Szm ki Tek Sana Gemez C Kanun Sultan SLEYMAN e. Hrrem Sultan (1520-66) (1504-58) Mihrimah Sultan (1524-78) Agostino Barbarigo Venedik Donanmas Amirali (. 1571) Nur Banu g. II. SELM g. Dier cariyeler (.1583) (1566-74) Andrea Barbarigo h. Safiye (Sofia Baffo) g. III. MURAD g. Mitra Erkek kardei (d. 1550) (d. 1550) (1574-95) Dier olu III. MUHAMMED (s. 1595-1603) Aye Sultan e. Ferhad Paa (. 1605) (Vezir-i Azam) (. 1595) Fatma Sultan AIKLAMA d. = doum . = lm s. = saltanat c = cariye e. = evli g. = gzde h. = hayali iliki Dier iki oullar (. gen) Gevher Han Sultan (1544-78) Ferhat Paa (Vezir-i Azam) (. 1595) h. smihan Sultan Fatima Sultan (5.1580) e. Sokullu Paa (Vezir-i Azam) (5.1579) Dier oullar ve kzlar Dier olu (5. gen) Mft e. mm Glsm Gl Ruh Sultan e. Abdurrahman Betl Aabeyler Oullar ve kzlar Blm I Abdullah _________M1&_________ I O/SMtHAN, ylesine zor bir doum yapmt ki, bastonla yryebilmesi bile epey zaman ald. Ayaa kalktnda ancak paytak paytak atabiliyordu admlarn. Onun iin yrmekten-se tahtrevana binmeyi yeliyordu. Hatta evde bile, kendisini bir sandalyeyle istedii yere tayorduk. Ksa bir sre iin oturmak bile onu ok zorladndan genellikle bir yn yastn arasna uzanp yatyordu haremde. Zaten tombul olan hanmm, imdi bsbtn imanlamt. Benim gzmde her zamanki sevgili Ismihan'd, ama koullar nedeniyle bir para uzaklam gibiydik birbirimizden. Koca gsleri tm bedenine hkmediyordu sanki. ocuunu drt yl boyunca emzirdi. Sonunda evredekilerin alay konusu olan Glruh ban sallayp, "Hayr anne, yeter," demese daha da devam edebilirdi. Bu olaydan ok nce, Glruh henz bebekken -sanrm doumundan sonraki erken bahar gnlerinden biriydi- Saraya bir mcevherci kadnn geldiini duyduk, hanmm da oraya gitmek istedi. Aslnda deerli talarla bezeli gerdanlklar, bilezikleri, yzkleri merak ettii yoktu, biliyordum. Onun derdi, Glruh'a Sarayn bahesindekiceylanlar gstermekti. Ve kalkp gittik. ocuun mutluluunu ve aknln nasl zevkle izlediimi gryordu smihan, bu onun en byk dlyd. Benim iinse en byk dl, onun ceylan gzlerinde yakaladm mutluluktu. 12 sonra haremin emelerle serinletilen salonlarndan birine attk. Esperanza Malki, aknlk ve hayranlk dolu sesler karan kadnlara kutusundan kard yakutlarla ssl muhteem bir gerdanl gsteriyordu. ounluu Yahudi olan bu satc kadnlar, erkeklerin giremedii haremde kocalarnn mallarn pazarlarlard. Onlara Rumca'dan gelme bir kelime olan "Kira" denilirdi genellikle. Esperanza da Yahudi'ydi. Atalar, 1492'de Hristiyanlar tarafndan spanya'dan srlnce bir sre Venedik'te yaam, sonra da stanbul'a gelmilerdi, yaklak seksen yldr bu topraklardaydlar ve kuyumculukla urayorlard. Hareketleri kara bir kediyi andran Kira, "Haydi hanmlar gelin," diyerek kafesli pencereye doru yryordu. "Gelin bakn, gn nda onun krtlarn ok daha iyi grebilirsiniz." Bu szler stne herkes ayaa kalkp peisra cama doru koturmutu. smihan, bebei ve ben oturuyorduk. smihan bir yakutun parltsn grmek iin yerinden kalkmaya enmiti ve ben de onunla kalmalydm. Hanmm evli bir kadnd, kle deildi, ayrca da Sultan' in kzyd. Yani kendi paras olan biriydi. Bu yzden Kira, getirdii her eyi daha ok onun nne sermiti. Dierleri genellikle gpta ve hasetle bakmaktan fazla bir ey yapamazlard, ama o satn alabilirdi. Harem kadnlar camn nnde gerdanl hayranlkla seyrederken, smihan elini yanbandaki kutunun iine daldrp kartrmaya balad. Besbelli bu bir ganimetti, belki de bir Avrupal prensin servetinden... Ancak sanrm, bunlar dnmyordu, ilgisinin tek nedeni can sknts gibiydi. cSaftye Sultan 13 Aslnda bunlarla ilgilense de, neden kendisi deil kz olurdu. Henz yedi aylk olmasna karn annesi daha imdiden ona eyiz dzmeye balamt. Yanlmamtm, smihan bir ift kpeyi alp, memesinin zerinde yatan bebein kulana tutuyordu ite. Bir iek yapra kadar taze o kulaklarn delinmesi iin bence ok erkendi. ocuk ne kadar da babasna benziyordu... Karayaz bir sipahinin yz hatlarnn byle pembe beyaz bir bebein yzne yansmas gerekten de artcyd. Sanrm smihan, bebeinin yzne her baktnda n anmsyordu. Ve sevincini her defasnda keder, yitiri ve utan glgeliyordu. nk Gl-ruh, Sokullu Paa'nn kz deildi. Gerei yalnz ikimiz biliyorduk ve lene kadar da bu srr saklamamz gerekiyordu. Zaman zaman, iki k arasndaki mektup ve armaanlarla yaplan haberlemeyi keke vaktinde nleyebseydim, diye dndm olmuyor deildi. O sessiz ama binlerce anlamla dolu ieklerin, yapraklarn ne demek olduunu ancak bir ak kr anlayamazd ve eer gerek ortaya ksayd, bu korkun bir ey olurdu. Ferhad Paa'nn hanmma benim veremeyeceim bir eyi vermesinden duyduum kskanln pay da vard tabii bu duygumda. Kocas olan yal SokuUu'yu asla byle kskanmyordum. Aslnda efendimin bana duyduu gveni, o tek geceye izin vererek deldiim iin sululuk duyduum sylenemezdi. Bu, smihan'n kapkaranlk bir kalp krkl iinde kendini yiyip bitirmesine engel olmutu. ocuksuz kollar bu gzeller gzeli bebee ancak o sayede kavuabilmiti. Bunlar unutabil-mem olanakszd. Pek ok kimse bebee bakp saf saf "babasndan hibir iz yok bu ocukta," dediinde aklmdan hzla geiyordu olup bitenler. Bu lkede bir kadn, Sultan kz bile olsa, zina yapmann cezas olan lmden kurtulamazd. Hele de onun namusunu korumakla grevli olan hadm... 14 Ann Chamberlin Bu dnceleri aklmdan uzaklatrmak belki de en iyisiydi. Glruh kpeyi yakalamak isteyince, annesi onu kutuya koydu ve bir bilezik alpbebein tombul bileine takt. ocuk bilezii kartp azna gtrerek emmeye alyordu. Annesi '.. onu oyalayabilmek iin kadife kutudan bu kez bir madalyon karp gzlerinin nnde sallamaya balad. Bu, d Venedik ileriyle ssl bir madalyondu. ylece dalp gitmitim. Birden Ismihan'm "Ne olduunu bilmiyorum tatlm," demesiyle irkildim. Durumu anlamaya altm. smihan madalyonun iine konulmu bir kt bulmutu. Katl kd at, iki tarafna da baktktan sonra omuzlarn silkip, tekrar katlad. "Tatl pnarm benim, bir ey deil," diye mrldanyordu. "Yalnzca bir karalama. Belki de byl bir eydir. Allaha dua edelim, senin byle eylere asla gereksinimin olmasn." smihan, sanki kendisine de bir ktlk geecekmi gibi telal bir korkuyla kd gerisingeri madalyonun iine koyuyordu ki, Kira bunu fark etti. "ok zgnm Sultan'm, ama bu ne yazk ki satlk bir para deil," diyerek hemen atlp yanmza geldi. "inde ne olduunu merak etmitim..." "Bir ey deil Sultan'm," diye cevap verdi Kira ve madalyonu alp gsne sokuturdu. "Grdn m tatlm..." smihan bebeine eilmi mrldanmaya devam ediyordu. "Sana sylemitim, nemli bir ey deilmi." ylesine bir ses tonuyla konuuyordu ki, sanki dnyada hibir ktlk, hainlik ve kark i olmadn dnebilirdi insan. Hanmm bebeine yalan sylyordu. Kadnlar tekrar Kira'y pencereye doru izlemilerdi. Yakut gerdanln Safiye'nin boynunda olduunu grdm. Buna aacak deildim. Hanmmn aabeyi, saltanatn varisi ehzade Murad'm gzdesi Safiye... ehzade'nin tek olu Safiye (Sultan 15 yandaki Mehmed'in annesi Safiye... Hl inanlmaz gzellikteydi, yedi yl nce onun ana dtm o manastr bahesindeki halinden bile kat be kat daha gzeldi. Bu inancmda yalnz olmadmdan emindim. Sonbahar yapraklarna benzeyen iri kahverengi gzler, altn salar, mermer gibi duru ve beyaz bir ten. ince uzun vcuduyla yrmyor, dans ediyordu sanki. Ve bu bedenin iinde kendine gre mkemmel bir ruh vard. Tabii mkemmellik derecesinde tutkular da... Bunlarn peinde ne ak, ne de acma hissetmeden dolayordu Safiye. Geceyars karlalan bir hayalet gibi, bir lm melei gibi insann nefesini kesecek kadar gzeldi gzde Safiye. Onun bu korkun etkisinden kurtulabilene kadar yaadklarm dier kurbanlarna asla tavsiye edemezdim. te sonu ortadayd: Venedikli bir denizciden bir harem hadmna dnmtm. Yaamak dediim artk bundan ibaretti. Aka sylemem gerekir, Safiye ya da onu ilk tandm-daki adyla Sofia Baffo istedii her eye kavumay biliyordu. Bu uurda benim ya da dierlerinin hayatlarnn yok olup gitmesi onun umurunda olmazd ve olmamt. Safiye iin boynundaki yakut gerdanl almak i bile deildi. Kpkrmz talar, o kuu gibi boynuna ok yakmt, insan baktka beyaz mermerin kanayabileceini sanyordu. "Bunun faturasn ehzade Murad'a, Manisa'ya yollayn," dedi Safiye. "Gerdanl alyorum." Birden, "Ne hakla?" diye bir ses oday doldurdu. Bu Nur Banu'ydu. Selim'in bir zamanlar gzdesi olan ve ona ilk olu Murad' douran Nur Banu. Haremin ba u anda doal olarak oydu. Drt yz kuru deyerek kle pazarndan satn ald bu Venedikli gzeli oluna armaan eden de... Ama Safiye, artk onun ynetimine aldrmayacak bir pozisyondayd. Nur Banu haremin ba olsa da giderek ipler elinden kayordu. 16 Ann Chamberlin"Ne hakla olumdan byle bir eyi isteyebilirsin?" diye baryordu kadn. "Onun yannda ay bile geirmedin bu k sen, zaten bu srenin yars da yollarda harcand, imdi bu ne yzszlktr?" Safiye yeleinin inci dmelerinden birini at, bu bilinsizce yaplan hareketi hanmmn hamileliinden biliyordum. Safiye'nin imdilik kimsenin bilmedii bir srr m vard yoksa? Kk Mehmed'in doumundan sonra hi bozulmamt. Gzellii de, gc de daha bir artmt. Eer bir ehzade dourmak iyi bir eyse, daha fazla ehzade dourmak daha da iyi olmaz myd? Byle bir durum sz konusu olabilirdi, geri bu konuda hanmm henz herhangi bir dedikodu duymamt ve ince vcut bir ipucu vermiyordu, ama yine de olabilirdi. Aslnda bir hadm olarak benim bu ileri herkesten daha nce duymam gerektiini bir an aklmdan geirdiysem de, sonra bu dnceleri bir yana brakp u srada nmde olanlarla ilgilenmenin daha yararl olacana karar verdim. Nur Banu hasmna zehir gibi szler sylyordu: "Olumun neden seni satp bu masraflardan kurtulmadn anlayamyorum." "Olunun anasn satamaz ehzade." Kulaklarm m beni yanltyordu acaba? Safiye'nin sesindeki yanklanma sanki bir deil, gerekten de iki ehzadeden bahsedildii izlenimini veriyordu. "Baka birini alp evlenirse grrsn sen." "Ah ok iizgnm deerli hanmm." Safiye alayc bir sesle cevap yetitiriyordu Nur Banu'ya. "Bu gerdanl beendiinizi bilseydim inann elimi bile srmezdim. Dorusu sizi neden bu kadar ilgilendirdiini aslnda anlamakta zorluk ekiyorum. O esmer boynunuzda yakutlar grnmez bile. Ama tabii herkesin zevki kendine." Elleriyle boynundaki kolyenin klipsini zmeye alrken satc kadna dnd, " Kira," dedi, Safiye 6ultun 17 "Faturay Sultan'n bizzat kendisine yolla ve de ki: Gzdesi iindir." Bir anda herkes sus pus olmutu, hatta Kira bile, nk Selim'in son gzdesinin kim olduu biliniyordu. Bu Nur Banu deil, gencecik bir oland. ehzadesinin anasna ait ev ve yiyecek masrafn karlyordu Sultan, ama bunun dnda be para bile harcamazd kadn iin. Bu sessizlik srasnda Safiye ellerini boynundan ekip dizlerine koymutu, glmsyordu. Ortada arpan bir yn adi hakaretten sonra deerli yakutlar gzdenin boynunda kalmt. Daha sonra vedalap ktmzda hanmm bana sokularak unlar fsldad kulama: "O madalyonun iinde bir eyler yazyordu." "Ne gibi eyler?" "Grdmden beri baka bir ey dnemiyorum." "Bir dini szcktr mutlaka, nazara kar..." "Hayr Abdullah. Bizimkiler Hristiyan yazlarn iee benzetirler, ama sen benim gzm atn, bana Dante'yi okumay rettin." "Yaz talyanca myd?" "Venedike'ydi stat." Benimle dalga geiyordu ince ince smihan. Yazy kimin yazdn sormama gerek yoktu, anlamtm. "Neler yazm?" dedim. "Sadece iki kelime vard. 'Yarn' ve 'leden sonra'." "Hepsi bu mu?" Hanmm ban sallad. "Sanrm biraz daha almam gerekiyor, imdilik bu iki kelimeden byk anlamlar karabilecek kadar bilmiyorum senin dilini." "Merak etme, ben de daha fazlasn anlayamyorum," dedim. smihan bana bu bilgiyi verdikten sonra tm ilgisini tekrar bebeine yneltmiti. Safiye Sultan F.2 18 Ann Chamberlin Mesajla birlikte odamda yalnz kalmtm. Aklm yorup duruyordum bunun anlamnskebilmek iin. Kira'nn koynuna girdiine gre mesaj haremin dna kacakt. Ama nereye? iin bu ucunu bulmama olanak yoktu, tekrar dier ucuyla uramaya baladm. Bunlar sarayda yazabilecek bir tek kii vard. O ellerin nasl diviti tutup yazdn gzlerimle grmtm. Yllar nce lm amcamn kadrgasndaki kamarada nndeki kda "Sanrm" yazan kiiydi bu. Ve dier mesaj... Kaderimin izildii souk bir Venedik gecesinde cebime konulan ak dolu o ktta da ayn "S" vard. Evet, haremde tek bir kii vard madalyonun iindeki mesaj yazabilecek. Ama mesaj alabilecek olan binlerce insan vard stanbul'da. Ve, tam olarak bu iki kelime ne anlama geliyordu? Byle bir bulumann haremde olmas imknszd. Ertesi sabah Kira ve kocasnn dkknnn olduu arya gitmeye karar vererek yatama uzandm. ________________&&______________ __________ H ________ atsmdaki buzlu camlardan szan bulank k, Kapalar'ya kasvetli bir hava veriyordu. Birbirine bitiik, darack dkknlarn sahipleri en gzel mallarn gururla kmen tezghlarna yaymlard. Ama ne yazk ki, byle donuk bir k altnda alclara sunulan altn bolluu kendi deerini gsteremiyor ve insanda daha ok sar, ucuz bir metal yn izlenimi uyandryordu. En azndan benim iin yan yana duran pirinci, altndan ayrmak gerekten zordu. Etrafa bo gzlerle bakarak yrrken Safiye'nin hadm Gazanfer'in de benimle ayn ynde ilerlediini grdm. DeSafiye Sultan 19 mek ki ngrmde yanlmyordum, bu bir rastlant olamazd. Yahudi kar kocann dkknnn hemen yamndakine attm kendimi. "Evet, buyurun," diyerek yanma yaklaan satc, yerlere kadar eilip beni selamlad. Ne diyeceimi bilemeden bir sre akn kalakaldm. O srada adamn arkasnda prl prl duran kocaman pirin vazoya gzm takld. ylesine parlakt ki, en azndan d-ardaki elli admlk mesafede olan biteni bir ayna gibi yanstabiliyordu. Ve oradan Venedik'in gen ataesi Andrea Barbari-go'nun bizim ynmze doru yaklatn grebiliyordum. Kendimi tutamayp, "Bu konumay mutlaka dinlemeliyim," diye bardm ve hi dnmeden dkkn sahibine doru dnp, "Dkknnzn gizli bir st kat var m?" diye sordum. Adam, "Evet," diye cevap verdi, ama ses tonu daha ok bir soru anlam tayordu. Prltl pirinleriyle, renkli hallarn grmek istemiyor muydum? "Yan dkknla bir balants var m?" ince dudakl aznda belli belirsiz bir gl dolat. Belli ki byle bir istekte bulunan tek kii herhalde ben deildim, ama u anda daha fazla detayla uramaya hi mi hi niyetim yoktu. "Evet," dedi adam. "Eskiden kullanlm bir kap gerekten de var, ama..." "Bir saatliine oras iin be kuru veririm," dedim. "Aslnda orann fiyat normalde yirmi betir." "Yirmi be mi?" diye bardm. "Buna hrszlk denir." "ok gzel bir odadr," diye cevap verdi satc. Yzndeki ifade pazarla ak olduunun kantyd. "On be vereyim," dedim. "Bu taraftan stat," diyen adam eliyle bana merdivenleri gsterdi. Penceresiz kk oda, tozlu kutular ve denklerle doluydu. nsann oturmak iin kendine bir yer bulabilmesi olduka 20 Ann Chamberlin zordu. Adamn szn ettii, stanbul'da pek ok yerde rneine rastlanlabilen kap, bir zamanlar duvardaki alak kemerin altnda olmalyd. Ama artk kap yerine birtahta perde vard. Ahabnn rengi dier duvarlarnkinden ok farklyd. Yzyllar boyunca kim bilir ka kez ekil deitirmi ve sonunda bugnk haline gelmiti kk geit. Tahtalar dikkatle gzden geirirken ince bir aralk buldum. Sanki bilerek, titizlikle ayarlanm bir gzetleme deliiydi bu, gzm uydurup baktmda Gazanfer'le Kira karmdayd. Yahudi kadn, hadma nargilesini henz getirmiti. Dnp dkkn sahibine akn akn baktm. Adamn gl, Moe ve karsnn nasl bir bilgi kayna olduunu yalnz talyanlarn deerlendirmediini belirtirmiesine imalyd. Ona parasn verdim, iyi bir alveri yaptmdan emindim. Adam tekrar glmsedi, eilerek beni selamlayp yanmdan ayrld. Az sonra elinde iki bardak erbet ve oturmam iin bir minderle geri dnd. ylesine saygl bir tavr iindeydi ki, bir an kendimi Divan' gzetleyen Sultan gibi hissettim. Gazanfer'in ad "cesur aslan" anlamna geliyordu. kimizin de adlar hadmlar iin kullanlanlara hi mi hi benzemiyordu. Burada, harem kadnlar hadmlar iin daha ok "Smbl" gibi iek, ya da hanmmn bir zamanlar bana vermeyi alt "Ll" gibi kymetli ta isimlerini kullanyorlard. Gazanfer, kasldan ok iman olarak tarif edilebilecek bir vcut yapsna sahipti. Ama yine de kz gibi gl olduu belliydi. Nasl olduunun hikyesini bilmediim birtakm izlerle doluydu her taraf. Arasnda rahatlkla ceviz krabilecei kaim parmaklarnn hepsi de ikenceden yamuk yumuktu. Krk burnu -byk bir olaslkla elmack kemikleri de byleydi-, darmadank salar, solgun terliyle daha ok bir Mool'a benziyordu ve bu, insann aklna kra, vahi stepleri getiriyordu. Hadm edildii iin yanaklarnda tek bir tel sakal yoktu, cSa fiye Su I La a 21 genel yapsyla hi uymayan bu durum ona dier erkeklerin arasnda ok artc bir grnt veriyordu. Ama ben onun Mool olmadn ok iyi biliyordum. Kavuunun altndaki salar aslan yelesine benzerdi, mavi gzlerinde yeil kvlcmlar dolard. Onun Macaristan'da domu olduunu da, hanmnn karlarnn peinde koarken Macarlar arasndaki asileri desteklediini, hatta ynlendirdiini de biliyordum. Gazanfer'in arkasndaki kireli duvarlarn boyanma zaman gelmi de gemie benziyordu. Baklarndan buraya ok alk olduu ve buna pek aldrmad belliydi. Koca gvdesi neredeyse tm oday doldurmutu. Odann eyas, hadmn oturduu divan, nargile ve darack bir yataktan ibaretti. Baka birine kolay kolay yer yoktu asma katta ama, Gazanfer'in sakin sakin nargile imekten baka bir amac olduundan emindim, kesinlikle nemli bir buluma iin gelmiti buraya. Yanlmyordum.Tam ben bunlar aklmdan geirirken Andrea Barbarigo ieri girdi ve Gazanfer gen adama yannda yer at. Her ikisini de ayr ayr defalarca grmtm ama ikisinin nasl da birbirine zt tipler olduunu ilk kez fark ediyordum. Ufak tefek Barbarigo ve iriyar Gazanfer yan yana oturunca dorusu ok garip bir manzara kmt ortaya. Venedikli skntyla sakaln, san, pantolonunu, yeleini dzeltti, burnunun ucuna dokundu, arada bir de parmandaki yz evirip eviriyordu. Hadmn yz tertemiz grnyordu, sanki her kadn bir ustura etkisi yapmt bu yzde ve onlarla olan srekli iliki adeta perdahlamt tenini. Ataeye gelince, sanrm onu son grdmden bu yana bylesi bir "dii ban" kenarn bile grmemiti. Evet onu son grdm an iyi hatrlyordum; Safiye'nin olunu dourduunun hemen ertesiydi ve beni Bar-barigo'ya yollamt Baffo'un kz, o gnlerde bunun gerekten de bir rahip arayndan kaynaklandn dnmtm. Bir kez 22 daha Venedik'in buraya adam yollarken mutlaka evli barkl birini tercih etmesi gerektiini dndm. Barbarigo'ya ok uzun yllar nce, Foscari soyundan daylarmn maliknelerindeverdikleri bir davette rastlamtm. O gnlerde boy pos, ya, akl, yetenek olarak ne kadar da ayn olduumuzu dnrdm. O da benim gibi sapna kadar Venedikliydi. Ve ben kadere lanet ederdim onun sahip olduklarn dnnce. Oysa imdi her ey farklyd. Benden geriye kalan ortadayd, ona gelince tamamen Trklemediyse de dorusu ok farkl bir hayat srd sylenemezdi. Ayn yerlerde dolap duruyorduk sonuta... Barbarigo'nun banda bir sark vard, tepesine kondurduu tyn yeri ise gerekten italyan tarzyd. Ayakkablar, klot-pantolonu Avrupa iiydi ama zerindeki beli kuakla sklm yelek tamamen Dou'ya zgyd. ki ayr dnya, birbirini inkr etmeden kaynamt bu giyim biiminde. Gen ataenin boynundaysa Kira'nn kadife kapl kutusunda grm olduum madalyon sallanyordu. "Haydi syle, hanmn ne lemde?" diye soruyordu Bar-barigo soluk solua. "Ne lemde Sofia Baffo?" Bir Trk, bir hadma asla hanmn bu eit bir cmleyle sormazd. Barbarigo her ne kadar Dou-Bat sentezi giysilerle dolap, aksanl bir Trke'yle konuuyor olsa da emindim ki; gen adamn aklnda ne bir tek Trke dnce, ne de bu dnyaya ait bir deer yargs vard. Gazanfer adamn davran biiminin kusuruna bakmyor gibiydi. Buna alk olmalyd, byk bir olaslkla bu konuda Safiye'den talimathyd, gen atae Safiye'yi honut ettii mddete bunun hibir sakncas olmadna inanmt Gazanfer. Adamn ateli telana kendini kaptrmadan sakin bir ekilde yarm bir gl belirdi hadmn yznde. Ama birden hzla ayaa kalkt ve kocaman elleriyle Barbarigo'yu yoklamaya balad. 6afiye Sultan 23 "sa ve Meryem adna!" Gazanfer'in ilk dokunuuyla gen adam talyanca barmaya balamt. Aslnda ben de iimden ayn szleri sylyordum. Isa ve Meryem adna! Ne eit bir tuhafl buradan izleyecektim? "Bunu yalnzca kendimi rahatlatmak iin yapyorum," diye ince, kadmms ses tonuyla konutu hadm. "Bunu biliyorum hadm," diye homurdanan Barbarigo soyunmaya balad. Ataenin sar yere dp dalmt. Kvrk, lleli salaryla artk hi de Trk'e benzemiyordu Andrea Barbarigo, aslnda bir hadmn salar da asla Trk'e benzemezdi. Benimkiler de... Safiye'nin hadm hakknda garip dedikodular olduunu biliyordum, haremde dolap duran szlerin onda birine bile inanmamam gerektiini de... Ama imdi? Ayakkablar da kmt, kuak da. Neredeyse tiksinti iinde bam eviriyordum ki, Gazanfer, Barbarigo'nun yanndan geri ekildi. Yine her zamanki sakinliine brnmt, ban sallad. Macar asll hadm, hanmnn huzuruna yabanc erkeklerin girmesine izin vermedii gibi, bu tarz adamlar kendi elleriyle arayarak en ufak bir ktle bile izin vermemenin peindeydi demek. Onun arad tatmin buydu. Hanmn ve kendini gvenlik iinde tutmak... Bu adamda hibir silah yoktu, bir hadm kasabnn bayla ortadan kaldrlabilecek olan bedensel tehdit dnda... Gazanfer eilip dar kt. Ama ataenin tela bitmemiti. Kira'nn arka odasnn kaps alp da ieri sradan bir Trk kadn girdiinde, o eilmi klot-pantolonunu toparlamaya alyordu. araf ve peesiyle herhangi bir kadnd bu. Ama asla sradan bir halk kadn deildi gerekte ieri giren. 24 Bunu nceden tahmin etmesem bile, tahta aralndan burnuma kadar gelen yasemin kokusundan mutlaka tanrdm onu. Tlleri saa sola uusa da yzn asla gremedim, Bar-barigo onun her hareketini heyecan iinde, a bir ehvetle izliyordu. Kedeki dar yataa adeta yuvarlandlar ve yatak ikisinin ateli kmltlarnn altndakrlacakm gibi sesler karmaya balad. Daha sonra o malm kadn fsltlarn duydum, nn adn sylyor; "caro mios", "amorossos" diye inliyordu. Aceleyle frlatlm sar dana derisi ayakkablar neredeyse burnumun uundayd. Benden kesilip atldn sandm arzular aniden, bir lden karcasna ykselivermiti iimde. Ama bu arzularn gidebilecei bir yer yoktu, ylece kalakaldlar. Kusmak zere olduumu hissettim. ________MM________ III CSlk SAAT sonra, iki dkkn arasndaki girintide bekliyordum. te geliyordu, cehennemlik caddan yerine getirmesi gereken emirleri alm ve Kira'nm dkknndan kmt sonunda. Deerli talarla ssl tren hanerimi ekmitim. Gazanfer bilmeden bana bir iyilik yapm, hasmmn hi silah olmadn gstermiti nasl olsa. "Barbarigo," diye seslendim ona. Ak sarhou yalpalyordu. Onunla ilk yz yze geldii-mizdeki duygularla doluydum yine. Onunle dello et, dello et. Yedi yllk arzu da vurmutu. Evet, Andrea'yla ilk kez Foscari'lerin salonunda yz yze gelmitim. kimizde de ayn maske vard. Sofia Baffo bile bizi ayrdedememiti. Ama kader bunu yapmt ve imdi bu ii bir kez daha yapacakt. Safiye Sultan 25 Barbarigo'nun az nce kuan ve pantolonunu toplamaya alan elleri iki yana dvermiti. Allah iin onu ldrecektim. Hanerimin prltsna taklp kalmt gzleri. "Ne?" diyerek durdu. Anlamt, herkes lm meleinin nefesini hissedebilirdi. Sonra zerime saldrd. Bunu yapacam biliyordum, ar hadm giysilerime karn onu hemen altma alverdim ve kuandan yakalayp oradaki bir bakrc dkknnn duvarna dayadm. Devrilen kalayl tencere ve kazanlarn arasna savrulup dmt sar Barbarigo'nun ve o hadmms, lleli salar yine ortaya kmt. Sol kolunun altndan hanerimi ona dorulttum. Sakalsz yzm berrak kahverengi gzlerinde grebiliyordum ve o gzler, hanerim kaburgasna dayanp durduunda korkuyla dolmutu. Dkkn sahipleri hi ses karmadan ieri girmilerdi. stanbul'da hi kimse bir hadm hanerini ektiinde ona engel olmaya cesaret edemezdi. Ancak her ey olup bittikten sonra kp ortal toparlarlar ve kzgnlktan ok hayranlk dolu bir sesle "namus" zerine konuurlard. Konunun iine daha fazla dalmak hem grgszce olurdu, hem de tehlikeli... Bam geri ektim, Barbarigo'dan kan kan kabzaya kadar gelmiti. Bu kez onu doru yere, kalbine saplamalydm. Gz gze ylece kalmtk, birbirimizin soluklarn duyuyorduk yalnzca. "Sen..." Barbarigo yutkundu ve tekrar konumaya alt, bunlarn son szleri olmadn bilmenin rahatl iinde neredeyse glmsyordu. "Sen, beni ona gtren hadmsn." Bunun zerine tekrar hamle etmek zere kolumu yukar kaldrdm. "Sensin," diye srar ediyordu. "Gelmedin mi? Onun bir olan dourduunu ve bir rahip aradn sylemek iin sen gelmedin mi bana?" 26 Ann Chamberlin Bunu inkr edemezdim. Barbarigo o ana kadar hep Trke konumutu. Ben Venedike konumaya baladm. Beni hatrlamasn istiyordum, Trke konuurken bunu asla aklna getiremezdi ve getirmesi iin de bir neden yoktu iin dorusu. Kendi anadiliyle hitap etmem en az hanerimin zerinde grd kendi lk kan kadar artmt onu. Ama beni tanmalyd. fkemin peinde koarken isimsiz, bilinmeyenbiri gibi olmak istemiyordum. "Bu, iin balangc deildi Barbarigo, asla balangc deildi. Beni imdi hatrlayabildin mi? En azndan sesimi, bir karnaval maskesinin arkasndan gelmi de olsa sesimi hatrlayabildin mi? Bama gelenlere karn neyse ki o deimedi. O bendim Barbarigo, senin onunla kap gitmeni bir souk ocak ay gecesinde engelleyen bendim. Foscari maliknesinde. Ben, Giorgio Veniero. Ve sen... Hatrla, beni babana ihbar etmekle tehdit etmitin." Hasmmn yz sanki ahdamar kesilmi gibi solgunla-mt. Oysa biliyordum, u ana kadar yaptm yalnzca bir izikti. "Evet, evet, hatrlyorum," diye kekeledi. "Bunca yldr ne unuttum, ne de affettim." "Ben de yle Barbarigo. Ben de... Aslnda keke brak-saydm da seninle defolup gitseydi, ama yine de affetmedim seni. Keke o belay alp gitseydin hayatmdan..." Barbarigo kmldand. Hemen toparlanp dikkatimi tekrar hanerimde topladm, duygusalln beni zayflatrdn dnmesini istemiyordum. Ama birden farkettim, aslnda onun tamamen lmesini istemiyordum. Onun yaamas da lmesi de ne benim, ne de sorumlusu olduum iki kadn iin bir ey ifade ediyordu. Eer arkam dnp ekip gitsem ve Safiye'nin dalaverelerine bulamaktan vazgesem hepimiz gvende olurduk. Ama Baffo'nun kz, beni yine ekivermiti entrikal hayatnn iine. Bu nerede Safiye Sultan 27 bitecekti? Bu sorunun cevabn kim verebilirdi? Ve hanmmla onun minicik kznn yaantsn nasl etkileyecekti olup bitenler? "eytan" kelimesinden baka bir ey aklma gelmiyordu. Neredeyse bunlar Baffo'nun kznn ok daha nceden planladna inanmak zereydim. Yine onun elindeki iplerle oynatlyordum, bir kez daha... Pera'daki kasabn evinde bama gelenlerin sonucunda onun pis ve tehlikeli etkisinden artk kurtulduumu sanyordum, buna inanmtm. Oysa imdi aklm kaybetmi gibiydim, kskanlk ve fkeden kudurmu gibi geirdiim son bir saat beni lgna evirmi, aradm huzurdan ok ok telere taiyivermiti. Bu sersemliim, smihan ve Glruh'a bile zarar verebilirdi. Haneri kendime evirmem belki de en iyisiydi. Eer onlar korumak iin yanlarnda var olmazsam mutlak ac ekerlerdi. Ben de onlar grmesem ac ekerdim, bu kesindi. Barbarigo'nun gzlerinden yaam prltlarn skp al-versem, bu kime yarayacakt? Ne imparatorluk, ne Murad bunu bilecekti. Yalnz ve yalnz onun iine gelirdi bu. Zehirli bademlere benzeyen gzleri olan Sofia Baffo'nun iine... O, her eyi ynetiyordu. En iyisi ondan uzak olmakt. Onun n ldrmek bize bir yarar salamazd. Barbarigo gzlerimdeki kararszl okumu gibiydi ve sanki cesaretlendirmek istercesine hafife glmsyordu. Bu beni tekrar fkelendirdi, son vuruu yapmak zere kolumu tekrar havaya kaldrdm. Ve tam bunu yaptm anda biri beni yakalayp kar duvara frlativerdi. Elimdeki haneri alan adama bam kaldrp bakabildiimde, yeil imekli mavi gzleriyle Gazanfer karmda duruyordu. Omzunun zerinden, "Haydi abuk ol! Ko, ka!" dedi ataeye. 28 Barbarigo da bu canavar grnce benim kadar arm ve donakalmt. Gazanfer koca cssesiyle zerime kmt, gen atae korku dolu gzlerle hl kmldamadan duruyordu. Gazanfer tekrar bard. "Haydi gitsene!" Bu kez ben konumaya baladm, yine Venedike tabii. "Ondan uzak dur Barbarigo." Eller gittike aa iniyor, boazma doru dayanyordu. Ama hava alabildiim sre boyunca barmaya devam ettim. "Barbarigo, yemin ediyorum, ailemin tm mezarlarstne yemin ediyorum. O kadn, Sofia Baffo, cehennem sars salaryla her erkee yapt gibi seni de yok edecek, buna yemin ederim." Sonunda Barbarigo koup gitti. Bir kuyumcu tezghnn arkasnda kayboldu, szlerim bir sre daha onu izledi. Sonra susup uzun bir soluk aldm, sonuncu olabilir miydi acaba? Ve o yeil kvlcml mavi gzlere baktm. Gerekten de bu hadmn yznde hibir ifade yoktu, duygusuzmu gibi duruyordu. Tekrar soluklanmama izin verdiinde tm cesaretimi toplayp ona bildiklerimi anlattm ve eer benim bu bilgiyi kullanmam istemiyorsa beni ldrmesi gerekeceini syledim. Uzun kavuk yle hafife itiraz eder bir biimde salland. Hayr bunu kullanmayacaksn, diyordu, hi mi hi konumadan. Eer buna kalkrsan, iler ne senin, ne de kymetli hanmn iin iyi olur, diyordu. Acaba gerekten de srrmz biliyor muydu? Bu hadm bizim tehlikeli srrmz biliyor muydu? Eer sen benim hanmmn srlarn ortaya dkersen, diyordu gzler, ben de seninkininkileri dkerim... kimiz de biliyoruz ki onun ok sevgili kz saygdeer Vezir-i azamn kanndan gelmiyor. Blm II Andrea ww _________M1&_________ IV _____ NBR GZEL KOKU salan zakkum ve gllerin arasnda zarif kanatl kelebekler gibi dolap duruyordu neeli nameler. Drt gen kzdan oluan koro, bu sakin eyll akams-tnde arknn nakaratn son kez tekrarladktan sonra, baka arkya gemiti. Ah Venedik! insan, kalbi nerede olursa olsun yine de bu kentte romantikleiveriyordu. Andrea, artk babasn utandrp bahenin uzak kelerine kartacak bir durumda olmadn biliyordu, evresindeki herkes bu nian trenine yakr kiilerdi. Bu kzlardan hangisi onun olacakt? Foscari... Ailenin ad kzn yzn hemen gzlerinin nne getirivermiti. Tpk babasna ekmiti, ne talihsiz bir burnu vard gen kzn, ite oradayd, soldan ikinci, arknn en ar blmlerini sylemekle meguld. Melissa Foscari... Aslnda kzlarn iinde en gzeliydi ama yine de Andrea' ya ho grnmyordu Madonna Foscari. Kk yzne yakmayan abartl bir biimde tepesine toplanmt kzn salar. Llelerin arasna ilitirilmi inci dizileri de gzne uygunsuz geliyordu. Topuzun arasndaki bu taklar saa zengin bir grnt vermesine veriyordu, ama gen birine ok yakt da sylenemezdi. Zaten bembeyaz inciler Sinyorina Foscari'nin salarnn koyuluunu vurgulamaktan baka bir ie yaramyordu. Btn gg 32 Venedikli kadnlar gibi san oras buras kumrallatrlmaya allmt ama yararszd. Bu aba, doal gne almas izlenimi yaratmamt. Hepsi de Sofia Baffo'nun mkemmel grntsn taklit etmeye abalyordu ve ne yazk ki bu olanakszd. Birka yeni konua daha 'ho geldiniz,' derken yzndeki tiksintiyle kark ilgisizlii saklamaya alt Andrea. Titreyen elleriyle o gzellii yakalam biri, nasl gnl honutlu-uyla daha azna raz olabilirdi? Kanallardaki sular u srada iyiden iyiye ykselmiti. Andrea kentin bu mevsimde, insann cierlerinin en uzak kelerine kadar demir bir el gibi uzanan rutubetli ve ar kokusunu oktan unutmutu. imdi suyun zerindeki sarms yeil tabakaya bakp, farelerin suda kard seslere dayanmakta zorlanyordu. Tifs, her zamanki gibi kentin yoksul kesimlerini krp geiriyordu mutlaka. Ama Wisteria, Sarayn en st katna doru bir n sevgilisinin balkonuna uzandgibi yaknd. Sarman dallar arasndan bu gzel mermer peri ona en gzel duygular yaatyordu. Foscari'ler bu ahane heykelin klandrmasna gerekten de bir servet harcam olmalydlar. Bu grkemli gzellik, tm plaklyla ve mthi gcyle ona sevgili Sofia'sm hatrlatyordu. Andrea, krmz ceketli uan ona uzatt tepsiden bir kadeh arap ald, belki de bir yldan bu yana itii ilk arapt, brakt ki azna bu nefis tat dolsun. Bu minik krmz havuzun zerinden mermer periyi seyretmeye dald tekrar. "yi i becerdin evlat." Andrea aresiz bir biimde yeni dantel yakalndaki arap lekesine bakakalmt. Aceleyle geldii Venedik'te zerine sinmi Trk slubunu bir an nce syrp atmak iin elinden geleni yapmt ve imdi her ey srtna inen bir aplakla berbat olup gitmiti. Bu dosta selamn sahibi mstakbel kaynpederi Foscari idi. (Safiye (Sultan 33 'Galiba ben asla bir Venedik kibar olamayacam,' diye dnd. Yaptna hi mi hi aldrmayan yal adamn yannda Andrea'mn babas Agostino Barbarigo vard, Cumhuriyet'in en nemli adamlarndan biriydi o. Andrea, gzleri babasyla karlanca tedirgin bir biimde toparland, o meum ka olay da burada olmutu, Fosca-ri'lerin konanda ve birden koltuk altndaki yara szlar gibi oldu, hadm hatrlad. istanbul'daki hadmla, Foscari'lerin salonundaki maskelinin ayn insan olduunu dnmekte zorlanyordu. Hem zamanda, hem meknda ne kadar da farklydlar. Ve Andrea iin o maskeli, tm hayallerini ve mutluluunu yok eden bir karabasan sembolne dnmt. Ama Andrea hi kimseye, zellikle de gemiten gelen bir hayalete pabu brakmay dnmyordu. Onu artk hi kimse tehdit edemezdi. O oktan zarlarn Silahhane'nin arkasnda atmt ve ne olacaksa olacakt. Andrea dikkatini koronun pek de ritmik olmayan namelerinden uzaklatrp gecenin nemli ve sakin havasna verdi, sanki tek bir hzl yrek at bile her eyi deitirebilecek gibi grnyordu. Saat ka olmutu acaba? Belki de anlar oktan geceyar-sn vurmutu, ama btn bu hareketliliin iinde fark etmemiti bile. Buna at, nk Hristiyan lemine tekrar dndnden beri neredeyse unuttuu bu eit seslerle yerinden zplayp durmutu. Mezzinleri zlediini dnd. "Gen dostum, bu konuda gerekten ne dnyorsun?" Foscari kolunu dosta Andrea'mn omzuna atmt. Kz hakknda m gerekten ne dnyordu? Bu dnceyle bir sre sessiz kald. "Ne hakknda ne dnyorum efendim?" Sama sapan bir cevap vermeden nce zaman kazanmak istiyordu. Safiye Sultan F.3 34 Foscari, "Sakz hakknda," dedi. "Sakz?" Andrea yutkundu. "Sence onu alabilir miyiz?" Olunun doyurucu bir cevap veremeyeceini dnen Agostino Barbarigo hemen lafa girdi. "Yln bu mevsiminde -.. Trkler bir saldryla karlaacaklarn asla dnemezler." Sofia ona her eyini verebileceini sylemiti ama tek bir koulla, yalnzca baarrsa... Foscari, "Evet ve eer Cenevizliler byle bir byk dl, Dou'nun giri kapsn ellerinde tutmay beceremeyecek-lerse, Cumhuriyet tabii ki onlarn yerine bunu yapabilir." "Donanmamz bu grevi baaryla yerine getirebilir deil mi, sen ne diyorsun?" diye sordu babas. Andrea umutsuzca dounun, Sakz'n olduu ynn ne tarafta olduunu bulmaya alyordu. Bu ayn zamanda, leden sonra grd Silahhane'nin de olduu yerdi.imdi karanlkta batdan douya bakmak ok zordu ve Cumhuriyet'inkilere ters grnen kendi planlarn aklamak da.... Ya Guistiniani, u kendisine ait olan aday Venedik'in alabileceini aklna bile getirmekten hi holanmayacak olan Ceneviz asll Sakzl yakalandiysa?... Ya gece gzcleri onu oktan ele geirdiyse?... Salam birine benzese de, Sakzl'nn ilk ikence denemesiyle blbl gibi teceinden emindi Andrea. Belki, o byle zakkumlar ve gller arasnda gevezelik yaparken Guistiniani oktan her eyi itiraf etmiti. Andrea koronun ve gondolcularn arklarnn arasndan bile olsa Byk Kanal'dan gelecek olan devriye gondolnn sesini duyabileceini dnyordu. Her an, her saniye aniden Foscari'lerin maliknesine yanaabilirlerdi. "Andrea konuumuza cevap versene," diye adeta tslayarak uyard baba Barbarigo. "Ne de olsa gen bir adam," dedi Foscari glerek. "Akl kzmda..." (Safiye Sultan 35 "Sakz konusunda byle sus pus durmann tesinde bir eyler olmal Andrea." Agostino'nun tepesi atyordu. Andrea bir yudum arapla boazn temizledi ve "Trkler'in Sakz'n geleceiyle ilgili planlar olduu kesin," dedi. Sesi tizlemiti, yine hadm hatrlad. "Softa Baffo'nun o cehennem sars salar senin de basn yakacak." Andrea hatrladklarndan etkilenmiti, bir an titredikten sonra tekrar balad konumaya, "Trkler adadan bizim sandmz kadar kolay vazgemeyeceklerdir. " iki yal adam bir azdan, "Gerekten mi?" diye sordu. kisi de kaln kalarn havaya kaldrmt. "Yalnz sakz retiminden bir ylda ellerine geen bile bir servet saylabilir." "Grlyor ki Cumhuriyet'in adaya sahip olmas iin ok salam nedenler var," dedi Agostino Barbarigo, gsne kadar inen gr gri sakallar titriyordu. "Gerekten de yle..." Andrea bu konuda konumakta zorlanyordu, bir sre durakladktan sonra devam etti szlerine. "Bu gelirin byk blm Saray haremine gidiyor. Osmanl erkekleri kadnlarna byle bir hakaretin yaplmasna katlanamazlar." Hele de kadnlar asla, diye dnd Andrea. Malki'lerin dkknnda son defa o yaseminle kark badem kokusunu doya doya iine ektii gn hatrlad. Allah korusun, dedi sonra iinden. Son defa deil, asla son defa deil... "Donanmamz bu dinsizlere katlanmay retecektir," diye hiddetle cevap verdi Barbarigo. Gnlsz, "nallah," dedi Andrea. "Bu sapk laf da neyin nesi oluyor?" diye sordu babas. "Afedersiniz efendim," dedi Andrea. "Hibir Trk kayg duymadan gelecee bakmaz. Bu kelimenin anlamna gelince, eer Tanr izin verirse, demektir." 36 Ann Chamberlin Foscari bir kahkaha att. "Demek ki Trkler bizim bu gece yaptmz gibi gelecee dnk bir olayn kutlamasn yanl bulurlar, hatta aforoz ederler." "Sakz adasndaki i, Aziz Marco ile ilgili olunca Tanr' nn buna bir itiraz olacan hi sanmyorum," diyerek konuyu kapatt Agostino Barbarigo. Andrea bu kez " inallah " iinden syledi. Santa Sofla' nn anlar tekrar almaya balamt, San Felice de ona katld ve sonra Venedik'in tm anlar... Geceyars yeni olmutu demek. Bu sesler ona, bir ocua sylendii gibi, artk yataa git, diyordu sanki ve tpk kanaln sularna benzer bir sakinlik iinde akp gidiyorlard gecenin iinde. Sesler giderek hafiflerken birden bir gmbrt duyuldu. Tabii ki bunu bekliyordu. Devriyenin kapda olup olmadn bir an iin endieyle dnd, hayr onlar deildi bu grlty yapan. Dudaklarndan bu ferahlamayla birlikte "Maallah," kelimesi dkld, ama o srada ayaklarnn altndaki amurlu toprak ylesine byk bir sesle sarsld ki, bunu hi kimse duymad. st kat pencerelerinin camlar patlam, tpk bir elale gibi kanaladklyordu. Birden dounun, Silahhane'nin hangi tarafta olduunu apak grd. Az nce kapkaranlk olan gkyz, imdi art arda patlayan barut flarndan kan atele, sanki lgn bir afak skyormuasna turuncuya ve hatta kzla dnmt. _______ V _______ "yEN GRMEYE gelmeyecek mi?..." Andrea kendi sesindeki lmcll duyabiliyordu. Bunun nedeni devasa hadmn bir lm maskesine benzeyen yzyd. Szckler kuyumcunun gizli odasnda bir mezardaki fsltlar gibi yanklanyordu. Duvarlar arasndaki arnn allm sesleri geliyordu kulana. Altnn keskin, metalik kokusu Yahudiler'in prl prl dkknnn temizlik kokusuna karyordu. Her tarafta yaklm tohumlarn ttsleri genzini yakyordu. Btn bunlar iki aydr hi durmadan zledii, gzlerini yalarla dolduran bir ortamn sembolleriydi. Ve imdi her ey bozulmu, yok olmu gibi geliyordu Andrea'ya. Kendi cmlesinin edilgen tavrndan yaralanmt, bundan syrlp kurtulmak istiyordu. Hayat boyunca kendini hi bu kadar fkeyle dolu, ihanete uram ve korkmu hissetmemiti. Yine de, "Sofia beni grmeyecek mi?" diye tekrarlad. Nefes alabilmekte zorlanyordu sanki, derin derin hava ekti iine. "ehvet dkn ehzade gelmi olmak..." "ehzade Murad, Allah onu korusun, hl Manisa'da," diye arbal bir ses tonuyla cevap verdi Gazanfer. "O halde... Allah korusun, Sofia hasta olmal." Andrea huzursuzca ayaklarn oynatp duruyordu. Sanki kalkp komak istiyordu, oysa bu kck yerde duvarlara ya da dev gibi hadma arpmadan yrmek bile olanakszd. "Allah'a kr, hanmmn sal da yerinde." "Ama beni grmyor, yle mi? Buna dayanamam. Bana srt eviremez, onun iin btn yaptklarmdan sonra..." "Yaptklarnz gayet iyi biliyor," dedi Gazanfer. Tanrm, adam gerekten tatan yaplm bir heykel gibiydi. 38 Ann Chamberlin Andrea'y yalnz lm durdurabilirdi. Herhalde Sofia da ayn durumda olmalyd. "Bilmiyor. Bilemez." "Venedik Silahhanesi'ni mi? Evet, biliyor. Siz biraz gecikmi olmalsnz, biz haberleri yaklak bir hafta nce aldk ve hanmm bu ite sizin parmanz olduunu hemen anlad." "Hayr, bilemez. Foscari'lerin terasnda nasl durduumuzu ve grdklerimizi. Andrea kafasnda dnp duran anlar durdurmaya alt. Bunlar korkun, eytani eylerdi. Olay takip eden haftalar boyunca pek ok kez bunlar beyninden skp atmak istemiti. Hep bunlar Sofia'ya kendi azyla anlatacan ve onun bir pyle zihninin tekrar tertemiz olacan dleyip durmutu. "Bir savata ok daha fazla insan lrd, yle deil mi? Venedik kazansayd bile, yle deil mi?" Neden bu cmleyi na deil de, onun yerine gelmi olan bu duygusuz, ruhsuz yarata sylemek zorunda kalmt, neden? Daha fazla kendini ele vermek, itiraflarda bulunmak istemiyordu, huzursuz elleri orada burada doland. Kendisini de davranlarn da kontrol edemiyordu, aresizdi. "Herhalde." Bundan baka bir ey sylemedi Gazanfer. "Bunlar onun iin yaptm bilmeli." "Biliyor ve bu yzden minnettar size." Andrea ok fazla konumu olduunun farkndayd. Hadm, Tanr gibi duruyordu karsnda, aslnda o Tanr'nn daha ateli gzleri olduunu dlerdi, babas Agostino Barbarigo gibi. Ama yine de kendini durduramyordu. "Asla piman olmadm. Tek bir ey iin bile, tek bir an iin bile, asla. imdiye kadar... Syle bana. Allahm... Beni grmeyecek mi?""Sakin olun efendim, hanmm size minnettardr, syledim bunu." "Ama baka bir ey yok, yle mi? Hibir ey... Grnts bile." (Safiye Su 1 Lan 39 ki aydan bu yana Andrea, zevkin doruuna kt bu odaya geri dnmekten baka bir ey dnmemiti. Ama imdi yanbanda olmadna gre, buraya geri gelmek sadece ona duyduu ak kamlam ve yreini derin bir ac kaplamt. Dier hadmn, Veniero'nun szleri yanklanyordu kulaklarnda. Ne demiti... Bu kadar Sofia'ya yetmeyebilir miydi? Mantndan geriye kalan krntlar kullanarak dnmeye alt. Eer Sofia, Sakz'n Osmanllar'da kalmasn istiyor idiyse, demek ki asla ve asla onunla Venedik'e geri dnmeyi dnmemiti. Eer Venedik aday alsayd, Sofia bu Sakz ganimetinden biraz pay kapabilirdi ama daha fazlasna sahip olma ans vard. O da ehvet dkn ehzade'nin bir klesi olarak haremde kalmas kouluyla... Bu dnlemezdi. Bir eyler yanlt. Byle bir ey olamazd, bu ite bir bit yenii vard. Tek olaslk, Sofia'nn istedii halde ondan uzak durmak zorunda kaldyd. Belki de birileri ilikilerinden kukulanm, o da bunun ortaya kmasn engellemek iin tedbir almt. Demek ki artk asla daha nceki gibi zgr olamayacakt. Belki gvende bile deildi. "Ama yeterdi, yeterden de fazlayd." Birden bararak dndn fark etti Andrea. "Eer benim grdklerimi grseydi, duyduklarm duysayd... Guistiniani'den geriye kalan tek ey kulandaki kpe oldu. nsanlarn feryatlar hl kbusum benim. lklar, alamalar, yardm edemediim insanlar, hepsi de anadilimdeydi bunlarn, onun da anadilinde..." Andrea deli gibi kprdanmay ve konumay kesti. indekiler onu neredeyse bir ocuk gibi hkrklara boacakt. Dmemek iin arkasna yasland. Oturduu yer Sofia ile ak iinde yuvarlandklar yatan kenaryd. Burada oturmaya devam edebilmesi iin zihnin de kileri temizleyip bir kenara atmas gerekiyordu. Baka eylerin de 40 Ann Chamberlin farknda olmalyd, kesindi ki bu oday daha nce baka baka insanlar, baka baka amalar iin kullanmt. Bu dnce sanki onun gzlerinin nndeki ba da bir para zm gibiydi. Kendini dnyadaki dier takdis edilmemi insanlarla btnlemi hissediyordu. Cinsellik peinde kendisini aalayanlar, kendi duygularndan baka bir eyi dnemeyenleri aklndan geirmek ve duygusal ortaklklar aramak, yine de onun incinen gururuna, zedelenen itibarna yarar salamyordu. Ne kadn, ne erkek, hatta ne de bir canavar olan bu yaratkla konumak da yle. Ama Sofia'mn beklenmedik tavrna katlanabildiine gre her eye katlanabilirdi artk, bundan emindi. "Sanrm bana sylemek istedii bir eyler olmal." En sonunda doru kelimeleri bulabilmiti. "Evet, var." "Demek ki var. Zaten yle olmasa seni buraya yollar myd?" "Aslnda syleyeceklerimin ne kadaryla ilgileneceinizi bilmiyorum." "Haydi, Allah akna syle," diye patlad Andrea. "Bana Sofia'mn verdii acdan daha fazlasn naslsa veremezsin." Hadm oturduu yerde sandalyesini atrdatarak kmldand, sanki odada ikisine yetecek kadar hava yok gibiydi. "Anlatacaklarmn hanmmla pek az ilgisi var." "Syle stat, syle de bitsin bu ile." Andrea'nin arkasndaki duvara bakarken hadmn mavi gzlerinde yeil kvlcmlar dolayordu. Andrea onun bakt yere bakp konuyu uzatmak, daha da katlanlmaz bir hale getirmek istemiyordu."Hanmm bama dn sabah gelen bir eyi size anlatmam istedi." "Hepsi bu mu?" Bir hadmn bana gelenler hi kimsenin ilgisini ekmezdi. afiye ultan 41 "Evet, hepsi bu," diye cevap verdi Gazanfer. "Ama bana biraz kulak verin, isterseniz sonra dinlemeyin. Benim bir zamanlar Selim'in kzkardei Mihrimah Sultan'n hizmetinde olduumu biliyor muydunuz?" Andrea ban sallad, bilmiyordu. Aslnda bu hikyeyi neden dinlemek zorunda olduunu hl anlamamt. Bylesine bir ac ve aresizlik iinde onu hi mi hi ilgilendirmiyordu hadmn anlatacaklar. Ama sonuta unutmamas gereken ey, Sofia'nin bu adama ok gvenmesiydi. Andrea toparland, "Affedersin stat," dedi. "Ltfen devam et." "Yaklak alt yl kadar nceydi, Selim -u anki Sultan-henz sadece veliaht ehzadeydi." Andrea hadmn alld gibi Sultan'dan sz ederken sayg dolu tamlamalardan birini kullanmam olduunu fark etti. Acaba hadm, ruh ve beden olarak sahibi olan Sultan'a kar bir ihanet iinde miydi? Bu, onun neden bir itiraf gereksinimi iinde olduunu aklayabilirdi. Bunlar hi ama hi kimseye sylemesi mmkn deildi Gazanfer'in. Andrea daha byk bir dikkatle adam dinlemeye balad. "O gnlerde davran ve konumalaryla onu tanyan herkesin sevdii bir gen vard Sarayda. Bu zellikleriyle abucak ykselip, Allah rahmet eylesin, Sleyman'n hizmetine girmeyi baarmt. Ama o srada Selim babasn ziyarete geldi ve iki gn sonra da gen hizmetkr kendisinin istediini syledi. Selim rahmedi babasndan daha farkl eyler ister hizmetkrlarndan. Zavall ocuk bir Hristiyan olarak bytlmt ve yetitirilme biimi, efendisinin isteklerine boyun emesini zorlatryordu. Bu arada unu da bilmelisiniz, Selim ister kadn, ister erkek olsun sevgililerini kar hi de nazik deildir. "Ac ve utan iindeki delikanl sabaha kar bana snd. Kahrndan neredeyse lecekti. Onu ykadm, istedim ki gece bana gelen cinsel felaketin izleri kalmasn, bakalar olsa bunu gururla tard, ama o ocuk bakayd. Zavallck kolla42 Ann Chamberlin rmda uyuyup kalmt. Belki de yanl bir i yaptm. Eer byleyse bile, Allah ahidimdir hibir kt niyetim yoktu. Ona belki de efendiye kar duyulan akn gerek ak olduunu retmeliydim ama bunu yapmadm. Ve ocuk her gece Selim'in yanndan kurtulur kurtulmaz benim odama gelmeye balad. Sonunda da birileri bunu Selim'in kulana fsldam olmal ki, tpk zavall bir anne ve ocuu gibi bizi odada yakaladlar. Tahmin edebileceiniz gibi Selim bu ilikiden bambaka anlamlar karmt." Gazanfer, byle bir durumu nasl da ruhsuz anlatyordu. Sanki bir muhasebe defterindeki hesaplar anlatr gibi duygudan yoksundu sesi. Hadmdan cinsel organyla beraber insani olan her ey de kesilip atlm gibiydi. "Beni alp Yedikule zindanlarna attlar. Saray duvarlarnn dndaki o korkun yeri biliyor olmalsnz. Eer orada yaplan ikenceleri bilmiyorsanz, size bana yaplanlar anlatarak asaletinizin zedelenmesini istemem. Sadece unu syleyeyim, hanmm beni hadmlarn yatt bir hastanede buldu." Andrea, Sofia'nn u an nerede olabileceini dnyordu. Gazanfer byle huzur iinde karsnda oturup hikyesini anlattna gre mutlaka ve mudaka gvenlik iinde haremde olmalyd. Ama bu yaratn anlattklarna baklrsa harem, dnyada olabilecek en gvensiz, en korkun yerlerden biriydi. Gazanfer devam etti. "Selim benim sonsuza kadar ac ekmemi istiyordu, en azndan kendi kontrol edebildii srece. Yava yava lm noktasna kadar getiriliyor, tam lmek zereyken iyiletirilip tekrar ikencecilere teslim ediliyordum. Selim defalarca bunlar izledi, yannda gen dostumu da getirerek." kenceden sz edilince, dikkatinin bir ksmnn Sofia'da olmasna karn Andreahadmn anlattklarnn akna kendini daha fazla kaptrmt. Sanki Yedikule'nin glgeleri zerine km gibi titredi ve Gazanfer susunca onu devam etmesi iin cesaretlendirdi. afiyc Su 1 Lan 43 "Venedikli gen dostum size unu syleyeyim, yle bir yere gelmitim ki, kendi lmm drt gzle bekliyordum artk. te tam o srada hanmm beni buldu ve bir byyle deil, ama byk bir zekyla ve beceriyle, ne yapt yapt beni satn ald. Selim'in kendine yeni bir ak bulup bana duyduu hiddeti unutmu olmasndan ok mutlu olmutum." Hadmn bana gelmi olanlarn bir blmn Andrea kendi gzleriyle grebiliyordu; elleri, burnu, elmack kemikleri... Ve baka bir eyi daha grebiliyordu: Adamn, hikyesini anlatrken sra Sofia'ya gelince sesine hkim olan yumuaklk, scaklk ve sevecenlii... Andrea hadma yaknlatka, belki de ehzade Murad'a yneltmi olduu kskanln yanl olduunu dnmeye balamt. "Zavall gen dostumu bir daha grmedim," diye devam etti hadm. "Bir kez dnda. O da dn sabaht. Hanmm beni gizli sava toplants konusunda bilgilenmekle grevlendirmiti. Mutfaktakilerle olan ilikilerim sayesinde Divan'a hizmet etme iini elde etmitim. kilerini, yemeklerini verirken her konuulan izleyebilecektim. "Her ey yolunda gidiyordu. Vezirler ve paalar Yemen' deki isyann bastrlmas iin tm gcn kullanlmas konusunda ayn dncedeydiler. eyhlislam da gereken izni veriyordu, sonra Sultan geldi." "Sultan Selim!" Andrea barmaktan kendini alamamt. "Evet, babasnn yerine geen Selim." "Ama onun Divan'a ya da sava toplantlarna artk gelmediini duymutum. Yani en azndan eliler byle olduunu sanyorlar." "Ben de yle sanyordum," dedi Gazanfer. "Sizin gizli haber alma rgtnzn bizimkinden iyi olduunu dnrz, demek ki haklyz." 44 Hadm dalga m geiyordu, kzm myd? Andrea bunu anlayamamt, adamdan devam etmesini istedi. "Ben de dahil olmak zere herkes Sultan'n odaya girmesine ap kalmt. stelik yannda bir yn da adam vard. lerinden biri de Yasef Nasi'ydi." "ocukluundan beri Selim'in arkada olan Yahudi mi?" "Kesinlikle. Belki insanlar size sylemeye cesaret edemezler ama ben unu belirteyim, aslnda Selim'i batan karan odur. Sultan' parmanda oynatmaktan daha fazla tutkuyla bal olduu bir ey yoktur onun ve bu uurda her eyi gze alr. O gece Sultan'n toplantya gelmesini salayan da oydu, bundan eminim. Sultan oktan kafay bulmutu, iki kere ikiyi bile hesaplayamaz bir durumdayd. Nasi olmasa Selim yerinden bile kmldamazd." "Neyin plan yaplyordu o srada?" "Bir dakika iinde konuya geleceim, nce size Selim'in yannda Nasi'nin dnda birinin daha olduunu sylemem gerekiyor." "Evet, syle, devam et," diye heyecanla Gazanfer'i cesaretlendirdi Andrea. Gazanfer nne bakt. "Benim gen dostum vard," dedi. "Artk bir gzde deilse de, hl Sultan'n nargilesini getirmek ve minderlerini dzeltmek onun greviymi meerse. Yalnzca birbirimize bakabildik, baklarmzla dedik ki, Allaha krler olsun yayoruz. Daha fazla bir ey deil." "Ya Sultan'n planlar?" "nce vezirler onun planlarna kar ktlar, yani tabii uygun bir dille. Syledikleri sama sapand. Onu caydrmaya altlar, o srar etti, sonunda da ldrd. Sakn onun iri yar bir adam olduunu sanmayn. Uzaktan grnce kaftan, sar, sorgucuyla yle sanlabilir ama, aslnda ok ufak tefek biri. Hareketleri kadns, soluk tenli veerkeklerin houna giden av, (Safiye Sultan 45 ata binme gibi eylerden hi holanmaz. Gzleri kck ve fersizdir ama bir de iti mi... Tam anlamyla kudurup deiir o zaman, bambaka bir adam olup kar. Gzleri, yz parlar, sanki azndan ate fkrmaya balar. Vezirlere, 'Siz ne cretle!' diye barmaya balad o gece de. Sylemitim, sarhotu. 'Siz ne hakla bana kar karsnz!' diye avaz avaz baryordu. 'Sizi istersem yarn le namazna kadar kaynar ya kazanlarnda kaynatrm ben,' diyordu. 'Hayatlarnz yalnzca bana zevk vermek iin vardr,' diye haykryordu. Herkes kalakalmt, hi ama hi kimse kmldamyordu. Ve yine arap istedi, hemen koup getirdik. Son arabn da etkisiyle birden yirmi adam gcne eriivermiti sanki. Hemen yanbandaki yenierinin palasn ekip ald belinden ve gen dostumun boazna dayad. O srada gzlerini bana dikmiti ve ben iimden bana ikence edenlere dua ediyordum, nk yzmn imdiki haliyle Selim'in beni tanmasna olanak yoktu." Gazanfer'in akr gzlerinden o srada geen duygu prltlarn buzlu sularda yzen bir bala benzetti Andrea. _________MI&_________ ________ VI ________ -JyELKANLI hi diren gstermedi," diye hikyesine devam ediyordu hadm. "Szlanmad bile. Eer efendisi syleseydi kendiliinden yere uzanabilirdi zaten. Ama Sultan onu fkeyle itip klcn hzla tam kalbine saplad, zavall adeta halya ivilenmiti. "Sultan, 'Hepiniz beni dinleyin!' diye bard. 'Hepiniz! Vezir-i azam, Kaptan Paa... Adnz, ssl unvanlarnz ne olursa olsun, hepiniz benim klemsiniz. Solucandan farknz 46 Ann Chamberlin yok gzmde... Eer istersem bunu tmnze birden yaparm, anladnz m? Dnyadaki hibir ey de beni durduramaz. Eer istersem... Belki de... imdi, syleyin bakalm, kararn verdiim sava yaplacak m, yaplmayacak m, ada alnacak m?' "Can ekien ocua bakmamaya alarak, 'Dileiniz emrimizdir efendimiz', diye bir azdan cevap verdiler. "eyhlislam bile sesini karmamt -ki o ne Sultan'n klesiydi, ne de Kur'an ve Peygamber'in syledikleri dnda bir emre uyma zorunluu vard-, Selim'in deliliini o da kontrol edemiyordu bu kez. 'Evet', dedi, 'Geri Ada daima Hristiyan olmutur, ama tarihi boyunca hem Memluklara hem de islam'n ilk halifelerine ballk vergisini demitir, O halde imparatorluun snrlar iine katlmamas iin hibir neden yoktur.'" Andrea, karsndaki ifadesiz yzl adamn anlattklarna inanamyormu gibi ban iki yana sallad. O srada, Sofla da dahil tm dier zntlerini unutmua benziyordu. "Bir tek adamda bu kadar g ve yetki... Eer bir dk onun gibi davranmaya kalksa, senato hi gznn yana bakmadan hemen hakkndan gelir. Dier lkeler iin de durum deimez. Avrupa'nn dnyann baka yerlerine uzanmakta niye geri kald ortada!" "Ama bir konuyu unutmamak gerek," dedi Gazanfer. "Bir kiinin kendisi iin istedikleri dierleri iin uygun olmayabilir. " "Madagaskar gibi barbarlarn yaad bir adann imparatorlua katlmas mutlaka onlar iin de ok iyi olur." "Madagaskar m?" Ben ada dediimde bunu mu anladnz?" "Tabii ki. Tek mantkl grnen bu. Oras Hindistan yolunun ilk adm olabilir. Sultan bunu hedefliyor olmal kesinlikle... Yemen dedin, yle deil mi? Ben de dndm ki..." (Safiye Sultan47 "Dostum. Siz beni yanl anladnz. Sultan'n asla byle bir eyin peinde olduunu sylemedim. Bu anlattklarnz akl banda birinin dnp hedefleyecei eylerdir." Szlerini tamamlamadan hemen nce hadmn gzlerinden belli belirsiz bir hzn bulutu gelip geti. "Selim'in szn ettii ada Kbrs." "Kbrs?" "Evet, Kbrs. Bilirsiniz oras dnyann en iyi zmlerini yetitirir ve satmak zere buras iin ayrd miktar da asla yeterli olmuyor..." "Ama Kbrs, Venedik Cumhuriyeti'nindir." "Kesinlikle dostum." Hadmn ses tonundaki abartl sabr, Andrea'ya Venedik hakknda fazla konuma hakk olmadn m ima ediyordu acaba? Bu garip yaratktan ilk kez duygusal bir tepki almt, kmseme... Adam onu kmsyordu. nk konuyla ilgili ve sorumluluk iinde olmas gerekirken Andrea, bir ehvet dalgasnn peinde her eyi unutup savrulmutu, hadmsa ona ders verecek kadar ilgili ve bilgiliydi. Yine de aknlkla konumasn srdrd: "Ama bu sava ilan demektir!" "imdi gryorum ki, Madagaskar halkna olduu gibi duyarsz deilsiniz. Neden siz Avrupallar barbarlarn hep uzaklarda yaadn dnrsnz?" "Ama bizim Babali ile yaplm bir bar anlamamz var. Selim bunu bilmiyor mu?" "Syledim dostum, hatrlayn eyhlislam'in szlerini. Anlamalarn onuru islam'a katlacak yeni topraklarn verecei onurla kyaslanamaz bile. Eer bana inanmyorsanz, gidip Yasef Nasi'yi bir ziyaret edin. Sultan onu adann bana getirmek iin sz vermi. O da daha imdiden kendisi iin 'Kral Yasef yazl armalar sipari etmi bile. Hanmmn size iletmemi istedii konu ite buydu." 48 Andrea'nn yrei Sofia'ya kar minnetle dolmutu. Her eye karn, demek ki onu unutmamt Baffo'nun kz. Ama bu ilgi ve bilginin karlnda ne bekledii kesin deildi, gen adam ona bir ey vermesi gerektiini biliyordu. Aslna baklrsa vermek istedii daha ok bedensel bir eydi. "Bu ruh hastas adam durdurabilmek iin bir ey yaplamaz." "Az nce dklerin byle bir gce sahip olmad iin hayflanyordunuz.." "Ama ne yapabiliriz?" Andrea sknt iinde kprdand. "Elinin bir an nce Huzur'a kabul edilmesini mi talep etmeliyim?" "u ana kadar henz Sultan' ahsen gremediniz. imdi sizi kabul edeceini nasl umabilirsiniz? Kald ki onun gznde sizin de dier insanlardan bir farknz yok, rahatlkla sizleri de klcyla hallara akabilir." Andrea giderek artan bir panik iinde, nn bu barbarlarn elinde tutsak olduunu hatrlad. Acaba Sofia'nn anlatmak istedii ey bu muydu? "Dnyada hibir g..." "Hayr, ben bunu kastetmedim," diye sze girdi hadm. "Bunlar sizin kukularnz. Bize gre Sultan'n vahi talepleriyle baa kabilecek bir ya da iki g vardr." "Allah akna syle, nedir bunlar?" "Bunun birincisi dervilerdir." "Derviler mi?" "Evet, derviler." "Derviler?" Andrea sabrszlk iinde tekrarlayp duruyordu bu kelimeyi. "Derviler lgn kiilerdir." "lgndrlar ama Allah yolunda lgn olmulardr ve yle bir mertebeye gelmilerdir ki, Sultan'n kurallar onlara vz gelir. Eer bir dervi gidip de Sultan'n emrine girer, onun oyunca olursa insanlarn gznde tm gcn, saygnln da yitirir. Eer bir Sultan da tutup bir dervie kendi yasalarn uygulamaya kalkarsa; onu hapse atmaya ya da ldrmeye yelAafiye Sultan 49 tenirse -vezirlerine, paalarna yapt gibi- olsa olsa bir ehit yaratr. Byle bir ehitise Sultan'dan daha gldr, l olduu halde...lm biimi korkunlatka ehidin gc de artar. Hayr, bir dervii asarak Sultan ipi kendi boazna dolam olur. Yenieriler bile Sultan'n emirlerinden ok bir derviin davulunun peinden gitmeyi tercih ederler." "Bunlar bir Mslman iin doru olabilir ama bir Hristiyan olarak ben ne yapabilirim?" "Gidip nce dervilerle konumalym, ancak ondan sonra neler olabileceine karar verilebilir. Bir de, bir de... nemli bir unsur daha var..." "Nedir?" "Harem tabii ki." "Harem! Ama bu ok gln. O kadnlar da senin gibi kle stat. Hatta kleden bile daha beter durumdalar. Gn n grmeden yaayan zavalllar. Sultan'n gznde onlarn istanbul'un sanlar kadar bile bir deeri yok." "Dostum siz hareme Hristiyan gzyle bakyorsunuz. Onlar Catherine de Medici ya da ingiliz kraliesi Elzabeth'le kartrmayn. Onlara benim gzmle bakmaya aln. Benim gzlerim... Yar kadn, yar erkek, yar Hristiyan, yan Mslman gzler... O zaman hem kadn, hem de Trk olmann ne demek olduunu belki daha iyi kavrayabilirsiniz. Erkek dnyasndan, o ilikilerden uzak olmalar bu kadnlara inanlmaz bir g vermitir, inann bana. "Eer Selim, klcn bu kadnlara kar kullanmaya kalkarsa, bir gecelik elenceden ok daha fazlasn yitirir. Onurunu... Upuzun, askeri baarlarla dolu bir tarih bile bylesi bir durumu telafi edemez. Bir erkein onurunun iki paralk olmasndan daha beter bir durum sz konusu olamaz ve bu tamamen kadnlarn elindedir. Ve o zaman Sultan yle bir ehit yaratr ki, o ehit paavralar iindeki bin derviten bile daha gl olur. Safiye Sultan F.4 50 Ann Chamberlin "Ama biliyorum bunu anlamak g, tarif etmek de... Tpk dervilerin Allah'la olan gizemli ilikisi gibi bu da aklanmas neredeyse olanaksz bir durum. Bunlar genellikle hanmmla bile konuamyorum. Byle durumlarda beni hemen 'Gazanfer, kendine gel, canm skyorsun, haydi yaplacak bir yn i var,' diye uyarr. Sk sk onun, yaad haremi yeterince tanmadn dnmmdr. Her eye karn o bir Hristiyan olarak doup bytlm biri." Hadm durup sustu, allmadk bir eyi yaptnn farkndayd. "Bazen de onun haremin bu gcn yanl kullanmasndan korkuyorum. Eer bunu yaparsa o zaman erkeklerin yz yze geldii tehlikelerle kendisinin de karlaacan bilmesi gerekir ve korkarm ki... Ama o benim hayatm kurtard. Akll, iyi, cesur ve..." "Ve gzel," diyerek bu tanmlamay tamamlad Andrea. "Evet, hem de haremin en gzel kadn. Bunun farknda olmayanlar yalnzca tamamen hadm edilmi olanlar. Onun aleyhinde konuamam. Ve beni size yollamasndan da belli ki haremin gcnn ne olduunun ve nasl kullanlmas gerektiinin yeterince farknda." "Hanmn benim ne yapmam istiyor?" Andrea tm bu anlatlanlara ramen kendini hl aresiz ve kararsz hissediyordu. Gazanfer, "Bunu bana sylemedi," dedi. "Keke senin yerine onun klesi ben olsaydm," diye patlad gen atae. "nk ben onun dudaklarndan kacaklar yerine getirmek iin lm bile gze alrdm. Ama imdi ne yapabilirim? Duyduklarm karsnda ne yapmam gerektiini bilemiyorum." "Benim size bir neride bulunmama izin verir misiniz?" "Memnuniyetle. nk onun aklndan geenleri u dnyada en iyi bilebilecek olan kii sensin." "Sanrm hanmm bu mesajla size unu sylemek istiyor, (Safiye Sultan 51 size ve stanbul'da yaayan tm Venedikliler'e: Eyalarnz toparlayp bir an nce nce lkenize doru yelken an. En ge yarn Babali size 'ya Kbrs' verin, ya dasavarz,' diyecektir. Bu size biraz zaman kazandrr. Bu konuda biraz daha dnebilirsiniz. Byk bir olaslkla iki gn iinde gvenlikle uzaklaabilirsiniz buradan. Daha sonras iin hi kimse gvence veremez, bu konuda harem de aresiz kalr eer gecikirseniz... Ve belki de, denizde donanmanz bulup onlar uyarabilirsiniz." "Ne donanmas?" diye bard Andrea. "Ben onu kendi ellerimle yok ettim." Bu dnceyle yine tm vcudu rpermiti. Onun donanmay yok etmesi yoksa yalnzca Sakz'la ilgili deil miydi, plann dier paras da Kbrs myd? Akl karmakark olmutu Andrea'nn. "Ticari gemilerinizi donanmaya katabilirsiniz belki de," diye neride bulundu hadm. "Neyle? O eyll gecesi tm silahlarmz binbir paraya ayrld." Gazanfer beyaz kavuunu zntyle sallad. "Bunlar benim ok dmda ne yazk ki." Ama Sofia'nn deildi. Bu dnce hadmn m, Andrea'nn myd? Bunu uzaklatrd zihninden. "Tabii ki benim bir korkak gibi dv alanndan ekilmemi istemiyordur." "Ama onursuz bir yaam..." Bu ne anlama gelebilirdi? Byle bir durumda onur ya da yaam kalabilir miydi? O, hayatnn anlam olan Sofia Baffo olmadan... "ok gensiniz dostum," dedi hadm, "ve doal olarak da ok ateli... Size sylemeye altm gibi ince ve beyaz ellerinde tuttuklar erkek onuru aslnda haremin onuru deildir." 52 "Osmanllar gibi anlalmaz, bilinmez bir ekilde konuuyorsun!" Gen adam diplomasiyi unutmu gibiydi. "Bir kadn, korkak bir erkei nasl sevebilir?" "Bir cesedi sevdiinden daha ok sanrm." Ya da bir ala... Hadmn gzleri mi byle diyordu, yoksa Andrea'nn kendi i sesi miydi bu? Aslnda bu konuda dnmek istemiyordu. Yaplmas gerekeni yapmt, o kadar. "Evet, aslnda bu patrt arasnda lmeyi dnmyorum." "Bu yalnz Allah'n ellerindedir." Sofia, onun yaamasn istiyordu. Bu umut vericiydi, onu hl seviyor olmalyd. Birden ani bir dnceyle damarlarndaki kann tm donar gibi oldu. Ya onun yaamasn ak iin deil de, baka emellerinin gereklemesi iin istiyor idiyse? Daha fazla silahhaneyi bombalamak iin... Tpk yllar boyunca Selim'in o zavall delikanlya yapt gibi, sonunda halya kalbinden geen bir klla aklmak iin geen bir hayat... Acaba hadmn ona bu hikyeyi anlatmasnda zel bir anlam m vard, Gazanfer gizliden onu uyaryor muydu? Andrea adamn gzlerine dikkatle bakt ama hibir aklama gremedi orada, ne bir onay ne de bir inkr... Gazanfer gitmek zere ayaa kalkmt. "Ben hanmmn isteini yerine getirdim. Bundan daha fazla bir ey syleyemem. Allahasmarladk Barbarigo." "Dur, bir dakika dur!" Andrea tela iinde adamn arkasndan seyirtti, Sofia'nn ona ihanet etmesiyle ilgili tm kayglar tekrar silinip gitmiti yreinden. Boynunda asl olan madalyonu karp hadma uzatt. "Bunu al ve hanmna ver, benden..." Gazanfer bu deerli, zarif el ii mcevheri kocaman kaba elleriyle tuttu. "Belki de size bir baka mesaj daha yollayama-yabilir." "Bu benim annemin madalyonuydu, ondan bana bir Safiye Sultan 53 an.... Yeryznde baka hibir kadn; senin hizmet ettiin, kalbimin sahibi Sofia dnda bunu tamaya layk olamaz. "Allahasmarladk" diyerek saygyla eilen Gazanfer madalyonu gsne soktu ve kapya doru yneldi. kmadan nce dnp, "tm kalbimle dua edeceim," dedi. "Hem iki lkenin, hem de sizin ruhunuzun bara ve huzura ermesi iin."Ona de ki..." diye seslendi Andrea, artk Sofia'nn evrelerindeki byk tehdit ve tehlike nedeniyle yanna gelemediinden emindi. ".. .Ona de ki, istanbul'u onsuz asla terk etmeyeceim. " ____________MM>____________ _______VII_______ fS^NDREA neler yapmas gerektiini gzden geiriyordu. Gidip Divan'da gl ve etkili bir bar konumas yapabilseydi... Bundan en az vezirler kadar etkilenen Safiye, Sultann Gz'nn perdesini ekip onun kollarna atlrd mutlaka. Ondan sonra neler olabileceini ise net olarak sylemek zordu. Evet, odann ve avlunun azna kadar yenierilerle dolu olmas problemi vard. Ama olsun, Sofia kollarndayken gerisi nemsizleiyordu. Bir dier senaryo da uydu: Saray duvarlarn aarak lgn Sultan' ldrebilirdi. Ve krmz kadife divanda, altn sars salarn datm, gzyalar iindeki "o," bunu grnce bembeyaz kollarn boynuna dolayarak... Bir kez daha i bu noktaya gelmiti hayallerinde ve yine daha sonras nemsizlei-vermiti. Pek ok fantastik dnce daha gelip gemiti aklndan, ama bunlarn hi mi hi uygulanabilirlii yoktu. Geriye tek bir yol kalyordu ve o da bunu yapacakt. 54 ANN CHAMBEKLIN 3*Vezir-i azam'n konann hemen yanndaki kiliseden bozma caminin avlusundayd Andrea. Buradan Sofia'nn tahtrevann kaln demir kaplarn ardndan da olsa grebilirdi. Karadeniz'den esen keskin ve sert bir rzgrla parmak ular bile dondu. Bu rzgr, hem sokan ucundaki lambay sndrm, hem de Ay' bulutlarla kapatmt. Yakn evlerin ift kat perdelerle kapatlm pencerelerinden szan lgn klar da saylmazsa ortal aydnlatacak hibir ey kalmamt. Andrea parmaklarnn hareketsizlemesini nlemek iin sk sk onlar nefesiyle stmaya alyordu. Hanerini sonuna kadar tutabilmeliydi. Tam tepesinde okunan akam ezan camiye hareketlilik getirmiti. Barbarigo sakland yerin yanbamdan geen adamlar grd, bunlarn ou talimden gelen yenierilerdi. Her birinin kolunun altnda kendi seccadesi vard, sanki ruh huzurlarn ortaya serer gibi bunu gururla tayarak yryorlard. Garip bir ekilde onlara katlma arzusu duydu, bir kalabaln paras olarak kendi ruhu bir para huzur bulabilir miydi acaba? Ama naslsa az sonra bu toplu ibadet de bitecek ve bunun yerini adrlarn, ocaklarn mahremiyeti alacakt. Kafeslerin ve perdelerin arkasndaki scak klarn arasndaki sokakta daha imdiden taze ekmek, lahana ve nohut kokular yaylmaya balamt. Bunlar ayaklarnn dibindeki rk p kokularn bile bastryordu. kinci kat cumbalar bereketli memelere benziyordu. Bu grntler Andrea'y bir konuda meraka srklemiti. Erkeklerin ou onun plann bilmiyordu, peki ya kadnlar? Erkekler ve onlarn hayatlar iin yaplan abalar pek ok eyi unutturabilirdi, ama biliyordu ki haremlerdeki sessiz gzlerden hibir ey kamazd aslnda. Acaba kadnlar ne dnrlerdi? ilerinden hi olmazsa birinin zgrlemesine sevinmezler miydi? Safiye Sultan 55 Paa'nn konandan bir tavus kuu sesi duyuldu. Tylerini kabartp silkelenen ku, imdi sakinlemi olmalyd. Onun yanndaki daha kk evden de bir ocuk alamas geldi, Andrea bu iki sesi birbirine benzetmiti. Sonra annenin ocuunu yattrmak isteyen mrltsn iitti. Olup biten her eyle bireyler arasnda bir incecik kpr vard, zel bir ey... imdi bunlardan ne kadar da uzak olduunu dnmek And-rea'nn iini burkuyordu. Ama bu holuu sonunda o da yakalayacakt. Yapacam, diye direndi kaygl dncelerine. Bu geceden sonra, bir daha asla tek bama olmayacam. Ama dahane kadar beklemesi gerekiyordu? Sofia, arkadann evinde geceyi geirecek olamazd. Andrea haremin kaplarnn karanlk basmadan kapanp, kilitlendiini biliyordu. Ama Sofia'y da biliyordu. O, her durum iin bir zm bulabilirdi. Bir baka kuzey rzgr tekrar iliklerine kadar iledi ve ay o gizemli peeden kurtulup yine meydana kt. Sabaha kadar caminin nndeki emede kk bir buzdan sarkt oluaca kesindi. Ama mezzinin alacakaranlkta okuyaca ezanla avluya dolacak olan mminlerle birlikte onu grmeyi dnmyordu. Yeleinin yakasn kaldrd. Tekrar Paa'nn evinden kacak olan tahtrevann altn yaldzlarnn scak krtlarn beklemeye koyuldu. Bu dnce bile ona yeterince sakinlik veriyordu. Az sonra cami tmden boald, son mminler de kp gittiler ve hemen ardndan konan kaps araland. Kk kafile Saraydan ok, onun bekledii kk geide ynelecekmi gibi grnyordu. ylesine yakndaydlar ki, Andrea daha fazla saklanabilmek iin minarenin duvarna iyice yasland. Koruyucular hava buz gibi olduu iin hemen kendilerini kedeki kahveye attlar. Geride yalnzca hadm kalmt. Kollar gsnde apraz56 lanm, etraf gzetleyerek bekliyordu. Ve belki de Gazanfer bir dman olarak kabul edilemezdi. Koruyucular yollamt ne de olsa. Adamn, Selim'den nefret ettii kesindi ve hanmn ok seviyordu, ona balyd. Ondan ayrlmay dnmyordu, onun istemedii bir eyi asla yapmazd. Hadm, bir kez hanmnn Venedik'in ve zgrln tadn kardndan emin olsa, her eyi yapard ve onu da alp gtrmek bir sorun deildi. Zaten korumakla grevli olduu kadn kap gittiinde bir hadmn Yedikule'den baka gidecek yeri olamazd. Andrea bu zavall idi horoz iin de bir ka plan hazrlamas gerektiini dnd. Evet her ey, sanki Tanr tarafndan planlanm gibiydi, hatta marnlamayacak kadar mkemmel yryordu. Ay , duvarlarda garip eriler ve izgiler iziyordu. Bu glgelerin arasndan bir slk sesi ykseldi. Andrea grevine younlatrd kendini. Bir ikinci slk ilkine cevap verdi. Yknt halindeki Hi-podrom'a alan yerden gelen bu ses neredeyse duyulamaya-cak kadar alakt. nc adam eyleme en yakn oland. Onun sesi, geidin en dibinden, tm seslerin birbirine kart yerden geldi. Bir zamanlar geni kemerlerin altndan bu dik tepeye kan atllarn yerini daha sonra evsiz barkszlar almt. Ve imdi... Sofia Baffo. Andrea toparlanp son sl almak zere dudaklarn bzd, tam iaret verecekti, caminin kaplar ald ve bir adam daha dar kt. Andrea durdu, durabildiini umdu. Kendi kalbinin at kulaklarnda ylesine bir gmbrtyle yanklanyordu ki, slnn sesini duyup duymadndan bile emin olamyordu. Bu heyecan iinde askerin keskin havay iine ektiini ve kap nndeki izmelerini giydiini grd. Bunlar ilk bakta bir ift sradan izmeye benziyordu. Daha sonra rengin krmz olduunu grd. Adamn sarnn tepesinden upuzun kutyleri sarkyordu. Btn bunlar onun (Safiye Sultan 51 bir sava olduunun iarederiydi. O btn Hristiyanlar'm korktuu biriydi, bu adam orbacba'yd. Andrea minarenin loluuna iyice sindi. Adam, dier askerler gibi geide doru, yukar kmas gerekirken avluyu ve emeyi geince sola doru dnp Hipodrom kalntlarna doru yrd. Durdu, snm lambann altnda bir sre evresine ba-kndktan sonra yoluna devam etti. Tahtrevann yanndan geti. Andrea, doru mu gryorum, diye dikkatle bakyordu. Evet yanlmyordu, adam Gazanfer'e selam vermiti ve hattaparmaklaryla arabann kepengini tkrdatmt. Sonra birden ykk kemerlerin altnda gzden kayboldu. Andrea tekrar derin bir nefes ald ve iine younlat. Ama o daha nefesini vermeden tekrar artc bir ey daha oldu ve plan aksad. Gazanfer tantrevann kapsn amt. O gzelim yasemin kokusu, buz gibi havay sanki yumuack bir battaniye gibi stvermiti birden. Ve peeler iindeki kadn onu dikkatle yere indiren hadmnn ellerinden ayrlp, karanlkta kaybolan yenierinin ayak seslerinin peine dmt. Ksa bir an byk bir sessizlik oldu. Andrea'ya beyni bile durmu gibi geliyordu. Ve sonra, birden bir kadn l duyuldu. ____________MM>____________ _______VIII_______ tS&NDREA zpkn gibi frlam, geitten aa doru koarken, Gazanfer de ataenin kiralad iki serseri tarafndan ser-semletilmiti. Ykk kemerlerin altna ulatnda Barbarigo aknlkla duraksad. Tepesi tavus kuu tyleriyle ssl sar olan yenierinin cansz bedeni nnde yatyordu. 58 nc kiralk serseri Sofia Baffo'yu kskvrak yakalam, yznden peesini syrmaya alyordu, ama tek yapabildii tl aralayp eliyle azn kapatmak olmutu. "sa akna!" diye bard Andrea, bir Mslman'n cesedi karsnda hi dnmeden ve aptalca ha kardn far-ketti. "Ne yaptn?" "Birinin lebileceim sylemitin," diye cevap verdi adam, beyaz akm tek gz durmadan seiriyordu, "Ben leceime o ld tabii." "Ama onun bizimle bir ilgisi yoktu ki." "yle mi?" Belki de adamn gz, tiki yznden yine kmldyordu, ama Andrea bunun kendisiyle bir alay anlamna da gelebileceini dnd, ses tonu garipti. Kendini toparlayp, "Kadn brak gitsin," dedi. Sofia olan biteni dinliyordu. Keskin baklar Andrea'nn zerine kilitlenmiti. Bu gzlerde nefret mi parldyordu yoksa? Byle bir eye katlanamazd. "Ne? istediin kadn bu deil miydi? Bana gre hava ho. Gerekten... Eer sen onu istemiyorsan, ben de kendime alrm bu gzeli." "Brak onu, brak tahtrevana gitsin." "Bilmiyorum reis, ama bunu uslu uslu yapacan hi sanmyorum." "Sana onu brak, diyorum." Adam emre uymakta gnlszd, ama o srada Sofia elini srnca en azndan kadnn azn kapatan elini geri ekmek zorunda kald. Sofia tekrar bir lk att, Gazanfer'in bulunduu yerden ykselen tehdit ve kfrler Andrea'ya hi cesaret vermiyordu. "Sofia, Sofia, benim, ben Andrea," dedi. Serseri tekrar kadnn azn kapatmt. "Seni kurtarmaya geldim. Seni Venedik'e geri gtreceim. Tekneyi, her eyi ayarladm. Haydi gel, tahtrevana bin, seni limana tayalm." Safiye Sultan 59 Aslnda, bunlar sylerken Sofia'yi tahtrevana zorla bindirmeleri gerekeceini anlamt. Onu kucaklayp gtrmek zorunda kalacakt herhalde. Dikkatle kadna yanat, ilk doku-nuuyla genzi tekrar o muhteem yasemin kokusuyla doluver-miti. Ama bir ey eksikti, badem kokusu yoktu parfmnde, davranlarysa akn yumuaklndan ve scaklndan yoksundu. Kesin olan, dlerinin kadnnn bu gece bambaka bir tavr iinde olduuydu. Andrea birden bir ey daha fark etti. Sofia'nn tapt o dmdz karn ellerine biraz daha kaln ve dolgun geliyordu. sa ve Meryem akna! Sofia hamileydi. Acaba kendi ocuu muydu? Bunu tam olarak hesaplaya-miyordu, ama olabilirdi. Demek tersliinin nedeni buydu. Andrea, hamile kadnlarda tuhaflklar olabileceiniduymutu. Artk yalnz ikisini deil, n dnmek zorundayd. Andrea ve serserinin arasnda Sofia bir sre daha rpnmay srdrd. Gen Barbarigo olabildiince dikkatli davranyordu, ama az da olsa bir g kullanmak zorundayd. Sofia ikisine de sert tekmeler savurup duruyordu. "Haydi onu arafyla balayalm," dedi nc adam. "Bu biraz daha kolaylatrr iimizi." Andrea aptal aptal ban sallad. arafnn karlmamas iin verdii ura srasnda Sofia, Andrea'yi pek ok yerinden incitti, ama bunlarn en etkilisi adamn yreinde alan yarayd. Serseri tam kadna tokad basmak zere elini kaldrmt ki, Barbarigo elini tuttu. in asl belki onun gnlnden geen de bir para buydu, ama kendine hkim olmas gerekiyordu. Mantkl davranmalyd. Tabii byle tepki gsterecekti Sofia, ne de olsa ok uzun bir sredir Trkler'in arasndayd ve arafa da, peeye de ok almt. Andrea'nn ii bir para rahatlamt ve Sofia'yi asla 60 Ann Chamberlin incitmeyeceine dair hem kendine, hem de Sofia'ya sz verdi. "Seni incitebileceimi mi sandn hayatm? Seni, akm, ya da bebeimizi..." diye yalvaran bir ses tonuyla konutu. Senin ocuun mu? Benim bir ehzadem varken, bu ocuun senden olabileceini mi dndn? Serserinin kollarnda hl rpnan kadnn gzlerinde sanki bunlar okur gibi olmutu Andrea. Bunu bir daha d-nmemeye alt. Tahtrevana doru olan zoraki yry devam ediyordu. Kimin ocuu olursa olsun Andrea nezaketini bozmamakta kararlyd. Ve kendine, her kimden olursa olsun, Sofia'nn douraca tm ocuklar kendi ocuu gibi seveceine sz verdi. Yine de kadnn aksi ve ters tavrlarn iine sindiremiyor-du. Sofia'nn ona bir hrsz, rz dmaniymi davranmas gerekten de Andrea'nin kafasn allak bullak etmiti. Ama bunu dnerek zaman kaybedemezdi. Yokuun banda adamlarla mcadelesini aralksz srdren Gazanfer neredeyse durumu kendi lehine deitirmek zereydi. Adamlardan biri hadmn ekmeye alt hanere tekmeye bast ve bak karanln iinde kayboldu, ikisi birden dev adama sk sk sarlmt. "Dorusu," dedi Sofia'yi tutan serseri, "Merak etmitim, hangi kadn bu kadar abaya deer, diye. nk bize dediin parayla kesinlikle en az on kadn alabilirdin reis. Ama imdi gryorum, srarnda haklymsn. Sana katlyorum, gerekten de deer." Adamn szleri Andrea'ya moral vermiti. Tutkusunun nedeni son derece gerekti. Biraz soluk alabilsin diye azn tutan parmaklar aralandnda Sofia konutu. "Barmayacan, azm balamanza gerek yok." Bu szlerin kendisine sylenmesini isterdi Andrea, ama bir ey demedi ve adama bayla kadnn dediiai yapmasn iaret (Safiye Sultan 61 etti. Serseri aldrmazlk iinde omuz silktiyse de elindeki ba her eye karn kadna yakn bir mesafede tutmay srdrd. "Bunu neden yaptn Barbarigo, neden?" En azndan imdi italyanca konuuyordu. Ama kendisini uzakta tutabilmek iin zel olarak aile ismini kulland Andrea'nn dikkatinden kamad. "Silahhaneden sonra, seninle dost olduumuzu dnmtm." "Dost mu? Cara mia, seni seviyorum. Bunu yapyorum, nk seni seviyorum. Seni bir bakasna brakamam ve bu uurda da her eyi yaparm." Kadnn ses tonu olduka sinirli ve sabrszd. "unu demek istiyorum, Halil'i neden ldrdn?" "Halil mi?" Andrea, Sofia'nn bu isme nem vermesine bozulmutu. Konuulan dili anlamamasna karn serseri bile bunu fark etmiti ve alayc alayc gld. "O." Sofia kemerlerin altn iaret ediyordu."Yenieri mi?" "Evet, orbacba." "Onun bizimle hibir ilgisi yok." Sofia srar etti. "yle de bir ilgisi vard ki..." "Kt bir rastlant oldu, o kadar. Ama sonuta bizi ilgilendirmez o adam. Ltfen Sofia, deerli zamanmz boa harcatma." "Afedersin reis," diye araya girdi serseri. Andrea'nn tm konsantrasyonu bu Trke kelimelerle bozulmu ve bundan hi holanmamt, elini sallayp adam susturmaya alt. Ama adam srar etti. "Sana unu sylemem gerek, o krmz izmeli herif benim iimi iyice kolaylatrd. Yaklatmda sanki kucaklaacakmz gibi kollarn yle bir havaya kaldrd ki, hanerim kolayca kalbine gmlverdi." "Ahlaksz gavur," diye fkeyle tslad Sofia. "Katil." Adam arsz arsz srtt. 62 Ann Chamberlin Andrea duyduklaryla kahrolmutu, ama bir Barbarigo kalbine hkmetmeliydi. Toparland... "Onu tahtrevana sok," dedi kat bir sesle, artk bebein de kadnn da incinmesine aldrmayacakt. "Bir an nce buradan ekip gidelim." "Barbarigo beni anlamyorsun." "Sanrm Madonna, gayet iyi anlyorum. Yedi yl nce Foscari'lerin Karnaval elencesinde olanlar bir kez daha tekrarlanyor galiba. Ama bu kez hayr! Benim olacaksn. Sana ramen seni kurtaracam." Sofia'nn tavrlar Andrea'y artacak biimde deimiti. Demek biraz skdan anlyordu Baffo'nun kz. Tahtrevana ulatklarnda kapy at, Sofla ieri girerken gen adam, ona bakmaktan yine de kendini alamyordu. "Btn bunlardan sonra zaten bu lkede benim iin deerli ne kald?" diye mrldand Sofia. ocuk, diye aklndan geirdi Andrea. Olun Mehmed. Ama Sofia ocuuyla ilgili tek bir sz bile sylemedi. "Btn plan altst oldu," dedi bunun yerine. "Madem ki artk Halil ldrld." "Niye szlandn bilmiyorum." "Ama ben biliyorum," diye fkeyle konutu Sofia. "Halil, bizim Kbrs iin tek umudumuzdu." "Kbrs?" Andrea'nn iini kavuran kskanlk bu szlerle bir anda yerini aknla brakmt. "Yani o st rtbeli askeri rvetle kandrdn m sylemeye alyorsun?" "Neden bu kadar airdn?" "Ama, nasl?" "Andrea bunu sorman m gerekiyor, biraz kafan altr-sana." Andrea durumu anlamaya alyordu. Kbrs'n igalini mi nlemeye alyordu Sofia? syan karp, ocakta ayaklanma yaratp savaa m engel olacakt? Kbrs' m kurtaracakt? "Barbarigo ben neden Kbrs'n alnmasna engel olaym ki?" Safiye _________ _______XIX_______ ^CIYAKLARININ nereye bastn bile fark etmeden yryp erkekler blmne getim. Sanki tm duyularm felce uram gibiydi. Bir hocann ahaliyi namaza davet ettiini duydum. Bir kova suyla azgn alevlere saldrmaktansa, o her eyin sahibi olan byk G'e yalvarmak buradakilere daha akllca gelmi Safiye Sultan F.9 130 ANN CHAMBERLN olmalyd. Ayaklarnn dibinde alnlarn srecekleri seccadeleri bile olmad halde, tm erkekler kl olmu mutfaklarn arkasnda uzanan Marmara'ya yzlerini dnmlerdi. Belki de hi gremeyecekleri Kutsal Kentlerine bakyorlard i dnyalarnn gzyle ve bunun dndaki her ey u an iin gerek dyd. ok akn ve umutsuzdum, ylece hi kmldamadan ayakta dikilmeye devam ettim. Eer bunu srdrsem gvurlukla bile sulanabilirdim. Ama neyse ki biri arkadanelleriyle bacaklarmn arkasna vurdu ve dizlerimin ba zld, alnm secdeye koydum. Namazn yava ve uyumlu hareketleri neredeyse unuttuum bir huzur vermiti iime. Yzm dayadm yer imenlerle kapl toprakt. Hemen yanbamda yeni aan laleler vard. Bamn zerindeyse aalar. Aalar... zerlerinde yeni oluan sarms yeil taze filizleriyle aalar. Hayat kmldamadan duruyor gibi olmutu bir an iin. Bu yaprakcklarn arasndan szlen gnn son klar sanki zerimize dklen altn paralard. Bunlarla hibir eyi satn alamazdk. Onlar bize Tanr'nn sevgisini ve huzuru verebilirlerdi sadece. Namazn ancak sonlarna doru evremde bakalarnn da olduunu tekrar dnebildim. Hemen yanbamda az nce bacama vuran adam vard, onu tanyordum. Bu, mutfaktaki uzun kafal kalfayd. Bir an, neden u anda yangn sndrmekle uramadn dndm, ama bezlerle sarlm elleri bana hemen gereken cevab vermiti. Onlar ok kt ekilde yakm olmalyd. Ellerini namaz srasnda dizlerine koyarken bile ac ektii belli oluyordu. Yine de bu yaral ellerle bacaklarma vurarak beni gnahkrlkla sulanmaktan korumu, bir kez daha Tanrsal huzura kavumama yardm etmiti. Ona gerekten minnettardm. Namazn sonunda birbirimize glmsedik, bana neler geldiini sordum usulca. aliye Sultan 131 Cesur bir tebessmle, sanki hi can yanmyormu gibi durmaya alrken, "u lanet hurmalar," dedi. Birden daha nce ocuklarla ilgili olarak aklmdan geenleri hatrlatan bu szlerle tekrar panie kaplsam da kendimi kontrol edip dinlemeyi srdrdm. "Alevlerden kendimi kurtarp dar atmay baarmtm. Hemen dierlerine yardm edebilmek iin bir kova kaptm. Ama birden aklma onlar geldi. Tekrar odaya dndm. Ortal youn bir duman kaplamt, inanlmaz derecede berbat kokular ykseliyordu mutfaklardan. Ama yine de sanda ulamay baarabildim. Tam onu alp kapya ulamtm ki birden alevler ortal sarverdi. Allah raz olsun bir yenieri beni kolumdan tutup dar ekti. Kurtuldum, ama avu ilerim scaktan iyice kzm sandn kulplarnda kald." Bam sallayp gemi olsun, diye mrldandm. Tekrar gld ve devam etti. "Neyse ki ellerim dzelecek-mi, hekimler syledi. Hurmalara gelince, geri onlar dar kardmda bir para erimi gibiydiler, ama en azndan yok olmadlar ve onlar kime verdiimi biliyorum." Sakin bir sesle konumaya gayret ederek kalfaya, "Ama ne yazk ki ehzade artk onlar annesinin elinden yiyemeyecek," dedim. "Cesaretin sanrm boa gitti." Adam beni artacak bir kahkaha att. "Doru, eer annesinin elinden dersen haklsn. Ama..." Adam sustu ve beni bir keye ekti. Mutfaktaki rahatlkla bahede dedikodu yapmak doru deildi. "Ne yaptm sana syleyeyim." Szlerimdeki lmcl anlam kavrayamamt kalfa. Ben ne yazk ki, ehzade'nin ve yanndaki minik Glruh'un belki de lm olabileceklerini dnyordum. Kayglarm tekrar dile getiremeden adam szlerine devam etti. "Canm kurtardktan sonra, dizlerimin arasnda hurma sandiyla oturup kalmtm. Sinir iindeydim. Btn bunlar bama kim ve ne iin gelmiti? Anne ya da babaanne, her kim 132 Ann chamberlin olursa, elime bir-iki kuru tututurup sand kapacakt ve ehzade'ye bunlar verince de sanki alevlere dalp hurmalar kendi kurtarm gibi iinecekti." "Gerekten de yaptn delilik," dedim. "Hayatn boyunca sakat kalabilirdin. Sokaklarda dilenirdin de kimse suratna bile bakmazd, delilik bu." "Sonra dndm.. Bu hurmalar kim iin? ehzade... Evet, bunlar kk ehzade'nin kendisine verirsem, beni bir daha asla unutmazd. Ve hatta Allah'n izniyle Sultan olduunda da... ite tam kafam karmakarkken mucize oldu. ehzade ve yeeninikarmda grmez miyim?" "Ne?... Onlar yangndan sonra grdn m sen?" "Evet, ok iyiydiler. Allah'a krler olsun. Sesleri duyunca merak edip gelmiler oraya. Ortalkta dolamalar ok tehlikeliydi. Hemen yanlarna gittim ve ehzade'yi selamladm. Sonra da onlar uzaklatrdm. Tabii hurmalar da verdim. yle ok srar ettiler ki mecburen yanlarna oturup deerli meyveleri nasl kurtardm da anlattm onlara." "Yani onlarla birlikteydin." "Evet. ocuk bakcl her zaman byleyse memnuniyetle al brakrm inan, ikisi de ok tatl ve iyi huylu ocuklar." "Neredeydiniz?" "Bahenin sonunda." "Bahenin sonunda m?" Acaba oraya bakmak neden hi aklmza gelmemiti, en gvenli yer olduu iin mi? "Ne kadar nce oldu bu?" "Az nce ayrldm yanlarndan, saatlerce oturduk birlikte. Ben ayrlrken gne batyordu, namaza geldim sonra da, biliyorsun." "Hl oradalar m?" "Bilemiyorum." Adam telam anlayamamt. "Gidip annelerini bulmalar gerektiini syledim ocuklara. Hava karard, sizi merak ederler, dedim." Safiye Sultan 133 "nanamyorum." "nan dostum, ben inanyorum. ehzade bana da bir hurma verdi ve kk hanm da ellerim yaral olduu iin onu bana kendi elleriyle yedirdi. Allah'm byle bir lezzet... Ben ayrlrken kk ehzade ayaa kalkt. Allah rahmet eylesin, ayn Kanuni'ye, dedesine benziyor. Ve dedi ki, 'Yemin ediyorum, bu adam ve yaptklarn asla unutmayacam...'" Artk kendimi tutamyordum, daha fazlasn dinleyeme-yecektim. Gzmden yalar gelerek glyordum, adama sevgiyle sarldm, ama kahkahadan konuacak halim yoktu. Karnm tuta tuta oradan uzaklatm. Adamsa bana ve davranma bir anlam verememi, aknlkla arkamdan bakyordu. smihan' braktm yerde buldum. Gle alaya kk Glruh'un yznde kymetli hurmalardan artakalanlar gzyalaryla ykayp, peesinin ucuyla siliyordu. Onu azarlamay dndnden emindim, ama buna gerekten de gc kalmamt. ehzade Mehmed ise hemen yanbamzda, kalabaln iinde olmaktan tr sknt iinde alyordu. Yzn buruturduunda yanandaki iz belirginleiyordu. Bu ona annesinin ihtiras peinde koarken brakt kk bir mirast. Sersem biri ehzade'ye yangn yznden artk snnet iinin olamayacan syledii iin ocuk ok zgnd. Bir daha asla snnet edilmeyeceini, yani gerek bir erkek olamayacan sanyordu zavall. Ama te yandan, imdilik erkek olamayacana gre dadsndan ayrlmas da gerekmezdi, ocuk onun yanma gitmek iin tutturdu. Bu kez onu susturup, dadnn yanma gidemeyeceini, hemen annesini bulup ona gtreceklerini sylediler. Mehmed kk bir ocuk olmasna ramen arad ve zledii sevginin annesinden gelmeyeceini biliyordu. Bilmedii, sevgili dadsna bir daha sarlamayacayd. Zavall kadn umutsuzca ocuu ararken alevlerin arasnda kalm ve yaralar nedeniyle, ne yazk ki hayatn kaybetmiti. 134 Mehmed'in byk byk babas Yavuz Selim'in zamannda halk arasnda sylenegelen bir deyim varm, "nallah Selim'e vezir olasn" diye. Bunun nedeni, Sultan'n sk sk vezirlerini deitirmesi ya da ldrtmesiymi. Yangndan hemen sonra da harem halk bunu deitirip, "inallah Mehmed'e dad olasn," demeye balamt. nk henz sekiz yanda olmasna karn kk ehzade, dahaimdiden iki dadsn yitirmiti. Ona yardmc olamyordum, ama dorusu acyordum. ocuun sevgi aln ve yalnzln paylamak iin hemen yanbamdaki Glruh'a ynelmesi de anlalabilirdi, ama ben yine de bundan iddetle rahatsz olmutum. _________M1&__________ _______XX_______ c/ANGIN sndrlmt ama artk Selim'in sekiz yz kadndan oluan hareminin kalacak yeri yoktu. Sarayn bu blmnden geriye kalan, kller iinde kapkara bir enkazd. Yenieriler ve hizmetkrlar bahede uyuyabiliyordu. Ama kadnlarn byle bir ortamda yaamalar hem ok zordu, hem de Sultan'n anna yakacak bir ey deildi. Aa yukar yz kadar kadn alp bizim konaa gtrdk ilk gece. Sokullu Paa bir sre iin selaml da bizlere brakp Divan'a gitti ve orada kald. O haftann sonuna doru konuklarmzn says ellinin altna indi. nk kadnlarn byk bir ksm istanbul evresindeki konaklara, kasrlara, av kklerine yerletirildiler, Edirne'deki hareme gnderilenler bile vard. Ismihan'm vey annelerinden biri ve Safiye'nin dnda kimse kalmamt artk bizim konakta. Tabii bir de onlarn kleleri, hizmetkrlar... (Safiye Sultan 135 Yaz boyunca herkes zamann geni bahelerde geirdii iin dorusu ok da zorlanmadk bu kalabalktan. Kk ehzade ve Glruh ylesine uyumluydu ki, varlklarn hissetmiyorduk bile. Tek dikkat ettiimiz, birlikte ykanmalarna ya da uyumalarna engel olmaktan ibaretti, btn kk ocuklar gibi her ikisi de bunlar iin tutturuyor ve bizden "hayr" cevabn almaktan hi mi hi holanmyorlard. Safiye'ye gelince... O, zamannn byk bir blmn haremdeki selamla bakan kafesli pencerenin nnde geirmekten ok memnundu. Buradan SokuUu'nun konuklaryla yapt konumalar izlemek ona tm skntlarn unutturuyordu. Ortam byle olunca bana da fazla bir i dmyordu. Ama havalar soumaya balaynca iler de biraz deimeye balad. Herkesin iini stan gne ve rengrenk iekler artk yok olmaya yz tutmutu. Sokullu nedendir bilinmez, bir sredir nemli grmelerini Sarayda yapmaya balamt. Sul-tan'n Gz'ne de gidemeyen Safiye bundan hi memnun deildi. Yine de can dman olarak grd Nur Banu Sultan'm da Saraydan uzakta, Edirnekap'daki konakta kalyor olmas iini bir para rahatlatyordu. Kafese konulmu vahi bir hayvan gibi sknt iinde haremde dolap durduu gnler hi de az deildi. Hatta zaman zaman fkeyle insanlar azarlad, krd da oluyordu. ocuk bekledii iin bu tavrlarn fazla ciddiye almyorduk. Ne de olsa hamileliin kadnlarn ruh halini olduka deitirebildiini hepimiz biliyorduk. Sonunda beklenen gn geldi ve Safiye ikinci ehzadesini bizim haremde dnyaya getirdi. Yardmclarmdan birini Ay-va'y hemen getirmesi iin yollamtm. Ama yal kadn bir bahaneyle nedense gelmemi, yerine ncir'i yollamt. Safiye' nin doum yapmas her zamanki gibi ksa srmt, ama ne yazk ki bu defa sonu baarl deildi. 136 Kk ehzade, ad bile konulamadan br dnyaya gitmiti. "Yangn yznden," dedi ou kimse. "Hamileliinin en dikkat edilmesi gereken dneminde byle bir felaket yaamak hibir kadna yaramaz." Ama Safiye, bunun nedeninin smihan'm daha nce doum yapt odann uursuzluu olduunu syleyebilecek kadar ii ileri gtrd. smihan bu sulama ile ylesine zld ki, kk Glruh bile onun kalp aclarna yeteri kadar are olamad. Beni allak bullak eden ise, ncir'i uurlarken kadnn dnp bana syledii "intikam" szc oldu. Gzlerimin iine bakarak, ar bir Afrika aksanyla bunu zerine basa basa sylemiti: In-ti-kam... Acaba yanl m anladm, diye uzun uzun dnmtmbunun zerine. Ama iin en can skc yan, kadnn bunu sylerken, benim olup bitenden memnun olmam gerektiini ima eden baklaryd. Safiye yine de bana gelen bu feleketi ok abuk atlatt. Selamla bakan kafesli pencere ona ila gibi geliyordu. Ve zaten yannda hzla byyen iki ocuu daha vard. K iyice bastrmadan ehzade Murad'm yanna, Manisa'ya gittiinde hepimiz rahat bir soluk aldk. Bu iten memnun olmayanlar sadece Kk Mehmed ve Glruh'du. Ayrlrken sanki dnyann sonu gelmi gibi ikisi de avaz avaz alad. smihan da, vey annesi de problem kartacak cinsten insanlar deildi. Safiye ile uzun sre birlikte kaldktan sonra, dorusu bu sakinlik neredeyse canm bile skmaya balamt. Yapacak bir i, kafa yoracak sorun yoktu ortalkta. Hatta eer konuk kadnn halayklarndan biri, ayn zamanda Selim'in yeni gzdelerinden de olmasa yerimden kalkmam bile gerekmeyebilirdi. Safiye 6uI lan 137 Bu kz gzdelerin ban ekmiyordu. Sarayda kendilerine oda verilen ve her an Sultan'm hizmetine hazr bekleyenlerden deildi yani. Selim de zaten yangndan bu yana bir para deimie benziyordu. Eskisi gibi sadece cinsel arzularnn peinde srklenmiyordu artk. Yaanan felaket onda cehennem korkusu yaratm olmalyd. Sefahat lemlerindense Mft'yle babaa verip uzun uzun dini sohbetler yapmay tercih eder olmutu bir sredir. Ama yine de arada bir, bizim konaa kz armak iin haberci yolluyordu. Halayn anlatlmaya deer bir gzellii yoktu. Alk ve hastalklarla peneleerek on drt ay boyunca Osmanl kuatmasnda kalan Kbrs'tan getirilen ganimetin olabilecek en iyi paralarndan biriydi, o kadar... Selim, can arap ekip, Kbrs zaferini bir kez daha kutlamak istediinde aryordu kz. Sultan'a giderken ona ben de elik ediyordum. Aslnda buna zorunlu deildim, ama Saraya yaptm ziyaretler, bana evde oturmaktan daha iyi geliyordu. Selim'in keyfini tamamlamasn beklerken biraz iir okumak, ya da hadmlardan biriyle satran oynamak, belki de evde kalsam yapacaklarmdan daha farkl eyler deildi. Ama en azndan farkl bir ortamda bulunuyordum. Ahbaplk ettiklerimden yeni haberler alyor, Sarayn tamiratnn nasl gittiini reniyordum. Duyduklarma gre, almalar devam etse de yeterince hzl deildi. nk Selim bu ie gnln ve akln fazlaca koymuyordu. Eve dndmde bu bilgileri smihan'a aktaryordum. Kocasyla yeni yaptrdklar vakfn inaatnn da nasl yava gittiini bildii iin buna ok amyordu hanmm. Saraya gelerek, Sultan'm yakn evresinden daha nemli bilgiler de alabilmeyi umuyordum. Ama Selim gnden gne dnyadan uzaklayordu, hibir ey onu derinden ilgilendirmiyordu. Gerekte imparatorluun ynetiminin banda olan efendim Sokullu Mehmed Paa'yd. 138 Mslmanlar'a gre 982 ylnn Ramazan aynn arifesinde, Hristiyanlar'a gre 1574'n sonlarnda bir leden sonra bu tekdzelii bozan ve hatta allak bullak eden bir olay oldu. Hadmlarn salonunda oturmu yine dini bir kitap okuyordum. Hikye, Musa'nn Allah'a, "0"nun nerede olduunu sormasyla ilgiliydi. Peygamber'in ald cevap uydu: Beni aradnda zaten bulmusundur. Bu cmlenin zerine --belki de kendi cevabm bulabilmek zere- derin derin dnyordum ki, odaya Kbrsl kz girdi. Zaten o gnden sonra, bu dini hikyeye ne zaman tekrar ilgi duysam, aklma olanlar geldii iin bir trl cevabn zerinde tam olarak dnemedim. Her neyse, kza baktmda henz grevinin tamamlanmam olduunu anlamtm. Heyecan iinde, titreyerek sarnmaya alt bir havludan baka bir ey yoktu zerinde. Kz plakt.Bir an iin onun Selim'in ehvetinden kam olabileceini dndm. Ama bir klenin byle bir ey yapmaya hakk yoktu. Allah'm sen bana yardm et, u kz yola getireyim, diye mrldandm kendi kendime. Kzn yanaklarnda tuhaf bir krmzlk vard. Bu, korku ve tiksintiden ok heyecandan gibi grnyordu. Ona tuhaf bir holuk vermiti, kzn Sultan tarafndan istenmesinin Kbrsl olmasnn dnda bir nedeni de olabileceini ilk kez dnmtm. "Abdullah, ltfen gelir misin?" Bunu korku ya da heyecanla, bararak sylememiti. Sanki bir ibirlikiyi fsltyla arr gibiydi. Kafam karmt. "Sultan'n yanna m?" "Ltfen gel." Elimdeki kitab b