mij nos dis kri mi na cia da obi eq tu-

ri ga re mo e be biT gan pi ro be bu li di fe ren ci a ci a. gan sxva ve bu li mopy ro ba TviT mi za ni

ar un da iyos. dis kri mi na ci as eq ne ba ad gi li, Tu di fe ren ci a ci is mi ze ze bi aux sne li a,

mok le bu lia go niv rul sa fuZ vels. dis kri mi na cia mxo lod TviT miz nu ri (su bi eq tu-

ri) ga u mar Tle be li di fe ren ci a ci a a. Se sa ba mi sad, Ta nas wo ro bis uf le ba krZa lavs ara

di fe ren ci re bul mopy ro bas zo ga dad, ara med mxo lod TviT miz nur da ga u mar Tle bel

gan sxva ve bas.72

sa zo ga do eb riv cxov re ba Si ar se bobs ise Ti sa mu Sa o e bi, rom lis ar si da spe ci fi ka

mo iTx ovs su bi eq te bis da saq me bas ma Ti kon kre tu li niS nis – ma xa si a Teb le bis ga mo an fi-

zi ku ri pi ris ni Sa ni ar se bi Ta daa da kav Si re bu li Se sas ru le bel sa mu Sa os xa si aT Tan.73 es

sa mu Sa o e bi, mar Ta li a, ara Ta na bar pi ro beb Si aye nebs im ada mi an Ta jgu febs, ro mel Tac

ar axa si a TebT dam saq meb lis mi er da we se bu li ni Sa ni, Tum ca dam saq meb lis es moTx ov na

ga mar Tle bu lia obi eq tu ri, go niv ru li da le gi ti mu ri in te re sis gaT va lis wi ne biT. sa-

68 diskriminaciad CaiTvleba piris pirdapir an arapirdapir Seviwroeba, romelic miznad

isaxavs an iwvevs misTvis damaSinebeli, mtruli, damamcirebeli, Rirsebis Semlaxveli

an Seuracxmyofeli garemos Seqmnas, anda pirisTvis iseTi pirobebis Seqmna, romlebic

pirdapir an arapirdapir auaresebs mis mdgomareobas analogiur pirobebSi myof sxva

pirTan SedarebiT.69 <http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---elconf/documents/meetingdocument/wcms _123424.pdf> 417-418, [12.07.2012]. 70 iqve.71 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and In-

dustrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London/ Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 453.

72 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2010 wlis 27 dekemberis gadawyvetileba

saqmeze #1/1/493. gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos sakons-

titucio sasamarTlos oficialur vebgverdze. 73 magaliTad, adamianis sqesi iseT samuSaobze, rogoricaa msaxiobi, modeli, mocekvave,

adamianis rasa iseT samuSaoze, rogoricaa mimtani Cinur restoranSi, politikuri Sexe-

duleba politikuri organizaciis TanamSromlisTvis, religiuri mrwamsi religiuri

organizaciis TanamSromlisaTvis da a.S. Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Edi-tion, Deventer/Antwerp/London/Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 462-464.



249

qar Tve los Sro mis ko deq sis me-2 V mux lis mi xed viT, ̀ dis kri mi na ci ad ar Ca iT vle ba pir-

Ta gan sxva ve bis au ci leb lo ba, ro me lic ga mom di na re obs sa mu Sa os ar si dan, spe ci fi ki-

dan an mi si Ses ru le bis pi ro be bi dan, em sa xu re ba ka no ni e ri miz nis miR we vas da aris mi si

miR we vis Ta na zo mi e ri da au ci le be li sa Su a le ba~. ima ve xa si a Tis nor maa gaT va lis wi ne-

bu li `gen de ru li Ta nas wo ro bis Se sa xeb~ ka non Sic, rom lis Ta nax ma dac, `da saq me bi sas

da Sro mi Ti mo va le o be bis Ses ru le bi sas da saS ve bia sqe sob ri vi niS niT pir Ta ara Ta na-

bar mdgo ma re o ba Si Ca ye ne ba an /da maT Tvis upi ra te so bis mi ni We ba, rac ga mom di na re obs

sa mu Sa os ar si dan, spe ci fi ki dan an mi si Ses ru le bis pi ro be bi dan, em sa xu re ba ka no ni e ri

miz nis miR we vas da aris mi si miR we vis Ta na zo mi e ri da au ci le be li sa Su a le ba~.

ev ro pu li kav Si ris di req ti ve bi, gan sxva ve biT ara pir da pi ri dis kri mi na ci is gan,

pir da pi ri dis kri mi na ci is ga mar Tle bis Se saZ leb lo bas ar iT va lis wi nebs.74 Se sa ba mi-

sad, ev ro pu li kav Si ris Sro mis sa mar Tal Si ar aris daS ve bu li pir da pi ri dis kri mi na-

ci is ga mar Tle ba.75 pir da pi ri dis kri mi na ci i sas mo pa su xe ar aris uf le ba mo si li am tki-

cos, rom mi si moq me de ba ga mar Tle bu lia sa mu Sa os in te re si dan ga mom di na re, ro goc es

xde ba, ma ga li Tad, ara pir da pi ri dis kri mi na ci is dros.76 sa qar Tve los Sro mis ko deq si

ar iT va lis wi nebs msgavss SezR ud vas da me-2 V mux li vrcel de ba ro gorc pir da pir, ase-

ve ara pir da pi ri dis kri mi na ci is mi marT.

4. Sro mi Ti dis kri mi na ci is niS ne bis ka te go ri za cia

dam saq meb lis qme de bis dis kri mi na ci ad dak va li fi ci re bi saT vis au ci le be li a, dis-

kri mi na ci u li mopy ro bis sa fuZ ve li iyos ka non mdeb lo biT ak rZa lu li ni Sa ni.77 am de nad,

dis kri mi na ci is niS ne bis ak rZal va sa da ka non mdeb lo biT mis reg la men ti re bas ar se bi Ti

mniS vne lo ba aqvs. sa qar Tve los Sro mis ko deq sis me-2 III mux lis mi xed viT, `Sro miT ur Ti-

er To ba Si ak rZa lu lia ne bis mi e ri sa xis dis kri mi na cia ra sis, ka nis fe ris, enis, eT ni ku ri

da so ci a lu ri kuT vni le bis, erov ne bis, war mo So bis, qo neb ri vi da wo deb ri vi mdgo ma re o-

bis, sacx ov re be li ad gi lis, asa kis, sqe sis, seq su a lu ri ori en ta ci is, SezR u du li Se saZ-

leb lo bis, re li gi u ri an ra i me ga er Ti a ne bi sad mi kuT vni le bis, oja xu ri mdgo ma re o bis,

po li ti ku ri da sxva Se xe du le bis ga mo~. am niS ne bis ukeT Se sas wav lad Se mo Ta va ze bu lia

niS ne bis ka te go ri za ci is me To di qve moT mo ce mu li prin ci pis mi xed viT.78

74 Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Edi-tors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 1-238.

75 Bamforth N., Prohibited Grounds of Discrimination under EU Law and the European Convention on Human Rights: Problems of Contrast and Overlap, “The Cambridge Yearbook of European Legal Studies”, Vol. 9, 2007, 11; Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 2001, 102..

76 Hepple B., Fredman S., Truter G., Great Britain, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.6, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2002, 187.

77 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, Comparative Labour Law and In-dustrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London/ Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 453.

78 msgavsi meTodi gamoyenebulia profesor rojer blenpeinis mier. ix. iqve.


250

4.1 sqe si, asa ki

mi u xe da vad sa er Ta So ri so da erov nul do ne ze mrav lad ar se bu li sa ka non mdeb-

lo ak rZal vi sa, Ta na med ro ve Sro mis sa mar Tal Si gen de ru li dis kri mi na ci is prob le ma

kvla vac aq tu a lu ri a. gen de ru li dis kri mi na ci a, ume tes Sem Txve va Si, qal Ta dis kri mi-

na ci as gu lis xmobs, rac, Zi ri Ta dad, qa le bi saT vis da ba li anazR a u re bis ga dax da Si ga-

mo i xa te ba.79 sa mu Sa o, ro me lic, tra di ci u lad, qa le bis mi er srul de ba, uf ro nak le bad

anazR a u re ba di a, vid re sa mu Sa o e bi, ro mel sac, ro gorc we si, ma ma ka ce bi as ru le ben.80

amas Tan prob le mu ria qa li sa da ma ma ka cis mi er Ses ru le bu li Ta na ba ri Ri re bu le bis sa-

mu Sa o saT vis Ta na ba ri anazR a u re bis prin ci pis dac va. mo ce mul Sem Txve va Si dis kri mi na-

ci is ak rZal vis mi za ni a, rom anazR a u re biT ga mo xa tu li gan sxva ve ba ar un da iq nes gan pi-

ro be bu li da saq me bu lis sqe siT. Ta na ba ri Ri re bu le bis sa mu Sa os gan sazR vris pro ces Si

gaT va lis wi ne bu li un da iq nes da saq me bu lis cod na da kva li fi ka ci a, rac au ci le be lia

sa mu Sa os swo rad Ses ru le bi saT vis. amas Tan, gan msazR vre lia Ses ru le bu li sa mu Sa os

xa ris xi, mo cu lo ba da ra o de no ba.81 Sro miT ur Ti er To beb Si gen de ru li dis kri mi na cia

Se iZ le ba ase ve gan xor ci el des ma ma kac Tan Se da re biT qa li saT vis uf ro ara xel say re li

(gan sxva ve bu li) sa mu Sao pi ro be bis dad ge na Si.

sqe sob ri vi dis kri mi na ci a, Sro mis ko deq sTan Se da re biT, `gen de ru li Ta nas wo ro-

bis Se sa xeb~ ka no nis me-6 mux lis uf ro spe ci a lu ri dac vis obi eq ti a. ka non Si mo ce mu li

gan mar te bis Ta nax mad `Sro mi Ti ur Ti er To be bi sas da uS ve be lia pi ris dis kri mi na ci a,

dev na an /da iZu le ba, ro me lic miz nad isa xavs an iw vevs mis Tvis da ma Si ne be li, mtru li,

da mam ci re be li, Rir se bis Sem lax ve li an Se u racx myo fe li ga re mos Seq mnas~. ka non Si ase-

ve war mod ge ni lia qar Tu li sa ka non mdeb lo siv rci saT vis ise Ti mniS vne lo va ni si ax le-

e bi, ro go ri caa Ta nas wo ri Se saZ leb lo be bi sa82 da Ta nas wo ri mopy ro bis83 re gu li re ba.

ka no ni iT va lis wi nebs gan sa kuT re bu li Ro nis Zi e bis de fi ni ci a sac.84

79 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, Comparative Labour Law and In-dustrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London/ Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 460 (24).

80 Fahlbeck R., Mulder B.J., Sweden, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IIA (Covering through 2007), Additional Economies (EU and Other European), Chicago, “BNA Books”, 2008, 19-89.

81 Jacobsen P., Updated by Hasselbalch O., Denmark, in: International Encyclopedia for Labour Law and In-dustrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.5, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law Interna-tional”, 1998, 166.

82 Equal Opportunities. `genderuli Tanasworobis Sesaxeb~ kanonSi Tanaswori SesaZleblo-

bebi ganmartebulia, rogorc qalisa da mamakacis uflebebisa da Tavisuflebebis Ta-

nasworobis miRwevis saSualebebisa da pirobebis sistema.83 Equal Treatment. `genderuli Tanasworobis Sesaxeb~ kanonSi Tanaswori mopyroba ganmar-

tebulia, rogorc ganaTlebis, Sromisa da socialuri pirobebis dadgenisas, saojaxo

urTierTobebsa da sazogadoebriv-politikuri cxovrebis sxva sferoebSi orive sqesis

pirTa Tanaswori uflebebisa da SesaZleblobebis aRiareba, sqesis niSniT diskrimina-

ciis dauSvebloba. 84 RonisZieba, romelic miznad isaxavs diskriminaciuli Sedegebis gamosworebas da mimar-

Tulia pirTa wrisadmi, romelic saWiroebs gansakuTrebul dacvas genderuli Tavise-

burebebidan gamomdinare. kanonmdeblobiT dadgenili gansakuTrebuli RonisZiebis ma-

galiTia qalTaTvis damatebiTi Svebuleba orsulobis, mSobiarobisa da bavSvis movlis



251

gen de ru li dis kri mi na ci is sa kiTx ze msje lo bi sas cal ke un da aRi niS nos dis kri-

mi na cia or su lo bis sa fuZ vel ze. ev ro pu li kav Si ris sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le be biT,

dad ge ni li a, rom Sro mi Ti dis kri mi na cia or su li qa lis mi marT aris pir da pi ri dis kri-

mi na cia sqe sis niS niT.85 sa sa mar Tlos gan mar te biT, vi na i dan mxo lod qa lebs Se iZ le ba

eT qvaT ua ri da saq me ba ze (an ga Ta vi suf ldnen sam sa xu ri dan) or su lo bis ga mo, ase Ti

qme de ba yo vel Tvis ga ni xi le ba ro gorc dis kri mi na cia sqe sob ri vi niS niT.86 aS S-Si, 1964

wlis sa mo qa la qo uf le be bis aq tis87 Ta nax mad, ni Sa ni sqe si, fex mZi mo bis gar da, mo i cavs

bav Svis ga Ce nas da mas Tan da kav Si re bul sa me di ci no (jan mrTe lo bis) mdgo ma re o bas.88

aq ve un da aRi niS nos, rom ev ro pu li kav Si ris sa sa mar Tlos praq ti kis mi xed viT, tran-

seq su a le bis wi na aR mdeg mi mar Tu li uTa nas wo ro mopy ro ba war mo ad gens dis kri mi na ci as

sqe sob ri vi niS niT.89

asa kob riv dis kri mi na ci as Tan mi mar Te biT ka non mde be lis mi za ni (ro gorc es ev ro-

pu li kav Si ris di req ti va Sia mi Ti Te bu li) un da iyos asa kis niS niT sam sa xu ri dan ga Ta vi-

suf le bu li uf ro si asa kis mqo ne ada mi a ne bis ricx vis Sem ci re ba da, imav dro u lad, uf-

ro si asa kis umu Se va ri ada mi a ne bis da saq me bis wa xa li se ba.90 ima ve ide as em sa xu re ba aS S-is

Sro mis sa mar Ta lic, ro mel Sic, 1967 wlis Sro miT ur Ti er To ba Si asa kob ri vi dis kri-

mi na ci is Se sa xeb aq tis mi xed viT, dis kri mi na cia ak rZa lu lia mxo lod 40 wlis an uf ro

di di asa kis pir Ta mi marT.91 am de nad, aS S-is ka non mdeb lo bis mi xed viT, mxo lod 40 wels

ga da ci le bu li asa kob ri vi jgu fia da cu li dis kri mi na ci is gan.92 gan xi lul niS neb Tan

da kav Si re biT, sa qar Tve los sa sa mar Tlo praq ti ka Se i cavs er Ta derT Sem Txve vas, ro-

de sac mo sar Ce les mi aC nda, rom sam sa xu ri dan ga Ta vi suf le ba sa pen sio asa kis ga mo war-

mo ad gen da dis kri mi na ci ul mopy ro bas.93

gamo, axalnamSobiarebi an meZuZuri qalis RamiT muSaobis akrZalva, meZuZuri qalisTvis

bavSvis kvebisaTvis damatebiT erTsaaTiani Sesvenebis ufleba. 85 Kenner J., The European Union, International Labour and Employment Laws, Editors-in-Chief Keller W.,

Darby T., Third Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, 2009, 1-192.

86 Jansson O., Labor and Employment Law in Sweden, International Labor and Employment Law, Editors Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T., Second Edition, Volume I (Europe), 2008, 315.

87 1978 wlis cvlilebis redaqcia.88 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and

Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/ Antwerp/London/Frank-furt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 460.

89 Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Edi-tors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009,1-218; Hepple B., Fredman S., Truter G., Great Britain, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.6, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2002, 186.

90 McGlynn C., EC Legislation Prohibiting Age Discrimination: “Towards a Europe for All Ages”?, “The Cam-bridge Yearbook of European Legal Studies”, Vol. 3, 2001, 295.

91 Goldmen A., United States of America, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.13, The Hague/ London/Boston, “Kluwer Law International“, 1996, 191.

92 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London, Frank-furt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 461.

93 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2012 wlis 20 Tebervlis ganCineba saqmeze №as-24-24-

2012. gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasamarT-

los oficialur vebgverdze.


252

4.2. ra sa, ka nis fe ri, eT ni ku ri kuT vni le ba, erov ne ba, war mo So ba, ena

am qve Tav Si mo ce mu li dis kri mi na ci is niS ne bis sa er To ma xa si a Te be lia is ga re mo-

e ba, rom isi ni Zi ri Ta dad da kav Si re bu li ari an gan sxva ve bul eT ni ku ri jgu fe bis ar se-

bo bas Tan. `eT ni kur jguf Si~ igu lis xme ba mo sax le o bis is seg men ti, ro me lic sxve bi sa-

gan gan sxvav de ba Cve u le be bis, rwme nis, tra di ci i sa da ni San -Tvi se be bis gar kve u li na-

er TiT, rac mom di na re obs ma Ti sa er To war su li dan.94 sa qar Tve los Sro mis ko deq siT,

ak rZa lu lia dis kri mi na ci u li mopy ro ba ro gorc eT ni ku ri kuT vni le bis mi xed viT, ase-

ve eT ni ku ri jgu fi saT vis da ma xa si a Te be li ro me li me spe ci fi ku ri niS nis (ra sa an ka nis

fe ri) sa fuZ vel ze.

Si na ar sob ri vi dat vir Tvis gaT va lis wi ne biT, ra sa, ka nis fe ri, eT ni ku ri kuT vni-

le ba Se iZ le ba ur Ti er Tda kav Si re bu li iyos er Tma neT Tan. es kav Si ri ar Tu lebs imis

iden ti fi ka ci as, kon kre tu lad ro me li niS nis sa fuZ vel ze gan xor ci el da su bi eq tis

dis kri mi na ci a. aq, er Ti mxriv, ga saT va lis wi ne be lia dam saq meb lis qme de ba, sa i da nac un-

da dad gin des ga mo xa tu li dis kri mi na ci is ni Sa ni da, me o re mxriv, ga dam wyve ti a, mi e kuT-

vne ba Tu ara dis kri mi ni re bu li su bi eq ti ama Tu im niS nis mqo ne ada mian Ta jgufs (ma ga-

li Tad, ra sas an eT ni kur kuT vni le bas).

ur Ti er TaR re vis di di ris ki ar se bobs erov ne bi sa da war mo So bis niS nebs So ri sac.

zo ga di gan mar te bis mi xed viT, erov nu li war mo mav lo ba Se iZ le ba mo i cav des da ba de bis

qve ya nas, wi nap re bis qve ya nas, na ci o na lu ri jgu fis wev ro bas, ase ve im erov nu li jgu fis

wev ro bas, rom leb sac da mo u ki de be li po li ti ku ri ar se bo ba ara so des hqo ni aT.95 wi nam de ba re qve Tav Si gan xi lu li niS ne bis Se sa xeb sa qar Tve los sa sa mar Tlo praq-

ti ka Si fiq sir de ba er Ta der Ti Sem Txve va, ro de sac, da saq me bu lis az riT, mis mi marT

gan xor ci e le bu li dis kri mi na ci is sa fuZ ve li meg ru li war mo So ba iyo. am saq me ze sa sa-

mar Tlom da ad gi na, rom mo sar Ce les sam sa xu ri dan ga Ta vi suf le bas sa fuZ vlad ar udevs

Sro mis ko deq sis me-2 mux liT dis kri mi na ci u lad miC ne u li sa fuZ vle bi, maT So ris eT ni-

ku ri kuT vni le ba.96

4.3. po li ti ku ri da sxva Se xe du le ba, re li gi a,

ga er Ti a ne bi sad mi kuT vni le ba

am niS ne biT gan xor ci e le bu li dis kri mi na ci a, Ta nas wo ruf le bi a no bis dar Rve vis

gar da, in di vi dis kon kre tu li uf le bi sa Tu Ta vi suf le bis SezR ud vas iw vevs.97 ak rZa-

94 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and Industrial Relations, General Editor Blanpain R., 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London/ Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 456.

95 Mickey P., United States, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IB (Covering through 2007), Major Economies (NAFTA) and International Issues, Chicago, “BNA Books”, 2009, 33g-28.

96 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2012 wlis 9 ianvris ganCineba saqmeze #as-1803-

1779-2011. gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasa-

marTlos oficialur vebgverdze.97 mag., profesiuli kavSiris wevrobis niSniT ganxorcielebuli diskriminacia imavdrou-

lad moicavs profesiul kavSirSi gaerTianebis uflebis SezRudvas. diskriminacia reli-

giuri niSniT gulisxmobs diskriminirebuli piris religiis Tavisuflebis SezRudvas.



253

lu li ni Sa ni – re li gia mo i cavs ada mi a nis rwme nas (kon fe si as), ag nos ti cizms, aTe izms,

seq tis wev ro bas98.99 aS S-Si, 1964 wlis sa mo qa la qo uf le be bis aq tis100 Ta nax mad, ni San re-

li gi a Si mo i az re ba re li gi u ri we sis dac vi sa da praq ti kis yve la as peq ti.101 did bri ta-

neT Si (i se ve ro gorc bel gi is ka non mdeb lo ba Si)102 ak rZa lul dis kri mi na ci is niS nebs

So ris re li gi i sa da re li gi ur mrwam sis gan ga mo yo fi lia fi lo so fi u ri rwme na.103 rac

Se e xe ba gan sxva ve bul Se xe du le bas, saf ran ge Tis ka non mdeb lo ba, mi Ti Te bu li niS nis

gar da, ak rZa lul niS nebs So ris cal ke ga mo yofs pi ris mo ra lur Se xe du le bas.104

ga er Ti a ne bi sad mi kuT vni le bis niS niT dis kri mi na ci u li qme de ba gu lis xmobs dis-

kri mi na ci as ga er Ti a ne bis wev ro bis an mis gan gan ye ne bu lo bis (ga er Ti a ne bis ara wev ro-

bis) ga mo. upir ve les yov li sa, mi Ti Te bu li ni San Si pro fe si u li kav Si ris wev ro ba mo-

i az re ba, Tum ca igi ase ve vrcel de ba ne bis mi e ri sxva ti pis ga er Ti a ne bis wev ro ba zec.

sa qar Tve los sa sa mar Tlos praq ti k i saT vis da ma xa si a Te be lia pro fe si u li kav Si ris

wev ro bis niS niT gan xor ci e le bu li dis kri mi na ci is Se sa xeb da ve bis sim rav le.105 amas Tan,

ar se bobs ram de ni me ma ga li Ti, ro de sac da saq me buls mi aC nda, rom mis mi marT dis kri mi-

na cia gan xor ci el da po li ti ku ri Se xe du le bis106 an sxva (gan sxva ve bu li) Se xe du le bis

ga mo.107

98 Sural N., Labor Law in the Eastern Mediterranean: Employment Discrimination: Anti-Discrimination Rules and Policies in Turkey, “Comparative Labor Law & Policy Journal”, Winter, 2009, 2.

99 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and In-dustrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London/ Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 461.

100 1972 wels ganxorcielebuli cvlilebis Semdgomi redaqcia.101 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and In-

dustrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London/ Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 461.

102 Beverange C., Belgium, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 3-98.

103 Healy K., Labor and Employment Law in United Kingdom, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 358.

104 Swartz S., Laborand Employment Law in France, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 99.

105 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2008 wlis 2 aprilis ganCineba saqmeze #as-680-1010-

07; 2008 wlis 2 aprilis ganCineba saqmeze #as-695-1025-07; 2008 wlis 7 noembris ganCineba

saqmeze #as-795-1010-08 ; 2009 wlis 28 maisis ganCineba saqmeze #as-358-677-09; 2011 wlis 1

dekemberis ganCineba saqmeze #as-343-327-2011. gadawyvetilebebi gamoqveynebulia da Se-

saZlebelia maTi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze. 106 Tbilisis saqalaqo sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa kolegiis 2008 wlis 21 oqtombris

gadawyvetileba saqmeze #2/1107-08, xelmisawvdomia mxolod sasamarTlo arqivSi ; saqar-

Tvelos uzenaesi sasamarTlos 2011 wlis 24 ivnisis ganCineba saqmeze #as-519-493-2011.

igive dava, mxolod xelaxla ganxiluli uzenaes sasamarTloSi – 2012 wlis 9 ianvris gan-

Cineba saqmeze #as-1803-1779-2011. gadawyvetilebebi gamoqveynebulia da SesaZlebelia

maTi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze. 107 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 19 oqtombris ganCineba saqmeze #as-549-

517-2010. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos

uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.


254

4.4. so ci la u ri kuT vni le ba, qo neb ri vi da wo deb ri vi mdgo ma re ba, sacx-

ov re be li ad gi li, oja xu ri mdgo ma re o ba, seq su a lu ri ori en ta cia

ak rZa lu li ni Sa ni – oja xu ri mdgo ma re o ba mo i cavs da saq me bu lis sa o ja xo sta-

tuss – da qor wi ne bu li, gan qor wi ne bu li, da sa o ja xe be li, qvri vi. aR sa niS na vi a, rom ka na-

dis pro vin cia on ta ri o Si ar se bu li gan mar te bis mi xed viT, oja xu ri mdgo ma re o ba, ase-

ve, gu lis xmobs qor wi ne bis ga re Se sa wi na aR mde go sqe sis ada mi an Tan Ta nacx ov re bas.108

un gre Tis Ta na ba ri mopy ro bis aq tSi dis kri mi na ci is niS nebs So ris oja xur mdgo ma re o-

bas Tan er Tad ase ve mi Ti Te bu lia dis kri mi na cia mSob lo bis (Svi le bis yo lis) niS niT.109 Sro miT ur Ti er To beb Si dis kri mi na ci u li niS nebs So ris seq su a lu ri ori en ta ci is

ga mo Ce na ukav Sir de ba ev ro pu li kav Si ris am ster da mis xel Sek ru le bas, ro me lic Za la-

Si 1999 wlis 1 ma iss Se vi da. amis Sem deg da ma te biT mi Re bul iq na ev ro pu li kav Si ris ori

di req ti va, ra mac, Ta vis mxriv, kav Si ris wevr sa xel mwi fo eb Si ak rZa lul niS nebs So ris

seq su a lu ri ori en ta ci is da fiq si re ba ga mo iw vi a.110 un greT sa da Sve deT Si, seq su a lu-

ri ori en ta ci is gar da, da ma te biT ak rZa lu lia dis kri mi na cia seq su a lu ri (gen de ru li)

iden to bis niS niT.111

4.5. SezR u du li Se saZ leb lo ba

`SezR u du li Se saZ leb lo bis mqo ne pir Ta so ci a lu ri dac vis Se sa xeb~ ka non Si112 ar-

se bu li gan mar te bis Ta nax mad, `SezR u du li Se saZ leb lo bis mqo ne pi ri aris ada mi a ni, ro-

mel sac da a va de bis, trav mis, go neb ri vi Tu fi zi ku ri de feq tis Se de gad dar Rve u li aqvs

or ga niz mis sa si cocx lo fun qci e bi jan mrTe lo bis met -nak le bad moS lis ga mo, rac ga na-

pi ro bebs pro fe si u li Sro mis una ris srul an na wi lob riv da kar gvas an da yo fa- cxov re bis

ar se biT gaZ ne le bas~. aS S-is SezR u du li Se saZ leb lo bis aq tSi SezR u du li Se saZ leb lo ba

gan mar te bu li a, ro gorc go neb ri vi da fi zi ku ri mdgo ma ro e ba, rac ar se bi Tad zRu davs

108 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/ London/Frankfurt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 460.

109 Riesz T., Labor and Employment Law in Hungary, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 148.

110 Kilpatrick C., Emancipation through Law or the Emasculation of Law? The Nation-State, the EU and Gender Equality at Work, in: Labour Law in an Era of Globalization, Conaghan J., Fischl R., Klare K. (Editors), New York, “Oxford University Press”, 2002, 494.

111 Riesz T.,Labor and Employment Law in Hungary, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 148; Fahlbeck R., Mulder B.J., Sweden, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IIA (Covering through 2007), Additional Economies (EU and Other European), Chicago, “BNA Books”, 2008, 19-88.

112 kanoni miRebulia saqarTvelos parlamentis mier 1995 wlis 14 ivniss (saqarTvelos par-

lamentis uwyebebi, 27-30, 1994-95, mux. 633), romlis Tavdapirvel saxelwodebas warmoad-

genda ̀ invalidTa socialuri dacvis Sesaxeb“ kanoni. 2001 wlis 20 ivniss am kanonSi Seta-

nil iqna cvlilebebi da damatebebi, romlis mixedviTac kanonis saTaursa da teqstSi

sityva `invalidi” Seicvala sityvebiT `SezRuduli SesaZleblobis mqone piri”.



255

pi ris erT an met cxov re bi se ul aq ti vo bas, an miC ne u li a, rom mas aqvs ase Ti efeq ti.113 aR niS nu li niS niT gan xor ci e le bu li dis kri mi na ci is Se sa xeb da ve bis gan xil vi sas

gan msazR vre li a, ram de nad aris Se saZ le be li SezR u du li Se saZ leb lo bis mqo ne pi re bis

da saq me ba kon kre tul sa mu Sa o ze. Sro mis sa mar Ta li icavs SezR u du li Se saZ leb lo bis

mqo ne pi re bis uf le bas, hqon deT sa Su a le ba imu Sa on iseT kom pa ni eb Si, sa dac Se saZ le-

be lia ma Ti da saq me ba ma Ti Se saZ leb lo be bis far gleb Si.114 `SezR u du li Se saZ leb lo-

bis mqo ne pir Ta so ci a lu ri dac vis Se sa xeb~ ka no nis mi xed viT, Sro mi Ti xel Sek ru le be-

biT dad ge ni li Sro mis pi ro be bi, maT So ris Sro mis anazR a u re ba, sa mu Sao da das ve ne bis

dro is re Ji mi, wli u ri da da ma te bi Ti Sve bu le be bis xan grZli vo ba ar un da au a re seb des

an zRu dav des SezR u du li Se saZ leb lo bis mqo ne pir Ta mdgo ma re o ba sa da uf le bebs sxva

da saq me bu leb Tan Se da re biT. gar da ami sa, ima ve ka no nis Za liT, `da uS ve be lia SezR u du-

li Se saZ leb lo bis mqo ne pi ri saT vis Sro mi Ti xel Sek ru le bis da de ba ze an sam sa xu reb-

riv da wi na u re ba ze ua ris Tqma, ad mi nis tra ci is ini ci a ti viT mi si daTx ov na an SezR u du-

li Se saZ leb lo bis mqo ne pi ris Tan xmo bis ga re Se sxva sa mu Sa o ze ga day va na SezR u du li

Se saZ leb lo bis mqo ne pi ro bis mo ti viT, gar da im Sem Txve ve bi sa, ro ca, sa me di ci no- so-

ci a lu ri eq sper ti zis das kvniT, mis jan mrTe lo bas vnebs pro fe si u li mo va le o bis Ses-

ru le ba an sa SiS ro e ba eq mne ba sxva pir Ta jan mrTe lo ba sa da Sro mis usaf rTxo e bas~.

SezR u du li Se saZ leb lo bis gan mar te bis moq me de bis sfe ros Tan da kav Si re biT aq-

tu a lu ria Se kiTx va – fa ravs Tu ara igi da saq me bu lis dis kri mi na ci as mi si jan mrTe-

lo bis mdgo ma re o bis (a vad myo fo bis) an /da fi zi ku ri nak lis ga mo. am sa kiTx is Se sa xeb

mniS vne lo van kon cef ci as aya li bebs ev ro pu li kav Si ris sa sa mar Tlo. er T-erT saq me ze

sa sa mar Tlos msje lo bis sa g nad iq ca sa kiTx i: di req ti viT dad ge ni li SezR u du li Se-

saZ leb lo bis gan mar te ba fa rav da Tu ara pi ris avad myo fo bas;115 sa sa mar Tlom da ad-

gi na, rom SezR u du li Se saZ leb lo bis gan mar te ba da idea ga ge bul un da iq nes ro gorc

SezR ud va, ro me lic iw vevs pi ris fi zi ku ri, go neb ri vi, fsi qo lo gi u ri mdgo ma re o bis

ga u a re se bas da ro me lic Se uZ le bels xdis pi ris mo na wi le o bas pro fe si ul cxov re ba-

Si. sa sa mar Tlos gan mar te biT, `SezR u du li Se saZ leb lo bis~ ga mo ye ne biT ka non mdeb lo-

bam mi zan mi mar Tu lad air Cia ise Ti ter mi ni, ro me lic gan sxvav de ba `a vad myo fo bi sa gan”.

113 Goldmen A., United States of America, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Rela-tions, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.13, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 1996, 190.

114 iqve. 115 Case 13/05, Chacon Navas vs Eurest Colectividades SA [2006] ECR I-6467. am saqmeSi mosarCele ga-

Tavisuflda samsaxuridan avadmyofobis gamo samsaxuris gacdenis safuZvliT. rad-

gan espaneTis kanonmdeblobis mixedviT avadmyofoba ar iyo miTiTebuli akrZalul

niSnebs Soris, erovnulma sasamarTlom aRiara kavSiri SezRudul SesaZleblobasa da

avadmyofobas Soris. sasamarTlos ganmartebiT, SezRuduli SesaZlebloba moicavs

nakls, qmedebis SezRudvas da socialur cxovrebaSi monawileobis Seferxeba-SezRud-

vas. sasamarTlos azriT, avadmyofoba miCneul iqna faqtad, romelsac Seswevs unari

gamoiwvios nakli, rac, Tavis mxriv, uzRudavs pirebs garkveul SesaZleblobas. sabo-

lood, erovnulma sasamarTlom SekiTxviT mimarTa evropuli kavSiris sasamarTlos,

raTa gaerkvia dasaqmebuli, romelic gaTavisuflda samsaxuridan avadmyofobis gamo,

ramdenad eqceoda direqtiviT dadgenili SezRuduli SesaZleblobis ganmartebis mo-

qmedebis sferoSi. Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 1-245-1-246.


256

Se sa ba mi sad, sa sa mar Tlos Se xe du le biT, avad myo fo ba ar dak va li fi cir da di req ti viT

da cul SezR u dul Se saZ leb lo bad.116

sa qar Tve los Sro mis ko deq si krZa lavs dis kri mi na ci as mim di na re (moq me di) SezR-

u du li Se saZ leb lo bis niS niT. slo va ke Tis Sro mis ko deq siT es ni Sa ni mo i cavs ara mxo-

lod mim di na re, ara med ma nam de ar se bul SezR u dul Se saZ leb lo bas da dis kri mi na ci as

ga re ga ni (ga mo xa tu li) sim pto me bis Se de gad mo ma val Si Se saZ lo dam dgar (po ten ci ur)

SezR u dul Se saZ leb lo bas.117 igi ve un da iT qvas 1990 wlis aS S-is SezR u du li Se saZ leb-

lo bis aq tzec, ro me lic moq me debs SezR u du li Se saZ leb lo bis is to ri is (war su lis)

mqo ne pi re bis mi mar Tac.118

dis kri mi na ci is niS nebs So ris da fiq si re bis gar da, Sro mis sa mar Tal Si SezR u du-

li Se saZ leb lo bis mqo ne pi re bi sar geb lo ben po zi ti u ri dis kri mi na ci iT.119 ma ga li Tad,

saf rag neT Si,120 ise ve ro gorc zo gi erT sxva qve ya na Si, ka non mdeb lo biT dad ge ni lia

kvo ta, rom lis mi xed vi Tac im kom pa ni eb Si, sa dac, ma ga li Tad, da saq me bu lia 10-ze me ti

su bi eq ti, sa mu Sao Za lis 3 pro cen ti un da Se ad gen des SezR u du li Se saZ leb lo bis mqo ne

pirs.121

4.6. niS ne bi, rom le bic ar aris gaT va lis wi ne bu li sa qar Tve los Sro mis

ko deq siT

Sro mis ko deq sis me-2 III mux lis Ca mo naT val Si ar aris mo ce mu li ev ro pul qvey neb-

Si gav rce le bu li122 ni Sa ni – jan mrTe lo bis mdgo ma re o ba. ro gorc wi nam de ba re sta ti is

3.5 qve Tav Sia gan xi lu li, SezR u du li Se saZ leb lo bis ter mi ni ar fa ravs pi ris avad myo-

116 Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Edi-tors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 1-245-1-246.

117 Rybár T., Hazucha B., Labor and Employment Law in Slovakia, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), ), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 278.

118 Goldmen A., United States of America, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.13, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 1996, 190.

119 es termini aSS-Si cnobilia rogorc “affi rmative action”, xolo did birtaneTSi – ”positive discrimination”.

120 kereseliZe d., adeiSvili l., saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi

evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principebi, `qarTuli samarT-

lis mimoxilva~ , #6/1-2003, 12.121 Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and

Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/ London/Frank-furt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 461.

122 Beverange C., Belgium, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 17; Örndahl J., Labor and Employment Law in Finland, in: International Labor and Employ-ment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 76; Swartz S., Laborand Employment Law in France, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 99. Riesz T., Labor and Employment Law in Hungary, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 148.



257

fo bas an jan mrTe lo bis mdgo ma re o bas. ev ro pu li kav Si ris sa sa mar Tlos gan mar te biT,

dis kri mi na ci is ak rZal vis zo ga di prin ci pi ana lo gi is we siT sxva niS ne bis mi marT ver

gav rcel de ba.123 aR sa niS na vi a, rom bel gi is ka non mdeb lo ba Si ak rZa lul niS nebs So ris

ase ve mox se ni e bu lia sa mo mav lo jan mrTe lo bis mdgo ma re o ba.124

Sro mis ko deq sSi ga mo to ve bul dis kri mi na ci ul niS nebs So ris un da iq nes miC ne-

u li pi ris ga reg nu li mdgo ma re o ba, rac Se iZ le ba mo i cav des fi zi kur nak lsac.125 dam-

saq meb lis dis kri mi na ci u li qme de ba da saq me bu lis ga reg nu li mdgo ma re o bis, maT So ris

fi zi ku ri nak lis ga mo yo vel Tvis ver dak va li fi cir de ba ro gorc pi ris dis kri mi na cia

jan mrTe lo bis mdgo ma re o bis (a vad myo fo bis) da, miT ume tes, SezR u du li Se saZ leb lo-

bis ga mo. fi zi ku ri nak lis gar da, bel gi is ka non mdeb lo ba krZa lavs dis kri mi na ci as da-

saq me bu lis fi zi ku ri an ge ne ti ku ri ma xa si a Te be lis ga mo.126 por tu ga li is ka non mdeb-

lo ba Si ase ve mo ce mu lia ni Sa ni _ ge ne ti ku ri mem kvid re o ba.127 aR sa niS na vi a, rom aS S-is

zo gi erT Stat Si fi zi ku ri nak lis gan gan cal ka ve bu li ak rZa lu li ni Sa nia fi zi ku ri pi-

ris sim suq ne.128

Sro mis ko deq sis me-2 III mux lSi mo ce mu li ak rZa lu li dis kri mi na ci is niS ne bis Ca-

mo naT va li amom wu ra vi a. am de nad, Sro mis ko deq siT SezR u du lia im niS ne bis wre, rom-

leb zec vrcel de ba ara Ta na ba ri mopy ro bis ak rZal vis prin ci pi. am sa kiTx is Se sa xeb

sa in te re soa sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos msje lo ba sa qar Tve los kon-

sti tu ci is me-14 mux lis Si na ar sis (da cu li sfe ros) srul yo fi li gan mar te bis Se sa xeb,

ra dro sac, sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos mo saz re biT, `ka no nis wi na Se Ta nas wo ro bis

uf le bis ar si dan un da ga mo vi deT~. sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo gan mar-

tavs, rom kon sti tu ci is me-14 mux lSi ar se bu li niS ne bis Ca mo naT va li, `er Ti Se xed viT,

gra ma ti ku li Tval saz ri siT, amom wu ra vi a, mag ram nor mis mi za ni ga ci le biT uf ro mas-

Sta bu ri a, vid re mxo lod mas Si ar se bu li SezR u du li Ca mo naT va lis mi xed viT dis kri-

mi na ci is ak rZal va~. sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos az riT, `mxo lod viw ro gra ma ti ku li

gan mar te ba ga mo fi tav da sa qar Tve los kon sti tu ci is me-14 muxls da da ak ni neb da mis

mniS vne lo bas kon sti tu ci ur sa mar Tleb riv siv rce Si~.129 `kon sti tu ci is me-14 mux lSi


124 Beverange C., Belgium, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 3-98.

125 magaliTisaTvis Seadare safrangeTis kanonmdebloba. Swartz S., Laborand Employment Law in France, International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 99.

126 Beverange C., Belgium, in: International Labour and Employment Laws, Editors-in-Chief Keller W., Darby T., Third Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 3-98.

127 Sá Esteves C., Valente M., Labor and Employment Law in Portugal, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 262.

128 Kristen E., Addressing the Problem of Weight Discrimination in Employment, “California Law Review”, Vol. 90:57, 2002.

129 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2008 wlis 31 martis gadawyvetileba saqmeze


258

Ca moT vli li niS ne bis amom wu ra vad miC ne va Ta vis Ta vad ga mo iw vevs sa sa mar Tlos mi er

imis da das tu re bas, rom ne bis mi e ri sxva niS niT di fe ren ci a ci is Sem Txve ve bi ar aris

dis kri mi na ci u li, rad gan ar aris da cu li kon sti tu ci iT. bu neb ri vi a, ase Ti mid go ma ar

iq ne bo da swo ri, rad gan Ti To e u li maT ga nis kon sti tu ci is me-14 mux lSi mo ux se ni eb lo-

ba di fe ren ci a ci is da u sa bu Teb lo bas ver ga mo ricx avs~.130 sa qar Tve los sa kon sti tu cio

sa sa mar Tlos war mod ge ni li gan mar te ba Sro mis ko deq sis me-2 III mux lTan mi mar Te biT

ver iq ne ba ga zi a re bu li TviT sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos mi er ga mo ye ne bu li me-14

mux lis kon sti tu ci ur sa mar Tleb riv siv rce Si Se fa se bis ga mo. sa sa mar Tlo Si ne bis mi e-

ri uf le bis srul yo fi li re a li za ci i sa da efeq tu ri dac vi saT vis ga dam wyve ti mniS vne-

lo ba aqvs nor mis Si na ar si sa da far gle bis gan sazR vras.131 imi saT vis, rom dam saq meb lis

dis kri mi na ci ul mopy ro bas sa sa mar Tlos mi er da vis adek va tu rad ga dawy ve ta moy ves,

sa sa mar Tlos mxri dan au ci le be li a, uz run vel yo fil iq nes sa mar Tleb ri vi Se fa se bis

sis wo re, rac gu lis xmobs dad ge ni li iu ri di u li faq te bis Se sa ba mi so bas sa mar Tlis

nor mis Se mad gen lo bas Tan, Si na ar sTan.132 ro de sac ka non mdeb lo biT kon kre tu li ni Sa-

ni ar aris ak rZa lu li, sa sa mar Tlos ara aqvs Se saZ leb lo ba mo sar Ce lis mi er war mod-

ge ni li sa mar Tleb ri vi ar gu men ta cia da faq tob ri vi ga re mo e be bi Sro mis ko deq sis me-2

III mux lis Se mad gen lo ba sa da Si na arss mi u sa da gos.133 am de nad, jan mrTe lo bis mdgo-

ma re o bis da /an ga reg nu li mdgo ma re o bis (fi zi ku ri nak lis) niS niT gan xor ci e le bu li

dis kri mi na ci is msxver plni SezR u du le bi ari an sa sar Ce lo moTx ov nis sa mar Tleb riv

sa fuZ vlad mi u Ti Ton ka non mdeb lo biT ak rZa lu li dis kri mi na ci is ni Sa ni. amis ga re Se

dar Rve u li uf le bis aR dge na Se uZ le be li a.134 aR niS nu li xar ve zis aR mo saf xvre lad,

ro gorc mi ni mum, Sro mis ko deq sSi dis kri mi na ci is niS ne bis kon kre tul Ca mo naT val Tan

er Tad war mod ge ni li un da iyos daT qma `da sxva niS nis ga mo~.

#2/1-392. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos

sakonstitucio sasamarTlos oficialur vebgverdze. 130 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2010 wlis 27 dekembris gadawyvetileba

saqmeze #1/1/493. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqar-

Tvelos sakonstitucio sasamarTlos oficialur vebgverdze.131 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2011 wlis 22 dekembris gadawyvetileba

saqmeze #1/1/477. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqar-

Tvelos sakonstitucio sasamarTlos oficialur vebgverdze.132 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2009 wlis 17 martis ganCineba saqmeze #as-700-920-

08. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos uze-

naesi sasamarTlos oficialur vebgverdze. 133 britaneTis sasamarTlos praqtikaSi yofila iseTi SemTxvevebi, rodesac subieqts,

romlis mimarTac ganxorcielda diskriminacia seqsualuri orientaciis niSniT, sasa-

marTlom uari uTxra moTxovnis dakmayofilebaze im safuZvliT, rom akrZalul niSnebs

Soris ar iyo dadgenili seqsualuri orientacia. sasamarTlo SesaZlebelia daeTanxmos

subieqtis mimarT diskriminaciul mopyrobas, Tumca imis gamo, rom konkretuli niSani

ar aris moculi (akrZaluli) kanoniT, sarCelis dakmayofileba SeuZlebeli xdeba. Smith v Gardner Merchant Ltd., 1998, Grant v South-West Trains Ltd., 1998 (Bell A., Employment Law, Nutcases, 3rd Edition, London, “Thomson, Sweets & Maxwell”, 2007, 51-52).

134 Bernnan F., The Race Directive Recycling Racial Inequality, “The Cambridge Yearbook of European Legal Studies”, Vol. 5, 2004, 321.



259

5. Sro mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal vis moq me de bis sfe ro

5.1. wi na sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba

Sro mis ko deq sis me-2 III mux lis pir ve li wi na da de bis Ta nax mad, `Sro miT ur Ti er-

To ba Si ak rZa lu lia ne bis mi e ri sa xis dis kri mi na ci a“. nor mis pir da pi ri for mu li re bi-

dan ga mom di na re, dis kri mi na ci is ak rZal va vrcel de ba mxo lod Sro miT ur Ti er To ba ze,

rom lis war mo So ba da kav Si re bu lia Sro mi Ti xel Sek ru le bis ga for me bas Tan135 da /an sa-

mu Sa os faq tob ri vad dawy e bas Tan.136 Se sa ba mi sad, ar se bobs ris ki, rom wi na sa xel Sek ru-

le bo ur Ti er To bis mi marT ar gar vcel des dis kri mi na ci is ak rZal vis re gu li re ba. am

prob le mis aq tu a lu ro ba wa moW ri lia Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci is kon ven ci e bi-

sa da re ko men da ci e bis ga mo ye ne bis Se sa xeb eq sper tTa ko mi te tis 2009 wlis mox se ne ba Si

(98-e se si a). eq sper tTa ko mi te ti Sro mis ko deq sis me-5 VIII mux lze137 mi Ti Te biT Se niS navs,

rom dis kri mi na ci is am krZa la vi nor ma, vrcel de ba ra mxo lod sa xel Sek ru le bo ur Ti er-

To ba ze, de bu le ba zRu davs kan di da tis Se saZ leb lo bas sa sa mar Tlos gziT mo iTx o vos

wi na sa xel Sek ru le bo etap ze dis kri mi na ci is Se de gad dar Rve u li uf le bis aR dge na.138

2010 wlis mox se ne ba Si (99-e se si a) eq sper tTa ko mi te ti sa qar Tve los mi marT afiq si rebs

mkacr re ko men da ci as an ti dis kri mi na ci u li ka non mdeb lo bis Sec vlis Se sa xeb imi saT vis,

rom uz run vel yo fil iq nes dis kri mi na ci is ak rZal vis er TmniS vne lov nad gav rce le ba

kan di da tis da qi ra ve bi sa da Ser Ce vis pro ces ze.139 2012 wlis mox se ne biT (101-e se si a) ir-

kve va, rom sa qar Tve los mTav ro ba ver xe davs am mi mar Tu le biT cvli le bis au ci leb lo-

bas imis gaT va lis wi ne biT, rom Sro mis ko deq sis moq me di re gu li re ba fa ravs kan di da tis

da qi ra ve bi sa da Ser Ce vis pro cess. 2012 wlis mox se ne ba Sic eq sper tTa ko mi te ti ime o rebs

pir van del re ko men da ci as ka non mdeb lo ba Si cvli le bis ini ci re bis Se sa xeb.140

Sro mis ko deq sis me-2 III mux lis viw ro in ter pre ta cia mar Tlac iZ le va ase Ti das-

kvnis ga ke Te bis Se saZ leb lo bas. Tum ca sa kiTxi ar Se iZ le ba Se fas des gan cal ke ve bu lad,

mxo lod er Ti nor mis moq me de bis far gleb Si. aRi a re bu li a, rom Sro mis sa mar Ta li da

mis mi er dad ge ni li stan dar te bi da ga ran ti e bi vrcel de ba ro gorc da saq me bul ze, ase-

ve kan di dat ze.141 Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci is dis kri mi na ci is am krZa la vi kon-

135 Sromis kodeqsis me-2 II muxlis Tanaxmad, `SromiTi urTierToba warmoiSoba mxareTa Ta-

nasworuflebianobis safuZvelze nebis Tavisufali gamovlenis Sedegad miRweuli SeT-

anxmebiT~.136 Sromis kodeqsis me-7 muxlis mixedviT, `SromiTi urTierToba warmoiSoba dasaqme-

bulis mier samuSaos Sesrulebis faqtobrivad dawyebis momentidan, Tu SromiTi

xelSekrulebiT sxva ram ar aris gansazRvruli~.137 am normis mixedviT, damsaqmebeli valdebuli ar aris, daasabuTos Tavisi gadawyvetile-

ba dasaqmebaze uaris Tqmis Sesaxeb.138 <http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@ed_norm/@relconf/documents/meetingdocument/wcms_ 103484.pdf> 378-379, [12.07.2012]. 139 <http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@ed_norm/@relconf/documents/meetingdocument/wcms_ 123424.pdf> 417-418, [12.07.2012]. 140 <http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@ed_norm/@relconf/documents/meetingdocument/

wcms_174843.pdf>, 511, [12.07.2012].141 Klare K., The Horizons of Transformative Labour and Employment Law, in: Labour Law in an Era of Global-

ization, Conaghan J., Fischl R., Klare K. (Editors), New York “Oxford University Press”, 2002, 10.


260

ven ci e bi aRi a rebs Ta na ba ri mopy ro bis we sis Se uzR u da vad moq me de bis prin cips, rom-

lis Ta nax ma dac igi vrcel de ba yve la ada mi a nis mi marT, saq mi a no bis yve la sfe ro ze, maT

So ris, sa ja ro sam sa xur ze, ker Zo seq tor ze, TviT da saq me bu leb ze, da mo u ki de bel kon-

traq to reb ze da anazR a u re bad da saq me bu leb ze.142 ev ro pu li kav Si ris sa sa mar Tlom da-

ad gi na, rom sa mu Sa os ma Zi eb le bi, da saq me bis xel mi saw vdo mo bis Tval saz ri siT, sar geb-

lo ben Ta na ba ri mopy ro bis uf le biT.143 sa mu Sa os Zeb na sak ma ri sia imis Tvis, rom, Ta na ba-

ri mopy ro bis we sis dac vis miz ne bis gaT va lis wi ne biT, kan di da tis mi marT gav rcel des

Sro mis sa mar TliT gaT va lis wi ne bu li dac vis ga ran ti e bi.144 am de nad, eW vga re Se a, rom

Sro mis ko deq sis me-2 III mux lSi mo ce mu li dis kri mi na ci is ak rZal va vrcel de ba wi na sa-

xel Sek ru le bo ur Ti er To ba zec. sa ka non mdeb lo Tval saz ri siT, mi Ti Te bu li prob le-

mi dan gar kve u li ga mo sa va li Se mo Ta va ze bu lia Sro mis ko deq sis 1-li I mux lis daT qma Si

– `es ko deq si awes ri gebs Sro miT da mis Ta nam dev ur Ti er To bebs~. `mis Ta nam dev ur Ti-

er To beb Si~ wi na sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba igu lis xme ba. am de nad, Sro mis ko deq sis

moq me de bis sfe ros zo ga di de bu le ba wi na sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba ze dis kri mi na-

ci is ak rZal vis prin ci pis ga sav rce leb lad sak ma ri si sa fuZ ve li a.145

5.2 sa mu Sa os Ses ru le bis pro ce si

dis kri mi na ci is ak rZal vis moq me de bis sfe roa Sro miT ur Ti er To ba Si ar se bu li

da saq me bu lis mi er ka non mdeb le biT dad ge ni li uf le be bis ga mo ye ne bis pro ce si.146 Sro-

mis ko deq sSi dis kri mi na ci is ma re gu li re be li nor me bi mo ce mu lia I kar Si ̀ zo ga di de bu-

le be bi~ da I Tav Si `Se sa va li de bu le be bi~. Sro mis ko deq sSi dis kri mi na ci is am krZa la vi

nor me bis sis te mu ri ad gi li uz run vel yofs mis gav rce le bas Sro miT ur Ti er To beb Si

su bi eq te bis mi er ko deq siT gaT va lis wi ne bul yve la uf le bis, val de bu le be bi sa Tu ro-

me li me de bu le bis ga mo ye ne ba ze.

dis kri mi na ci is ak rZal vis re gu li re bis sa ga nia da saq me bu li saT vis anazR a u re bis

ode no bis gan sazR vra,147 Sro mi Ti pi ro be bis da we se ba (maT So ris sa mu Sao da das ve ne bis

142 Valticos N., Von Potobsky G., International Labour Law, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.3, Deventer/Boston, “Kluwer Law and Taxation Pub-lishers”, 1994, 123.

143 Dougan M., Free Movement: The Workseekers as Citizen, “The Cambridge Yearbook of European Legal Studies”, Vol. 4, 2002, 94.

144 Kraamwinkel M., Imagined European Community: Are Housewives European Citizens?, in: Labour Law in an Era of Globalization, Conaghan J., Fischl R., Klare K. (Editors), New York, “Oxford University Press”, 2002, 334.

145 igive problema SeiniSneba `genderuli Tanasworobis Sesaxeb~ kanonSic, romelSic dis-

kriminaciis akrZalvis ganmartebis gaTvaliswinebiT, misi gavrceleba TiTqos SezRudu-

lia winasaxelSekrulebo urTierTobis mimarT. Tumca imave kanonSi arsebuli ramdenime

norma garkveulwilad gamoricxavs aseTi daskvnis SesaZleblobas. kanonis me-6 II mux-

lSi aRiarebulia, rom `saxelmwifo xels uwyobs dasaqmebis Tanabar xelmisawvdomobas

orive sqesis pirTaTvis”. amasTan, me- 4 II. z muxlis Sesabamisad, genderuli Tanasworobis

dacvis mizniT, diskriminaciis gareSe uzrunvelyofilia profesiis an samuSaos saxeo-

bis Tavisuflad arCeva. 146 Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R.

(Editor in Chief), Vol.3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 2001, 103. 147 Sommer U., Labor and Employment Law in Switzerland, in: International Labor and Employment Law,



261

dro, anazR a u re ba di Sve bu le bis ga ce mis pi ro be bi),148 dam saq meb lis mi er da saq me bu li-

saT vis mi Ti Te bis mi ce ma da sa mu Sao da va le be bis ga na wi le ba,149 da saq me bu lis da wi na u-

re ba,150 sxva sa mu Sa o ze ga day va na,151 da saq me bu lis ga dam za de ba- tre nin gi,152 da saq me bu-

lis mi er pro fe si ul kav Si ris Seq mna da mas Si ga wev ri a ne ba153 da a.S.

sa qar Tve los sa sa mar Tlo praq ti ka dis kri mi na ci u li mopy ro bis mi mar Tu le biT

mra val fe ro va ni a. yo fi la Sem Txve va, ro de sac da saq me bu li dis kri mi na ci is ar se bo bas

sxva Ta nam Srom leb Tan Se da re biT uf ro nak leb xel fas ze mu Sa o bas ukav Si reb da.154 er-

T-erT saq me ze da saq me bu li ara Ta na bar mopy ro bas am tki ceb da im faq tiT, rom dam saq me-

be li ze ga nak ve Tu ri sa mu Sa o e bis Ses ru le bi saT vis sxva da saq me bu lebs ux di da pre mi as,

mas ki ara.155 ima ve saq me ze da saq me bu li dis kri mi na ci ul mopy ro bad ase ve ak va li fi ci-

Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 339; Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 1-241.

148 Örndahl J., Labor and Employment Law in Finland, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 76; Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 2001, 102-103; Sommer U., Labor and Employment Law in Switzerland, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 339.

149 Berenstein A., Mahon P., Switzerland, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.13, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 2001, 143.

150 Sommer U., Labor and Employment Law in Switzerland, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 339; Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief ), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 1-241.

151 Örndahl J., Labor and Employment Law in Finland, Iin: nternational Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 76.

152 Sommer U., Labor and Employment Law in Switzerland, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 339; Örndahl J., Labor and Employment Law in Finland, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edi-tion, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 76.


154 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 20 maisis ganCineba saqmeze #as-1112-1376-

09. am davaSi kasatori diskriminaciis arsebobas ukavSirebda im garemoebas, misi misi xel-

fasi iyo ufro naklebi, vidre sxva TanamSromlebisa. amis Taobaze sasamarTlom ganmarta,

rom SromiTi xelSekrulebis safuZvelze mxareTa mier garkveuli xelfasis SeTanxmeba

ar niSnavs, rom diskriminacias aqvs adgili. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZle-

belia misi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.155 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2011 wlis 24 ivnisis ganCineba saqmeze #as-519-

493-2011. dasaqmebulis ganmartebiT, zeganakveTuri samuSaoebis SesrulebisaTvis sxva

dasaqmebulebs aZlevdnen premias, mas ki ara. miuxedavad imisa, rom mosarCele asruleb-


262

reb da mis daq ve i Te bas (uf ro da bal po zi ci a ze ga day va nas).156 er T-erT saq me ze, da saq-

me bu lis az riT, dam saq meb lis mi er gan xor ci e le bu li dis kri mi na cia ga mo i xa te bo da,

sxva da saq me bu le bi sa gan gan sxva ve biT, mis Tvis 24-dRi a ni Sve bu le bis mi ce miT.157 Sve bu-

le bis kom pen sa ci as Tan da kav Si re bul saq me ze da saq me bu li am tki ceb da, rom mis mi marT

gan xor ci e le bu li ara Ta na ba ri mopy ro ba, gan sxva ve biT sxva pi re bis gan, mo sar Ce le saT-

vis ga mo u ye ne be li Sve bu le bis kom pen sa ci is ga da ux de lo ba Si ga mo i xa te bo da.158 iyo Sem-

Txve va, ro de sac mo sar Ce les mi aC nda, rom igi dis kri mi na ci is msxver pli iyo, vi na i dan

134 da saq me bu li dan dam saq me bel ma mxo lod mas ar ga ug rZe la (yo vel Tvi u rad ga nax le-

ba di) 1-Tvi a ni Sro mi Ti xel Sek ru le ba.159 xel Sek ru le bis va das Tan da kav Si re bul er T-

erT saq me ze gan sxva ve bul mdgo ma re o ba Si Ca ye ne bad da saq me bu li ak va li fi ci reb da im

faqts, rom dam saq me bel ma da saq me bul Ta na wils Sro mi Ti xel Sek ru le ba da u do xu Ti

wlis, xo lo da nar Ce nebs – er Ti wlis va diT.160 er T-er Ti sa sa sa mar Tlo da vi sas, mo sar-

Ce les mi aC nda, rom igi uTa nas wo ro mdgo ma re o ba Si aR moC nda im Tval saz ri siT, rom,

sxva Ta nam Srom leb Tan Se da re biT, mxo lod mas Se u Cer da Sro mi Ti ur Ti er To ba.161 sak-

da zeganakveTur samuSaos dilis 9 saaTidan saRamos 9-10 saaTamde SabaT-kviris CaTv-

liT, mas premia ar miuRia. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gac-

noba saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.156 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2012 wlis 9 ianvris ganCineba saqmeze #as-1803-1779-

2011. mosarCelis mosazrebiT, garda gaTavisuflebisa, mis mimarT diskriminaciuli

moyproba gamoxatuli iyo ufro dabal poziciaze – seqtoris asistentad gadayvanaSi.

gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos uzenaesi

sasamarTlos oficialur vebgverdze.157 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2009 wlis 15 ianvris ganCineba saqmeze #as-832-

1047-08. sasamarTlom dadgenilad cno, rom mosarCeles mieca Svebuleba 24 samuSao

dRis odenobiT, rac SesabamisobaSia saqarTvelos Sromis kodeqsis 21-e muxlis moTx-

ovnebTan. amdenad, sasamarTlom damsaqmeblis qmedeba ar miiCnia SromiT kodeqsiT gaT-

valiswinebul diskriminaciad. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi

gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.158 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 24 maisis ganCineba saqmeze #as-326-304-

2010. am saqmeze mosarCele amtkicebda, rom mis mimarT adgili hqonda diskriminacias,

vinaidan damsaqmebelma samuSaodan gaTavisuflebul sxva pirebs sadavo Tanxa (gamouy-

enebeli Svebulebis kompensacia) aunazRaura. gadawyvetileba gamoqveynebulia da Sesa-

Zlebelia misi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.159 Tbilisis saqalaqo sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa kolegiis 2008 wlis 21 oqtombris

gadawyvetileba saqmeze #2/1107-08, xelmisawvdomia mxolod sasamarTlo arqivSi. 160 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 20 ivlisis ganCineba saqmeze #as-138-113-

2010. mocemul SemTxvevaSi uzenaesma sasamarTlom udavod dadgenilad miiCnia, rom mx-

areTa Soris SromiTi xelSekruleba dadebuli iyo ganusazRvreli vadiT. amdenad, dis-

kriminaciis faqti ar dadasturda. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia

misi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.161 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 7 ivnisis ganCineba saqmeze #as-401-374-

2010. am saqmeze sasamarTlom miiCnia, rom sawarmos dasaqmebulebTan SromiTi urTier-

Tobis SeCereba gamowveuli iyo sawarmos mZime finansuri mdgomareobiT. mosarCelis

garda, samsaxurebrivi uflebamosileba SeuCerda sxva TanamSromlebsac. amdenad, misi

gancxadeba, rom araTanabar pirobebSi imyofeboda sxva TanamSromlebTan SedarebiT

da mis mimarT diskriminacias hqonda adgili, ar dasturdeboda saqmis masalebiT. ga-

dawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sa-

samarTlos oficialur vebgverdze.



263

ma od sa in te re so Sem Txve va da fiq sir da saq me ze, sa dac, mo sar Ce lis az riT, dis kri mi na-

ci u li mopy ro ba dam saq meb lis mi er xel Sek ru le bis moS li sas Sro mis ko deq sis ga mo ye-

ne ba Si ga mo i xa te bo da, xo lo ana lo gi ur pi ro beb Si da saq me bul pi reb Tan dam saq me bel ma

`sa ja ro sam sa xu ris Se sa xeb~ ka no ni ga mo i ye na.162

5.3. sa mu Sa o dan ga Ta vi suf le ba

dis kri mi na ci is ak rZal va vrcel de ba dam saq meb lis ini ci a ti viT Sro mi Ti ur Ti-

er To bis Sewy ve ta ze.163 sa qar Tve los Sro mis ko deq siT gaT va lis wi ne bul Sewy ve tis sa-

fuZ vle bis gaT va lis wi ne biT dis kri mi na ci u li niS niT Sro mi Ti ur Ti er To bis Sewy ve ta

Se iZ le ba da fiq sir des, ro gorc xel Sek ru le bis va dis gas vli sas, ase ve xel Sek ru le bis

moS li sas.

5.3.1. Sro mi Ti ur Ti er To bis Sewy ve ta xel Sek ru le bis va dis gas vlis

sa fuZ vliT

xel Sek ru le bis va dis gas vlis ga mo Sro mi Ti ur Ti er To bis Sewy ve tis mi marT dis-

kri mi na ci is ak rZal vis gav rce le ba prob le mur sa kiTxs war mo ad gens. xel Sek ru le bis

da de bis Ta vi suf le bis (i gi ve Sro mis Ta vi suf le bis) zo ga di prin ci pis gaT va lis wi ne-

biT, rTu lia dam saq meb lis ga dawy ve ti le ba Si ga i mij nos dam saq meb lis dis kri mi na ci u-

li mopy ro ba da mi si Ta vi su fa li ne ba axa li xel Sek ru le bis da de ba ze (a nu gag rZle ba ze)

ua ris Tqmis Se sa xeb. ne bis av to no mi is prin ci pi xel Sek ru le bis va dis gas vlis sa fuZ-

vliT Sro mi Ti ur Ti er To bis Sewy ve tis mi marT dis kri mi na ci is ak rZal vis moq me de bi-

saT vis qmnis er Tgvar Se ma ka ve bel ba ri ers. am Tval saz ri siT sa kiTxs ar Tu lebs Sro mis

ko deq sis me-5 VIII mux li, ro me lic (wi na sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis gar da) ga mo i ye-

ne ba ma Si nac, ro ca aw uk ve yo fil da saq me buls dam saq me be li aRar uxan grZli vebs Sro-

miT xel Sek ru le bas. Se sa ba mi sad, dam saq me be li ar aris ra val de bu li da a sa bu Tos ga-

dawy ve ti le ba xel Sek ru le bis va dis gag rZle ba ze ua ris Tqmis Se sa xeb, dis kri mi na ci is

ak rZal vis gav rce le ba aseT Sem Txve veb ze praq ti ku lad azrs mok le bu li a.164

162 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2011 wlis 5 ianvris ganCineba saqmeze #as-702-657-2010.

miTiTebul davaze mosarCele aRniSnavda, rom igi sxva dasaqmebul pirTan identur mdgo-

mareobaSi imyofeboda, romlis mimarTac, `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonze dayrdno-

biT, gansxvebuli gadawyvetileba iqna miRebuli. mosarCelis azriT, damsaqmebelma sxva-

dasxvagvarad gadawyvita erTnair mdgomareobaSi myofi pirebis dasaqmebis sakiTxi da mis

mimarT gamoiyena Sromis kodeqsiT gaTvaliswinebuli xelSekrulebis moSlis normebi,

rac warmoadgenda kidec diskriminacias. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebe-

lia misi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.163 Kenner J., The European Union, International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-

in-Chief), Third Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, IL, 2009, 1-241.

164 am SemTxvevebSi gadamwyvet faqtors warmoadgens mtkicebis tvirTis sakiTxi diskrimi-

naciuli davebis dros. Tu diskriminaciuli mopyrobis ararsebobis Sesaxeb mtkicebis

tvirTi dakisrebuli aqvs damsaqmebels, diskriminaciis akrZalva SesaZlebelia gavr-

celdes xelSekrulebis vadis gasvlis safuZvliT SromiTi urTierTobis Sewyvetis

SemTxvevaze.


264

ima ve po zi ci as izi a rebs sa qar Tve los sa sa mar Tlo praq ti ka iseT saq me eb ze, ro-

de sac xel Sek ru le bis va dis gas vlis sa fuZ vliT Sro mi Ti ur Ti er To bis Sewy ve ta da saq-

me bu lis mi er dis kri mi na ci u la daa Se fa se bu li. sa qar Tve los Sro mis ko deq sis me-2 II da

37-e I.b mux le bis gaT va lis wi ne biT, sa sa mar Tlos mi aC ni a, rom Sro mi Ti xel Sek ru le bis

va dis amo wur vi sas Sro mi Ti ur Ti er To bis gag rZe le ba mTli a nad da mo ki de bu lia mxa re-

Ta ne ba ze da dam saq me be li yo vel Tvis uf le ba mo si lia ar ga ag rZe los da saq me bul Tan

Sro mi Ti ur Ti er To ba.165 sa sa mar Tlos mi Ti Te biT, Ta vis Ta vad, sa mu Sa os Ses ru le bis va-

dis gas vla da amis ga mo sa mu Sa o dan ga Ta vi suf le ba ar niS navs, rom dis kri mi na ci as aqvs

ad gi li.166

5.3.2. Sro mi Ti ur Ti er To bis Sewy ve ta xel Sek ru le bis

moS lis sa fuZ vliT

xel Sek ru le bis moS lis sa fuZ vliT Sro mi Ti ur Ti er To bis Sewy ve tis mi marT dis-

kri mi na ci is ak rZal vis gav rce le ba uda vo a. sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlo gan mar-

tavs, rom dam saq meb lis mi er Sro mis xel Sek ru le bis moS lis Se sa xeb ne bis ga mov le niT

ar un da ir Rve o des pi ris Zi ri Ta di uf le be bi da sa mar Tlis zo ga di prin ci pe bi. ne bis mi-

e ri sa mo qa la qo uf le ba Se mo far glu lia mi si gan xor ci e le bis mar Tlzo mi e re biT. dam-

saq meb lis ini ci a ti viT Sro mi Ti xel Sek ru le bis moS lis Sem Txve va Si uf le bis gan xor-

ci e le bis mar Tlzo mi e re ba gu lis xmobs im ga re mo e bas, rom dam saq meb lis ne bis ga mov le-

niT ar un da da ir Rves sa qar Tve los kon sti tu ci iT ga ran ti re bu li ada mi a nis Zi ri Ta di

uf le be bi da Ta vi suf le be bi, maT So ris Sro mis ko deq siT dad ge ni li dis kri mi na ci is

da uS veb lo bis prin ci pi.167

sa qar Tve los uax le si sa sa mar Tlo praq ti ka168 ga dat vir Tu lia ise Ti saq me e biT,

ro de sac ga Ta vi suf le bul da saq me bu lebs (mo sar Ce le ebs) mi aC ni aT, rom Sro mis ko deq-

sis 37-e I.d da 38-e III mux le biT gaT va lis wi ne bu li Sro mis xel Sek ru le bis moS la yo vel-

gva ri mi ze zis mi Ti Te bi sa da gaf rTxi le bis ga re Se aris dis kri mi na ci u li mopy ro ba. am

ka te go ri is da ve bi sas, mo sar Ce le Ta ga ge biT, xel Sek ru le bis umi ze zod moS la war mo-

ad gens dis kri mi na ci u li qme de bas. am Sem Txve veb Si sa mu Sa o dan daTx ov na `u mi ze zod~,

yo vel gva ri mo ti va ci is ga re Se aR qmu lia Ta nas wo ruf le bi a no bis dar Rve vad.169 sa pa su-

165 Tbilisis saqalaqo sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa kolegiis 2008 wlis 21 oqtombris

gadawyvetileba saqmeze #2/1107-08, xelmisawvdomia mxolod sasamarTlo arqivSi. 166 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 13 ivlisis ganCineba saqmeze #as-250-235-

2010. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos uze-

naesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.167 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2011 wlis 1 dekembris ganCineba saqmeze #as-343-


uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze. 168 igulisxmeba 2006 wels axali Sromis kodeqsis amoqmedebis Semdeg damkvidrebuli sasa-

marTlo praqtika. 169 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 13 oqtombris ganCineba saqmeze #as-265-

250-10; 2011 wlis 4 ivlisis ganCineba saqmeze #as-596-562-2011; 2011 wlis 10 oqtombris

ganCinebaSi saqmeze #as-908-948-2011; 2011 wlis 31 oqtombris ganCineba saqmeze #as-

890-933-2011; 2011 wlis 24 oqtombris ganCineba saqmeze #as-1265-1285-2011; 2012 wlis

18 ianvris ganCineba saqmeze #as-1597-1593-2011; 2012 wlis 17 ianvris ganCineba saqmeze



265

xod, sa sa mar Tlo ebs da u sa bu Teb lad mi aC ni aT da saq me bul Ta mo saz re ba, rom, Ta vis Ta-

vad, xel Sek ru le bis moS la, ro mel sac sa fuZ ve li ar ga aC ni a, war mo ad gens dis kri mi na-

ci is faq tis ga mov le nas.170 da saq me bul Ta ase Ti pre ten zi is mi marT sa sa mar Tlo ebs ga-

aC ni aT mar ti vi po zi ci a, rom ga Ta vi suf le bu li da saq me bu le bi ara Ta na bar pi ro beb Si

ar ari an Ca ye ne bu li sxva Ta nam Srom leb Tan mi mar Te biT, rad gan sa qar Tve los Sro mis

ko deq si Ta vi si nor me biT – 37-e da 38-e mux le biT – yve la da saq me buls er Tna ir pi ro-

beb Si aye nebs.171

mo ce mu li Sem Txve ve bis mi marT un da aRi niS nos, rom da saq me bu li ape li rebs dis-

kri mi na ci ul mopy ro ba ze, Tum ca ar uTi Tebs kon kre tul dis kri mi na ci is ni San ze.172

mo sar Ce le Ta am gva ri po zi cia ewi na aR mde ge ba dis kri mi na ci is arss, rac gu lis xmobs

Ta nas wo ruf le bi a no bis dar Rve vas dis kri mi na ci is msxver pli saT vis da ma xa si a Te be li

niS nis sa fuZ vel ze. imi saT vis, rom dam saq meb lis mi er xel Sek ru le bis moS la dak va li-

fi cir des dis kri mi na ci ul mopy ro bad, au ci le be li a, rom da saq me bul ma wa rad gi nos

pre ten zia kon kre tu li niS nis sa fuZ vel ze xel Sek ru le bis moS lis Se sa xeb. aseT dros

mxo lod mi ze zis mi Ti Te bi sa da gaf rTxi le bis ga re Se xel Sek ru le bis moS la ze ape li-

re ba ver Ca iT vle ba dis kri mi na ci ul mopy ro bad. amis Se sa xeb sa sa mar Tlo mar Te bu lad

gan mar tavs, rom dis kri mi na cia faq tis sa mar Tleb ri vi Se fa se ba a, ra dro sac un da ar se-

bob des sa Ta na do faq tob ri vi wa nam ZRvre bi.173

6. das kvna

sa qar Tve lo Si Sro mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal vis re gu li re bis amo sa va li wya-

roa sa qar Tve los kon sti tu ci a. Sro mi Ti dis kri mi na ci is er Ti an sa mar Tleb riv ba za-

Si Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci is kon ven ci eb sa da `ev ro pis so ci a lur qar ti as~

mniS vne lo va ni ad gi li uka vi a. Sro mi Ti dis kri mi na cia ak rZa lu lia spe ci a lu ri aq te-

biT – `gen de ru li Ta nas wo ro bis Se sa xeb~ ka no niT da `pro fe si u li kav Si re bis Se sa xeb~

ka no niT. `SezR u du li Se saZ leb lo bis mqo ne pir Ta so ci a lu ri dac vis Se sa xeb~ ka no ni

#as-1605-1599-2011. gadawyvetilebebi gamoqveynebulia da SesaZlebelia maTi gacnoba

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.170 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 13 oqtombris ganCineba saqmeze #as-265

-250-10. gadawyvetileba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos

uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.171 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2009 wlis 3 seqtembris ganCineba saqmeze #as-1177-

1322-08; 2010 wlis 28 aprilis ganCineba saqmeze #as-864-1150-09. gadawyvetilebebi gamo-

qveynebulia da SesaZlebelia maTi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficia-

lur vebgverdze.172 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 8 ivlisis ganCineba saqmeze #as-115-

109-10; 2010 wlis 25 noembris ganCineba saqmeze #as-510-479-2010; 2012 wlis 20 ianvris

ganCineba saqmeze #as-1636-1626-2011; 2012 wlis 13 Tebervlis ganCineba saqmeze №as-1840

-1813-2011; 2012 wlis 22 martis ganCineba saqmeze №as-271-262-2012; 2012 wlis 17 maisis

ganCineba saqmeze #as-339-324-2012. gadawyvetilebebi gamoqveynebulia da SesaZlebelia

maTi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.173 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 28 aprilis ganCineba saqmeze #as-864-


uzenaesi sasamarTlos oficialur vebgverdze.


266

ase ve Se i cavs SezR u du li Se saZ leb lo bis mqo ne pir Ta mi marT ara Ta na ba ri mopy ro bis

ak rZal vis gar kve ul ele men tebs. qve ya na Si Sro mi Ti dis kri mi na ci is ma re gu li re be li

Zi ri Ta di sa ka non mdeb lo aq tia sa qar Tve los or ga nu li ka no ni – Sro mis ko deq si. igi

uz run vel yofs Sro mi Ti dis kri mi na ci is ro gorc sis te mur, ase ve in sti tu ci o na lur

re gu li re bas. Sro mis ko deq si iT va lis wi nebs dis kri mi na ci is Si na ar sob riv gan mar te bas

da Sro mi Ti dis kri mi na ci is au ci le be li kom po nen tis – ga mar Tle bu li mopy ro bis reg-

la men ta ci as. sa qar Tve los Sro mis ko deq sSi ar aris war mod ge ni li ara pir da pi ri dis-

kri mi na ci is de fi ni ci a. Sro mis ko deq si Se i cavs dis kri mi na ci is niS ne bis Ca mo naT vals,

sa dac war mod ge ni lia yve la is ni Sa ni, ro me lic so ci a lu ri da eko no mi ku ri faq to re-

bis gaT va lis wi ne biT adek va tu ria qar Tu li Sro mis baz ris Tvis. Tum ca dis kri mi na ci-

is niS nebs So ris ar aris mox se ni e bu li ev ro pa Si far Tod gav rce le bu li da qar Tu li

Sro mis baz ri saT vis po ten ci u rad aq tu a lu ri ni Sa ni – jan mrTe lo bis mdgo ma re o ba

da pi ris ga reg nu li mdgo ma re o ba (fi zi ku ri nak li). ak rZa lul niS nebs So ris mi Ti Te-

bu li niS ne bis arar se bo ba ga mo ricx avs jan mrTe lo bis mdgo ma re o bi sa da pi ris ga reg-

nu li mdgo ma re o bis (fi zi ku ri nak lis) sa fuZ vliT gan xor ci e le bu li Sro mi Ti dis-

kri mi na ci iT dam dga ri dar Rve u li uf le bis aR dge nas. aq ve ga saT va lis wi ne be li a, rom

dis kri mi na ci is niS ne bis Ca mo naT va li amom wu ra vi a. Se sa ba mi sad, ko deq siT SezR u du lia

(Ca moT vli li niS ne bis gar da) ne bis mi e ri sxva niS niT gan xor ci e le bu li dis kri mi na ci is

msxver pli saT vis sa sa mar Tlo Si uf le bis dac va. mo ce mul vi Ta re ba Si mi zan Se wo ni li a,

Sro mis ko deq sSi, dis kri mi na ci is niS ne bis kon kre tul Ca mo naT val Tan er Tad, war mod-

ge ni li iyos daT qma `da sxva niS nis ga mo~. ase Ti Sem Txve va Si ko deq si gax snis dis kri mi na-

ci is re gu li re bis sa mar Tleb riv siv rces da ne bis mi e ri sxva niS nis sa fuZ vel ze gan xor-

ci e le bul dis kri mi na ci is msxverpls mi e ni We ba Se saZ leb lo ba ida vos dis kri mi na ci u li

mopy ro bis Ta o ba ze.

qar Tul Sro mis sa mar Tal Si mo ce mu li dis kri mi na ci is am krZa la vi nor me bi vrcel-

de ba wi na sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba ze. mar Ta li a, Sro mis ko deq si me-2 III mux lis

sity va sity vi Ti in ter pre ta cia ga mo ricx avs ase Ti das kvnis Se saZ leb lo bas, Tum ca ima-

ve Sro mis ko deq sis 1-li I mux li (ko deq sis gav rce le ba Sro miT da mis Ta nam dev ur Ti-

er To ba ze), ase ve Sro mi Ti dis kri mi na ci is sa mar Tlis zo ga di prin ci pi (dis kri mi na ci is

ak rZal vis Se uzR u da vad gav rce le ba yve la ada mi an ze, maT So ris sa mu Sa os ma Zi e bel zec)

aR niS nu li eW vis ga qar wyle bis sa fuZ ve li a. Sro mi Ti dis kri mi na ci is ak rZal va fa ravs

Sro mi Ti ur Ti er To bis yve la etaps, rac mo i cavs da saq me bu lis mi er ka non mdeb lobiT

dad ge ni li uf le be bis ga mo ye ne bis pro cess. sa qar Tve los ka non mdeb lo biT, dis kri mi-

na ci u li mopy ro bis ak rZal va ase ve vrcel de ba da saq me bu lis sa mu Sa o dan daTx ov na ze.

xel Sek ru le bis moS lis sa fuZ vliT Sro mi Ti ur Ti er To bis Sewy ve tis gan gan sxva ve biT,

xel Sek ru le bis va dis gas vlis sa fuZ vliT Sro mi Ti ur Ti er To bis Sewy ve ta ze dis kri mi-

na ci is am krZa la vi nor me bis efeq tu r, ar se bi Ti ga mo ye ne bi saT vis xe lis Sem Slel faq-

tors war mo ad gens xel Sek ru le bis da de bis Ta vi suf le bis prin ci pi. xel Sek ru le bis

va dis gas vli sas, xel Sek ru le bis va dis gag rZe le bis an axa li xel Sek ru le bis da de bis

Se sa xeb dam saq meb lis ne ga ti ur ga dawy ve ti le ba Si rTu lia sazR vris gav le ba dam saq meb-

lis dis kri mi na ci ul qme de ba sa da mis Ta vi su fal ne bas So ris.

sta ti a Si war mod ge ni li msje lo ba adas tu rebs, rom Sro mi Ti dis kri mi na ci is ma-

re gu li re be li ka non mdeb lo ba sa qar Tve lo Si uk ve sa xe ze a. dis kri mi ni re bu li su bi-



267

eq te bi (gar da jan mrTe lo bis mdgo ma re o bi sa da ga reg nu li mdgo ma re o bis (fi zi ku ri

nak lis) niS niT dis kri mi ni re bu li pi re bi sa) aR Wur vi li ari an sa ka non mdeb lo ber ke tiT

dam saq meb lis uka no no qme de bis gan Ta vis da sa ca vad an dar Rve u li uf le bis aR sad ge nad.

imav dro u lad, dam saq me bel TaT vis sa val de bu loa ka non mdeb lo biT gaT va lis wi ne bu li

dis kri mi na ci is ak rZal vis prin ci pis dac va. Se de gad, 2006 wels axa li Sro mis ko deq sis

mi Re biT qve ya na Si Sro mi Ti dis kri mi na ci is sfe ros da re gu li re bis mi za ni gar kve ul wi-

lad miR we u li a. mi si Sem dgo mi gan vi Ta re bi saT vis au ci le be lia erov nu li ka non mdeb-

lo bis har mo ni za cia ev ro pu li kav Si ris Sro miT an ti dis kri mi na ci ul ka non mdeb lo bas-

Tan. amas Tan, dis kri mi na ci u li nor me bis efeq ti a nad moq me de bi saT vis mniS vne lo va ni a,

rom dar Rve u li uf le bis dac vis pro ces Si mo sar Ce le eb ma (da saq me bu leb ma) swo rad

ga i gon dis kri mi na ci is in sti tu tis ar si da Se sa ba mi sad ga mo i ye non igi. sa sa mar Tlo

praq ti ka adas tu rebs, rom xar ve zi am mi mar Tu le biT ara er Ti a. Ta vis mxriv, 2006 wlam-

de qvey nis Sro mis baz ri saT vis, dis kri mi na ci is am krZa la vi nor me bis arar se bo bis gaT-

va lis wi ne biT, Sro mi Ti dis kri mi na ci is sfe ros gan vi Ta re bi saT vis gan msazR vre lia sa-

sa mar Tlos mi er dis kri mi na ci is ma re gu li re be li nor me bis aq ti u ri ga mo ye ne ba da ma Ti

swo rad gan mar te ba.

268

guram naWyebia*

obi eq tu ri Se racx vis prob le ma sis xlis sa mar Tal Si

1. Se sa va li

sta ti a Si kri ti ku la daa gan xi lu li e. w. `o bi eq tu ri Se racx vis“ prob le ma, mi si

Zli e ri da sus ti, wa na aR mde gob ri vi mxa re e bi, mas Tan kav Sir Si – e. w. nor ma ti u li mi ze-

zob ri o bis ide a, ro me lic, ger ma ne li ko le ge bi sa da ma Ti mim dev re bi sad mi Rrma pa ti-

vis ce mis mi u xe da vad, vfiq robT, nor ma ti vis tul ga dam la Se bad da bra lis ide is dak-

ni ne bad Se iZ le ba Ca iT va los, Tum ca, das mu li sa kiTx is sa bo loo ga dawy ve ta Sem dgom

gaR rma ve bul kvle vas mo iTx ovs.

2. Se racx vis cne ba

da viwy oT Se racx vis cne biT. prof. o. gam yre li Ze wers, rom Se racx vis cne ba ze

qar Tul iu ri di ul li te ra tu ra Si ara fe ri iwe re ba. mi si mtki ce biT, Se racx va pro ce-

si a, `moq me de ba a, ro ca sa sa mar Tlo ma van sa da ma vans Ta vis mar Tlsa wi na aR mde go na moq-

me dars, ese igi sis xlis sa mar Tleb riv umar Tlo bas, bra lad Se a racx avs da pa su xis mgeb-

lo bas da a kis rebs~.1

am ri gad, ter mi ni `Se racx va“ su bi eq tis mi er Ca de ni li sis xlis sa mar Tlis ka no-

niT gaT va lis wi ne bu li mar Tlsa wi na aR mde go qme de bi sa da mi si Se de ge bi saT vis am su bi-

eq tze ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo bis da kis re bas niS navs.

3. pa su xis mgeb lo ba ro gorc so ci a lu ri fi lo so fi is ka te go ria

pa su xis mgeb lo ba Se iZ le ba iyos mxo lod bra le u li. bra lis ga re Se pa su xis mgeb-

lo ba ki, ro gorc ir kve va, wi na aR mde gob ri vi ga mo naT qva mi a. mar Tlac, bra li aris pa-

su xis mgeb lo bis po zi ti u ri da ne ga ti u ri as peq te bis kav Si ris for ma, ro ca su bi eq ti,

er Ti mxriv, moq me debs upa su xis mgeb lod, nac vlad imi sa, rom emoq me da pa su xis mgeb lu-

rad, ese igi, mi si pi rov nu li mo wo de bi sa da da niS nu le bis mi xed viT, xo lo, me o re mxriv,

Ta vi si upa su xis mgeb lo qme de biT ne ga ti ur pa su xis mgeb lo bas afuZ nebs. ram de na dac

`pa su xis mgeb lo ba“ so ci a lu ri fi lo so fi is ka te go ri a a, am de nad, bra li, ro gorc pa su-

xis mgeb lo bis po zi ti u ri da ne ga ti u ri as peq te bis kav Si ris for ma, so ci a lu ri fi lo-

* iuridiul mecnierebaTa doqtori, profesori, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbili-

sis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakultetis sadisertacio sabWos wevri,

saqarTvelos filosofiur mecnierebaTa akademiis akademikosi. 1 gamyreliZe o., Seracxvis problema sisxlis samarTalSi da bralis normatiuli cnebis

dasabuTebis cda, `sisxlis samarTlis kanonmdeblobis reformisa da Tanamedrve krimi-

nologiis problemebi~, Tb., 2006, 8.

g. naWyebia, obieqturi Seracxvis problema sisxlis samarTalSi

269

so fi is ka te go ri a ca a.2 sam wu xa rod, iu ri di ul mec ni e re ba Si po zi ti u ri pa su xis mgeb-

lo bis ide a, ro gorc we si, an uar yo fi li a, an ugu le bel yo fi li, ma Sin ro ca po zi ti u ri

pa su xis mgeb lo bis mar Te bu lad ga ge bis ga re Se TviT ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo bis mar-

Te bu li ga ge ba Se uZ le be li a. ker Zod, po zi ti u ri pa su xis mgeb lo ba – esaa nor ma ti u lad

dad ge ni li val de bu le bi sad mi su bi eq tis pa su xis mgeb lu ri da mo ki de bu le ba, ese igi,

ro ca su bi eq ti am val de bu le bas eki de ba mi si Ses ru le bis Si na ga ni mza o biT. aqe dan ga-

mom di na re, saq me exe ba da na Sa ul Ta Ta vi dan aci le bis ga mo sis xlis sa mar Tleb ri vi ur-

Ti er To bis ide as, rom lis Ta nax mad, sis xlis sa mar Tlis su bi eq ti sa xel mwi fos wi na Sea

val de bu li, moq me deb des mar Tlzo mi e rad da mo wo de bu li a, am val de bu le bas pa su xis-

mgeb lu rad, ese igi, mi si aR sru le bis Si na ga ni mza o biT mo e ki dos.

sam wu xa rod, ger ma ne li ko le ge bi da na Sa ul Ta Ta vi dan aci le bis ga mo sis xlis sa-

mar Tleb riv ur Ti er To ba ze ara fers am bo ben da, ma Sa sa da me, maT arc pi zi ti u ri pa su-

xis mgeb lo bis idea awu xebT. amis ga mo a, rom bra li, ro gorc sa xel mwi fos wi na Se su bi eq-

tis upa su xis mgeb lo bis aq ti, maT Tvis ga sa ge bi da lo gi ku ri ver iq ne ba.

3.1. upa su xis mgeb lo ba, ro gorc bra lis si no ni mi

sam wu xa rod, iS vi a Ti ara a, ro ca su bi eq ti mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le bas

eki de ba upa su xis mgeb lod anu bra le u lad. po zi ti u ri pa su xis mgeb lo ba rom ara, mi si sa-

pi ris pi ro ter mi ni ̀ u pa su xis mgeb lo ba“ Se uZ le be li iq ne bo da, xo lo upa su xis mgeb lo bis

ga re Se ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo ba Se uZ le be li a, rad gan upa su xis mgeb lo bis, ro gorc

bra lis si no ni mis, ga re Se ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo ba obiq tu ri Se racx va iq ne bo da.3

3.2. bra lis ga re Se pa su xis mgeb lo bis lo gi ku ri Se uZ leb lo ba

ro gorc vna xeT, ter mi ni `Se racx va“ bra le ul pa su xis mgeb lo bas aR niS navs, xo lo

bra lis ga re Se pa su xis mgeb lo ba Se uZ le be li a. mar Tlac, Tu bra li aris pa su xis mgeb lo-

bis po zi ti u ri da ne ga ti u ri as peq te bis kav Si ris for ma, ro gorc upa su xis mgeb lo bis

si no ni mi, ma Sin ga sa ge bi a, rom bra lis ga mo ricx va lo gi ku rad ga mo ricx avs pa su xis mgeb-

lo bas ro gorc po zi ti u ri, ise ne ga ti u ri as peq tiT.4

4. ter min ò bi eq tu ri Se racx vis~ mar Te bu lad ga ge bis prob le ma

ter mi ni ò bi eq tu ri Se racx va“, er Ti Se xed viT, bra lis ga re Se pa su xis mgeb lo bas

un da niS nav des, mag ram, si nam dvi le Si, ro gorc sa mar Tlis doq to ri me rab tu ra va aR-

niS navs, la pa ra kia qme de bis obi eq tu ri Se mad gen lo bis etap ze Se de gis obi eq tur Se-

racx va ze.5 ase rom, ter mi ni ò bi eq tu ri Se racx va“, rac lo gi ku rad bra lis ga re Se pa su-

xis mgeb lo bas un da niS nav des, ise Cans, TiT qos uf ro sxva ra i me a, vid re bra lis ga re Se

2 naWyebia g., brali, rogorc socialuri filosofiis kategoria, Tb., 2001. 3 naWyebia g., sisxlis samarTali, saxelmZRvnelo, zogadi nawili, Tb., 2011, 53-54. 4 naWyebia g., bralis gareSe pasuxismgeblobis logikuri SeuZleblobis sakiTxisaTvis,

prof. r. Sengelias dabadebidan 70-e wlisTavisadmi miZRvnili saiubileo krebuli, Tb.,

2012, 502. 5 turava m., sisxlis samarTali, zogadi nawilis mimoxilva, merve gamocema, Tb., 2008, 93.


270

pa su xis mgeb lo ba. ama ze mety ve lebs io ha nes ve sel si sa da ver ner bi ol kes er Tob li vi

sa xel mZRva ne loc, ro mel Sic gan xi lu lia obi eq tu ri Se racx vis prob le ma da ga ke Te bu-

lia das kvna, rom obi eq tu ri Se racx vis ide am yve la ze di di aRi a re ba ga uf rTxi le be li

de liq te bis sfe ro Si po va.6 amas ve aRi a rebs m. tu ra vac. mi si mtki ce biT, obi eq tu ri Se-

racx vis Te o ria far To mxar da We ras ga uf rTxi le be li da na Sa u lis dros im sa xu rebs, ma-

Sin ro ca gan zra xi da na Sa u lis dros mi si praq ti ku li mniS vne lo ba Se da re biT da ba li a.7

aS ka ra a, rom ter mi ni ò bi eq tu ri Se racx va“ bra lis ga re Se pa su xis mgeb lo bas ar

niS navs, rad gan am mi mar Te biT Tu gan zrax va, ro gorc bra lis for ma, ara, ga uf rTxi-

leb lo ba ma inc igu lis xme ba. vi me o rebT, saq me exe ba qme de bis obi eq tu ri Se mad gen lo bis

etap ze mar Tlsa wi na aR mde go Se de gis su bi eq ti saT vis Se racx vas. er Ti sity viT, ga mo-

dis, rom `kon kre tu li Se de gi obi eq tu rad im Sem Txve va Si Se e racx e ba vin mes, Tu man sa-

mar Tleb ri vad mniS vne lo va ni ise Ti saf rTxe Seq mna, ro me lic qme de bis Se mad gen lo bis

Se sa ba mis Se de gam de gan vi Tar da.8

4.1. ter min ò bi eq tu ri Se racx vis“ sa bo loo Si na ar si

am ri gad, ò bi eq tu ri Se racx va~, wmin da iu ri di u li ga ge biT, bra lis ga re Se pa su-

xis mgeb lo bas aR niS navs, mag ram, ro gorc Cans, ̀ nor ma ti u li ga ge biT“, mas ga uf rTxi leb-

lo bis sfe ro Sic Se iZ le ba hqon des ad gi li. Tum ca, Se racx va ma inc obi eq tu ri anu bra-

lis ga re Se a, ram de na dac am Se racx vas ad gi li aqvs qme de bis obi eq tu ri Se mad gen lo bis

etap ze su bi eq ti saT vis dam dga ri Se de gis Se racx vis sa xiT. Tu imas ga viT va lis wi nebT,

rom bra li, da na Sa u lis cne bis ger ma nu li mo de lis mi xed viT, qme de bis Se mad gen lo bi sa

da am qme de bis mar Tlwi na aR mde go bis ga re Ta a, aq obi eq tu ri Se racx va uk ve ud ris bra-

lis ga re Se pa su xis mgeb lo ba sac.

4.2. ò bi eq tu ri Se racx vis“ tra di ci u li da sa bu Te be bi

am ri gad, obiq tu ri Se racx va, er Ti mxriv, ro gorc we si, ga uf rTxi le bel de liq-

teb Si iCens Tavs, da, ma Sa sa da me, bra lis ga re Se pa su xis mgeb lo bas ar utol de ba, mag-

ram, me o re mxriv, ra ki qme de bis obi eq tu ri Se mad gen lo bis etap ze su bi eq ti saT vis Se-

de gis Se racx va ga uf rTxi le bel bra lam de xde ba, Se racx va ma inc bra lis ga re Se a. amas

imiT asa bu Te ben, rom Tur me mi ze zob ri o bis prob le ma ti kis ga ge ba Si mox da ra di ka lu-

ri cvli le ba. ker Zod, mi ze zob ri o bis tra di ci ul ga ge ba Si Se de gis gan Wvre ta do ba bra-

lis etap ze un da mom xda ri yo. es ga ge ba ki dRe i saT vis ara e feq tu ri a, gan sa kuT re biT

ise Ti Sem Tve ve bi saT vis, ro ca kon kre tu li Se de gi ara mar Tva di Sem Txve vi To bis ga mo

dge ba. aseT Sem Txve veb Si ube du re ba sa da umar Tlo bas So ris zRva ri obi eq tu ri kuTx-

i dan un da ga vav loT.9

sa in te re so a: ro gor aris es Se saZ le be li?

6 veselsi i., biolke v., sisxlis samarTlis zogadi nawili, danaSauli da misi agebuleba,

Tb., 2011, 95. 7 turava m., sisxlis samarTali, zogadi nawilis mimoxilva, merve gamocema, Tb., 2008, 106. 8 veselsi i., boilke v., sisxlis samarTlis zogadi nawili, danaSauli da misi agebuleba,

Tb., 2011, 96. 9 iqve, 97.


271

m. tu ra va ter mins ̀ o bi eq tu ri Se racx va“ ka te go ri as uwo debs, ese igi, ga mo dis, rom

saq me exe ba ka te go ri a lur az rov ne bas. ro gorc cno bi li a, ar se bobs cne bi Ti az rov ne-

bac, xo lo cne ba iyo fa zo ga di sa da ker Zos, gva ri sa da sa xis mi xed viT. ka te go ri as ki,

ro gorc az ris er T-erT lo gi kur for mas, am na i ri da yo fa ar ga aC ni a. ami to ma a, rom ka-

te go ria az rov ne bis ama Tu zo gad da uzo ga des sfe ro Si uzo ga des cne bas war mo ad gens.

4.3. `nor ma tu li mi ze zob ri obis“ prob le ma

vfiq robT, am mok le me To do lo gi u ri Ca nar Ti dan uf ro sa in te re so Cans m. tu-

ra vas mtki ce ba, rom tra di ci u li ga ge ba mi ze zob ri vi kav Si ri sa saR Re i sod sak ma ri si

ara a, ris ga moc mi ze zob ri vi kav Si ri yve la SeTx ve va Si un da Se ic va los obi eq tu ri Se-

racx vis ka te go ri iT.10 sa kiTx a vi a: ra ka te go riaa es? ir kve va, rom obi eq tu ri Se racx-

va, Tu mTlad nor ma ti u li ka te go ria ara a, igi nor ma ti u li as peq te bis mqo ne a.11 uf ro

me tic, av to ri as kvnis, rom obi eq tu ri Se racx vis prob le ma wyde ba or eta pad: pir vel

etap ze un da dad gin des ka u za lo ba qme de ba sa da Se degs So ris. aq saq me ar exe ba spe ci-

a lis tis cod nas, rad gan mi ze zob ri vi kav Si ri aq wmin da na tu ra lis tu ri a. obi eq tu ri

Se racx vis etap ze ki, saq me exe ba wmin da Se fa se biT -sa mar Tleb riv ka te go ri as, ro ca su-

bi eq tis qce viT ga mow ve u li Se de gi mas nor ma ti u la dac un da Se e racx os, ro gorc sa ku-

Ta ri qmni le ba, ese igi, ro gorc per so na lu ri umar Tlo ba.12

pir ve li Su a le du ri das kvna. am ri gad, obi eq tu ri Se racx va, mar Ta li a, ga uf-

rTxi leb lo bis sfe ro Sic Se iZ le ba Seg vxvdes, ris ga moc wmin da sa xiT bra lis ga re Se

pa su xis mgblo bas ar war mo ad gens, mag ram, me o re mxriv, Se racx va ma inc obi eq tu ri a, ese

igi, bra lis tra di ci u li for me bis ga re Se a, rac wi na aR mde gob ri vi a, rad gan bra lis ga-

re Se pa su xis mgeb lo ba, ro gorc uk ve iT qva, lo gi ku ra dac Se uZ le be li a.

am ri gad, Se saZ le be lia Tu ara ar se bob des sa mar Tleb ri vi mi ze zob ri o ba?

5. sak Txis das ma pa su xis mgeb lo bis zo mi sa da dac vis zo mis

mi mar Te bis Se sa xeb

sa kiTx a vi isi ca a, xom araa aq pa su xis mgeb lo bis zo mi sa da e.w. dac vis zo mis aR-

re va? sa mo qa la qo sa mar Tal Si er Tma ne Ti sa gan ga nas xva ve ben dac vis zo mas, ro me lic

bra lis ga re Se a, da pa su xis mgeb lo bas, ro me lic mxo lod bra lis sa fuZ vel ze fuZ nde ba.

Sem Txve vi Tia Tu ka non zo mi e ri, ro ca nor mis dac vis mi za ni spe ci a lu ra daa gan xi lu li

obi eq tu ri Se racx vis prob le ma ti ka Sic? i. ve sel si da v. bo il ke spe ci a lu rad ixi la-

ven nor mis dac vis mi zans, ro ca su bi eq ti qmnis sa mar Tleb ri vad mniS vne lo van saf rTxes

imiT, rom su bi eq ti sa mar Tleb ri vi si ke Tis dam cve li nor mis far glebs ga da a bi jebs.

av to rebs mo aqvT ase Ti ma ga li Ti: a-m mi un xen Si av to man qa nis mar Tvis siC qa res ga da a-

War ba, xo lo ni ur nber gSi mas bav Svma ga da ur bi na, bav Svi da i Ru pa, rom lis Ta vi dan aci-

le ba mo ce mul Sem Txve va Si Se uZ le be li iyo. xom araa mi un xen Si siC qa ris mo ma te ba mi ze-

10 turava m., sisxlis samarTali, zogadi nawili, danaSaulis moZRvreba, Tbilisi, 2011,

216. 11 iqve, 217. 12 iqve, 259.


272

zob riv kav Sir Si bav Svis sik vdil Tan, rad gan iq rom siC qa re ar ga ne vi Ta re bi na, bav Svi

sam Svi do bos iq nde bo da ga su li. mag ram am Sem Txve va Si nor mis dac vis mi za ni kon kre tul

mo nak veT ze saf rTxis gan dac va a, xo lo mi un xen Si man qa nis siC qa ris mo ma te bas bav Svis-

Tvis kon kre tu li saf rTxe ar Se uq ni a.13

sa ma gi e rod, nor mis dac vis mi za ni sxva Sem Txve va Si gax da obi eq tu ri Se racx vis

sa fuZ ve li. ma ga li Tad, ra i xis sa sa mar Tlom ve lo si pe dis Suq fa ris ga mo mi i Ro sa in te-

re so ga dawy ve ti le ba. ker Zod, Ra miT vin me p. da j. Suq fa re bis ga re Se ga u na Te bel gza ze

ve lo si pe de biT se ir nob dnen. p. mar jve na mxa res mi di o da, j. ki mis ukan, od nav mar cxniv,

Tum ca ori ve ni gzis Sua na wil Si moZ ra ob dnen. j. sap ris pi ro mi ma ru le biT ase ve Suq fa-

re bis ga re Se moZ ra vi ve lo si pe dists k-s Se e ja xa da mas Ta vis qa lis sa sik vdi lo da zi-

a ne ba mi a ye na. am Sem Txve va Si j-s es Se de gi obi eq tu rad un da Se e racx os, rad gan ve lo-

si pe dis ri gi a ni ga na Te ba am gva ri Se de ge bis Ta vi dan aci le bis mi zans em sa xu re ba. ga mo-

ricx u li ara a, rom p-s rom Suq fari a ni ve lo si pe diT ev lo, j. mas Se am Cnev da da da ja xe-

bac ar mox de bo da, mag ram saq me isa a, rom 222-e pa rag ra fi ri gi a ni ga na Te bis mo va lo e bas

sa pi ris pi ro mi mar Tu le biT moZ ravs uk ve aRar akis rebs.14

5.1.nor ma ti u lad dad ge ni li val de bu le bi sad mi su bi eq tis

pa su xis mgeb lu ri da mo ki de bu le bis cne ba da mniS vne lo ba

ze moT da sa xe le bu li ma ga li Tis mi xed viT, j-m, ro gorc Cans, da ar Rvia Suq fa ri a-

ni ve los pe diT moZ ra o bis val de bu le ba da ami tom mas es Se de gi obi eq tu rad un da Se e-

racx os. Tu es ase a, ma Sin ra tom ar un da hqo no da am pirs am val de bu le bi sad mi pa su xis-

mgeb lu ri da mo ki de bu le ba da, ma Sa sa da me, ra tom ar un da Se fas des es qme de ba, ro gorc

upa su xis mgeb lo, anu, bra le u li? Tu es ase ara a, ma Sin aq saq me mar Talc dac vis zo mas

xom ar exe ba da ara obi eq tur Se racx vas?

xse ne bul naS rom Si da sa xe le bu lia sxva ma ga li Tic, ro ca obi eq tu ri Se racx va da-

uS ve be li a, da, pi ri qiT, ro ca is au ci le be li a. ma ga li Tad, We qa- qu xi lis dros vin mes

ga reT gaS ve ba im an ga ri SiT, rom me xi mas da e ce ma, es mar Ta lac rom mox des, Se racx va

ga mo ricx u li a, rad gan am Sem Txve va Si saq me exe ba bu ne bis umar Tav Za las. mag ram Tu mem-

kvid re Zmis Svi li Ta vis bi Zas da i yo lebs, ga em gzav ros TviT mfri na viT, ro mel Sic sa a-

Tis me qa niz mi a ni bom bia da ma lu li, xo lo, Zmis Svi li saT vis es cno bi li a, `ma Sin, TviT-

mfri na vis afeT qe biT ga mow ve u li ka tas tro fis Sem Txve va Si, Zmis Svi lis xelT ar se bu-

li ga dam far ve li in for ma ci i sa da, aR niS nu li dan ga mom di na re, ka u za lu ri pro ce sis

mar Tvis da das tu re bis sa fuZ vel ze, obi eq tu ri Se racx va un da va Ri a roT.~15

sa kiTx a vi a: ra to maa aq `o bi eq tu ri Se racx va,~ ese igi, ra to maa ga mo ricx u li gan-

zrax va, ro ca Zmis Svi li iT va lis wi neb da bi Zis am gziT da Rup vis Se saZ leb lo bas da mas

sur da ki dec am Se de gis dad go ma?

me o re Su a le du ri das kvna: am ri gad, obi eq tu ri Se racx va mi ze zob ri o bis sfe-

ros xe lov nu rad afar To ebs, mas Si faq tob ri vad Se aqvs bra lis mo men ti, ro ca su bi eq-

13 veselsi i., boilke v., sisxlis samarTlis zogadi nawili, danaSauli da misi agebuleba,

Tb., 2011, 98. 14 iqve, 98-99. 15 iqve, 100.


273

tis qme de ba da saZ ra xi a. es gan sa kuT re biT sag rZno bia ma Sin, ro ca saq me exe ba pi ra di pa-

su xis mgeb lo bis prin ci piT qme de bis Se fa se bas. yo ve li ada mi a ni mxo lod sa ku Ta ri saq-

ci e li saT vis agebs pa suxs. aq igu lis xme ba Sem Txve va, ro ca da za ra le bu li Tu msxver pli

Tvi To naa pa su xis mge be li sa ku Ta ri Ta vis saf rTxe Si Cag de bi sa Tu da zi a ne bi saT vis. am

Sem Txve va Si pa su xis mgeb lo ba me sa me pi rebs ar ekis re baT. nor mis dac vis fun qci a, ro-

ca saq me me sa me pi re bi sa gan dac vas exe ba, mTav rde ba iq, sa dac pi ra di pa su xis mgeb lo bis

sfe ro iwy e ba. ma ga li Tad, a-m b-sgan ga da ce mu li he ro i ni Se iS xa pu na, xo lo, mi si mo mak-

vdi ne be li ze moq me de bis Sem Txve va Si b-s 222-e pa rag ra fiT ver dav sjiT.16

sxvaa Sem Txve va, ro ca sa ku Ta ri Ta vis saf rTxe Si Cag de ba xde ba da za ra le bu lis

Tan xmo biT. ma ga li Tad, a-m ne ba dar To b-s mis Tvis he ro i ni Se eS xa pu ne bi na, xo lo a gar da-

ic va la. ma Sin 222-e pa raf ra fis mi xed viT b. da is je ba.

aq gan xi lu lia is sa kiTx ic, ro ca mov le na Ta msvle lo ba Si me sa me pi re bis pa su xis-

mgeb lo ba er Tve ba.

am ri gad, obi eq tu ri Se racx va mTlad obi eq tu ri ara a, ram de na dac saq me ada mi a nis

mar Tvad qme de bas exe ba, ro ca mas Se uZ lia mov le na Ta gan viT re ba Si Ca re va, ro ca sa zi a no

Se de gi mi si sa ku Ta ri qmni le bis na wi li a, ris ga moc pa su xis mgeb lo bas Tavs ver da aR wevs.

6. ò bi eq tu ri Se racx vis“ da de bi Ti mniS vne lo ba

Cve ni az riT, ò bi eq tu ri Se racx vis“ sa xel wo de biT ze moT gan xi lu li prob le ma-

ti ka ima ze mety ve lebs, rom ger ma ne li ko le ge bi tra di ci u li dog ma ti kis far glebs ga-

reT gas vlas cdi lo ben, rac, cxa di a, ma Ti mec ni e ru li Rir se ba a. miT uf ro, rom ò bi eq-

tu ri Se racx va“ Se iZ le ba iyos pi ro bi Ti cne ba, ro gorc bra le u li Se racx vis er T-er Ti

me To di, ro ca bra lis dad ge nam de wi nas war ve xde ba qme de bis obi eq tu ri Se mad gen lo bis

srul yo fi lad dad ge na, ro gorc mo de li imi sa, Tu ro gor Se iZ le ba Se racx va iyos obi-

eq tu ri Se mad gen lo bis mxriv amo wu ru li.

6.1. ò bieq tu ri Se racx vis“ wi na aR mde gob ri vi bu ne ba

ò bi eq tu ri Se racx va“, Tu is bra lis ga re Se pa su xis mgeb lo bas niS navs, vi me o rebT,

lo gi ku ri wi na aR mde go bis Sem cve li a, rad gan Se racx va, ro gorc ne ga ti u ri pa su xis-

mgeb lo bis si no ni mi, mxo lod bra le u li Se iZ le ba iyos.

me sa me Su a le du ri das kvna: sa bo lo od, Cven ma inc vfiq robT, rom kar gi iq ne-

bo da, Tu sa mo qa la qo sa mar Tal Si ar se bu li tra di ci is mi xed viT, dac vis zo ma pa su-

xis mgeb lo bi sa gan sis xlis sa mar Tlis dog ma ti ka Sic iqneboda ga mij nu li. Sem Txve vi Ti

ara a, rom i. ve sel si sa da v. bo ik les er Tob liv sa xel mZRva ne lo Si nax se ne bia sa mo qa la-

qo sa mar Ta li, ro mel Sic obi eq tu ri Se racx va `nor mis dac vis miz nis“ da mar Tlwi na aR-

mde go bis ur Ti er To bis Wril Si Tur me di di xa nia aRi a re bu li.17 sam wu xa rod, Cven ar

gvaqvs Se saZ leb lo ba, es sa kiTxi ger ma nu li sa mo qa la qo sa mar Tlis Te o ri is moS ve li e-

biT ga vaR rma oT. am de nad, es sa kiTxi Sem dgo mi kvle vis sfe ro a.

16 veselsi i., boilke v., sisxlis samarTlis zogadi nawili, danaSauli da misi agebuleba,

Tb., 2011, 100-103. 17 iqve, 88.


274

7. `nor ma ti u li mi ze zob ri o bis“ ide is wi na pi ro ba

gav be davT da vity viT, rom e. w. `o bi eq tu ri Se racx vis“ prob le ma ti ka Si `nor ma ti-

u li mi ze zob ri o bis“ idea iman war moS va, rom bra lis tra di ci u li cne ba, ro gorc ra Rac

ab straq tu li ga kicx va Tu ga sa kicx o ba, mi ze zob ri o bis prin ci pis gan mowy ve ti li aR-

moC nda, ris ga moc mar Tlsa wi na aR mde go qme de ba da mi si Se de gi mi ze zis, ro gorc ra Rac

obi eq tu ris, mi e raa ga mow ve u li da, ma Sa sa da me, brals am obi eq tur qmni le ba Si ara vi Ta-

ri wi li ar mi uZR vis. cxa di a, `nor ma ti u li mi ze zob ri o ba“ mi ze zob ri o bis prob le ma-

ti ka Si wmin da wylis nor ma ti viz mi a, ise ve ro gorc wmin da wylis nor ma ti viz mia bra lis

nor ma ti u li cne ba, ro gorc wmin da Se fa se ba. jer er Ti, mi ze zob ri o bis prob le ma ti ka Si

er Tma ne Ti sa gan un da gan vas xva oT mi ze zi da pi ro ba. `mi ze zi“ pi ro bi Ti cne ba a, rad gan

ra i me Se de gi er Ti ro me li me mi ze ziT ki araa ga mow ve u li, ara med pi ro ba Ta ur Ti er Tga-

dax lar Tvis Se de gi a. sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis me-18 mux lSi Sem Txve-

viT araa naT qva mi, rom da na Sa u lis mom za de bad iT vle ba da na Sa u lis Ca de ni saT vis pi-

ro be bis gan zrax Seq mna. aqe dan ga mom di na re, ze moT da sa xe le bul ma ga li Teb Si, ro ca,

vTqvaT, vin mem ve lo si pe diT Ra me Suq fa re bis ga re Se ga i se ir na da amis ga mo Se e ja xa mo-

pir da pi re mxa res ase ve Suq fa re bis ga re Se moZ rav ve lo si pe dists, aq am Se ja xe bis mi ze-

zi mar to er Ti ve lo si pe dis tis (Sem ja xeb lis) ga mo ki ar mox da, ara med imis ga moc, rom

am Se ja xe bis msxver plmac sa Ta na do Suq fa re bis ga re Se imoZ ra va. am uka nas knels Suq fa-

re biT rom ev lo, ma Sin mas dam ja xe be li Se am Cnev da da da ja xe bac aRar mox de bo da. mag-

ram, amis mi u xe da vad, am Se ja xe bis Se de gi mxo lod dam ja xe bels un da Se e racx os, rad gan

nor mis dac vis mi za ni, ro gorc Cans, uf ro am uka nas knels aval de bu lebs, emoZ ra va Suq-

fa re biT, vid re me o res. aqe dan ga mom dna re, Tu mox de bo da pi ri qiT, ese igi, am ma ga liT-

ze da ja xe bis msxver pli Tvi Ton da e ja xe bo da pir vels da ase Ti ve da zi a ne bas mi a ye neb-

da mas, es Se de gi am uka nas knels Se e racx e bo da. ga mo dis, rom ve lo si ped ze Suq fa re bis

da ye ne bis val de bu le ba ori vem da ar Rvi a, mag ram, ro gorc Cans, mar Tlsa wi na aR mde go

Se de gi imas Se e racx e ba, vinc da ja xe ba mo ax di na da sa sik vdi lo Se de gi ga mo iw vi a. nor ma-

tu lad uf ro da saZ ra xi am vi Ta re ba Si swo red es qme de ba a.

sa kiTx a vi a: Tu su bi eq tis qme de ba mo ce mul Sem Txve va Si nor ma ti u lad da saZ ra xi a,

ra tom ar Se iZ le ba, rom mas bra li dav doT win da xe du lo bis nor mis dar Rve va Si, ro ca is

Ra mis sib ne le Si Suq fa re bis ga re Se ve lo si pe diT ga vi da qu Ca Si? an: ra tom ar Se iZ le ba,

rom ada mi ans, ro mel mac dar wmu ne biT icis, rom TviT mfri nav Si asa feT qe be li bom bia

da mon ta Je bu li, vin mes ur Ci a, imog za u ros swo red am TviT mfri na viT, bra li dav doT

sxvi si si cocx lis mar Tlsa wi na aR mde god da gan zrax mos po ba Si, Tu is, vi sac ur Ci es

swo red am TviT mfri na viT mgzav ro ba, TviT mfri na vis afeT qe bis ga mo da i Ru pe ba?

me oTxe Su a le du ri das kvna: er Ti sity viT, jer er Ti, `o bi eq tu ri Se racx va~,

ro gorc bra lis ga re Se pa su xis mgeb lo ba, ki dev er Txel vi me o rebT, lo gi ku ra dac wi-

na aR mde gob ri vi a, rad gan bra li sxva ara fe ri a, Tu ara pa su xis mgeb lo bis po zi ti u ri da

ne ga ti u ri as peq te bis kav Si ris for ma, xo lo, bra lis ga mo ricx va lo gi ku rad ga mo ricx-

avs pa su xis mgeb lo bas ro gorc po zi ti u ri, ise ne ga ti u ri as peq tiT. me o rec, dac vis zo-

ma zog jer bra lis ga re Sec Se iZ le ba iq nes ga mo ye ne bu li, ma Sin ro ca pa su xis mgeb lo ba

(ro gorc Se racx va) bra lis ga re Se Se uZ le be li a. me sa mec, mar Tlsa wi na aR mde go Se de-

gis ga mom wvev pi ro ba Ta nor ma tu li Se fa se ba Se iZ le ba, mag ram mxo lod ma Sin, Tu am pi-


275

ro ba Ta So ris su bi eq tis bra lic mo na wi le obs ro gorc mar Tlsa wi na aR mde go qme de bi sa

da mi si Se de gis er T-er Ti su bi eq tu ri mi ze zi. me oTx ec, `nor ma ti u li mi ze zob ri o ba“

ise Ti ve nor ma ti viz mi a, ro go ric, ma ga li Tad, hans kel ze nis moZR vre ba Si `nor ma ti u-

li ne bis yo fa,~ ro mel sac ne bis yo fis fsi qo lo gi ur cne bas Tan ara vi Ta ri kav Si ri ara

aqvs. me oTx ec, bra li, ro gorc wmin da nor ma ti u li cne ba (ro gorc mar Tlsa wi na aR mde-

go qme de bis Tvis ab straq tu li ga kicx va Tu ga sa kicx o ba), mi ze zob ri o bi sa gan mowy ve ti-

li aR moC nda, ris ga moc bra li da na Sa u leb ri vi qme de bi sa da mi si Se de ge bis ga mom wvev

pi ro ba Ta So ris ar mo na wi le obs. am vi Ta re ba Si, ro gorc Cans, bra lis ad gi li mi zez Se-

de gob ri vi kav Si ris nor ma ti ul ma Se fa se bam da i ka va.

sxva Ta So ris, e. w. nor ma ti u li mi ze zob ri o bis idea `ar axa li a, Zve li a.~ ma ga li-

Tad, prof. T. we re Te li kri ti ku lad ga ni xi lav da ne o kan ti a nu ri mi mar Tu le bis ger ma-

ne li kri mi na lis te bis mo saz re bas, rom mi ze zob ri vi kav Si ris fi lo so fi u ri ga ge ba sis-

xlis sa mar Tals, ro gorc nor ma ti ul sis te mas, ar ga mo ad ge ba da rom am uka nas knel ma

mi ze zob ri o bis sa ku Ta ri ga ge ba un da Se i mu Sa os. prof. T. we re Te li am mxriv imow mebs

`fi na lu ri Te o ri is“ iseT cno bil war mo mad ge nels, ro go ric gax ldaT ma u ra xi. mi si az-

riT, sis xlis sa mar Tals ain te re sebs ara is, Tu ro di saa ada mi a nis moq me de ba da na Sa u-

leb ri vi Se de gis mi ze zi, ara med is, Tu ra xa si aTs un da ata reb des es kav Si ri imi saT vis,

rom pi ri sis xlis sa mar Tleb riv pa su xis ge ba Si mi e ces.18

prof. T. we re Te li ak ri ti kebs im ne o kan ti a nur ide ebs, ro mel Ta Ta nax mad, ar ssa

da je rarss So ris Rrma uf skru li a, ris ga moc sa mar Tlis nor me bi si nam dvi lis sam ya-

ros ga naa gam xo lo e bu li. amis ga mo bra li mi ze zob riv kav Sir Si ver Ca er Tve ba, xo lo am

pi ro beb Si nor ma ti u li mi ze zob ri vi kav Si ri sxva ara fe ri a, Tu ara bra li sa da mi ze zob-

ri vi kav Si ris ga i gi ve ba, ro gorc es, ro gorc Cans, re vo lu ci am del rus kri mi na lits,

n. Ser gi evsks, ga mo u vi da.19 prof. T. we reT lis mtki ce biT, yo vel gva ri cda imi sa, rom

Seq mni li yo mi ze zob ro bis cne ba sis xlis sa mar Tleb ri vi ga ge biT, mi ze zis fi lo so fi-

u ri cne ba ze ua ris Tqma da mi ze zob ro bis spe ci a lu ri sa mar Tleb ri vi mi ze zob ri o bis

dad ge na iyo.20

ga sa ge bi a, rom aq mi ze zob ri o bis ori cne ba ar se bobs: er Ti - fo lo so fu ri, me o re

– sa mar Tleb ri vi. ra ki mi ze zob ri o bis fi lo so fi u ri cne ba sis xlis sa mar Tals, am Te o-

ri is mi xed viT, ar ga mo ad ge ba, ma Sa sa da me, `sa mar Tleb ri vi mi ze zob ri o bis~ cne bas mi ze-

zob ri o bis fi lo so fi ur cne bas Tan sa er To ara fe ri aqvs. ma Sa sa da me, `sa mar Tleb ri vi

mi ze zob ri o bis“ cne ba ti pu ri nor ma ti vis tu li du a liz mi a, ro ca mi ze zob ri o bis ori

cne ba er Tma neT Tan ra i me kav Si ris ga re Se ar se bobs. aqe dan ki, Ta vis mxriv, ga mom di na-

re obs das kvna, rom e. w. `o bi eq tu ri Se racx va“, ro me lic `nor ma ti u li mi ze zob ri o bis~

sa fuZ vel ze xor ci el de ba, bra lis ide is ugu le bel yo fas (bra lis prob le mi dan mi ze-

zob ri o bis prob le ma ze ga dar Tvas) da `bra lis ga re Se pa su xis mgeb lo bis“ wi na aR mde-

gob ri vi de bu le bis aRi a re bas mo as wa vebs.

18 Церетели Т. В., Причинная связь в уголовном праве, sisxlis samarTlis problemebi, tomi

me-3, Tb., 2012, 89. 19 iqve, 336. 20 iqve, 87.


276

8. bra li da mi ze zob ri vi kav Si ris prob le ma

sul sxvaa saq mis vi Ta re ba im Sem Txve va Si, ro ca bra li ga ge bu lia gar kve u li in stan-

ci is wi na Se su bi eq tis upa su xis mgeb lo bad, sis xlis sa mar Tlis sfe ro Si – mar Tlzo mi e-

ri qme de bis val de bu le bi sad mi su bi eq tis upa su xis mgeb lo da mo ki de bu le bad, ro me lic

gan zrax vis an ga uf rTxi leb lo bis for miT (zog jer ma Ti er Ti a no bi Tac) vlin de ba. Tu

gan zrax va su bi eq tze da kis re bu li po zi ti u ri pa su xis mgeb lo bis Seg ne bu li uar yo faa

(sa ku Ta ri Ta vi dan am pa su xis mgeb lo bis mox snis amao mcde lo ba), ga uf rTxi leb lo ba am

pa su xis mgeb lo bis ugu le bel yo fiT vlin de ba, ro ca su bi eq ti win da xe du lo bis nor mis

moTx ov nebs eki de ba upa su xis mgeb lod. aqe dan ga mom di na re, bra li sis xlis sa mar Tlis

sfe ro Si, ro gorc mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le bi sad mi su bi eq tis upa su xis mgeb-

lo da mo ki de bu le ba, sis xlis sa mar Tlis ko deq siT gaT va lis wi ne bu li mar Tlsa wi na-

aR mde go qme de bis su bi eq tu ri mi ze zi a. mar Ta li a, mi ze zi, ro gorc ase Ti, obi eq tu ri a,

mag ram bra li wmin da su bi eq tu ric ara a. miT uf ro, rom qar Tul ena ze ter min `brals“

xSi rad `mi ze zis“ mniS vne lo bi Tac iye ne ben. ma ga li Tad, vi sac al ko ho lis bo ro tad ga-

mo ye ne bis ga mo RviZ li da u zi an da, ety vi an, rom mi si es da a va de ba al ko ho lis bo ro tad

ga mo ye ne bis bra li a. aq isic igu lis xme ba, rom su bi ets Se eZ lo al ko ho lis bo ro tad ga-

mo ye ne bis gan Ta vi Se e ka ve bi na, xo lo ra ki Ta vi ar Se i ka va, ma Sa sa da me, mas bra li sa ku Ta-

ri jan mrTe lo bis da zi a ne ba Si Tvi Ton ve mi uZR vis.

bra lis prob le ma ti ka aq ar se bi Tad ver gaR rmav de ba, mag ram mok led ma inc aR vniS-

navT, rom, ro ca su bi eq ti po zi ti u ra daa pa su xis mge be li mar Tlzo mi e ri qme de bis Tvis

da sa xel mwi fo su bi eq ti sa gan mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le bi sad mi pa su xis mgeb-

lur da mo ki de bu le bas mo e lis, ga na Zne lia imi si ga ge ba, rom mar Tlzo mi e ri qme de bis

val de bu le bi sad mi su bi eq tis upa su xis mgeb lo da mo ki de bu le ba mar Tlsa wi na aR mde go

qme de bis su bi eq tu ri mi ze zi a? aq zed me ti ar iq ne ba, mo vi ta noT Sem de gi fi lo so fi u ri

de bu le ba: `sity va `mi ze zi~ sxva das xva ena Si gan sxva ve bul mniS vne lo beb Tan aris da kav-

Si re bu li – dawy e bu li imiT, rac iw vevs, rac qmnis, da dam Tav re bu li da na Sa u li sa da

bra lis mniS vne lo biT~. iq ve isi caa naT qva mi: rom `mi ze zad mi iC ne ven imas, rac aq ti u ri a,

rac iw vevs Se degs, ra sac Ta vi si aq ti u ro biT `bra li~ mi uZR vis Se de gis mi Re ba Si.~21

ro gorc Cans, aq mi ze zis rol Si ga moy va ni li bra li brWya leb Sia Cas mu li, rac imas

niS navs, rom bra li sa da mi ze zis sru li ga i gi ve ba da uS ve be li a, mag ram arc imi si uar-

yo fa Se iZ le ba, rom bra li, da na Sa u lis Ca de nis ge ne zi sis mi xed viT, win us wrebs mar-

Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le bis dar Rve vas, ro gorc mar Tlzo mi e ri qme de bis val-

de bu le bi sad mi su bi eq tis upa su xis mgeb lo da mo ki de bu le ba, ro me lic mar Tlsa wi na aR-

mde go qme de bis su bi eq tu ri mi ze zi a. mar Tlac, rom ara su bi eq tis upa su xis mgeb lo ba,

mar Tlsa wi na aR mde go qme de ba mo ce mul Sem Txve va Si Ca de ni li ar iq ne bo da. ma ga li Tad,

Tvi Ti me dov ne bi sas su bi eq ti ac no bi e rebs imas, rom mi si qme de ba mar Tlsa wi na aR mde-

go a, mag ram Ta vis Tavs usa fuZ vlod, anu, upa su xis mgeb lod ai me debs, rom mo ce mul

Sem Txve va Si mar Tlsa wi na aR mde go Se de gi ar dad ge ba, ma Sin ro ca es Se de gi obi eq tu ri

mxriv gar du va li a, xo lo, am gar du va lo bas su bi eq ti ar iT va lis wi nebs da swo red imi-

to maa Tvi Ti me dov ne ba ga uf rxi leb lo bis er T-er Ti sa xe. ma Sa sa da me, su bi eq tis bra li a,

rom mo ce mul Sem Txve va Si is mar Tlsa wi na aR mde go Se de gis dad go mis gar du va lo bas ar

21 avtorTa koleqtivi, dialeqtikuri materializmi, Tsu, 1970, 354.


277

iT va lis wi nebs, ma Sin ro ca win da xe du lo bis nor mi sad mi pa su xis mgeb lu ri da mo ki de bu-

le bis vi Ta re ba Si su bi eq ti mar Tlsa wi na aR mde go Se de gis gar du va lad dad go mas ga iT-

va lis wi neb da da, ma Sa sa da me, mar Tlsa wi na aR mde go qme de bas ar Ca i den da. a qe dan ga mom-

di na re, mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis Ca de na, msgavs vi Ta re ba Si, su bi eq tis upa su xis-

mgeb lo bis, anu, bra lis ga re Se ar xde ba da ami tom qme de bi sa da mi si Se de ge bis ga mom wvev

pi ro ba Ta So ris su bi eq tis brals ga dam wyve ti mniS vne lo ba aqvs. ma ga li Tad, Su ris-

Zi e bis mo tivs, ro me lic, vTqvaT, mkvle lo bis xer xiT xor ci el de ba, win us wrebs TviT

msxver plis mxriv mkvle lis mi marT ra i me uRir si saq ci e li, mag ram mkvle lo bis ga dawy-

ve ti le ba ma inc su bi eq tis ne bis saq me a, ris ga moc es ga dawy ve ti le ba fas de ba, ro gorc

upa su xis mgeb lo, ra ki su bi eqts Se eZ lo es ga dawy ve ti le ba ar mi e Ro da, ma Sa sa da me, am

mkvle lo bis msxver pli saT vis sa ma gi e ro ar ga da e xa da. ga sa ge bi a, rom es ga dawy ve ti le ba

rom ara, mkvle lo ba mo ce mul Sem Txvve va Si Ca de ni li ar iq ne bo da. am vi Ta re ba Si bra lis

xa ris xi, anu mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis su bi eq tu ri mi ze zi, uf ro ma Ra li a, vid re

ma Sin, ro ca mkvle lo bis ga dawy ve ti le bas win us wrebs TviT msxver plis mxriv mkvle lis

mi marT (an am uka nas kne lis ax lo na Te sa vis mi marT) mar Tlsa wi na aR mde go Za la do ba,

mZi me Se u racx yo fa an mi si ara er Tgzi si mar Tlsa wi na aR mde go da amo ra lu ri saq ci e liT

ga mow ve u li fsi qi ku ri tram va (mkvle lo ba ue ca ri, Zli e ri su li e ri aRel ve bis mdgo ma-

re o ba Si – e. w. fi zi o lo gi u ri afeq ti – saq. ssk 111-e mux li). e. w. pa To lo gi u ri afeq tis

mdgo ma re o ba Si ki su bi eq tis bra li ga mo ricx u lia da, ma Sa sa da me, am qme de bi sa da mi si

Se de ge bis ga mom wve vi su bi eq tu ri mi ze zi ar ar se bobs.

cxa di a, bra lis fsi qo lo gi u ri Te o ri a, ro gorc qme de bi sa da mi si Se de ge bi sad mi

su bi eq tis fsi qi ku ri da mo ki de bu le ba, am qme de bis Ca de nis su bi eq tu ri mi ze zi rom iyos,

ma Sin `fsi qi ku ri mi ze zob ri o bis“ ide a lis tu ri kon cef cia un da gve Ri a re bi na. mag-

ram ro ca saq me exe ba ga dawy ve ti le bas, ro me lic, nac vlad imi sa, rom iyos pa su xis mgeb-

lu ri, pi ri qiT, upa su xis mgeb lo a, ma Sin mar Tlsa wi na aR mde go qme de bi sa da mi si Se de ge-

bis su bi eq tu ri mi ze zi a, rom lis ga re Se es qme de ba da mi si Se de ge bi ar war mo iq mne bod-

nen. ma Sa sa da me, bra li, ro gorc mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le bi sad mi su bi eq tis

upa su xis mgeb lo da mo ki de bu le ba, qme de bi sa da mi si Se de ge bis ga mom wvev pi ro ba Ta So-

ris ga dam wyve ti a, rom lis ga re Se ara na i ri `nor ma ti u li mi ze zob ri o ba“ ar ar se bobs.

9. das kvna

Cven ve Tan xme biT prof. o. gam yrel Zes, rom qar Tu li sis xlis sa mar Tlis Te o ri-

a Si Se racx vis prob le ma ze mar Tlac ara fe ri iwe re ba, mag ram am je rad `o bi eq tu ri Se-

racx vis“ wi na aR me gob riv xa si aT ze uf ro dar wmu ne biT vi sa ub reT, xo lo das mu li prob-

le ma Sem dgom gaR rma ve bas mo iTx ovs, miT uf ro, rom `nor ma ti u li mi ze zob ri o bis“ idea

mi ze zob ri vi kav Si ri sa da bra lis mi mar Te bis prob le mas mTe li sig rZe- si ga niT war-

moq mnis.

278

qeTevan mWedliSvili-hedrixi*

danaSaulis Cadenis adgilis problemisaTvis mediis sisxlis samarTalSi

me di is sis xlis sa mar Ta li sis xlis sa mar Tlis axa li dar gi a.

mi si prob le ma ti ki saT vis qar Tul iu ri di ul sa zo ga do e bas yu radR e ba

jer ar mi uq ce vi a. es pa ta ra sta tia sis xlis sa mar Tlis zo ga di na wi lis

er Ti sa kiTx is axa li ra kur siT da nax vis pir ve li mcde lo ba a.

pir vel sta ti as me di is sis xlis sa mar Tal Si di di pa ti vis ce miT da

mo wi we biT vuZR vni Cems Zvir fas mas wa le bels,

pro fe sor aka ki la bar tya vas.

1. Se sa va li

da na Sa u lis Ca de nis ad gi li kla si kur sis xlis sa mar Tal Si er Txel da sa mu da mod

gar kve ul sa kiTx ad iT vle ba da sis xlis sa mar Tlis ko deq sSi amom wu ra va daa Ca mo ya li-

be bu li. sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis moq me de bis sfe ros sa qar Tve los

ssk me-4 da me-5 mux le bi exe ba. ssk me-4 mux lis pir ve li na wi lis Ta nax mad (sis xlis sa-

mar Tlis ka no nis moq me de ba sa qar Tve los te ri to ri a ze Ca de ni li da na Sa u lis mi marT),

vinc da na Sa uls sa qar Tve los te ri to ri a ze Ca i dens, pa suxs agebs am ko deq sis mi xed viT.

„suy vel ga no bis“ anu „sa yo vel Ta o bis“ Te o ri iT, ro me lic ssk-is me-4 mux lis me-2 na-

wil Sia mo ce mu li, sa qar Tve los te ri to ri a ze Ca de ni lad Ca iT vle ba is da na Sa u li, ro-

me lic da iwy o, grZel de bo da, Sewy da an dam Tav rda sa qar Tve los te ri to ri a ze. Tu da-

na Sa u leb ri vi qme de ba gan xor ci el da er Ti sa xel mwi fos te ri to ri a ze, Se de gi ki me o re

sa xel mwi fos te ri to ri a ze dad ga, te ri to ri u lo bis prin ci pis mi xed viT, da na Sa u lis

Ca de nis ad gi lad ori ve sa xel mwi fo iT vle ba. sis xlis sa mar Tlis li te ra tu ra Si moy-

va ni li kla si ku ri ma ga li Tis mi xed viT, Tu msxverpls sa wam la vi sa qar Tve los te ri to-

ri a ze da a le vi nes da igi sxva sa xel mwi fos te ri to ri a ze gar da ic va la, da na Sa u lis Ca-

de nis ad gi lad iT vle ba ro gorc is sa xel mwi fo, sa dac qme de ba gan xor ci el da, ase ve is

sa xel mwi foc, sa dac Se de gi dad ga.1 dam na Sa vis ga sa mar Tle ba mox de ba im sa xel mwi fos

ka non mdeb lo bis mi xed viT, ro mel sa xel mwi fos xel Si caa igi.2 Tu da na Sa u leb ri vi qme-

de biT ga mow ve u li cvli le ba ga re sam ya ro Si qme de bis Se mad gen lo bis na wi li ara a, Se de-

gis dad go mis ad gi li da na Sa u lis Ca de nis ad gi lad ar Ca iT vle ba.

* berlin-branderburgis socialur mecnierebaTa kvlevis centris mecnier-muSaki, Tsu-

is mowveuli leqtori.1 gamyreliZe o., saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis ganmarteba, 2005, 63; turava m.,

sisxlis samarTali, zogadi nawilis mimoxilva, 2010, 42; turava m., danaSaulis moZRvre-

ba, 2011, 104, velis nomeri 186; tyeSeliaZe g. da sxva, sisxlis samarTlis zogadi nawili,

2007, 83-89.2 qmedebis adgilis Sedegis adgilTan upiratesobis Sesaxeb ix. turava m., danaSaulis

moZRvreba, 2011, 105, velis nomeri 187;. turava m., sisxlis samarTali, zogadi nawilis

mimoxilva, 2011, 42.

q. mWedliSvili-hedrixi, danaSaulis Cadenis adgilis problemisaTvis mediis

sisxlis samarTalSi

279

aq ti u ri per so na lu ro bis (mo qa la qe o bis) prin ci pis mi xed viT, qar Tu li sis xlis

sa mar Ta li ga mo i ye ne ba ma Si nac, ro de sac da na Sa u li Ca de ni lia sazR var ga reT sa qar-

Tve los mo qa la qis (an sa qar Tve lo Si mud mi vad mcxov re bi mo qa la qe o bis ar mqo ne pi ris)

mi er. amas Tan es qme de ba da na Sa u lad un da iyos aRi a re bu li im sa xel mwi fos sis xlis sa-

mar Tlis ko deq sis mi xed viT, sa dac is Ca i di nes (ssk-is me-5 mux lis 1-li na wi li). sa qar-

Tve los mo qa la qis mi er Ca de ni li qme de ba, ro me lic da na Sa u lad ar iT vle ba im sa xel-

mwi fos ka non mdeb lo biT, sa dac is Ca de ni li a, sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis iu ris-

diq ci as mxo lod ma Sin da eq vem de ba re ba, ro de sac es aris sa qar Tve los in te re se bis wi-

na aR mdeg mi mar Tu li mZi me an /da gan sa kuT re biT mZi me da na Sa u le bi (ssk-is me-5 mux lis

me-3 na wi li).

Ta na med ro ve sa in for ma ci o- teq ni ku ri sa Su a le be bi xels uwy obs ara mxo lod in-

for ma ci u li sa zo ga do e bis for mi re bas da msof lio eko no mi kis da baz ris glo ba li za-

ci as, ara med afar To ebs da na Sa u lis gan xor ci e le bis Se saZ leb lo beb sac. sa in for ma cio

re vo lu cia eW vqveS aye nebs kla si ku ri sis xlis sa mar Tlis tra di ci ul Se xe du le bebs da

qme de bis da na Sa u leb ri o bi sa da das ja do bis ga da sawy ve tad ara erT sa kiTxs wa moW ris,

ro mel ze dac swo ri pa su xis ga ce ma sis xlis sa mar Tlis mec ni e re bis amo ca na a. Ta na med-

ro ve me di is sa Su a le biT Se saZ le be li xde ba sis xlis sa mar TliT da cu li si ke Tis xel-

yo fa dis tan ci u rad an glo ba lur ki ber siv rce Si ise, rom pir ma arc ki ga da la xos sa ku-

Ta ri sa xel mwi fos sazR va ri. sa kiTx a vi a, Tu ro me li qvey nis sis xlis sa mar Tlis iu ris-

diq ci as da eq vem de ba re ba es pi ri, Tu mis sa ku Tar qve ya na Si es qme de ba das ja di sa er Tod

araa da qme de bis Se mad gen lo bis Se de gis dad go mis sa kiTxi prob le ma tu ri a?

2. da na Sa u lis Ca de nis ad gi li glo ba lur ki ber siv rce Si

2. 1. da na Sa u lis Ca de nis ad gi li tran ssa sazR vro xel yo fis de liq teb Si

ger ma nul sis xlis sa mar Tlis li te ra tu ra Si da na Sa u lis Se de gis ad gi lis gan-

sazR vis prob le ma tu ro bis Se sa xeb Sem de gi ma ga li Ti moh yavT: Tu po lo ne Ti sa da ger-

ma ni is sa sazR vro po lo nur qa laq Si po lo ne li zeZ li e ri fo to ka me riT su raTs ga da u-

Rebs ger ma ni a Si, ode ris fran kfur tSi sa ku Tar sa Zi ne bel oTax Si ga SiS vle bul qals,

igi axor ci e lebs ger ma ni is ssk-is 201 a pa rag ra fiT gaT va lis wi ne bul qme de bas (u aR-

re sad pi ra di cxov re bis sfe ros xel yo fa).3 am nor mis Ta nax mad, das ja dia pi ri saT vis

une bar Tvod su ra Tis ga da Re ba, ro me lic bi na Si an sxva da cul mflo be lo ba Si im yo fe-

ba. da eq vem de ba re ba Tu ara po lo ne lis mi er ger ma ni a Si su ra Tis ga da Re ba ger ma ni is iu-

ris diq ci as? am kiTx va ze pa su xis ga sa ce mad au ci le be lia da vad gi noT Sem de gi sa kiTx i:

sad dad ga qme de bis Se mad gen lo ba Si gaT va lis wi ne bu li Se de gi, anu uaR re sad pi ra di

sacx ov re be li are a lis xel yo fa? iq, sa dac moq me deb da pi ri da sa dac man sa u ra Ti ga da-

i Ro, anu Seq mna SiS ve li qa lis ga mo sa xu le ba (po lo neT Si), Tu iq, sa dac es SiS ve li qa li

im yo fe bo da (ger ma ni a Si), war mo i So ba Sem de gi prob le ma: ra aris am pa rag ra fiT da cu-

li obi eq ti, anu ra igu lis xme ba „u aR re sad pi rad sacx ov re bel are al Si“. Se saZ le be lia

mtki ce ba imi sa, rom rad gan es mux li das ja dad acx a debs ara mxo lod vi zu a lur dak-

vir ve bas Ta vis Ta vad aRe buls (mag., ara bi nok liT ada mi an ze dak vir ve bis war mo e bas mi si

3 Verletzung des höchstperönlicher Lebensbereichs, §201a dStGB.


280

ne bar Tvis ga re Se), ara med fo tog ra fi re bas, qme de bis Se de gi fo to su ra Tis Seq mna a. am

nor mis mi za ni a, Ta vi dan iq nes aci le bu li une bar Tvod su ra Tis ga da Re ba (nor mis te-

le o lo gi u ri gan mar te ba). ami to mac cxov re bis are a li siv rcob ri vad ar un da ga vi goT.

da na Sa u lis Ca de nis ad gi li, am Se xe du le bis mi xed viT, po lo ne Ti iq ne ba. qme de ba ze ger-

ma ni is sis xlis sa mar Tlis ka no ni ar gav rcel de ba, ra sac pi ris qme de bis da us je lo ba

moh yve ba.

`ze per so na lu ri sacx ov re be li are a li“, zo gi er Ti mec ni e ris az riT, siv rcob ri-

vad ar un da ga vi goT. ami to mac ze per so na lu ri are a lis xel yo fad Ca iT vle ba ara ada-

mi a nis por tre ti re ba mis sa Zi ne bel oTax Si, ara med mis mi er gan xo ci e le bu li ze per so-

na lu ri (u aR re sad pi ra di) cxov re bis pro ce sis fo to do ku men ta cia (seq su a lu ri qme-

de ba ni, sxva in ti mu ri qme de ba ni, sik vdi lis pro ce si da sxv.). es is qme de ba ni a, ro mel Ta

fo tog ra fi re bas da gax ma u re bas pi ris pres ti Jis Tvis saf rTxis Seq mna Se uZ li a. ami-

to mac ger ma ni is ssk-is §201 a sis xlis sa mar Tlis Te o ri a Si mi iC ne va ro gorc Se de gi an,

ase ve ab straq tu li saf rTxis de liq tad. es Se xe du le ba ga sak ri ti ke be li a, rad gan da-

na Sa ul Ta da yo fas saf rTxis da xel yo fis (a nu da ma zi a ne bel) de liq te bad sa fuZ vlad

udevs sis xlis sa mar Tlis ko deq sSi gaT va lis wi ne bu li qme de bis Se mad gen lo ba da ara is

Se de ge bi, rac qme de bis obi eq tu ri mxa ris miR ma a.

sa kiTx is sxvag va ri ga dawy ve ti saT vis Seg viZ lia mo viS ve li oT we reT li se u li Se-

xe du le ba da na Sa u lis obi eq tis da da na Sa u lis sag nis er Tma ne Tis gan gas xva ve bis au ci-

leb lo bis Se sa xeb.4 am mo saz re bi dan ga mom di na re, ger ma ni is ssk-is §201 a- Si gaT va lis wi-

ne bu li da na Sa u lis uSu a lo obi eq tia ada mi a nis Ta vi su fa li moq me de bis uf le ba „u aR-

re sad pi rad sacx ov re bel are al Si~.5 ara vis ar un da hqon des Si Si imi sa, rom mi si moq me-

de ba sa ku Tar oTx ke del Si an sxva da cul ad gi las fo tog ra fi re bu li iq ne ba, rom vin me

mis „u aR re sad pi rad are al Si“ vi zu a lu rad Se iW re ba da am SeW ras da a fiq si rebs ki dec.

rac Se e xe ba su raTs, esaa mxo lod da mxo lod da na Sa u lis Ca de nis sa ga ni, an da Se saZ le-

be li a, sxva Sem Txve va Si da na Sa u lis Ca de nis ia ra Ra dac ga mod ges. aqe dan ga mom di na re,

da na Sa u lis Ca de nis ad gi li iq ne ba ara su ra Tis (a nu da na Sa u lis sag nis) Seq mnis ad gi li

(a nu po lo ne Ti), ara med iq, sa dac ir Rve va sis xlis sa mar Tlis we siT da cu li ze per so na-

lu ri moq me de bis Ta vi suf le ba, anu ger ma ni a Si.6 am Se xe du le bas pi ris qme de ba ze ger ma-

ni is iu ris diq ci is gav rce le ba sa da qme de bis das ja do bam de miv ya varT. am Se xe du le bis

dog ma ti ku ri ga mar Tu lo bis mi u xe da vad, kri ti kis sa fuZ ve li ar se bobs, rad gan igi me-

tis me tad afar To ebs ger ma ni is iu ris diq ci as.

sis xlis sa mar Tlis li te ra tu ra Si Se de gi an de liq teb Si da na Sa u lis Ca de nis

ad gi lis prob le ma tu ro bis Se sa xeb sxva ma ga li Tic moh yavT: Tu saf ran geT Si mcxov-

re bi fran gi ger ma ni a Si myof ger ma nels Se u racx myo fel we rils mis wers, mis mi marT

ger ma ni is iu ris diq cia gav rcel de ba (Se u racx yo fa, ssk-is §185) rad gan ger ma ni is ssk-

is §7 me o re ab za cis 1-li nom riT, ger ma ne lis mi marT sazR var ga reT gan xor ci e le bu li

qme de bi saT vis ger ma nu li sis xlis sa mar Tlis ko deq si ma Sin ga mo i ye ne ba, ro de sac qme-

de bis Ca de nis ad gi las es qme de ba das ja di a. a mas Ta na ve, ger ma ni is sis xlis sa mar Tlis

4 wereTeli T., tyeSeliaZe g., moZRvreba danaSaulze, 1969, 157-60.

5 Hoyer A., Die Verletzung des höchstpersönlichen Lebensbereichs bei §201a StGB, ZIS 2006, 1(4); Mitsch W., Medienstrafrecht, 2012, §1/Rn. 6.

6 Hoyer A., Die Verletzung des höchstpersönlichen Lebensbereichs bei §201a StGB, ZIS 2006, 2-3.


sisxlis samarTalSi

281

iu ris diq cia Ca de nil qme de ba ze imi to mac un da gav rcel des, rom Se u racx yo fa Se de gi-

a ni de liq tia da da na Sa u lis Se de gi, anu da za ra le bu lis an me sa me pi ris mi er Se u racx-

yo fis aR qma ger ma ni a Si xde ba. da na Sa u lis Ca de nis xer xi da na Sa u lis xa si aTs ar cvlis

da qme de bis kva li fi ka cia ar Se ic vle ba, Tu fran gi ger ma nels Se u racx yo fas te le fo-

nis an ma i lis sa Su a le biT mi a ye nebs.7 yve la am Sem Txve va Si Se saZ le be lia fran gis mi marT

ger ma ni is sis xlis sa mar Tlis ka non mdeb lo bis ga mo ye ne ba.

ga ci le biT sa in te re so iq ne ba am ma ga li Tis Sem de gi va ri a ci a: sa qar Tve lo Si myo fi

ger ma ne li sa qar Tve lo Si myof ger ma nels Se u racx yo fas sxva das xva xer xiT mi a ye nebs:

sity vi e rad, we ri lis xel ze ga da ce miT, te le fo niT, ma i liT da bo los, mis su raTs Yo u-Tu be- ze at vir Tavs da ga u ke Tebs war we ras „Ro ri“. am su ra Tis nax va Se sa ba mi si war we riT

Se saZ le be lia ro gorc sa qar Tve lo Si, sa dac Se u racx yo fa araa sis xlis sa mar Tlis de-

liq ti, ase ve ger ma ni a Sic, sa dac pi rov ne bis pa ti vis da Rir se bis dac va sis xlis sa mar-

Tlis ko deq sis sa Su a le biT xde ba (§ 185 Se u racx yo fa; §186 bo ro ti Wo ri, §187 ci lis wa-

me ba, §188 sa ja ro pi ris mi marT bo ro ti Wo ris gav rce le ba da ci lis wa me ba). Se u racx yo-

fa Se de gi a ni de liq tia da dam Tav re bu lad iT vle ba ma Sin, ro de sac igi da za ra le bu lis

an me sa me pi ris mi er aRiq me ba.

im sa kiTx is ga da sawy ve tad, da eq vem de ba re ba Tu ara sity vi e rad, we ri lis xel ze

ga da ce miT, te le fo niT da ma i liT mi ye ne bu li Se u racx yo fa ger ma ni is iu ris diq ci as,

ger ma ni is sa sa mar Tlom aq ti u ri da pa si u ri per so na lu ro bis prin ci pi un da mo iS ve li-

os, rad gan ro gorc Se u racx myo fe li, ase ve Se u racx yo fi li ger ma ni is mo qa la qe a, qme-

de ba ger ma ni a Si ar xor ci el de ba da Se de gic ger ma ni a Si ar dge ba. ro gorc aq ti u ri, ase-

ve pa si u ri per so na lu ro bis prin ci pis Ta nax mad (ger ma ni is ssk-is §7-is pir ve li ab za ci

da me o re ab za cis 1-li no me ri), ger ma ne lis mi er an ger ma ne lis mi marT sazR var ga reT

Ca de ni li qme de ba ger ma ni is iu ris diq ci as mxo lod ma Sin da eq vem de ba re ba, ro de sac es

qme de ba mi si Ca de nis ad gi lis sis xlis sa mar Tlis ka no niT das ja di a. rad gan qar Tu li

sis xlis sa mar Tlis ko deq si Se u racx yo fis das ja do bas aRar iT va lis wi nebs, ami to mac

da sa xe le bu li qme de ba, kla si ku ri sis xlis sa mar Tlis mi xe diT, ar da is je ba.

sa in te re soa Yo u Tu be- ze Se u racx myo fe li in for ma ci is at vir Tvis iu ri di u li Se-

fa se ba. ri Ti gan sxvav de ba igi Se u racx yo fis sxva xer xe bi sa gan, we ri lo bi Ti Tu ma i lis

sa Su a le biT Se u racx yo fi sa gan? we ri lo bi Ti da ma i lis sa Su a le biT Se u racx yo fis dros

da na Sa u lis Ca de nis ad gi lia qme de bis gan xor ci e le bis (sa qar Tve lo) da Se de gis dad go-

mis, anu da za ra le bu lis mi er am in for ma ci is gac no bis (sa qar Tve lo) ad gi li. rac Se e xe-

ba ger ma nul ena ze Se u racx myo fe li in for ma ci is at vir Tvas, igi vir tu a lu r siv rce Si

pir Ta ga nu sazR vrel ma wrem Se iZ le ba na xos. Ta vad is faq ti, rom in for ma cia ger ma nul

ena ze a, mig va niS nebs ima ze, rom ad re sat Ta (me sa me pir Ta) wre Zi ri Ta dad ger ma nu le no-

van qvey neb Si un da ve Ze boT. mi u xe da vad imi sa, rom ro gorc Se u racx myo fe li, ase ve Se u-

racx yo fi li sa qar Tve lo Si im yo fe ba da qme de ba anu su ra Tis at vir Tva sa qar Tve lo Si

xde ba, da na Sa u lis Ca de nis ad gi li ger ma ni a caa da ara mar to sa qar Tve lo, rad gan me o re

Se de gi – me sa me pir Ta mi er am Se u racx myo fe li in for ma ci iT dat vir Tu li su ra Tis nax-

va – ger ma ni a Si dge ba. a qe dan ga mom di na re, am qme de ba ze me o re Se de gis dad go mis ad gi-

lis, anu ger ma ni is iu ris diq ci ac gav rcel de ba da ara mxo lod sa qar Tve lo Si.8

7 Mitsch W., Medienstrafrecht, 2012, §1/Rn. 12.8 Hilgendorf E., Überlegungen zur strafrechtlichen Interpretation des Ubiquitätsprinzips im Zeitalter des Inter-

nets, NJW 1997, 1873 (1876); ders., Die Neuen Medien und das Strafrecht, ZStW 113 (2001), 650 (669).


282

2.2. da na Sa u lis Ca de nis ad gi lis prob le ma tu ro ba tran sa sazR vro

ab straq tu li saf rTxis de liq teb Si

ab straq tu li saf rTxis de liq tebs mi e kuT vne ba is de liq te bi, rom le bic ti pu rad

sa SiS qme debs mo i ca ven da Se mad gen lo ba Si kon kre tu li saf rTxis anu Se de gis ar se bo-

bas ar iT va lis wi ne ben.9

ger ma ni is sis xlis sa mar Tlis ko deq si sa zo ga do eb ri vi uSiS ro e bi sa da wes ri gis

wi na aR mdeg mi mar Tul da na Sa u lad Tvlis mo sax le o bis er Ti na wi lis wi na aR mdeg si Zul-

vi li sa ken wa qe ze bas (§130 Vol ksver het zung) da ho lo kos tis uar yo fas. ger ma ni is sis xlis

sa mar Tlis li te ra tu ra Si az rTa di di sxva das xva o ba moh yva Sem deg Sem Txve vas: av stra-

li is qa laq ade la i de Si av stra li is er Tma mo qa la qem av stra li is ser ver ze an ti se mi-

tu ri Si na ar sis, ho lo kos tis uar myo fe li, teq ste bi at vir Ta. am teq ste bis wa kiTx va

ger ma ni a Sic Se iZ le bo da. man am qme de biT ger ma ni is ssk-is §130-is me sa me na wi li – ho lo-

kos tis uar yo fa – ga na xor ci e la. ger ma ni is sa sa mar Tlos wi na Se dad ga Sem de gi prob-

le ma – da eq vem de ba re ba Tu ara es qme de ba ger ma ni is sis xlis sa mar Tlis iu ris diq ci as?

qme de bis gan xor ci e le bis ad gi li yo vel Tvis is ad gi li a, sa dac qme de bis gan ma xor ci e-

le be li pi ri im yo fe ba, anu am Sem Txve va Si av stra lia da ara ger ma ni a.10 es qme de ba, ho-

lo kos tis uar yo fa, ab straq tu li saf rTxis de liq tia da sis xlis sa mar Tlis li te ra-

tu ra Si gav rce le bu li az ris mi xed viT, ro gorc ze moT uk ve iyo naT qva mi, ab straq tu li

saf rTxis de liq te bi Se degs ar mo i ca ven.

ger ma nul sis xlis sa mar Tal Si av stra li e lis mi er Ca de ni li qme de bis ad gil Tan

da kav Si re biT ram de ni me di a met ra lu rad gan sxva ve bu li az ri Ca mo ya lib da. ger ma ni is

fe de ra lu ri sa sa mar Tlos da mec ni er Ta er Ti na wi lis az riT, Se de gis is cne ba, rac am

nor ma Sia gaT va lis wi ne bu li, ar em Txve va qme de bis Se mad gen lo bis Se sa xeb zo gad moZR-

vre bas, ro me lic sa fuZ vlad udevs de liq te bis da yo fas sxva das xva ti pe bad – Se de gi a-

ni da Se deg ga re Se de liq te bi. ger ma ni is fe de ra lur ma sa sa mar Tlom am qme de ba ze ger-

ma ni is iu ris diq ci is ga sav rce leb lad Se de gis axa li cne ba Se mo i Ro da mi u Ti Ta, rom

am gva ri qme de bis Se de gia mi si var gi si a no ba, ze moq me de ba mo ax di nos sa zo ga do eb ri vi

az ris gan vi Ta re ba ze.11 qme de bis var gi si a no ba sa zo ga do eb ri vi mSvi do bi a no bis xel yo-

fi saT vis swo red is Se de gi a, ra sac ger ma ni is ssk-is §9 (da na Sa u lis Ca de nis ad gi li)

gu lis xmobs.12 es Se de gi iq dge ba, sa dac kon kre tul qme de bas qme de bis Se mad gen lo ba Si

aR we ri li sa mar Tleb ri vi si ke Ti saT vis sa SiS ro e bis Seq mna Se uZ li a.13 da na Sa u lis Se de-

gis ter mi nis Si na ar si am ga ge biT qme de bis Se mad gen lo ba Si gaT va lis wi ne bul obi eq tur

cvli le ba ze ki ara, ar se bul kon teq stzea da mo ki de bu li.14 am gva rad, aR niS nu li de liq-

ti ab straq tu li ki ara, ab straq tul -kon kre tu li da Se de gi a ni de liq ti a.

9 Ebert U., AT, 2001, 41.10 MK-Ambos, §9/Rn. 29.11 BGHSt 46, 212 (220). Sieber U., Internationales Strafrecht im Internet. Das Territorialitätsprinzip des §§ 3, 9

StGB im globalen Cyberspace, NJW 1999, 2065 (272). 12 BGHSt 46, 212 (221).13 BGHSt 46, 218 (221).14 Hecker B., Die Strafbarkeit grenzüberschreitender Luftverunreinigung im deutschen und europäischen Um-

weltstrafrecht, ZStW 115 (2003), 880 (888); Hörnle, T., Verbreitung der Aufschwitzlüge im Internet, NStZ 2001, 305 (310).


sisxlis samarTalSi

283

mxar da We ras im sa xu rebs kri mi na lis te bis na wi lis Se xe du le ba, rom lis mi xed vi-

Tac ab straq tu li saf rTxis de liq te bi qme de bis ima nen tur Se degs anu ab straq tu li

saf rTxis lo ka li za ci as ar iT va lis wi ne ben. qme de bis Se de gi ger ma ni is ssk-is §9-is 1-li

ab za cis mi xed viT aris qme de bis Se mad gen lo bis Se sa ba mi si qme de bi sa gan siv rcob ri vad

da dro is mi xed viT ga mo yo fa di cvli le ba ga re sam ya ro Si, rac da cu li sa mar Tleb ri vi

si ke Tis kon kre tul xel yo fa Si an mis mi marT kon kre tu li saf rTxis Seq mna Si ga mo i xa-

te ba.15 „xer xi, ro me lic sa zo ga do eb ri vi mSvi do bi a no bis xel yo fi saT vi saa ga mo sa de gi“,

Se de gis aR sa we rad ar ga mog vad ge ba. Se de gis am gva ri far To ga az re ba Za li an Sors mi dis

da ger ma ni is Zi ri Ta di ka no nis 103-e mux lis me o re ab za ciT da ger ma ni is sis xlis sa mar-

Tlis ko deq sis §1-iT ak rZa lul ana lo gi as war mo ad gens, ami to mac ho lo kos tis uar-

yo fa av stra li a Sia Ca de ni li da ara ger ma ni a Si da ger ma ni is sis xlis sa mar Tlis ka no ni

mas ze ar gav rcel de ba.16

sis xlis sa mar Tlis li te ra tu ra Si di di da va ga mo iw via Ta na med ro ve me di eb Tan

da kav Si re bul ma ki dev er Tma Sem Txve vam, ro mel mac eW vqveS da a ye na kla si ku ri sis xlis

sa mar Tlis de bu le be bi da na Sa u lis Ca de nis ad gi lis Se sa xeb. 1999 wels ber li nis sa a pe-

la cio sa sa mar Tlos war mo e ba Si iyo Sem de gi saq me:17 po lo ne Tis qa laq zab Ja Si ger ma ni is

da po lo ne Tis qvey ne bis fex bur Tis gun debs So ris ga mar Tul fex bur Tis mat Cze ram-

de ni me ger ma nel ma mat Cis yu re bi sas sta di on ze Ta vi si emo cia „hit le ru li mi sal me bis“

Jes tiT ga mo xa ta.18 „hit le ru li mi sal me ba“, ro me lic ger ma ni is mo sax le o bam te le vi zi-

is sa Su a le biT aRiq va, ger ma ni is sis xlis sa mar Tlis ko deq sis §86 a 1-li ab za cis pir ve-

li nom ri Taa ak rZa lu li (a ra kon sti tu ci u ri or ga ni za ci e bis pro pa gan dis sa Su a le be-

bis gav rce le ba).

sis xlis sa mar Tlis praq ti kis da mec ni e re bis wi na Se dad ga Sem de gi sa kiTx i: rad-

gan qme de bis das ja do ba qme de bis Ca de nis ad gil zea da mo ki de bu li, sa daa Ca de ni li es

qme de ba? ger ma ni is ssk-is §7 me o re ab za ci ki (sis xlis sa mar Tlis ka no nis moq me de ba

sazR var ga reT Ca de nil da na Sa ul Ta mi marT) ger ma ni is mo qa la qes sazR var ga reT Ca de ni-

li qme de bi saT vis mxo lod ma Sin sjis (aq ti u ri per so na lu ro bis prin ci pi), ro de sac es

qme de ba da na Sa u lis Ca de nis ad gil ze sas je lis mu qa ri Taa ak rZa lu li. sxe u leb ri vi moZ-

ra o ba, anu das ja di qme de ba pir ma po lo neT Si ga na xor ci e la. po lo ne Tis sis xlis sa mar-

Tlis ko deq si am gvar da na Sa uls ar iT va lis wi nebs. am gva rad, aq ti u ri per so na lu ro bis

prin ci pi ber li nis sa a pe la cio sa sa mar Tlos aR niS nul pir Ta da sas je lad ar ga mo ad ge-

bo da. sa sa mar Tlom sa kiTxi Sem deg na i rad ga dawy vi ta: man ger ma ni is sis xlis sa mar Tlis

ko deq sis §86 a 1-li ab za cis pir ve li nom riT ak rZa lu li qme de ba (a ra kon sti tu ci u ri

or ga ni za ci e bis pro pa gan dis sa Su a le be bis gav rce le ba) ab straq tul de liq tad mi iC-

ni a, ro me lic Se degs ar iT va lis wi nebs. amas Ta na ve man mi u Ti Ta, rom rad gan te le vi zi is

sa Su a le biT am qme de bis vi zu a lu ri aR qma ger ma ni a Sic iyo Se saZ le be li, swo red es aR-

qmaa das ja di qme de bis Se mad gen lo bis na wi li da ami to mac da na Sa u lis Ca de nis ad gi lad

15 Hilgendorf E., Überlegungen zur strafrechtlichen Interpretation des Ubiquitätsprinzips im Zeitalter des Inter-nets, NJW 1997, 1873 (1876).

16 Mitsch W., Medienstrafrecht, 2012, §1/Rn. 9. 17 KG, Zeigen des „Hitlergrüßes“ bei Fußbalspiel im Ausland, NJW 1999, 3500.18 <http://de.wikipedia.org/wiki/Hitlergru%C3%9F>.


284

ger ma ni ac un da mi viC ni oT . am gva rad, te le me di am sa Su a le ba mis ca ger ma ni is sa sa mar-

Tlos, po lo neT Si Ca de ni li da na Sa u li ger ma ni a Si Ca de ni la dac ga mo ecx a de bi na da am

pir Ta das ja do bis sa kiTxi da de bi Tad ga da ewy vi ta.19

ger ma nul sis xlis sa mar Tlis li te ra tu ra Si am ga dawy ve ti le bam di di dis ku sia

ga mo iw vi a. dog ma ti kos Ta az ri orad ga i yo. spe ci a lis tTa er Ti na wi li sa sa mar Tlos ga-

dawy ve ti le bas da e Tan xma da igi dog ma ti ku ri ar gu men te biT ga am did ra. isi ni mi u Ti Te-

ben, rom ab straq tu li saf rxis de liq te bic mo i ca ven „Se degs, ro me lic qme de bis Se mad-

gen lo bas ekuT vni an da ger ma ni a Sic swo red am gva ri Se de gi dad ga.“20

dog ma ti ku rad uf ro da sa bu Te bu li Se xe du le bis mi xed viT ki „hit le ru li mi-

sal me ba“ mxo lod po lo neT Si gan xor ci el da, rad gan pi ri da na Sa u lis Ca de ni sas mxo-

lod da mxo lod iq moq me debs, sa dac igi fi zi ku rad im yo fe ba. ami to mac, am Se xe du le bis

mi xed viT, am qme de bis das ja do ba sa a pe la cio sa sa mar Tlos un da ua re yo.21 das ja do ba

Se de gis dad go mis ad gi lis mi xed vi Tac ver da sa buT de bo da, rad gan qme de bis Se mad gen-

lo bas mxo lod is faq te bi mi e kuT vne ba, ro mel Ta gan xor ci e le bac qme de bis obi eq tu ri

Se mad gen lo bis Se sas ru leb lad aris sa Wi ro, e.i., sxva sity ve biT rom vTqvaT, is niS ne bi,

rom le bic dis po zi ci a Sia mo ce mu li da rom lis ke na caa mi mar Tu li pi ris gan zrax va. qme-

de bis Se mad gen lo bis ni Sa ni „ab straq tu li saf rTxis war mo So ba,“ ro gorc da na Sa u lis

Se de gi ki am gvar Sem Txve va Si ar ar se bobs. ab straq tu li saf rTxis de liq te bi ris kiT

dat vir Tul qme de be bia mag ram isi ni mxo lod ti pu rad mo i ca ven saf rTxes. ter mi ni „ab-

straq tu li saf rTxe“ mxo lod dog ma ti ku ri, mec ni e ru li xa si a Ti sa a. ka non mde be li mas

sis xlis sa mar Tlis ko deq sSi gaT va lis wi ne bul Se mad gen lo beb Si ar iye nebs. da na Sa u li

Ca de ni li a, Tu pir ma es qme de ba ga na xor ci e la. Tu ab straq tu li saf rTxis de liq te bi

Se degs ar mo i ca ven, maT arc Se de gis dad go mis ad gi li aqvT da pi ris das ja „Se de gis

dad go mis ad gi lis“ mi xed vi Tac (a nu ger ma ni is sis xlis sa mar Tlis ka non mdeb lo biT) ver

da sa buT de ba.

ab straq tu li saf rTxis de liq tebs mi e kuT vne ba ag reT ve azar tu li Ta ma Se bis une-

bar Tvo (o fi ci a lu ri ne bar Tvis ga re Se) mowy o ba (ger ma ni is ssk 284-e mux li) .am gva ri Ta-

ma Se bi in ter ne tis sa Su a le bi Tac Se iZ le ba mo ewy os. sa kiTx a vi a, da is je ba Tu ara sazR-

var ga reT myo fi pi ri, ro me lic am gvar Ta maSs mo awy obs, Tu am Ta maS Si (lo to, la ta ri a,

fso ni) mo na wi le o ba ger ma ni a Si caa Se saZ le be li? sad xde ba am da na Sa u lis gan xor ci e-

le ba? sazR var ga reT, sa dac am Ta ma Se bis mom wyo bi im yo fe ba fi zi ku rad da axor ci e lebs

sa Ta na do moq me de bas, Tu im qve ya na Sic, sa dac am Ta maS Si mo na wi le o baa Se saZ le be li?

mec ni er Ta er Ti na wi lis az riT, Ta maS Si mo na wi le o bis mi Re bis Se saZ leb lo bis Seq mna

Ta ma Sis mowy o bis Se de gad Seq mni li mdgo ma re o baa da ara Ta vad Ta ma Sis mowy o ba. ka non-

19 germanul literaturaSi arsebulma azrTa am sxvadasxvaobam ar SeiZleba ar gagvaxse-

nos sabWoTa periodis diskusia imis Sesaxeb, danaSaulebrivi Sedegi yvela danaSauls

axasiaTebs, Tu arseboben agreTve SedeggareSe danaSaulebi, wereTeli, T., tyeSeliaZe,

g., moZRvreba danaSaulze, 1969, 195.20 Hecker B., Die Strafbarkeit grenzüberschreitender Luftverunreinigung im deutschen und europäischen Um-

weltstrafrecht, ZStW 115 (2003), 880 (886); Heinrich, B., Der Erfolgsort beim abstrakten Gefährdungsdelikt, GA 1999, 72 ff. nach Mitsch W., Medienstrafrecht, 2012, §1/Rn. 10.

21 Mitsch W., Medienstrafrecht, 2012, §1/Rn. 10.


sisxlis samarTalSi

285

mde be li ki Ta vis Ta vad aRe bul Ta ma Sis mowy o bas sjis .e saa ab straq tu li saf rTxis de-

liq ti, ro me lic da na Sa u lis Se degs ar iT va lis wi neb s. a qe dan ga mom di na re, azar tu li

Ta ma Sis mom wyo bi ger ma ni is ssk §284-is mi xed viT ar da is je ba.22

3. das kvna

ab straq tu li saf rTxis de liq te bis Se de gi an de liq te bad ga mocx a de biT ger ma nu-

li sis xlis sa mar Ta li Ta na med ro ve me di is sa Su a le biT mTe li msof li os mas Sta biT Ca-

de ni li da na Sa u le bis wi na aR mdeg brZo lis basr ia ra Rad ga da iq ce va, rac sxva sa xel mwi-

fo Ta su ve re ni tets da ar Rvevs. glo ba lur ki ber siv rce Si Ca de nil da na Sa ul Ta mi marT

erov nu li sis xlis sa mar Tleb ri vi iu ris diq ci is SezR ud vis au ci leb lo bac am me tad

mniS vne lo van prob le ma Ta wres mi e kuT vne ba.23

22 Mitsch W., Medienstrafrecht, 2012, §1/Rn. 11.23 Hilgendorf E., Überlegungen zur strafrechtlichen Interpretation des Ubiquitätsprinzips im Zeitalter des Inter-

nets, NJW 1997, 1873 (1874); ders., Die Neuen Medien und das Strafrecht, ZStW 113 (2001), 650 (660).

286

iri ne xer xe u li Ze*

aras rul wlo van Ta da na Sa u li da mi si ga mom wve vi mi ze ze bi iu ve na lu ri ius ti ci is sis te meb Si

1. Se sa va li

`me-20 sa u ku nis da sawy is Si aS S-is den ve ris Sta tis aras rul wlo van Ta sa sa mar-

Tlos da ma ar se bel sa da mo sa mar Tles, ben lin dse is, swam da, rom ar ar se bobs `cu di

bav Svi~, ar se bobs mxo lod cu di pi ro be bi, rom leb sac moh yve ba cu di qme de bis Ca de na.

ro gorc man Ta vis sa ga ze To sta ti a Si 1927 wels ax sna, sa sa mar Tlos mi za ni un da iyos im

axal gaz rde bis ga dar Ce na da ara das ja, rom le bic war sdge bod nen mis wi na Se~.1

TiT qmis er Ti sa u ku nis win wa mo ye ne bul am ide as – das jis mi marT aras rul wlo-

van Ta re a bi li ta ci is upi ra te so ba da da na Sa u lis xel Sem wyo bi pi ro be bis dad ge na da

maT Tan brZo la, dRe sac war ma te biT iye ne ben da sxva das xva ar gu men ta ci iT am ya re ben

Ta na med ro ve msof li os qvey ne bis mec ni e ri da praq ti ko si iu ris te bi.

im miz niT, rom sa zo ga do e ba da mec ni e re ba ukeT da ex ma ros aras rul wlov nebs da-

na Sa u lis Sem ci re ba sa da mis Ta vi dan aci le ba Si, ise ve ro gorc aras rul wlo van dam na-

Sa ve Ta ga mos wo re ba sa da re so ci a li za ci a Si, in ter ven ci u li da pre ven ci u li Ro nis-

Zi e be bis da geg mva- gan xor ci e le bam de, un da Se vis wav loT da ga mo vi ye noT im kvle ve bis

ana li zi, rac Ca ta re bu lia kri mi no lo gi u ri mec ni e re bis mi er aras rul wlo van Ta da na-

Sa u lis (de lin kven tu ro bis) ar sis, mi si ga mom wve vi Tu xel Sem wyo bi mi ze ze bis Se sa xeb.

ra tom Ca dis am de ni aras rul wlo va ni cud saq ci els? ra ga nas xva vebs cu di qme-

de bis Cam den aras rul wlov nebs im Ta na to le bis gan, rom le bic cud saq ci els ar Ca di-

an? ra tom xde ba ise, rom aras rul wlo van Ta um rav le so ba, rom leb sac an ti so ci a lu ri

xa si a Tis qce va aqvT Ca de ni li, wyvets am gvar saq ci els zrdas rul asak Si? ra tom ag rZe-

lebs aras rul wlo van Ta na wi li da Ji ne bul da axi re bul qme de bebs Tun dac 19 wlis asa-

kis miR we vis Sem deg?

am kiTx veb ze pa su xe bis na wi lob ri vi ga ce ma Se saZ le be lia im kvle vis Se de ge bi dan

ga mom di na re, ro me lic exe ba iseT mniS vne lo van sa kiTx ebs, ro go ric aris: bi of si qo lo-

gi u ri gan sxva ve be bi aras rul wlov neb sa da srul wlov nebs So ris da ris k-faq to re bi,

rom le bic da kav Si re bu lia aras rul wlo van Ta da na Sa ul Tan.

mxo lod am mo na ce me bis da mu Sa ve bis da Ses wav lis Se de gad gax de ba Se saZ le be li

aras rul wlo va nis qce va Si Ca re vis im sa Su a le be bis efeq tu ro bis ga a na li ze ba, ro me lic

Se mu Sa ve bu lia aras rul wlo van Ta da na Sa u lis Se sam ci reb lad. mxo lod amis Sem deg ga e-

ce ma pa su xi kiTx vebs: ar se bobs Tu ara Cve u leb ri vi zrdis pro ce sis gan da mo u ki de be li,

aras rul wlo van Ta gan vi Ta re ba Si Ca re vis ise Ti sa Su a le be bi, ro mel Tac Se uZ li aT da-

* Tsu-is iuridiuli fa kultetis asistent-profesori, samarTlis doqtori.1 <http://www.hup.harvard.edu>, Rethinking Juvenile Justice, Harvard University Press>, 2008, 82.

i. xerxeuliZe, aras rul wlo van Ta da na Sa u li da mi si ga mom wve vi mi ze ze bi

iu ve na lu ri ius ti ci is sis te meb Si

287

na Sa u lis Ca de nis al ba To bis Sem ci re ba ro gorc aras rul wlo va ne bi sas, ise zrdas rul

asak Si.2

Se sa ba mi sad, sta ti a Si da mu Sa ve bu li prob le ma ti ka sa fuZ vels qmnis aras rul-

wlo van Ta da na Sa u lis pre ven ci u li Ro nis Zi e be bis Sem dgo mi gan sazR vri sa da Se mu Sa ve-

bi saT vis.

amas Tan, aras rul wlov neb sa da srul wlov nebs So ris bi o- fsi qo lo gi u ri gan sxva-

ve be bis sa kiTxs da aras rul wlo van Ta da na Sa ul Tan da kav Si re bu li ris k-faq to re bis

sa kiTxs ga dam wyve ti mniS vne lo ba aqvs imis da sad ge nad, ram de nad mar Te bu lia is mo-

saz re be bi, rom le bic sa fuZ vlad udevs sis xlis sa mar Tal Si ar se bul ret ri bu ti vis-

tul (sa dam sje lo), in di vi du a lu ri pre ven ci i sa da sa re a bi li ta cio mo de lebs.3 Za li an

bev ri ram Se iZ le ba vis wav loT er Tma ne Tis gan imis miR we vis mcde lo bi sas, rom uke Te si

mo ma va li Sev qmnaT Cve ni axal gaz rde bi saT vis da sa zo ga do e bi saT vis. bevrs vswav lobT

Cven ara mar to im mov le ne bi dan, rac mim di na re obs sa ku Tar qve ya na Si, ara med sazR var-

ga re Tac . msof lio eko no mi kis da so ci a lu ri sis te me bis prog re su lad mzard glo ba-

li za ci as Tan er Tad, ise Ti so ci a lu ri prob le mis gav le na, ro gorc aris ara sul wlo-

van Ta Za la do bis sa kiTxi da mi si po ten ci u ri ga daW ris gze bi – aRar ifar gle ba mxo lod

cal ke u li re gi o nis mas Sta biT. ase Ti so ci a lu ri prob le me bi ze moq me debs yve la eris

ke Til dRe o ba ze, ram de na dac isi ni gav le nas ax de nen ada mi a ne bis ro gorc mim di na re, ise

mo mavl cxov re ba ze.4 sxva das xva qvey ne bi aras rul wlo van Ta Za la do bis pre ven ci i sa da

Sem ci re bis se ri o zul val de bu le bas ata re ben. `Ca se stud y~-is ga mo ye ne biT Se saZ le be li

xde ba qe i se bis ga mo ye ne ba sa er Ta So ri so mas Sta biT, ro me lic Se iZ le ba Ca iT va los ro-

gorc sa er Ta So ri so in ves ti cia pre ven ci is kuTx iT, ro me lic ax dens imis ilus tri re-

bas, ro gor mu Sa o ben sko le bi, sa zo ga do e ba, qvey ne bi da re gi o ne bi sa kiTx ze im mi mar-

Te biT , rom xe li Se uwy on aras rul wlo van Ta mSvid da jan saR gan vi Ta re bas . mi u xe da vad

udi de si sxva o bi sa, ro me lic ar se bobs msof li os sxva das xva qvey nis kul tu ras, sim did-

resa da per speq ti vebs So ris, msof li os glo ba lur mo qa la qe ebs er Tma neT Tan akav Si-

rebT sa er To in te re si aras rul wlov ne bis, mSvi do bi sa da gan vi Ta re bis sa kiTx Si.5

2. a ras rul wlo van Ta da na Sa u li (de lin kven tu ro ba)

de lin kven tu ro ba anu aras rul wlo van Ta da na Sa u li – es is sa er Ta So ri so fe no-

me ni a, ro me lic msof li os yve la qvey nis zrun vis sa ga ni a. aras rul wlo van Ta da na Sa u-

lis sa kiTxs yve la ze me ti yu radR e ba da sav leT ev ro pa sa da ame ri ka Si eq ce va. Tum ca,

ro gorc msof li os sxva das xva qvey nis aras rul wlo van Ta mar Tlmsa ju le bis sis te me bis

Ses wav la gviC ve nebs, am prob le mas msof li os verc er Ti qve ya na ver ga eq ca. sxva das xva

qvey ne bis iu ve na lu ri ius ti ci is mo de le bis er Tma neT Tan Se da re ba sa u ke Te so in stru-

men tia imi saT vis, rom ga keT des Se sa ba mi si das kvne bi cal ke u li sis te me bis sus tsa da

Zli er mxa re eb ze, ise ve ro gorc mox des im sa va ra u do pa su xe bis iden ti fi ka ci a, ro-

2 Slobogin C., Fondacar M. R., Juveniles at risk, A Plea for Preventive justice, Oxford University press, 2011,14.

3 iqve, 14.4 Hoffman J.S., Knox L. and CohenR.,Beyond Suppression: Global Perspectives on Youth Violence, Westport,

CT, USA: ABC-CLIO, 2010, 9.5 iqve.


288

mel Ta praq ti ka Si ga ta re bac ar mox de ba kon kre tu li qvey nis sa mar Tleb ri vi sis te mis

ma xa si a Teb le bi dan ga mom di na re.6

2.1. aras rul wlo van Ta da na Sa u lis (de lin kven tu ro bis) cne ba

Se uZ le be lia Se vi mu Sa oT aras rul wlo van Ta da na Sa u lis zo ga di da er Ti a ni cne-

ba, vi na i dan es da mo ki de bu lia kon kre tu li qvey nis sa zo ga do eb riv, sa mar Tleb riv Tu

po li ti kur mowy o ba ze.

sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis sap ro ce so ka non mdeb lo bis mi xed viT aras rul-

wlo va ni aris pi ri, ro mel sac ar mi uR we via 18 wlis asa ki saT vis, xo lo sis xlis sa mar-

Tlis ko deq si dan ga mom di na re ki, aras rul wlov nad iT vle ba pi ri, vi sac da na Sa u lis

Ca de nam de Se us rul da 14 we li, mag ram ar Ses ru le bia 18 we li.

`sa er To sa mar Tla Si 7 wlam de asa kis bav Sve bi iT vle bi an uu na rod da na Sa u lis Ca-

de nis Tval saz ri siT, Tum ca, 1933 wlis sta tu tiT, es asa ki 8 wlam de ga i zar da. zog jer

bav Sve bi iseT ad re ul asak Sic ki, ro go ric aris 7 we li, Ca di an gar kve u li sa xis da na-

Sa u leb riv qme de bas, – se ri o zul zi ans aye ne ben sxvas da aseT Sem Txve va Si sa zo ga do e-

ba ar aris uZ lu ri maT wi na Se: isi ni Se iZ le ba war dge nil iq nen aras rul wlo van Ta sa sa-

mar Tlos wi na Se, ro gorc bav Sve bi, ro mel Tac esa Wi ro e baT zrun va da dac va. Sem de gi

asa kob ri vi jgu fis bav Sveb Tan (14-18 wlam de) mi mar Te biT da we se bu li a, rom bav Svi ar

Se iZ le ba iyos bral de bu li da na Sa ul Si, da un da Ca iT va los, rom mas ar Ca u de nia igi, Tu

sa sa mar Tlo ar flobs cal ke ul mtki ce bu le bebs, ro mel Ta mi xed vi Tac dgin de ba mi si

men ta lu ri sfe ros sim tki ce mis mi er qme de bis Ca de nis dro i saT vis~.7

aR niS nu li sa mar Tlis sis te mis mim de var qvey neb Si es sa kiTxi Se da re biT rTu li

da sad ge nia aras rul wlo van Ta mi er Ca de nil sa mar Tal dam rRve vi xa si a Tis qme de beb ze

pro ce su a lu ri ka non mdeb lo bis gav rce le bis Tval saz ri siT.

`a ras rul wlo van Ta sa sa mar Tlos iu ris diq ci is gav rce le bis Tval saz ri siT, a me-

ri kis Se er Te bul Sta teb Si mniS vne lo va ni gan sxva ve baa aras rul wlo van Ta pa su xis mgeb-

lo bas Tan mi mar Te biT .es gan sxva ve be bi Sta tebs So ris Tavs iCens Sem deg faq to reb Tan

da kav Si re biT: mi ni ma lu ri asa ki aras rul wlov nTa sa sa mar Tlos iu ris diq ci i saT vis;

asa ki, rom lis dro sac Se saZ le be li xde ba aras rul wlo van Ta ga da ce ma srul wlo van-

Ta sa sa mar Tlo Si; aras rul wlo van Ta sa sa mar Tlos pir ve la di iu ris diq ci is umaR le si

asa kob ri vi zRva ri (maq si ma lu ri asa ki, ro ca aras rul wlov nis saq me pir ve lad Se iZ le ba

mo is mi non iu ve na lur sa sa mar Tlo Si); aras rul wlo van Ta sa sa mar Tlos gan grZo ba di iu-

ris diq ci is umaR le si asa kob ri vi zRva ri im axal gaz rde bi saT vis, ro mel Ta saq mis iu ve-

na lu ri sa sa mar Tlos kom pe ten ci is far gleb Si gan sja do bis Se saZ leb lo ba da saS ve bad

iq na miC ne u li~.8

6 Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press Inc., Toronto, Ontario, 1997, introduction.

7 WilliamsG., LL.D., F.B. A., Criminal law, The General Part, second edition, Gaunt, Inc., Florida, 1998, 814.8 piradi wyaro:diukis universitetis samarTlis skolis profesoris Birckhead–is saleq-

cio kursis masalebi saganSi `arasrulwlovanTa sasamarTloebi da delinkventuroba~,

gazafxulis semestri, 2012, ix: Bishop D. M. and Decker S. H.,Punishment and Control: Juvenile Jus-tice Reform in the USA, 2011, 13.



289

swo red imi tom, rom aras rul wlo van Ta da na Sa u lis er Ti a ni ga ge ba ar ar se bobs, am

sa kiTx is Ses wav li sas un da war mo va Ci noT aras rul wlo van Ta da na Sa u lis ar sis mom cev-

li yve la is kom po nen ti, ro me lic mi Re bu li da dam kvid re bu lia msof li os bev ri qvey-

nis iu ve na lu ri mar Tlmsa ju le bis sis te ma Si.

qar Tu li sis xlis sa mar Tleb ri vi ka non mdeb lo bis gan gan sxva ve biT, sa er To sa mar-

Tlis bev ri qve ya na ic nobs ara m xo lod ter mi n a ras rul wlo van dam na Sa ve ebs, ara med

aras rul wlo van de lin kven tebs, ise ve ro gorc sta tu sis dam rRvev dam na Sa ve aras rul-

wlov nebs.

sta tu sis dar Rve va ame ri ku li iu ve na lu ri ius ti ci is na wi lia mi si da sa ba mi dan. ase Ti dar Rve ve bi aras rul wlo van Ta ko deq sSi gar kve ul pe ri o deb Si mi iC ne o da da na-

Sa u leb ri vad (es aris de lin kven tu ro bis de fi ni ci is na wi li) da gar kve ul pe ri o deb-

Si – de lin kven tu ro bi sa gan gan sxva ve bul da mas ze nak le bi se ri o zu lo bis prob le mad.

sru lad rom ga ver kveT, Tu ra aris sta tu sis dar Rve va, ami saT vis un da mo viy va noT de-

fi ni cia da mi mo vi xi loT mok le is to ria im ro li sa, rac sta tu sis dar Rve veb ma Se as ru-

les iu ve na lu ri ius ti ci is sis te ma Si da ase ve Tva li ga da vav loT sta tu sis dar Rve vis

po ten ci ur sa mar Tleb riv say rdens.

1899 wels ili no i sis Stat Si pir ve lad da ar se bu li aras rul wlo van Ta sa sa mar-

Tlos iu ris diq cia aS ka rad gan sxvav de bo da mi si Ta na med ro ve sxva sa sa mar Tlo e bi sa gan,

rom le bic kri mi na lur saq me ebs ixi lav dnen. saq mis war mo e ba kon fi den ci a lu ri, ara o-

fi ci a lu ri da ara Se jib re bi Ti iyo. mom xdar Sem Txve veb ze, iu ris diq ci is gav rce le bis

per speq ti vi dan ga mom di na re, aras rul wlo van Ta sa sa mar Tlos pa su xis mgeb lo ba hqon da

aRe bu li 3 ka te go ri is saq me ze. ker Zod, de lin kven ti, da mo ki de bu li da uar yo fi li bav-

Sve bis saq me eb ze. da mo ki de bul Ta da uar yo fil Ta Sem Txve ve bis gan xil vi sas xde bo da

ara im sa kiTx is ga dawy ve ta, Tu ra Ca i di na bav Svma, ara med im si tu a ci as Tan da kav Si re bu-

li sakiTxebisa, ro mel Sic bav Svi ipo ves. re a lu rad, ase Ti sa xis Sem Txve ve bi mi mar Tu li

iyo met wi lad mSob le bis da mzrun ve le bis, vid re aras rul wlov ne bis wi na aR mdeg. aseT

ga re mo e beb Si bav Sve bi ga ni xi le bod nen ara dam na Sa ve e bad, ara med msxver ple bad.

es per speq ti va ar ar se bob da de lin kven tu ro bis Sem Txve va Si. ter mi ni de lin kven-

tu ro ba, far To ga ge biT, Ta vis Tav Si mo i cavs yve la da na Sa uls, dar Rve vas, ro me lic iq-

ne bo da sis xlis sa mar Tleb ri vi da na Sa u li (fe lo nia an mis di mi no ri) im Sem Txve va Si, Tu

mas Ca i den da srul wlo va ni. Tum ca, Tav da pir ve li iu ve na lu ri sa sa mar Tlos mi er ga ke-

Te bu li de lin kven tu ro bis de fi ni cia ase ve Se i cav da ka no nis iseT dar Rve vebs, ro me-

lic ar iq ne bo da miC ne u li da na Sa u la d an dar Rve vad srul wlo va ni saT vis. swo red am

ka te go ri as war mo ad gen da sta tu sis dar Rve ve bi anu sta tu sis da na Sa u le bi. ase Ti dar-

Rve ve bi ga ni mar te ba, upir ve les yov li sa, bav Svis asa kob riv sta tus Tan mi mar Te biT (pi-

rov ne ba, ro mel sac ar mi uR we via ka no niT dad ge ni li sa mar Tleb ri vi asa ki saT vis – Sta-

te bis um rav le so ba Si es asa ki mo cavs 18 wlam de asaks), da aseTs war mo ad gens bav Svis

mi er ka no nis ne bis mi e ri dar Rve va, ro me li c ar iq ne bo da miC ne u li da na Sa u lad, Tu igi

Ca de ni li iq ne bo da srul wlo va nis mi er. spe ci fi ku ri ma ga li Te bi de fi ni ci as Tan er Tad

na Tels moh fens da uf ro ga sa gebs gax dis gan sa xil vel sa kiTxs.

ar se bobs sta tu sis sxva das xva sa xis dar Rve ve bi. maT So ris yve la ze gav rce le bu-

li yo vel Tvis iyo sko lis gac de na, sax li dan gaq ce va, ko men dan tis sa a Tis dar Rve va, al-

ko hol Tan da kav Si re bu li da na Sa u le bi, Tam ba qos ga mo ye ne ba, Se sa ba mis asaks mi uR we vel


290

pir Ta mi er azar tu li Ta ma Se bi da sqe sob ri vi ur Ti er To bis faq tob ri vad yve la for ma.

ki dev er Txel au ci le be lia xaz gas ma, rom es qme de be bi ar war mo ad ge nen sa mar Tal dar-

Rve vas srul wlo va ne bi saT vis bevr ga re mo e ba sa da vi Ta re ba Si.

bev ri aras rul wlo van Ta ko deq sis mi xed viT, aS S-is iu ve na lu ri sa sa mar Tlos sis-

te mis far gleb Si jer ki dev xor ci el de ba mar Tlmsa ju le ba sta tu sis dar Rve vis Sem-

Txve veb ze. ro gorc Cans, ar aris WeS ma ri ti g za, rom aras rul wo van Ta mar Tlmsa ju le-

bis siv rci dan ga mo i ricx os sta tu sis dar Rve va, rad gan sta tu sis dam rRvev saq ci el Ta

um rav le so ba da ma xa si a Te be lia mo zar dTa asa ki saT vis. aseT qce va Si sru li ad gan sxva-

ve bu li war su lis da so ci o e ko no mi ku ri sta tu sis mqo ne axal gaz rde bi ari an Car Tul-

ni. bev ri maT ga ni Ta vad wyvets am gvar qme de beb s ga mo Zi e bis war mo e bis da sa mar Tleb -

ri vi in ter ven ci is ga re Se. Tum ca, cal ke ul Sem Txve veb Si, sta tu sis dar Rve va Ta vad

arasrul wlov ne bi saT vis aris mniS vne lo va ni faq to ri, vi na i dan ase Ti dar Rve ve bi uf-

ro se ri o zu li per so na lu ri da oja xu ri prob le me bis sim pto me bi a.

uax lo e si dro is gan mav lo ba Si sta tu sis dar Rve veb ze iu ris diq ci is gav rce le bis

we si mTli a nad ar gaq re ba ame ri ke li eris aras rul wlo van Ta mar Tlmsa ju le bis sis te-

mi dan. ma Sin ro ca am sis te ma Si Car Tu li xal xis um rav le so ba ga mo xa tavs frus tra ci as

da uk ma yo fi le bas sta tu sis dam rRve veb Tan mopy ro bas Tan da kav Si re biT, bevr maT gans

surs kvlav iyos Se nar Cu ne bu li ase Ti dar Rve vis Sem Txve veb Si maT Si sa mar Tleb ri vi in-

ter ven ci is Se saZ leb lo ba, ra Ta bav Svebs da maT ojaxs ga e wi os is dax ma re ba, ro mel sac

isi ni sa Wi ro e ben, Tum ca, Se saZ lo a, ar eZi e ben.9

das kvnis sa xiT un da aRi niS nos, rom aras rul wlo van Ta de fi ni ci is uni fi ka cia

Se uZ le be lia mi si mra va las peq ti a ni gan msazR vre li faq to re bis ar se bo bis ga mo, Tum-

ca, ro de sac sa kiTxi exe ba aras rul wlo van Ta da na Sa uls Ta na med ro ve iu ve na lu ri

mar Tlmsa ju le bis sis te ma Si, mas Si mo i az re ba ara mar to sis xlis sa mar Tlis dam na Sa ve

aras rul wlo va ni, ara med aras rul wlo va ni de lin kven ti da sta tu sis dam rRve vi aras-

rul wlo va ni.

2.2. de lin kven tu ro bis so ci o lo gi u ri kon teq sti

de lin kven tu ro bis ar sis srul yo fi lad wvdo mi saT vis jer un da Se vi mec noT aras-

rul wlo van Ta mar Tlmsa ju le bis Te o ria da praq ti ka. mxo lod amis Sem deg mog ve ce ma

Se saZ leb lo ba, rom Cven mi er am mov le nis ga ge ba mo va Tav soT mis Tvis Se sa ba mis is to-

ri ul da kul tu rul kon teq stSi. mxo lod im kul tu ru li da is to ri u li faq to re bis

mxed ve lo ba Si mi Re biT, ro mel Tac ga na pi ro bes Cven Si de lin kven tu ro bis kon cef ci is

Ca mo ya li be ba, gax de ba Se saZ le be li sa zo ga do e ba Si ar se bu li de lin kven tu ro bis xa si a-

Ti sa da mo cu lo bis ga ge ba.10

de lin kven tu ro bis da iu ve na lu ri ius ti ci is Se sa xeb ame ri ke li xal xis sa ja ro

war mod ge ne bi de lin kven tu ro bis Ta vi se bur ga ge bas da aR qmas iZ le va. ame ri ka Si mi aC ni-

aT, rom da na Sa u li da de lin kven tu ro ba se ri o zu li prob le ma a. 1995 wels ga lup pol-

ma aR mo a Ci na, rom ame ri ke le bis 27%-i saT vis da na Sa u li da Za la do ba ame ri kis yve la ze

di di prob le ma a, xo lo 6% -s nar ko ti ke bi da nar ko ti ku li da na Sa u li mi aC nia am gvar

9 Mays G. L., ~Status Offenders~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA: SAGE, 2002, 355-59, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.

10 Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press Inc., Toronto, Ontario, 1997, 114.



291

mov le nad.11 uf ro me tic, es pro cen te bi gaz rdi lia 80-i a ni wle bis Sem deg. 1981 wels

ame ri kel Ta mxo lod 5% mi iC nev da da na Sa uls, Za la do bas da nar ko ti kebs qvey nis um niS-

vne lo va nes mov le nad.12

da na Sa u li sa da de lin kven tu ro bis prob le ma aS S-Si yve la ze me tad, sa va ra u dod,

aras rul wlov nebs awu xebT. ro de sac maT Ses Ta va zes, mi e Ti Te bi naT prob le meb ze, rom-

le bic maT gan sa kuT re biT awu xebT, 1994 wels uf ros kla se le bis 93% pa su xobs, rom isi-

ni `zog jer~ da `xSi rad~ wu xan da na Sa ul sa da Za la do ba ze da 77% mi u Ti Tebs, rom isi ni

wu xan nar ko ti ke bis mox ma re bis sa kiTx ze.

ame ri kas, sxva gan vi Ta re bul qvey neb Tan Se da re biT, da na Sa u li sa da de lin kven tu-

ro bis ga ci le biT ma Ra li ko e fi ci en ti axa si a Tebs. ami tom, ar aris ga sak vi ri, rom am den

ame ri kels eSi nia da na Sa u lis. 1994 wlis ro pe ris ga mo kiTx vis Se de gad, res pon den te bis

47% aR niS navs, rom maT eSi ni aT mar to Ra miT si a ru li sa ku Tar sa me zob lo Sic ki. de mog-

ra fi u li jgu fe bi, rom le bic me tad ga nic di an SiSs, ari an: qa le bi, TeT re bi, bav Sve bi,

ma Ra li Se mo sav lis mqo ne ada mi a ne bi da mo xu ce bi, mag ram ar aris au ci le be li, rom ma in-

cda ma inc am jgufs hqon des viq ti mi za ci is umaR le si ko e fi ci en ti.

Se kiTx va ze, ra zo me bi un da iq nes mi Re bu li da na Sa u lo bas Tan da de lin kven tu ro-

bas Tan da kav Si re biT, ame ri ke le bi sa dam sje lo zo me bis ken me tad ix re bi an, vid re sa re-

a bi li ta ci os ken.13

so ci o lo gi ur as peq tSi de lin kven tu ro ba da kav Si re bu lia sa zo ga do e bis so ci a-

lur or ga ni za ci as Tan da mis kul tu ras Tan. zo gi av to ri ( qo e ni, fer di nan di, vil kinsi)

am tki cebs, rom ofi ci a lu ri kon tro lis Za lis xme va m niS vne lo van rols as ru lebs sa-

zo ga do e ba Si de vi an tu ro bis ga far To e ba ze. e.w. tra di ci ul sa zo ga do e ba Si, sa dac de-

vi an tu ro bis kon tro lis ofi ci a lu ri mcde lo bis di di nak le bo ba a, de vi an tu ro ba Se-

da re biT spon ta nu ri da dro e bi Ti a. mis gan gan sxva ve biT, Ta na med ro ve in dus tri u li

sa zo ga do e ba, ro go ric aris, ma ga li Tad, hon gkon gSi, xa si aT de ba ma Ra li gan vi Ta re biT

da Se i mu Sa vebs kon tro li sa da mar Tvis ofi ci a lur sis te mebs. as eT sa zo ga do e ba Si da-

na Sa u lis da de lin kven tu ro bis dam kvid re bis gan wyo ba Se i niS ne ba da iq mne ba Se u ri ge be-

li so ci a lu ri prob le me bi.14

aras rul wlo van Ta de lin kve tu ro bis hon gkon gi se ul ma kon cef ci eb ma gan vi Ta re-

ba 1960-i an wleb Si da iwy o. mi si Ses wav la ga mok veTs ram de ni me Se saZ lo mi zezs, ro me lic

Se iZ le ba Ca iT va los de lin kven tu ri qce vis aS ka ra ma te bis ax snad. pir ve li, esaa cvli-

le be bi – hon gkon gis so ci a lur ma da eko no mi kur ma pi ro beb ma xe li Se uwyo da na Sa ul Ta

re a lur ma te bas, am Sem Txve va Si xal xis sat ki va ri ub ra lod asa xavs imas, rac xde ba sa zo-

ga do e ba Si. me o re, gaz rdi li de lin kven tu ro ba ukav Sir de ba da na Sa u lis Sety o bi ne bis

ne bis zrdas da me sa me, – kri mi na lu ri po li ti kis Se saZ lo ga das vla iseT mi mar Tu le ba-

ze, rom lis dro sac aras rul wlo van Ta uf ro me ti ra o de no ba mox vde ba sis xlis sa mar-

Tleb riv mar Tlmsa ju le bis sis te ma Si.15

11 Maguire K., Pastore A.L., Sourcebook of Criminal Justice Statistics, 1995, U.S. Department of Justice, Wash-ington, D.C., `U.S. Government Printing Offi ce~, 140.


13 iqve, 276.14 iqve, 121.15 iqve, 114.


292

das kvnis sa xiT Se iZ le ba iT qvas, rom, ro gor c yve la sxva so ci a lu ri prob le mis

Sem Txve va Si, sxva das xva qvey nis sa mar Tleb ri vi sis te me bis mi er de lin kven tu ro bis aR-

qma gan pi ro be bu lia ama ve sa zo ga do e ba Si ga ba to ne bu li so ci a lu ri da kul tu ru li

nor me biT.

2.3. aras rul wlo van Ta da na Sa u lis (de lin kven tu ro bis)

da ma xa si a Te be li mniS vne lo va ni sa zo me bi

aras rul wlo van Ta da na Sa u lis er Ti a ni cne bis arar se bo bis mi u xe da vad, ma inc Se-

saZ le be lia im sa er To ma xa si a Teb le bis gan sazR vra, rom le bic aras rul wlo van Ta da na-

Sa uls ukav Sir de ba.

yve la ze mniS vne lo va ni, rac am kuTx iT un da aRi niS nos, aris mo saz re ba, rom an ti-

so ci a lu ri saq ci e li ise Ti Cve u li qme de baa aras rul wlo van TaT vis, rom zo gi er Ti av-

to ri mas gan mar tavs, ro gorc `nor ma lur~ qve vas, da ma xa si a Te bels am asa kob ri vi jgu-

fis ada mi a ne bis Tvis.16 kri mi no lo gi ur li te ra tu ra Si aras rul wlo van Ta da na Sa u li

miC ne u lia er T-erT yve la ze nak le bi eko no mi ku ri za ra li sa da sa SiS ro e bis mqo ne da na-

Sa u lad, ro me lic nor ma lu ri mov le na a, gav rce le bu lia sa zo ga do e bis yve la fe na Si da

axa si a Tebs epi zo du ro ba. gar da ami sa, isi ni spon ta nu rad, wi na wa ri da geg mvis ga re Sea

Ca de ni li da mi si mo na wi le ni da ba li kri mi na lu ri ener gi iT ga mo ir Ce vi an.17 aras rul-

wlo van Ta da na Sa u li ma Ti bi o lo gi u ri da fsi qo lo gi u ri gan vi Ta re bis ga mo mi iC ne va

sa zo ga do e bis nor ma lur ga mov li ne bad. TiT qmis yve la aras rul wlo vans er Txel ma inc

aqvs ka no nis nor ma dar Rve u li. aras rul wlo van Ta da na Sa u lis gav rce le ba yvel gan da

yo vel Tvis ki gu lis xmobs Rmer Tis yvel gan da yo vel Tvis ar se bo bas da, Se sa ba mi sad,

rom igi gav rce le bu lia sa zo ga do e bis yve la so ci a lur fe na Si.

aras rul wlo va nis mi er Ca de ni li da na Sa u li epi zo du ri xa si a Ti sa a, anu mo zar dma

da na Sa u li Se saZ le be lia Ca i di nos ne bis mi er dros – gar da te xis asa ki dan mis srul Ca-

mo ya li be bam de.18 Tum ca, epi zo du ro bis sa kiTx is da sad ge nad da ga sa a na li zeb lad, un da

mi e Ti Tos kvle ve bi, Ca ta re bu li iseT sa kiTx eb Tan mi mar Te biT, ro go ric aris dam na Sa-

vis mi er aras rul wlo van Ta da na Sa u lis Ca de nis sawy i si asa ki, da na Sa u leb ri vi qme de bis

Sewy ve ta da ga das vla, ga da nac vle ba srul wlo van Ta da na Sa ul Si.19

sa kiTx i, imas Tan da kav Si re biT, ram de nad da as ru lebs aras rul wlo va ni da na Sa u-

lis Ca de nas aras rul wlov ne bis asak Si, Tu ga ag rZe lebs aseT saq mi a no bas Sem dgo mac, ar

wyde ba er TmniS vne lov nad da da mo ki de bu lia mra val faq tor ze (ma ga li Tad, er T-er-

Ti maT ga ni Se iZ le ba iyos pa ta ra asak Si pir ve lad da na Sa u lis Ca de na). Se da re biT uf ro

mar ti via am sa kiTx ze das kvne bis ga ke Te ba imas Tan da kav Si re biT, Tu aras rul wlo van-

Ta gan vi Ta re bis ro mel fa za Si Se im Cne va maT mi er sa mar Tal dam rRve vi da da na Sa u leb-

16 Moffi tt T.E., Natural Histories of Delinquency in Cross- National longitudinal research on human development and criminal behavior, Elmar G.M. Weitekamp & Hans-Jurgen Kerner eds., 1994, 3, 29.

17 SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-

rulwlovanTa marTlmsajulebis kriminologiuri, sisxlissamarTlebrivi, penitenci-

uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 17.18 iqve, 18-19.19 Bartollas C., Miller S. J.,Juvenile Justice in America, second edition, Prentice Hall, Inc.,1998,77.



293

ri vi qce vis zrda, mi si far To gav rce le ba. da na Sa u lis zrdis ofi ci a lur ma kvle vam

da ad gi na, rom da na Sa u li saTvis da ka ve bis Sem Txve ve bi aras rul wlo van Ta So ris swra-

fi tem piT ima tebs 13 wlis asak Si da piks 17 wlis asak Si aR wevs, mag ram ,Sety o bi ne bu li

da na Sa u le bis kvle vis mi xed viT, es mo na ce me bi nak le bad das tur de ba. ma ga li Tad, su zan

age ton ma da del bert eli ot ma aR mo a Ci nes, rom iseT da na Sa ul Ta Sem Txve ve bi, ro go ri-

caa Tav das xma da Zar cva, ima tebs asak Tan er Tad, ma Sin ro ca sxva Sem Txve veb Si piks aR-

wevs 13-15 wlis asak Si.20 Tum ca, ar se bobs mo saz re bac, rom: `da na Sa u leb ri vi qme de be bi

ada mi an Si ma tu lobs 14-dan 21 wlam de pe ri od Si, rac sir Tu le e biT aR sav se gar da te xis

asa ki Ta da so ci a li za ci iT ais xne ba~.21

da na Sa u lis far To gav rce le bis ga mok vle viT ga ke Te bu li aR mo Ce ne bi nak le bad

Tan mim dev ru lia da na Sa u lis Ca de nis sawy i si asa kis kvle vas Tan da kav Si re biT ga ke Te-

bul das kvneb Tan Se da re biT. da na Sa u lis sawy i si asa ki aras rul wlo van Ta da na Sa u lis

er T-er Ti yu rad sa Re bi kom po nen ti a. mra val ma kvle vam da a das tu ra, rom, rac uf ro ad-

re iwy ebs axal gaz rda sa mar Tlis nor me bis dam rRve vi saq ci e lis Ca de nas, miT me tia al-

ba To ba imi sa, rom isi ni mo ma val Sic ga ag rZe le ben aseT qce vas . mar vin vol fgan gma, te-

rens sor nbe rim da ro bert fig li om ma ga li Tad ai Res fi la del fi is ko hor tu li kvle-

ve bis 10%, ro me lic Se e xe bo da 30 wlis asa kis pi rebs da aR mo a Ci nes, rom TiT qmis yve la

maT ga nis Sem Txve va Si, ram de na dac iz rde bo da is asa ki, ro ca maT pir ve lad Ca i di nes da-

na Sa u li, im de nad Se im Cne o da da na Sa u le bis sa Su a lo ra o de no bis kle bis ten den ci a. al-

fred blum ste in ma, de vid fa rin gton ma da so u mio mo it ram ase ve aC ve nes, rom er T-er-

Ti faq to ri, rom lis meS ve o bi Tac Se saZ loa wi nas war vi va ra u doT, vin iq ne ba qro ni ku-

li dam na Sa ve, iyo da na Sa u lis ad re ul asak Si Ca de na. fa rin gton ma Sem dgo mi kvle ve biT

ase ve aR mo a Ci na, rom pi re bi, rom le bic dam na Sa ve e bad iq nen cno bi li 10-12 wlis asak Si,

ga nuwy vet liv Ca di od nen da na Sa uls Za li an ma Ra li ko e fi ci en tiT da uf ro di di xnis

gan mav lo ba Si, vid re isi ni, ro mel Tac pir ve li da na Sa u li uf ro did asak Si Ca i di nes.22

da sa zus te be lia ger ma ne li mec ni e ris Be ul ke-s mo saz re ba imis Ta o ba ze, rom `gar-

da te xis pe ri od Tan er Tad ar se bobs mo zar dis so ci a li za ci is pro ces Tan da kav Si re bu-

li prob le me bi, ro ca man Se iZ le ba da na Sa u li Ca i di nos gar da te xis asak Si, xo lo so ci-

a li za ci is das ru le bis Sem deg aRar Ca i dens da na Sa uls~,23 vi na i dan gar da te xis pe ri o-

dis da so ci a li za ci is das ru le ba yo vel Tvis ar gu lis xmobs da na Sa u leb ri vi qme de bis

Sewy ve tas aras rul wlov nis mi er.

aras rul wlo van Ta da na Sa u lis Sewy ve ti sa Tu mi si Sem dgo mi gag rZe le bis sa kiTxi

rom ase cal sa xad wye bo des, ma Sin yo vel gvar azrs iq ne bo da mok le bu li kri mi no lo gi u-

ri kvle ve bi, rom le bic swo red am prob lemis ax sna sa da prog no zi re bas cdi lo ben.

ze mo moy vni li Se xe du le bi sa gan gan sxva ve biT, ame ri ke li mec ni e re bi am prob le mis

gan xil vi sas mxed ve lo ba Si iRe ben, ik vle ven da mi u Ti Te ben im faq to rebs, rom leb mac,

20 Bartollas C., Miller S. J.,Juvenile Justice in America, second edition, Prentice Hall, Inc.,1998, 78.21 SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-


uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 19;22 Bartollas C., Miller S. J.,Juvenile Justice in America, second edition, Prentice Hall, Inc.,1998, 77.23 SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-


uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 19.


294

Se saZ lo a, ga mo iw vi on da na Sa u leb ri vi qme de bis Sewy ve ta aras rul wlov neb Si an, pi ri-

qiT, ma Ti da na Sa u lis er Tgva ri ga das vla, ga da nac vle ba srul wlo van Ta da na Sa ul Si.

mi u xe da vad imi sa, rom zo ga dad ame ri kel av to reb sac mi aC ni aT, rom da na Sa u leb-

ri vi qme de bis Sewy ve ta mWid rod aris da kav Si re bu li mom wi fe bis pro ces Tan, ro de sac

aras rul wlo vans Se uZ lia ga i Ta vi sos tra di ci u li, sa yo vel Ta od mi Re bu li cxov re-

bis sti lis mi yo lis sur vi li an ka non sa wi na aR mde go qme de bis gag rZe le bis sur vi lis

ar qo na, ar se bobs zo gi er Ti uf ro Zli e ri mo ti va ci e bi imi saT vis, rom Se a Ce ros aras-

rul wlo va nis Sem dgo mi mo na wi le o ba sa mar Tal dam rRvev qme de ba Si. es faq to re bi a: re-

a li za ci a, ro mel sac isi ni ax de nen ma Ti ad gil sam yo fe lis mi u xe davd, da mid go ma, rom

au ci le be lia cvli le be bis Se ta na sa ku Tar cxov re ba Si, Tu maT surT, rom war ma te bu-

li iy vnen srul wlo va ne bi sas; tra di ci u li, sa yo vel Ta od mi Re bu li cxov re bis sti-

li, ga mow ve u li qor wi ne biT, sam xed ro sam sa xu riT, ase ve ga naT le biT, ro me lic xde ba

uf ro mim zid ve li, vid re Se da re biT is mci re sar ge be li, ra sac isi ni mi i Reb dnen kri-

mi na lu ri cxov re bis sti lis Se nar Cu ne bis Sem Txve va Si; pa tim ro bis an Ta vi suf le bis

aR kve Tis Si Si – Tu isi ni da pa tim re bu li iy vnen ,ro gorc aras rul wlov ne bi; ga ta re bu-

li sak ma od di di dro mar Tlmsa ju le bis sis te ma Si; Za li an di di uxer xu lo ba, ro-

me lic Se uq mnes sa ku Tar oja xebs.24 Se sa ba mi sad, axal gaz rda dam na Sa ve Ta mxo lod er-

Ti na wi li ag rZe lebs Ta vis kri mi na lur saq mi a no bas srul wlo va ne bis miR we vis Sem deg.25

swo red aras rul wlo van Ta am na wi lis iden ti fi ka ci i saT vis Ca tar da kvle va ame ri ke li

spe ci a lis te bis mi er. kvle vam ga mo av li na aras rul wlo van Ta sa mi jgu fi: er Ti jgu fis

wev re bi da na Sa uls Ca di an mxo lod aras rul wlo va ne bis asak Si; me o re jgu fis – mxo lod

srul wlo va ne bi sas; me sa me jgu fi Sed ge bo da ga mud me biT da na Sa u lis Cam de ni pi re bi sa-

gan ori ve pe ri o dis gan mav lo ba Si. zo gi er Ti mkvle va ri acx a debs, rom sa u ke Te so ax sna

imi sa, Tu ra tom inac vle ben aras rul wlo va ni dam na Sa ve e bi srul wlo van Ta da na Sa ul-

Si, aris ma Ti uwin de li mo na wi le o ba da na Sa u leb riv saq mi a no ba Si. aR niS nu li po zi ci is

mi xed viT, da na Sa ul Si u win de li mo na wi le o ba mo ma val Si Se am ci rebs sa mar Tal dam rRve-

vi qme de bis Ca de na Si Car Tvis ak rZal vebs. sxve bi da Ji ne biT am tki ce ben, rom zo gi erT

in divids de lin kven tu ri qme de bis Ca de nis uf ro me ti mis wra fe ba axa si a Tebs, vid re

da nar Ce nebs da dro is gan mav lo ba Si es mo me te bu li mis wra fe ba xde ba uf ro da uf ro

Se u po va ri da mya ri. de lin kven tu ri qme de bi sa ken ase Ti gaz rdi li mis wra fe ba da kav Si-

re bu lia iseT faq to reb Tan, ro go ric aris: mSob le bis mxri dan ara sa Ta na do ze dam xed-

ve lo bis gan xor ci e le ba Svi leb ze, maT mi er bav Svis aR zrda ze ua ris Tqma, mSob le bis

kri mi na lu ro ba, de lin kven ti ded ma mis Svi le bis ar se bo bis faq ti da da ba li IQ.26

aras rul wlo van Ta da na Sa u lis bu ne bis Se sas wav lad yu rad sa Re bi faq to ria ase ve

maT mi er Ca de ni li da na Sa u lis spe ci a li za ci a. da na Sa ul Ta spe ci a li za ci is mi xed viT

ga ke Te bu li das kvne bi uf ro Tan mim dev ru lia da na Sa u lis zrdis mi xed viT ga ke Te bul

das kvneb Tan Se da re biT. ko hor tu li kvle ve bi an ar am JRav ne ben da na Sa u lis spe ci a li-

za ci as aras rul wlo van Ta So ris, an mxo lod um niS vne lod. Tum ca, ar se bobs gar kve u li

da mam tki ce be li sa bu Te bi imi sa, rom spe ci a li za cia met wi lad da ma xa si a Te be lia sta tu-

24 Bartollas C., Miller S. J.,Juvenile Justice in America, second edition, Prentice Hall, Inc.,1998, 78.25 Steinberg L.,Adolescent Development and Juvenile Justice, 5 Ann. Rev. Clinical Psychologies, 2009, 459,

466.26 Bartollas C., Miller S. J.,Juvenile Justice in America, second edition, Prentice Hall, Inc.,1998,79.



295

sis dam rRve ve bi saT vis. su zan de it sman ma da ma ikl eis kin ma sta tu sis dam rRvev Ta maga-

li Tis ga mok vle viT aR mo a Ci nes, rom sta tu sis dam rRvev Ta um rav le so ba, ma Ti sqe si sa

da ra sis mi u xe da vad, ga da ce mu li iy nen sa sa mar Tlos Tvis ima ve ka te go ri is da na Sa u li-

saT vis 50-70 %-mde Sem Txve veb Si. mded ro bi Ti sqe sis aras rul wlov ne bi, gan sa ku Ter biT

TeT re bi, uf ro di di mo cu lo biT Ca di o nen igi ve o biT (spe ci a li ze bul) da na Sa u lebs,

vid re mam ro bi Ti sqe sis. aras rul wlo va ni qa li dam na Sa ve e bis 35% i gi ve o bi Ti da na Sa-

u lis Tvis iyo sa sa mar Tlos wi na Se war dge ni li, maT So ris mniS vne lo va ni ra o de no ba –

sax li dan gaq ce vi saT vis.27

Se saZ le be li a, da vas kvnaT, rom aras rul wlo van Ta da na Sa u li kom pleq su ri mov-

le na a, rom lis cal sa xa gan mar te ba Se uZ le be li a, mag ram ar se bobs mniS vne lo va ni kom-

po nen te bi, rom le bic met -nak le bi msgav se biT en de mu ri da ima nen tu ria aras rul wlo-

van Ta da na Sa u lis sub stan ci is Tvis.

3. aras rul wlo van Ta da na Sa u lis (de lin kven tu ro bis)

ga mom wve vi mi ze ze bi

aras rul wlo van Ta da na Sa u lis (de lin kven tu ro bis) ga mom wve vi mi ze ze bis dad-

ge ni sas ris k-faq to re bis cne ba aras rul wlo van Ta de lin kven tu ro bis mra val ricx-

o va ni kvle ve bis cen tra lur sa kiTxs war mo ad gens. ris k-faq to ri ne bis mi e ri cvla di

maC ve ne be li a, ro me lic ukav Sir de ba sa kiTxs, gax de ba Tu ara aras rul wlo va ni de lin-

kven ti. pa su xi kiTx va ze – ra aye nebs bavSvs ris kis qveS – ara Tan mim dev ru li da bu ru-

siT mo cu li a, rad gan zo gi er Ti kvle va am sa kiTx eb ze ur Ti er Tsa wi na aR mde go a. zog jer

ris k-faq to re bis iden ti fi ka cia fo ku si re bu lia tri vi a lur da mar tiv faq to reb ze:

rokn ro li, re pi da pankmu si ka, por nog ra fi a, in ter ne ti, sa te le vi zio Za la do ba, Za-

la dob ri vi vi de o Ta ma Se bi, me di is mi er da na Sa u lis ga Su qe ba, fil meb Si da na Sa u li sa da

Za la do bi saT vis qe ba- di de bis Ses xma da ase Sem deg. mar ti vi faq tia is, rom aras rul-

wlov nebs yo vel Tvis aqvT mid re ki le ba da na Sa u lis ken. aras rul wlov ne bis mi er de lin-

kven tu ri aq tis Ca de nis mi ze ze bi mul ti pa ra met ru li xa si a Ti sa a. sxva sity ve biT rom

vTqvaT, mxo lod er Ti cal ke u li maC ve ne be li, ro go ric iq ne ba te le vi zia an mu si ka, ar

iw vevs aras rul wlov nis mi er da na Sa u lis Ca de nas. Tum ca, gar kve u li cvla di maC ve neb-

le bis anu ris k-faq to re bis ko re la cia ma inc xde ba aras rul wlov ne bis de lin kven te-

bad Ca mo ya li be bas Tan. ris k-faq to ri cvla di maC ve ne be li a, ro me lic mi si ar se bo biT

Tu arar se bo biT ko re la ci a Si a a xal gaz rdis de lin kven tu ro bas Tan. ar aris au ci le be-

li, rom gar da uv lad de lin kven tad Ca mo ya lib des is aras rul wlo va ni, ro me lic flobs

ram de ni me ris k-faq tor s. a na lo gi u rad, ris k-faq to ris ab so lu tu ri arar se bo ba ar iZ-

le va imis ga ran ti as, rom aras rul wlo va ni ar Ca i dens de lin kven tur aqts. amas Tan, de-

lin kven tu ro bi sa gan dam ca vi faq to re bis kon cef cia (cvla di maC ve neb le bi, rom le bic

ko re la ci a Sia de lin kven tu ri aq te bis Ca u den lo bas Tan) ase ve Za li an far Tod iq na ga-

mok vle u li. ar se bi Ti ris k-faq to re bi a ras rul wlo vans de lin kven tad Ca mo ya li be bis

di di ris kis qve S a ye nebs, ma Sin ro de sac mis gan dam ca vi faq to re bi aras rul wlo va nis

de lin kven tad Ca mo ya li be bas zRu davs. ris k-faq to re bi ar iw vevs de lin kven tu ro bas;

dam ca vi faq to re bi ar ax dens de lin kven tu ro bis pre ven ci as. mi u xe da vad ami sa, kvle va

27 Bartollas C., Miller S. J.,Juvenile Justice in America, second edition, Prentice Hall, Inc.,1998,79.


296

aC ve nebs, rom ris ki sa da dam ca vi faq to re bi s ar se bo ba Tu arar se bo ba, da kav Si re bu lia

de lin kven tu ro bas Tan . ar se bobs ris k-faq to re bis ku mu la ci u ri efeq ti, ro mel sac

miv ya varT gar kve ul ris ki an qce vam de da cxov re bis sti lam de, ro me lic, Cve u le bi sa-

mebr, ga da iq ce va ne ga ti ur Se de gad da ukar gavs aras rul wlo vans Sem dgom Se saZ leb lo-

bebs cxov re ba Si.

de lin kven tu ro ba Si efeq tu ri in ter ven ci is da mas Tan mopy ro bis prog ra me bis

Seq mnis Za lis xme vi dan ga mom di na re, bev ri mkvle va ri Se e ca da, miz nad da e sa xa yve la ze

me tad prob le ma tu ri ris k-faq to re bis da yve la ze mniS vne lo va ni Se ma ka ve be li faq to-

re bis iden ti fi ka ci a. Se de gad, ris k-faq to re bis sxva das xva sqe miT kla si fi ka ci is di di

ra o de no ba bun do vans xdis sa kiTxs imas Tan da kav Si re biT, Tu zus tad ro me li ris k-faq-

to re bi da dam ca vi faq to re bia yve la ze mniS vne lo va ni. amis gar da, bev ri iden ti fi ci re-

bu li ris k-faq to ri xSi rad aras rul wlo va nis kon trols miR maa (ra sa, sqe si, so ci o e ko-

no mi ku ri sta tu si, sko la) da Se sa ba mi sad, in ter ven cia ar aris mar ti vi. am faq to reb ma,

ase ve, Se iZ le ba mo ic vas saq ci e li, ro mel sac bav Svi av lens, ro de sac is aras rul wlo va-

ni a, ker Zod, – hi pe raq ti u ro ba da tyu i li. ga mom di na re iqi dan, rom es faq to re bi sa er-

Toa bev ri bav Svi saT vis, in ter ven cia Se iZ le ba iyos Za li an ra di ka lu ri da ga nur Ce ve li

da ami tom mo ax di nos im bav Sve bis iden ti fi ka ci ac, rom le bic ar ari an ase Ti ris kis qveS.

sxva prob le ma ris ki sa da ris ki sa gan dam ca vi faq to re bis Se sa xeb kvle va Si is aris, rom

axal gaz rde bis um rav le so ba Ca dis ra i me sa xis de lin kven tur aqts da amiT xde ba zRva-

ris gav le ba `de lin kvent~ da `a ra de lin kvent~ axal gaz rdebs So ris, ro me lic ar aris

yo vel Tvis na Te li da Tan mim dev ru li.28

kri mi no lo gi ur li te ra tu ra Si ar se bu li er T-er Ti mid go mis Ta nax mad, de lin-

kven tu ro bis ris k-faq to re bis gan sazR vra Se saZ le be lia cal ke u li in di vi de bis, so-

ci a lu ri ga re mos da sa zo ga do e bis Ses wav lis pro ce sis Se de gad. mi u xe da vad imi sa, rom

me tad un da iq nes Ses wav li li ur Ti er Tda mo ki de bu le ba am ris k-faq to rebs So ris, kri-

mi no lo gi ur ma kvle vam xe li Se uwyo im sa kiTx is ga ge bas, vin im yo fe ba ris kis qveS da ra-

tom?

aS S-Si aras rul wlov ne bis sa kiTx eb ze mo mu Sa ve sab Wom aR niS na, rom imis wi nas war

gan sazR vra, vin Se iZ le ba Ca mo ya lib des kri mi na lad, mxo lod ise Ti ve si zus tiT aris Se-

saZ le be li, ro gorc eqi me bis mi er imis wi na war va ra u di da gan sazR vra, Tu vis da e mar-

Te ba gu lis Se te va an fil tvis ki bo. Tum ca, ori ve sfe ro Si Se saZ lo ris k-faq to re bis

Se sa xeb cod nas Se uZ lia ga zar dos pre ven ci u li qme de be bis ra o de no ba.29

ris k-faq to re bis ze moT moy va ni li sam sa xo va ni da yo fis gar da, Ta na med ro ve li-

te ra tu ra Si ar se bobs eq vsi Zi ri Ta di ris k-faq to ri: bi o lo gia da ge ne ti ka; oja xi, per-

so na lu ro ba, so ci a lu ri ga re mo, eko lo gi u ri ga re mo da sa gan ma naT leb lo ga re mo. es

ka te go ri e bi mo i ca ven im Zi ri Tad sam ya ros, ro mel Sic aras rul wlo va ni iz rde ba – oja-

xi, so ci a lu ri, eko lo gi u ri da sko lis ga re mo, da rom le bic, Se saZ lo a, dag vex ma ron im

saq ci e li sa da cxov re bis sti lis wi nas war gan sazR vra Si, ro mel Tac aras rul wlov ne bi

28 Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA: SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012

29 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families, National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington, DC>, 2001, 3.



297

sa va ra u dod ga na vi Ta re ben. mi u xe da vad imi sa, rom es eq vsi sa xe o bis faq to ri ur Ti er-

Tmoq me dia da gav le nas ax dens er Ti me o re ze, is sa kiTx i, Tu ra xa ris xi saa es ur Ti er-

Tgav le na, sa da vo a. ris ki sa da dam ca vi faq to re bis ur Ti er Tqme de ba gan sxva ve bu lia

Ti To e u li aras rul wlo va nis Sem Txve va Si. ar ar se bobs ni mu Si an ra o de no ba ris k-faq-

to re bi sa, ro me lic gan sazR vravs, vin iq ne ba da vin ar iq ne ba de lin kven ti. isev vi me o reb,

rom ris ki sa da mis gan dam ca vi faq to re bi Se iZ le ba gan vi xi loT, ro gorc de lin kven tu-

ro bis Ta o ba ze wi na wa ri va ra u dis, wi nas wa ri prog no zi re bis, er Tgva ri wi nas war mety ve-

lu ri sa Su a le be bi da ara ro gorc mi ze zob ri vi mov le ne bi.30

aras rul wlo van Ta da na Sa u lis (de lin kven tu ro bis) ga mom wve vi mi ze ze bis sxva-

das xva sqe mis ar se bo ba sa Su a le bas iZ le va, rom faq to re bi, rom le bic kri mi no lo gi ur

li te ra tu ra Si miC ne u lia de ter mi nan te bad aras rul wlo van Ta da na Sa ul Si, pi ro bi Tad

or sa xed da i yos . es, er Ti mxriv, Se iZ le ba iyos aras rul wlo van Ta bi of si qo lo gi u ri

mdgo ma re o biT gan pi ro be bu li da na Sa u lis Ca de nis faq to re bi da mTe li ri gi sxva faq-

to re bi, rom le bic da kav Si re bu lia aras rul wlo va nis in di vi du a lur, so ci a lur, sa-

zo ga do eb riv Tu sxva maC ve neb leb Tan.

3.1. aras rul wlo van Ta bi of si qo lo gi u ri Ta vi se bu re ba

ro dis Se iZ le ba Ca iT va los, rom dam Tav rda bav Svo ba da dge ba mo wi fu lo bis xa na?

ada mi a nis men ta lu ri da fi zi o lo gi u ri gan vi Ta re bis ro mel fa za Si Ca iT vle ba ada mi-

a ni srul wlo va ne bas miR we u lad? bi of si qo lo gi u ri Ta vi se bu re be bi as xva vebs aras-

rul wlo vans srul wlo va ni sa gan? am Se kiTx veb ze pa su xis ga ce ma xels uwy obs aras rul-

wlo van Ta da na Sa u lis im de ter mi nan te bis gan sazR vras, rom le bic ma Ti asa ko bi vi (bi o-

lo gi u ri Tu fsi qo lo gi u ri) gan vi Ta re bi dan ga mom di na re o ben.

`aT vlis is wer ti li, sa i da nac bav Svi gar da iq mne ba srul wlov nad, gan sxva ve bu lia

dro is sxva das xva pe ri o dis mi xed viT . sa er To sa mar Tal Si bav Svo bis wle bis is to ri is

Ses wav la gviC ve nebs, rom Sua sa u ku ne eb Si bav Svo ba srul de bo da 7 wlis asak Si, ro ca mas

uk ve min dor Si mu Sa o ba Se eZ lo da vaW ro bas swav lob da. ami tom, re ne san sis xa na Si Ra-

ri bi oja xis Svi le bi zrdas ru le bi isev 7 wlis asak Si xde bod nen, xo lo aris tok ra-

ti i sa mxo lod mas Sem deg, rac isi ni ga iv lid nen im sko las, ro me lic maT sa zo ga do e bis

mar Tvi saT vis am za deb da. in dus tri u li re vo lu ci is Se de gi iyo moTx ov nis gaz rda im

axal gaz rdeb ze, ro mel Tac sas ko lo ga naT le ba hqon daT mi Re bu li. sa zo ga do e bam da ad-

gi na, rom arc bav Svo ba das rul de bo da da ar c zrdas ru lo ba da iwy e bo da, vid re bav Sve-

bi sas ko lo ga naT le bas iq ne bod nen mok le bul ni. sxva sity ve biT rom vTqvaT, is sa kiTx i,

bav Sve bi iq cnen Tu ara zrdas ru le bad, da mo ki de bu li iyo gar kve ul wi lad im so ci o e-

ko no mi kur pi ro beb ze, ro mel Sic isi ni cxov rob dnen da ase ve ima ze, ram de nad sak ma ris

cod nas iReb dnen isi ni sko la Si. aras rul wlov nis mo wi fu lo bis asa ki da ax lo e biT igi-

ve na i rad isazR vre ba dRe sac. isi ni zrdas ru lo bas ar aR we ven sko lis an ko le jis dam-

Tav re bam de an zrdas ru li saT vis Se sa fe ri si sa mu Sa os dawy e bam de. ax lac ki isev Tval Si

sa ce mia ga ur kvev lo ba, ro me lic ar se bobs am sa kiTx Tan da kav Si re biT, vi na i dan es gar-

dam te xi asa ki Se iZ le ba Za li an gan sxvav de bo des er Tma ne Tis gan. ma ga li Tad, Tu Te at rSi

30 Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth,~ Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA: SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb., 2012


298

12 wlis ada mi a ni uk ve mi iC ne va zrdas ru lad, tran spor ti re bis sa xel mwi fo bi u ro ase-

Tad mi iC nevs 16 wlis asaks, sam xed ro da sa ar Cev no ko mi si e bi – 18 wels, da sa xel mwi fos

al ko ho lu ri sas me le bis kon tro lis sab Wo – 21 wlis asaks. mar Tlsa wi na aR mde go qme de-

bis Ca de nis Tval saz ri siT, pa su xis mgeb lo bis bun do va ni cne ba sa Ta ves iRebs ide i dan,

rom aras rul wlov nebs, rom le bic as xva ve ben, Tu ra aris swo ri da ra aras wo ri, gan-

vi Ta re bu li aqvT so ci a lu ri sin di si e re ba, sa ku Ta ri qce vi dan ga mom di na re, da na Sa u-

lis grZno ba da mi si mo na ni e bis Se saZ leb lo ba, men ta lu rad sak ma ri sad Ca mo ya li be bu li

mkvle le bi Se iZ le ba iy vnen da mi Re bu li un da iq nes uf ro mkac ri zo me bi, rom lis meS ve-

o bi Tac ga us wo de bi an axal gaz rda dam na Sa ve ebs.31~

qar Tul fsi qo lo gi ur li te ra tu ra Si d. uz na Ze, gan sa xil ve li per speq ti vi dan

ga mom di na re, yu radR e bas amax vi lebs aras rul wlo van Ta `sqe sob ri vi mom wi fe bis pe ri-

od ze~ anu e.w. `gar da te xis pe ri od ze~. mi si mtki ce biT, es aris pe ri o di, ro ca mo zar dis

yu radR e bis kon cen tra cia qve iT de ba~.32 Cxar tiS vi li ki ama ve sa kiTx Tan da kav Si re biT

aR niS navs, rom: `bav Svo bis da to ve bi sa da di dis mdgo ma re o ba Si yof nis moTx ov ni le be bi

gar da ma val asak Si, iZens ra so ci a lur Si na arss, ga dam wyvet ze gav le nas ax dens mo zar-

dis aq ti vo bis mi mar Tu le bis gan sazR vris saq me Si. es moTx ov ni le ba, pir vel rig Si, so-

ci a lu ri pres ti Jis, Ta vi suf le bi sa da da mo u ki deb lo bis moTx ov ni le ba Ta for meb Si

di fe ren cir de ba da mo zar dis yo vel qce va Si, ro me lic mas ra i me mxriv sxva ada mi a neb-

Tan akav Si rebs, eZebs da mo ki de bu le bas~.33

gar da te xis pe ri o di da am pe ri o dis so ci a li za cia mkac rad gan sazR vravs pi rov-

ne bis Ca mo ya li be bas; am pe ri od Si ada mi a ni, mi si fi zi o lo gi u ri, fsi qo lo gi u ri da so-

ci a lu ri `da mu Sa ve ba~ ax lad ya lib de ba.34 dRe is mdgo ma re o biT, gar da te xis pe ri o di

go go neb Si 10-12, xo lo va Jeb Si 12-0 wlis asak Si dge ba.35gar da te xis pe ri od Si mo zards

aRe niS ne ba ener gi is di di mozR va ve ba, ro mel sac surs yo vel gva ri su li e ri da mo ra lu-

ri nor me bis gaT va lis wi ne bis ga re Se iCi nos Ta vi.36

gar da te xis pe ri od Si mo zar dis or ga niz mSi mim di na re pro ce se bi did gav le nas

ax dens mis fsi qi kur mdgo ma re o ba ze. am pe ri o dis gan mav lo ba Si mo zards aRe niS ne ba

xSi ri uxa si a To ba, xa si a Tis uca be di (u mi ze zo) ga u a re se ba an pi ri qiT, sur vil Ta mra-

val fe rov ne ba, zed me ti emo ci u ro ba, saq mis mi marT ara se ri o zu li da mo ki de bu le ba,

gul ma viwy o ba, fan ta zi u ro ba, win da u xe da o ba, ga dawy ve ti le bis mi Re bis gar Tu le ba da,

ro gorc uk ve aRi niS na, mozR va ve bu li ener gi a. am pe ri od Si mo zar debs ar ga aC ni aT (an

nak le bad aq vT)e mo ci e bis mo Tok vis Se saZ leb lo ba da zed me tad im pul su re bi ari an.37

ama ve dros mniS vne lo va nia kvle vis im Se de ge bi saT vis an ga ri Sis ga we va, ro me lic adas-

tu rebs, rom mo zar de bi da zrdas ru li ada mi a ne bi emo ci ebs tvi nis sxva das xva sfe ro Si

ga da a mu Sa ve ben. ker Zod, cdis sa xiT maT Tvis sxva das xva emo ci is (bra zi, ag re si a) ga mom-

31 Bartollas C., Miller S. J., Juvenile Justice in America, second edition, Prentice Hall, Inc., 1998, 194-196.32 SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-


uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 15.33 iqve.34 iqve.35 iqve.36 iqve.37 iqve.



299

xa tve li fo to e bis Cve ne bi sas aR moC nda, rom mo zar de bis Sem Txve va Si am in for ma ci a ze

re a gi reb dnen tvi nis im sfe ro Ti, ro me lic ga mo ir Ce va ga dawy ve ti le ba Ta emo ci u rad

da swra fad mi Re biT, xo lo zrdas ru li ada mi a ne bi ima ve amo ca nas as ru leb dnen uf ro

me tad gan vi Ta re bul da ie rar qi u lad maR la mdgom tvi nis sfe ro Si.38

swo re d am ze mo gan xi lul aras rul wlo van Ta bi of si qo lo gi ur mdgo ma re o bas,

ro mel Sic mo zar di im yo fe ba gar da te xi sas, mo zar dis ne biT Tu uneb li eT, ax lavs iseT

faq to re bi, rom le bic mo zar dis bi o lo gi u ri gan vi Ta re bis Se de gi a, Tum ca maT ze, ro-

gorc da na Sa u lis ga mom wvev mi ze zeb ze, mi u Ti Tebs pro fe so ri go Zi aS vi li.39 ker Zod, bi-

of si qo lo gi u ri as peq tiT gan pi ro be bu li aras rul wlo van Ta da na Sa u lis xel Sem wyo bi

mi ze ze bi dan go Zi aS vi li asa xe lebs ise Tebs, ro go re bi ca a: daq ve i Te bu li in te re si swav-

lis mi marT; gaz vi a de bu li swraf va si a mov ne bis mi Re bi sa ken, al ko ho li sa da nar ko ti ke-

bi sa ken, ia ra Ri sa ken, uq mi dros ta re bi sa ken; da na Sa u lis Ca de na Si asa kiT uf ro si mo na-

wi le e bis wa qe ze ba, su li e ri sfe ros si Ra ri be, ga mok ve Ti li in di vi du a liz mi, mo ma te bu-

li ag re si u lo ba, Ta na to leb Tan ur Ti er To bis kom pro mi sis Se uZ leb lo ba, ori en ta cia

uxeS Za la ze.40

3.2. aras rul wlo van Ta da na Sa u lis (de lin kven tu ro bis) ris k-faq to re bi

aras rul wlo van Ta da na Sa u lis (de lin kven tu ro bis) ris k-faq to re bis kvle va, sxva

ne bis mi e ri kvle vis msgav sad, di di sif rTxi liT un da Ca tar des da ase Ti ve sif rTxi liT

un da mox des mi si in ter pre ta ci a. aqam de ar se bul arc erT kvle vas ar ga u cia ga daW riT

na Te li pa su xi da ar ga nu sazR vravs kon kre tu li faq to re bi, rom le bic iw ve ven de lin-

kven tu ro bas, an ax de nen mis pre ven ci as. praq ti ku lad Se uZ le be lia ga ni sazR vros ur-

Ti er Tda mo ki de bu le ba ris k-faq to reb sa da aras rul wlo va nis go ne bas da aR qmas So ris .

yo ve li ris kis qveS myo fi aras rul wlo va ni sa gan, rom le bic ya lib de bi an de lin kven-

tad, yo vel Tvis aris er Ti ise Ti, ro me lic de lin kven tad ar iq ce va. er Ti ram aS ka ra a:

ar ar se bobs ro me li me ise Ti faq to ri, ro me lic an iw vev des de lin kven tu ro bas, an mis

pre ven ci as ax den des. ro gorc ui zin ga, lu be ri da sor nbe ri aR niS nav dnen, prog no ze-

bis ga ke Te bis me To do lo gia da Te o ri u li gan cxa de be bi am Ja mad ar aris sak ma ri si imis

gan sa sazR vrad, vin Ca er Tve ba de lin kven tu ro ba Si da vin ara. mkvle var Ta na wil ma ga-

mo ik vlia ris k-faq to re bi da ris kis gan dam ca vi faq to re bi. kvle ve bis um rav le so ba am

sfe ro Si Se i cavs zo gi erT msgavs zo gad Te ma ti kas da msgavs ka te go ri ul Car Cos. Tum-

ca, spe ci fi ku ri ris k-faq to re bi sa Tu ris ki sa gan dam ca vi faq to re bis i den ti fi ka cia

gan sxva ve bu li iq ne ba iqi dan ga mom di na re, ro me li wya ros mo na ce mebs ga vec no biT . mi u-

xe da vad ami sa, aris zo ga di ris k-faq to re bi, rom le bic met wi lad msgav sia da sa er To.41

swo red ami tom , mo ce mu li prob le ma ti kis da mu Sa ve bi sas mra val fe ro va ni ris k-

faq to re bi dan, rom le bic aso cir de ba aras rul wlo van Ta da na Sa ul Tan, un da da va xa si-

a ToT ram de ni me yve la ze mniS vne lo va ni da zo ga di faq to ri.



uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 16.39 iqve, 20.40 iqve.41 Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:

SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.


300

3.2.1. in di vi du a lu ri anu per so na lu ri ris k-faq to re bi

kvle ve bis um rav le so ba jer ki dev Ta vi si gan vi Ta re bis ad re ul fa za Sia im sfe-

ro Si, ro me lic exe ba per so na lu ri ma xa si a Teb le bis mi xed viT imis gan sazR vras, ra kav-

Sir Sia in di vi du a lu ri ma xa si a Teb le bi aras rul wlov ne bis ris kis qveS moq ce vas Tan.

yvel aze did prob le mas am sfe ro Si Ca ta re bu li kvle vi saT vis war mo ad gen da is mi mar-

Tu le ba, ro mel Sic am faq to ris ga ge baa gan mar te bu li da ga zo mi li. mi u xe da vad ami sa,

ar se bobs gar kve u li Tan mim dev ru lo ba imas Tan da kav Si re biT, Tu ro me li per so na lu ri

ma xa si a Teb le bia sa er To de lin kven te bi saT vis da ro me li dam ca vi faq to re bi ara de-

lin kven te bis Tvis.42 in di vi du a lu ri faq to re bi sa da ma xa si a Teb le bis di di ra o de no ba

aso cir de ba aras rul wlo van Ta de lin kven tu ro bis gan vi Ta re bas Tan .es in di vi du a lu ri

faq to re bi mo i cavs: asaks, sqess, or su lo ba sa da mSo bi a ro ba Si mo na wi le faq to rebs; im-

pul su ro bas, ag re si u lo bas da nar ko ti ku li niv Ti e re be bis ga mo ye ne bas.43per so na lu ri

ma xa si a Teb le bis er T-er Ti sxva kvle vac ase ve aC ve nebs da adas tu rebs, rom ise Ti ma xa-

si a Teb le bi, ro go ric aris hi pe raq ti u ro ba, mo us ven ro ba, ris ki a ni Se xe du le be bi da ag-

re si u lo ba, wi nas wa ri, sa va ra u do maC ve neb le bia mo ma va li de lin kven tu ro bis da nar ko-

ti ke bis mox ma re bi sa.44 zo gi er Ti faq to ri mu Sa obs da ba de bam de an da ba de bi sas myis ve;

zo gi er Ti Se iZ le ba ga mov lin des ad re ul bav Svo ba Si, zo gi Se iZ le ba ar iyos Se sam Cne vi

gvi an bav Svo bam de an axal gaz rdo bam de. ra Ta sru lad iq nes ga az re bu li am in di vi du a-

lu ri ma xa si a Teb le bis gan vi Ta re ba da ma Ti da mo ki de bu le ba de lin kve tu ro bas Tan, Ses-

wav lil un da iq nes in di vi dis gan vi Ta re ba mis ga re mom cvel ga re mos Tan ur Ti er Tmi mar-

Te ba Si.45

am sa kiTx Tan mi mar Te biT er T-er Ti kvle va a se ve amow mebs mniS vne lo van Te o ri as

o ja xis rol sa da TviT kon trol Tan da kav Si re biT, ro mel sac avi Ta reb dnen got fred-

so ni da hir Si Ta vi anT wig nSi `da na Sa u lis zo ga di Te o ri a~. Zi ri Ta di Te zi si aris is,

rom TviT kon tro lis nak le bo biT aix sne ba de vi an tu ro bis yve la Se saZ lo ti pi da eq-

stre ma lu ri saq ci e li, – kri mi na lur qce vas Tan er Tad, ise Ti qce ve bi, ro go ri ca a t ran-

spor tis sa xi fa Tod mar Tva, sa SiS spor tSi Car Tu lo ba da sas me lis di di ra o de no biT

mi Re ba. av to re bi ar mi iC ne ven TviT kon trols Tan da yo lil ma xa si a Te be lad , mag ram is

xde ba ada mi a nis per so na lu ro bis na wi li, ro gorc ga mud me bu li wvrTni sa da aR zrdis

Se de gi, ro mel sac mi mar Tav dnen mSob le bi bav Svo bis asak Si (8-10 wlam de). Tu mSob le-

bis mxri dan am gva ri aR zrdis pro ce si wa ru ma te be li aR moC nde ba, ma Sin TviT kon tro-

42 Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA: SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb., 2012.

43 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families, National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington, DC, 2001, 67.>

44 Hawkins J.,Herrenkohl T., Farrington D., Brewer D., Catalano R., Harachi T. et al.,Predictors of Youth Vio-lence, 2000, Washington, DC: Offi ce of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.




301

lis nak le bo ba gax de ba bav Svis per so na lu ro bis per ma nen tu li ma xa si a Te be li, rom lis

Se de ge bi sag rZno bi iq ne ba mTe li cxov re bis gan mav lo ba Si.

am sa kiTx is Se sa mow meb lad kvle va Si ga mo ye ne bu lia gras mi kis TviT kon tro lis

ska lis 12 pun qti, ro me lic Se i cavs im pul su ro bas, ris kis ma Zi eb lo bas, sa ku Tar Tav ze

aq cen ti re bu lo bas da xa si aT s. am ska lis pa ra le lu rad, ase ve ga i zo ma axal gaz rde bis

Se xe du le ba Za la do bis mi marT, ise ve ro gorc Se mow mda is, Tu ra Za lis gav le nas ax de-

nen mSob le bi bav Sveb Si TviT kon tro lis da ag re si u li Se xe du le be bis gan vi Ta re ba ze.46

er T-erT kvle va Si mkvlev reb ma Se a mow mes is siv rce, rom lis far gleb Sic xde ba de lin-

kven tu ro bis ko re la cia iseT per so na lur da, ama ve dros, de mog ra fi ul maC ve neb leb-

Tan, ro go ric aris: asa ki, sqe si da ra sa.

asa ki. aS S-Si asa kis mi xed viT da ka ve bis maC ve nebe li Za li an swra fad iz rde ba Ti-

ne i je ro bis wleb Si, piks aR wevs da ax lo ve biT 18 wlis asak Si da Sem deg iwy ebs kle bas .

Tum ca, pi kis asa ki uf ro ma Ra lia Za la dob ri vi da na Sa u lis Sem Txve va Si, vid re sa kuT re-

bis wi na aR mdeg mi mar Tu li da na Sa u li sas.47a ras rul wlo van dam na Sa ve Ta Zi ri Ta di asa ki,

da fiq si re bu li TviT Sety o bi ne bu li da na Sa u lis mo na ce meb Si, im asa kis msgav si a, rac

asa xu lia ma Ti da ka ve bis mo na ce meb Si da Se i niS ne ba ten den ci a, rom iz rde ba TviT Sety-

o bi ne bu li de lin kven tu ro ba Ti ne i je ro bis wleb Si da asa kob ri vi pi ki gan sxva ve bu lia

da na Sa u le bis mi xed viT.48

pre na ta lu ri da pe ri na ta lu ri uar yo fi Ti faq to re bi. in di vi dis ad re u li gan-

vi Ta re bis faq to re bi sa da aras rul wlo van Ta de lin kven tur saq ci els So ris kav Si ris

Se sas wav lad ax lo war sul Si Ca ta re bu li kvle va aC ve nebs, rom pre na ta lu ri da pe ri na-

ta lu ri uar yo fi Ti faq to re bi, ro go ri caa mSob le bis nar ko ti ke bi sad mi mid re ki le ba,

axal So bi lis mci re wo na da sam So bi a ro tram va, Se saZ lo a, mi viC ni oT de lin kve tu ro bis

ris k-faq to rad. axa li kvle ve bis mi xed viT, mety ve le bis SezR u du li gan vi Ta re ba da Ta-

nag rZno bis nak le bo ba, ro me lic aris mSob le bis mxri dan ga mo Ce ni li uyu radR e bo bis da

gul gri lo bis Se de gi, Se saZ lo a, ase ve, Ca iT va los ris k-faq to re bad . mety ve le bis de fi-

ci ti aye nebs bavSvs sko la Si sir Tu le e bis Seq mnis da de lin kven tu ro bis ris kis qveS.49

in te leq ti. kri mi no lo gi ur ma kvle veb ma cxad hyo, rom dam na Sa vis in te leq tsa da

mis mi er da na Sa u lis Ca de nas So ris gar kve u li kav Si ri a. pi rebs, rom le bic sko la Si ara-

sak ma ri si swav lis ga mo nak le bi in te leq tiT ga mo ir Ce vi an, ur Tul de baT sa zo ga do e ba-

Si in teg ra ci a, rac, sa bo loo jam Si, qmnis imis al ba To bas, rom ase Ti pi ri da na Sa uls

Ca i dens.50

46 Junger-Tas J., Many Faces of Youth Crime: Contrasting Theoretical Perspectives on Juvenile Delinquency across Countries and Cultures, New York, NY, USA: Springer, 2012, 187.

47 Jensen G. F., and Rojek G.,Delinquency and Youth Crime, second edition, Prospect Heights, Illinois: Wave-land Press, 1992.

48 WinterdykJ. A., Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press Inc., Toronto, Ontario, 1997, 292.

49 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families, National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington, DC, 2001, 3-4>.





302

im pul su ro ba. im pul su ro ba ase ve de lin kven tu ro bis er T-er Ti in di vi du a lu ri

ris k-faq to ri a. mo me te bu li im pul su ro ba vlin de ba ada mi a nis ris ki a no ba Si, win da u xe-

dav qce va sa da da u fiq reb lad ga dawy ve ti le bis mi Re ba Si. igi Se saZ loa ka no nis dar Rve-

va Sic ga da i zar dos. jer ki dev bav Svo bis asak Si mo me te bu li im pul su ro ba di do ba Si Se-

iZ le ba da na Sa u leb riv qme de ba Si ga da i zar dos. `rTu li bav Sve bi~, rom le bic ga mo ir Ce-

vi an ga da me te bu li emo ci u ro biT, ga u wo nas wo re be li xa si a TiT, ad vi lad braz de bi an da

bav Svur ag re si u lo bas xSi rad sib ra ziT ga mo xa ta ven, mo zar do bi sa da zrdas ru lo bis

pe ri od Si kri mi na lu ri qce vis gan xor ci e le bas nak le bad eri de bi an.51kvle veb ma da a das-

tu ra, rom bav Sve bi, rom le bic ar swav lo ben imas, rom Se a Ce ron ma Ti gan vi Ta re bis ad-

re u li eta pis Tvis nor ma lu rad miC ne u li fi zi ku rad ag re si u li saq ci e li da ax loe biT

sa mi wlis asak Si, an rom le bic ari an fi zi ku rad ga da War be bu lad ag re si u le bi, aras-

rul wlo van Ta da na Sa u lis Ca de nis ma Ra li ris kis qveS ari an.52

kri mi na lu ri ka ri e ris da sawy is Si bev ri dam na Sa ve pi ri ga mo ir Ce va yu radR e bis

nak le bo bi Ta da hi pe raq ti u ro biT.53

ka na da Si g vi an, 1980-i an da 90-i an wleb Si, zo gi erT wre Si gar kve u li Se mob ru ne ba

Se i niS ne bo da po zi ti vis tu ri/ sa me di ci no mo de li sa ken, ro me lic Se i cav da iseT faq to-

rebs, ro go re bi ca a: sak ve bi, qi mi u ri dis ba lan si da nev ro lo gi u ri prob le me bi, ro mel-

Tac Se eZ loT ga mo ew vi aT aras rul wlo va nis ga dax ra de vi an tu ri da Za la dob ri vi qce-

vi sa ken.54

bi o lo gi u ri da ge ne ti ku ri faq to re bi. in di vi du a lu ri ris k-faq to reb Si mo-

i az re ben ase ve ada mi a nis bi o lo gi i dan da ge ne ti ki dan ga mom di na re faq to rebs, maT

So ris ra sas, eT ni ku ro bas da sqes s. bi o lo gi u ri da ge ne ti ku ri faq to re bi ris ki sa da

dam ca vi faq to re bis is sa xe e bi a, rom le bic, um rav les Sem Txve va Si, aras rul wlo va nis

kon trols miRmaa. sa kiTx Tan da kav Si re bu li de ba te bis msgav sad, ro me lic exe bo da

prob le mas `mem kvid re o ba ga re mos wi na aR mdeg~, mTa va ri sa kiTx i, ro mel sac mkvlev re bi

svam dnen am faq tor Tan da kav Si re biT, isa a, aris Tu ara de lin kven tu ro ba mem kvid re o-

bis xa ziT mi Re bu li xa si a Tis Tvi se ba bi o lo gi i sa da ge ne ti kis sa fuZ vel ze, Tu igi aris

so ci a li za ci i sa da ga re mos Se de gi? mi u xe da vad imi sa, rom az rTa di di sxva das xva o ba

war mo iW re ba aka de mi ur da po li ti kur are na ze de lin kven tu ro ba Si bi o lo gi i sa da ge-

ne ti kis rol Tan da kav Si re biT, sxva das xva kvle veb ma aR mo a Ci nes ko re la ci e bi. yve la ze

p rob le ma tu ri aris faq ti, rom gan sxva ve ba da so ci a li za cia ar aris yo vel Tvis na Te-

li. ma ga li Tad, aR mo Ce ni li a, rom da ba li IQ da kav Si re bu lia de lin kven tu ro bas Tan. Tu



uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 20.52 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-

tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families, National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington, DC>, 2001, 3-4.



uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tbilisi, 2011, 20. 54 Winterdyk J. A., Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press

Inc., Toronto, Ontario, 1997,152.



303

ro gor vi Tar de ba Cve ni IQ, so ci a lu rad Tu ge ne ti ku rad, jer ki dev ar aris gan sazR-

vru li.55

ra sa. sa da voa am sfe ro Si kav Si ri ra sa sa da da na Sa uls So ris. zo gi er Tma kvle-

vam aR mo a Ci na, rom gan sxva ve ba ar aris af ro a me ri kel da kav ka si el bi Web s So ris 6 wlis

asak Si, mag ram maT So ris sxva o ba Tan da Tan vi Tar de ba se ri o zu li de lin kven tu ro bis

ma te bas Tan er Tad, ro me lic piks 16 wli s a sak Si aR wev s.ram de na dac de lin kven tu ro bis

Sem Txve ve bi iz rde ba, ase ve iz rde ba se ri o zu li da na Sa u le bis sa Su a lo six Si re, ro me-

lic uf ro swra fi tem piT ma tu lob s af ro a me ri ke li, vid re kav ka si e li bi We bis Sem Txve-

va Si. da na Sa u lis sawy is Tan da kav Si re biT, im bi Webs So ris, rom le bic Car Tu li iy vnen

se ri o zul de lin kven tu ro ba Si, 51%-s af roa me ri ke li bi We bi Se ad gen dnen. kav ka si e li

bi We bis 28% ki se ri o zul de lin kven tur aqts 15 wlis asak Si Ca di o da.56 Sem de gi sa er To

aR mo Ce na aris is, rom af ro a me ri ke le bi uf ro me ta d a ri an Car Tu li Za la dob riv da na-

Sa u leb Si, vid re TeT re bi. al baT, um jo be sia, ra sis ro li am sa kiTx Tan da kav Si re biT mi-

viC ni oT met wi lad so ci a lur, vid re bi o lo gi ur kon teq stad. Tu pi rov ne bis ra sa an eT-

ni ku ro ba afa sebs iseT saq ci els, ro mel mac Se iZ le ba da a ye nos isi ni mar Tlmsa ju le bis

sis te mas Tan kon taq tis ris kis qveS, isi ni, sa va ra u dod, me tad iq ne bi an de lin kven te bi,

vid re sxva vin me, vi si ra sac da eT ni ku ro bac ar aris ase Ti Ri re bu le be bis ma ta re be li.

gar kve ul eT no sebs aqvT ise Ti kul tu ra, rom lis Tvi sac di dad fa sobs oja xis cxov re-

ba, ra mac , Se saZ lo a, mi iy va nos aras rul wlo va ni izo la ci am de. uf ro me tic, ame ri kul

sa zo ga do e ba Si zo gi er Ti ra sa da eT no si uf ro izo li re bu lia Ra ta ki mo sax le o biT

da sax le bul ad gi leb Si, ro me lic gav le nas ax dens de lin kven tu ro bis ko e fi ci en tze

da Sem deg Cix Si aq cevs bi o lo gi u ri/ ge ne ti ku ri ris k-faq to re bis gav le nas.57de lin kven-

tu ro bi sas ra sis faq to ris ar se bo bis gaT va lis wi ne bis Tval saz ri siT, aris ten den ci a,

rom Sav ka ni a ni aras rul wlov ne bis da ka ve bis maC ve ne be li uf ro ma Ra li a, vid re TeT re-

bis, gan sa kuT re biT Za la dob ri vi da na Sa u li saT vis.58 Tum ca, da na Sa u lis TviT Sety o bi-

ne bis mo na ce me bi iZ le va gan sxva ve bul su raTs, rom lis mi xed viT TeT reb sa da Sa vebs So-

ris ga ci le biT co ta sxva o baa am mi mar Te biT, vid re ofi ci a lu rad ar se bul da ka ve bis

mo na ce mebs So ris.59

sqe si. sqe si ge ne ti ku ri ris k-faq to ri a, ro me lic de lin kven tu ro bis na Te li wi-

nas war msazR vre li a. bi We bi me tad ari an Car Tu li de lin kve tu ro bis uf ro se ri o zul

for meb Si, vid re go go ne bi. Tum ca, aS S-is mo na ce me biT, ga sul wleb Si Se i niS ne bo da de-

lin kven tur aq teb Si aras rul wlo va ni go go ne bis mo na wi le o bis ma te ba. mi u xe da vad

ami sa, Za la dob ri vi da na Sa u li saT vis da ka ve bis ko e fi ci en ti mam ro bi Ti sqe sis aras-

rul wlov ne bi saT vis ar se bi Tad uf ro ma Ra li rCe ba mded ro bi Ti sqe sis aras rul wlov-

55 Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA: SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.

56 Browning K. and Loeber R.,Highlights of Findings From the Pittsburgh Youth Study Series, 1999, Washing-ton, DC: Offi ce of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.


58 Empey L. T., Stafford M. C.,American Delinquency: Its Meaning and Construction, third edition, 1991, Bel-mont, California: Wadsworth.

59 Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press Inc., Toronto,Ontario, 1997, 293.


304

neb Tan Se da re biT.60 aS S-Si 1994 wlis Tvis mam ro bi Ti sqe sis dam na Sa ve e bi Se ad gen dnen

75%-s da ka ve bul aras rul wlo van Ta So ris, go go ne bi ki Se ad gen dnen um rav le so bas sax-

li dan gaq ce vis Tvis da ka ve bul Ta So ris. pros ti tu ci is Tvis da ka ve bul Ta So ri sac ki,

1994 wlis mo na ce me biT, 51% mam ro bi Ti sqe sis iyo. 1960 wlis Sem deg ik lebs da ka ve bis

pro por ci u lo ba m ded ro biT da mam ro biT aras rul wlo van dam na Sa ve Ta So ris. da ka ve-

bis mo na ce me bis msgav sad, TviTSety o bi ne bu li de lin kven tu ro bis ko e fi ci en ti uf ro

ma Ra lia mam ro bi Ti sqe sis dam na Sa ve e bi saT vis, vid re mded ro bi Ti saT vis da TviT Sety o-

bi ne bu li de lin kven tu ro bis pro por ci u lo ba (Ta na far do ba) mded ro biT da mam ro biT

aras rul wlo van dam na Sa ve Ta So ris ik lebs dro Ta gan mav lo ba Si.61

3.2.2. so ci a lu ri ris k-faq to re bi

aras rul wlo van Ta da na Sa u lis Sem dgo mi, mog vi a ne bi Ti ris k-faq to ri Se iZ le ba ga-

am wva vos iseT ma so ci a lur ma kom po nen teb ma, ro go ric aris mSo bel Ta mxri dan bav Sve bis

aR zrdis bo ro tad ga mo ye ne ba, maT ze ara sa Ta na do zrun va, an uwes ri go, de or ga ni ze bu-

li oja xi da sa me zob lo ga re mo.62 a se ve mniS vne lo va nia so ci a lu ri ga re mos gan msazR-

vre li ar se bi Ti faq to re bi – Ta na to le bi da so ci a lu ri kla si.63

Tu ga mo vi ye nebT ka na dur wig neb sa da Jur na lis sta ti ebs Te o ri u li ar Ce va nis in-

di ka to rad, da vi na xavT, rom so ci o lo gi u ri mak ro per speq ti ve bi di di po pu la ro biT

sar geb lob s.er T-er Ti faq to ri, ro me lic Se is wav le ba ro gorc de lin kven tu ri xa si a-

Tis ma ta re be li, mo i cavs ojax sa da so ci a lur klas s.kla sis da o ja xis kon cep tu a li za-

cia fo ku si re bu lia sa mu Sao ad gi las da sax lSi Zli er kav Si reb ze. ha ga ni, sim pso ni da

ji li am ti ce ben, rom de lin kven tu ro bis ko e fi ci en ti isazR vre ba kla sebs So ris sxva-

o biT da eko no mi ku ri pi ro be biT, rom le bic mo nac vle o bi T ax de nen gav le na s o ja xis

cxov re bis struq tu ra ze.64 ma Ti Za lis kon tro lis Te o ria go niv ru lad efeq tu ri iyo

imis ax sna Si, rom ar se bobs kav Si ri mded ro bi Ti sqe sis pir Ta mi er Ca de nil de lin kven-

tu ro bis zrdas Tan, rad ga nis aRi a rebs so ci a lur cvli le bebs, ro go ri caa pat ri ar qa-

lu ri oja xis uar yo fa da sqe sob ri vi ro le bis Sec vla.65

so ci a lu ri faq to re bis gan sazR vri sas, upir ve les yov li sa, un da Se ve xoT ojaxs

da Ta na to lebs. bav Sve bis da mo zar de bis ur Ti er To ba, da mo ki de bu le ba ojax Tan da Ta-

na to leb Tan gav le nas ax dens an ti so ci a lu ri qce vi sa da de lin kven tu ro bis gan vi Ta re-

ba ze. oja xis Sig niT ur Ti er Tda mo ki de bu le ba yve la ze mniS vne lo va ni ad re ul bav Svo-

ba Si a, mag ram mi si gav le na, Se iZ le ba, di di xnis man Zil ze gag rZel des. ad re ul mo zar-


61 Jensen G. F., and Rojek G.,Delinquency and Youth Crime, Second edition, Prospect Heights, Illinois: Wave-land Press, 1992; WinterdykJ. A., Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press Inc., Toronto, Ontario, 1997, 292.


63 iqve64 WinterdykJ. A., Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press

Inc., Toronto, Ontario, 1997, 151.65 iqve,152.



305

do bis pe ri od Si Ta na to leb Tan ur Ti er To ba iZens udi des mniS vne lo bas. rac Se e xe ba

si Ra ri bes Tan, so ci a lur klas Tan da sa me zob lo ga re mos Tan da kav Si re bul sa kiTx ebs,

ise ve ro gorc sa gan ma naT leb lo ga re mos, ma Ti ga a na li ze ba sta ti a Si sa zo ga do eb ri vi

faq to re bis ga ni xil vi sas mox de ba.66

oja xi

mi u xe da vad mra va li Te o ri i sa, ro me lic exe ba axal gaz rde bis da na Sa u leb ri vi

qce vis ge ne ziss an eti mo lo gi as, oja xi eW vga re Se mTa var rols as ru lebs.67 de lin kve-

tu ro bis er T-er Ti wi na pi ro baa mSob leb Tan Se sus te bu li kav Si ri.68

sa mec ni e ro li te ra tu ra war mo a Cens sxva das xva gzebs, ro mel Ta meS ve o bi Tac

oja xi gav le nas ax dens aras rul wlo van Ta saq ci el ze. pir vel rig Si un da Se ve xoT am mi-

mar Te biT yve la ze uf ro gav le ni an Te o ri as ojax Tan da kav Si re biT, ro me lic gax lavT

hir Sis so ci a lu ri kon tro lis Te o ri a.69 hir Sis Te o ri is (1969) mi xed viT, ax lo ur Ti er-

To ba mSob leb sa da Svi lebs So ris war mo Sobs mo siy va ru le da Tbil da mo ki de bu le bas

aras rul wlo van sa da mis mSo bels So ris . Tu aras rul wlo va ni mWid ro d a ris da kav Si-

re bu li (pa tivs scems mSob lebs da an ga riSs uwevs mSo bel Ta azrs mi si saq ci e lis Se sa-

xeb) Ta vis mSob leb Tan, nak le bad sa va ra u do a, rom aseT ma aras rul wlo van ma Ca i di ni os

da na Sa u li. Tu maT So ris kav Si ri sus ti a, ma Sin aras rul wlov ne bi ar ga i zi a re ben sa yo-

vel Ta od mi Re bul nor mebs an pa tivs ar sce men av to ri te tebs da Se sa ba mi sad, al ba To-

bac imi sa, rom maT Ca i di non da na Sa u leb ri vi qme de ba – ga iz rde ba.70 axal gaz rde bi, ro-

mel Tac axa si a TebT mi jaW vu lo ba Ta vis mSob leb Tan , i Ta vi se ben mSo bel Ta Ri re bu le-

bebs da nor mebs. Se de gad, ma Ti saq ci e li iq ne ba nor mis Se sa ba mi si da ram de na dac maT ar

surT, ime di ga uc ru on Ta vi anT mSob lebs, cdi lo ben iy vnen war ma te bu le bi sko la Si da

ar ga aC ni aT sko lis gac de nis mo ti va ci a . uf ro me tic, – sko lis, oja xis da far To sa-

zo ga do e bis moTx ov na Ta Tan xved ri sas, ase Ti aras rul wlo va ni aR Wur vi lia gar kve u li

jil do Ti, pri vi le gi iT da na Te li mo mav lis per speq ti viT . am gziT maT ga na vi Ta rebs

kon for mis tu li say rde ni, ise ve ro gorc de lik ven tu ro ba Si Car Tvis ker Zo Se ma ka ve be-

li. hir Si ase ve acx a deb da, rom ase Ti axal gaz rde bi Se ar Ce ven ram de ni me karg me go bars,

ro mel Ta nac isi ni da am ya re ben mWid ro kav Si rebs, da amiT Se a ka ve ben Ta vi anT Car Tu lo-

bas maT Ta na tol Ta uf ro far To jguf Si, rom le bic im yo fe bi an de vi a ci u ri qce vis ma-


67 Junger-Tas J., Many Faces of Youth Crime: Contrasting Theoretical Perspectives on Juvenile Delinquency across Countries and Cultures, New York, NY, USA: Springer, 2012,185.

68 Loeber R. and Stouthamer-Loeber M., Family Factors as Correlates and Predictors of Juvenile Conduct Prob-lems and Delinquency, 1986, 29-149 in Crime and Justice: An annual review of research, Vol. 7, editied by Tonry M. and Morris N.,Chicago:University of Chicago Press; WinterdykJ. A., Juvenile Justice Systems, In-ternational Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press Inc., Toronto,Ontario, 1997, 292.




306

Ra li ris kis jgu fis qveS da m xo lod `gar To bis miz niT~ iq ce ven yu radR e bas Ta vi an Ti

sa zi a no qce viT.

Tum ca es bo lo wi na pi ro ba, mog vi a ne biT am Te o ri is si sus te aR moC nda, rad gan uf-

ro axal ma kvle veb ma aC ve na, rom hir Si sa Ta na dod ver afa seb da um rav les Sem Txve va Si

aras rul wlo van Ta das ve ne bis dro is ur Ti er Tqme de bis jgu fur xa si aTs da Ta na tol Ta

jgu fis rols de vi an tu ri qce vis xel Sewy o ba Si.71am hi po te zis Se sa mow meb lad ga mo ye ne-

bu lia mi jaW vu lo bis ska la, ro me lic da fuZ ne bu lia im kiTx veb ze, Tu ram de nad kar gad

ar Tmevs Svi li Tavs mSob leb Tan ur Ti er To bas, ram den jer iRebs sak vebs aras rul wlo-

va ni ojax Tan er Tad, da di an Tu ara isi ni er Tad sa se ir nod an spor tul aq ti vo beb ze.

es cvla de bi er Ti a no ba Si qmnis ska las, ro me lic iwo de ba, ro gorc `o ja xis gam ya re ba~.

cal ke ul kvle va Si am ska las ki dev da e ma ta kiTx ve bi ojax Tan da kav Si re bu li ise Ti mniS-

vne lo va ni mov le ne bis Se sa xeb, ro go ric aris er T-er Ti mSob lis se ri o zu li avad myo-

fo ba, ojax Si gan xeT qi le ba al ko hol sa da nar ko ti keb Tan da kav Si re bu li prob le me bis

ga mo, se ri o zu li fi zi ku ri kon fliq ti mSob lebs So ris da ma Ti da So re ba an gan qor wi-

ne ba. gar da ami sa, maT da es vaT ram de ni me sa kon tro lo Se kiTx va, ro go ri ca a, icod nen Tu

ara mSob leb ma vis Tan er Tad ata reb dnen Ta vi su fal dros ma Ti Svi le bi ma Sin, ro ca Sin

ar im yo fe bod nen, hqon daT Tu ara da we se bu li maT SezR ud va Ta vi anT mSo bel Ta mxri dan

sax li dan gas vlis dros Tan da kav Si re biT da icav dnen Tu ara isi ni am SezR ud vebs.72

kvle ve biT Se fas da bev ri oja xu ri ma xa si a Te be li da aR moC nda, rom sxva das xva oja-

xu ri ma xa si a Teb le bi war mo ad ge nen ris k-faq to rebs. Zli e ri ris k-faq to re bia – mSob-

le bis ze dam xe dve lo bis ar qo na, mSob le bis mxri dan aR zrda ze ua ris Tqma, bav Sve bis mi-

marT cu di mopy ro ba da Svi le bis aR zrda Si mSo bel Ta Car Tu lo bis nak le bo ba; sa Su a lo

da nak le bi siZ li e ris wi nas wa ri prog no zis Sem qmne li faq to re bi mo i cavs mSob le bis

qor wi ne bis sa kiTxs da ur Ti er To bebs, mSob le bis kri mi na lu ro bas, mSo bel Ta mxri dan

aR zrdis dis cip li nas, mSob le bis jan mrTe lo bas da mSob le bis arar se bo bas.73

faq to re bi, rom le bic Cve u le bi sa mebr Se is wav le ba da ga mo i ye ne ba ka na da Si aras-

rul wlo van Ta da na Sa u lis asax sne lad, ase ve, mo i cavs aras rul wlov ne bis mi marT sas-

tik mopy ro bas da maT mzrun ve lo bis ga re Se da to ve bas.74

da sav lu ri kul tu ra mZi me tvirTs akis rebs ojaxs, ro de sac gan sazR vravs mSo-

bel Ta pa su xis mgeb lo bas bav Svi s aR zrdi sas. ase Ti kul tu re bi akis re ben mSo bels amo-

ca nas, ise aR zar don Svi le bi, rom isi ni da e mor Ci lon sa zo ga do e bis mi er dad ge nil mi-

sa Reb qce vis we sebs. aqe dan un da ga mov yoT oja xis struq tu ra (vin cxov robs ojax Si)

da oja xis fun qci o ni re ba (ro gor eq ce vi an oja xis wev re bi er Tma neTs), am ori Zi ri Ta-

di ka te go ri is meS ve o bi Tac mow mde ba oja xis gav le na de lin kven tu ro ba ze.

is to ri u lad, oja xis struq tu ris er T-er Ti as peq ti, ro me lic yu radR e bas ipy-

rob da ro gorc de lin kven tu ro bis ris k-faq to ri, iyo bav Svis aR zrda iseT ojax Si, sa-

71 Junger-TasJ., Many Faces of Youth Crime: Contrasting Theoretical Perspectives on Juvenile Delinquency across Countries and Cultures, New York, NY, USA: Springer, 2012, 185.

72 iqve.73 Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:

SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb., 2012.74 WinterdykJ. A., Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press

Inc., Toronto, Ontario, 1997, 152.



307

dac mSob le bi gan qor wi ne bu li an da So re bu li ari an.75 ojax Tan da kav Si re biT Ca ta re bu-

li ad rin de li kvle ve biT aR moC nda, rom dan gre ul ojaxs `bro ken ho me~, mar Ta li a, aqvs

gav le na de lin kven tu ro ba ze, mag ram es gav le na mi ni ma lu ri a. kvle vam ase ve aR mo a Ci na,

rom ko re la ci e bi de lik ven tu ro ba sa da dan gre ul ojaxs So ris uf ro me ti iyo de lin-

kven tu ro bis wvril man for meb Si.76 mi u xe da va d i mi sa, rom bev rma kvle vam da a das tu ra

aso ci a cia de lin kve tu rob sa da `bro ken ho me~-s So ris, ar se bobs me tad yu rad sa Re bi de-

ba te bi ase Ti aso ci a ci is mniS vne lo bas Tan da kav Si re biT. ma ga li Tad, lon gi tu di na lur-

ma (sig rZiv ma) kvle veb ma gan qor wi ne bu li mSob le bis Svi leb Si gan qor wi ne bam de aR mo a-

Ci nes sa zo ga do eb ri vi wes ri gis dam rRve vi qce vis gaz rdi li do ne. ami tom, sa va ra u do a,

rom de lin kven tu ro bis gaz rdi li ris ki, ro me lic Se im Cne va dan gre u li o ja xis bav Svebs

So ris, da kav Si re bu lia ga So re bis wi na pe ri od Si ojax Si ar se bul kon fliq tTan, vid-

re Ta vad oja xis dan gre vas Tan. 77 mar to xe la mSob lis ojax Si da ba de ba da gaz rda ase ve

aso cir de ba de lin kven tu ro bi sa da an ti so ci a lu ri qce vis gaz rdil ris kTan. kvle va,

ro mel Sic gaT va lis wi ne bu lia mar to xe la mSob lis so ci o e kon mi ku ri pi ro be bi da sxva

ris k-faq to re bi, dis cip li nu ri sti lis CaT vliT, da prob le me bi bav Sve bis ze dam xed ve-

lo ba sa da mo ni to rin gSi, uC ve nebs, rom es faq to re bi pa su xis mge be lia am oja xe bi saT-

vis di fe ren ci re bu li Se de ge bis dad go ma Si.78 de lin kven tu ro ba ze Se saZ lo gav le nis

mqo ne cal ke u li oja xu ri faq to re bis kvle va aC ve nebs, rom ojax Si ma mis ar se bo ba am ci-

rebs mi si va JiS vi lis de lin kven tad Ca mo ya li be bis Sanss, ojax Si pir ve li da ba de bu li

bav Sve bi nak le bad ari an de lin kven te bi, da rac uf ro di dia oja xi, miT uf ro ma Ra lia

al ba To ba, rom bav Svi iq ne ba de lin kven ti.79 igi ve prob le ma iCens Tavs, ro ca mSo bels –

gan sa kuT re biT de das – aqvs al ko hol Tan da kav Si re bu li prob le me bi.80

sa va ra u do de lin kven tu ro bis wi nas wa ri Se fa se bis Tval saz ri siT, mniS vne lo va-

ni as peq tia ur Ti er Tda mo ki de bu le ba ojax Si. bev rma lon gi tu di na lur ma (sig rZiv ma)

kvle vam, ro me lic swav lob da ojax Si das jis an ag re si u li saq ci e lis Se de gebs da gav-

le nas, aC ve na, rom fi zi kur das jas met wi lad Se de gad mo aqvs bav Sve bis mxri dan uar yo-

fi Ti qce va, vid re ma Ti mor Ci le ba.81


76 Caeti T. J., and Fritsch E.J., `At-Risk Youth,~ Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA: SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.


78 iqve, 76.79 Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:

SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb., 2012.80 Junger-Tas J., Many Faces of Youth Crime: Contrasting Theoretical Perspectives on Juvenile Delinquency

across Countries and Cultures, New York, NY, USA: Springer, 2012, 187.81 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-

tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families, National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington, DC>, 2001, 78.


308

mSob le bis mi er Svi le bis mar Tvi sa Tu xel mZRva ne lo bis sa kiTxi mra val ma mkvle-

var ma Se is wav la. ma ga li Tad, pe ter so nis (1995) iZu le bis Te o ria uf ro met aq cents ake-

Tebs mSob le bis mxri dan kon trol ze, vid re mSo bel Tan Svi lis mWid ro kav Sir ze, ma Sin

ro de sac so ci a lu ri kon tro lis Te o ria mSob leb Tan mi jaW vu lo bas ga ni xi lavs, ro-

gorc so ci a lu ri Ri re bu le be bis ga Ta vi se bis, ise TviT kon tro lis gan ma pi ro be bel Zi-

ri Tad faq tors. am mxriv un da aRi niS nos, rom lu ber ma da di Si on ma 1983 wels aR mo a-

Ci nes, rom de lin kven tu ri qce vis sa u ke Te so wi nas war gan msazR vre li iyo Se mok le bu li

ver sia glu e kis mSo bel Ta mi er Svi le bis mar Tvis sa zo mi sa, ro me lic mo i cav da ro gorc

de dis mi er da we se bul dis cip li nas, ise oja xis er Ti a no bas. lu be ri da sto u za mer lu-

be ri ase ve as kvnid nen, rom aras rul wlo van Ta de lin kven tu ri qce vis yve la ze Zli e ri

wi nas war gan msazR vre li iyo mSo bel Ta mxri dan Svi le bis aR zrda Si Car Tu lo ba, Svi leb-

ze ga we u li mo ni to rin gi da ma Ti mxri dan bav Svis uar yo fa.82

Tan mim dev ru li dis cip li na, ze dam xed ve lo ba da mzrun ve lo ba xels uwy obs kar-

gad so ci a li ze bu li axal gaz rdo bis Ca mo ya li be bas. uf ro me tic, de lin kven tu ro bis

Sem ci re ba 15-17 wlis asak Si, ro gorc aR moC nda, da kav Si re bu lia Ti ne i je reb sa da maT

mSob lebs So ris me gob rul ur Ti er To bas Tan. es aris si tu a ci a, ro me lic xels uwy obs

sko lis mi marT karg da mo ki de bu le bas da uf ro mWid ro oja xur kav Si rebs. amis gan gan-

sxva ve biT, bav Sve bi, rom le bic mSob le bis mxri dan ga nic did nen uyu radR e bo bas da uar-

yo fi li iy vnen maT gan, xa si aT de bod nen de lin kven tu ro bis ma Ra li ris kiT. va i dom ma

(1989) da mak qor dma (1983) aR mo a Ci nes, rom uar yo fi li bav Sve bi, da ax lo e biT ise ve, ro-

gorc bav Sve bi, rom le bic fi zi kur Za la do bas ga nic did nen, cxov re bis gan mav lo ba Si,

mog vi a ne biT, Ca i de nen Za la dob riv da na Sa u lebs. kvle veb Si, rom le bic ojax Si so ci a li-

za ci asa da aras rul wlo van Ta de lin kve tu ro bas So ris ur Ti er To bas exe ba, lu ber ma da

sTo u sa mer -lu ber ma 1986 wels da as kvnes, rom mSob lis mxri dan Svi lis uar yo fas udi de-

si gav le na hqon da bav Svze. bav Svis mi marT sas ti ki mopy ro ba, ise ro gorc mi si uar yo fa,

ase ve gav le nas ax den da de lin kven tu ri qce vis Ca mo ya li be ba ze.83

das kvnis sa xiT un da iT qvas rom, mi u xe da vad imi sa, rom mar to xe la mSob lebs, far-

Tod gav rce le bu li Se xe du le bis Ta nax mad, udi de si pa su xis mgeb lo ba e ni We baT aras-

rul wlo van Ta da na Sa ul Si, faq te biT das tur de ba, rom Tu bav SvTan dar Ce ni li mSo be-

li Tan mim div ru lad da Zli e rad ga uZR ve ba Ta vis mo va le o bas, am gvar ojax Si gaz rdi li

bav Svi ar Ca i dens ima ze met da na Sa uls, vid re ori ve mSob lis gan Sem dgar ojax Si gaz-

rdi li Svi li. kvle ve biT isic das tur de ba, Tu ram de nad did gav lenas ax dens mSo bel Ta

da mo ki de bu le bis xa si a Ti Svi le bis mi marT ima ze, iq ne bi an Tu ara ma Ti Svi le bi de lin-

kven te bi. mSob le bis kon fliq ti, mkac ri, ul mo be li mopy ro ba da aram tki ce dis cip li na

xels uwy obs aras rul wlo van Ta da na Sa uls. is bav Sve bi, ro mel Tac sas ti kad epy ro bi an,

da na Sa ul Si Car Tvis ma Ra li ris kis qveS ari an. oja xi, ro me lic uz run vel yofs usaf-

rTxo e bas, iZ le va emo ci ur siT bos da sa Tu Tad uv lis Ta vis Svils, xels uwy obs arak ri-

mi na lu ri ga re mos gan vi Ta re bas axal gaz rdi saT vis iseT sa me zob lo eb Sic ki, rom le bic


83 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families, National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington, DC.>, 2001, 78



309

da na Sa u lis Ca de nis ma Ra li ris kis qveS im yo fe bi an.84 Se uZ li aT Tu ara mSob lebs ra me

iRo non imi saT vis, rom Se am ci ron de lin kvent Ta na tol Ta ze moq me de ba Ta vi anT Svi leb-

ze? va ris mi er 1993 wels Ca ta re bu li kvle va aC ve nebs, rom ojax Tan ga ta re bu li dro,

gan sa ku Te biT uq me dRe e bis er Tad ga ta re ba, iZ le va ase Te feqts. im bav Svebs So ris, rom-

le bic Sa baT -kvi ris dro is ume tes na wils ata re ben Ta vis mSob leb Tan er Tad, TiT qmis

ar aris kav Si ri de lin kven tu ro ba sa da de lin kvent Ta na to leb Tan ur Ti er To bas So-

ris da Tu ma inc aris, mxo lod mi ni ma lu rad .mSob leb Tan ga ta re bul ma drom Se iZ le-

ba SezR u dos aras rul wlo van Ta mi er de lin kven tu ri qme de bis Ca de nis Se saZ leb lo ba.

ma ga li Tad, xe li Se u Sa los imas, rom wa vi des Sa baT -kvi ris wve u le beb ze, sa dac bev ri

al ko ho li da nar ko ti ki a.85

Ta na to leb Tan ur Ti er To ba

de lin kven tu ro bis prog no zi re bis er T-er Ti yve la ze Zli e ri maC ve ne be li aso-

cir de ba de lin kvent Ta na to leb Tan ur Ti er To ba Si. sa Ter len dis 1947 wlis di fe ren-

ci a lu ri kav Si ris Te o ri i dan ga mom di na re, de lin kven tu ri xa si a Tis Ses wav la xde ba

Ta na to leb Tan so ci a lur ur Ti er To beb Si. a ras rul wlov ne bi, rom le bic da kav Si re-

bu li ari an de lin kvent Ta na to leb Tan, sa va ra u dod, da ar Rve ven ka nons, rad gan isi ni

iseT Se xe du le bebs swav lo ben maT gan, ro me lic mi sa Re bi da Sewy na re bu li iq ne ba ma Ti

de lin kven ti Ta na to le bis mi er. aker sis 1985 wlis so ci a lu ri swav le bis Te o ria uf-

ro ga nav rcobs da afar To ebs di fe ren ci a lu ri kav Si ris Te o ri as imis mtki ce biT, rom

de lin kve tu ro ba Se de gia ara mar to nas wav li Se xe du le be bi sa, ara med mis Ca sa de nad mi-

mar Tu li iZu le bi sac (ro mel Sic igu lis xme ba jil do an das ja) da ase ve, sxvi si saq ci e-

lis mo de li re bis an imi ta ci i sa.

ori ve Te o ri is lo gi kas Tan Se sa ba mi so biT, var ma da sta for dma 1991 wels aR mo-

a Ci nes, rom: `me go bar Ta saq ci e li gav le nas ax dens axal gaz rde bis de lin kven tu ri xa-

si a Tis qce va ze ma Ti de lin kven tu ro ba ze ar se bu li Se xe du le be bi dan ga mom di na re~. is

sa kiTx i, rom `a ras rul wlo van ze did gav le nas ax dens me go bar Ta saq ci e li, mi u xe da vad

de lin kven tu ro bas Tan da kav Si re biT ma Ti sa ku Ta ri Se xe du le be bi sa, uf ro me tad Se sa-

ba mi so ba Si mo dis so ci a lu ri swav le bis Te o ri as Tan, vid re di fe ren ci a lu ri kav Si ris

Te o ri as Tan.86

de lin kvent Ta na to leb Tan aso ci re bu lo ba Zli e rad da Tan mim dev ru lad aris da-

kav Si re bu li de lin kven tu ro bas Tan na wi lob riv imi tom, rom de lin kven ti Ta na to le bi

aZ li e re ben gav le nas de lin kven tur qce va ze. amis sa wi na aR mde god ki – im Ta na to le bis

yo la, rom le bic uar yo fen de lin kven tu ro bas, aris dam ca vi faq to ri.87kri mi no lo gi-

ur ma kvle veb ma da a das tu ra, rom mo zar de bis mi er da na Sa u lis Ca de na ze mniS vne lo van

84 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families, National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington, DC.>, 2001, 4.

85 WinterdykJ. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press Inc., Toronto, Ontario, 1997, 292.

86 Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press Inc., Toronto, Ontario, 1997, 289-292.

87 Hawkins J.,Herrenkohl T., Farrington D., Brewer D., Catalano R., Harachi T. et al.,Predictors of Youth Vio-lence, 2000, Washington, DC: Offi ce of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.


310

gav le nas ax dens me gob re bis wre.88 Se im Cne va im dro is Za li an swra fi zrda, ro mel sac

mo zar de bi ata re ben maT Ta na to leb Tan da Ta na to le bi me tis me tad mniS vne lo va ni xde-

bi an ma Ti gan vi Ta re bis am pe ri od Si. uf ro me tic, va ris kvle vis mi xed viT, Ta na to le bi

ki dev uf ro mniS vne lo va ni xde bi an gvi a ni mo zar do bis pe ri od Si. Ta na tol Ta mniS vne-

lo va ne bis pi ki 17 wlis asak Si dge ba da amis Sem deg ki maT uar yo fa Si inac vlebs. de lin-

kven tu ro bis uar yo fa 18 wlis Sem dgom xde ba Ta na tol Ta mniS vne lo va ne bis uar yo fis

pa ra le lu rad ma Ti de vi an tu ri gav le nis CaT vliT.

am Se xe du le bis Se sa ba mi sad, an ti so ci a lur bri ta nel axal gaz rda Ta lon gi tu di-

na lur (sig rZiv) kvle va Si, ro me lic Ca a ta res ves tma da fa rin gton ma 1977 wels, de vi an-

tma axal gaz rdeb ma ga nacx a des, rom de lin kven ti Ta na to le bis wres Ca mo So re ba m niS vne-

lo va ni faq to ri iyo da na Sa u leb ri vi qce vis Sewy ve ta Si.89 iseT pi reb Tan mo zar dis kon-

taq ti, ro mel Tac da na Sa u li aqvT Ca de ni li, di di al ba To biT ga mo iw vevs mo zar dis mi er

da na Sa u lis Ca de nas.90de lin kven ti Ta na to le bis ar se bo bas Tan da kav Si re biT ga ke Te bu-

li aR mo Ce ne bi dan, ro Ces te ris aras rul wlo van Ta kvle vam ase ve aR mo a Ci na da mo ki de bu-

le ba de lin kven tu ri rwme nis qo ni sas ar se bul de lin kven tu ro ba sa da de lin kven tur

saq ci el Si Car Tvas So ris. de lin kven tu ri war mod ge ne bis qo na niS navs, rom axal gaz rda

afa sebs, ram de nad mi sa Re bia an aras wo ria de lin kven tur aq teb Si Car Tva. de lin kven tu ri

Se xe du le be bi zrdis de lin kven tu ro ba Si Car Tvas. de lin kven tur saq ci el Si mo nac vle-

o biT Car Tvas aqvs Zli e ri ur Ti er Tzi a ri, or mxri vi efeq ti, zrdis aso ci a ci ebs de lin-

kvent Ta na to leb Tan da de lin kven tu ri Se xe du le be bis for mi re bas.91ad re ul axal gaz-

rdo ba Si Ta na to le bi mniS vne lo va ni rols as ru le ben Ta vi an Ti sxva Ta na to le bi saT vis.

is axal gaz rde bi, rom le bic aso cir de bi an de lin kvent kom pa ni o neb Tan, sa va ra u dod, ki-

dev uf ro met aras wor saq ci els Ca i de nen, Tu dros am gvar kom pa ni o neb Tan er Tad ga a ta-

re ben.92 mSob le bis gan da ded ma mis Svi le bis gan gan sxva ve biT, mo zards Tvi Ton Se uZ lia

air Ci os me gob re bis wre. kvle ve bis Se de gad dad gin da, rom oja xis wev reb Tan kon fliq-

tu ri si tu a ci e bi xSi rad xels uwy obs mo zar dis iseT sa me gob ro wre Si Car Tvas, ro me-

lic da na Sa u leb riv saq mi a no bas mis devs.93 ara er Ti kvle va adas tu rebs, rom Ta na tol Ta



uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 28; 89 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-




uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 28.91 Browning K., Thornberry T. and Porter P.,Highlights of Findings From the Rochester Youth Development

Study Series,1999, Washington, DC: Offi ce of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.92 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-

tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families, National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington>, DC, 2001, 4.






311

gav le nas gan sa kuT re bu lad Zli e ri kav Si ri aqvs de lin kven tu ro bas Tan oja xu ri kon-

fliq tis kon teq stSi. ma ga li Tad, axal gaz rde bi, rom le bic sa Ta na dod ar sce men pa tivs

Ta vis mSob lebs, ga nic di an an ti so ci a lu ri qce vis gav le nas mxo lod imi tom, rom swo red

am gva ri saq ci e lis ga mo eked le bi an isi ni an ti so ci a lur Ta na to lebs.94

er T-er Ti lon gi tu di na lu ri (sig rZi vi) kvle vis mi xed viT, an ti so ci a lu ri qce vis

mim de var Ta na tol Ta wre Si Car Tu lo ba aris er Ta der Ti maC ve ne be li, ro mel sac pir-

da pi ri da uf ro Zli e ri gav le na aqvs mo zar dis Sem dgom de lin kven tur qce va ze, vid re

Tav da pir vel de lin kven tu ro bas . i se Ti faq to re bi, ro go ric aris de lin kven ti Ta na-

to le bis qce va, de vi an tu ri qce vis mo wo ne ba Ta na tol Ta mi er, aseT Ta na to leb Tan mi-

jaW vu lo ba an ali an si, maT Tan er Tad ga ta re bu li dro da Ta na tol Ta mxri dan ze wo la

de vi an tu ro ba ze – aso ci re bu lia mo zar dTa an ti so ci a lur qce vas Tan.95

3.2.3. sa zo ga do eb ri vi faq to re bi

aseT faq to rebs Se iZ le ba mi va kuT vnoT so ci a lu ri kla si, eko lo gi u ri ga re mo da

sa gan ma naT leb lo ga re mo.

so ci a lu ri k la si

aS S-Si Ca ta re bul ma er T-er Tma kvle vam da ad gi na, rom struq tu rul po zi ci as, ro-

go ric aris so ci a lu ri kla si da ir gvliv mcxov re bi sa zo ga do e ba, mniS vne lo va ni gav-

le na aqvs de lin kven tu ro ba ze. bav Sve bi, rom le bic ari an uki du re sad ga Wir ve bu li da

mud mi vi si Ra ri be Si myo fi oja xe bi dan, me tad ari an Car Tu li de lin kven tu ro ba Si, gan-

sa kuT re biT ki se ri o zul de lin kven tu ro ba Si. aseT ga re mo Si, eko no mi ku ri si dux Wi re

da stre su li cxov re ba iw vevs mSob li sa da Svi lis emo ci u ri mi jaW vu lo bis, ma Ti Car-

Tu lo bis da aras rul wlo van ze mSo bel Ta kon tro lis nak le bo bas. mSob lis fun qci is

ara sa Ta na dod Ses ru le bi s es ele men te bi, mniS vne lov nad iyo aso ci re bu li gaz rdil

de lin kven tu ro bas Tan.96Tum ca, er Ti kri mi no lo gi u ri sko lis (e ti ke ti re bis) war mo-

mad gen le bi sa da vos xdi an das kvnebs imis Ta o ba ze, rom TiT qos ama Tu im so ci a lu ri

kla si sad mi kuT vni le bas ra me mniS vne lo ba hqon des de lin kven tu ro bis Ca de na Si. Tum ca,

sa da vos ar xdi an im faqts, rom da ba li so ci a lur klass mi kuT vne bu li axal gaz rde bis

mi er Ca de ni li qme de be bi uf ro xSi rad xde ba sis xlis sa mar Tlis mar Tlmsa ju le bis gan-

xil vis sa ga ni da Ta nac es saq me e bi uf ro kri ti ku lad ga ni xi le ba.97 aS S-Si xal xis az ri

da me di is mi er ga ke Te bu li gan mar te be bi xSi rad sa xavs su raTs, rom de lin kve tu ro bis

Ca de na xde ba Zi ri Ta dad eko no mi ku rad ga Wir ve bu li (da ba li) fe nis aras rul wlo van Ta


95 iqve, 81.96 Hawkins J.,Herrenkohl T., Farrington D., Brewer D., Catalano R., Harachi T. et al.,Predictors of Youth Vio-

lence, 2000, Washington, DC: Offi ce of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.97 Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:

SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.


312

mi er. ga er Ti a ne bul da na Sa ul Ta an ga ri Si ar Se i cavs mo na ce mebs da ka ve bu li aras rul-

wlov ne bis so ci a lu ri kuT vni le bis Se sa xeb, mag ram ar se bobs Za li an bev ri kvle va, rom-

le bic Se is wav li an da mo ki de bu le bas so ci a lur fe na sa da ofi ci a lu rad re gis tri re-

bul de lin kven tu ro bis Sem Txve vebs So ris. mtki ce bu le be bi gan sxva ve bu li a: kvle vis

er Ti na wi lis mi xed viT, da ba li fe nis war mo mad ge ne li aras rul wlov ne bi di di ra o de-

no biT ari an war mod ge ni li da ka ve bis ofi ci a lur mo na ce meb Si, xo lo kvle vis me o re na-

wi lis mi xed viT isi ni an sa er Tod ar ari an di di ra o de no biT war mod ge ni li aseT mo na-

ce meb Si, an mxo lod um niS vne lod. aqe dan ga mom di na re, Se iZ le ba iT qvas, rom Se i niS ne ba

msu bu qi ten den ci a, rom da ba li kla sis wa mo mad ge ne li aras rul wlov ne bi zed me ti ra-

o de no biT iy vnen war mod ge ni li ofi ci a lur mo na ce meb Si, mag ram sxva o ba so ci a lur fe-

nebs So ris ar aris im de nad di di, ram de na dac sxva o ba asak sa da sqes Si. igi ve das kvne bi

Se iZ le ba ga keT des im kvle ve bi dan, rom le bic swav lo ben da mo ki de bu le bas so ci a lur

fe neb sa da TviT Sety o bi ne bul de lin kven tu ro bas So ris, Tum ca, aq uk ve aris gar kve u li

da mam tki ce be li sa fuZ vle bi imi sa, rom uf ro se ri o zu li da gan me o re bi Ti de lin kven-

tu ro ba Se iZ le ba ar se bob des da ba li fe nis war mo mad ge nel aras rul wlov nebs So ris.98

e ko lo gi u ri ga re mo

eko lo gi u ri kon cef ci i dan da dam na Sa ve Ta ra ci o na lu ro bis va ra u di dan ga mom-

di na re, ru ti nu li moq me de bis Te o ri a, gan viT re bu li qo e ni sa da fel so nis mi er, cdi-

lobs ga mo na xos kav Si ri de lin kven tu ro bis zrda sa da Se sa fe ri si sa miz ne e bis ase ve

zrdas So ris da uar yos e.w. `dam cve le bis~ ar se bo ba (me gob re bi, oja xi da me zob le bi).

ka na da Si ke ne dim da ba ron ma 1993 wels war mo a Ci nes im ar Cev nis, gan sazR vru li we se bis

da kul tu ru li ga re mos ur Ti er Tqme de ba, ro mel Tac gav le na aqvT er Tma neT ze de lin-

kven tu ro bis Se saZ leb lo bis Seq mnis kuTx iT.99

zo ga dad, mi Re bu li a, rom is faq ti, Tu sad cxov robs oja xi, gav le nas ax dens

aras rul wlo van TaT vis Se saZ leb lo be bi sa da re sur se bis xel mis awv do mo ba ze. bav Sve-

bis Tvis, rom le bic iz rde bi an iseT sa me zob lo Si, sa dac aris umu Sev ro bis ma Ra li xa-

ris xi, si Ra ri be da da na Sa u li, da na Sa u lis Ca de na, Se saZ lo a, iyos mi sa Re bi al ter na ti va,

ma Sin ro ca sxva Se saZ leb lo bis nak le bo ba a. bav Sve bis ara sa Ta na do aR zrdis ur yo fi Ti

gav le na ase ve uf ro Zli e ria deg ra di re bul da ga Ra ri be bul sa me zob lo Sia.100 `de lin-

kven tu rad wo de bu li saq ci e li zog jer ga mom di na re obs fsi qo lo gi u ri gan vi Ta re bis

sru li ad nor ma lu ri pro ce si dan. Tu pa ta ra bi Wi iz rde ba me kob re e bis wre Si, mas ga-

nu vi Tar de ba su pe re go, ro me lic ety vis mas, rom aras dros imu Sa o s i se Ti ra mis mo sa-

po veb lad, ri si mo par vac aris Se saZ le be li. ax dens ra sa ku Ta ri pi rov ne bis iden ti fi-

ka ci as Ta vis ma mas Tan , mas ga nu vi Tar de ba uf ro di di da uke Te si me kob ris ego i de a li.

aseT Sem Txve va Si so ci a li za ci is pro ce si mi Re bu li a. pi rov ne ba iwo de ba kri mi na lad

98 Tittle C. R. and Meier R. F.,Specifying the SES/Delinquency relationship, Criminology, 1990, 271-299.99 Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press

Inc., Toronto,Ontario, 1997, 152.100 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-

tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families, National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington, DC>, 2001, 3-4.



313

sa zo ga do e bis um rav le so bis mi er, mag ram me kob re e bis sa zo ga do eb riv wre Si, ro me lic

um ci re so bas war mo ad gens, is pa ta ra bi Wi iz rde ba, ro gorc mtki ce da pa tiv sa ce mi mo qa-

la qe~.101 TiT qmis igi ve xde ba, ro ca bav Svi iz rde ba da cxov robs de lin kven tur sa me zob-

lo Si . im Sem Txve va Sic ki, ro ca bav Svebs hyavT res peq ta be lu ri mSob le bi, bi We bi did

qa la qeb Si xSi rad ata re ben Ta vi su fal dros im ban deb Tan, rom le bic zi ans aye ne ben mo-

sax le o bas da Car Tu li ari an qur do ba Si, na wi lob riv gar To bis da na wi lob riv mo ge bis

mi Re bis miz niT. li ver pu lis aras rul wlo van Ta da na Sa u lis kvle va Si je i. bi. me is ma aR-

mo a Ci na, rom bi We bi so ci a lu rad mniS vne lov nad mi iC nev dnen ban deb Tan Se er Te bas, vi na-

i dan axal gaz rda ka ci saT vis sa zo ga do e bis wi na Se Ta vis mSob leb Tan er Tad ga mo Ce na ar

iyo vaJ ka cu ri. `ban da Se ad gens bi Wis nam dvil so ci a lur cxov re bas da ban dis far gleb-

Si aris Se saZ le be li swo red pres ti Ji sa da sta tu sis mo po ve ba~.102

Se ma ja me be li kuTx iT un da iT qvas, rom sa zo ga do e bis ze mo aR niS nu li ma xa si a Teb-

le bi de lin kven tu ro bis wi nas wa ri va ra u dis Se saZ leb lo bas iZ le va. faq tob ri vad, ar-

se bobs Zli e ri ko re la cia cal ke ul ad gi las de lin kven tu ro ba Si Car Tul aras rul-

wlo van Ta ra o de no ba sa da sa zo ga do e ba Si da na Sa u lis ko e fi ci ents So ris da pi ri qiT.

es Se da re biT tru iz mi a, rom pa ta ra ad gi lebs di di qa la qe bis Sig niT ti pu rad aqvs Za-

la do bi sa da da na Sa u lis dis pro por ci u lad ma Ra li do ne; ami tom, aras rul wlov ne bi,

rom le bic cxov ro ben aseT ad gi las, uf ro me tad ari an mid re kil ni Za la do ba sa da da-

na Sa ul Si Cab mi sa ken. im ad gi leb Si, sa dac si Ra ri bis do ne ma Ra li a, ia ra Ri da nar ko ti ki

ad vi lad xel mi saw vdo mi a, srul wlo va ni me zob le bi Car Tu li ari an da na Sa ul Si, da so-

ci a lu ri ur Ti er To be bi de or ga ni ze bu lia – yve la es faq to ri er Ti a no ba Si miC ne u lia

de lin kven tu ro bis ris k-faq to rad.103ga re mo dan ga mom di na re ris k-faq to re bi, rom-

lTac, Se saZ loa gav le na mo ax di non da na Sa u lis Ca de nis ris kze, da kav Si re bu lia ase ve

nar ko ti ke bis baz ris ar se bo bas Tan, ia ra Ris xel mi saw vdo mo ba sa da Za la do bis gav le-

nas Tan me di is meS ve o biT.104

sa gan ma naT leb lo ga re mo

sko las, ro mel Sic da dis aras rul wlo va ni, Se uZ lia gav le na iqo ni os mis de lin-

kven tu ro bis do ne ze. de lin kven tu ro bis mTli a ni do ne, sko lis gac de nis ko e fi ci en-

ti da sko li dan ga ricx u li mos wav le e bis ra o de no ba – yo ve li ve er Tad kav Sir Sia aras-

rul wlo van Ta de lin kven tu ro bas Tan. is aras rul wlov ne bi, ro me le bic aka de mi u rad

wa ru ma teb le bi ari an, sus ti kav Si ri aqvT sko las Tan, xSi rad ic vli an sko lebs an ga-

ricx ul i ari an sko li dan, al ba To bis ma Ra li xa ris xiT gax de bi an nar ko ti ke bis mom xma-

reb le bi an de lin kven tu ri aq tis Cam den ni. aras rul wlov ne bi, rom le bic ar as ru le ben

sko lis mi er da we se bul val de bu le beb s, qu Cis da na Sa u lis uf ro ma Ra li ko e fi ci en tiT

101 Williams G., LL.D., F.B. A., Criminal law, The General Part, second edition, Gaunt, Inc., Florida, 1998, 815.102 iqve, 817.103 Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:

SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.104 <http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-



314

xa si aT de bi an da isi ni, rom le bic sCa di an aseT da na Sa u lebs, nak le bad as ru le ben sko-

lis we seb s.sas ko lo da va le be bis Se su le bis xa ris xi da mi Re bu li niS ne bi ase ve da kav Si-

re bu lia de lin kven tu ro bas Tan, ro gorc ris k-faq to ri an mis gan dam ca vi faq to ri.105

kri mi no lo gi a Si dis ku si as iw vevs gak ve Ti le bis gac de nis ur Ti er To bis sa kiTxi

da na Sa u lis Ca de nas Tan.106 `im pi rebs, rom le bic mog vi a ne biT dam na Sa ve e bi gax dnen, gak-

ve Ti lebs xSi rad ac den dnen. sko lis gac de na ga mow ve u lia ro gorc mos wav lis mi er sas-

ko lo ma sa liT da u in te re seb lo biT, ase ve sas ko lo da va le be bi sa gan Ta vis ari de biT.

sko las, ro gorc mo zar dis so ci a li za ci is er T-erT um Tav res in sti tuts, Se uZ lia mo-

zar di Ca mo a ya li bos ro gorc dam na Sa ved, ase ve ara dam na Sa ved. ker Zod, sko lis pe ri od-

Si bav Svis mi er gak ve Ti le bis gac de na an cu di niS ne bis mi Re ba Tu ga mo iw vevs mis eti-

ke ti re bas, ro gorc araf ris Sem Zle mo zar di sa, ro mel mac mas wav leb lis moTx ov nebs

Ta vi ver ga ar Tva, Se saZ lo a, mos wav les ubiZ gos iqiT ken, rom man `Ta vi Se a fa ros~ im so-

ci a lur ga re mos, sa dac mi si Ri re bul ebe bi (sko lis gac de na, cu di niS ne bi) mi Re bu li a,

xo lo eti ke ti re bu li mo zar dis so ci a lu ri ga re mo dan da na Sa u lis Ca de nam de xSi rad

er Ti na bi jia dar Ce ni li~.107

qo e ni 1955 wels am ti ceb da, rom da ba li fe nis war mom dge ne li mam ro bi Ti sqe sis

aras rul wlov ne bi sko la Si fas de bi an sa Su a lo fe nis aras rul wlov ne bis Se sa fa seb lad

dad ge ni li sa zo mis gan gan sxva ve bu lad, mag ram isi ni im Ta viT ve gan wi ru li ari an wa ru-

ma teb lo bi saT vis, rad gan maT ak li aT am bi ci a, ya i ra Ti a no ba da zrdi lo ba. miC ne u li a,

rom wa ru ma teb lo ba sko la Si ax dens ko leq ti ur frus tra ci as da ba li fe nis mam ro bi Ti

sqe sis mos wav le ebs So ris, ra sac Sem deg mos devs de lin kven tu ro ba. kvle ve biT aR moC-

nda, rom bav Sve bi, rom le bic yve la ze cu dad swav lo ben sko la Si, al ba To bis ma Ra li xa-

ris xiT, da na Sa uls Ca i de nen. Tum ca, es al ba To ba ar izR u de ba mxo lod da ba li fe niT.

sko la Si wa ru ma teb lo ba da kav Si re bu lia yve la so ci a lu ri fe nis war mo mad ge nel Ta de-

lin kve tu ro bas Tan, ro gorc va Jebs, ase ve go go nebs So ris.108

kri mi no lo gi ur ma kvle veb ma aC ve na, rom is mo zar de bi, rom le bic Sem dgom Si da-

na Sa u leb riv gzas da ad gnen, sko lis pe ri od Si Ta vi an Ti saq ci e liT Tval Si sa ce mi iy-

vnen.109 sko lis pe ri od Si im mo zar de bis `Tval Si sa ce mo ba~, rom le bic mog vi a ne biT dam-

na Sa ve e bi gax dnen, ga mo i xa te bo da sa mi kom po nen tiT, ro go ri caa sko la ze uar yo fi Ti

war mod ge na, sas ko lo sag ne bi sa da sko lis per so na lis mi marT ag re si u li da mo ki de bu-

le ba da sko la Si cu di niS ne bis mi Re ba.110 sko li dan ga ricx ul aras rul wlov nebs, zo ga-

dad, uf ro xSi rad apa tim re ben, ma Si nac ki, ro ca isi ni iz rde bi an, mu Sa o ben an qor win-




uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 27. 107 iqve, 26.108 Winterdyk J. A., Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press

Inc., Toronto, Ontario, 1997, 292.109 SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-


uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 26.110 iqve.



315

de bi an. umaR le si ga naT le bis mi Re ba, Sem dgom Si, Se saZ lo a, iq ces de lin kven tu ro bis gan

dam cav faq to rad.111

4. das kvna

sta ti a Si moy va ni li kvle ve bis sa fuZ vel ze Se iZ le ba da vas kvnaT: da na Sa u leb ri vi

qce vis ax snis Tval saz ri siT Zi ri Ta di gan mas xva ve be li ma xa si a Teb le bi aras rul wlov-

neb sa da srul wlov nebs So ris aris is, rom aras rul wlo van Ta jgu fi, mis Tvis da ma xa-

si a Te be li kog ni tu ri, nev ro bi o lo gi u ri da ga re faq to re biT ga mow ve u li mi ze ze biT,

uf ro me tad aris mid re ki li ris kis ga we vis ken da im pul su ri qme de be bi sa ken.

is aras rul wlov ne bi, rom le bic ad re ul asak Si iwy e ben an ti so ci a luri qme de bis

Ca de nas, al ba To bis ma Ra li xa ris xiT ga ag rZe le ben aseT qme de bas zrdas rul asak Sic.

bev ri axal gaz rda, ro me lic xde ba ka non mor Ci li oci wlis asak Si, sa va ra u dod, mo iq ce-

va ase ve, imis mi u xe da vad, Tu ro go ri iq ne ba mas ze sa mar Tleb ri vi sis te mis re a gi re ba,

mag ram sxva das xva sa xis in ter ven ci ebs, gan sa kuT re biT ki ise Tebs, rom le bic sa zo ga do-

e ba ze aris da fuZ ne bu li (sa zo ga do eb riv xa si aTs ata re ben), Se uZ li aT Se am ci ron ro-

gorc pi ris mi er aras rul wlo v ne bi sas Ca de ni li da na Sa u li, ase ve im aras rul wlo van Ta

mid re ki le ba da na Sa u li sad mi, rom le bic sxva Sem Txve va Si, sa va ra u dod, ga ag rZe leb dnen

Ta vi anT an ti so ci a lur qme de bebs srul wlo va ne bis miR we vis Sem de gac.112

ro gorc kvle vam aC ve na, de lin kven tu ro bis wi nas war gan sazR vra Se uZ le be lia

mxo lod ro me li me erT kon kre tul faq tor ze day rdno biT. verc er Ti ris k-faq to ri an

dam ca vi faq to ri ver mo ax dens de lin kven tu ro bis wi nas war prog no zi re bas ise efeq tu-

rad, ro gorc ku mu la ci u ri efeq ti ris ki sa Tu mi si sa wi na aR mde go faq to re bi sa, war-

su li cxov re bis da Se xe du le bi sa. ma ga li Tad, 1999 wels, bra u nin gis da lu be ris ity-

o bi ne bod nen, rom se ri o zu li de lin kven tu ro bis al ba To ba iz rde ba ris k-faq to re bis

ricx vis zrdis pa ra le lu rad.

ro de sac ris k-faq to re bis ra o de no ba aWar bebs dam ca vi faq to re bis ra o de no bas,

Za li an co taa imis San si, rom aras rul wlo vans hqon des ara de lin kven tu ri axal gaz rdo-

ba. aras rul wlo v nis San si, hqon des war ma te bu li axal gaz rdo ba, ar iz rde ba, Tu dam ca vi

faq to re bis ra o de no ba bev rad ar aRe ma te ba ris k-faq to re bis ra o de no bas. war ma te bis

sa u ke Te so wi nas war gan msazR vre le bi bra u nin gis da lu be ris kvle va Si iyo pi ro bi Ti – me-

gob re bis yo la, sta bi lu ri oja xi da mSob le bis mxri dan kar gi mo ni to rin gi, po zi ti u ri

mo lo di ni mo mav li sa da ara de lin kven ti Ta na to le bi.113

sta ti a Si ar se bu li kvle ve bis ana li zi ga mom di na re obs eko lo gi u ri per speq ti-

ve bi dan, rom lis pos tu la tic isa a, rom mxo lod im Sem Txve va Sia Se saZ le be li moq me di

pi ris mo ti vi ci is da saq ci e lis Caw vdo ma Ti To e ul cal ke ul Sem Txve va Si, ro ca ada mi a-

nis Tvis ga sa ge bia mim di na re ur Ti er To ba in di vid sa da mis so ci a lur ga re mos So ris.114

111 Caeti T. J., Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA: SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.

112 Slobogin C., Fondacar M. R., Juveniles at Risk, A Plea for Preventive Justice, Oxford University press, 2011, 19.


114 Fondacaro M. R., Toward an Ecological Jurisprudence Rooted in Concepts of Justice and Empirical Research,


316

eqspe ri men tul swav le ba Ta di di ra o de no ba aC ve nebs, rom ada mi a nis qce va ze mkveTr

gav le nas ax dens ro gor so ci a lu ri da kon teq stu a lu ri, ise in di vi du a lu ri faq to-

re bi. eko lo gi u ri mo de li a sa xu lia ad re u li me o ce sa u ku nis naS ro meb Si, rom le bic

Ses ru le bu lia so ci a lu ri fsi qo lo gis kurt le vi nis mi er, in ter per so na lu rad ori-

en ti re bu li fsi qi at ris ha ri stak su li va nis, bi he vi o riz mis war mo mad gen lis ru dolf

mu nis da Se saZ lo a, yve la ze cno bi li uri bron fen bren ne ris mi er, ro mel mac wa mo a ye-

na Te o ri a, rom bav Svis gan vi Ta re ba ga nic dis ro gorc ise Ti ur Ti er Tda kav Si re bu li

sis te me bis um Zi mes gav le nas, ro go ri caa oja xis wev re bi, Ta na to le bi, sko la da ad gi-

lob ri vi sa zo ga do e ba, ase ve iseT mak ro do ne ze ar se bu li fe no me nis gav le nas, ro gorc

aris sa mar Tleb ri vi sis te ma da erov nu li eko no mi ka. ro gor cbron fen bren ne ris Sro ma

gvTa va zobs, ada mi a nis qce vis eko lo gi u ri xed va cal ke u li ga mok ve Ti li na wi lia aras-

rul wlo van Ta mar Tlmsa ju le bas Tan da kav Si re biT. faq te bi am tki cebs, rom uf ro seb-

Tan Se da re biT, bav Sve bi da aras rul wlov ne bi, Se saZ lo a, iy vnen uf ro mgrZno bi a re, am-

Tvi se be li da sa pa su xo re aq ci is mqo ne kon teq stu a lur faq to reb ze, gan sa kuT re biT ki

di na mi kur sa da cva le bad ris k-faq to reb ze. am faqts mniS vne lov nad Se uZ lia imoq me-

dos iu ve na lur ius ti ci a ze, ro gorc aras rul wlo van Ta de lin kven tu ri qce vis ga ge bis

Tval saz ri siT, ise aseT qce va Si in ter ven ci is im sa Su a le be bis ga mo nax vis kuTx iT, ro-

mel Tac Se uZ li aT Se am ci ron aras rul wlo van Ta da na Sa u lis al ba To ba.115

69 Univ. Missouri - Kansas City, L. Rev. 2000, 179, 185.115 Slobogin C., Fondacar M. R., Juveniles at risk, A Plea for Preventive Justice, Oxford University press, 2011,

21.

317

gus tav rad bru xi

ka no ni e ri umar Tlo ba da ze ka no nu ri sa mar Ta li*

I

na ci o nal -so ci a liz mi, er Ti mxriv, ja ris ka cebs da me o re mxriv, iu ris tebs ai Zu-

leb da da mor Ci le bod nen or maq si mas: `brZa ne ba brZa ne ba a~ da `ka no ni ka no ni a~. pir ve li

maT ga ni yo vel Tvis SezR u du li gax ldaT: ja ris ka ce bi val de bul ni ar iy vnen, Se es ru-

le bi naT brZa ne be bi, ro mel Tac da na Sa u leb ri vi mi za ni ga aC ndaT.1 me o re mxriv, maq si-

mas – `ka no ni ka no ni a~ – ar hqon da ra i me SezR ud va. igi ga mo xa tav da mra va li aT wle u-

lis gan mav lo ba Si ger ma nel iu ris tTa So ris ga ba to ne bul, TiT qmis uda vo po zi ti ur-

sa mar Tleb riv Se xe du le bas. Se sa ba mi sad, `ze ka no nu ri sa mar Tlis~ (rber ge set zlic hes Recht) msgav sad, `ka no ni e ri umar Tlo bac~ (Ge zet szlic hes Unrecht) gax ldaT sa kuT riv cne bebs So-

ris wi na aR mde go ba. dRes dRe o biT dro dad ro praq ti ka Si ori ve prob le mas vawy de biT.

ma ga li Tad, Sxdde ut sche Ju ris ten -Ze i tun g-ma ga mo aq vey na da ko men ta ri ga u ke Ta vis ba de nis

mu ni ci pa lu ri sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le bas, rom lis Ta nax ma dac, `ka no ne bi, ro mel-

Ta sa fuZ vel zec eb ra el Ta qo ne ba ga da di o da sa xel mwi fos sa kuT re ba Si, bu ne biT sa mar-

Tal Tan mo di o da wi na aR mde go ba Si da ba Ti li iyo ma Ti mi Re bis mo men ti dan~.2

II

oku pa ci is sab Wo ur zo na Si de ba te bi sa da sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le be bis mi Re bi-

sas igi ve prob le ma wa mo iW ra sis xlis sa mar Tal Sic.

1. nor dha u zen Si (Nor dha u sen) ti u rin gis (Thüring) sis xlis sa mar Tlis sa sa mar Tlom

ga a sa mar Tla da uva do Ta vi suf le bis aR kve Ta mi u sa ja sa sa mar Tlos apa ra tis Ta nam Sro-

mels, gva rad puT far kens (Put tfar ken), rom lis das me nis sa fuZ vel zec ga a sa mar Tles da

da sa jes me war me gi o ti hi (Göttig). puT far ken ma gi o ti hi da as mi na am uka nas kne lis mi er sa-

pir fa re Sos ke del ze da to ve bu li war we ri saT vis: `hit le ri aris ma sob ri vi mkvle lo be-

bis mom wyo bi (mkvle li) da omis dam na Sa ve (o mis wa mowy e ba Si dam na Sa ve)~. gi o tihs msjav ri

mxo lod am war we re bis ga mo ar das de bi a. igi ase ve us men da ucx o ur ra di o ga da ce mebs. ti-

u rin gis mTa va ri pro ku ro ris, doq tor frid rix kuS nic kis (Dr. Fri ed rich Kus chnit zki) mi er

mox mo bi li da sa bu Te ba de ta lu rad ga moq vey nda pre sa Si.3 pro ku ror ma kuS nic kim Tav da-

pir ve lad das va kiTx va: iyo Tu ara puT far ke nis qme de ba sa mar Tal dar Rve va?

gan sas je lis mo saz re ba, rom na ci o nal -so ci a liz mi sad mi mis ma rwme nam ai Zu-

la igi, ga necx a de bi na gi o ti his Se sa xeb – sa mar Tleb ri vad mniS vne lo va ni ar gax-

* Targmani Sesrulebulia naSromidan: Custav Radbruch, “Statutory Lawlessness and Supraq-Statuto-ry Law”, Oxford Journal of Legal Studies, Vol. 26, No. 1 (2006).

1 1940 wlis samxedro sisxlis samarTlis kodeqsi, §47.2 Heinz Kleine, Süddeutsche Juristen-Zeitung 1 (1946) 36.3 Thüringer Volk (Weimar), 1946 wlis 10 maisi.


318

lavT. pirs mi si po li ti ku ri msof lmxed ve lo ba ar aval de bu lebs vin mes das me-

nas. hit le ris mmar Tve lo bis pe ri od Sic ki ar ar se bob da am gva ri sa mar Tleb ri vi

val de bu le ba. ga dam wyve ti mniS vne lo ba ga aC nia mxo lod imas, moq me deb da Tu ara

gan sas je li mar Tlmsa ju le bis gan xor ci e le bis in te re sis Se sa ba mi sad, rac, Ta vis

mxriv, sa mar Tal war mo e bis Se saZ leb lo bas mo i az rebs. ka no ne bi sad mi ndo ba, usa-

mar Tlo bis wi na aR mdeg brZo la, sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e ba – sa sa mar Tlo sis-

te mis moTx ov ne bi a, ro mel Ta gan hit le ris re Ji mis po li ti ze bul sis xlis sa mar-

Tleb riv mar Tlmsa ju le ba Si ar cer Ti ar se bob da.

ne bis mi ers, ro mel mac im wle bis gan mav lo ba Si da as mi na sxva, un da scod no da

da si nam dvi le Si ico da ki dec, rom bral de buls aba reb da des po tur Za las, ro me-

lic mis beds ar mi an dob da si mar Tlis dad ge ni sa da sa mar Tli a ni ga dawy ve ti le bis

mi Re bis sa mar Tleb ri vi ga ran ti e biT aR Wur vil uf le ba mo sil sa sa mar Tlos.

am sa kiTx Tan da kav Si re biT, sru li ad ve Tan xme bi ie nis uni ver si te tis (Je na Uni ver sität) iu ri di u li fa kul te tis de ka nis, pro fe sor ri hard lan ges (Ric hard Lan-ge), mo saz re bas. me sa me ra ix Si ar se bu li mdgo ma re o bis Se sa xeb yve lam brwyin va led

uwy o da: ne bis mi er pirs, ro me lic omis mim di na re o bis me sa me wels da wer da – `hit-

le ri aris ma sob ri vi mkvle lo be bis mom wyo bi (mkvle li) da omis dam na Sa ve (o mis wa-

mowy e ba Si dam na Sa ve)~ – cocx als ar da to veb dnen.

puT far ke nis msgavs ada mi ans da nam dvi le biT ver eq ne bo da na Te li war mod ge-

na imis Se sa xeb, Tu ro gor da ar Rvev da sa sa mar Tlo ka nons, Tum ca, igi dar wmu ne bu-

li un da yo fi li yo, rom ase mox de bo da.

sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 139-e ab za cis mi xed viT, ar ar se bobs das me nis

sa mar Tleb ri vi val de bu le ba. Tum ca, un da aRi niS nos, rom ama ve de bu le bis Ta nax-

mad, pi ri, ro mel sac ga aC nia in for ma cia gan sa xor ci e le be li sa xel mwi fo Ra la tis

Ta o ba ze da dro u lad ar Se aty o bi nebs xe li suf le bis Se sa ba mis or ga no ebs, da is-

je ba. gi o tihs sa sik vdi lo ga na Ce ni ka se lis sa a pe la cio sa sa mar Tlom ga mo u ta na

sa xel mwi fo Ra la tis mom za de bis bral de biT. sa mar Tleb ri vi kuTx iT, ar ar se-

bob da gi o ti his mi er sa xel mwi fo Ra la tis mom za de bis ra i me uda vo mtki ce bu le-

ba. gi o ti his ga be du li gan cxa de ba, rom `hit le ri aris ma sob ri vi mkvle lo be bis

mom wyo bi (mkvle li) da omis dam na Sa ve (o mis wa mowy e ba Si dam na Sa ve)~, gax ldaT SiS-

ve li si mar Tle. ne bis mi e ri, vinc acx a deb da an av rce leb da am si mar Tles, ara Tu

emuq re bo da xe li suf le bas (Re ich) da mis usaf rTxo e bas, ara med, pi ri qiT, co ta Ti

ma inc cdi lob da, xe li Se e Sa la sa xel mwi fos ga nad gu re bis Tvis, ga da er Ci na igi

da amiT win aR dgo mo da sa xel mwi fo Ra lats. ar Se iZ le ba eW vi Se vi ta noT uty u a ri

faq tis nam dvi lo ba Si. gar da ami sa, sa kiTx a vi a, ram de nad iyo e.w. `fi u re ri~ (Führer) da `ra ix skan cle ri~ (Re ic hsKan zler) sa xel mwi fos le gi ti mu ri me Ta u ri da Se sa ba mi-

sad, ram de nad iyo da cu li sa xel mwi fo Ra la tis Se sa xeb ar se bu li nor miT. gan sas-

je li ar da fiq re bu la, Tu ra sa mar Tleb riv Se degs ga mo iw vev da das me na da, mi si

SezR u du li ga ge bi dan ga mom di na re, verc mix vde bo da amas. puT far kens aras dros

ga nucx a de bi a, rom man war we re bis ga mo da as mi na gi o ti hi, rad gan es yo ve li ve sa-

xel mwi fo Ra la tad mi iC nia da Ta vi da va le bu lad ig rZno, amis Se sa xeb xe li suf-

le bis Tvis ec no be bi na.4

4 Thüringer Volk (Weimar), 1946 wlis 10 maisi.

g. radbruxi, ka no ni e ri umar Tlo ba da ze ka no nu ri sa mar Ta li

319

Sem deg mTa va ri pro ku ro ri svams kiTx vas: puT far ke nis qme de ba un da Se i racx os

Tu ara bra le u lad?

puT far ke ni ar se bi Tad aR niS navs, rom mas gan zra xu li hqon da gi o ti his sax-

rCo be la ze gag zav na, ra sac mow me e bic adas tu re ben. sis xlis sa mar Tlis ko deq sis

211-e ab za cis Se sa ba mi sad, aR niS nu li gax lavT gan zra xi mkvle lo ba. is faq ti, rom

me sa me ra i xis sa sa mar Tlom mi u sa ja gi o tihs sik vdi liT das ja, ar ga mod ge ba puT-

far ke nis mi er Ca de ni li da na Sa u lis sa pir wo ned. igi gax lavT Su a lo bi Ti am sru le-

be li (Mit tel ba rer Ta e ter). Su a lo bi Ti am sru leb lis cne bis Si na ar si ga na vi Ta ra umaR-

le si sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le beb ma da igi Zi ri Ta dad gu lis xmobs Su a lo bi Ti

am sru leb lis mi er im gva ri me qa niz mis ga mo ye ne bas, ro de sac uSu a lo am sru le be-

li Se u racx a dia da emor Ci le ba Su a lo bi Ti am sru leb lis ne bas. ara vin ifiq reb da

odes me, rom ger ma nu li sa sa mar Tlo Se saZ le be lia da na Sa u lis ia ra Rad qce u li-

yo. dRes dRe o biT vxvde biT msgavs Sem Txve vebs. puT far ke nis saq me ar iq ne ba er Ta-

der Ti. sa sa mar Tlos mi er for ma lur sa mar Tleb ri vi qme de ba – mi si zi a nis mom ta ni

ga dawy ve ti le ba ver ga mod ge ba puT far ke nis Su a lo bi Ti am sru leb lo bis sa wi na-

aR mde go mtki ce bad. am sa kiTx Tan da kav Si re bul ne bis mi er eWvs aqar wylebs 1946

wlis 8 Te ber vlis ti u rin gis ka no nis me-2 mux li, ro me lic gvTa va zobs sis xlis sa-

mar Tlis ko deq sis 47-e ab za cis pir ve li pa rag ra fis gan mar te bas: `sis xlis sa mar-

Tleb ri vi umar Tlo bis Ca de nad pirs Se e racx e ba, ro gorc uSu a lod mis mi er, ise

sxva pi ris sa Su a le biT gan xor ci e le bu li qme de ba, mi u xe da vad imi sa, ram de nad ka-

no ni e rad moq me deb da es uka nas kne li, igi ma inc un da da i sa jos ro gorc am sru le-

be li~. aR niS nu li ar aya li bebs axal, ra di ka lu rad gan sxva ve bul mo wes ri ge bas. es

ub ra lod 1871 wli dan ar se bu li sis xlis sa mar Tlis ka non mdeb lo bis av Ten tu ri

gan mar te ba a.5

sa wi na aR mde go da mom xre mo saz re ba Ta sif rTxi liT awon -da wo nis Sem deg,

mi viC nev, rom am Sem Txve va Si sa xe zea Su a lo bi Ti am sru leb lis mi er gan xor ci e le-

bu li mkvle lo ba. vi va ra u doT, rom sa sa mar Tlo mi vi da sxva das kvnam de. ra Se de gi

Se iZ le ba dad ges? Tu ki Su a lo bi Ti am sru leb lis mo saz re bas uar vyofT, ma Sin ga-

mo dis, rom mo sa mar Tle eb ma, rom leb mac mi u sa jes gi o tihs sik vdi liT das ja ka no-

ni sa da sa mar Tlis dar Rve viT, war mo ad ge nen mkvle lebs. ma Sin bral de bu li moq me-

deb da ro gorc mkvle lo bis Ta na mo na wi le, ris ga mo ma inc da is je ba. am mo saz re bas

rom da vu Wi roT mxa ri, ma inc Tavs iCens mniS vne lo va ni ga u geb ro be bi – rCe ba mxo-

lod ̀ mo kav Si re ma kon tro le be li sab Wos Se sa xeb~ ka no ni 10. am ka no nis me-2 mux lis

1-li (c) pa rag ra fis Se sa ba mi sad, bral de bu li da is je ba ada mi a nu ro bis wi na aR mdeg

Ca de ni li da na Sa u li saT vis. am ka no nis ga mo ye ne ba araa da mo ki de bu li, Tu ram de nad

da ir Rva erov nu li sa mar Ta li. das ja dia ne bis mi e ri ara a da mi a nu ri qme de ba, po li-

ti ku ri, ra sob ri vi Tu re li gi u ri sa fuZ vliT dev na. me-2 mux lis me-3 pa rag ra fis

Se sa ba mi sad, dam na Sa ve un da da i sa jos im gva ri sas je liT, ro mel sac sa sa mar Tlo

mi iC nevs sa mar Tli a nad, maT So ris, Se saZ le be lia sa sik vdi lo ga na Ce nic dad ges.

un da da va ma to, rom, ro gorc iu ris ti daC ve u li var Se mo vi far glo mxo lod

wmin da sa mar Tleb ri vi Se fa se biT. yo vel Tvis um jo be si a, gan zo gad de, saq mes sa Ri

go ne biT, ga re Se pi ris Tva liT Se xe do. ga mo nak li sis ga re Se sa mar Tleb ri vi teq ni-

ka is ia ra Ri a, ro mel sac pa su xis mgeb lo bis grZno bis mqo ne iu ris ti iye nebs sa mar-

Tleb ri vad gam ya re bu li ga dawy ve ti le bis mi sa Re bad.6

5 Thüringer Volk (Weimar), 1946 wlis 10 maisi.6 iqve.


320

ti u rin gis sis xlis sa mar Tlis sa sa mar Tlom puT far ke ni dam na Sa ved cno ara ro-

gorc Su a lo bi Ti am sru le be li, ara med ro gorc mkvle lo bis Ta na mo na wi le. Se sa ba mi-

sad, mo sa mar Tle e bi, rom leb mac gi o tihs sik vdi lis das ja mi u sa jes ka no ni sa da sa mar-

Tlis dar Rve viT, dam na Sa ved cnes mkvle lo bis Ca de na Si.

2. saq so ni is mTa var ma pro ku ror ma, doq tor ma Sro der ma (Dr. J. U. Schro e der), pre siT

ga av rce la sa ku Ta ri mo saz re ba, rom à ra da mi a nur sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le beb ze pa-

su xis sa ge bad~ un da das ji liy vnen Se sa ba mi si pi re bi, mi u xe da vad imi sa, efuZ ne bo da Tu

ara ma Ti ga dawy ve ti le be bi na ci o nal -so ci a lis te bis ka no nebs:

na ci o nal -so ci a lis tu ri sa xel mwi fos ka non mdeb lo ba, ro mel ze day rdno-

bi Tac iReb dnen aR niS nu lis msgavs sa sik vdi lo ga na Ce nebs, sa mar Tleb ri vad ba Ti-

li da yo vel gvar iu ri di ul Za las mok le bu li gax ldaT.

na ci o nal -so ci a lis tu ri ka non mdeb lo ba efuZ ne ba e.w. ùf le ba mo si le ba Ta

aqts~, ro me lic kon sti tu ci iT dad ge ni li 2/3-is um rav le so bis dac vis dar Rve viT

iq na mi Re bu li. sa de pu ta to imu ni te tis ar se bo bis mi u xe da vad, hit ler ma da a pa-

tim ra ko mu nis te bis war mo mad gen le bi, ri Tac xe li Se u Sa la sa par la men to se si eb-

Si maT mo na wi le o bas. da nar Ce ni de pu ta te bi cen tris tu li par ti i dan na cis te bis

mo i e ri Se ka va le ris teb ma (SA) ai Zu les, mxa ri da e Wi raT aR niS nu li ka no ni saT vis.

mo sa mar Tle ve ras dros aRas ru lebs mar Tlmsa ju le bas im ka non ze day rdno-

biT, ro me lic ara mxo lod usa mar Tlo a, ara med da na Sa u leb ri vic. Cven vey rdno-

biT ada mi a nis uf le bebs, rom le bic aRe ma te ba ne bis mi er da we ril ka nons, ga nu yo-

fel da ux so var sa mar Tals, ro me lic uar yofs ara a da mi a nu ri ti ra ni is da na Sa u-

leb riv diq tats.

am msje lo bi dan ga mom di na re, mwams, rom mo sa mar Tle e bi un da da i sa jon ada-

mi a nu ro bis wi na aR mdeg mi mar Tu li ga dawy ve ti le be bi sa da wvril man dar Rve va ze

sa sik vdi lo ga na Ce nis ga mo ta ni saT vis.7

3. ha le dan (Hal le) iuwy e bi an, rom ja la Te bis Ta na Sem we ebs, kla i ne sa (Kle i ne) da ro-

zes (Ro se), mi e sa jaT sik vdi liT das ja mra val ricx o van uka no no das ja Si mo na wi le o bi-

saT vis. 1944 wlis ap ri li dan 1945 wlis mar tam de kla i nem mo na wi le o ba mi i Ro 931 ga na-

Ce nis aR sru le ba Si, ris Tvi sac ga da u xa des 26 433 ra ix smar ka. kla i ne da ro ze da i saj nen

`mo kav Si re ma kon tro le be li sab Wos Se sa xeb~ #10 ka non ze (da na Sa u li ada mi a nu ro bis wi-

na aR mdeg) day rdno biT. ò ri ve gan sas je li ne ba yof lo biT as ru leb da sa za rel saq mes.

ja la Tis Ta na Sew mes Se uZ lia ne bis mi er dros jan mrTe lo bis mdgo ma re o bis ga mo an sxva

mi ze ziT ga Ta vi suf ldes mo va le o bis Ses ru le bi sa gan~.

4. saq so ni a Si mTa var ma pro ku ror ma, Sro der ma, ga mo a aS ka ra va ki dev er Ti saq me:

ja ris kac ma saq so ni i dan, ro me lic aR mo sav le Tis fron tze omis tyve Ta da ra jad iyo

gam we se bu li 1943 wels, mi a to va pos ti, rad gan `ver ai ta na tyve e bi sad mi ara a da mi a nu-

ri mopy ro ba. sa va ra u dod, igi ase ve da i Ra la hit le ris jar Si sam sa xu riT~. gaq ce u li

co lis sax lSi ima le bo da, sa dac aR mo a Ci na da Se ipy ro ser Jan tma. ja ris kac ma mo a xer-

xa ma lu lad da uf le bo da da te nil sam sa xu reb riv ia raRs, ris Sem de gac zur gSi es ro la

ser Jants da mok la igi. 1945 wels de zer ti ri Sve i ca ri i dan saq so ni a Si dab run da. igi da-

7 Tägliche Rundschau (Berlin), 1946 wlis 14 marti. arasamarTlebrivi sasamarTlo gadawyvetilebebis-

aTvis sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobasTan dakavSirebiT ix., Friedrich Buchwald, Gerechtes Re-cht, Weimar: Panses Verlag, 1946, 3-8.


321

a pa tim res da pro ku ra tu ram mis wi na aR mdeg aR Zra sis xlis sa mar Tlis saq me sa xel mwi fo

mo xe lis bo ro ti gan zrax viT mkvle lo bis bral de biT. sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 54-e

ab zac ze day rdno biT, mTa var ma pro ku ror ma gas ca brZa ne ba ja ris ka cis ga Ta vi suf le-

bi sa da mis wi na aR mdeg sis xlis sa mar Tleb ri vi dev nis Sewy ve tis Se sa xeb, da ga nacx a da,

rom ja ris ka cis moq me de ba au ci leb lo biT iyo gan pi ro be bu li:

ra sac ma Sin sa sa mar Tlo uwo deb da ka nons, dRes aRa raa moq me di. sa mar Tlis

Cve ne u li ga ge biT, hit ler -ka i te lis (Hit ler -Ke i tel) ja ri dan de zer ti ro ba ar war mo-

ad gens de zer ti ris Rir se bis Sem lax vel qme de bas da ar gax lavT mi si das jis sa-

fuZ ve li.8

ka no ni e ri umar Tlo bi sa da ze ka no nu ri sa mar Tlis ide e biT yvel gan da iwyo brZo-

la po zi ti viz mis wi na aR mdeg.

III

po zi ti viz mma sa ku Ta ri prin ci piT – `ka no ni ka no ni a~ – ger ma ne li sa mar Tal mcod-

ne e bi sru li ad da uc ve lad aq cia des po tu ri da da na Sa u leb ri vi ka no nis wi na Se. po-

zi ti vizms ar Se uZ lia uz run vel yos ka no ne bis nam dvi lo ba. po zi ti viz mi ka no nis nam-

dvi lo bas imiT am tki cebs, rom ne bis mi e ri ka no nis ukan mi si aR sru le bis Za la ima le ba.

igi ve Za la uz run vel yofs da we ri lis Ses ru le bis val de bu le bas (Mti es sen), ro gorc

`sa val de bu los~ da ara mis sa mar Tleb riv sis wo res, nam dvi lo bas. val de bu le ba da sa-

mar Tleb ri vi sis wo re un da da e fuZ nos Ta vad ka no nis Si na ar sob riv Ri re bu le bas. er Ti

fa se u lo ba, ro mel sac po zi ti u ri sa mar Ta li nam dvi lad mo i az rebs, isa a, rom ka no nis

ar se bo ba, sa er To jam Si, yo vel Tvis sjo bia ka no nis arar se bo bas, vi na i dan es yo ve li ve,

ro gorc mi ni mum, uz run vel yofs sa mar Tleb riv usaf rTxo e bas. Tum ca sa mar Tleb ri vi

usaf rTxo e ba ar gax lavT sa mar Tlis efeq tu ro bis arc er Ta der Ti da arc gan msazR-

vre li ma xa si a Te be li. sa mar Tleb riv usaf rTxo e bas Tan er Tad, ar se bobs ori sxva Ri re-

bu le bac: miz nob ri o ba9 da sa mar Tli a no ba. Tu ki am Ri re bu le bebs da vaj gu febT, ma Sin

sa er To sar geb li a no bis Tval saz ri siT, sa mar Tlis miz nob ri o ba bo lo ad gil ze mo eq-

ce va. ar cerT Sem Txve va Si sa mar Ta li araa is, rac `xal xis Tvis sa sar geb lo a~. sa bo loo

jam Si, xal xis Tvis sa sar geb loa ise Ti sa mar Ta li, ro me lic qmnis sa mar Tleb riv usaf-

rTxo e bas da mi is wraf vis sa mar Tli a no bis ken. sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e ba (ro me lic

yo ve li moq me di po zi ti ur -sa mar Tleb ri vi ka no nis ma xa si a Te be li a) ika vebs Su a le dur

po zi ci as da nar Cen or Ri re bu le bas, miz nob ri o ba sa da sa mar Tli a no bas So ris, rad gan

igi au ci le be lia ara mxo lod sa er To sar geb li saT vis, ara med sa mar Tli a no bis Tvi sac.

sa mar Ta li un da iyos sta bi lu ri da uda vo. ar Se iZ le ba sa mar Ta li erT dRes ga ni mar-

tos da ga mo i ye non er Tgva rad, xo lo me o re dRes – sru li ad sxvag va rad. es uk ve sa mar-

Tli a no bis moTx ov na ca a. Tu ki ar se bobs sa mar Tleb riv usaf rTxo e ba sa da sa mar Tli a-

no bas So ris da va, ara sa sur vel, Tum ca sa val de bu lo ka non sa da sa mar Tli an sa mar Tals

So ris, ro me lic ka no nis for miT araa mo ce mu li, si nam dvi le Si, aR niS nu li war mo ad-

gens war mo sax viT (moC ve ne biT) da nam dvil sa mar Tli a no bas So ris da vas. xse ne bu li da va

8 Tägliche Rundschau (Berlin), 1946 wlis 9 maisi.9 iqve.


322

srul yo fi la daa gad mo ce mu li sa xa re ba Si, ro mel Sic, er Ti mxriv, naT qva mi a: `da e mor-

Ci le niT wi nam ZRu ar Ta Tqu en Ta da er CdiT maT~10, xo lo, me o re mxriv: `mor Ci le ba¡ jer -

ars RmrTi sa¡ uf ro¡s vid re kac Ta¡~.11

sa mar Tli a no ba sa da sa mar Tleb riv usaf Txo e bas So ris da va Se saZ le be lia ga dawy-

des Sem deg na i rad: po zi ti u ri sa mar Ta li, ro me lic ka non mdeb lo bi Ta da Za la uf le-

bi Taa uz run vel yo fi li, upi ra te sia ma Si nac, Tu ki usa mar Tlo da xal xis Tvis nak leb

sa sar geb lo de bu le bebs mo i cavs, gar da im Sem Txve vi sa, ro ca ka non sa da sa mar Tli a no-

bas So ris da va mi aR wevs iseT ga u saZ lis xa risxs, rom ka non ma, ro gorc `nak lo van ma sa-

mar Tal ma~, un da da uT mos sa mar Tli a no bas. Se uZ le be lia zus tad gav mij noT ka no ni e ri

umar Tlo ba da is ka no ne bi, rom le bic moq me dia ma Ti nak lis mi u xe da vad. er Ti gan mas-

xva ve be li xa zi ma inc Se saZ le be li a, ga iv los maq si ma lu ri sicx a diT: ro ca sa mar Tli a-

no bis ken swraf vis mcde lo bac ki ar ar se bobs, ro ca Ta nas wo ro ba, ro gorc sa mar Tli-

a no bis ar si (bir Tvi), gan zrax ugu le bel yo fi lia po zi ti u ri sa mar Tlis Se mu Sa ve bi sas,

ma Sin ka no ni ara mxo lod ub ra lod `nak lo va ni sa mar Ta li a~, ara med Ta vad mi si bu ne bac

ki ara sa mar Tleb ri vi a. sa mar Ta li, maT So ris, po zi ti u ri sa mar Ta li, ar Se iZ le ba ga ni-

mar tos sxvag va rad Tu ara sis te ma da in sti tu ti, rom lis mTa va ri da niS nu le ba sa mar-

Tli a no bis sam sa xu ri a. am kuTx iT, na ci o nal -so ci a lis tu ri sa mar Tlis udi de si na wi li

arc aras dros yo fi la nam dvi li (Za la Si myo fi) sa mar Ta li.

hit le ris pi rov ne bis yve la ze cxa di ma xa si a Te be li, ro mel mac ze gav le na iqo nia

da rom li Tac gaJ Ren Ti li gax ldaT na ci o nal -so ci a lis tu ri `sa mar Ta li~, sru li ad

mok le bu li iyo si mar Tli sa da uf le bis gan cdas, am sity ve bis ne bis mi e ri Se saZ lo mniS-

vne lo biT. vi na i dan mas ar ga aC nda si mar Tlis gan cda, Se eZ lo usir cxvi lod, mo u ri deb-

lad mo er go si mar Tlis sa xe li imi saT vis, rac ri to ri ku lad efeq tu ri da mom ge bi a ni

gax ldaT im wu Tis Tvis. rad ga nac mas ar ga aC nda uf le bi sa da usa mar Tlo bis gan cda, Se-

eZ lo uyoy ma nod ga ne vi Ta re bi na ne bis mi e ri des po tu ri kap ri zi ka non mdeb lo ba Si. hit-

le ris re Ji mi po tem pis (Po tem pa) mkvle le bis mi marT Ta nag rZno bis de pe SiT da iwyo da

1944 wlis 20 iv li sis wa me bul Ta sa za re li dam ci re biT das rul da. mxar dam We ri Te o ria

ga na vi Ta ra na cis te bis ide o log ma, al fred ro zen ber gma (Alferd Ro sen berg), ro mel mac po-

tem pas sa sik vdi lo ga na Ce nis pa su xad da we ra, rom: xal xi gan sxva ve bu li a, ise ve ro gorc

mkvle lo be bi araa er Tna i ri; pa ci fist Jo ros (Ju a e res) mkvle lo ba Se sa fe ri sad gan sa jes

saf ran geT Si, gan sxva ve bu lad, vid re na ci o na list kle man sos (Cle men ce a u) mkvle lo bis

mcde lo ba; Se uZ le be lia er Ti da ima ve da na Sa u li saT vis erT sa mar Tal dam rRvevs, ro me-

lic pat ri o tu li mo ti ve biT moq me deb da da me o res, rom lis mo ti vic (na ci o nal -so ci a-

lis te bis Tval Ta xed viT) xal xi saT vis zi a ni mom ta ni, mav ne be li a, Se e far dos er Tna i ri

sas je li.12 Ta vi dan ve cxa di iyo Ca na fiq ri, rom na ci o nal -so ci a lis tu ri `sa mar Ta li~

Ta vi dan iri deb da sa mar Tli a no bis ar se biT moTx ov nas – Ta nas wor Ta mi marT Ta nas wor

mopy ro bas; ar ga aC nda sa mar Tleb ri vi bu ne ba, is ar gax ldaT ub ra lod nak lo va ni sa mar-

Ta li, sa bo loo jam Si, igi sa er Tod ar iyo sa mar Ta li. aR niS nu li gan sa kuT re biT exe-

ba Se xe du le bas, rom lis mi xed vi Tac na ci o nal -so ci a lis tur ma par ti am sa ku Ta ri Ta vi

ga a i gi va sa xel mwi fos Tan, ri Tac sru le biT ugu le bel yo prin ci pi, rom yo ve li par tia

10 ebraelTa mimarT, 13.17.11 saqme wmidaTa mociqulTaჲ (aRwerili luka maxarobelisaჲ), 5.29.12 Völkischer Beobachter (München), 1932 wlis 26 agvisto.


323

war mo ad gens mxo lod sa xel mwi fos gar kve ul na wils. sa mar Tleb riv xa si aTs mok le bu-

li gax ldaT yve la ka no ni, ro me lic ada mi a nebs ga ni xi lav da à ras rul fa sov nad~ (Unter-men schen) da ar Tmev da maT uf le bebs. msgav si ka no ne bi da Si ne bis moTx ov niT iyo gan pi-

ro be bu li da sa mar Tal dar Rve va Ta sim Zi mis gan sxva ve bis mi u xe da vad, iT va lis wi neb da

er Tsa da ima ve sas jels, xSir Sem Txve va Si, sik vdi liT das jas, ro gorc nak le bad mZi me,

ise gan sa kuT re biT mZi me da na Sa u li saT vis. yo ve li ve es ka no ni e ri umar Tlo ba a.

ar Se iZ le ba ar va Ri a roT, gan sa kuT re biT Tor met wli a ni mmar Tve lo bis gan mav lo-

ba Si gan xor ci e le bu li moq me de be bis fon ze, sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis Tvis ra sa-

Si nel saf rTxes Se saZ loa gu lis xmob des `ka no ni e ri umar Tlo bis~ cne ba, uSu a lod sa-

mar Tleb ri vi bu ne bis uar yo fa. un da gvwam des, rom msgav si ù mar Tlo ba~ dar Ce ba ger ma-

ne li eris Sec do mad, swo ri gzi dan ga dax ve vad, si gi Jed, ro me lic aras dros gan me or de-

ba. un da mo vem za doT ne bis mi e ri Se saZ lo Sem Txve vi saT vis. un da Se vi a raR deT hit le ris

ka non ga re Se sa xel mwi fos msgav si war mo naq mis xe lax la war mo So bi sa gan po zi ti viz mis

fu Zem deb lu ri daZ le viT, ro me lic ne bis mi er Se saZ lo dac vis sa Su a le bas usar geb los

xdi da na ci o nal -so ci a lis tu ri ka non mdeb lo bis bo ro tad ga mo ye ne bis wi na aR mdeg.13

IV

ze moT qmu li mo mav lis saq me a. ga su li 12 wlis ka no ni e ri umar Tlo bis gaT va lis wi-

ne biT, un da mi vaR wi oT sa mar Tli a no bis moTx ov nebs sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis rac

Se iZ le ba mci re Se saZ lo da nak li siT. yve la mo sa mar Tles ar un da hqon des sa ku Ta ri ini-

ci a ti viT ka non Se moq me de bis (maT So ris, ka no nis ga uq me bis) uf le ba, msgav si uf le ba mo-

si le ba un da ga ne kuT vne bo des umaR le si sa sa mar Tlo in stan ci is an ka non mdeb lis kom-

pe ten ci as.14 msgav si ka non mdeb lo ba uk ve mi Re bu lia à me ri kul zo na Si~ ger ma nul Stat-

Ta sab Wos Se Tan xme bis sa fuZ vel ze: 1946 wlis 31 ma i sis aq ti #29 `sis xlis sa mar Tleb riv

mar Tlmsa ju le ba Si na ci o nal -so ci a lis tu ri umar Tlo be bis ga uq me bis Se sa xeb~. xse ne-

bul ma aq tma da ad gi na, rom `na ci o nal -so ci a liz mi sa da mi li ta riz mis wi na aR deg mi mar-

Tu li po li ti ku ri moq me de be bi ar is je bo da~, ri Tac mox da ise Ti sir Tu le e bis daZ le va,

ro go ric ze mo nax se ne bi de zer ti ris Sem Txve va gax ldaT.15 me o re mxriv, msgav si ka no ni,

1946 wlis 31 ma i sis aq ti #22, ro me lic exe bo da na ci o nal -so ci a lis te bis da na Sa ul Ta

das jas, ga mo i ye ne ba ze mo gan xi lu li sa mi ma ga li Tis16 mi marT mxo lod im Sem Txve va Si, Tu-

ki gan xor ci e le bu li qme de ba mi si Ca de nis dros iyo das ja di. da nar Ce ni sa mi Sem Txve vis

sis xlis sa mar Tleb ri vi xa si a Ti un da gan vi xi loT ger ma ni is 1871 wlis sis xlis sa mar-

Tlis ko deq sis Se sa ba mi sad, gvi an de li ka non mdeb lo bis mi Ti Te bis ga re Se.

dam smen puT far ke nis saq me Si mis mi er ara pir da pi ri gan zrax viT mkvle lo bis gan-

xor ci e le ba eW vga re Se a, Tu ki igi va ra u dob da gi o ti his mok vdi ne bas sis xlis sa mar Tlis

sa sa mar Tlo sa da sis xlis sa mar Tlis pro ce sis sa mar Tleb ri vi av to ma tu ro bis ga mo ye-

ne biT. pro fe sor lan ges mo saz re bis17 Ta nax mad, msgav si gan zrax va ar se bobs iseT saq-

13 Gerechtes Recht, Weimar: Panses Verlag, 1946, 8-16. Sead. Walter Roemer, Süddeutsche Juristen-Zeitung 1 (1946) 9-11.

14 ix., klaines (Kleine) statia gamocemaSi – Süddeutsche Juristen-Zeitung 1 (1946) 36.15 ix., §II, me-4 saqme.16 ix., §II, 1-li – me-3 saqmeebi.17 ix., §II, 1-li saqme; Thüringer Volk (Weimar), 10 May 1946.


324

me eb Si, `sa dac sa mar Tal dam rRvevs ga aC nia mis mi er das me ni li pi ris Ca mo So re bis, ase-

ve mi si msxver plis col ze da qor wi ne bis, sax lis an sa mu Sa os war Tme vis, Su ris Zi e bis da

sxv. msgav si in te re si~. pi ri Su a lo bi Ti am sru le be lia ma Si nac, ro ca da na Sa u leb ri vi

miz niT igi bo ro tad iye nebs Za la uf le bas – ub rZa nos da ai Zu los vin me da e mor Ci los

mas, ase ve ma Sin, ro ca das me nis gziT iye nebs sa sa mar Tlo apa rats. da na Sa u lis ia ra Rad

sa sa mar Tlos ga mo ye ne ba gan sa kuT re biT cxa dia iseT Sem Txve veb Si, ro ca Su a lo biT am-

sru le bels Se eZ lo da ga niz ra xav da ki dec sis xlis sa mar Tleb ri vi mar Tlmsa ju le bis

po li ti ku ri ten den ci u ro bis ga moc das, mo sa mar Tlis po li ti ku ri fa na tiz mi sa Tu Za-

la uf le bis mqo ne pir Ta mi er wne xis ga mo ye ne bis mi u xe da vad. sxva mxriv, Tu ki dam smens

ar ga aC nda msgav si da na Sa u leb ri vi gan zrax va, va ra u dob da, rom sa sa mar Tlos mi aw vdi-

da mtki ce bu le bebs da mi an dob da mas saq mis ga dawy ve tas. dam sme ni Se saZ loa da i sa jos

Ta na mo na wi le o bi saT vis – das me ni li pi ri saT vis msjav ris da de bi sa da das ji saT vis, Tu

Ta vad sa sa mar Tlos, mi Re bu li ga dawy ve ti le bis wya lo biT, wvli li mi uZR vis sik vdi-

liT das ja Si. es gax lavT is gza, ro me lic air Cia sa sa mar Tlom nor dha u zen Si.

mkvle lo beb Si mo sa mar Tle Ta bra le u lo ba va ra u dobs maT mi er sa mar Tlis dar-

Rve vis ar se bo bas18, rad gan da mo u ki de bel mo sa mar Tle Ta ga dawy ve ti le be bi mxo lod im

Sem Txve va Si Se iZ le ba war mo ad gen dnen das jis obi eqts, Tu isi ni ar Rve ven sa mar Tlis

Zi ri Tad prin ci pebs, ro mel Ta moq me de ba sac mo sa mar Tlis da mo u ki deb lo ba un da uz-

run vel yof des; da Ta vi si ga dawy ve ti le ba ga mo i ta na ka no nis, Se sa ba mi sad, sa mar Tlis

sa fuZ vel ze. obi eq tu rad Tu vi sa ub rebT, sa mar Tlis xel yo fa ma Si naa sa xe ze, ro ca Cven

mi er gan vi Ta re bu li Zi ri Ta di prin ci pe bis fon ze Seg viZ lia da vad gi noT, rom ga mo ye-

ne bu li ka no ni sru le bi Tac ar gax lavT sa mar Ta li, an ga mo ye ne bu li sas je lis xa ris xi,

vTqvaT, sik vdi liT das ja, mety ve lebs mo sa mar Tlis dis kre ci a ze, sa mar Tli a no bis gan-

xor ci e le bis ne bis mi er mcde lo bas sa sa ci los xdis. ra Se uZ li aT mo sa mar Tle ebs, rom-

le bic im gva rad de for mi re bu li ari an, rom po zi ti viz mi saT vis uda vo upi ra te so bis

mi ni We biT, ar aRi a re ben sxva sa mar Tals, gar da moq me di sa. ga aC ndaT ki mo sa mar Tle ebs,

rom le bic ga mo i ye neb dnen po zi ti ur sa mar Tleb riv ka no nebs, sa mar Tlis dar Rve vis gan-

zrax va? da romc hqo no daT msgav si gan zrax va, ki dev rCe baT uka nas kne li sa mar Tleb ri vi

dac vis sa Su a le ba. maT Se eZ loT day rdno bod nen au ci le bel ga re mo e bas, ro me lic sis-

xlis sa mar Tlis ko deq sis 54-e ab zac Sia mo ce mu li da rom lis mi Ti Te bi Tac, sa ku Ta ri

si cocx lis saf rTxe Si Cag de bis fa sad Se eZ loT na ci o nal -so ci a lis tu ri sa mar Tlis

ka no ni er umar Tlo bad ga mocx a de ba. msgav si sa Su a le ba mtkiv ne u li a, rad ga nac sa mo sa-

mar Tlo eTi ka aval de bu lebs mo sa mar Tles, is wraf vo des sa mar Tli a no bis ken ne bis mi-

er, Tun dac si cocx lis fa sad.

ga ci le biT mar ti va daa saq me ori ja la Tis bra le u lo bas Tan da kav Si re biT, rom-

le bic aRas ru leb dnen sa sik vdi lo ga na Ce nebs. ar Se iZ le ba ise Ti xal xis gav le nis qveS

aR moC nde, rom leb mac sa ku Ta ri saq me ada mi an Ta mkvle lo beb ze aawy ves an am saq mis mo ma-

va li mom ge bi a no bi sa Tu Se de gi a no bis rek la mi re ba ze. ma Si nac ki, ro ca ja la Tis sa xe lo

Ta o bi dan Ta o bas ga da e ce mo da mem kvid re o biT, da os ta te bu li ja la Te bi Tavs ga mud-

me biT imiT imar Tleb dnen, rom maT mxo lod sas je li moh yav daT sis ru le Si, xo lo sas-

je lis mis ja da pi ris ga sa mar Tle ba ba ton mo sa mar Tle Ta uf le ba mo si le ba gax ldaT.

`mo sa mar Tle e bi da ba to ne bi bo ro te bas eb rZvi an, me ki ma Ti sa bo loo ga dawy ve ti le-

18 sisxlis samarTlis kodeqsis 336-e da 344-e (§) abzacebi.


325

bis aR sru le ba me va le ba~ – 1698 wlis am de bu le bis ga mo Za xi li xSi rad ga is mis ja la Tis

max vi lis fon ze. mo sa mar Tlis mi er ga mo ta ni li sa sik vdi lo ga na Ce ni ma Sin Se iZ le ba Se-

fas des mkvle lo bad, Tu ki aR niS nu li sa mar Tal dar Rve vas em ya re ba, swo red am gva rad ve

ja la Ti Se saZ loa da i sa jos mis mi er gan xor ci e le bu li qme de bi saT vis, Tu ki igi Ca de ni-

lia sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 345-e ab zac Si mo ce mul ga re mo e ba Si: im gva ri sas je lis

aR sru le bis mcde lo ba, ro me lic Se sas ru leb lad sa val de bu lo ara a. karl bin din gi

(Karl Bin ding) am ga re mo e bas Tan da kav Si re biT wers, rom ja laT sa da araR sas ru le bel ga-

na Cens So ris ise Ti ve da mo ki de bu le ba a, ro go ric mo sa mar Tle sa da ka nons So ris; mi si

er Ta der Ti mo va le o baa ga na Ce ni aR srul des zed mi wev niT. ja la Tis mTel saq mi a no bas

gan sazR vravs ga na Ce ni:

mi si moq me de ba sa mar Tli a ni a, rad ga nac igi srul Se sa ba mi so ba Sia ga na Cen Tan

da mxo lod ma Sin xde ba usa mar Tlo, ro ca ga da ux vevs ga na Ce ni dan. ga dawy ve ti le-

bis aR sru le bi saT vis er Ta derT da au ci le bel sa fuZ vel ze ua ris Tqma war mo ad-

gens swo red dam na Sa ved yof nis arss. de liq ti [345-e ab zac Si mo ce mu li] Se saZ le-

be lia Se fas des, ro gorc `ga na Ce nis dar Rve va~.

ga na Ce nis ka no ni e re bis Se mow me ba ar Se dis ja la Tis saq mi a no bis sfe ro Si. mi si ka-

no ni e re bis pre zum fcia ar Se iZ le ba iyos mis Tvis zi a nis mom ta ni, ro gorc sam sa xu ris-

Tvis Ta vis ar da ne be ba (Nic hta uf ga be se i nes Ge wer bes) ar Se iZ le ba Se fas des, ro gorc ka non-

sa wi na aR mde go umoq me do ba.

V

ver da ve Tan xme biT nor dha u zen Si ga moT qmul mo saz re bas, rom for ma lur -sa mar-

Tleb ri vi eW vi sru li ad sak ma ri sia aS ka ra faq te bis da saC rdi lad. vem xro biT po zi ci-

as, rom lis Ta nax ma dac, sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis Tor met wli a ni uar yo fis Sem-

deg, ise, ro gorc aras dros, gve sa Wi ro e ba, for ma lur -sa mar Tleb ri vi da sa bu Te bis

ga mo ye ne biT veb rZo loT ga sa geb cdu ne bas, ro me lic Ta vi suf lad Se iZ le ba gaC ndes

Ti To e ul pir Si, ro mel mac ga uZ lo mu qa ri sa da Cag vris 12 wels. un da ves wraf vo deT

sa mar Tli a no bas, Tum ca, imav dro u lad, yu radR e ba un da ga va max vi loT sa mar Tleb riv

usaf rTxo e ba ze, ro gorc sa mar Tli a no bis Se mad ge nel na wil ze. xe lax la un da va Se noT

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fo (Rec htsta at), sa mar Tlis uze na e so ba, ro me lic sa mar Tli a no-

bi sa da sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis ide e bis gan xor ci e le bas uz run vel yofs. de mok-

ra tia mar Tlac siq ve le a, Tum ca sa mar Tlis uze na e so ba yo vel dRi u ri pu ri a, ro gorc

wya li, ro mel sac vsvamT, an ha e ri, rom li Tac vsun TqavT. yve la ze mTa va ri, rac de mok-

ra ti as axa si a Tebs isa a, rom mas er Ta derTs Se uZ lia sa mar Tlis uze na e so bis moq me de bis

uz run vel yo fa.

Tar gmna

di mit ri ge ge na vam*

* Tsu-is iuridiuli fa kul tetis doqtoranti.

326

andrea boroni*

muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis sistema

Sesavali

mu Sa- mo sam sa xu re Ta Ta na mo na wi le o bis kon teq stSi xSi rad ga mo i ye ne ba sa kuT re-

bis ter mi ni im miz niT, ra Ta xa zi ga es vas ori uf le bis flo bas, ese ni a: ad mi nis tra ci u li

uf le ba fir mis kon trol ze da, far To ga ge biT, fi nan su ri uf le ba uSu a lod fir mis mo-

ge bis wil ze. ma Sa sa da me, e.w. `fi nan su ri Ta na mo na wi le o ba~ mi u Ti Tebs sa war mos eko no-

mi kur Se de geb Si mu Sa- mo sam sa xu re Ta Ta na mo na wi le o bis sxva das xva for ma ze. ak ro ni mi

– PEPPER - mo ge ba sa da sa war mos saq mi a no bis Se deg Si mu Sa- mo sam sa xu re Ta Ta na mo na wi le-

o bis xel Sewy o ba – dRes dRe o biT ar Ce u lia imi saT vis, ra Ta Ta na mo na wi le o bis es for ma

ga i mij nos ga dawy ve ti le ba Ta mi Re bis pro ces Si mu Sa- mo sam sa xu re Ta Tanamonawileobis

ganmsazRvreli orientirebuli1 tradiciuli terminisagan.

ev ro pul do ne ze mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sa kiTxs di di

xnis is to ria aqvs. igi ofi ci a lu rad 1989 wels da iwy o, ro de sac ev ro pu li ga er Ti a ne-

bis ko mi si am mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o ba Car To Ta vi si sa moq me do

prog ra mis pri o ri te tul miz neb Si mu Sa- mo sam sa xu re Ta Zi ri Ta di so ci a lu ri uf le be-

bis Se sa xeb ga er Ti a ne bis qar ti is im ple men ta ciisaTvis:2 PEPPER-is pirveli angariSi

Sedga am iniciativis3 mi xed viT im miz niT, rom mas Si mi mo xi lu li yo ev ro pu li kav Si ris

wev ri qvey ne bis ga moc di le ba mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan sur Ta na mo na wi le bas Tan da kav-

Si rebiT.4

* neapolis meore universitetis SedarebiTi kerZo samarTlis mkvlevari (Seconda Universi-tà degli Studi di Napoli). samarTlis doqtori (pavias universiteti, italia, 2000 w.); samarT-

lis magistri (luizianas saxelmwifo universiteti, aSS, 2006 w.); samarTlis doqtori

SedarebiTi samarTlis dargSi (trentos universiteti, italia, 2006 w.).1 magaliTad, Tanamonawileobis germanuli modeli iTvaliswinebs muSa-mosamsaxureTa

arCevas korporaciebis direqtorTa sameTvalyureo sabWos SemadgenlobaSi 50%-is

odenobiT da, Sesabamisad, isini, potenciurad mainc, mniSvnelovan rols asruleben

firmis kontrolSi. doqtrinis mixedviT, yvelaze mniSvnelovani sargebeli aris muSa-

mosamsaxureTa misawvdomoba zust informaciaze firmis Taobaze, rac sxva SemTxvevaSi

SezRuduli iqneboda xelmZRvanelobis mxridan. H. Hansmann, When Does Worker Ownership Work? ESOPs, Law Firms, Codetermination, and Economic Democracy, 99 Yale L.J. 1749, 1990. aseve ix. Y. Stevens, Employee Benefi ts Law Symposium: European and American Issues in Employee Benefi ts Law Compared, 41 J. Marshall L. Rev. 1189, 2008.

2 detaluri istoriuli rekonstruqciisaTvis ix. <http://europa.eu/legislation_summaries/hu-man_rights/fundamental_rights_within_european_union/c10107_en.htm>[02.18.2011].

3 Uvalic M., The Pepper-report: Promotion of the Employee Participation in Profi ts and Enterprise Results in the Member States of the European Community, Social Europe, Supplement 3/91, Luxembourg, 1991.

4 PEPPER-is angariSis safuZvelze, evropuli kavSiris komisiam moamzada rekomendacia

PEPPER-is Taobaze, romelic miRebul iqna evropis sabWos mier 1992 wels, ramac ubiZga

wevr qveynebs, gaevrcelebinaT PEPPER-is sistema sawarmoTa Soris. erTi da imave perio-

dis regulaciebia 1992 wlis 27 ivlisis gaerTianebis sabWos rekomendacia (92/443/EEC,

a. boroni, muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis sistema

327

mxo lod 2008 wels – Zi ri Ta dad, ro gorc PEPPER IV-is an ga ri Sis Se de gi – pir ve lad

iq na war mod ge ni li mu Sa- mo sam sa xu re Ta Ta na mo na wi le o bis mi mo xil va ev ro pu li kav Si-

ris yve la wevr da kan di dat qve ya na Si.5 Tum ca, es uka nas kne li an ga ri Si, ase ve, Se i cavs

mrav lis mom cvel da srul em pi ri ul mo na cems mu Sa- mo sam sa xu re Ta Ta na mo na wi le o ba ze,

eko no mi kur praq ti ka Si mis mniS vne lo ba ze, ar se bul sa mar Tleb riv dab rko le beb sa da

sa mo mav lo per speq ti veb ze.6

sa bo loo Se de gi aris is, rom PEPPER-is sis te ma sa Ta ves udebs in dus tri u li ur-

Ti er To bis axa li kul tu ris aRor Zi ne bas, ro me lic da fuZ ne bu lia Sro mis anazR a u re-

bis uf ro moq nil po li ti ka ze da zrdis Ta nam Srom lo bas so ci a lur mxa re ebs So ris.

sis te ma gaT va lis wi ne bu lia sa war mo TaT vis, ra Ta maT Ca mo a ya li bon sxva das xva in-

stru men te bi, rom leb sac Se uZ li aT mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis

ga ran ti re ba. an ga riS Si naT la daa mi Ti Te bu li, rom for mu le bis Ser Ce va da gan xor ci e-

le ba Se saZ le be lia er Tdro u lad, kon kre tu li moTx ov ni le be bi sa da pi ro be bis da sak-

ma yo fi leb lad.

ko mu ni ka ci is ko mi si a, ro me lic ik vlevs `mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo-

na wi le o bis xel Sewy o bis masStabs~,7 fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te mi saT vis awe-

sebs Sem deg ar se biT prin ci pebs: Ta na mo na wi le o ba un da iyos ne ba yof lo bi Ti ro gorc

sa war mo TaT vis, ise mu Sa- mo sam sa xu re TaT vis; xel mi saw vdo mo ba fi nan su ri Ta na mo na wi-

le o bis sis te mas Tan, prin cip Si, Ria un da iyos yve la mu Sa- mo sam sa xu ri saT vis dik ri mi-

OJ, L 254 of 26 August 1992,. 53), romelic exeba mogebasa da sawarmos saqmianobis SedegSi

muSa-mosamsaxureTa Tanamonawileobis xelSewyobas da 1992 wlis 9 aprilis evropis

parlamentis rezolucia, romelic exeba evropis komisiis winadadebas gaerTianebis ze-

moxsenebuli rekomendaciisaTvis (OJ, C 245 of 20 September 1991). PEPPER II-is angariSSi

sabWos rekomendaciis gamoyenebis Taobaze xazgasmuli iyo is faqti, rom finansuri

Tanamonawileobis sistema asocirdeba araerT mniSvnelovan sargebelTan, rogori-

caa, gansakuTrebiT, produqtiulobis maRali done, dasaqmeba da muSa-mosamsaxureTa

CarTva. garda amisa, masSi aRniSnulia, rom finansuri Tanamonawileobis ganviTarebaze

Zlieri gavlena iqonia mTavrobis moqmedebam, konkretulad, sagadasaxado SeRavaTebis

dawesebis gziT. PEPPER-is am or angariSSi aRwerilia muSa-mosamsaxureTa finansuri

Tanamonawileobis sxvadasxva sistema, romlebic ganviTardnen evropuli kavSiris wevr

qveynebSi. mogvianebiT, PEPPER III-is angariSSi kidev ufro gafarTovda wina ori angar-

iSi finansuri Tanamonawileobis sistemis gamoyenebis gamocdilebis aRweriT ToTxmet

qveyanaSi – evropuli kavSiris Tormet axal wevr qveyanaSi, romlebic gawevriandnen ev-

ropul kavSirSi 2004 da 2006 wlebSi da or kandidat qveyanaSi. Lowitzsch et al., Financial Par-ticipation for a new social Europe, a Building block approach, Rome/Berlin, 03/2008.

5 angariSi SemuSavebul iqna wevr qveynebSi adre moxseniebuli evropuli kavSiris sabWos

92/443/EEC rekomendaciis efeqtis mimoxilvisTvis.6 angariSi Sedgeba sami Semvsebi urTierTdakavSirebuli ZiriTadi komponentisagan: (i) sa-

marTlebrivi garemos aRwera, fiskaluri an sxva SeRavaTi da socialuri partniorebis

urTierTobebi qveynis profilebSi; (ii) finansuri Tanamonawileobis benCmarkingi, e.i.

finansuri Tanamonawileobis sistemis farglebi da buneba qveynis profilebis fonze;

(iii) erovnuli politikis SedarebiTi analizi, romlebic gavlenas axdenen finansur

Tanamonawileobaze.7 Communication from Commission of the European Communities, 5 July 2002, COM (2002) 364 fi nal, on

a framework for the promotion of employee fi nancial participation. msgavsi Taviseburebebze moxda

xazgasma PEPPER-is pirvel angariSSi da SemdgomSi aseve finansuri Tanamonawileobis

aTi zogadi maxasiaTebeli iqna miRebuli PEPPER-is Sesaxeb evropis sabWos 1992 wlis re-

komendaciaSi.


328

na ci is ga re Se; maT un da da a we son da mar Ton ga sa ge bi da mi sa Re bi for miT, amas Tan aq cen-

ti un da ga a ke Ton gam Wvir va lo ba ze da mu Sa- mo sam sa xu re TaT vis adek va tu ri tre nin gis

uz run vel yo fa ze, ra Ta maT SeZ lon sis te mis bu ne bis Se fa se ba ris kis dros; fi nan su ri

Ta na mo na wi le o bis we se bi kom pa ni eb Si un da efuZ ne bo des wi nas war gan sazR vrul for mu-

las; mu Sa- mo sam sa xu re TaT vis ara go niv ru li ris ki Ta vi dan un da iq nes aci le bu li, an,

sul mci re, mu Sa- mo sam sa xu re e bi gaf rTxi le bul un da iq nen fi nan su ri Ta na mo na wi le o-

bis ris kis Ta o ba ze, rac ga mow ve u lia Se mo sav le bis mer ye o biT an in ves ti ci e bis SezR u-

du li di ver si fi ka ci iT; sis te ma un da war mo ad gen des da ma te bas da ara Sem cvlels ar-

se bu li sa ga da sa xa do sis te me bi sa; fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te ma im gva rad un da

gan vi Tar des, rom Tav se ba di iyos ro gorc sa er Ta So ri so, ise sa war mo ebs So ris mu Sa-

mo sam sa xu re Ta mo bi lo bas Tan.8

8 finansuri Tanamonawileoba moicavs ara mxolod SesaZleblobebs, aramed aseve risksa

da dabrkolebebs. kerZod, ormag risks warmoadgens is, rom kompaniis gakotrebis SemTx-

vevaSi aqcionerma muSa-mosamsaxureebma SesaZloa dakargon rogorc samuSao adgili, ise

maTi aqciebis Rirebuleba; organizaciuli da sxva sirTuleebia, magaliTad, transna-

cionalur sawarmoebSi sagadasaxado, socialuri usafrTxoebisa da Sromis samarTlis

sferoebSi; mcire da saSualo zomis sawarmoebSi rogorc xarji, ise administraciuli

problemebi SeiZleba CaiTvalos xelis SemSlelad. finansuri Tanamonawileoba kompa-

niaSi, romlisTvisac Sen muSaob, xSirad ganixileba, rogorc ukureaqciis riski. muSa-

mosamsaxureTa finansuri Tanamonawileobis skeptikosebi davoben, rom kompaniis ga-

kotrebis SemTxvevaSi, muSa-mosamsaxure aris riskis qveS, dakargos rogorc samuSao

adgili, ise investirebuli kapitali. mkafio mijna unda gaivlos aqciebis flobas

(romelic muSa-mosamsaxuris xelfasTan erTad aqvs) da damsaqmeblis kompaniaSi muSa-

mosamsaxuris danazogebis investirebas Soris. mogebasa da sawarmos saqmianobis SedegSi

dasaqmebuli pirebis Tanamonawileobis xelSemwyobi gaerTianebuli sabWos (SemdgomSi

– evropuli kavSiris sabWo) 1992 wlis 27 ivlisis 92/443/EEC rekomendaciam daadgina

Semdegi principebi: aRniSnuli sistemis regularuli gamoyeneba; kalkulacia winas-

war gansazRvruli formulis Sesabamisad; Sromis anazRaurebis tradiciuli sistemis

damatebebis gamoyeneba; kompaniis Sedegebze damokidebuli cvalebadi Tanamonaw-

ileoba; sargebeli yvela muSa-mosamsaxurisaTvis; sistemis gamoyeneba rogorc kerZo,

ise saxelmwifo sawarmoebSi; sistemis gamoyeneba nebismieri zomis sawarmoSi; martivi

modelebi; informacia da treningi dasaqmebulTaTvis modelebis Sesaxeb; nebayoflo-

biTobis danergva da Tanamonawileoba modelSi. ufro detalurad, 2003 wlis bolos

maRalkvalificiuri damoukidebeli eqspertebis jgufma moaxdina farTo kategorie-

bSi finansur TanamonawileobasTan dakavSirebuli saerTaSoriso sistemis dabrkole-

bebis klasifikacia; dabrkolebebi arsebiTad xelaxlaa dakavSirebuli gansxvavebul

samarTlebriv sistemebTan (samarTlebrivi dabrkolebebi moicavs iseT gansxvavebul

sakiTxebs, rogoricaa, magaliTad, dasaqmebulTa CarTva sistemis danergvaSi; kompanie-

bis an jgufebis samarTlebrivi statusi; sistemis moqmedebis zona; farglebi, zRvrebi

da kriteriumebi kalkulaciisaTvis; SerCevis kriteriumebi; uaris Tqmis an Tavis Seka-

vebis periodebis, iseve rogorc wesebisa da saSualebebis dadgena investiciisa da fon-

debis samarTavad), gansxvavebuli sagadasaxado da socialuri usafrTxoebis reJimebi

da sakiTxebi; fasiani qaRaldebis Sesaxeb gansxvavebul kanonmdeblobebs SeuZliaT,

daakisron sawarmoebs arsebiTad gansxvavebuli valdebulebebi, raTa uzrunvelyon

dasaqmebulebi informaciiT, rodesac axdenen aqciaTa SeTavazebas sxvadasxva wevr

qveynebSi; zogierT qveyanaSi Sromis kanonmdebloba iTvaliswinebs konsultaciebis

aucileblobas dasaqmebulTa warmomadgenlebTan, profesiul kavSirebTan an SromiT

sabWoebTan da maTTan molaparakebebis warmoebas sistemasTan dakavSirebiT kompaniis

doneze, iseve rogorc dasaqmebulTaTvis informaciis uzrunvelyofas (garda amisa,

anazRaurebis gansazRvra, sistemis gavlena sapensio uflebebze, `SeZenili uflebebis~


329

zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, “Building Block Approach”9 asaxavs evropis komisiis

postulatebs (gamWvirvaloba, Riaoba da nebayoflobiToba da a.S.), romelic eTanxmeba

sxvadasxva standartuli blokebis damTxvevas mocemuli sawarmos konkretuli

moTxovnilebebis gaTvaliswinebiT da uzrunvelyofs finansuri Tanamonawileobis

saerTo models evropuli kavSiris mTel teritoriaze.10

“Building Block Approach”-dan muSa-mosamsaxureTa aqcionerul

sakuTrebamde

PEPPER-is an ga riS Si pir da pi raa xaz gas mu li, rom “Bu il ding Block Appro ach” `Ria

plat for mis mo de li a, ro me lic ide a lu rad pa su xobs ev ro pul do ne ze sis te mis gan vi-

Ta re bis sa Wi ro e bas, ra Ta uf ro aq ti u rad iq nes mxar da We ri li fi nan su ri Ta na mo na wi-

le o ba da da iZ li os sa ga da sa xa do po li ti ka Si erov nu li gan sxva ve be bi~. “Bu il ding Block Appro ach” asa xavs am gan sxva ve bas erov nul praq ti ka Si fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis

axa li for me bis da nergvisas.11 “Building Block Approach” moicavs PEPPER-is sam ZiriTad

arseboba da dasaqmebulTa Sesaxeb arsebuli monacemebis dacva xSirad gansxvavebulad

regulirdeba erovnul doneze); wevr qveynebs aqvT gansxvavebuli moTxovnebi safondo

birJebis mimarT informaciis gaxsnis wesebsa da aqcionerebisa da maregulirebeli or-

ganoebis meTvalyureobis donesTan dakavSirebiT; gansxvavebebi industriul urTier-

TobaTa praqtikaSi, iseve rogorc kulturuli gansxvavebebi danazogis modelebsa da

riskis gadasvlasTan dakavSirebiT, rac gavlenas axdens dasaqmebulTa mzadyofnaze, Ca-

don investicia TavianTi damsaqmeblis firmaSi. High Level Group of Independent Experts, Report on cross-border obstacles to fi nancial participation of employees for companies having a transnational dimen-sion, Brussels, December 2003, 17. sainvesticio kapitalis miRebis, sakuTari aqciebisaTvis

bazris Seqmnis, ganaRdebisa da sakuTari dasaqmebulebis an SerCeuli memkvidrisaTvis

kompaniis gadacemis nacvlad, damsaqmebels SeuZlia, gamoiyenos dasaqmebulTa fin-

ansuri Tanamonawileoba imisaTvis, rom SezRudos sapensio valdebulebebi, an gardaqm-

nas sapensio sistema dasaqmebulTa finansur Tanamonawileobad. ix. R. Frisch, ESOP for the 80’s (1982) da imave avtoris, The Magic of ESOT: the Fabulous new Instrument of Corporate Finance (1975), da, The Triumph of ESOP (1977); aseve ix. J. Menke, How to Analyze Design and Install an ESOP (1981).

9 aRniSnuli terminis adekvaturi qarTuli Sesatyvisis ararsebobis gamo mizanSewoni-

lad CavTvale misi gadmotana originalis enaze (mTargmnelis SeniSvna).10 Opinion of the European Economic and Social Committee on Employee fi nancial participation in Europe

(Own-initiative opinion), 21 October 2010. ix. <http://www.adapt.it/acm-on-line/Home/Osservatori/docCatPartecipazionedeilavoratori.1918.1.10.7.html>.

11 Sead. Lowitzsch, The Benchmarking Project, the Indicators Employed and the Current Situation in the EU-27, The Pepper IV Report: Benchmarking of Employee Participation in Profi ts and Enterprise Results in the Member and Candidate Countries of the European Union, Berlin, 2009; aseve ix. cit. Lowitzsch et al., Financial Participation for a new social Europe. “Building Block Approach” asaxavs am gansxvavebas

erovnul praqtikaSi finansuri Tanamonawileobis axali formebis danergvisas. “Build-ing Block Approach” Sedgeba PEPPER-Si arsebuli ZiriTadi elementisagan. `farTod mas-

timulirebeli sistema, romelic uzrunvelyofs gansxvavebul da moqnil gadawyvetas,

SeTavsebadia wevr qveynebSi ukve danergil sistemebTan. adaptirebad sistemas SeuZlia

iseTi gadawyvetis uzrunvelyofa, romelic gamosadegia evropuli kavSiris terito-

riaze gamosayeneblad. maT gaerTianebas erT programaSi alternatiul parametrebTan

erTad mivyavarT “Building Block Approach”-mde, romelsac avsebs gansxvavebuli elemente-

bi~. Lowitzsch, Comments on the benchmarking Results, The PEPPER IV Report, cit., 205-206.


330

elements:12 (1) fuladi saSualebebisa da wilze dafuZnebuli mogebis ganawilebas;13

(2) muSa-mosamsaxureTa individualur Tanamonawileobas saaqcio kapitalSi (safondo

ofciaze an wilze dafuZnebuli);14 muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis

12 muSa-mosamsaxuris wilobrivi sakuTreba uzrunvelyofs dasaqmebulTa arapirdapir

monawileobas sawarmos saqmianobis SedegebSi dividendebis miRebis da/an dasaqmebul-

Ta sakuTrebaSi arsebuli kapitalis gazrdis gziT. wilobrivi ufleba warmoadgens mu-

Sa-mosamsaxuris finansuri Tanamonawileobis damatebiT formas, romelic mWidrodaa

dakavSirebuli muSa-mosamsaxuris wilobriv sakuTrebasTan, Tumca aseve garkveuli

specifikuri maxasiaTeblebis matarebelia. wilobrivi ufleba nebas rTavs dasaqmebu-

lebs, SeiZinon kompaniis wilebi gansazRvrul fasad, drois gansazRvruli periodis

ganmavlobaSi. isini emsgavsebian wilobrivi sakuTrebis sistemas imdenad, ramdenadac

mas, saboloo jamSi, SeuZlia gamoiwvios aqciebze sakuTrebis mopoveba. Tumca, wilo-

brivi sakuTrebisagan gansxvavebiT, igi aucileblad ar gulisxmobs kompaniaSi wilis

flobas. mogebis ganawilebas ukavSirdeba e.w. `Semosavlebis ganawilebis~ sistema.

amgvari sistema ar aris dakavSirebuli sawarmos finansur maCveneblebTan, arc sxva

kriteriumebTan, rogoricaa: warmoebis zrda, xarjebis Semcireba an gansazRvruli

xarisxobrivi miznebi. Sesabamisad, saerTo jamSi, is ufro axlos dgas SesrulebasTan

dakavSirebul anazRaurebasTan, vidre finansur TanamonawileobasTan. Communication from Commission of the European Communities, 5 July 2002, COM (2002) 364 fi nal, On a framework for the promotion of employee fi nancial participation.

13 naRdi fulis saxiT mogebis ganawilebis an mogebis ganawilebis gadavadebis sistemaSi

dasaqmebulTa jildos ganawileba pirdapiraa dakavSirebuli sawarmos mogebasTan. in-

dividualuri SeRavaTisagan gansxvavebiT, es koncefcia moicavs koleqtiur sistemas,

romelic, zogadad, exeba yvela dasaqmebuls. formula SesaZloa moicavdes mogebas,

produqtiulobas da Semosavals kapitaldabandebidan. bonusi, rogorc wesi, gaicema

ZiriTadi fiqsirebuli xelfasis damatebiT da iZleva cvalebad Semosavlis wyaros. ua-

mravi monacemi amtkicebs, rom mogebis ganawilebis danergva TanafardobaSia kompaniaSi

produqtiulobis donis zrdasTan. ix. D. L. Kruse, J. R. Blasi, Employee Ownership, Employee Attitudes, and Firm Performance: A Review of the Evidence, NBER Working Paper, Series 5277, Cambridge, MA, 1995; D.C. Jones, T. Kato, The Productivity Effects of Employee Stock Ownership Plans and Bonuses: Evidence from Japanese Panel Data, JurnalSi: “The American Economic Review”, June 1995, 391–414. aseve ix. M. Uvalic´, Pepper I Report, 1991, the experience to date suggests that cash-based schemes have had signifi cantly greater incentive effects than share-based schemes.

14 ix. A. Pendleton, J. Blasi, D. Kruse, et al., Theoretical Study on Stock Options in Small and Medium Enter-prises, Study for the European Commission, Manchester; Employee Stock Options in the EU and the U.S.A., Pricewaterhouse Coopers, London, 2002. aqcioneruli sakuTrebis sistemaSi aqciebi SeiZleba

usasyidlod ganawildes, an SeiZleba gaiyidos sabazro fasad, an SeRavaTiani pirobe-

biT. es ukanaskneli SesaZloa moicavdes gayidvas fasdaklebiT, gayidvas yvelaze dabal

fasad gadavadebuli gadaxdis formebis saSualebiT (rogorc wesi, kapitalis zrdis

farglebSi), an sajaro SeTavazebaSi yvela muSa-mosamsaxurisaTvis an maTi nawilisaTvis

prioritetis miniWebiT. mcire da saSualo biznesis birJaze Sefasebis problemis Tavi-

dan asarideblad kapitalSi monawileobam sawyis etapze SesaZloa miiRos kompaniisaT-

vis muSa-mosamsaxuris kreditis forma korporaciuli valis aRebiT (gare kapitali),

romelic Semdgom gardaiqmneba kompaniis aqciebad. ix. Annex of the Committee on Employment and Social Affairs Report on the Commission communication, On a framework for the promotion of employ-ee fi nancial participation, COM(2002)364, 2002/2243(INI); “Models for Employee Participation in SMEs”, PE 316.420. kompania aZlevs dasaqmebulebs uflebas, mogvianebiT daeuflon kompaniis

aqciebs, magram erTi aqciis fasad, romelic dafiqsirda uflebis miniWebis momentSi.

aqciis zrdadi Rirebulebidan potenciuri sargebeli is mTavari jildoa, romelsac es

ufleba iZleva. ix. A. Pendleton, J. Blasi, D. Kruse, et al., Theoretical Study on Stock Options in Small and Medium Enterprises, Study for the European Commission, Manchester; Employee Stock Options in the


331

koleqtiur sistemas.15

es ukanaskneli elementi warmoadgens evropuli muSa-mosamsaxureTa Tana-

monawileobis gadakveTis wertils, ramdenadac mas ukeT SeuZlia anazRaurebis

moqnilobis SeTavseba kontrolTan, evropuli kavSiris miznebTan SesabamisobaSi.16

EU and the U.S.A., Pricewaterhouse Coopers, London, 2002. skeptikosebi gamoTqvamen wuxils, rom

aqciaTa floba dasaqmebulebs damatebiT riskis winaSe ayenebs. radgan TavianTi simdid-

ris nawili sakuTar da ara sxva kompaniis aqciebSi ideba, riski koncentrirebulia da ara

diversificirebuli. S. Chang, Employee Stock Ownership Plans and Shareholder Wealth: An Empirical Investigation, naSromSi: “Financial Management”, Spring 1990, 48–58.; D.C. Jones, T. Kato, The Productiv-ity Effects of Employee Stock Ownership Plans and Bonuses: Evidence from Japanese Panel Data, naSromSi: “The American Economic Review”, June 1995, 391–414; H. E. Meihuizen, Productivity Effects of Employee Stock Ownership and Employee Stock Option Plans in Firms Listed on the Amsterdam Stock Exchanges: An Empirical Analysis, Paper for the 10th Conference of the IAFEP, Trento, 6–8 July 2000; J. Sesil, et al., Sharing Ownership Via Employee Stock Ownership, World Institute for Development Economics Research (WIDER) Discussion Paper 2001/25, United Nations University, 2000. dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis

amerikul sistemasTan dakavSirebiT ix. L.O. Kelso, M. Adler, The capitalist manifesto, Random House, New York, 1958; L.O. Kelso, P.hetter, How to turn eighty million workers into capitalists on borrowed money, Random House, New York, 1967. L. Kelso, P. H. Kelso, Democracy and Economic Power: Extending the ESOP Revolution through Binary Economics, University Press of America, Lanham, Maryland, 1991. ramdenime

sakvanZo maxasiaTebeli ganasxvavebs dasaqmebulTa mier aqciaTa flobas (rogorc kerZo,

ise sajaro kompaniebSi) Cveulebrivi aqciebidan gamomdinare uflebebisagan, romliT

vaWrobac xdeba finansur bazrebze. am sakvanZo gansxvavebebSi erTiandeba: gadacemis

SeuZlebloba – dasaqmebulebs ar SeuZliaT, gaasxvison an gadascen uflebebi, romlebic

maT mieniWaT; pirobebis dadgena – dasaqmebulebi, rogorc wesi, unda darCnen firmaSi im

periodis manZilze, sanam uflebebi realizebadia; viTarebaze damokidebuleba – muSa-

mosamsaxuris mier aqciebis flobis gamoyeneba an Sewyveta, rodesac muSa-mosamsaxure

tovebs firmas da uflebis gamoyenebisa da dadgenis pirobebi aseve SeiZleba Seicvalos

muSa-mosamsaxuris gardacvalebis SemTxvevaSi. gansxvavebuli sagadasaxado mopyroba -

uflebaTa sxvadasxva saxes gaaCnia gansxvavebuli sagadasaxado valdebulebebi miRebis

an ganxorcielebis dros. dabolos, xazgasasmelia e.w. iluzoruli saaqcio sistema, anu

`grZelvadiani sargeblis sistema, romlis mixedviTac korporaciis muSa-mosamsaxures

eZleva wili, romelsac gaaCnia igive maxasiaTebeli, rogoric muSa-mosamsaxuris saaqcio

wils. dasaqmebuls, faqtobrivad, ar gaaCnia aranairi aqcia, magram amis nacvlad flobs

uflebs am aqciaTa Rirebulebaze~. amasTan dakavSirebiT, vinaidan dasaqmebuls, faqto-

brivad, ar gaaCnia damsaqmeblis fasiani qaRaldebi, kanoni ar icnobs fasiani qaRaldebis

Sesaxeb kanonmdeblobis Sesabamisad moqmedebis aranair safuZvels. iluzoruli aqcia

warmoadgens kompensacias, rogorc `SeRavaTi an jildo kargi muSaobisTvis~. amdenad,

amgvari sistema uzrunvelyofs analogiur sargebels aqciaTa flobis interesebisa-

Tvis, faqtobrivi flobis gareSe.15 Uvalic, citirebuli naSromi. aseve ix. K. P. O’Kelly, A. Pendleton, Common elements of an adaptable

Model Plan for Financial Participation in the European Union, IAFP working paper, December 2005.16 Dana M. Muir, The U.S. Culture of Employee Ownership and 401(k) Plans, 14 Elder L.J. 1, 2006. avtori

wers, rom 1974 wels, pensilvaniaSi arsebulma minis qarxanam daafuZna pirveli regis-

trirebuli mogebis ganawilebis sistema SeerTebul StatebSi. yvelaze mniSvnelovani

mcdeloba SeerTebul StatebSi dasaqmebulTa sakuTrebis waxalisebis formaluri

meqanizmis SemoRebisa, zogadad, dakavSirebulia luis kelsos saxelTan. Sida saSe-

mosavlo samsaxuris (IRS) 1953 wlis dadgenilebis mixedviT, romelmac neba darTo

korporaciebs, ganaviTaron sabirJo TamaSisaTvis kreditis gamoyeneba trastis da-

fuZnebis saSualebiT fulis sesxebiT, kelsom daafuZna dasaqmebulTa aqcioneruli

sakuTrebis sistemis ekvivalenti mcire sagazeTo kompaniaSi im mizniT, rom Tavidan


332

mu Sa- mo sam sa xu re Ta aq ci o ne ru li sa kuT re bis sis te ma ga ni sazR vre ba, ro gorc

mo na wi le o bis /gas vlis sis te ma, ro me lic war mo ad gens an sa fon do bo nu sis sis te mas, an

am uka nas kne li sa da fu lis Ses yid vis sis te mis kom bi na ci as, rac, Zi ri Ta dad, in ves ti ci-

as ax dens dam saq meb lis fa si an qa Ral deb Si.17

gar kve u li dro is Sem deg, mu Sa- mo sam sa xu re e bi sa aq cio sa zo ga do e bis aq ci ebs iRe-

ben. mo na wi le Ta an ga ri Seb ze dam saq meb lis fa si a ni qa Ral de bis ga na wi le biT, mu Sa- mo-

sam sa xu re Ta aq ci o ne ru li sa kuT re bis sis te mam pir da pi ri xmis mi ce mis Se saZ leb lo ba

un da mis ces mu Sa- mo sam sa xu re ebs im aq ci e biT, ro mel sac isi ni akon tro le ben. Ti To e-

u li mo na wi le mu Sa- mo sam sa xu ris pi rad an ga riS ze sa aq cio sa zo ga do e bis aq ci a Ta Se-

sa ba mi si ra o de no ba gan Tav sde ba mi si da saq me bis pe ri od Si, sa mu Sa o dan was vlis an sxva

mom sa xu re bis das ru le bis Sem deg ki mu Sa- mo sam sa xu ris an ga ri Si na wil de ba mas ze (an mis

be ne fi ci ar ze); mas eq ne ba uf le ba, mos Txo vos dam saq me bels fa si a ni qa Ral di (es Ta vi-

dan ag va ci lebs imas, rom aq cia ina xe bo des SezR u du li mflo be lis xel Si), an mi i Ros

naR di fuli.18

aecilebina gazeTis mtruli daufleba. mas Semdeg, rac kelsom warmatebiT daarwmuna

senatori rassel longi dasaqmebulTa sakuTrebis upiratesobebSi, senatorma longma

CarTo dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis sistemis debulebebi muSa-mosamsaxuris

sapensio Semosavlis uzrunvelyofis aqtSi (ERISA). aqciaze uflebis kultura gavr-

celda Silicon Valley-Si da daiwyo inJinerTa jgufma, romlebmac uari Tqves anazRaurebis

sanacvlod im dros, rodesac kompaniis mflobelebi mdidrdebodnen TavianTi samsaxu-

riT. isini cnobili gaxdnen rogorc `moRalate rvakaca”, romlebmac datoves Soklis

naxevargamtarTa laboratoria, raTa CamoeyalibebinaT sakuTari kompania: sul male

`rvakacam~ Camoayaliba Intel. bevr angariSSi aRniSnaven, rom sistemebSi, romlebic sTava-

zoben dasaqmebulebs aqciebs, aqciebi Seadgenen angariSis balansis saSualod 18-19%-s.

Tumca, 2001 wlis ganmavlobaSi, magaliTisTvis, Enron’s 401(k)-is gegmis aqtivis 57.73%-

is dabandeba moxda kompaniis aqciebSi. koka-kolas gegmam aqtivis 90% Cado koka-kolas

aqciebSi.

H. Hansmann, When Does Worker Ownership Work? ESOPs, Law Firms, Codetermination, and Eco-nomic Democracy, 99 Yale L.J. 1749, 1990, 1753. avtori aRniSnavs, rom dasaqmebulTa sakuTre-

ba yuradRebis centrSi, SeerTebuli Statebis garda, sxva qveynebSi iyo. safrangeTis,

italiis da britaneTis industriul seqtorSi dasaqmebulTa kooperativebis didi

raodenobaa, romlebic waxalisebuli arian, romlebsac saxelmwifo wasaxaliseblad

specialur SeRavaTebs aniWebs. sabWoTa kavSiri da CineTi fokusirebas axdendnen

dasaqmebulTa sakuTrebaze, rogorc pirvel nabijze sakuTari ekonomikis privatize-

bis Zalisxmevis saqmeSi. ix. Xu Jing’an, The Stock-Share System: A New Avenue for China’s Economic Reform, 11 J. COMP. ECON. 509, 509-14 (1987).

17 axal midgomasTan dakavSirebiT ix. R. Hockett, What Kinds of ownership Plans Should There Be? Of ESOPS, Other SOPS, and “Ownership Societies”, 92 Cornell L. Rev. 865, 2007.

18 zogadad, dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis sistemis, iseve rogorc dasaqmeb-

ulTa sargeblis sistemaTa umravlesobis, mizania, sargebeli moutanos dasaqmebulebs,

romlebic rCebian damsaqmebelTan xangrZlivi periodis ganmavlobaSi da didi wvli-

li SeaqvT kompaniis warmatebaSi. amgvarad, dasaqmebulTa wili (kompaniis aqciebsa da

dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis sistemis aqtivebze), rogorc wesi, damokide-

bulia maTi dasaqmebis wlebis raodenobaze. dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis

sistemaSi dasaqmebulTa wili gamiznulia maTi piradi sargeblisaTvis, rac damokideb-

ulia gadacemul uflebaTa nusxaze. K. D. Ng, Employee Benefi ts: ESOP--The Misunderstood Plan, 26 San Francisco Att’y 17, October / November, 2000, 19. igi gansxvavdeba gansazRvruli sargeb-

lis sistemaTa struqturisagan ori mniSvnelovani mimarTulebiT. pirveli, sargebeli

gansazRvruli sargeblis sistemebSi fiqsirebulia, maSin rodesac sargebeli gansaz-


333

praqtikuli TvalsazrisiT, muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis sis te-

mas qmnis kompania sistemisaTvis aqciebis an naRdi fulis gamoyofis gziT, rasac SeuZ-

lia imoqmedos aqciebis mflobelTa raodenobis gazrdaze.19 uf ro de ta lu rad, kom pa-

nia ner gavs mu Sa- mo sam sa xu re Ta aq ci o ne ru li sa kuT re bis trasts (ESOT) Ta vi si mu Sa-

mo sam sa xu re e bis sa sar geb lod, ro mel sac afi nan sebs kom pa ni is Se na ta ne bi sa da kre di-

te bis kom bi na ci iT.20 Senatanebma SeiZleba miiRon mogebis ganawilebis, dividendis da

a.S. forma, magram trastma SesaZloa aseve aiRos krediti (kompaniidan an sxva Sesabamisi

dawesebulebidan). sesxi xSirad garantirebulia kompaniis mier.21

ZiriTadi gansxvaveba finansuri Tanamonawileobis sxva formebisagan isaa, rom

trastSi aqciebis floba xdeba erToblivad (magram kompanias aqvs ufleba, daafuZnos

flobis gansxvavebuli saxe, magaliTad, axali kompania, fondi, kooperativi22 da a.S.), im

Rvruli Senatanebis sistemaSi SeiZleba icvlebodes investiciaTa gegmis Sesabamisad.

meore, gansazRvruli sargeblis sistema ar aris individualuri angariSis sistema, ma-

Sin rodesac gansazRvruli Senatani aris erTgvari meqanizmi. muSa-mosamsaxureTa aq-

cioneruli sakuTrebis sistemis mniSvneloba Seicvleba imis mixedviT, Tu ra Senatani

ganaxorciela damsaqmebelma da didwilad iqneba damokidebuli damsaqmeblis aqciebis

rentabelurobaze.19 J. Shannahan, L. Hennessy, Underpinning Partnership at the Workplace – An MSF Guide to Profi t Shar-

ing, ESOPs and Equity Participation, Dublin, 1998, 9. rogorc avtorebi miuTiTeben, gaurkvev-

lobis Tavidan asacileblad unda ganvasxvaoT dasaqmebulTa aqciebis gamosyidvis ori

saxe. Zlieri kompaniebis gamosyidvisas xelmZRvaneloba da investorebi aqciaTa nawils

uSualo mflobelobaSi gadascemen dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis sistemis

trastSi momuSaveebs. rogorc trastis fiduciarebi, mmarTveli xelmZRvanelebi,

zogadad, gaakontroleben dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis sistemis aqciebis

xmis uflebas iqamde mainc, vidre valis gamosyidva gadavadebulia. mxolod warumate-

beli kompaniebis gamosyidvisas, saboloo jamSi, mxolod momuSaveebs eqnebaT yvela aq-

cia, upirveles yovlisa, imitom, rom am SemTxvevaSi sxva investorebi kompaniis SeZeniT

naklebad arian dainteresebuli. miuxedavad mkveTrad gansxvavebuli formebisa, orive

garigeba, rogorc wesi, moxseniebulia, rogorc dasaqmebulTa aqciebis gamosyidva.20 teft-hartlis Sesabamisad, Seqmnil trasts aseve SeuZlia mudmivad gadasces aqcie-

bi dasaqmebulebs da gadauxados maT pensia. amgvari saxis trastSi damsaqmeblebi da

dasaqmebulebi, romlebic marTaven fonds, warmodgenili unda iyvnen Tanabrad da kon-

fliqti unda gadaWras neitralurma pirma. D.Groban Olson, Union Experiences with Worker Ownership: Legal and Practical Issues Raised by Esops, Trasops, Stock Purchases and Co-operatives, 1982 Wis. L. Rev. 729 , 820, 1982.

21 dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis gegmis Camosayalibeblad, damsaqmebelma unda

gaaformos trastis xelSekruleba, romelSic gansazRvruli iqneba gegmis moqmedebis

vada, monawileebisa da maTi beneficiarebis uflebebi. xelSekrulebiT unda dainiSnos

trastis fiduciarebi, romlebic ganaxorcielebs gegmis marTvas. garda amisa, trasti

unda Camoyalibdes gegmis aqtivebis flobisaTvis. Camoyalibebis Semdeg dasaqmebulTa

aqcioneruli sakuTrebis gegmis fiduciars SeuZlia Cados investicia damsaqmeblis fa-

sian qaRaldebSi, rac SeiZleba miRebuli iyos aqcionerisgan, uSualod damsaqmeblisgan

an Ria bazarze. dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis gegmis aqtivebi dasaqmebulTa

aqcioneruli sakuTrebis gegmis trastis mflobelobaSia, romelic Camoyalibda weri-

lobiT dadebuli trastis xelSekrulebis safuZvelze da romelic imarTeba mindobili

mesakuTris mier. igi pasuxismgebelia dasaqmebulTa da maT beneficiarTa interesebis

dacvaze (K.D. Ng, citirebuli naSromi, 18).22 magaliTad, dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis gegmis kooperativi aris dasaqmeb-

ulTa aqcioneruli sakuTrebis iseTi saxeoba, romelSic dasaqmebulTa aqcioneruli

sakuTrebis trasti (ESOT) organizebulia, rogorc kooperativi da, Sesabamisad, xmis mi-


334

dros, roca aqciebi ubralod ganTavsebulia muSa-mosamsaxureTa pirad angariSebze,

an ganawilebulia flobis periodis dasrulebis Semdeg.23 gamyinvarebis es periodi

ganisazRvreba trastis mier da igi dakavSirebulia konkretul sagadasaxado miznebTan,

an SeiZleba gamowveuli iyos aqciebis ganawilebamde kreditis dafarvis saWiroebiT.24

Teoriuli argumentebi muSa-mosamsaxureTa finansuri Tanamonawileobis sa-

sargeblod efuZneba pozitiur efeqts, risi molodinic arsebobs amgvari sistemebidan:

muSa-mosamsaxureTa finansuri Tanamonawileoba, savaraudod, aZlierebs muSa-mosam-

saxureTa stimuls.25 Sro mis anazR a u re bis mkac ri sis te mi dan, sa dac ga sam rje lo ar aris

da mo ki de bu li sa mu Sa os mo cu lo ba ze, im sis te ma ze ga das vla, ro me lic uz run vel yofs

mu Sa- mo sam sa xu re ebs Se mo sav lis na wi liT, ro me lic pir da pi raa da kav Si re bu li sa war mos

saq mi a no bas Tan, gaz rdis in di vi du a lur mo ti va ci a sa da er Tgu le bas, amas Tan uz run vel-

yofs mu Sa- mo sam sa xu re Ta gar kve vas Ta vi an Ti fir mis in te re seb Si, ra sac moh yve ba Sro-

mi Ti pro duq ti u lo bi sa da sa war mos sa er To war mo e ba u na ri a no bis ga um jo be se ba. mu Sa-

mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te mis Sem Txve va Si, mu Sa- mo sam sa xu re e bi

me tad iq ne bi an da in te re se bu li sa war mos saq mi a no biT, Tu ki isi ni mi i Re ben di vi den debs,

an SeZ le ben mi Re bas ma Ti kuT vni li aq ci e bis Ri re bu le bis Se fa se biT.26

Tum ca, ar se bobs uf ro praq ti ku li mi ze zic ev ro pul kav Sir Si mu Sa- mo sam sa xu-

re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis xel Sewy o bi saT vis. mu Sa- mo sam sa xu re Ta Ta na mo na wi-

le o bas aqvs ide o lo gi u ri ni Sa ni yve la gan vi Ta re bul in dus tri ul ba zar ze. mas Sem-

deg, rac PEPPER-is sis te ma 1980-i an da 1990-i an wleb Si far Tod gav rcel da or qve ya-

na Si, ro me lic ev ro pu li kav Si ris mTa va ri kon ku ren tia – ame ri kis Se er Te bu li Sta te-

cemis ufleba gancalkevebulia wevrTa angariSebze akumulirebul aqciaTa Rirebulebi-

sagan. aqcia rCeba trastis SigniT. gasuli wevrebi iReben naRd fuls da ara aqcias. yve-

la muSa-mosamsaxure aris trastis wevri da gaaCnia mxolod erTi xma. dawvr. ix. D.Groban Olson, citirebuli naSromi. sawevro wili kooperativSi warmoadgens imave saxis ufle-

bebs, rogorsac aqcia Semdegi gansxvavebiT: 1) kooperativis wili ar SeiZleba gasxvisdes

gasuli wevris mier axal wevrze, an daubrundes kooperativs; 2) TiToeuli wevri flobs

mxolod erTi xmis uflebis mqone wils, Tumca wevrTa samarTliani interesebi SeiZleba

gansxvavdebodes erTmaneTisagan kapitalis individualur angariSebze akumulirebis

safuZvelze. SeerTebul StatebSi muSakTa kooperativebis ori dominanti - “Rochdale”-

isa da “Mondragon”-is - modelia. “Mondragon”-is modeli erTaderTia, romelic acalkevebs

sawevro uflebebs saaqcio uflebebisagan gancalkevebuli Sida angariSebis saSualebiT. E. A. Zelinsky, The Defi ned Contribution Paradigm, 114 Yale L.J. 451, 2004.

23 kompaniis marTva tradiciulad grZeldeba da, saerTo jamSi, naklebad mosalodnelia,

rom investoris sakuTrebaSi arsebulma firmam gamoscados muSa-mosamsaxureTa Tana-

monawileobis esa Tu is saxe. A. Hyde, In defense of Employee Ownership, 67 Chi.-Kent L. Rev. 159, 1991, 161.

24 rogorc kargad axsovs luvicSs, rodesac aqciaze dafuZnebuli mogebis ganawilebis

sistema gamoiyeneba aqciebis gasanawileblad, aqciebi, Cveulebriv, gadaecema dasaqme-

bulTa aqcioneruli sakuTrebis trastis mier mogebis ganawilebis sistemas ise, rom

am ukanasknels ar moeTxoveba gadaxda maT sanacvlod. garda amisa, kompanias SeuZlia

moaxdinos gadaxda mogebis ganawilebis sistemaSi, raTa neba darTos sistemas, moipovos

aqciebi trastidan. sxva SemTxvevaSi, aqciebi miekuTvneba individualur dasaqmebulebs

mas Semdeg, rac isini gadavlen mogebis ganawilebis sistemaze. ix. Lowitzsch et al., Financial Participation for a new social Europe.

25 dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis gegmis dadebiT Sefasebebsa da maT potencial-

ze ix. S.J. Westendorf, Compensation through Ownership: The Use of the ESOP in Entrepreneurial Ventures, in Entrepreneurial Business Law Journal, 2006, vol. 1, 195.

26 Uvalic, citirebuli naSromi.


335

bi da iaponia27 – maTi farTo gamoyeneba evropuli kavSiris wevr qveynebSi ganixileba,

rogorc evropuli kavSiris konkurentunarianobis zrdis potenciuri wyaro.

dRes dRe o biT, sa mar Tleb ri vi da eko no mi ku ri mid go mis gaT va lis wi ne biT, stan-

dar tul, in ves to re bis mflo be lo ba Si ar se bul fir meb Tan Se da re biT, mu Sa- mo sam sa xu-

re Ta sa kuT re ba gvTa va zobs mTel rig po ten ci u rad mniS vne lo van efeq ti a no bas, maT So-

ris, mu Sa- mo sam sa xu re Ta pro duq ti u lo bis ga um jo be sebas,28 oportunizmis problemis

acilebas,29 rac dakavSirebulia muSa-mosamsaxuris gaficvasTan,30 molaparakebebSi

naklebad strategiul moqmedebasTan,31 ukeTes komunikacias privilegirebul muSa-

mosamsaxuresTan,32 marTvis gaumjobesebul monitorings33 da sxva Semxvedr wina-

dadebas, romelic SeiZleba warmoiSvas gadawyvetilebaTa koleqtiurad miRebis pro-

27 Z. Shishido, Japanese Corporate Governance: The Hidden Problems of Corporate Law and Their Solutions, 25 Del. J. Corp. L. 189, 2000.

28 Kruse, Blasi, citirebuli naSromi. avtorebma gamoTvales cvlileba gayidvebSi erT

dasaqmebulze im periodSi, rodesac dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis gegma

(ESOP) iqna miRebuli, saSualo efeqtis gamoyenebiT ramdenime kvlevaSi.29 investoris sakuTrebaSi arsebuli firma naklebad zust informacias flobs dasaqmeb-

ulTa SeRavaTebis Sesaxeb, aqedan gamomdinare, man SeiZleba SearCios finansuri anazRau-

rebisa da samuSao pirobebis aramomgebiani kombinacia Tavisi dasaqmebulebisaTvis img-

varad, rom maT SeiZleba icodnen, ra upiratesoba aqvs marginalur monawiles bazarze,

TumcaRa am kombinacias mainc ar gaaCnia upiratesoba calkeuli marginaluri pirovne-

bisaTvis (romelic SeiZleba gansxvavdebodes Cveulebrivi pirovnebisagan. es sakiTxi,

romelic dakavSirebulia sakuTrebisa da kontrolis gamijvnis problemasTan an marT-

vis warmomadgenlobiTi xarjebis sakiTxTan, potenciurad naklebad mwvaved dgas muSa-

mosamsaxureTa sakuTrebaSi arsebul firmebSi, vidre es investoris sakuTrebaSi arsebul

firmebSia, radgan firmis muSa-mosamsaxureebi floben arsebiT informacias firmis Tao-

baze `ubralod, rogorc maTi samuSaos ukuSedegi da arian karg poziciaSi, raTa gaigon

ufro meti~. H. Hansmann, When Does Worker Ownership Work?,citirebuli naSromi, 1768.30 dasaqmebis xangrZliv periods firmisaTvis dadebiTi Sedegebi moaqvs. marTlac, piri,

romelmac erTi da imave kompaniisTvis muSaobda ramdenime wlis ganmavlobaSi, met

gamocdilebas iZens da xdeba ufro metad produqtiuli. Semdeg, piradi investiciebi sa-

zogadoebaSi, romelSic misi damsaqmebelia, akavSirebs mas am sazogadoebasTan (imdenad,

ramdenadac mas ar SeuZlia ukan daibrunos ganxorcielebuli investicia): garkveul-

wilad igi firmaSi `Caketili” xdeba (iqve, 1765). sajaro kompaniebi asxviseben ganyofile-

bebs an Svilobil kompaniebs, romlebic aRar Seesabamebian ekonomikuri zrdisa da rent-

abelobis korporaciul miznebs. muSa-mosamsaxureebi, rogorc wesi, ufro metad arian

dainteresebuli am e.w. warumatebeli kompaniebis gamosyidviT, romelic uzrunvelyofs

maT dasaqmebas adgilobriv sazogadoebaSi. amis saukeTeso magaliTia 368 milion dola-

rad veirtonis moZvelebuli foladis qarxnis gamosyidva nacionaluri foladis mier.31 sakuTrebis gaerTianebiT dasaqmebulTa da mmarTvelTa konfliqtis mogvareba amcirebs

informaciis asimetriulobiT gamowveul xarjebs (radgan orive mxare molaparakebebs

awarmoebs strategiis SemuSavebamde, rogoricaa gaficva da lokauti). H. Hansmann, When Does Worker Ownership Work?, citirebuli naSromi, 1766.

32 kerZod, mmarTvelobas SeiZleba gauWirdes finansuri kompensaciisa da samuSao pirobe-

bis naklebdanaxarjiani paketis SerCeva, romelic saTanadod daakmayofilebs muSa-

mosamsaxureebs.33 Tuki muSa-mosamsaxureebi moipoveben firmaze sakuTrebas, calkeuli muSa-mosamsax-

uris gakontrolebis problema Semcirdeba, ramdenadac muSa-mosamsaxureebi koleqti-

urad atareben pasuxismgeblobis tvirTs movaleobebisgan Tavis aridebiT gamowveul

xarjebze. mesakuTre muSa-mosamsaxures aqvs stimuli, gaakontrolos Tavisi kolega

TanamSromeli da aiZulos, ar aaridos Tavi movaleobebs.


336

cesSi monawileobiT.34 muSa-mosamsaxureTa Tanamonawileobis efeqturoba uTuod

zians ganicdis, rodesac kapitalis mniSvnelovani nawili,35 kerZod, firmisTvis

damaxasiaTebeli kapitali, dawesebulia erTi muSa-mosamsaxurisa36 da saSemosavlo

riskebis koncentraciisaTvis.37 mi u xe da vad ami sa, ro gorc lo gi ka, ise ga moc di le ba

gvkar na xobs, rom mu Sa- mo sam sa xu re Ta mflo be lo ba Si ar se bul fir mebs Se uZ li aT, war-

ma te biT imoq me don sul mci re zo mi e rad ma Ra li ka pi ta lis in ten si vo biT. uf ro me tic,

ar se bobs bev ri in dus tria da ba li ka pi ta lis in ten si vo biT, ro mel Sic mu Sa- mo sam sa xu-

re Ta sa kuT re bis da uf le ba ver mo xer xda.

mu Sa- mo sam sa xu re Ta sa kuT re bas Tan da kav Si re bu li un da iyos sxva mniS vne lo va ni

Ri re bu le be bi, rom le bic ga na pi ro be ben mis si cocx li su na ri a no bas: ga dawy ve ti le ba Ta

ko leq ti u rad mi Re bis Ri re bu le be bi.

kom pa ni e bi, gar da ami sa, axor ci e le ben Se na ta nebs mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri

Ta na mo na wi le o bis sis te ma Si kor po ra ci u li fi nan su ri mi ze ze biT, vid re isi ni aRi a re-

ben mas sa sar geb lo in stru mentad.38 rac uf ro mniS vne lo va ni a, mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi-

nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te ma uz run vel yofs kor po ra ci as ka pi ta lis uf ro ia fi

wya ro Ti (sa ga da sa xa do ga moq viT vi sa da Si da sa fir mo da fi nan se bis Tval saz ri siT).39 es

34 magaliTad, muSa-mosamsaxuris `gasxviseba~ an `eqsploatacia~ (iqve, 1770).35 muSa-mosamsaxures aqvs ufleba, moaxdinos aqciis konvertireba naRd fulSi. aseT

SemTxvevaSi, gegma saWiroebs didi moculobis sarezevro fonds, raTa hqondes SesaZle-

bloba, SeiZinos aqciebi aqtiur muSa-mosamsaxureTa xmis uflebis dasustebis Tavidan

asacileblad.36 muSa-mosamsaxureTa koleqtiuri sakuTrebis demokratiuli ganzomilebis ZiriTadi

problemebi (muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis gegmaSi, progresisaTvis)

mSvenivrad aris aRwerili D.Groben Olson dasaxelebul naSromSi. vidre muSa-mosamsax-

ures gaaCnia ufleba, moaxdinos aqciis konvertireba naRd fulSi, gegma saWiroebs didi

moculobis sarezervo fonds, raTa hqondes SesaZlebloba, SeiZinos aqciebi, aqtiur

muSa-mosamsaxureTa xmis uflebis siZlieris dasustebis Tavidan asacileblad.37 rogorc xSirad uTiTeben, muSa-mosamsaxureTa sakuTrebis araefeqtianoba dakavSire-

bulia riskis arasaTanado gadanawilebasTan, rasac mosdevs cudi Sedegebi diversi-

ficirebul investiciebTan mimarTebiT: muSa-mosamsaxureebi Tavad avseben savalde-

bulo kapitals, TavianTi sapensio gegmis aqtivebis an piradi simdidris sxva formis

firmaSi investirebis saSualebiT, rac, gadaxdisuunarobis SemTxvevaSi, iwvevs e.w. or-

mag zians, imdenad, ramdenadac muSa-mosamsaxureebi dakargaven ara mxolod maT samuSao

adgils, aramed aseve TavianT danazogebsac. am scenaris SiSiT, muSa-mosamsaxureebis sa-

kuTrebaSi arsebuli firmebi ganicdian `horizontalur problemas~ im TvalsazrisiT,

rom maT sakmaod mcire stimuli aqvT, Cadon investicia proeqtSi, romelic davaliane-

bas dafaravs mxolod xangrZlivi drois gasvlis Semdeg.38 ix. C. D. Curzon, Air Line Pilots Associated, International v. Val Corp.: Antitakeover Defense Mechanism in

the Context of Labor Agreements, 16 Del. J. Corp. L. 1365, 1991.39 yuradRebis imsaxurebs aseve TRASOP (aseve cnobili, rogorc sagadasaxado kreditis

muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis gegma, romelic gansazRvrulia: I.R.C. §§ 401(a), 409A(a) (1976 & Supp. IV 1980)), muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis gegmis

saxe, romelic Camoyalibebulia 1975 wlis sagadasaxado ganakveTis Semcirebis aqtisa da

1976 wlis sagadasaxado reformirebis aqtis mixedviT. muSa-mosamsaxureTa aqcioneru-

li sakuTrebis gegmam unda upasuxos damatebiT pirobebs, rom iyos TRASOP. Tavdapirve-

lad, stimuls warmoadgenda damsaqmeblebis ufleba, moeTxova damatebiTi 1.5%-iani

sainvesticio sagadasaxado krediti Sesabamis TRASOP-Si Senatanebis ganxorcielebiT.

damsaqmeblis Senatanebi Sesabamis TRASOP-Si avtomaturad rTavs nebas damsaqmebels,

rom gazardos Tavisi sainvesticio sagadasaxado krediti 10%-dan 11%-mde. danarCeni


337

ufro ia fi ka pi ta li, Ta vis mxriv, ga mo i ye ne ba zrdis Se saZ leb lo be bis da sa fi nan seb lad,

acx a debs ten ders da imar jvebs sa ten de ro Se Ta va ze beb Si da euf le ba ker Zo kor po ra-

ci ebs. uf ro ia fi ka pi ta lis upi ra te so bam, ra sac qmnis mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri

Tanamonawileobis sistema, es ukanaskneli dafinansebis saerTo meqanizmad aqcia.40

me tic, sa Se mo sav lo ga da sa xa dis de bu le be bi ne bas rTavs mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi-

nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te mis mqo ne kor po ra ci ebs, mi i Ron fu la di sax sre bi yve-

la ze da ba li Ri re bu le biT. mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te mis

Seq mna sa Su a le bas aZ levs kor po ra ci as, ga zar dos sa ga da sa xa do daq viT va, rac mi e kuT-

vne ba Ta vi si mu Sa- mo sam sa xu re e bis sa Se Ra va To sis te mas. mu Sa- mo sam sa xu re Ta Se na ta ne-

bi, rom le bic ga mo i ye ne ba mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te mis

ses xis in te re se bi saT vis, eq vem de ba re ba SezR ud vis ga re Se daq viT vas.

Se sa ba mi sad, mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te mis ses xis

da ara Cve u leb ri vi va lis ga mo ye ne biT, kor po ra ci is Se na ta ne bi eq vem de ba re ba SezR-

ud vis ga re Se daq viT vas, Se na ta ne bis na wi lis CaT vliT, rom li Tac xde ba ses xis kre di-

to ris dak ma yo fi le ba, im de nad, ram de na dac kor po ra ci is an ga riS swo re ba ga ni xi le ba,

ro gorc mu Sa- mo sam sa xu re Ta sa Se Ra va To sis te mis Se na ta ne bi, ro me lic eq vem de ba re ba

srul sa ga da sa xa do daq viT vas.

sis te mis da sa fi nan seb lad, nor ma lur Sem Txve va Si, mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su-

ri Ta na mo na wi le o bis sis te ma mi dis iqam de, rom da mo ki de bu li iyos in sti tu ci ur kre-

5% dasaSvebia, Tu igi gamyarebulia muSa-mosamsaxuris mier TRASOP-Si ganxorcielebul

nebayoflobiTi SenatanebiT I.R.C. § 48(n) (Supp. IV 1980). 1983 wlidan moyolebuli, TRA-SOP-ebi, sainvesticio sagadasaxado kreditebis nacvlad, unda dafuZndes saxelfaso

fondiT. erT-erTi yvelaze mniSvnelovani damatebiTi piroba aris is, rom, Cveulebrivi

ESOP-isgan gansxvavebiT, man unda uzrunvelyos kenWisyraSi monawileobis miReba muSa-

mosamsaxure xmis uflebis saSualebiT. es niSnavs imas, rom nebismier muSa-mosamsaxures

SeuZlia miuTiTos gegmaSi, Tu rogor moxdes gadawyvetilebis miReba fasiani qaRal-

debiT, romlebic ganTavsebulia mis angariSze I.R.C. § 409A(e), (1) (Supp. IV 1980). TRASOP

ar SeiZleba iqnes gamoyenebuli sabirJo TamaSisaTvis kreditis gamoyenebis dasafin-

anseblad. D.Groben Olson, citirebuli naSromi.40 C. Rosen, J. Case, M. Staubus, Every Employee an Owner. Really, Harvard Business Review, 2005, 123.

avtorebma scades ganesazRvraT kompaniaTa saxeebi, romlebic ukeT Seicaven ESOP-

is SesaZleblobas. maT miuTiTes erTobliv sawarmoebze. isini miCneulia axalgazrda,

ganviTarebaze orientirebul kompaniebad, rogorc biznesis saxeobaTa erT-erTi tipi,

romlebsac SeuZliaT sargeblis miReba muSa-mosamsaxureTa sakuTrebidan. `ganviTare-

baze orientirebuli, samewarmeo biznesebis umravlesobam, romlebic ar emyarebian

maRal teqnologiebs, aRmoaCina internetkompaniebis saidumlo: Cveulebrivi aqciebis

SeTavazeba maRalkvalificiuri kadrebis mozidvisa da SenarCunebis saukeTeso gzaa,

romlebsac isini sxvagvarad ver moipovebdnen. Rosen et al., 127. rodesac axalgazrda kom-

pania swrafi tempiT viTardeba, misi aqciebis fasi swrafad matulobs da muSa-mosamsax-

ureebs SeuZliaT Seqmnan uzarmazari finansuri angariSi SedarebiT mokle droSi (S. J. Westendorf, Compensation through Ownership: The Use of the ESOP in Entrepreneurial Ventures, 1 En-trepren. Bus. L.J. 195, 2006, 208-209). biznesis sxva saxeebi, romlebic, rosenis mosazrebiT,

aseve miiReben sargebels ESOP-is gegmidan, moicavs `miznobriv” sawarmoo dawesebule-

bebs, romlebic ganisazRvreba, rogorc kompaniebi uxv sargebelTan dakavSirebuli Ses-

aniSnavi samuSao garemoTi (Rosen et al., 127). ESOP-is struqtura, Cveulebriv, gamoiyeneba iuridiuli firmebisa da profesion-

alTa sxva gaerTianebebis mier dakmayofilebis maRali doniTa da yvela ZiriTadi kon-

cefciis dacviT, rac uzrunvelyofs muSa-mosamsaxureTa Tanamonawileobas (maRali

xelfasi, muSa-mosamsaxuris gaTvaliswineba, motivacia da a.S.).


338

di to reb ze, ra Ta uz run vel yos ka pi ta li, rac au ci le be lia aq ci e bis Se sa Ze nad. moTx-

ov nis uz run vel sa yo fad es kre di to re bi qmni an xel Sek ru le ba Ta fi nan sur rgols, ro-

mel Sic mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te ma da mo ki de bu li un da

iyos mis `sa kom pen sa ci o~ ses xze. gan vi Ta re bis miz niT, igi ve dam saq me be li ses xu lobs

fuls ban ki dan da, Ta vis mxriv, ga das cems mas mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo-

na wi le o bis sis te mas fa si a ni qa Ral de bis da sa fi nan seb lad. mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan-

su ri Ta na mo na wi le o bis is sis te me bi, rom le bic iye ne ben sesxs dam saq meb lis fa si a ni qa-

Ral de bis Se sa Ze nad, cno bi li a, ro gorc ̀ kre di tis ga mom ye ne be li” mu Sa- mo sam sa xu re Ta

fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis temebi.41 es ka te go ria yve la ze me tad imi to ma caa gav-

rce le bu li, rom igi uz run vel yofs yve la ze mniS vne lo van sa ga da sa xa do upi ra te so-

bebs sis te mis mo na wi le TaT vis.42

mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te mis ga mo ye ne ba sar geb li-

a nia ga ri ge bis mo na wi le sa mi sxva das xva mxa ri saT vis: aq ci o ne re bi saT vis (ram de na dac

igi qmnis lik vi du ro bas, sa ga da sa xa do da u beg ra o bis Se saZ leb lo bas,43 samarTlian

sabazro fass; SesaZleblobas iZleva kontrolis SenarCunebisa; uzrunvelyofs

gadasaxadisgan Tavisufal refinansirebis reJims kerZo saaqcio sazogadoebis aqciis

gamyidvelisaTvis; adgens fasebs da uzrunvelyofs likvidurobas qonebrivi dagegmvis

miznebisaTvis; nebadarTulia damatebiTi korporaciuli kapitalis waxaliseba),

kompaniisaTvis (gaaCnia, faqtobrivad, mniSvnelovani sagadasaxado danazogebi,44

41 `aqciaTa sakontrolo paketis gamosyidva ganisazRvreba, rogorc kompaniis daufle-

ba, romelSic Sesyidva xdeba sakredito dafinansebiT gziT da ara kapitalis fondidan

sruli gadaxdiT” (T. Ablum, M.B. Burgis, Leveraged Buyouts: The Ever Changing Landscape, 13 DePaul Bus. L.J. 109, Fall, 2000 / Spring, 2001, 109-110). SeZenili firmis aqtivebi ideba giraos saxiT

kreditebis uzrunvelsayofad. myidvelebi, Cveulebriv, arian aqciaTa sakontrolo pa-

ketis gamosyidvisTvis gankuTvnili firmebi an direqciis xelmZRvanelobiT arsebuli

samizne jgufebi; am ukanasknel SemTxvevaSi, garigebas uwodeben gamosyidvas adminis-

traciis mier (MBO). rodesac kreditis gamomyenebeli muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli

sakuTrebis gegmis struqtura gamoiyeneba, rogorc finansuri paketis nawili, garigeba

ixsenieba, rogorc kreditis gamomyenebeli muSa-mosamsaxuris gamosyidva. farTomas-

Stabiani kreditis gamomyenebeli muSa-mosamsaxuris gamosyidvis cnobili magaliTebia:

Blue Bell-I, Wrangler-is jinsebis mwarmoebeli (gasayidi fasi 470 milioni dolari); sainJir-

no firma – Parsons Corporation (557 milioni dolari) (E.S. Field, Money for Nothing and Leverage for Free: The Politics and History of The Leveraged ESOP Tax Subsidy, Columbia Law Review, 1997, vol. 97, n. 3, 740-785)

42 kreditis gamomyenebeli muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis gegmebi xmis

micemis gamWvirvale pirobebiT Zalze efeqturi gzaa aqciaTa sakontrolo paketis

dauflebis xelSesaSlelad, radgan maT SeuZliaT erTdroulad daeuflon aqciaTa did

pakets da moaTavson didi raodenobiT wili `megobrul xelSi” (G.M. Agresta -Richardson, “Employee Stock Ownership Plans: Uncertainties Plaguing the Duties of the ESOP Fiduciary with Respect to Voting and Defensive ESOPs”, 14 Akron Tax J. 91, 1999, 95).

43 sagadasaxado SeRavaTebi ar warmoadgens aucilebel pirobas PEPPER-is sistemisaTvis,

magram igi efeqtianad Seuwyobs xels finansur Tanamonawileobas, sadac igi arsebobs.

ix. ‘Financial Participation for a New Social Europe’, Lowitzsch et al., Financial Participation for a new social Europe, a Building block approach, citirebuli naSromi

44 ESOP-is Senatanebi, romlebic SeiZleba gamoyenebul iqnes ZiriTadi valis an Cveule-

brivi korporaciuli valis dasafaravad, efeqtianad aZlevs SesaZleblobas korpora-

cias, miiRos sagadasaxado gamoqviTva ZiriTadi validan, rasac SeuZlia mniSvnelovnad

Seamciros sesxidan saSemosavlos dakavebis Rirebuleba. Cveulebrivi sesxis SemTxveva-

Si, mxolod procentebi eqvemdebareba gamoqviTvas gamsesxebeli kompaniis mxridan. ix.K. D. Ng, citirebuli naSromi, 18.


339

gazrdili fuladi mimoqceva, aris korporaciis SenarCunebis safuZveli da daSvebulia

gaunawilebeli mogebis dagroveba) da muSa-mosamsaxureTaTvis.45

rogorc korporaciuli dafinansebis instrumenti, muSa-mosamsaxureTa finan-

suri Tanamonawileobis sistemas SeuZlia zrunva axali kapitalis mozidvaze, valebis

refinansirebaze an sistemis gamoyenebaze sawarmoo aqtivebis SesaZenad.46

45 zemoaRniSnulis garda, damsaqmebels sxva upiratesobebic gaaCnia. jer erTi, damsaqmeb-

els SeuZlia gamoiyenos muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis gegma fulis

sasesxeblad da Semdgom SeuZlia sesxis dabruneba dauqviTavi (e.w. gadasaxadebis gad-

axdamde arsebuli) dolarebiT. magaliTad, muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTre-

bis trasti sesxulobs fuls bankisgan da damsaqmebeli uzrunvelyofs sesxs fondis

gamoyenebiT, romelic gadaeca ESOT-s giraos saxiT. muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli

sakuTrebis trasti iyenebs nasesxeb fuls, raTa SeiZinos damsaqmeblis aqcia (damate-

biTi uzrunvelyofa). Semdgom damsaqmebeli faravs sesxs ESOT-Si yovelwliurad ganx-

orcielebuli fuladi Senatanebis bankis sakuTrebaSi gadacemis gziT. ESOT-Si ganxor-

cielebuli es Senatanebi dabegvrisgan Tavisufalia. rodesac sesxi daifareba, banki

gamoscems aqciebs da ganaTavsebs maT muSa-mosamsaxureTa angariSebze ESOP-is gegmaSi

(J. Menke, citirebuli naSromi, 2001). avtori iZleva sagadasaxado dagegmvis CamonaT-

vals, romelic detalurad aRwers muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis tras-

tis gamoyenebas Semdegnairad: Sida bazris uzrunvelyofa aqciaTa SeZenisaTvis aqciaTa

sakontrolo paketis mflobelebisgan. aqciaTa gamosyidva, romlebic ekuTvnis minori-

tar, araaqtiur da gasul aqcionerebs. axali dafinansebis miReba ise, rom rogorc pro-

centi, ise ZiriTadi Tanxa gadaxdil iqnes daqviTvas daqvemdebarebuli dolarebiT.

arsebuli valebis refinansireba ise, rom anazRaureba moxdes gadasaxadebis gadax-

damde arsebuli dolarebiT. korporaciuli gadasaxadebis Semcireba da naRdi fulis

brunvisa da sabrunavi kapitalis gazrda. kapitalis gazrdiT miRebuli saSemosavlo

ganakveTebis likvidurobis miRweva sajaro kompaniebis ZiriTadi aqcionerebisaTvis.

sxva kompaniis dasaufleblad ganxorcielebuli dafinansebis xelSewyoba. daxuruli

tipis korporaciebis mflobelebisaTvis likvidurobis Seqmna, rogorc sajaro kompa-

niasTan Serwymis alternativa. kerZo kompaniis kapitaldabandebis amoRebis uzrunve-

lyofa, romelic SeZenil iqna sajaro kompaniis mier. satendero SeTavazebis gakeTeba

kompaniis aqciebis SesaZenad, romlebsac yidian anomaliurad dabal fasad, an datacebis

mcdelobis SesaZleblobis Sesamcireblad. sajaro kompaniisaTvis ̀ kerZoze gadasvlis”

SesaZleblobis micema. muSa-mosamsaxureTa danazogis gegmis uzrunvelyofa. kompaniis

miznebze SeTanxmeba ZiriTad aqcionerTa uflebrivi mdgomareobis memkvidreobiTo-

basTan dakavSirebiT. korporaciis saSemosavlo gadasaxadebis kompensirebisaTvis sa-

gadasaxado danakargebis wina periodebze gadatana.

gazrdili rentabeluroba SeiZleba iyos kidev erTi sargebeli damsaqmeblisaTvis,

romelic iyenebs ESOP-s. C. Rosen, citirebuli naSromi, 12. avtori wers: muSa-mosamsa-

xureTa sakuTreba swrafad ganviTarda am ramdenime weliwadSi. sakuTrebis es forma,

romelic TiTqmis arapopularuli iyo 1970-iani wlebis dasawyisisaTvis, dResdReobiT

5000-mde gegmas iTvlis ori Tu sami milioni monawiliT. garda amisa, sul mcire 250 kom-

pania 10 an meti muSa-mosamsaxuriT umetesad am muSa-mosamsaxureebs ekuTvnis. garkveu-

lwilad, es zrda mTel rig federalur sagadasaxado kanonebs exmaureba, romlebmac gai-

Tvaliswines specialuri SeRavaTebi muSa-mosamsaxureTa sakuTrebisTvis; nawilobriv,

igi iyo pasuxi im warmatebisa, romelsac muSa-mosamsaxureTa sakuTrebam miaRwia.. erTi

mniSvnelovani kvlevis mixedviT, firmebi muSa-mosamsaxureTa sakuTrebiT 1.5-jer rent-

abeluri aRmoCnda tradiciul firmebTan SedarebiT. ufro metic, rac met kapitals

daeuflnen muSa-mosamsaxureebi, miT ufro gaizarda rentabelurobis koeficienti.46 ramdenadac muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis gegmisaTvis gadaxdili Sena-

tanebi da garkveuli dividendebi eqvemdebarebian dabegvras, kompanias SeuZlia daafin-

ansos ESOP-is valis dafarva rogorc ZiriTadi Tanxis, ise procentebis TvalsazrisiT


340

dabolos, muSa-mosamsaxureTa finansuri Tanamonawileobis sistemas aqvs damate-

bi Ti dadebiTi efeqti: ramdenadac aqciebi ar gadaecema gareSe pirebs, arsebobs kon -

trolis dakargvis dabali riski da kompania rCeba adgilobrivebis xelSi.47 am uka-

naskneli winapirobis gaTvaliswinebiT, bunebrivia, muSa-mosamsaxureTa finansuri

Tanamonawileobis sistema did rols asrulebs ojaxuri sawarmoebis bizneswarmatebis

saqmeSi.48

mesakuTres, iRebs ra biznesSi Cadebuli misi aqciebis nawilis gamotanis

gadawyvetilebas, SeuZlia amis gakeTeba samarTlian sabazro fasad, kontrolis

gadacemis gareSe. muSa-mosamsaxureTa finansuri Tanamonawileobis sistemas aseve

SeuZlia bazris Seqmna erToblivi sawarmoebis fasiani qaRaldebisaTvis mas Semdeg,

rac muSa-mosamsaxureebi SeZleben iyidon da gayidon TavianTi fasiani qaRaldebi.49 es

gadasaxadebis gadaxdamde arsebuli dolarebiT (K. D. Ng, citirebuli naSromi, 19). da-

finansebis miRebis Sedegad valis TandaTanobiT dafarvis Semdeg, ESOP-s SeuZlia uz-

runvelyos aqciebis bazari aqcionerTa damfuZnebeli jgufisTvis gadasaxadebis gad-

axdamde arsebuli dolarebis gamoyenebiT. am bazris gareSe, SeiZleba saWiro gaxdes

kompaniis gasxviseba an misi sajarod gadaqceva imisaTvis, raTa damfuZneblebma ukan

daibrunon TavianTi investicia. ESOP-s SeuZlia uzrunvelyos aqciebis bazari Ziri-

Tadi aqcionerebisa da maTi aqtivebisaTvis. makontrolebeli aqcionerebi iReben Se-

mosavals kapitalis zrdis Sedegad muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis geg-

misaTvis maTi aqciebis miyidvis gziT, rodesac yidian TavianTi aqtivebis mxolod mcire

nawils. da piriqiT, Tuki aqciebi gamosyidul iqna kompaniis mier, Semosavlis ganawileba

SesaZloa ganxilul iqnes, rogorc dividendi gamyidveli aqcionerisaTvis. Tuki gansaz-

Rvruli pirobebi iqneba dakmayofilebuli, daxuruli tipis kompaniebis gamyidvelma aq-

cionerebma SesaZloa droebiT gadaavadon an Tavi daaRwion kapitalis zrdis Sedegad

miRebul Semosavalze gadasaxads muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis gegmis-

aTvis aqciebis miyidviT. muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis gegma SeiZleba

gamoyenebul iqnes, rogorc instrumenti, analogiurad, sajaros `kerZod” gardaqmni-

sas. ESOP-s SeuZlia uzrunvelyos bazari arsebuli aqcionerebis aqciebisaTvis an axal-

gamoSvebuli aqciebis SesaZenad. es SeiZleba miRweul iqnes problemebisa da xarjebis ga-

reSe, rac, Cveulebriv, asocirdeba Ria saaqcio kompaniasTan. Tumca, muSa-mosamsaxureTa

aqcioneruli sakuTrebis gegma Tavidan ver aicilebs samomavlo gasxvisebas, Serwymas an

kompaniis sajaro SeTavazebas, Tuki igi xelsayreli gaxdeba (iqve, 20).47 W. R. Levin, The False Promise of Worker Capitalism: Congress and the Leveraged Employee Stock Owner ship

Plan. 95 Yale L.J. 148, 1985. sajaro kompaniebis zogierTi mmarTveli upiratesobas ani Webs

kerZo, daxuruli tipis marTvis struqturas. daxuruli tipis firmebSi Zvel mflo-

belebs SeiZleba surdeT likviduroba, an axalma mflobelebma SesaZloa gadawyviton,

rom muSa-mosamsaxureebi im jgufs ganekuTvnebian, romelic ukeT aris mzad firmis

muSaobis gasagrZeleblad. sajaro kompaniebma upasuxes mtruli dauflebis mcdelobas

kerZoze gadasvliT an aqciebis didi paketis CadebiT muSa-mosamsaxureTa trastSi. am

ukanasknel SemTxvevaSi, arsebobs prezumfcia, rom muSa-mosamsaxureebs ufro naklebi

Sansi aqvT kompaniis marTvis gasxvisebisa, vidre Tanaziari fondis portfelur mmarTve-

lebs. ix. National Center for Employee Ownership, Companies, Employee Ownership, Feb. 1985, 2. ix.,

mag., komentari, Employee Stock Ownership Plans and Corporate Takeover: Restraints on the Use of ES-OPs by Corporate Offi cers and Directors to Avert Hostile Takeovers, 10 PEPPERDINE L. REV. 731, 733 (1983).

48 socialuri TvalsazrisiT, am SemTxvevaSi, kavSiri sazogadoebasTan myardeba da

dasaqmebis wminda sistema ar ewireba msxverplad globalizacias. adgilze ufro meti

muSaobiT ufro metad xdeba am adgilis yairaTianobis SenarCuneba.49 S.B. Gorin, Transferring Ownership of Stock in an S Corporation, Journal of the Missouri Bar, 2005, vol. 61,

92.


341

gansakuTrebiT aqtualuria daxuruli tipis kompaniebisa da mcire da saSualo zomis

kerZo sawarmoebis konteqstSi, romlebic likvidurobis uzrunvelyofaSi garkveul

sirTules awydebian.50 Tuki aqciaTa SeZena xdeba muSa-mosamsaxureTa finansuri

Tanamonawileobis trastis mier nasesxebi fuliT, sesxis gastumreba SeiZleba moxdes

sxvadasxva finansuri wyarodan (kompanias SeuZlia trastis nebismieri Semosavali

dividendebidan gaaerTianos sistemaSi ganxorcielebul Tavisive sakuTar daqviTvas

daqvemdebarebul SenatanebTan).51 aqci e bi, rom le bic gan Tav se bu lia mu Sa- mo sam sa xu re-

Ta pi rad an ga riS ze, pir da pir pro por ci ul kav Sir Sia ses xis da far vas Tan.

Tum ca, es yve la fe ri ar aris.

mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te mas Tan kom bi ni re bu li

tras tis struq tu ra Si vid re mu Sa- mo sam sa xu re ebs aqvT uf le ba, ga na xor ci e lon Ta vi an-

Ti xmis uf le ba im aq ci e bi dan ga mom di na re, rom le bic gan Tav se bu lia maT in di vi du a lur

an ga riS ze, da niS nu li min do bi li me sa kuT re iye nebs xmis uf le bas mu Sa- mo sam sa xu re Ta

fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis sis te mis kuT vni li aq ci e bi dan ga mom di na re, rom le bic ar

yo fi la gan Tav se bu li mu Sa- mo sam sa xu ris, ro gorc tras tis fi nan su ri be ne fi ci a ris, uz-

run vel sa yo fad. stra te gi u lad, min do bi li me sa kuT re Se iZ le ba iyos kom pa ni is mflo-

be li, ro mel mac mih yi da aq ci e bi trasts. mci re da sa Su a lo biz ne sis kon ku ren ci a Si igi

iq ne ba ga mo sa de gi in stru men ti sa kuT re bis Tan mim dev ru li ga das vli saT vis sa aq cio baz-

ris kon teq stu ri Seq mniT gziT. gar da ami sa, mu Sa- mo sam sa xu re TaT vis mi no ri ta ri aq ci o-

ne ris po zi ci is mi ce ma ar da ar Rvevs biz ne sis yo vedR i ur ope ra ci ebs.52

daskvna

sa war mos mo ge ba sa da sa war mos saq mi a no bis Se deg Si mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan sur ma

Ta na mo na wi le o bam Se saZ loa sxva das xva for ma mi i Ros, ro me lic ar Se mo i far gle ba mxo-

lod ze moT aR we ri liT da ro me lic Se iZ le ba ase ve aer Ti a neb des sxva das xva mid go ma Ta

gan sxva ve bul ele men tebs. sa er To ele men ti da Zi ri Ta di gan mas xva ve be li ma xa si a Te be li

aris is, rom igi miz nad isa xavs mu Sa- mo sam sa xu re Ta da kav Si re bas – ro gorc we si, ko leq-

ti ur sa fuZ vel ze – sa war mos mo ge beb sa an /da mi si saq mi a no bis Se de geb Tan.

mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis ar se bul sis te ma Ta di di mra val-

fe rov ne ba ara mxo lod wevr sa xel mwi fo Ta miR ma, ara med ase ve maT Sig niT asa xavs fi nan-

sur Ta na mo na wi le o bas Tan da kav Si re bul mi zan Ta gan sxva ve bu lo bas. Tu fi nan su ri Ta na-

mo na wi le o bis sis te ma Ta es sxva das xva o ba au ci le be lia mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri

Ta na mo na wi le o bis adap ta ci i saT vis sxva das xva Se sa ba mi si sa Wi ro e be bi sa da miz ne bis mi-

saR we vad, mu Sa- mo sam sa xu re Ta fi nan su ri Ta na mo na wi le o bis mi er Se mo Ta va ze bu li sxva-

das xvag va ri sar geb lis sru li ga mo ye ne bi saT vis xSir Sem Txve va Si um jo be si iq ne ba, ga keT-

des ima ze me ti, ris sa Su a le ba sac mxo lod er Ti sis te ma iZ le va, an gan vi Tar des sxva das-

xva for ma Ta kom bi na ci a.

50 S.F. Reid, M.L. O’Conor, S.J. Shapiro, The Valuation of Employee Stock Options Issued by Closely Held Firms, in Journal of Legal Economics, 2006, vol. 13, n. 19.

51 K. D. Ng, citirebuli naSromi, 19.52 On the transfer of small and medium-sized enterprises, 94/1069/EEC, with explanatory note, Offi cial Journal

No C 400, 31. 12. 1994, p. 1; gameorebul iqna dokumentSi: Communication from the Commission on the transfer of small and medium-sized enterprises, OJ C 93, 28.3.1998.


342

kvle va Ta mzar di ricx vi mi iC nevs, rom fi nan sur Ta na mo na wi le o bas aqvs po zi ti u ri

gav le na da saq me bis do ne ze da rom mas Se uZ li a, ker Zod, ga a um jo be sos da saq me bis sta bi-

lu ro ba, eko no mi ku ri cik lis far gleb Si ki mas ase ve Se uZ lia ga zar dos kav Si ri sa er To

Se mo sa val sa da war mo e bas So ris. gan sa kuT re biT dam wyeb fir ma Ta da fi nan se bi sa da axa li

kom pa ni e bis ven Cu ru li ka pi ta liT uz run vel yo fis Tval saz ri siT, fi nan su ri Ta na mo na-

wi le o bis sis te mebs Se uZ li aT ino va ci u ri ro lis Ses ru le ba eko no mi ku ri zrdi sa da in-

dus tri u li cvli le bis kuTx iT.

Tun dac, rom qar xne bis da xur vis Ta vi dan aci le ba ar iyo kon kre tu li amo ca na mu-

Sa- mo sam sa xu re Ta mi er aq ci a Ta flo bis sis te mis Seq mni sa (si nam dvi le Si, mu Sa- mo sam sa xu-

re Ta mi er aq ci a Ta flo bis sis te ma Se iq mna, ro gorc Ta vi su fa li me war me o bis sis te mis

gaZ li e re bis me To di), igi gvTa va zobs au ci le be li ka pi ta lis for mi re bis sti mu li re bi-

sa da mo sax le o bis uf ro far To ba zis – mu Sa- mo sam sa xu re Ta mi er aq ci a Ta flo bis Se saZ-

leb lo be bis - Seq mnis sa Su a le bebs.

sa nam mu Sa- mo sam sa xu re Ta mi er aq ci a Ta flo bis sis te ma aris mu Sa- mo sam sa xu re Ta

sar geb lis sa Ta na do sis te mis er T-er Ti yve la ze rTu li sa xe, igi uni ka lu ria sar geb li-

sa da upi ra te so bis Tval saz ri siT, ri si Se mo Ta va ze bac mas Se uZ li a. mas Se uZ li a, uz run-

vel yos Ta na mo na wi le e bis sa ku Tar dam saq me bel Ta aq ci o ne rul ka pi tal Si mo na wi le o ba,

uz run vel yos ba za ri ga su li aq ci o ne re bi saT vis (an gas vlis stra te gia im me war me e bi saT-

vis, ro me lic mzad ari an, da to von kor po ra ci a), rom ga yi dos ma Ti wi li, kom pa ni is biz ne-

sis das ru le bis ris kis qveS da ye ne bis ga re Se.

mu Sa- mo sam sa xu re Ta sa kuT re ba em sa xu re ba ram de ni me msgavs `sa bo loo mi zans~ sxva-

das xva qve ya na Si, ra Ta mu Seb ma mi i Ron me ti ma Ti dam saq meb le bis Se mo sav le bi dan da rom

uf ro me tad iy vnen da cu li da saq me bi sa da sa mu Sa o dan ga Ta vi suf le bis Tval saz ri siT.

Tum ca, es sa bo loo miz ne bi Se saZ le be lia miR we ul iq nes mTe li ri gi Su a le du ri sa Su-

a le be biT, ro mel Ta gan Ti To e u li maTgani SeiZleba CaiTvalos, rogorc TviTmizani

saSualovadian perspeqtivaSi.

inglisuridan Targmna giorgi amiranaSvilma*

* Tsu-is iuridiuli fakul tetis magistranti; Tsu-is iuridiuli fakultetis krimi-

nalistikisa da kriminologiis samecniero-kvleviTi institutis mdivani.

343

be sa ri on zo i Ze*

pro fe sor la do Wan tu ri as Rvaw li ci vi lis tu ri az ris gan vi Ta re ba Si

sul ax la xan 50 we li Se us rul da iv. ja va xiS vi lis sa xe lo bis Tbi li sis sa xel mwi-

fo uni ve rsi te tisa da kilis (germania) universitetis pro fe sorsa da sapatio doqtors la do Wan tu ri as. mec ni e ru li dam sa xu re bis Se fa se bi saT vis es arc ise di di asa ki a, mag-

ram am je rad saq me gvaqvs uni ka lur Sem Txve vas Tan. qar Tu li sa mo qa la qo ko deq si sa da `me war me Ta Se sa xeb ka no nis~ er T-er Tma mTa var ma av tor ma, ma Ti mi Re bi dan mo ki de bu li, ar se bi Ti wvli li Se i ta na Ta na med ro ve qar Tu li sa mar Tlis Ca mo ya li be ba Si ro gorc ka non mdeb lo bi sa da mec ni e re bis, ise sa sa mar Tlo pre ce den te bis mi mar Tu le biT. igi dam sa xu re bu lad iT vle ba qar Tu li ci vi lis ti ki sa da, sa er Tod, Ta na med ro ve qar Tu li iu ris pru den ci is aRi a re bul mkvlev rad. am mci re mo cu lo bis we ril Si gvsurs, ram de-

ni me Zi ri Ta di mo men ti ga mov yoT mi si Se moq me de bi dan da kvla vac axal -a xa li war ma te-

be bi vu sur voT qar Tu li sa xel mwi fos mSe neb lo bis ek li an gza ze.

I. is to ri u li uf le ba da sav lur Ri re bu le beb ze

yo vel xalxs, ise ve ro gorc cal ke ul ada mi ans, Ta vi si bi og ra fia aqvs. xal xis bi-

og ra fi a Si Cans am xal xis kul tu ru li Sub li, ro gorc mi si is to ri u li gan vi Ta re bis su li e ri pro duq ti, kul tu rul Ri re bu le ba Ta wes rig Si ki – xal xis sa xel mwi fod or-

ga ni za ci is xa si a Ti. am wes ri gis xer xe mals sa mar Ta li war mo ad gens, vi na i dan sa xel mwi-

fo sa mar Tal ze da Se ne bu li da we se bu le ba a. ise ve ro gorc sa re ve la spobs kul tu rul mce na re ebs, sa mar Tlis uqon lo bac ima ve saf rTxes uq mnis Cve ni ar se bo bis gan msazR-

vrel fa se u lo bebs. ami to ma ca a, rom yo ve li ve, rac ar se bobs sa xel mwi fo Si, wes ri gis wya lo biT ar se bobs. ne bis mi e ri ti pis sa xel mwi fo Si sa mar Tli sad mi pa ti vis ce ma mo qa-

la qis um Tav re si bu ne bi Ti val de bu le ba, mi si bu ne bi Ti uf le be bis ga ran ti a a. yve las ga uC nde ba kiTx va, Tu ro go ri iyo am mxriv Cve ni sa mar Tleb ri vi sa xe, ro go ria ax la da, sa er Tod, ra ro li eni We ba pi rov ne bas am saq me Si.

is to ri u lad qar Tu li sa mar Tleb ri vi kul tu ra upi ra te sad ber Znul -ro ma u-

li da, na wi lob riv, aR mo sav lu ri kul tu ris gav le niT ya lib de bo da. aq er Tma neTs er-

wymo da da sav lu ri da aR mo sav lu ri sa mar Tleb ri vi fa se u lo ba ni. Se sa ba mi sad, Cven Si moq med sa mar Tals hqon da pre ten zi a, yo fi li yo ro gorc na ci o na lu ri, ise ze na ci o na-

lu ri Ri re bu le be bis sin Te zi re bu li pro duq ti. amis uty u a ri mow mo baa vax tang VI-is sa mar Tlis wig nTa kre bu li, ro mel Sic har mo ni u lad er wymis er Tma neTs mo ses sju li, ber Znu li da si ri ul -ro ma u li sa mar Ta li da wmin da qar Tu li na ci o na lu ri sa mar Tlis Zeg le bi, ro go ri caa be qa -aR bu Ras, gi or gi brwyin va li sa da sa kuT riv vax tang VI-is sa-

* Tsu-is iuridiuli fakul tetis sruli profesori


344

mar Tlis wig ne bi. Cven ma wi nap reb ma amiT fe o da lu ri kar Ca ke ti lo ba daZ li es da aRi a-

res sa mar Tlis me ta fi zi ku ro ba. me ama Si da mar wmu na ram de ni me gan Ci ne bam, rom leb Sic, vax tan gis kre bul Si Se su li wig ne bis gar da, da mow me bu lia im xal xTa sa mar Ta lic (rus-

Ta, fran gTa da a.S.), ro mel Tac sa qar Tve lo Si ara vi Ta ri sa moq me do Za la ar ga aC ndaT. ety o ba, Cvens wi nap rebs kar gad es mo daT sa mar Tlis ara po zi ti u ri mdgo ma re o ba da mi si ar se bo bis ze na ci o na lu ri bu ne ba.

ba to niS vi lebs ma Si nac ki ar Se uwy ve ti aT da sav lur sa mar Tal ze ori en ti re bul ka non Ta pro eq teb ze mu Sa o ba, ro de sac sa qar Tve lo gax da ru se Tis im pe ri is na wi li. Cven ma xal xma is to ri u lad mo i po va uf le ba, hqo no da da sav lur Ri re bu le beb ze da-

fuZ ne bu li sa mar Ta li. ru se Tis im pe ri is far gleb Si es uf le ba mas war Tme u li hqon da. arc sab Wo Ta im pe ri is epo qa Si hqo nia mas amis uf le ba. mxo lod mi si daS lis Sem deg gaC-

nda re a lu ri San si, qar Tve lebs sa ku Ta ri sa mar Ta li hqo no daT. sa qar Tve lo er T-er Ti pir ve li pos tsab Wo u ri qve ya na iyo, ro mel mac ua ri Tqva ko mu nis tur mem kvid re o ba ze da mTli a nad Se aq cia zur gi sab Wo Ta sa mar Tleb riv ka te go ri ebs. rac dro ga dis, qar-

Tu li sa mar Tleb ri vi sxe u li Ta vi si ka non mdeb lo biT, dog ma ti ki Ta da pre ce den te biT sul uf ro da uf ro uax lov de ba sa mar Tlis Ta na med ro ve yo fi e re bas.

II. sa mo qa la qo ko deq sis er T-er Ti mTa va ri av to ri

da mi si praq ti ka Si dam ner ga vi

sa mo qa la qo ko deq sis Seq mna is to ri u li mov le na iyo qar Tul si nam dvi le Si. pro-

fe sor ser go jor be na Zis da sav lur ma gan swav lu lo bam ga dam wyve ti ro li Se as ru la am ko deq sis Ri re bu le biT ori en ta ci a Si. mis mi er Seq mni li ko mi sia Tvli da, rom sa qar Tve-

los un da aRed gi na is Ca te xi li xi di, ro me lic mas kvlav da a kav Si reb da ev ro pas. ev ro pu li ti pis ko deq sis Seq mna Si ga moC nda qar Tve li xal xis is to ri u li mar-

TlSeg ne bi sa da mi si in te leq tu a lu ri Za lis ro li. am saq me Si war ma te bi saT vis sa Wi ro iyo ker Zo sa mar Tlis gan vi Ta re bis Ta na med ro ve ten den ci e bis da nax va, rac ev ro pel ci vi lis teb Tan Ta nam Srom lo biT iyo Se saZ le be li. bre me ne li pro fe so re bi: rolf kni-

pe ri da hel mut ha in rix si im Ta viT ve Ca er Tvnen ko deq sis Seq mnis pro ces Si da mi Re bis Sem de gac sak ma ri sad iz ru nes cxov re ba Si mis da ner gva ze.

axal gaz rda pro fe so ri la do Wan tu ria jer ki dev ma Sin Se ud ga ge tin ge nis uni-

ver si tet Si ker Zo sa mar Tlis Ses wav las, ro ca sab Wo Ta kav Si ri axa li daS li li iyo. igi sa qar Tve lo Si dab run da sa u ke Te so ga mok vle ve biT da 1992 wli dan ve Ca er To ko deq sis Seq mna Si, bo los ki ram de ni me we li mux lCa ux re li mu Sa ob da pro fe sor ser go jor be na-

Zis mi er Ser Ce ul oTx ka ci an sa re daq cio ko mi si a Si, rac 1997 wlis Se mod go ma ze dag vir-

gvin da sa mo qa la qo ko deq sis mi Re biT. amis Sem deg da iwyo ko deq sis to ta lu ri da ner gva Cvens praq ti kul cxov re ba Si, rom lis mZi me tvir Tis ta re ba dRem de uwevs pro fe sor la do Wan tu ri as. ko deq sis cxov re ba Si dam kvid re ba Se uZ le be li iyo sa Ta na do in te-

leq tu a lu ri ba zis ga re Se. pir vel rig Si ga dawy da, Seq mni li yo mi si ko men ta re bi, rac gan xor ci el da ki dec da sul mok le dro Si, pro fe sor la do Wan tu ri as re daq to ro biT, ga mo vi da eq vsi wig ni, ro mel Tac dRe sac ar da u kar gavs Ta vi si mniS vne lo ba da ma le mi-

si ve re daq to ro biT sru li ad ga nax le bul sa xes mi i Rebs. amas moh yva ara er Ti mo nog-

ra fi a, rom leb Sic ya lib de bo da ker Zo sa mar Tlis dog ma tu ri sa fuZ vle bi. ga da u War-

b. zoiZe, pro fe sor la do Wan tu ri as Rvaw li ci vi lis tu ri az ris gan vi Ta re ba Si

345

beb lad Se iZ le ba iT qvas, rom pro fe sor la do Wan tu ri as Sro meb ma sa fuZ ve li Ca u ya ra Ta na med ro ve ker Zo sa mar Tlis mec ni e re bas. dRes Cven gvyavs mkvle var Ta sak ma od sa in-

te re so jgu fi, ro mel Ta di di na wi li swo red aR niS nu li ga mok vle ve biT ezi a ra ker Zo sa mar Tals. es Sro me bi gax da wya ro Cve ni sa sa mar Tlo pre ce den te bis Tvi sac. praq ti kis Ses wav la gvar wmu nebs, rom Tu ara pro fe sor la do Wan tu ri as kvle ve bi, sa sa mar Tlo kor puss ga u Wir de bo da sa mo qa la qo ko deq si sa da „me war me Ta Se sa xeb ka no nis“ mTe li ri gi nor me bis swo ri gan mar te ba. min da Tan mim dev ru lad gad mov ce mi si Zi ri Ta di mo-

nog ra fi e bis mniS vne lo ba Ta na med ro ve ker Zo sa mar Tlis gan vi Ta re ba Si.

III. sa kuT re bis Ta na med ro ve kon cef ci is pir ve li mkvle va ri

sa qar Tve lo pir ve li qve ya na iyo pos tsab Wo u r siv rce Si, ro mel mac sab Wo Ta kav-

Si ris dan gre vis Ta na ve mxa ri au ba sa kuT re bis da sav lur kon cef ci as da yve la me sa kuT-

ri saT vis kon sti tu ci iT dad gin da sa er To ga ran ti e bi. max sovs oTx moc da a Ti an wleb Si ga mar Tu li di di dis ku si e bi mi wis pri va ti za ci as Tan da kav Si re biT, ro mel sac hyav da ro gorc mom xre e bi, ise mo wi na aR mde ge e bi. pro fe sor la do Wan tu ri as mi er im dros ga-

moq vey ne bu li we ri le bi da sav lu ri su lis kve Te biT iyo gaJ Ren Ti li da mi u Ti Teb da mi wis pri va ti za ci i sa da, sa er Tod, ker Zo sa kuT re bis dam kvid re bis au ci leb lo ba ze Cvens qve ya na Si. gan sa kuT re biT war ma te bu li aR moC nda mi si mo nog ra fia („uZ ra vi niv Te-

bis sa kuT re ba“, Tbi li si, 1994, 267 gv.; me o re ga mo ce ma, 2004, 310 gv.), ro mel mac ar se bi-

Ti gar da te xa Se i ta na sa kuT re bis ev ro pu li kon cef ci is dam kvid re ba Si. man mTli a nad Sec va la Cve ni az rov ne ba sa kuT re bis mi marT. am wig nSi sa kuT re ba da xa si a Te bu li a, ro-

gorc ada mi a nis Zi ri Ta di uf le ba, mi si Ta vi suf le bis sa fuZ ve li. sa kuT re ba da na xu lia ker Zo da sa ja ro in te re se bis Ta na far do bis Wril Si, ro gorc sa zo ga do in te re se biT zo mi e rad Se bo Wi li fa se u lo ba. sa kuT re ba ada mi ans aval de bu lebs mi si ga mo ye ne bi sas imav dro u lad an ga ri Si ga u wi os sa zo ga do in te re sebs. sa kuT re bis am Wril Si da nax va au ci le be li iyo Cve ni sa zo ga do e bi saT vis, ro me lic mo me te bu la dac iyo, da vwux var, ax la ca a, da mux tu li sa kuT re bis ker Zo sar geb li a no biT. sa nam ar mi valT im Seg ne bam de, rom ker Zo in te re se bis war ma te ba sa zo ga do in te re se bis pa ti vis ce mi Ta da mas Tan Ta-

na ar se bo bi Taa Se saZ le be li, ma nam de Cven sa xel mwi fos gan sul ga ucx o e bu li viq ne biT.

ro gorc sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos yo fi li mo sa mar Tle, gul wrfe lad va Ri-

a reb, rom in te res Ta ur Ti er Tga ucx o e ba im de nad Ca ki ru lia Cvens cno bi e re ba Si, rom ma Ti ba lan sis aR qma zog jer ma Ra li ran gis mo sa mar Tle sac uZ nel de bo da. mo qa la qe fur cxva ni Zem Ta vis sar Cel Si ga nacx a da: sa kuT re ba xel Se u va lia da dam qi ra ve bels gam qi ra veb lis ne bis sa wi na aR mde god ara aqvs uf le ba, xel Sek ru le bis moq me de bis va-

da ga i xan grZli vos. sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le biT dgin de ba: sa kuT re ba fun da men tu-

ri da xel Se u va li uf le baa da dam qi ra veb le bi ver SezR u da ven mas. Cve ni am Ja min de-

li pre ce den te bis sa er To su lis kve Te ba ev ro pu li sa sa mar Tlos mid go mebs ex mi a ne ba, ro me lic Tvlis, rom dam qi ra veb le bis in te re se biT Se iZ le ba Se izR u dos sa kuT re bis uf le ba. am wig nma, ro me lic qar Tu li da ger ma nu li sa mar Tlis Se da re bi Ti ana li zis sa u ke Te so ni mu Si a, vi me o reb, di di ro li Se as ru la sa kuT re bis Ta na med ro ve kon cef ci-

i sa da mas ze da fuZ ne bu li sa kuT re bi Ti wes ri gis Se mec ne ba Si. mi si me o red ga mo ce mis Sem deg sak ma od win wa vi da qar Tu li ci vi lis tu ri az rov ne ba, mag ram igi kvla vac rCe ba, ro gorc sa kuT re bis Zi ri Ta di uf le bis yo fi e re bis Se mec ne bis sa u ke Te so wya ro.


346

IV. ker Zo sa mar Tlis sis te mu ri cne be bis Se sa xeb

fun da men tu ri sa xel mZRva ne lo e bis av to ri

pro fe sor la do Wan tu ri as mi er stu den te bi saT vis da we ril ma wig neb ma sa mo qa la-

qo sa mar Tal Si (Se sa va li sa mo qa la qo sa mar Tlis zo gad na wil Si, Tbi li si, 1997, 433gv.; sa mo qa la qo sa mar Tlis zo ga di na wi li, Tbi li si, 2011, 476 gv.) ar se bi Tad Sec va la Cve ni da mo ki de bu le ba ker Zo sa mar Tleb ri vi fa se u lo be bi sad mi. sa mo qa la qo ko deq si, ri Tac ker Zo sa mar Ta li ga Ta vi suf lda sa ja ro sa mar Tlis mo me te bu li me ur ve o bi sa gan, mas-

Tan ur Ti er To ba Si da ad ga su bor di na ci is gzas. mar Ta li a, sa mo qa la qo ko deq si axal fa se u lo bebs am kvid reb da, mag ram cxov re ba Si ma Ti gan xor ci e le ba sa Wi ro eb da sab Wo Ta li te ra tu ri sa gan prin ci pu lad gan sxva ve bu li li te ra tu ris Seq mnas. pro fe sor la do Wan tu ri as mo nog ra fi ebs qar Tve li iu ris te bi Seh yav da sa mar Tlis sru li ad gan sxva-

ve bul sam ya ro Si, ro mel sac sa u ku ne e bis gan mav lo ba Si qmnid nen mec ni e re bis cno bi li av to ri te te bi (sa vi ni, pux ta, ie rin gi, la ren ci da sxv.). am wig ne bis Rir se ba isa a, rom mi si sis te mu ri sxe u li da sav leT Si mi Re bu li sa xel mZRva ne lo e bis msgav sa daa age bu li. mra val zo gad sa kiTx Tan er Tad, xaz gas mi Taa da xa si a Te bu li ker Zo sa mar Tlis kon sti-

tu ci u ri sa fuZ vle bi. ker Zod, kon sti tu ci u ri nor me bi sa da Ri re bu le be bis moq me de ba ker Zo sa mar Tal Si. gan sa kuT re biT Se sam Cne via es pro ce si Zi ri Ta di uf le be bis dar gSi. kon sti tu cia un da gan vi xi loT, ro gorc ker Zo sa mar Tleb ri vi fa se u lo be bis ga nax le-

ba- tran sfor ma ci is wya ro. lu Tis saq me ze ger ma ne le bis mi er mi Re bu li ga dawy ve ti le-

ba bev ris mTqme lia am Tval saz ri siT.

pi reb ze moZR vre ba am wig ne bis mSve ne ba a. ada mi a ni, ro gorc sa mar Tlis su bi eq ti, pi rov nu lo bis mqo ne ar se baa da am sa xiT mo na wi le obs igi sa mo qa la qo ur Ti er To beb Si. ga ci le biT me ti si ax le e biT ga mo ir Ce vi an iu ri di u li pi re bi, rac, al baT, ma Ti fiq ti u-

ri ar se bo bi Ta caa gan pi ro be bu li. rac ada mi a nis xe liT iq mne ba, mTli a nad ada mi a neb zea da mo ki de bu li mi si ar so ba. am ka non zo mi e re bis qveS eq ce vi an iu ri di u li pi re bi. ka non-

mde bel ma sa mo qa la qo ko deq sis mi Re bi dan dRem de bev rjer Sec va la iu ri di u li pi ris uf leb ri vi sar tye li, ma Sin ro ca sab Wo Ta sa mar Tal mac ki ver SeZ lo fi zi ku ri pi ris dam kvid re bu li uf leb ri vi mdgo ma re o bis sru li ig no ri re ba.

is to ri u lad iu ri di u li pi re bi mud mi vad is wra fod nen, fi zi ku ri pi ris uf leb-

ri vi sa xe mi e RoT. sa mo qa la qo ko deq sma amas nor ma ti u li wer ti li da us va da isi ni aR-

Wur va sa er To uf le ba u na ri a no biT. am wig nSi iu ri di u li pi ri war mo Ce ni li a, ro gorc sa mar Tleb ri vi re a lo ba, rom lis Tvi sac Ta vi su fa lia sa mo qa la qo brun vis as pa re zi. aka de mi u ri mim zid ve lo bi Ta da sru yo fi le bi Taa ax sni li iu ri di u li pi ris ar so bi-

saT vis da ma xa si aTe be li Ta vi se bu re ba ni da mi si sa mo qa la qo brun va Si mo na wi le o bis uf leb ri vi jav Sa ni. amis Sem deg mo dis moZR vre ba ga ri ge beb ze, rom lis nor ma ti u li sa fuZ ve li qar Tul sa mar Tal Si upi ra te sad ger ma nul sa mar Tals em ya re ba. ger ma nul doq tri na Si dag ro vi li mdi da ri ga mo di le bis sa fuZ vel ze ga ri ge bis yve la de ta lia Ses wav li li. am na wils Sev ya varT ga ri ge bis Ta o ba ze Ta na med ro ve kon cef ci is sru li ad axal sam ya ro Si, ro me lic ad gens, rom ga ri ge ba ne bis ga mov le na a, ne bis ga mov le na gan-

mar te ba di a, ga ri ge bis for ma Ta vi su fa li a. ne bis nak li ba Ti lo bis sa fuZ ve lia da a.S. yve la ze mniS vne lo va ni is aris, rom av to ri Cax lar Tul nor mebs gverds ki ar uv lis, ara med cdi lobs, ma Ti gan mar te ba Se mog vTa va zos. Ta nac amas axer xebs im de nad mar ti vi


347

eniT, rom mkiTx vels ise Ti STa beW di le ba rCe ba, TiT qos ma nam dec na Te li iyo mis Tvis nor mis Si na ar si. rad ga nac sxva naS ro meb zec min da vi sa ub ro, aq amiT Se mo vi far gle bi.

V. Ta na med ro ve qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Tlis me sa Zir kvle

me war me o bis mom wes ri ge be li ka non mdeb lo bis Seq mna sa mar Tlis re for mis upir-

ve le si amo ca na iyo. bre me nel ma pro fe sor ma rolf kni per ma da ma i nis fran kfur tel ma

ad vo kat ma har tmut from ma, pro fe sor la do Wan tu ri as Tan er Tad, Se ad gi nes ka no nis

pro eq ti `sa me war meo sa zo ga do e be bis Se sa xeb”, ro me lic 1994 wels Se vi da Za la Si `me-

war me Ta Se sa xeb~ ka no nis sa xel wo de biT da dRem de moq me debs. am ka no nis gan mar te ba da

cxov re ba Si dam kvid re ba mo iTx ov da sa Ta na do li te ra tu ris Seq mnas. sul mok le dro-

Si pro fe so ri la do Wan tu ria aq vey nebs am ka no nis ko men ta rebs, ro me lic ram den jer me

ga mo i ca da sa fuZ ve li da u do sa qar Tve lo Si sa me war meo sa mar Tlis Ca mo ya li be bas. rom

ara es ko men ta re bi, ka no nis bev ri nor ma, ro me lic ev ro pe li iu ris ti saT vis ad vi lad

ga sa ge bi a, Cven Tvis ga u ge ba ri iq ne bo da. es ko men ta re bi imav dro u lad sa xel mZRva ne-

los fun qci a sac as ru leb da.

am ko men ta rebs moh yva ger ma ni a Si da we ri li fun da men tu ri mo nog ra fia kor po ra-

ci u li mar Tvis prob le meb ze („kor po ra ci u li mar Tva da xel mZRva nel Ta pa su xis mgeb-

lo ba sa kor po ra cio sa mar Tal Si“, ga mom cem lo ba `sa mar Ta li~, Tbi li si, 2006, 527gv.).

msgav si mo nog ra fia ar Seq mni la pos tsab Wo ur siv rce Si da igi upi ra te sad ame ri ku li

da ger ma nu li sa mar Tlis Se da re bi Ti ana li zis Se de gi a. kor po ra ci is war ma te ba, ise ve

ro gorc ne bis mi e ri saq mi a no bi sa, da mo ki de bu lia me ne je ru li xe lov ne bis xa ris xze. am

wig nSi de ta lu ra daa gad mo ce mu li kor po ra ci is mar Tvis prin ci pe bi maT Tvis da ma xa si-

Te be li po zi ti u ri da ne ga ti u ri efeq te biT. am wig nis Zi ri Ta di de bu le be bis Ta nax mad,

xel mZRva nel Ta Ta vi suf le bi sa da pa su xis mgeb lo bis swo ri gan sazR vra kor po ra ci is

war ma te bis mTa va ri faq to ri a.

yve la ze mniS vne lo va nia am wig nis efeq ti Cve ni si nam dvi li saT vis. igi isea da we ri-

li, rom mTa va ri in te leq tu a lu ri sa miz ne qar Tu li sa me war meo sa mar Ta li a. mis gan bev-

ri ram Se iZ le ba is wav los ro gorc ka non mde bel ma, ise me war me o biT da in te re se bul ma

ne bis mi er ma pir ma.

pro fe sor la do Wan tu ri as ki dev sxva mra va li ga mok vle va gax da sa Zir kve li kor-

po ra ci u li sa mar Tlis aRor Zi ne bi sa qar Tul re a lo ba Si. arc erT sxva dargs ar hqo-

nia ise Ti in te re si da ga qa ne ba Cvens am Ja min del re a lo ba Si, ro gorc sa me war meo sa mar-

Tals. ar Sev cde biT, Tu mok rZa le biT vity viT, rom Cven wi na Sea me sa Zir kvle qar Tu li

kor po ra ci u li sa mar Tli sa.

VI . Ta na med ro ve uz run vel yo fis sa mar Tlis fu Zem de be li

val de bu le bis Ses ru le ba ze ori en ta cia mo iTx ovs adek va tu ri uz run vel yo fis sa mar Tlis ar se bo bas. sa mo qa la qo ko deq se bi de ta lu rad awes ri ge bs uz run vel yo fis sa niv To da val de bu le biT sa Su a le bebs. isi ni am moTx ov na Ta Ses ru le bis is to ri u lad na ca di sa Su a le be bi a. am sa kiTx e bis pir ve li kvle va pro fe sor la do Wan tu ri as ukav-

Sir de ba. man cal ke wig ni mouZRvna moTx ov nis uz run vel yo fis sa niv To sa Su a le bebs


348

(sa kuT re ba, ro gorc moTx ov nis uz run vel yo fis sa Su a le ba, Tbi li si, 1999, 111 gv.), ro-

me lic Cem Tvis se ri o zu li wya ro iyo sa mo qa la qo ko deq sis ko men ta reb ze da sa niv To sa-

mar Tlis sa xel mZRva ne lo ze mu Sa o bi sas. aqac mis av tors ekuT vnis mra va li bun do va ni nor mis gan mar te ba da ma Ti nam dvi li Si na ar sis ax sna. amas moh yva am bo lo dros vrce li sa xel mZRva ne lo uz run vel yo fis sa mar Tal Si (kre di tis uz run vel yo fis sa mar Ta li, ga mom cem lo ba `sa mar Ta li~, Tbi li si, 2012, 304 gv.). am wig niT pro fe sor ma la do Wan-

tu ri am pir vel ma Seq mna qar Tul si nam dvi le Si kre di tis uz run vel yo fis sa mar Tlis sis te ma, ro me lic mo i cavs ro gorc zo gad de bu le bebs, ise kre di tiT uz run vel yo-

fis sxva das xva sa Su a le bebs. naS rom Si jer val de bu le biT sa mar Tleb ri vi sa Su a le be-

bia srul yo fi lad da xa si a Te bu li, amis Sem deg ki sa niv To sa mar Tleb ri vi sa Su a le be bi. am je rad mxo lod sa niv To sa mar Tleb riv sa Su a le beb ze gav Cer de bi. ase Tia gi rav no ba, ipo Te ka da pi ro ba da de bu li sa kuT re ba. sam wu xa rod, am sfe ro Si qar Tu li sa mo qa la qo ko deq sis nor me bi ar se bi Tad Se ic va la, zog jer prin ci pe bis do ne zec ki. aman ga mo iw-

via cal ke u li nor me bis sru li ad gan sxva ve bu li in ter pre ta ci e bi. es Se e xo iseT fu Zem-

deb lur nor mas, ro go ri caa ko deq sis me-300 mux li, ro me lic exe ba ipo Te ka ris xel Si ipo Te kis sag nis pir da pir sa kuT re ba Si ga da ce mas. ar se bu li pre ce den te bi am mux lis ori ve na wils, ro gorc mi zez Se de gob ri vad er Tma neT Tan da kav Si re bul mov le nas, er-

Ti a no ba Si ga ni xi lavs. pro fe sor ma la do Wan tu ri am aC ve na, rom maT da mo u ki de be li mniS vne lo ba aqvT: pir vel Sem Txve va Si sa kuT re bis ga da sa ce mad au ci le be lia me sa kuT-

ri sa da ipo Te ka ris wi nas wa ri Se Tan xme ba, me o re Sem Txve va Si ki es ar aris au ci le be li, sak ma ri si a, Ses ru le bis ga Wi a nu re bis ga mo, mxa re e bi Se Tan xmdnen sa kuT re bis daT mo ba-

ze da am miz niT sa ja ro re es trSi er Tad ga mocx ad dnen. pir ve li Sem Txve va mkac rad im-

pe ra ti u lia da ipo Te kis xel Sek ru le bis Si na ar sis ele men ti a, me o re ki mi si er Tgva ri su ro ga ti. pro fe sor la do Wan tu ri as az ri kar gad das tur de ba me-300 mux lis pir ve li da me o re na wi le bis ur Ti er Tga mom ricx a vi bu ne biT. am Sem Txve va Sic, mi u ker Zo eb lad vity vi, rom aR niS nu li wig nis av to ri un da Ca iT va los uz run vel yo fis sa mar Tlis fu-

Zem deb lad qar Tul re a lo ba Si.

VII. ev ro pul da pos tsab Wo ur qvey neb Si

qar Tu li sa mar Tleb ri vi az ris ga mav rce le be li

ev ro pul sa mar Tal Tan har mo ni za ci is pro ce si mo i cavs im dro in de li qar Tu li sa mar Tlis ga ta nas da sav leT Si. Zvel dro Si amas ev ro pe li mkvlev re bi (hol da ki, kar-

sti da sxv.) axer xeb dnen. sa mo qa la qo ko deq sis amoq me de bis dRi dan, am saq me Si qar Tve-

li mkvlev re bic Ca eb nen, ra zec mety ve lebs ucx o eT Si maT mi er da cu li di ser ta ci e bi. pro fe so ri la do Wan tu ria ger ma nul, in gli sur da ru sul eneb ze da sav leT sa da pos-

tsab Wo ur qvey neb Si aq vey nebs mo nog ra fi eb sa da sa mec ni e ro sta ti ebs, ro mel Ta sa Su-

a le biT ucx o e le bi ec no bi an Ta na med ro ve qar Tu li sa mar Tlis su lis kve Te bas. am Sro-

meb Si mec ni e ru li ke Til sin di si e re ba da obi eq tu ro ba Ser wymu lia qar Tve li xal xis sa xel mwi fo eb ri o bis siy va rul Tan. me mxo lod ori o de maT gan ze gav Cer de bi. pro fe-

sor rolf kni per Tan da han sdi o xim Sram Tan er Tad ber lin Si ger ma nu lad qvey nde ba mo-

nog ra fia (ker Zo sa mar Ta li kav ka si a sa da cen tra lur azi a Si, 2010, 636gv.), rom lis di di na wi li ekuT vnis pro fe sor la do Wan tu ri as. am wig nSi ev ro pu li sa mar Tlis fon zea


349

da na xu li pos tsab Wo u ri qvey ne bis sa mar Ta li, ro mel Sic ga mo ir Ce u lad mo Cans qar Tu-

li sa mo qa la qo ko deq si. mi si mTa va ri Rir se ba is aris, rom igi mTli a nad ga e mij na sab Wo-

Ta sa mar Tleb riv ka te go ri ebs, rac ver mo xer xda srul yo fi lad sxva qvey neb Si. ma ga li-

Tad, bev ri pos tsab Wo u ri qve ya na kvla vac dar Ca sa kuT re bis sa mar Tleb ri vi for me bis,

ope ra ti u li mar Tvis, sru li sa me ur neo gam geb lo bis ka te go ri e bis er Tgu li.

„sa mo qa la qo sa mar Tlis Se sa va li“, ra ze dac ze moT vi sa ub reT, ru sul ena zec

gamoica. ru se Tis uni ver si te teb Si stu den tebs ur Ce ven, ga mo Ce ni li ru si ci vi lis te-

bis sa xel mZRva ne lo eb Tan er Tad, sa mo qa la qo sa mar Ta li Se is wav lon pro fe sor la do

Wan tu ri as wig ni dan. es gan pi ro be bu lia am sa xel mZRva ne los ev ro pu li dog ma tu ri su-

lis kve Te biT.

VIII. sa mo sa mar Tlo sa mar Tlis xel Sem wyo bi da

stu den te bis say va re li pro fe so ri

sa mo qa la qo ko deq sis praq ti ka Si da ner gva Se uZ le be li iq ne bo da, Tu ki mo sa mar-

Tle ebs ar mi e ce mo daT mi si Ta vi su fa li gan mar te bis uf le ba. aq mTa va ri iyo mo sa mar-

Tles da eZ lia mcda ri gan mar te bis Si Si, rac mas aq cev da po zi ti u ri sa mar Tlis tyve o-

ba Si. es Cvenc da vi na xeT, ro ca sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo Si Se mo su li kon sti tu ci-

u ri war dgi ne bi sas mo sa mar Tle e bi faq tob ri vad iTx ov dnen im nor me bis gan mar te bas, rac maT un da ga e ke Te bi naT. pro fe sor ma la do Wan tu ri am Ta vi dan ve da u Wi ra mxa ri mo sa mar Tle Ta aq ti vo bas am mi mar Tu le biT da uT va la vi sa er Ta So ri so kon fe ren ci is or ga ni za ci iT xe li Se uwyo sa qar Tve lo Si sa mo sa mar Tlo sa mar Tlis Ca mo ya li be bas da am sa gan ze Se sa niS na vi naS ro me bic ga mo aq vey na. mo sa mar Tles da sav leT Si ga ni xi la ven ka non mdeb lo bis upir ve les Ta na Sew med da Cvenc am mi mar Tu le biT un da vi a roT.

bev rjer Se mi Ta va ze bia la do Wan tu ri a saT vis, mog vewyo mi si wig ne bis pre zen-

ta ci a, mag ram mas ama ze yo vel Tvis ua ri uT qvams. mi si az riT, yve la ze swo ri msa ju li pro fe so ri sa aris stu den ti. igi iT vle ba stu den te bis say va rel pro fe so rad, rac gan pi ro be bu lia imi Tac, rom mi si sa xel mZRva ne lo e bi ise Ti eni Taa da we ri li, ro mel-

Sic aka de mi u ro ba da sicx a de er Tma neT Ta naa Ser wymu li, rac ma sa lis aR qmas aad vi lebs. mok led, mi si ena qar Tu lia da pro fe sor ser go jor be na Zis Sem dgom we ris ase Ti sti li, faq tob ri vad, aRar gan me o re bu la.

saT qme li bev ri maqvs, Ta nac sak ma od, mag ram aq da vas ru leb da sa mo mav lod Se mo-

vi na xav mas. am jer ze ki axal -a xa li war ma te be bi min da vu sur vo Cems ko le ga sa da me go-

bars, ro me lic up re ten zi od, ro gorc es ga sul sa u ku ne eb Si Cve o daT qar Tvel moR va-

we ebs, em sa xu re ba Cve ni xal xis sa xel mwi fo eb ri vi az rov ne bis Ca mo ya li be bis saq mes.

350

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvismoTxovnebi statiis avtorTa mimarT

1. avtorTa wre

iu ri di u li fa kul te tis Jur na li aq vey nebs sta ti ebs iu ris pru den ci is yve la mi-

mar Tu le biT. ga mo saq vey neb lad sta ti i sa Tu sxva ma sa lis war dge nis uf le biT sar geb-

lo ben Sem de gi pi re bi:

Tsu -is iu ri di u li fa kul te tis pro fe sor -mas wav leb le bi (maT So ris, mow ve u li • pe da go ge bi);

iu ri di u li fa kul te tis doq to ran te bi;• sa mar Tlis sfe ro Si moR va we mec ni e re bi da praq ti ko si iu ris te bi, iu ri di u li • fa kul te tis pro fe sor Tan Ta na av to ro biT;

Tsu -is iu ri di u li fa kul te tis ma gis tra tu ris kur sdam Tav re bu le bi (ro mel Ta • sa ma gis tro naS rom ma da im sa xu ra umaR le si Se fa se ba. sta tia un da iyos sa ma gis-

tro naS ro mis na wi li);

sxva av to re bi, rom le bic sa re daq cio ko le gi is da va le biT mo am za de ben pub li ka-• ci ebs cal ke ul sa kiTx eb ze.

2. statiis moculoba

statiis saorientacio moculoba ar unda aRematebodes 70 000 nabeWd simbolos

sityvebs Soris arsebuli manZilisa da sqolioebSi miTiTebuli wyaroebis CauT vlelad.

3. Si na ar sob ri vi moTx ov ne bi

ga mo saq• vey ne bel sta ti a Ta So ris gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba mi e ni We ba aka de-

mi u ri per so na lis mi er war mod ge nil im sta ti ebs, rom leb Sic iq ne ba war mo Ce ni li

sa mar Tlis aq tu a lu ri prob le me bi da Se mo Ta va ze bu li ma Ti ga daW ris gze bi;

praq ti kul saq mi a no ba Si Cab mu li spe ci a lis te bis mi er war mod ge ni li im sta ti-• e bis mec ni e rul Ri re bu le bas, rom le bic exe ba sa mar Tal ga mo ye ne bis praq ti kis

ana lizs, gan sazR vravs av to ris mi er praq ti ku li sa mar Tleb ri vi prob le me bis

iden ti fi ci re ba, das ma da da sa bu Te bu li ga dawy ve ta.

4. ga mo saq vey neb lad war mod ge nis pro ce du ra da for ma ti

av tor ma sta tia un da war mo ad gi nos eleq tro nu li for ma tiT, Mic ro soft Wor d-is do-

ku men tis sa xiT, da asa xav des:

av to ris vi na o bas;a.

sta ti is sa xel wo de bas;b.

g. av to ris sa kon taq to mo na ce meb sa da eleq tro nu li fos tis mi sa marTs;

d. sta ti is ga mog zav nis Ta riRs.

sta ti is qar Tu li teq sti Ses ru le bu li un da iyos Acad Nusx–12 fon tiT, ucx o e no-

va ni teq sti – Ti mes New Ro man–12 fon tiT, sqo lio – ima ve fon te bis `10~ zo miT; stri-

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvis

351

qo ne bi un da da Sor des er Ti in ter va liT, ab za ci ga mo i yos er Ti Enter -iT da ara Tab -kla-

vi SiT, sti le bi un da iyos maq si ma lu rad er Tgva ro va ni da teq stSi ar Ca is vas ga da ta nis

niS ne bi; mar jve na mxa res un da dar Ces 4 sm si ga nis min do ri. Ti To e u li gver di un da da i-

nom ros gver dis bo los, mar jve na mxa res.

naS ro mis struq tu ru lad Ca mo ya li be ba un da mox des ara mar to Se sa ba mi si Ta ve bi-

saT vis nu me ra ci is mi ni We biT, ara med gan sa xil ve li sa kiTx e bis da sa Ta u re biT. sta ti-

is Ta ve bad, qve Ta ve bad da qveq ve Ta ve bad da yo fi sas ga mo ye ne bul un da iq nes ara bu li

ricx ve bi. mag.: 1.; 1.1.; 1.1.1. da a.S., cal ke un da ga mo i yos Se sa va li da das kvna.

teq sti, Zi ri Ta dad, un da gad mo i ces III pir Si, av to ri sa ku Ta ri po zi ci is da sa fiq si-

reb lad maq si ma lu rad un da mo e ri dos I pir Si Txro bas.

sta ti as ar da er Tvis ga mo ye ne bu li li te ra tu ris sia (wya ro e bi gan Tav se bu lia

sqo li o eb Si).

5. ci ti re bis teq ni ka da sqo li os ga for me bis we si

av tor ma sqo li o Si un da mi u Ti Tos Ta vis mi er moy va ni li ci ta te bi sa da faq tob ri-

vi ga re mo e be bis wya ro.

sity vis, sa xel wo de bis, sa Ta u ris Se mok le ba teq stsa da sqo li o Si ar da iS ve ba, gar-

da sa yo vel Ta od mi Re bu li Se mok le be bi sa (mag.: pa rag ra fi – §, we li – w., ma ga li Tad –

mag., ixi le – ix., Se a da re –Se ad. da a.S.).

Tu sta ti a Si aris ab re vi a tu ra, mi si ga mo ye ne bis pir vel Sem Txve va Si is un da iyos

ga Sif ru li, ris Sem de gac frCxi leb Si mi e Ti Te ba ab re vi a tu ra, ro me lic Sem dgom iq ne ba

ga mo ye ne bu li (mag., ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq si (Sem dgom Si – gks); ama ve prin ci piT,

xSi rad ga mo ye ne bul kon ven ci a Ta, ka non Ta Tu sxva Ta sa xel wo de be bi Se mok lde ba sak-

van Zo sity vis mi xed viT, anu mi si ga mo ye ne bis pir vel Sem Txve va Si is mox se ni e bu li un da

iyos sru lad da frCxi leb Si mi e Ti Tos sak van Zo sity va (mag., ada mi a nis uf le ba Ta ev ro-

pu li kon ven cia (Sem dgom Si – kon ven ci a).

sa mar Tleb ri vi aq tis• ga mo ye ne bi sas au ci le be lia sqo li o Si mi e Ti Tos mi si sru-

li da sa xe le ba da wya ro, ro mel Sic is ga moq vey nda, ag reT ve Ta ri Ri da gver di.

li te ra tu ru li wya ro e bis• ga mo ye ne bi sas au ci le be lia mi e Ti Tos:

wig nis Tvis1. – av to ris (av to re bis) gva ri, sa xe lis ini ci a li, wig nis sa Ta u ri

(ub rWya le bod), na wi lis, nak ve Tis, to mis no me ri (Tu sa Wi ro a), ga mo ce mis ad gi li, we li,

gver di (gv.-s ga re Se);

kre bu lis sta ti is Tvis – 2. sta ti is av to ris (av to re bis) gva ri, sa xe lis ini ci-

a li, sta ti is sa Ta u ri (ub rWya le bod), kre bu lis sa xel wo de ba (ub rWya le bod), mi Ti Te-

biT, Tu vi si re daq ci iT ga mo dis, na wi lis, nak ve Tis, to mis no me ri (Tu sa Wi ro a), ga mo ce-

mis ad gi li, we li, gver di (gv.-s ga re Se);

Jur na lis (ga ze Tis) sta ti is Tvis – 3. sta ti is av to ris (av to re bis) gva ri, sa-

xe lis ini ci a li, sta ti is sa Ta u ri (ub rWya le bod), pe ri o di kis sa xe Se mok le biT (Jurn.,

gaz.,) sa xel wo de ba (brWya leb Si), no me ri, we li (Tve, ricx vi), gver di (gv.-s ga re Se);

ucx o u ri wya ro e bis yve la bib li og ra fi u li ele men ti un da mi e Ti Tos ori gi na lis

ena ze, an im ena ze, ro mel zec mas ec no ba av to ri (Se sa ba mi si ofi ci a lu ri Tar gma nis mi-

Ti Te biT).

naSromSi miTiTebul samecniero wyaroTa saerTo raodenobis aranakleb 4/5 unda

Sead gendes dasavleTevropul enebze Sesrulebul literaturas, garda Temis speci-

fikidan gamomdinare gamonaklisi SemTxvevebisa.


352

sqo li o Si au ci le be lia er Ti a ni sis te mis dac va: av to ri da naS ro mis sa Ta u ri ga-

mo ik ve Tos sity va Ta sxva das xva dax ri lo biT (mag., av to ri – ita li kiT, da nar Ce ni in-

for ma cia – ga mar Tu lad, ase ve ita li kiT xde ba yve la ga mo ye ne bu li gva ris mi Ti Te ba,

mag., re daq to ris), ama ve dros, yve la er Te u li (gar da gva ri sa da sa xe lis ini ci a li sa)

er Tma ne Ti sa gan ga mo i yo fa mZi miT da sqo li os bo los iwe re ba wer ti li.

ma sa la, ro me lic mo po ve bu lia in ter ne tis sa Su a le biT, sa Wi ro ebs Se sa ba mi si in-

ter net gver di sa da bo lo ga nax le bis Ta ri Ris mi Ti Te bas; sta ti is Sem Txve va Si un da mi-

e Ti Tos av to ris gva ri, sta ti is sa Ta u ri, in ter net gver di, Ta ri Ri. sam kuTx ed frCxi-

leb Si (<....>) mi e Ti Te ba eleq tro nu li mi sa mar Ti, kvad ra tul frCxi leb Si ([....]) ki bo lo

ga nax le bis Ta ri Ri.

sa er Ta So ri so sa sa mar Tlo sa da sxva qvey ne bis ga dawy ve ti le be bi saT vis:4.

Co urt of Jus ti cemag: Ca se 16/62, Van Gend en Lo os, [1963] ECR 95.Eu ro pe an Co urt of Hu man Rightsmag:. Kos tov ski v. The Net her lands, [1990] ECHR (Ser. A.), 221.Inter na ti o nal Co urt of Jus ti cemag.: Ma ri ti me De li mi ta ti on and Ter ri to ri al Qu es ti ons Bet we en Qa tar and Bah ra in, [1995] ICJ Re ports, 6.saq me e bi sa da ma Ti ga dawy ve ti le be bis sa xel wo de be bi teq stSi ga mo i ye ne ba qar Tu-

lad (i ta li kiT), sru lad ki ori gi na lis ena ze Se iZ le ba iq ve mi e we ros, an sqo li o Si mi e-

Ti Tos Sem de gi Tan mim dev ro biT: mxa re mxa ris wi na aR mdeg, we li, ga mom qvey ne be li or ga-

no, gver di, sa sa mar Tlo.

mag.: di di bri ta ne Tis sa sa mar Tlo e bis Tvis: saq me ar gi li ar gi lis wi na aR mdeg (Argyll v. Argyll, [1967] 1Ch 302,324, .332));

aS S-is sa sa mar Tlo e bis Tvis: saq me bra u ni ga naT le bis sab Wos wi na aR mdeg (Brown v. Bo-ard of Edu ca ti on, 347 US 483 (1954)).

erov nu li sa sa mar Tlo e bis ga dawy ve ti le be bi saT vis5.

au ci le be lia ofi ci a lu ri erov nu li sti lis Se nar Cu ne ba. er Tgva ro va ni erov nu-

li mid go mis arar se bo bis Sem Txve va Si av tor ma un da ixel mZRva ne los Sem de gi Zi ri Ta di

we siT:

sa qar Tve los sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le be bis ga mo ye ne bi sas un da ga mo i yos Sem-

Txve ve bi – 1. ga dawy ve ti le ba ga moq vey ne bu li a; 2. Se saZ le be lia mi si gac no ba ofi ci a-

lur eleq tro nul wya ro Si; 3. xel mi saw vdo mia mxo lod sa sa mar Tlo ar qiv Si – da Ca mo-

ya lib des er Ti a ni mid go me bi.

6. sa er Ta So ri so or ga ni za ci a Ta do ku men te bi

ga mo i ye ne ba im sti liT, ro me lic ga mo ye ne bu lia ofi ci a lu rad sa er Ta So ri so or-

ga ni za ci is mi er (ix. ofi ci a lu ri sa i te bi).

7. kon ven ci e bi da sa er Ta So ri so xel Sek ru le be bi

kon ven ci e bi da sa er Ta So ri so xel Sek ru le be bi mi e Ti Te ba, mag.: 1985 Vi en na Con ven ti-on for the Pro tec ti on of the Ozo ne La yer, Inter na ti o nal Le gal Ma te ri als, 1985, 1520

sa Ta na doa mi Ti Te ba, Tu ci ta ta Cas mu lia brWya leb Si da sqo lio ga for me bu lia

ze moT aR niS nu li we se bis mi xed viT. pe rif ra zis an cal ke u li az ris for mi re bis wya ros

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvis

353

mi Ti Te bi sas ga mo i ye ne ba Se sa ba mi si sity va: ì xi le~ an `Se a da re~. `Se a da re~ ga mo i ye ne ba

im SemTxvevaSi, ro de sac av tors sWir de ba gan sxva ve bul az rze mi Ti Te ba.

Zi ri Tad teq stSi da saS ve bia mxo lod naS ro mis sa Ta ur Tan uSu a lo kav Sir Si myo fi

an da sa xu li miz nis mi saR we vad au ci le be li in for ma ci i sa Tu ana li zis mi Ti Te ba. da ma-

te bi Ti in for ma cia Se saZ le be lia mi e Ti Tos sqo li o Si.

ucx o u ri ter mi ne bi da ga moT qme bi un da gad mo i ces sqo li o Si, Tu naS ro mis uSu a lo

mi za ni ar aris ter mi nis war mo So bis dad ge na.

qar Tu li teq stis Tvis un da ga mo vi ye noT `qve da~ da `ze da~ (`.~..) brWya le bi, ucx o e-

no va ni teq stis Tvis – `ze da~ (~.~..) brWya le bi;

ci ti re bu li teq stis bo los sas ve ni niS ne bi – wer ti li, wer til -mZi me, or wer ti-

li an tire mxolod daxuruli brWyalebis Semdeg daismis; kiTx vi sa da Za xi lis niS ne bi

an mravalwertili da is mis brWya lis win, Tu igi ganekuTvneba im sityvas an sityvebs,

romlebic brWyalebSia moqceuli, xolo brWya lis Sem deg, Tu igi brWyalebSi Casmul

sityvebTan erTad mTel winadadebas ganekuTvneba.

ro de sac sity vas Tan er Tdro u lad Tavs iy ris brWya li, sas ve ni ni Sa ni da sqo li os

ni Sa ni, un da da vic vaT Sem de gi Tan mim dev ro ba: 1. brWya li, 2. sas ve ni ni Sa ni, 3. sqo li os

ni Sa ni; ci ti re bu li teq stis (a nu wi na da de bis) bo los ki: 1. brWyali, 2. sasveni niSani, 3.

sqo li os ni Sa ni. er Tad ar iwe re ba ori brWya li. frCxi le bis Sem Txve va Si ki Se iZ le ba ma-

Ti gan sxva ve bu li for me bis ga mo ye ne ba;

teq stSi un da ga ir Ces ti re sa da de fi sis da we ri lo ba. de fi si aris mok le xa zi, rom-

lis win da Sem deg ar aris in ter va li, ti re ki uf ro grZe li xa zia da mis win da Sem deg

au ci le be lia in ter va lis dac va;

sqo li o Si ima ve wya ro ze mi Ti Te bi sas, ro me lic uk ve ga mo ye ne bu li iyo, sa Wi roa ga-

mo i yos Sem de gi Sem Txve ve bi:

zus tad wi na sqo li o Si mi Ti Te bu li wya ros nac vlad mi e Ti Te ba ìq ve~. ìq ves~ Sem-a.

deg ki (Tu sa Wi ro a) mi e Ti Te ba gan sxva ve bu li mo na ce me bi (to mi, we li, gver di);

b. ma nam de mi Ti Te bu li, mag ram ara wi nam de ba re, wya ros ga mo ye ne bi sas Se saZ le be lia

mi e Ti Tos am wya ros sru li da sa xe le ba Se sa ba mi si gver diT, an im sqo li os no me ri, rom-

li Tac mox da am wya ros bo lo mi Ti Te ba Se sa ba mi si gver diT (mag. ix. sqo lio 15, 20).

pasuxismgebeli redaqtori stilze naTia CitaSvili,

nino ruxaZe

gamomcemlobis redaqtori cira jiSkariani

damkabadonebeli naTia dvali

0179 Tbilisi, i. WavWavaZis gamziri 14

14 Ilia Tchavtchavadze Avenue, Tbilisi 0179Tel 995 (32) 225 14 32www.press.tsu.ge

SAMARTLIS JURNALI #2 2012press.tsu.ge/data/file_db/elzhurnalebi/sj2y2012.pdf · samarTlis Jurnali...

Documents

Transcript of SAMARTLIS JURNALI #2 2012press.tsu.ge/data/file_db/elzhurnalebi/sj2y2012.pdf · samarTlis Jurnali...