Sağlıklı Yaşam için Mobil Hayat

Ahmet ÇINARAhmet Anıl MÜNGEN

Gökhan YILMAZ

Fırat Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

Sunum İçeriğiGirişGenel Dizayn ve ÇerçeveModüllerDeğerlendirmeSonuçTeşekkürler

Giriş Türkiye'de 25milyon[2] internete bağlı mobil cihaz

bulunmakta Bu sayının 2020'de 50 milyarı bulması beklenmektedir[2].

Gün geçtikçe daha sık hasta olmakta[3], daha sık doktora gitmekte ve ilaç kullanmaktayız.

Yaşlılar üzerine yapılan bir çalışmaya göre verilen tedavilerin yarısına yakını tedavinin yanlış kullanımı nedeni ile yararlı olmazken yaşlı hastaların %14 ile %21'inin verilen reçeteleri almadıkları, üçte biri ile yarısı oranında yaşlı hastaların ise ilaç kullanımına doğru şekilde uymadığı ortaya çıkmıştır [5][15].

Dünya çapında 300 milyon kişi, Türkiye'de ise 3 milyon kişinin KOAH hastası olduğu tahmin edilmiş, bu hastalık nedeni ile her sene 250 bin kişinin hayatını kaybettiği tespit edilmiştir.[6]

Mobil Teknolojilerin Günümüzdeki Yeri

Android Phone Windows

Phone

Android Tablet

Google Glass

Sony Smartwatch 2

Genel Dizayn ve Mimari Çerçeve Çalışmada sağlık kalitesini arttırmak ve

ihtiyaçları karşılamak için birbirinden bağımsız modüler olarak hizmetler ve özellikler eklenmiştir.

Her özellik modüler olarak eklendiği için yeni özellik eklemek kolaylaştırılmıştır.

Çalışmada oluşturulan program özellik ve altyapı gereksinimi olarak piyasada bulunan nerdeyse tüm akıllı telefonlarda gerçeklenebilecek şekilde seçilmiştir.

Çalışmada bağımsız modüller tüm bilgilerin yer aldığı bulut altyapısında tutulan tek bir veritabanı ile ilişkilendirilmiştir.

Genel Dizayn ve Mimari Çerçeve

Kullanıcı Use-Case Diagramı

Modüller

A. İlaç Alım Zamanı HatırlatıcıB. Aktivite Takibi ve RaporlamaC. Kullanılmamış veya Az

Kullanılmış İlaçların Tekrar Kullanıma

KazandırılmasıD. Kan Bağışçı Bulma ModülüE. Mobil Hava Kalitesi Tespit

Sistemi

İlaç Alım Zamanı Hatırlatıcı İlaçların mobil cihaz ile takibi ve hatırlatması

sürecinin ilaçların daha düzenli kullanımını ve tedavinin veriminin arttıracağı ifade edilmiştir[5,7].

Çalışmada ilaç kullanması gereken kullanıcının ilacının ismi, dozu, kullanma zamanı, kullanıcıya uyarı yollama süreci şeklinde tanımlanmıştır.

Uyarılar bildirim(notification) yolu ile aktarılmakta, bildirimler sadece standart mobil cihazlarda değil kullanıcı tarafından tanımlanmış akıllı saatler gibi giyilebilir cihaz uygulamalarında da bildirim şeklinde görülmektedir.

Akıllı cihaz kullanmayan kullanıcılar için SMS ile hatırlatma sistemi tasarlanıp sisteme eklenmiştir.

A. İlaç Alım Zamanı Hatırlatıcı

B. Aktivite Takibi ve Raporlama

25 Avrupa ülkesinin de spor yapanların en yüksek olduğu oran %40'ı geçmemektedir.

Sistem diyetisyenin veya doktorunun günlük belirlediği kalori ve spor değerlerini takip edecek, yürüyüş ve koşuda kalori hesaplayacak ve bu sonuçları eş zamanlı olarak diyetisyen/doktora raporlayabilecek,

Çalışmada yer alan mobil uygulamaya eklenmiş olan aktivite takip modülü ile kullanıcı yaptığı sporu sisteme girebilmekte ve/veya mobil cihazın GPS koordinatları ile yapılan spor ve kalori miktarı tespit edilerek sisteme kolayca girilmektedir.

Takip sisteminin sonucu olarak doktorun kullanıcıyı değerlendirme işlemini kolaylaştırılması ve kullanıcının motivesinin arttırılması amaçlanmaktadır.

C. Kullanılmamış veya Az Kullanılmış İlaçların Tekrar Kullanıma Kazandırılması

Her sene 500 milyon dolarlık ilacın israf edildiği, ilaçların %60'ının son kullanma tarihi geçtiği için kullanılmadan atıldığı belirtilmişti

İsraf edilen ve kullanılmayan ilaçlar arasında kemoterapi veya kanser ilaçlarının da oranı %30 civarında olduğu tespit edilmiştir

Ülkemizde kullanılmamış veya az kullanılmış ilaçların tekrar doğru hastalara kullanılması için bir çalışma mevcut değildir.

Sağlık ocakları ve dispanserlerdeki görevli doktorların aracılığı ile ulusal ölçekte bir ilaç değişim sistemi ortaya konulmuştur.

Sistemde sağlık ocağına gelen kullanılmış/bağışlanmış ilacın bir mobil cihaz uygulaması ile kolayca (NFC etiket okuma ile) sisteme girişi yapılmaktadır.

İhtiyacı olan hasta sistemden kontrol ederek ilgili ilacın hangi sağlık ocağında bulunduğunu öğrenip ilgili doktora başvurabilmektedir.

Sistem son kullanma tarihlerine göre de sıralama yapıp ilaçların verimli kullanılmasını sağlamaya yönelik çalışmayı içermektedir.

C. Kullanılmamış veya Az Kullanılmış İlaçların Tekrar Kullanıma Kazandırılması

D. Kan Bağışçı Bulma ModülüTürkiye’nin yıllık kan ihtiyacı 2.1 milyon ünite

civarındadır. Türkiye nüfusunun sadece %3.5’u gönüllük esası ile kan bağışlamakta

Toplumda kan bağışı bilincini arttırarak özellikle az bulunan kan gurubundaki kanların hızlıca bulunması sağlanmaktadır

 Hastane yetkilisi sistemden ilgili kan grubu için çağrı açabilmekte

Cağrı sonucunda GPS koordinatlarına göre hastaneye belli bir yakınlıkta olan ve ilgili kan grubuna sahip kan verebilecek statüde olan kullanıcılara SMS ve/veya bildirim yolu ile haber verilmektedir.

D. Kan Bağışçı Bulma Modülü - Diagram

E. Mobil Hava Kalitesi Tespit Sistemi

Ortak kullanım alanları ve fabrika, yakıt gibi dış etkenlerden dolayı hava kirliliğinin aşırı olduğu alanlarda KOAH'lı hastaların soluk alması hastaya zarar vermekte ve hastalığını kötü etkilemektedir.

KOAH gibi nefes darlığı hastalığı olan kullanıcılar için oluşturulan bir donanımsal modül; havanın kalitesini anlık olarak ölçüp bluetooth yolu ile cep telefonuna aktarmaktadır.

Eğer hava kirliliği KOAH hastasına zarar verecek durumda ise sistem uyarı vermektedir.

Böylece KOAH hastaları hava kalitesine göre gerçek zamanlı uyarılmış olmakta ve hastalığın ilerlemesinin önüne geçilmesi için bir uyarı sistemi geliştirilmiş olacaktır.

Modül fabrikasyon üretimi boyutlarına geldiğinde kibrit kutusu büyüklüğünde olabileceği için taşınması kolay olmaktadır.

Değerlendirme Taşınabilir sağlık durumu ölçen cihazlar ilerde mobil akıllı

cihazlar ile etkileşime geçirilip hem bilgilerin depolanması hem de doktor tarafından gerçek zamanlı izlenebilmesi gibi imkanları doğurabilir.

Veritabanının Cloud üzerinde olması tüm mobil cihazlardan kolayca ulaşılabilmesi ve daha geniş kapsama hitap etmesi için önem arz etmektedir

Sosyal medyanın popülerliği ve kullanılma oranı her geçen gün artmaktadır. Çalışmanın bazı kısımlarının sosyal medya etkileşimli hale dönüştürülmesi ile kullanıcılar üzerinde olumlu etkisinin artacağı düşünülmektedir.

Günümüzde önemli bir problem birçok yaşlı birey akıllı telefon kullanmamaktadır. Bu probleme çözüm olarak SMS ile hatırlatma hizmeti yararlı olmanın yanında; sesli arama hatırlatma sistemi de birçok kullanıcı için en verimli yöntem olarak kabul edilebilir.

Sonuçlar ve Çıktılar Daha sağlıklı bir yaşam için, kullanıcı bazlı

bir sitem ve mobil cihazların kullanılabileceği bir model öngörülmüştür

Sağlık problemlerinin daha rahat takip edilebilmesiyle birlikte tedavinin kalitesi arttırılıp daha sağlıklı bir toplum oluşturulmaya çalışılmaktadır.

Bunun yanında kan bağışı ve kullanılmayan ilaçlar konusunda da daha önceden yapılmamış ve Türkiye’de eksik olan talepleri karşılanacak bir sistem ortaya çıkmıştır.

Teşekkürler / İletişim Bilgileri

Gökhan YILMAZ gokhan@firat.edu.tr

Ahmet Anıl MÜNGEN anmungen@firat.edu.tr