Sağlık Yönetimi Eğitiminde Sağlık Bilişiminin Yeri

Dr. Ali YILMAZ 2. Uluslararası Sağlık Bilişimi Zirvesi

28-30 Mart 2013 İstanbul

Sağlık Yönetimi Eğitiminde Sağlık Bilişiminin Yeri

Yrd.Doç.Dr. Ali YILMAZ K.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi

Sağlık Yönetimi Bölümü



SAĞLIK YÖNETİMİ ?

“Sağlıklı bir çevre ve tıbbi hizmet taleplerinin bireylere, organizasyonlara ve toplumlara belli hizmetleri sağlayarak karşılanmasını olanaklı kılan;

kaynak ve süreçlerin planlanması,

örgütlenmesi,

yönlendirilmesi,

kontrol ve koordinasyonudur”.




Birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık ve çevre sağlığı hizmetleri de dahil bütün sağlık hizmetlerinin planlanması, örgütlenmesi, yönetilmesi, eşgüdümü ve

hizmetlerin sonuçlarının etkililiğini denetlemek ve tekrar planlama yapmak üzere değerlendirilmesi faaliyetleridir.



SAĞLIK YÖNETİMİ?

Sağlık hizmetleri, insan yaşamı ile doğrudan ilişkili olması nedeniyle yönetim açısından özellikleri olan bir alandır.

Koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak sağlık hizmetlerinin yönetiminde topluma yönelik ve sektörler arası işbirliğini gerektiren bir dizi yönetsel faaliyet gerekli iken

ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetlerinin verildiği hastanelerde, otelcilik hizmetlerinin yanı sıra, poliklinik, laboratuar, röntgen, ameliyathane hizmetleri gibi geniş bir yelpazede yönetim gerekliliği sağlık yöneticiliğini karmaşık hale getirmektedir.



SAĞLIK YÖNETİMİ

Bir hastaneyi yönetmek için özel bir eğitim

gerektiği ABD’de 1910’larda gündeme gelmiştir.

1929 yılında Michael Davis’in bu alanda dönüm

noktası olacak “Hospital Administration A Career” adlı eserinde “hastane ve kliniklerin tıbbi kuruluşlar oldukları kadar ekonomik ve sosyal amaçlı isletmeler oldukları” ve bu alanda eğitim almış yöneticiler tarafından yönetilmeleri gereği ifade edilmesi” dönüm noktasını oluşturmaktadır




Sağlık hizmetleri yöneticiliği alanında lisansüstü düzeyde eğitim veren ilk program, 1934 yılında Chicago Üniversitesi Lisansüstü isletme Okulunda “Hastane Yönetimi Yüksek Lisans Programı” adı altında başlatılmıştır.

Halen, başta A.B.D. Olmak üzere bir çok ülkede yüzlerce program bulunmaktadır.



Türkiye’de Sağlık Yönetimi

İlk olarak; 19 Aralık 1963 tarihinde Sağlık İdaresi Yüksek Okulu; Hastane Yönetici Öğretim Programını uygulamaya başlamıştır.

İkinci olarak; 6.11.1975 tarihinde ise Hacettepe Üniversitesi Sağlık İdaresi Yüksek Okulu açılmıştır.

20 Temmuz 1982’de ise bu iki okul birleştirilmiş ve Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne bağlanmıştır.

Halen; 14 Ön lisans, 26 lisans, 16 yüksek lisans ve 5

doktora programı bulunmaktadır.



Neden Sağlık Yönetimi ?

Sağlık kuruluşlarının; çok karmaşık bir yapıya dönüşmesi, İleri teknoloji kullanımı kullandıkları bütçelerin giderek artması, yönetim sorunlarının ortaya çıkması, sağlık sisteminin karmaşık boyutlarını bilimsel bir

temelde yönetecek meslek elemanlarının yetiştirilmesini zorunlu hale gelmiştir.

Yönetimde Paradigma Değişimi !!!!



Kanıta dayalı tıp….

Kanıta dayalı hemşirelik…..

Kanıta dayalı yönetim…

Kanıta dayalı yönetim;

tüm alınan kararların sağlıklı bir şekilde toplanan

verilerin analiz edilmesi ile karar verme sürecinin daha

rasyonel şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktır….



SAĞLIK YÖNETİMİ EĞİTİMİ

Sağlık Yönetimi Programı

Genel kültür bilgisi,

Temel alan bilgisi dersleri;

işletme, muhasebe, ekonomi, hukuk, davranış bilimleri, iletişim becerileri vb.

Sağlık yönetimi meslek bilgisi;

Sağlık İşletmelerinde Finansal Yönetim, Sağlık İşletmelerinde Maliyet Muhasebesi, Sağlık Politikası ve Planlaması, Sağlık Hukuku, Sağlık Bilgi Yönetimi, Tıbbi Terminoloji,Sağlık İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi, Sağlık İşletmelerinde Kantitatif Teknikler, Stratejik Yönetim,Sağlık Ekonomisi,Sağlık İşletmelerinde Kalite Yönetimi,Sağlık Yönetiminde Etik,Epidemiyoloji,Sağlık Hizmetleri Yönetimi, Biyoistatistik, Sağlık İşletmeleri Yönetimi, Sağlık İşletmelerinde Pazarlama vb.

Ayrıca misyon ve vizyonlarına uygun olarak mesleki seçmeli dersler yer almaktadır.




AUPHA* ÖNERİLERİ

sağlık örgütlerinin yapısı ve durumu hakkında bilgi sahibi olma,

Alternatif finansal yapılar altında çalışan sağlık örgütlerinin finansal yönetimi hakkında bilgi sahibi olma,

Çeşitli örgütsel çevrelerde sağlık meslekleri ve insan kaynakları yönetiminde iletişim becerisi ve kişilerarası ilişkiler ile liderlik konusunda bilgili olma,

Rasyonel karar vermede istatistiksel, kantitatif ve ekonomik analizler yapabilme,

Klinik karar vermede ve uygulanan işlemlerde yasal ve etik kurallara uygun davranma,

Mikro bazda örgüt içi ve makro bazda ülkenin sağlık politikasının geliştirilmesi, formüle edilmesi, yürütülmesi ve sonuçlarının analiz edilmesini gerçekleştirebilme,

*Association of University Programs in Health Administration-AUPHA




AUPHA* ÖNERİLERİ

Toplumun sağlık statüsünü, sağlığın ve hastalığın belirleyicilerini, farklı nüfuslarda hastalık riskleri ve davranışlarının anlayabilme ve değerlendirebilme,

Farklı toplumlarda sosyal ve davranış bilimlerinde yaygın bir şekilde uygulanan sağlık sistemleri performans ölçümü, finansman, organizasyon ve gelişmeler hakkında bilgi sahibi olma,

Karar vermede enformasyonun toplanması, kullanılması, analiz edilmesi, geliştirilmesini ve yönetilmesini gerçekleştirebilme,

Sağlık organizasyonlarında sürecin geliştirilmesi için işletme ve sağlık sonuçlarının ölçümü, süreç-sonuç ilişkisi ve metotları hakkında kurumsal bilgi sahibi ve analitik sentez yapabilme becerisine ulaşmış olması beklenir.

*Association of University Programs in Health Administration-AUPHA



Bilgi Beceri

Kanıta dayalı karar alma süreçlerinde bilginin nasıl kullanılacağını bilmeli

Uygulama alanında bu veri ve bilgiyi kullanabilme

Finansal, insan kaynakları ve tıbbi bilgiyi anlayabilme

Veri, verinin toplanması, analizi, dağıtımı ve bilginin kullanımını bilmeli

Teknoloji değerlendirme

Karar sürecinde bilgi ve araştırma metotlarını kullanma becerisi

Uygun teknolojinin hangisi olduğu ve kullanılabileceği hakkında karar verme

Bilgi Teknolojilerini kullanma Becerisi

Determination of Professional Qualifications of Healthcare

Management and Revision of The Educational Programs

DEPROHEALTH

BİLGİ YÖNETİMİ



Lisans

Y. Lisans

Doktora

BT Kullanıcısı BMSB Uzmanı

Tıp

hemşirelik,

Sağlık yöneticiliği,

diş hekimliği,

eczacılık,

halk sağlığı,

Tıbbi dokümantasyon

bilişim/ bilgisayar bilimleri,

sağlık ve tıp bilişimi,

diğerleri

IMIA*’nın Çerçeve Program Önerisi

Eğitim programında Bilgi Yönetimi bir Ders / dersin içerisinde Uygun yeterlik ve içerikte yer almalıdır. Eğitim programının çıktıları arasında yer verilmelidir.

*International Medical Informatic of Assosiation



Kaliteli Bir sağlık Hizmeti ve Sağlık Bilişimi Eğitimi için Temel Kurallar

Çeşitli sağlık çalışanları

Farklı eğitim modelleri

Farklı uzmanlık alanları

Farklı eğitim düzeylerinde

Nitelikli eğiticilerle

Sağlık bilişimi pozisyonu için

akredite nitelikler

H

E

A

L

T

H




H (Health Care Profession)

Sağlık çalışanları;

hekimler, hemşireler, diş hekimleri, sağlık yöneticileri ve diğer sağlık çalışanları programlarında sağlık bilişimine yer vermelidirler.

E (Education methodology)

Gerekli bilgi, beceri ve tutumların kazanımı için değişik eğitim metodolojileri;

yüz yüze, internet, video konferans, uzaktan eğitim, doküman paylaşımı, üniversitelerarası işbirliği..




A (Alternate routes to different types of specialization)

Farklı uzmanlık alanları, bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanım ihtiyaçlarına ve uzmanlık alanlarının gereksinimleri…

L (levels of education)

Sağlık çalışanları eğitimlerinin aşamalarına göre (Lisans, Y.lisans, Doktora) pozisyonlarının gerektireceği temel bilişim bilgilerini elde etmelidirler.

T (Teacher)

Eğitimin içeriği ve öğreticilerin yetkinliği önemlidir.

H Eğitimin akreditasyonu ve geçerliliği tanınmalı / sağlanmalıdır.



SAĞLIK BİLİŞİMİ TEMEL BİLGİ VE BECERİ ALANLARI IT KULLANICI/

SEVİYE

Bilişimin bir disiplin ve uzmanlık alanı olarak gelişimi

Temel Düzey

Sağlık hizmetlerinde sistematik bilgi işleme, bilgi Teknolojilerinin faydaları ve kısıtlılıklar

Orta düzey

Sağlık profesyonellerinin uygulama ve kararlarını destekleyecek bilgi işleme araçlarının verimli ve sorumlu kullanımı

Orta düzey

Kişisel uygulama yazılımları; Dokümantasyon, kişisel amaçlı kullanım dahil internet erişimi, yayın ve temel istatistik amaçlı kullanımı

Orta düzey

Bilgi okuryazarlığı; Sağlıkla ilgili terminoloji sınıflamaları, kodlamaları, literatür tarama, araştırma yöntemleri

Orta düzey




SEVİYE

Sağlık hizmetlerinde bilgi sistemlerinin özellikleri, fonksiyonları ve özellikleri örnek uygulamalar: Klinik bilgi sistemleri, birinci basamak bilgi sistemleri vb.

Temel Düzey

Sağlık hizmetlerinde bilgi yönetim sistemleri: Sağlık bilgi yönetimi, stratejik ve taktik bilgi yönetimi, IT Yönetişim, Yasal ve mevzuatla ilgili düzenlemeler

Temel Düzey

Hasta ve halk sağlığı uygulamalarını destekleme amaçlı bilgi sistemleri, özellikleri, fonksiyonları ve örnekleri

Temel Düzey

Sağlık hizmetlerinde bölgesel ağ ve paylaşım uygulamaları: e-Sağlık, sağlık telematik ve kurumlararası bilgi değişimi uygulamaları

Temel Düzey




SEVİYE

Sağlık kodlama sistemlerinin yapıları, kodlama kalitesi ve dokümantasyon ilişkisi, dokümantasyon sistemleri

Temel Düzey

Sağlık kayıtlarının yapı, tasarım ve analiz ilkeleri: Veri kalitesini sağlama ilkeleri, minimum veri setleri, elektronik sağlık kayıtlarının mimari yapıları ve uygulamaları

Temel Düzey

Sosyo-organizasyonel ve sosyo-teknik konular: İş akışı, süreç modelleme ve reorganizasyon

Temel Düzey

Veri sunum ve analiz ilkeleri: Veri madenciliği, veri ambarı, bilgi yönetim ilkeleri

Temel Düzey

Etik ve güvenlik konuları: Sağlık kayıtlarının gizliliği, güvenliği, mahremiyeti sağlık çalışanlarının ve yöneticilerin sorumlulukları

Temel Düzey

Adlandırma, sözlükler, terminoloji, ontoloji ve taksonomiler

Temel Düzey



SAĞLIK KAYITLARI VE BİLGİ YÖNETİMİ PROFESYONELLERİ



Bilgi Sisteminde Yer alan

Veri Türleri

Klinik Veri Hastanın tanı ve tedavi sürecini destekleyen aynı zamanda,

ödeme sistemlerinde, araştırmalarda ve planlama sürecinde kullanılan veriler.

Demografik veri Hasta indeksi bilgileri Finansal veri

Faturalandırma Ödeme sistemleri Sağlık hizmetinin maliyeti

Araştırma verileri Özel amaçlı araştırmalar Klinik araştırmalar




Veri Türleri

Referans veri Literatür

Araştırma sonuçları

Protokoller

Bakım planları (care map)

Klinik uyarı ve alarm sistemleri

Operasyonel karar vermede kullanılan diğer veriler




Veri Türleri

Kodlanmış veri

Karar sürecinde verinin kullanılabilmesi,

karşılaştırmalar yapılabilmesi, analizi için

Standart nomenklatür (örn: SNOMED) veya

Sınıflandırma sistemleri (örn:ICD-10)

Kullanılarak verilerin kodlanması…



25

EHR - ESK tanımları

EHR: Electronic Health Records ESK: Elektronik Sağlık Kaydı

PHR: Patient Health Record HSK: Hasta Sağlık Kayıtları

PHS: Patient Health Systems HKS: Hasta Kayıt Sistemleri

LPR: Longitudinal Patient Record YHK: Yaşam boyu Hasta Kaydı

EMR: Electronic Medical Record EMK: Elektronik Tıbbi Kayıt

CPR: Computerized Patient Record BHK: Bilgisayarlı Hasta Kaydı

EPR: Electronic Patient Record EPR: Elektronik Hasta Kaydı

PHR: Personal Health Record KSK: Kişisel Sağlık Kaydı

VHR: Virtual Health Record SSK: Sanal Sağlık Kaydı



Sağlık Bilgi Yönetimi

Profesyonelleri



HIM Profesyonelleri

Sağlık Bilgi Yöneticisi (Health Information Manager)

Sistemlerin kurulumundan,

İzlenmesinden,

Politika ve prosedürlerin oluşturulmasından

Çalışanların eğitiminden,

Bilginin gizliliği, güvenliği ve mahremiyetinin sağlanması

Bilginin saklanması,

Hizmete sunulması

Kayıtların tutulması vb. hizmetlerinden sorumlu



Sağlık Bilgi Yönetici (HIM)

Becerileri

Sağlık verilerinin içeriği

HIM Standartları

Sağlık bilgi sistemleri gereksinimleri

Klinik Kodlama (Standartları)

Bilgi Yönetimi - Akreditasyon



Sağlık Bilgi Yöneticisi Becerileri

Klinik Beceriler

Tıbbi Terminoloji

Hizmet sunumu, iş akışları

Karar destek sistemleri

Taksonomi, Sınıflandırma



Sağlık Bilgi Yönetici Becerileri

Bilgi Teknolojileri (IT)

Bilgisayar

İşletim sistemleri

Network

Software

Veri tabanı

Veri raporlama

Veri analizi



Sağlık Bilgi Yöneticisi Becerileri

İşletme (Business)

Proje Yönetimi

Muhasebe / (Maliyet muhasebesi)

Faturalama (Billing)

ödeme sistemleri (Reimbursement)

Müzakere teknikleri/becerileri

Bütçeleme (Budget Process)

İnsan Kaynakları



Sağlık Bilgi Yönetimi Bölümü

Yöneticisi

Sağlık Bilgi Yönetimi Bölümü Yöneticisi

(HIM adminisrator)

Tıbbi verilerin;

kaydedilmesi,

saklanması,

hizmete sunulması süreci ve bu süreçlerde çalışanlardan sorumlu yöneticidir.



Sağlık Bilgi Teknisyenleri (HI Technician)

Tıbbi verilerin bilgi sistemlerine kaydedilmesi,

Verilerin doğru ve eksiksiz olmasının sağlanması

Faturalama, kodlama departmanlarında,

Kanser kayıt birimlerinde hasta kayıtlarının hastane yönetimlerine raporlanması




Tıbbi Transkriptionist (Medical Transcriptionist)

Kanser Kayıt Elemanı (Cancer Registry Technician)

Tıbbi Kayıt Görevlisi (Medical Record Clerk)

Tıbbi Sekreter (Medical Secretary)

Yönetici tıbbi asistan (Administrative medical assistant)

Tıbbi Kayıt Teknisyeni (Medical Record Technician)

Hasta Kabul Görevlisi (Medical Admitting Clerk)

Sağlık Bilgi Teknisyeni (Health Information Technician)




Klinik veri uzmanı (Clinical Data Specialist)

Hastanede tutulan farklı hastalık kayıtlarının,

klinik kodlamaların, verilerin doğru ve eksiksiz olmasını sağlama ve

klinik araştırma raporlarını hazırlama.

Sonuç yönetimi (Outcome management)

Kullanım analizleri (Utilization analysis)

Hasta ve hizmet sunucu profili (patient and provider profile)

Özellikli klinik araştırma projeleri



HIM Profesyonelleri

Klinik Kodlayıcı

(Clinical coding and reimbursement)

Hasta kayıtlarını inceleyerek belirlenen

kodlama sistemlerinin kurallarına göre

(guideline) kodlama yapan uzmanlar.

Klinik kodlama

Verilerin standardizasyonu

ödeme sistemleri için gereklidir.



HIM Profesyonelleri

DRG Koordinatörü

Ödemelerin optimizasyonunun

sağlanması

Klinik dokümantasyonun iyileştirilmesi

Klinik kayıtların iyileştirilmesi

Kodlama hatalarının izlenmesi

vaka karması (Case-mix) izlenmesi

Hasta profillerinin izlenmesi



Dr.Ali YILMAZ



Dr.Ali YILMAZ

AR-DRG’ler



IT Departmanı Profesyonelleri

Proje yöneticisi (Project management)

Klinik analistler (clinical analyzer)

Klinik uygulama Koordinatörleri (clinical application coordinator)

Veri kalitesi yöneticisi (data quality manager)

Veri kaynağı yöneticisi (data resource administrator)

Karar desteği analisti (Decision support analyst)



IT Departmanı Profesyonelleri

Çözümleme analistleri (solution analyst)

Çözümleme danışmanı (solution analyst)

Sistem analisti (system analyst)

Bilgi güvenliği yöneticisi (information security manager)



Sonuç ve Öneriler

Hastanelerimizde Bilgi İşlem Bölümlerinin yerini ve

işlevlerini yeniden tasarlamalıyız.

Sağlık Bilgi Yönetimi Bölümü (HIMD) olabilir…

Hastane Yönetim kademelerinde Sağlık Bilgi Yöneticisi

(CIO veya HIM) kadrolarını oluşturmalıyız.

Sağlık Bilgi Yönetimi ara kademe ve alt kademeleri

oluşturmalıyız.

İnsan Kaynakları Politikalarında SBY çalışanlarına yer

vermeliyiz.

Sağlık çalışanlarını IT uygulamaları konusunda temel

eğitim almalarını sağlamalıyız.

Eğitim müfredatlarını yeniden düzenlemeliyiz.



Kaynakça

www.turkmia.org www.ahima.org www.efmi.org www.who.int/classifications/ http://deprohealth.com/DEPROHEALTH/Welcome.html IMIA Recommendations on Education Task Force,Methods Inf Med. 2010

Jan 7;49. http://www.imia-medinfo.org/new2/ Garte, R. , Health Information Technololgy and management, Pearson

Education, New Jersey, 2011. Sur,H., “Dünyada ve Türkiye’de Sağlık Yöneticiliği”

http://www.merih.net/m1/whaysur16.htm Hayran, O., Sağlık Hizmetlerinin yönetiminde Profesyonelleşme

http://www.merih.net/m1/0mangmt.htm

http://www.turkmia.org/

http://www.ahima.org/

http://www.efmi.org/

http://www.who.int/classifications/

http://deprohealth.com/DEPROHEALTH/Welcome.html

http://www.imia-medinfo.org/new2/



http://www.merih.net/m1/whaysur16.htm

http://www.merih.net/m1/wosmhay17.htm

http://www.merih.net/m1/0mangmt.htm



Teşekkürler…

Sağlık Yönetimi Eğitiminde Sağlık Bilişiminin Yeri

Health & Medicine

Transcript of Sağlık Yönetimi Eğitiminde Sağlık Bilişiminin Yeri