Sağlık çalışanlarının maruz kaldığı şiddet ve önleyici yasal düzenleme AHEF önerileri

Dr. Murat GirginerAHEF

Yönetim Kurulu Başkanı

AHEF60 il derneği

12.910 üye aile hekimi

UEMO üyeliği Avrupa Birliği Bölgesi

Aile Hekimleri Birliği Meslek Örgütü Haziran 2012

AHEF• Ülkemizde Nüfus bazında %88.7• İller bazında (60 il) %74.0 temsil gücüne sahiptir.

e

16-17 Kasım 2012’de Berlin’deki UEMO toplantısına AHEF olarak katıldık ve

Avrupa Aile Hekimleri Politikalarına karar verici düzeyde katkıda bulunduk.

e

22 Kasım 2012 - AHEF Yönetim kurulu olarak yeni uygulamaya konacak mevzuatlarla ilgili

Sayın Sağlık Bakanımız Prof. Dr. Recep AKDAĞ ile görüştük.

Üçüncüsünü gerçekleştirdiğimiz kongremiz, Aile hekimlerinin en geniş katılımla temsil edildikleri

bilimsel toplantı olmayı başarmıştır.

Bu kongrede bir HEKİME ŞİDDET PANELİ düzenlenmiş, Sonrasında Panelistler bir basın açıklaması yapmışlar

Dr. Ersin ARSLAN anılmıştır.Medyada haberleri yer almıştır.

ÖNERİLER1-Sağlık Sisteminin şiddet sorunu, Kamuoyuna yansıdığı kadarıyla; Şiddetin çoğunlukla hastanelerde ve acil servislerde olduğu sanılıyor, Oysa birinci basamak sağlık hizmet sunumunda çalışanlar artan oranlarda şiddete maruz kalmaktadırlar. Fiziksel şiddet öncesinde sözel şiddetin daha çok oranda olduğu gerçeğinden yola çıkarak, öncelikle sözel şiddetin ceza-i müeyyide kapsamında değerlendirilmesi gereklidir. Küçük suça ceza daha büyük suçları engelleyecektir.

2-Hastaların haklarını ve sorumluluklarını öğrenmeleri ve doğru kullanmalarının sağlanması Hekime yönelik şiddetin en önemli sebebi halkın sorumluluk ve uyması gereken kurallar konusunda yeterli bilgi düzeyine sahip olmaması ve bu sebeple hekimin karşısına yasal olmayan isteklerle başvurmasıdır . Hastalar çoğunlukla uygunsuz ilaç yazdırma ve rapor taleplerini hakları zannetmekte, reddedilince şiddete başvurmaktadır. Uygunsuz olan istemlerin suç teşkil ettiği konusunda farkındalık oluşturulmalıdır, uyarılar ve yasal yaptırımlar ilan edilmeli duyurulmalıdır.

3-Sağlıkta şiddet yasasının çıkartılması ve cezaların caydırıcı olması Sağlık hizmeti, fiziksel koruma önlemlerinin alınmasının olumsuz etkileneceği bir hizmet sunumudur. Bu tür engeller hasta hekim iletişimi bozacaktır. Sağlıkta şiddet yasası bir an önce çıkartılmalıdır. Hukuksal süreçler sonunda verilecek cezalar caydırıcı olmalıdır

4-Hasta-Hekim hakları ve 184 hattı Vatandaşa hasta hakları doğru bir şekilde anlatılmalı, haklarının yanında sorumlulukları olduğu da belirtilmelidir. 184 hattında başvuruları karşılayan kişilerin kanun ve yönetmeliklere hakim olması sağlanmalı ve gelen şikayetleri değerlendirip, haksız yapılan şikayetin hekime yansıması engellenmeli, başvuru sahibine anında haksız olduğu vurgulanacak şekilde bildirim yapılmalıdır. 184 hattına başvurup, usulsüz istemde ve şikayette bulunarak adeta kendisini ihbar eden kişiye gerekli ceza-i yaptırımlar uygulanmalıdır.

5-Basın yoluyla sağlık çalışanlarına karşı şiddeti özendiren yayınlar için yasal önlemler alınması Televizyon dizilerinde sağlık çalışanlarına şiddet içeren sahneler sıklıkla yer almakta ve özendirilmektedir. Uyarılarak para cezası veya sağlık çalışanlarını doğru tanıtan kamu spotlarını yayınlama zorunluluğunun getirilmesi gerekmektedir Medyanın sağlık konusunda, sağlık profesyonellerinden onay almadan haber yapmasının önüne geçilmelidir. Araştırmadan yapılan her yalan, yanlı haber için bakanlık ve ilgili kurumlar gerekli davaları açarak takipçisi olmalıdır Yapılan haberden zarar gören hekimler desteklenmeli, yine medyaya halkı eğitici kamu spotları konusunda zorunluluk getirilmelidir.

6-Sağlıkta dönüşümün net olarak anlatılması, Geri ödeme kurumunun tebliğler de daha tutarlı olması sağlanmalıdır, sağlık alanında yapılan değişiklikler ve gerekçeleri halka doğru şekilde anlatılmalı, vatandaşla hekimin karşı karşıya gelmesi önlenmelidir. Geri ödeme kurumunun Aile Hekimlerini hedef alan, bilimsel verilere dayanmayan, ilaç firmaları ile ilişkiler vs. gibi suçlayıcı beyanları ve hekimleri hedef gösteren, sağlık sistemindeki harcamaları ve aksaklıkları hekimlere mal eden beyanlarının önüne geçilmelidir. Sağlık alanında sağlık sisteminin işleyişi konusunda somut ve bilimsel verisi olmayan kurumların bu tür açıklamalarına izin verilmemelidir

7-Tıp mesleğinin tüm topluma doğru şekilde anlatılması Tıp mesleğine saygıyı artıracak gerek medyada gerekse ilk öğretim okullarından başlayarak bilgilendirme çalışmaları yapılmalıdır. İstediğim ilacı yazdırma diye bir olay olmadığı konusunda halk bilinçlendirilmeli,bilgilendirilmelidir. Yönetmelikte belirtilen, poliklinik ve mesai saatlerimizi kullanma hakkımız sağlanmalı ve poliklinik ve diğer hizmetler için gereken süreleri ayırabilmemiz sağlanmalı. Randevulu çalışma sistemi teşvik edilmeli.

Uzm.Dr. Kazım TırpanAHEF

Bilimsel Araştırma Komisyonu Başkanı

Türkiye’yi sarsan cinayet,Hastanede uğradığı bıçaklı saldırıda yaşamını

yitiren Dr. Ersin Arslan

Bu haberin arkasındanAHEF Bilimsel Araştırma Komisyonu

Sağlık Çalışanlarına Uygulanan Şiddetle ilgili bir araştırma planladı

WHO, ILO ve ICN ’nin 2002 yılı ortak raporun da farklı ülkelerde sağlık çalışanlarına yönelik şiddet oranlarına bakıldığında, genel olarak çalışanların • %3-17’sinin fiziksel, • %27-67’sinin sözel,• %10-23’ünün psikolojik, • %0.7-8’inin cinsel içerikli, • %0.8-2.7’si nin etnik şiddete uğradıkları bildirilmiştir

Workplace violence in the health sectorCountry case studies

Brazil, Bulgaria, Lebanon, Portugal, South Africa,Thailand and an additional Australian studySynthesis report by Vittorio di Martino

Sistematik Derleme 1999-2010 yılları arası 29 çalışma incelenmişTüm sağlık çalışanları

• Sözel %50.7-88.6• Fiziksel %6-%49.4• Tehdit-Psikolojik %24-%36.4

Hemşire• Sözel %59-%89.8• Fiziksel %11.9-%14.3• Tehdit-Psikolojik %35.9-%62.9

Hekim• Sözel %46.7-%100• Fiziksel %8-%22.2• Tehdit-Psikolojik %33.3-%50.3

Türkiye Klinikleri J Med Sci 2011;31(6):1442-56Türkiye’de Sağlık Çalışanlarına Yönelik

Şiddet: Sistematik Derleme

2011 Kocaeli;

270 sağlık çalışanı çalışmaya alınmış (2009-2010),

iş yaşamı boyunca şiddete maruziyet %72.6 bulunmuştur.

Kocaeli’nde Sağlık Çalışanlarına Yönelik İşyeri Şiddetinin BelirlenmesiPsikiyatri Hemşireliği Dergisi 2011;2(1):9-16

Bütün bu çalışmalar dikkate alındığında;

• Şiddet Sağlık çalışanlarında diğer mesleklerden daha fazla

• Sözel şiddet oranı daha fazla• Kayıt altına alınmıyor

Aile Hekimlerine Yönelik Şiddetin, Nedenlerinin ve Sonuçlarının Belirlenmesi

Uzm. Dr. Abdullah ÇULHACI, Uzm. Dr. Kazım TIRPAN, Dr. Recep ÖZCAN

AHEF Bilimsel Araştırma Komisyonu tarafından 17.04.2012 tarihinde planlanan çalışmanın verileri

elektronik anket toplama yöntemiyle, gönüllülük esasına dayanarak 24 Nisan–9 Mayıs tarihleri arasında toplandı. Ankete toplam 704 kişi katılmış olup sayılarının az olması nedeniyle aile hekimliği dışı katılanlar değerlendirme dışı

bırakılmış,aktif aile hekimliği yapan 643 hekim analize alınmıştır.

Anketi dolduranların • %60.8’i (n=391) erkek, • %39.2’si (n=252) kadındı. Ankete 62 ilden katılım gelmiş olup, en fazla katılım İstanbul ilinden (n=110) olmuştur. Ankete katılan hekimlerin ortalama poliklinik yapma süreleri 15.08 yıl (SD=6.86), aile hekimliğinde çalışma süreleriyse 2.77 yıldır (SD=1.59).

Katılımcıların %59.6’sı şiddete maruz kaldıklarını belirtmişlerdir.

Cinsiyet dağılımına bakıldığında istatistiki olarak anlamlı olmamakla birlikte

kadınlar daha fazla şiddet görmüşlerdir

Saldırıların %33.1’i poliklinikte yalnız olunduğu zamanlarda çoğu erkek, orta sosyo-ekonomik sınıfta kişiler

tarafından gerçekleştirilmiştir.

Saldırılarda misafir hastalar kişinin kayıtlı hastalarından sayısal olarak daha fazladır.

Şiddete maruz kalanların• %60.8’i (n=233) hiç bildirmemiş,• %23.5’i polise/savcılığa bildirmiş,• %14.4’ü üst kuruma bildirmiştir.

Polise/savcılığa bildirilen • 90 kişiden 20’si ceza almış,• 35’inde süreç devam etmekte, • 14’ünde soruşturmaya gerek olmadığına karar

verilmiş, • 13 kişide şikâyetini geri almıştır.

Üst kuruma yazılı/sözlü olarak bildirilen 55 şiddet olayından sadece 1 tanesinde şiddet uygulayan ceza

almıştır.

Katılımcıların • %98.9’u şiddetin arttığını,

• %98.3’ü şiddetin daha da artacağını düşünmektedir

Ve• %83.7’si kendilerini çalıştıkları kurumda bir

şekilde güvende hissetmediklerini belirtmiştir.

e

Şiddet görmeme26040%

Şiddet Görme38360%

Bildirmedim23361%

Karakol/savcılık90

24%

Üst Kurum Yazılı185%

Üst Kurum sözel37

10%

Yanıt alınmadı2

2%Şikayeti geri alınmış

2015%

Soruşturmaya gerek yok44

33%

Ceza verildi21

16%

Süreç devam ediyor45

34%

eUygunsuz

HizmetTalebiKurumsal

KurallaraUymamaBilgisizlik

Saygısızlık

İste

diği

mi Y

apm

adı

Gör

evin

i Yap

mad

ı

Say

gısı

zlık

0

50

100

150

200

250

Sayı

Sağlık Çalışanının ifadesi

Hastanın İfadesi

Sizce hastalar neden şiddete başvurur

Güç kullanarak istediğini alabileceğine inandığı için 533 76%

İlgi çekmek için 139 20%Sağlık çalışanına şiddetle ilgili yayınlanan haberlerden etkilendiği için

331 47%

Uygulanan politikalardan cesaret aldığı için 626 89%Sağlık çalışanı işini yeterince ve gerektiği gibi yapmadığı için

58 8%

Psikiyatrik hastalığı olduğu için 199 28%

Sizce Şiddeti önlemek için neler yapılmalıdırMedya kuruluşları aracılğıyla sağlık çalışanlarına sevgi ve saygı özendirilmeli

541 77%

Kurumlarda yeterli güvenlik önlemi alınmalı 497 71%

Saldırganlara ağır cezalar verilmeli(sözlü saldırılar da dahil)

664 94%

Uygunsuz istek içeren başvurular bildirilerek yaptırım uygulanmalı

616 88%

SABİM- 184 şikayet hattı iptal edilmeli 407 58%

Sağlık Bakanlığı ve diğer yöneticiler çalışanlara destek olmalı

617 88%

Hasta Hekim ilişkisine katkı sağlayacak eğitim materyalleri ve seminerler düzenlenmeli

373 53%

Dr. H. Şenol AtakanAHEF Yönetim Kurulu

AHEF Hukuk Ve Mevzuat Koordinatörü

SABİM: SAĞLIK BAKANLIĞI İLETİŞİM MERKEZİ

Sağlık hizmetlerinin niteliğinden dolayı etkili bir iletişim sürecinin zorunlu olduğunun bilinciyle• Sağlık hizmetlerini planlayıp yönetenleri• Sağlık hizmetlerini sunanları• Sağlık hizmetlerinden yararlananları uzlaşımsal bir platforma taşımak suretiyle sağlık sisteminde etkili iletişim sağlamayı amaçlamaktadır

SABİM: SAĞLIK BAKANLIĞI İLETİŞİM MERKEZİ

* SABİM şikayet hattı gibi kullanılmakta ve telefonla şikayetler neticesinde soruşturma açılıp mobbing yapılmaktadır.

* Halbuki şikayetler ancak 4483 sayılı yasa gereğince usulüne uygun yapılması gerekir

CMK 100: Tutuklama

CMK (Ceza Muhakemesi Kanunu) 100. Madde Tutuklama nedenlerini düzenlemektedir. 100. Madde 2 fıkrasında sanık tarafından Tanık, mağdur veya başkaları üzerinde baskı yapılması girişiminde bulunması konusunda kuvvetli şüphe oluşuyorsa tutuklama kararı verilmesi yönünde hüküm bulunmaktadır. Ancak görevi başında Sağlık Çalışanını yaralayan ve ölümle tehdit eden kişilerin hekim ve olayın şahitlerine baskı yapma ihtimalini mahkemeler yok saymakta ve sanığın tutuklu yargılanması yönünde kanaat gösterilmemektedir.

CMK 86: Kasten Yaralama

TCK Madde 86 gereğince kasten yaralama basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde ise cezanın sınırı 1 yıldır. Bu suç kamu görevlisine karşı işleniyor ise ceza yarı oranında arttırılarak 1,5 yıla çıkartılmaktadır.

CMK'da 1 yıldan fazla olan suçlarda hapis cezası kararı verilebilmekte iken pratikte mahkemeler bu yönde kanaat göstermemektedirler.

TEHDİT EDİLME

Aynı maddeye "GÖREVİ BAŞINDA SAĞLIK ÇALIŞANINI YARALAMA VEYA TEHDİT

ETME" ibaresinin de eklenmesini talep ediyoruz. Bu sayede mahkemelerin, görevi başında sağlık çalışanlarını yaralayan veya tehdit eden kişileri tutuklu yargılanması yönünde daha kolay kanaat gösterebileceklerini ve daha caydırıcı bir ceza sisteminin tesis edileceğine inanmaktayız.

Ceza Artırımı

Sağlık çalışanına karşı işlenen suçlarda, • hafifletici nedenlerin devreye sokulmaması, • aksine ceza artışına gidilmesi, • caydırıcılık açısından önemlidir.

TEŞEKKÜRLER