S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja...

32
1

Transcript of S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja...

Page 1: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

1

Page 2: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

S P I S Z A W A R T O Ś C I \ i - r , f l

T E C Z K I . . d i ....................................................................

I./l. Relacja ' -5. *' ‘

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora

I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora '

II. Materiały uzupełniające relację

III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora — —

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) -— -

III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 -----

III./5. Inne . . . ----

IV. Korespondencja

f

V. Nazwiskowe karty informacyjne

VI. Fotografie

h

2

Page 3: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

3

Page 4: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr.

83 -nu Tczew tel.531-22-27

FundacjaArchiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_

Jestem córką Jana Henryka Moliera, który w czasie okupacji był człon­kiem podziemnych organizacji wojskowych "Pomorze” i "Gryf Pomorski",

Zanim rozpocznę zapamiętane dane dot. mego Ojca w/g schematu r e la c j i którą otrzymałam przekazywać, kilka danych o nim.

Ojciec mój był rodowitym Pomorzakiem. Urodził się w 1890r. w Liniowcu pow. Starogard. Tam uczęszczał do szkoły i brał udzisł w strajku szkolnym.W latach 1918 - 1920 był członkiem polskich organizacji wojskowych w Staro­gardzie, mimo tego że w1918re wrócił z Francji jako niemiecki żołnierz. Ojciec zmarł w 1955r. w Tczewie.I . Dani osobowe.Henryk Jan Molier ur. 19. I . tź 1890r. w ^iniówcu. Im. rodziców Marcin i Ka tarzyna, z.d. Wejrowska. Ożenił się n |z n 1923 z Sabiną Mikołajczyk.W 1924 urodziła im się córka zo fia .I I . Dane środowiskowe.Ukończył w 1904r. szkołę powszechną/volksschule/w Liniowcu i dobył zawód fryz jera . Od 1923 jako mistrz fryz je rsk i prowadził w Tczewie przy a l . Koś­cie lnej zakład f ryz je rsk i . Przez długie la ta aż do 1939r. był Cechmistrzem fryzjerskim w Tcfcewie.

Ze względu na wiek służba wojskowa w 1939r. go nie obowiązywała.Posiadał nadany mu w 1928r. Srebrny Krzyż Zasługi, odznakę honorową"Za

walkę o szkołę polską"oraz odznaki i dyplomy za walkę o polskość Pomorza. I I I * Udział w Kampanii Weześniowej 1939r. nie dotyczyIV. Krótki życiorys okupacyjny.

i£-go września 1939r. ojciec został aresztowąny i wywieziony do Szymankowa. 0£ śmierci wybawił go oficer niemiecki, syn Haarhausena niemieckiego pasto­ra ewangielickiego, sąsiada i dobrego znajomego ojca z Tczewa.

Z Szymankowa przewieziono 6jca do Victoriaschule w Gdańsku, gdzie wię­zieni by li również plscy pocztowcy z Gdańska.

Z Gdańska przewieziono Ojca na Gestapo do Gdyni skąd zwolniono go 23-go września. Zarówno w Gdańsku jak i w Gdyni więźniowie by li b ic i i szykano­wani. Spali na gołym cemencie. Ojciec do końca życia c ie rp ia ł na nerki.

MPo zwolnieniu Ojciec ukrywał się jakiś czas w Grudziądzu u s iostry. Wio sną 1940r. wrócił do Tczewa. Do końca wojny nigdzie zip na stałe nie praco­wał. Zakład fryz je rsk i odebrano rodzicom jes4eniąl939r. a całe umeblowanie i wyposażenie zakładu zarekwirowano. Zarówno Ojciec jak i Matka do końca wojny na stałe^prac owali nigdzie*n£e0 Ja pracowałam początkowo jako pomoc domowa u rodziny niemieckiej, później w biurze niemieakiego Towarzystwa U- bezpieczeniowego.7 . Działalność okupacyjna.Otym, że Ojciec dz ia ła ł w organizacjach podziemnych mogę jedynie mówić na p podstawi* tego co pamiętam, a minęło już wiele la t od tego czasu. W czasie okupacji nie Mówiło się o tym wcale wzgl. bardzo mało. Ojciec nie mówił o tym nigdy ani w czasie wojny ani powojnie. fo wojnie zresztą UB węszyło za wojennymi konspiratorami i Ojciec nie chciał o tym wspomonać tym bar­dzie j, że się nie ujawnił i do końca życia był zakonspirowany.

Pezypominam sobie tylko nazwiska mężczyzn którzy ©jca odwiedzali, a któ rych ja znałam.Bylix±ajtxp.to^P.P.Frankowski, Klonder/ Knop, Pwłowicz, Wi­tuski. Ale przchodzili też tacy których nie znałam •

4

Page 5: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

- 2 - *przychodzili pojedynczo,nigdy grupowo. Pamiętam jednak jak kiedyś,

pojedynczo przyszło ich kilku, nie znałam ich. Mama na parterze pilnowała aby n$e wszedł ktoś nieproszny, drzwi od ulicy były zamknięte, my mieszka­liśmy na piętrze, na parterze był nieczynny zakład f ryz je rsk i . Z ciekawo­ści zaglądnęłam przez dziurkę od klucza i zo-baczyłam jak jeden z mężczyzn przysięgał Bg na krzyż stojący na śrobku stołu. Byłam tym wstrząśnięta gdyż o konspiracyjnej działalności OjGa nic nie wiedziałam.0 przysiędze po­wiedziałam Matce która zabroniła mi o ty rozmawieć z Ojcem.

Z późniejszych raczej powojennych rozmów na ten temat z Matką, wiem że zbierano dane i wiadomości o tranportach kolej owych,o produkcji stoczni w Gdańsku, o sytuacji rodzin aresztowanych Polaków, o tym co się na Pomo­rzu dzieje itp . Wiadomości te i dane przekazywano do ukrywającego się w po­b l iżu Wiela Ks. Wryczyfjoktórym mówiono jako o Komendancie.

Z r e la c j i dobrego znajomego Ojca p. KlonBera dowiedzieliśmy się po wojnie,że w czasie jego aresztowaniw i podczas pobytu w Sztuthofie pytano go kilkakrotnie o Henryka Mttllera. Ojciec dla znajomych i kolegów był Ja­nem. Moż« to go uratowało od aresztowania. Przez cały czas okupacji Ojciec b. często wyjeżdżał do swoich s ióstr do Grudziądza i Starogardu, gdyż oba­wiał się przebywać stale w Tczewie.

0 tym że Ojciec dz ia ła ł w konspiracji świadczą wypowiedzi współtowa­rzyszy konspiracji, zaświadczenie p. Kłosa oraz wzmianka w książce p. Mi­lewskiego "Kociewie w latach okupacji” .

V I I Okrea pookupacyjny.Jak już wspominałam Ojciec po zakończeniu wojny n i» ujawniłsię.Władze PRL, konkretnie mówiąc UBczęsto Ojca przesłuchiwały w swojej s iedzib ie . Go cie­kawe nigdy go o f ic ja ln ie nie wzywały da UB, nigdy nikt po niego nie przy­chodził do domu, a zabierano go z ulicy gdy wychodził po zakupy wzgl. coś załatwić. Wracał zazwyczaj późno w nocy. Pierwszy raz gdy mijały godziny 11-ta, 12-ta i 1-sza martwłyśmy się bardzo co się z Ojcem stało . Później wiedziałyśmy już gdzie Ojciec może być. Me umiem powiedzieć i l e razy mia­ło tcjmiejsce, dobrze jednak pamiętam te godziny niepokoju czy tym razem go puszczą. Przypuszczam, że przesłuchujący Ojca U-bowcy przypuseczali i domyślali się, że dz ia ła ł w Konspiracji,nie mieli jednak konkretów i dla­tego go puszczali po dłufeich przesłuchaniach*, Zwalniano go późno wnocy przypuszczalnie dlatego, że chorowął na serce i często miewał ataki w cza­sie przesłuchiwań.

Jak już pisałam trudno mi powiedzieć szegółowo o konspiracyjnej dzia­ła lności Ojca, nie wiem też i l e razy był przesłuchiwany w UB.

Wiem jadnak i pamiętam, że żyłyśmy z Mamą i Babciąw ciągłym strachu i napięciu przez lata okupacji i potem dzięki "działaniom” UB. Wiem też z tego co pamiętam i co widzęc zapamiętałam, że Ojciec w konspiracji dzia­ł a ł . Dlatego też przesyłam tę może niezbyt szczegółową ale polegając^ na prwadzie re lac ję .

Zależy mi na tym aby po okupacyjnej, niepodległościowej dziaJJ został jakiś ślad, jakieś wspomienie.

W 1998r. w Zjeździe Garczyniaków w Garczynie - pierwszym organizatorem obozów sportowych po wojnie w Garczynie jest mój mąź- uczetnicjsyła Pani Prof. E lżbieta Zawacka, uczestniczka przedwojennych obozów PWK w Garczynie, Wraz z nią przyjechała z Torunia p.Marta Czyżak. Rozmawiałam z nią o moim Ojcu i obiecałam pr£kaza« dane o jego działalności okupacyjnej. Z różnych względów nie zdołałam tego uczynić. Zdrowie, sprawy rodzinne, itp . przykro mi. Dziękuję p„ E l l i Skerskiej za pismo z "Fundacji” zdnia 06.02. 2001. , które zmobilizowało mnie do napisania tego l i s tu . Poza tym jestem w lepszej kondycji. ~

Zofia Krajnik

Z poważaniem

Zofia Krajnik

83-110 Tczew te l . 531-22-27

5

Page 6: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

6

Page 7: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

'

/j"

7

Page 8: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

i

8

Page 9: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

'• 1 * 3 5 5 3 . rjs. dn ..5® .* . I . ? . * 1 9 3 8 r.

LEGITYMACJAK om is ja Nadaw cza O dznaki W . S. K.

za tw ie rdzone j rozkazem Pana Ministra Spraw

W o js k o w y c h z dnia 17 września 1927 roku’/zaśw iadcza , że p....M .............

H e n r y k .• uprawniony jest do noszenia Odznaki Pa

tnUŁkowej lx,,„Wojskowej Straży Kolejowej

z g o dpi § regulaminem. (Dz. Roź. 2e **

z dnifl 17 IX-1927 r. G. M. 2245. I.)

/ § C<

......................................................- i - i . .- .— .— .......................i.

W Y C I Ą G Z R E G U L A M I N UO dzn a k i p a m ią t k o w e j d la b. c z ł o n k ó w

W o j s k o w e j S t ra ż y K o l e j o w e j .

) . C e l e m u p a m i ę t n i e n i a z a s ł u g i d z i a ł a l n o ś c i W o j s k o w e j S t r a ­

ż y K o ' e j o w e j n a t e r e n i e R z P o l . u s t a n a w i a s i ę O d z n a k ę

P a m i ą t k o w ą W o j s k o w e j S t r a ż y K o l e j o w e j .

2 . J a k o O d z n a k ę P a m i ą t k o w ą W . S . K . u s t a n a w i a s i ę k r z y ż

s z a f i r o w y e m a l i o w a n y n a t l e z ł o t e m z g o d ł a m i k o l e j o w e m i

i n a p i s a m i w e d ł u g z ł o ż o n e g o w G a b i n e c i e M i n i s t r a S p r a w

U o j s k o w y c h — w z o r u .

3 . O d z n a k ę P a m i ą t k o w ą W . S . K . z e z w a l a s i ę n o s i ć w o j ­

s k o w y m n a m u n d u i a c h w m i e j s c u o z n a c z o n e m o d n o ś n y m

r o z k a z e m P a n a M i n i s t r a S p r a w W o j s k o w y c h , o s o b o m z a ś

c y w i l n y m n a u b r a n i u c y w i l n e m n a l e w e j s t r o n i e p i e r s i .

4 . P r a w o n o s z e n i a O d z n a k i P a m i ą t k o w e j W . S . K . p r z y s ł u ­g u j e b . c z ł o n k o m W . S . K . . k t ó r z y u d o w o d n i ą p r z e d K o -

m i s j ą N a d a w c z ą W o j s k o w e j S t r a ż y K o l e j o w e j s w o j ą p r z y ­

n a l e ż n o ś ć d o t e j o r g a n i z a c j i w 1 9 1 8 — 1 9 2 0 o r a z s w o j a * n i e s k a z i t e l n ą p r z e s z ł o ś ć p o l i t y c z n ą i o b y w a t e l s k ą .

5 . P r a w o d o o t r z y m a n i a O d z n a k i p < M i a d a i 4 . J b t » \ : . C z l ^ i - i w i « ś

jgjponuuM W..SwK.!: ; - r - f 'rT7T\a ) z a p o ł o ż o n e z a s ł u g i p r z y f o r m a c j i W o j s k o w e j S f r a ż y

K o l e j o w e j n a t e r e n i e R z e c z y p o s p o l i t e j P o l s k i e j .

b ) z a u d z i a ł n a f r o n c i e w B a t a l i o n i e O c h o t n i c z y m W o j ­

s k o w e j S t r a ż y K o l e j o w e j w r o k u 1 9 2 0 , n a o d c i n k u S t a - i n i s ł a w ó w — L w ó w .

c ) z a u t a r c z k i z b r o j n e z b a n d a m i p r z e s t ę p c ó w , t e r r o r y z u ­

j ą c y c h s ł u ż b ę k o l e j o w ą i r a b u j ą c y c h t r a n s p o r t y z m a ­

g a z y n ó w i p o c i ą g ó w t o w a r o w y c h n a P . K . P .

d ) z a c i ę ż k ą s ł u ż b ę w d n i a c h p r z e ł o m o w y c h o d 1 5 d o

2 I . V - 1 9 I 9 r . , k i e d y w r o g i e ż y w i o ł y p r a g n ę ł y z a k ł ó c i ć ł a d i p o r z ą d e k w P a ń s t w i e P o l s k i e m .

e ) z a p r z y k ł a d n ą i p e ł n ą m ę s t w a o c h r o n ę t r a n s p o r t ó w

w o j s k o w y c h i w s z e l k i c h o b i e k t ó w k o l e i p a ń s t w o w y c h ,

j a k o t e ż z a 7 a p e w n i e n i e b e z p i e c z e ń s t w a o s o b i s t e g o p a ­s a ż e r o m , o r a z i c h m i e n i a .

f ) K o m i s j a N a d a w c z a W . S . K . j e s t r ó w n i e ż u p r a w n i o n a

d o u d z i e l e n i a O d z n a k i P a m i ą t k o w e j W . S . K , :

O s o b o m , k t ó r e , b r a ł y u d z i a ł c z y n n y p r z y r o z b r a j a n i u o k u ­

p a n t ó w n a t e r e n i e k o l e j o w y m , p o c z e m n a s t ę p n i e z a c i ą g n ę ł y

s i ę d o s z e r e g ó w ^ o j s k o w e j S t r a ż y K o l e j o w e j , o r a z t y m c z ł o n ­

k o m z p o ś r ó d w y m i e n i o n y c h , k t ó r z y z b r o n i ą w r ę k u p r z e ­

c i w s t a w i l i s i ę o k u p a n t o m , u s i ł u j ą c y m w y w i e ź ć z P o l s k i t a b o r k o l e j o w y .

V e r t e

9

Page 10: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

DO’70DZT';7O OKRĘGU KORPUSU NR VIII PLACOWEJ HISTORYCZNA

Nr 276- 34/5556 Pl.Hist.

Toruń, dnia / / stycznia 1939 r.■ 'Placówka Historyczna DOE VIII. ‘wydaje zaświadczenie raz tylko jeden. Oryginał zachować i po­sługiwać się uwierzytelnionymi * '"'sami.

. . .3. fv;Z A S W I A D C :L& N I E.

I.m-p

Niniejszym zaświadcza s.ię, że PkursdEony dnia _ 1 9 t I . I 0?0 v ... - •_ ^ r ó i na i Katarzyny

U l

.......... ^ ■ ■

, M 0 L,.L S R Henryk—

■#**-zamieszkały w 1CT2BY/iS, ul •. KósciTsli Ą łj •. "_ _ _ _ _ _ _ ‘ r-~ :

uzK-ś/majZi— i —•‘••V :Vw < -U;

był czynnym ozłonkiems \Straży Ludowej w Starogarć

od dnit 20 lutego 1919 r. do t.niaOrganizacji Wojskowej Pomorze-

cd dnia *''*----- — ------------ do .niaRady Żołnierzy i Robotników w _— -

... .......... ‘ Ł*“od dnia .________ Idnic

trS*

ie .10 lutego 1920 r*

i /

-|D0W0bcj '0iśśgu Korpusu nr viiiV^ 1 ’• :V. ' ' '■/ *0 f

/ 1MP.3

'-"-‘—i. - .:Ś^nĆ2^UA*.'c#'.ifeł-*-rr~;

'l 78KI -KARASZS' 7I0Z / fen.Bryg.

vr;-

■ • . 10

Page 11: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

,

11

Page 12: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

t

12

Page 13: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

Niniejszym zaświadczamy W; miejsce przysiegi,zo jak nam

wiadomo obyw. Molier Henrjyk z Tczewa \xs' C

byl vi posiadaniu prawa npszenia srebrnego Krzyaa Zasługi L ' * •w mysi art.19 rozp. XXX. Prezydenta R.P. z dnia 23,1.1928 r .

1o organizacji władz administracyjnych D z .ustaw R.P, N r.11

poz.86.

Oznaczenie to otrzymał za zasługi położone w pracach spo­

łecznych.

własnoręczne podpisy:t

Kłosa Franciszka z Tczewa u l. aambora 15

wołoszyka Leona z Tczewa u l. wilcza 6

stwierdza,

Tczew,dnia 25 października 194J?r.

13

Page 14: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

HUNOISZEK K £ O S sjjn Piotra i Salomei, urodzenia 19.12. 1885 w Lińsku pow. Tuchola, zamieszkaXy w Tczewie, Sambora 15, bierze na sieb ie pe^nę odpowiedzialność dyscyplinarnęi i sędowo-karn? w razie zeznań nieprawdziwych.

byX cz__ „

. ’t « i i , . , . . . •"> . . 1. . . . . . i : t

i spe^nia^ obowiązki iakp 4*?/ . - r —;—r-r^TodS & t v 4 r r i 4 l . ~T—'. ł : .do U #.?£'. >s .

Tcz;ew,dnia H r ............. 1947 r .

' Franciszek K 0 S Chef Organizacji Wojskowej "Pomorze” legalizowany przez *Wojsko Sprzymierzone - Poczta Polowa 44531.

FrmMpttek Kło? j.. - - X - fal vv"57 ^C hef Ci

. i ol e g a l i z o w a n y 1 \ .-Cjsko o p r z y i * . >

P oc / la P o l o - u 44531 Tcs^ew, ul. ban ibora 5.5

.__ f.~. «>dpłr,(y) noś\Mi,ad; ,vr . f e N r l l r p .

f-j fr. Połłowicz noi. w

14

Page 15: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

15

Page 16: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

M o lie r H e n ry k Jan ps. „Jan” (1890-1955 ),

kmdt O rgan izac ji W o jskow ej „P om orze ” n a / f

pow. tczewski.

U rodzony 19 I 1890 r. w L in iow cu pow.

Starogard G d.: syn M arcina i Katarzyny z d.

W ejrow sk ie j. W 1904 r. ukończył n iem iecką

szkolę pow szechną w Starogardzie Gd. (bral

udział w strajku szkolnym ), a potem zdobył

zawód fryzjera . W c ie lon y do n iem ieckiej armii,

podczas I w o jn y św iatow ej w a lczy ł w e Francji.

Od 20 II 1919 r. do 10 II 1920 r. działał

w Straży Lu dow ej w Starogardzie Gd. Cech-

rnistrz w latach 1923-1939, prow adził zakład

fryzjerski w T c z e w ie przy ul. K oście lnej 3.

D ziałacz polskich organ izacji w o jskow ych w Starogardzie Gd.

N ie zm ob ilizow an y . Dnia 2 IX 1939 r. został aresztowany, a zakład fry z je r ­

ski przejęli N iem cy . B y ł w ięz ion y w Szym ankow ie (ż y c ie uratował mu N ie m ie c

- syn pastora) V ic to r ia Schule w Gdańsku. Z w o ln ion y 23 IX 1939 r. ukryw ał się

u siostry w Grudziądzu. W iosn ą 1940 r. w róc ił do Tczew a . O d 10 X I I 1939 r. do

18 III 1945 r. by ł kmdt. w O rgan izacji W o jsk ow e j „P om orze ” , na pow . tc zew ­

ski, u tworzonej p rzez kolejarza z T c zew a Franciszka K łosa ps. „G ru b y” . N a le ża ł

do zorgan izow anej p rzez Józefa K law ikow sk iego konspiracyjnej grupy sabota-

żow o-w yw iad ow cze j na terenie tczew sk iego w ęz ła k o le jow ego . U trzym yw a ł

kontakty z W ładysław em Paw łow skim , C zesław em Knoppem . Jego dom przy

ul. K ośc ie ln e j 3 b y ł punktem kontaktowym . Pod koniec 1942 r. za pośredn ic­

twem J. K law ik ow sk iego , w ów czas ju ż kmdt. T O W „G r y f P om orsk i” pow .

Tczew , i na polecen ie Rady N acze ln e j „G ry fa ” został zw erbow an y p rzez Ed­

munda C zarnow sk iego ps. „K o ls k i” do grupy „B a łtyk ” sieci o fen syw n ego w y ­

wiadu da lekosiężnego K G A K krypt. „Lom bard ” . E. Czarnowski k ierow a ł pod­

grupą o kryt. „B a łtyk 301” , prow adzącą w yw iad na lin ii T o ru ń -T c ze w -G d a ń s k -

-G dyn ia , do której na leżeli m.in.: Jan Chamski, Stefan D rejsk i, H en ryk K nopp ,

j U ' o ^ y \ U a/ w p ^

- , OWi/km 3.&0 A, v.t %, -ó. 9^Franciszek W o jc iech ow sk i, Jan W a lik (g łów n ie k o le ja rze ) oraz te legra fistk i -

Gertruda Dębicka i U rszula Kortas. Łączność m iędzy w yw iadem „G ry fa ” , pod­

grupami „B a łtyk 301 i Bałtyk 302” a Bernardem K aczm ark iem ps. „W rzo s ” ,

szefem grupy „B a łtyk ” w yw iadu dalekosiężnego, u trzym yw ał W ładys ław W a w ­

rzyniak, ps. „W ito ld ” .

C hociaż po w o jn ie nie u jawnił się, by ł jednak często przesłuch iw any przez

U B P.O żen iony w 1923 r. z Sabiną M iko ła jczyk , m iał córkę Z o fię , zam. Krajnik.

Zm arł w 1955 r. w T czew ie .O dznaczony Srebrnym K rzyżem Zasługi (p rzed 1939 r.).

APAK, T.: Ignaszak S„ Klawikowski J., Wawrzyniak W.; inf. rodziny.

E lżb ie ta Skerska

16

Page 17: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

17

Page 18: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

F U N D A C J AA R C H I W U P O M O R S K I E A R M I I K R A J O W E J

BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. WIELKIE GARBARY 2 • TEL (0-56) 65-22-186 http://www.um.torun.pl/~arch AK, e-mail: [email protected]

KONTO: WIELKOPOLSKI BANK KREDYTOWY SA W TORUNIU, NR 10901506 -4675-128-00-0

Toruń 200 i 02 06

1.dz.234/P0M/2001 i S z .Pani Zofia Krajnik

83-iOO Tczew

Szanowna Pani !

Adres Pani otrzymałam od p.Czesława Kr.oppa.■ mmieszkającego w Anglii, Ictóry poinformował mnie, że szuka Pani

śladów konspiracyjnej działalności Ojca śp.Henryka Hoelera.Przykro mi > że nie mogę udzielić Pani wyczerpującej odpo­

wiedzi. Jedno na pewno wiadomo, że Ojciec Pani współpracował z Henrykiem Knoppem, członkiem wywiadu grupy o kryptonimie "Bał • tyk", utworzonej z członków różnych organizacji konspiracy i i-.yeli. Armii Kraj owej, Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski" L "Miecz i Pług". Ojciec Pani mógł być także członkiem Okręgowej Delegatury Rządu na Pomorze o kryptonimie "Zatoka".

•< *&

tje ralacjami członków konspiracjiHasze Arcliiwummorskiej i nie wszystkie dokumenty zostały opracowane; tak W i 6 C

może dojdą nowe szczegóły, o który cli Panią niezwłoczniepowiadomię.

Łączę pozdrowienia i wvrav.vyszacunku poważaniem . . . . . . . .

El la Ske. ska

18

Page 19: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

przegyłam w załączeniu kserokopie:Legitymacji "Odznaka Wojskowej Straży Kolejowgj z la t 1918 - 1920. Zaświadczenie o członkostwie w Straży Ludowej z la t 1919 - 1920. Ausweis nr. 143 z 23 września - September 1939.Entlassungsschein - zwolnienie- Blok 207 Biatt 2$, z 22.09.1939. przyznania odznaki"Za walkę o szkołę polską” .Zaświadczenia o przyznaniu Srabrnego Krzyża Zasługi Zaświadczenia p. Franciszka Kłosa.

Z. K.

19

Page 20: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

3

F U N D A C J AA R C H I W U M P O M O R S K I E A R M I I K R A J O W E J

BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. WIELKIE GARBARY 2 • TEL. (0-56) 65-22-186 http://www.um.torun.pl/~arch AK, e-mail: [email protected]

KONTO: WIELKOPOLSKI BANK KREDYTOWY SA W TORUNIU. NR 10901506 -467 5 - ' ?8 0 ' -

Toruń £001-03-17

l.dz.:/ 674 P0M 2001

S z .PaniZofia Krajnik

83-11 O Tczew

Szanowna Pani !

Bardzo serdecznie dziękuję za relację o konspiracyjnej działalności Ojca Pani śp.Henryka Moliera. Relacja wraz z kserokopiami dokumentów została w naszym Archiwum złożona w teczce opatrzonej sygnaturą H- 1098/1853. Obiecuję Pani, że w kolejnej części "Słownika biograficznego konspiracji pomorskiej 1939-1945" Ukaże się biogram Ojca Pani. W związku z tym proszę o przesłanie zdjęcia Pani Ojca; może być z czasów okupacji lub późniejszych., a także informacji o jego życiu po wojnie oraz wyróżnieniach i odznaczeniach. Czy może ktoś inny z Pani rodziny walczył w konspiracji?

Będę zobowiązana za krótką informację.Łączę serdeczne pozdrowienia i życzę dużo zdrowia.

Z poważanie^,-. . pi ........El 1 a Skerska

dokumentalistka Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w Toruniu

20

Page 21: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

21

Page 22: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

22

Page 23: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

23

Page 24: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

*

24

Page 25: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

25

Page 26: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

26

Page 27: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

27

Page 28: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

28

Page 29: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

29

Page 30: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

30

Page 31: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

31

Page 32: S P I S Z A W A R T O Ś C I...Zofia Krajnik Tczew 26. 02. 20Olr. 83-nu Tczew tel.531-22-27 Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w_Toruniu_ Jestem córką Jana Henryka Moliera,

32