1 Opieka

Rynek usług dla osób starszych jest określany jako srebrna gospodarka (ang. silver

economy, niem. seniorenwirtschaft). Mamy przyjemność przekazać Państwu raport na temat

srebrnej gospodarki w Polsce. Celem naszych badań było znalezienie w Polsce niszy na rynku usług

telekomunikacyjnych dedykowanych osobom 65+ oraz przybliżenie jak polski rynek srebrnej

gospodarki może skorzystać z osiągnięć krajów Unii Europejskiej, które stanowią elitę tej gałęzi

gospodarki.

Przygotowany przez nas raport zawiera dane o rynku opiekunów dla osób starszych

potrzebujących pomocy w codziennym życiu we własnym domu. Prezentujemy także technologie

ułatwiające osobom starszym samodzielne funkcjonowanie na co dzień. Pozwalamy sobie także

zwrócić Państwa uwagę na niszę w agroturystyce, tzw. gospodarstwa opiekuńcze (ang. home care),

które są alternatywną drogą rozwoju indywidualnych gospodarstw wiejskich.

2 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

SPIS TREŚCI

1. Rekomendacje.............................................................................................4

2. Opieka nad seniorem..................................................................................5

3. Problemy geriatryczne...............................................................................6

3.1 Deficyt lekarzy geriatrów...............................................................6

3.2 Deficyt oddziałów i poradni geriatrycznych.................................7

3.3 Deficyt pozaszpitalnej opieki i usług opiekuńczych.....................9

3.4 Przykłady dobrych praktyk w Europie.........................................15

3.5 Deficyt osób koordynujących leczenie seniorów.........................17

4. Rolnictwo społeczne a senior.....................................................................18

4.1 Gospodarstwa opiekuńcze..............................................................18

5. Senior a technologia....................................................................................20

5.1 Teleopieka.........................................................................................20

5.2 Odbiór teleopieki..............................................................................21

5.3 Kategoryzacja teleopieki..................................................................22

5.4 Trendy w teleopiece..........................................................................23

5.5 Inteligentny dom...............................................................................24

5.6 Polska.................................................................................................26

5.7 Polscy gracze.....................................................................................27

Bibliografia......................................................................................................28

3 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

REKOMENDACJE

Za 25 lat będzie 9,6 mln osób starszych

Prognoza demograficzna dla Polski w najbliższych 25 latach przewiduje wzrost liczby

osób starszych o ok. 3 mln., co przy jednoczesnym spadku liczby urodzeń spowoduje gwałtowny

wzrost zapotrzebowania na usługi dla tej grupy społecznej.

Zapotrzebowanie na usługi geriatryczne

Seniorzy będą potrzebować specjalistycznej opieki medycznej. W związku z potrzebą

pozostawania jak najdłużej samodzielnym, a równocześnie obaw związanych ze zdaniem na

własne siły osoby 65+ będą potrzebowały wsparcia w codziennych sytuacjach życiowych.

Wzrośnie zapotrzebowanie na wykwalifikowane opiekunki osób starszych, specjalistów geriatrów

i mieszkania chronione .

Komfort życia seniorów

Osobie starszej satysfakcję z życia i dobre samopoczucie gwarantuje poczucie bycia

potrzebnym. Seniorzy nie mogą czuć się wykluczeni z życia społeczności, w której żyją. Konieczne

jest zapewnienie seniorom wsparcia technologicznego, a w wypadku osób przewlekle chorych także

ich opiekunom, w samodzielnym funkcjonowaniu na co dzień. Ważne jest także zapewnienie

rozrywki i wypoczynku osobom 65+, co stwarza szansę dla indywidualnych gospodarstw rolnych

na zapewnienie sobie dodatkowych dochodów przez tworzenie gospodarstw opiekuńczych.

Technologie ułatwiające samodzielne funkcjonowanie osób starszych

Współczesne osiągnięcia technologii komputerowych pozwalają na zapewnienie

bezpieczeństwa w samodzielnym funkcjonowaniu osobom w podeszłym wieku, zapewniają także

seniorom rozrywkę i edukację. Do zapewnienia komfortu życia osobie starszej potrzebne są usługi

z zakresu telechnologii asystujących, związanych ze służbą zdrowia, związanych z opieką nad

seniorem w domu i inteligentne domy. W porównaniu do krajów UE sytuacja na Polskim rynku

telematyki jest w początkowej fazie rozwoju, co w powiązaniu z prognozami demograficznymi

gwarantuje szybki rozwój tego rynku.

4 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

1. OPIEKA NAD SENIOREMProblem starzenia się społeczeństwa w najbliższej dekadzie może w wymierny sposób

wpłynąć na wydolność systemu opieki zdrowotnej. Sytuacja demograficzna Polski stawia nasz kraj

w pierwszym szeregu państw zainteresowanych wydajną i skuteczną, a więc gwarantującą wysoki

poziom życia jej adresatów, polityką senioralną. Dodatkowo wzrost średniej długości życiaw Polsce

może się wiązać z kilkukrotnie większym poziomem wydatków ponoszonych w systemie opieki

zdrowotnej na zapewnienie jak najbardziej godnego przeżycia starości. W porównaniu z innymi

państwami Unii Europejskiej Polska w sensie demograficznym nadal jest stosunkowo młoda. Polacy

przeciętnie są młodsi o trzy lata od mieszkańców UE. Jednakże obserwowany jest postępujący proces

starzenia się społeczeństwa, a w perspektywie najbliższych dwudziestu kilku lat nastąpi jego gwałtowne

przyspieszenie. Za kluczowy wskaźnik tego procesu należy uznać prognozę Głównego Urzędu

Statystycznego, według której udział osób w wieku poprodukcyjnym w strukturze ludności Polski

zwiększy się z 16,8% w 2010 r. (ok. 6,5 mln osób) do prawie 27% (ok. 9,6 mln osób) w 2035 r.

Te zmiany demograficzne spowodują zwiększenie zapotrzebowania na usługi geriatrii,

zwanej medycyną wieku starszego, która zajmuje się głównie stanami wielochorobowymi i jest

zorientowana na rozwiązywanie złożonych problemów zdrowotnych, środowiskowych i socjalnych

osób starszych, np. przez rozpoznawanie i leczenie chorób, zapobieganie schorzeniom, edukację

i wsparcie psychologiczne udzielane pacjentowi oraz jego opiekunom. Standardem w geriatrii jest

całościowa ocena geriatryczna prowadzona przez zespół specjalistów z różnych dyscyplin medycznych

i pozamedycznych, tj. lekarza, pielęgniarkę, terapeutę, psychologa, dietetyka oraz pracownika

socjalnego.

W polskiej opiece zdrowotnej nad pacjentem geriatrycznym standardem jest leczenie

licznych, pojedynczych chorób przez wielu specjalistów przy braku wymiany informacji między nimi.

Zamiast stawiania pacjentowi diagnozy całościowej kieruje się go na szereg badań dodatkowych oraz

przepisuje wiele leków. Skutkiem takich działań jest nadmierna konsumpcja leków przez osobę starszą

i duże zagrożenie wystąpienia niepożądanych efektów ubocznych ich przyjmowania. Geriatria stanowi

tylko 1% usług na rzecz osób starszych w systemie Narodowego Funduszu Zdrowia. Według danych

Centrali NFZ z 2010 r. osoby powyżej 65. roku życia są najczęściej leczone przez: internistów,

chirurgów, kardiologów, okulistów, ortopedówi neurologów. System ochrony zdrowia i polityki

społecznej nie oferuje rozbudowaneji pozaszpitalnej zorganizowanej opieki dla osób starszych. Nacisk

kładziony na aspekt zdrowia seniorów, skutkuje również zaniedbaniem sfery psychicznej pacjenta,

która determinuje skuteczność procesu leczenia lub łagodzenia dolegliwości wieku podeszłego.

5 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

2. PROBLEMY GERIATRYCZNEWedług przewidywań Eurostatu proces starzenia się społeczeństw krajów UE będzie

postępował w nadchodzących dziesięcioleciach, a problemy zdrowotne osób starszych w podobnym

stopniu dotyczyć będą wszystkich krajów UE.

Źródło: https://www.nik.gov.pl/plik/id,10370.pdf

Wg raportu NIK, kierunki działań na rzecz poprawy opieki geriatrycznej dotyczą

zwiększenia liczebności kadry i bazy geriatrycznej, w szczególności:

• lekarzy geriatrów,

• poradni i oddziałów geriatrycznych

• pozaszpitalnej opieki geriatrycznej (m.in. opiekunek osób starszych),

• osób koordynujących leczenie seniorów.

Deficyt lekarzy geriatrówWiększość lekarzy w Polsce nie miała szansy zaznajomić się z geriatrią w ramach

edukacji przed i podyplomowej, dopiero od roku geriatria została włączona do cyklu szkolenia

specjalistów medycyny rodzinnej. Jak wskazuje poniższy wykres kształcenie w zakresie geriatrii

w tej specjalizacji jest w Polsce niezwykle potrzebne. Lekarz rodzinny integruje i kontynuuje

zalecenia wielu specjalistów w długoterminowym leczeniu seniora, a wobec braku geriatrów

w systemie opieki musi stać się „geriatrą pierwszej linii”. Brak dostatecznej kadry i bazy

geriatrycznej sprawia, że ludzie starzy w Polsce niemal w ogóle nie mają dostępu do lekarza

specjalisty i usług dedykowanych osobom 65+.

6 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Deficyt geriatrów w Polsce (liczba geriatrów na 10 tys. osób 65+ w Polsce i w wybranych krajach UE)

Źródło: S. Kropińska, K. Wieczorowska-Tobis: Opieka geriatrycznaw wybranych krajach Europy. (2009) Geriatria nr 3

Seniorów w Polsce leczą głównie interniści - 30% udziału w wydatkach NFZ na

populację 65+, kardiolodzy - analogicznie ok. 10% oraz reumatolodzy - około 4% wydatków NFZ.

Pozostała część finansów NFZ na tę populację rozdzielona jest na pozostałe dyscypliny zabiegowe

i niezabiegowe. Interesujące jest, że finansowanie rehabilitacji osób starszych nie jest w ogóle ujęte

w zestawieniu NFZ.

Geriatryczna populacja ryzyka: Selekcja w Polskiej Opiece Zdrowotnej - wykorzystanie geriatrów

Źródło: https://www.nik.gov.pl/plik/id,10370.pdf

Deficyt oddziałów i poradni geriatrycznychJak wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli nt. "Opieki medycznej nad osobami

w wieku podeszłym" z 2014 r., na przestrzeni ostatnich lat pogorszył się dostęp do opieki

geriatrycznej, z uwagi na mniejszą liczbę poradni i oddziałów geriatrycznych, do których pacjenci

przyjmowani są bez konieczności oczekiwania. Wpływ na tę sytuację ma także wzrost liczby

seniorów w ostatnich latach, którzy oczekują na przyjęcie do poradni i oddziałów na udzielenie

świadczenia. Dostęp do świadczeń geriatrycznych wykazuje duże zróżnicowanie terytorialne.

7 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Liczba poradni geriatrycznych w Polsce posiadająca kontrakt z NFZ na 2015 r.

Źródło: wg danych NFZ na dzień 20.11.2015.

Najniższą liczbę poradni geriatrycznych w 2015 r. zaznaczono kolorem czerwonym. Jeszcze do

niedawna w województwie warmińsko-mazurskim nie było ani jednego szpitalnego oddziału

geriatrycznego, ani poradni geriatrycznej, żaden lekarz geriatra nie udzielał świadczeń na podstawie

umowy z NFZ. Najwyższą wartość świadczeń zrealizowanych w lecznictwie szpitalnym

odnotowano w województwie śląskim.

Przykład szpitala geriatrycznego w Polsce z pełną bazą usług geriatrycznych dla osoby starszej,tj. Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II w Katowicach

Źródło: http://katowice.emc-sa.pl/pl/szpital-geriatryczny-im-jana-pawla-ii/oferta/pobyt_opikunczy

Ceny usług opiekuńczo-pielęgiarskich w tego typu szpitalu oscylują w granicach 170 zł/dobę dla

pacjenta samodzielnego, a 200 zł./dobę dla pacjenta niesamodzielnego.

8 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Deficyt pozaszpitalnej opieki i usług opiekuńczychUsługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych,

np. zabiegi higieniczne i pielęgnacyjne oraz zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Specjalistyczne

usługi opiekuńcze są usługami dostosowanymi do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju

schorzenia lub niepełnosprawności, tj: pomoc w gospodarowaniu pieniędzmi, pomoc w załatwianiu

spraw urzędowych, rehabilitację fizyczną i winne być sprawowane przez osoby ze specjalistycznym

przygotowaniem zawodowym. Ośrodki pomocy społecznej są podmiotami uprawnionymi do

przyznawania usług opiekuńczych, ustalania zakresu, czasu i miejsca ich świadczenia. Zdaniem

zespołu, ds. gerontologii przy Ministrze Zdrowia, istnieje potrzeba kontraktowania przez Narodowy

Fundusz Zdrowia dziennej hospitalizacji jednodniowej, wizyt domowych zespołu geriatrycznego,

czy geriatrycznych zespołów konsultacyjnych w większych szpitalach, zwłaszcza tych, które nie

dysponują oddziałami geriatrycznymi1.

Dane statystyczne GUS mówią, iż w latach 2010-2035 wzrośnie udział:

• gospodarstw jednoosobowych (z 26,9 do 32,5%),

• dwuosobowych (z 26,5 do 28,7%)

• gospodarstw bez dzieci (z 67,6 do 75,8%).

Ta sytuacja zrodzi wzrost zapotrzebowania na usługi opiekunek osób starszych, które będą

zatrudniane do opieki w coraz dłuższym czasie i szerszym zakresie. Potrzeba opiekuńcza, w tym

nad osobami starszymi, w polskim społeczeństwie jest stosunkowo duża. Potwierdza to analiza

przeprowadzona przez prof. A. Wilmowską-Pietruszyńską, która stwierdza, że tego typu osoby

całkowicie lub przynajmniej częściowo wymagają pomocy w codziennym życiu ze strony innych

osób:

• ponad 2 mln osób dorosłych nie może przenieść torby na zakupy o wadze 5 kg na odległość

10 m,

• ponad 700 tys. osób nie jest w stanie samodzielnie się umyć,

• ponad 350 tys. nie ubierze i nie rozbierze się samodzielnie,

• ponad 250 tyś. osób musi mieć pomoc, aby wstać czy położyć się do łóżka,

• ponad 100 tys. nie zje samodzielnie posiłku i musi być karmiona,

• ponad 200 tys. osób nie może samodzielnie korzystać z ubikacji,

• ponad 300 tys. nie odkręci kurka od gazu czy kranu.

Jest także duża grupa seniorów, która może funkcjonować na podstawowym poziomie

1Standardy postępowania w opiece geriatrycznej. (2013) W: Gerontologia Polska nr 2. Dostępny w WWW:http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/2016/05/2013-02-1.pdf

9 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

we własnym gospodarstwie domowym, ale nie jest w stanie o nie dbać, ani uczestniczyć w życiu

społecznym – problemem jest m.in. załatwianie formalnych spraw. Wspieranie seniora w jego

domu może nie tylko mu pomóc, ale i opóźnić proces starzenia. Część osób wymaga jednak stałej

długoterminowej opieki. Zajmują się nimi zwykle rodzina lub trafiają one do ośrodków opieki

stacjonarnej.

Badanie przeprowadzone przez prof. M. Grewińskiego i dr A. Karwackiego pokazało,

że organizowaniem i świadczeniem usług opiekuńczych w kraju w głównej mierze zajmują się

przedstawiciele Ośrodków Pomocy Stacjonarnej, a jedynie 4,9% organizacje pozarządowe. Warto

zwrócić uwagę na fakt, że część OPS-ów zatrudnia na etaty lub zlecenie osoby, które dostarczają

usługi opiekuńcze (poza pracownikami socjalnymi). W skali całego kraju 2,1% OPS-ów zleca

usługi także podmiotom prywatnym, np. w województwie mazowieckim było to 1,4%

zatrudnionych. Z braku kadry lub dla oszczędności w wielu gminach usługi opiekuńcze zleca się

podmiotom prywatnym. Wybór wykonawcy dokonywany jest zwykle poprzez kryterium ceny, co

często obniża jakość usług.

Jednak są także takie OPS-y, które prowadzą swoisty outsourcing usług na rzecz

organizacji pozarządowych. Otwieranie się na kontraktowanie tego typu usług – na razie

w stosunkowo niewielkim zakresie w skali kraju – można uznać z jednej strony za przyszłościowy

trend ku wielosektorowej polityce społecznej wykorzystującej oraz wzmacniającej prywatny

i społeczny potencjał obywateli2.

2 R. Bakalarczyk, Seniorzy w systemie wsparcia - usługi opiekuńcze (2016) Dostępny w WWW: http://polityka.zaczyn.org/seniorzy-w-systemie-wsparcia-uslugi-opiekuncze-2/

10 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Procentowy udział gmin z danego województwa, w których realizowane są usługi opiekuńczo gospodarcze dla osób starszych

Źródło:http://irss.pl/wp-content/uploads/2011/07/Instytucje-wobec-potrzeb-osob-starszych-raport-IRSS.pdf

Najskuteczniejszym systemem opieki mogą okazać się usługi środowiskowe

świadczone w miejscu zamieszkania, które umożliwiają dłuższe funkcjonowanie w znanym

otoczeniu.

11 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Potrzeby i lęki polskich seniorów

Źródło: http://starsirodzice.pl/potrzeby-i-leki-polskich-seniorow-raport

Zintegrowana odpowiedź na potrzeby opieki i pomocy obejmuje bardzo różne rodzaje

opieki:

• opiekę zdrowotną,

• usługi socjalne skierowane do osób starszych potrzebujących opieki i pomocy,

• opiekę w zakresie chorób poznawczych;

• opiekę paliatywną i terminalną,

• usługi świadczonych w domu, w społeczności lub w domu opieki społecznej.

Nieformalni opiekunowie zapewniają większość opieki dla osób starszych

wymagających opieki i pomocy - w zależności od regionu Polski od 70 do 90% potrzeb w zakresie

opieki świadczona jest przez nieformalnych opiekunów, np. członkowie rodziny, kobiety w wieku

55 lat i powyżej.

12 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Opiekunka osób starszych

Źródło:https://promedica24.com.pl/o-firmie/biuro-prasowe/?details=opiekunka-osob-starszych-zawod-z-przyszloscia

Przykład skali zapotrzebowania na opiekę w powiecie wejherowskim

Źródło: http://docplayer.pl/11115256-Raport-powiatowy-powiat-wejherowski.html

Dla wielu rodzin na wagę złota jest pomoc wykwalifikowanego opiekunki lub opiekuna,

który potrafi fachowo zająć się osobą w podeszłym wieku. Rodzinom seniorów i im samym coraz

częściej zależy na sprawdzonych, fachowych i legalnie działających pracownikach. Opiekun osób

starszych może działać jako jednoosobowa firma. Poza opieką pielęgnacyjną pomaga w

prowadzeniu domu i codziennym życiu. Do jego zadań należy: sprzątanie, zakupy, gotowanie,

spacery, zabiegi higieniczne, prześcielenie łóżka, kontrolowanie zawartości apteczki i umilanie

czasu wolnego (spacery, czytanie gazet, rozmowa).

Średni czas tego typu usługi wynosi 2 godz dziennie kilka razy w tygodniu. Ważna jest także

13 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

dyspozycyjność poza czasem wyznaczonym na wykonanie tego typu usługi, również w godzinach

nocnych, a także dostęp do odpowiedniego i przystępnego środka transportu. Opiekunka osób

starszych musi być czujna także w nocy i pilnować, by chory nie wyszedł z domu czy nie zrobił

sobie krzywdy. Opiekunka ma prawo do dni wolnych, wówczas osobie starszej musi pomóc rodzina

lub przyjść inna osoba z firmy świadczącej usługi opiekuńcze.

Osoba prowadząca firmę opiekunów osób starszych lub w niej pracująca nie musi mieć

wysokich kwalifikacji. Jednak ze względu na coraz bardziej zaawansowane choroby seniorów

zwykła empatia, zrozumienie, czułość, pracowitość i sprawność fizyczna nie wystarczą. Coraz

częściej w tej branży liczy się nie tylko doświadczenie w opiece nad chorym, ale także fachowa

wiedza. Dlatego w takiej firmie prawdziwym skarbem są wykwalifikowane pielęgniarki. Ich praca

zwykle jest doraźna, np. przychodzą podać zastrzyk, zaaplikować lekarstwa, zmienić opatrunki czy

obsłużyć konkretne urządzenie medyczne. Równie cenna jest pomoc psychologów. Pielęgniarki lub

psycholodzy mogą pracować na zlecenie, łącząc te zajęcia ze stałą pracą w placówce medycznej.

Jednak z powodzeniem można zatrudniać osoby, które ukończyły specjalistyczny kurs z zakresu

opieki nad osobami starszymi3.

Zwykle praca opiekunka dochodzącego do pacjenta na różną ilość godzin dziennie

wyceniana jest w systemie godzinowym (10-15 zł za godzinę). Opiekunka zatrudniona do

całodziennej opieki zwykle wynagradzana jest w systemie miesięcznym (ok. 2,5 tys. zł),

a pracująca w systemie dwutygodniowym (ok. 1,2 tys. zł).

Miesięczne wynagrodzenie całkowite brutto na stanowisku opiekun osób starszych

Źródło: http://wynagrodzenia.pl/moja-placa/ile-zarabia-opiekun-osob-starszych

3 Silver economy - to będzie w Polsce niezły biznes. (2014) Dostepny w WWW: http://wgospodarce.pl/informacje/16843-silver-economy-to-bedzie-w-polsce-niezly-biznes,A. Grotek, Pomysł na biznes :opieka nad seniorami. (2015) Dostępny w WWW:http://superbiz.se.pl/prawo-przedsiebiorcy/pomysl-na-firme-opieka-nad-seniorami_617308.html,Srebrna gospodarka jaka jest sytuacja osób starszych . W: Dziennik Polski (2015) Dostepny w WWW:http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/zdjecia/3924509,srebrna-gospodarka-jaka-jest-sytuacja-osob-starszych,5633289,id,t,zid.html

14 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Ustawa o osobach starszych, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., określa

zakres monitorowania i przedstawiania informacji o sytuacji osób starszych, krąg podmiotów

uczestniczących w realizacji tego zadania i sposób jego finansowania oraz przewiduje budowę

infrastruktury Dziennych Domów Pomocy w ramach rządowego projektu Programu Senior-Wigor

na lata 2015-2020. Program zakłada dofinansowanie działań jednostek samorządu terytorialnego na

rzecz rozwoju sieci Dziennych Domów Senior-Wigor na ich terenie służących świadczeniu usług

opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych osobom starszym poza miejscem ich

zamieszkania, w tym: aktywności ruchowej edukacyjnej, kulturalnej, rekreacyjnej i opiekuńczej,

pomoc w usługach opiekuńczych rodzinnego domu pomocy, pobytu w mieszkaniu chronionym oraz

zwiększenie dostępności usług pielęgniarsko-opiekuńczych w godzinach nocnych4

Przykładowe mieszkanie chronione - Pensjonat Jutrzenka

Źródło: http://opspniewy.pl/mieszkania-chronione

Przykłady dobrych praktyk w EuropieNiemcy - tymczasowe zabiegi w ostrych oddziałach geriatrii/rehabilitacji (AG/R). Zespoły

oddziałów AG/R wspierają także starsze osoby, których niezależność jest zagrożona, umożliwiając

im życie w ich własnych domach. Zespół składa się z lekarzy, pielęgniarek i pomocników opieki,

terapeutów, pracowników socjalnych, psychologów, dietetyków, księży/pastorów.

www.goeg.at/de/Bereich/Akutgeriatrie-remobilization-Begleitung-und-Steuerung.html

4 Świadczenie pomocy osobom starszym przez gminy i powiaty : informacja o wynikach kontroli. Najwyższa Izba Kontroli. (2015) Dostępny w WWW: https://www.nik.gov.pl/plik/id,10415,v,artykul_12808.pdf

15 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Austria - wielospecjalistyczny zespół do obsługi demencji. Serwis prowadzony jest przez

"Volkshilfe", austriacką organizację pozarządową. Oferuje bezpłatną Infolinię Demencji, miejskie

imprezy informacyjne, wykłady techniczne o demencji i opiece, bezpłatne wizyty domowe

z informacją o demencji, badania kontrolne, itp.

www.volkshilfe-bgld.at/Demenzteam

Belgia - federacje pomocy i opieki domowej, menadżer. Federacje są sieciami specjalistów

utworzonymi, aby pomóc osobom starszym w domu tak długo, jak to możliwe. Zapewniają im i ich

rodzinom opiekę i fachową pomoc, tj. opiekę zdrowotną - lekarz rodzinny i szpital, sprzątanie

wykonywane przez specjalistów, wsparcie w codziennej działalności, ale także fryzjera,

specjalistów pracujących w celu adoptowania domu, itp. Menadżer jest przydzielony do osoby i jest

odpowiedzialny za kontaktowanie różnych specjalistów. Federacje są finansowane ze środków

publicznych.

http://www.fasd.be/FAS D

http://www.familiehulp.be

http://www.wgk.be/

http://www.wgk.be/

Belgia - nocna opieka. Kilka organizacji świadczących nocne usługi opieki oraz pobytu przez

profesjonalistów i wolontariuszy dla słabych, starszych osób w domach. Usługi te umożliwiają

również osobom starszym szybszy powrót do domu po pobycie w szpitalu lub centrum rehabilitacji

w jak najlepszych warunkach bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia.

www.nachtzorg.be

www.nachtzorgvlaamsbrabant.be

www.nachtzorgbrussel.be

www.ucpbruxelles.be/IMG/pdf/Gaz__electricite_tarif_social.pdf

www.ocmwgent.be

www.ocmw-destelbergen.be/?q=node/98

Czechy - Wyższa Akademia oferuje zajęcia nt. przemocy wobec osób starszych, np. organizuje

seminaria, o tym jak zapobiegać przemocy. Zajęcia są prowadzone przez policję i skierowane do

osób starszych. Na zajęciach uczstnicy uczą się takich zachowań, aby nie paść ofiarą przestępstw.

Finlandia – Istnieje Ustawa zapewniająca każdej osobie powyżej 75 roku życia, otrzymanie oceny

16 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

swoich potrzeb. Ocena zostanie dokonana w ciągu 7 dni od złożenia wniosku w nienagłych

przypadkach. Pod uwagę brane są potrzeby w zakresie opieki domowej, usług mieszkaniowych,

wsparcia dla nieformalnej opieki oraz usługi socjalne, np. usługi dla osób niepełnosprawnych,

usługi w zakresie uzależnień, pomocy społecznej lub przyjęcia do domu opieki.

www.stm.fi

Francja - programy szkoleniowe dla profesjonalistów - MobiQual. Program jest inicjatywą

obywatelską, której celem jest poprawa jakości usług specjalistycznych dla osób starszych

wymagających opieki i pomocy oraz dla osób niepełnosprawnych. Jest skierowany do wszystkich

specjalistów opieki zdrowotnej i sektora społecznego. Obejmuje opiekę, walkę z bólem, opiekę

paliatywną, depresję, odżywianie i diety, choroby Alzheimera i ryzyko infekcji.

www.mobiqual.org

Deficyt osób koordynujących leczenie seniorówRaport z badań Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie z 2015 r.

pokazał, że brak jest dostatecznej koordynacji pomiędzy instytucjami pomocy społecznej, a

systemem opieki zdrowotnej. Problem ten wyrażał się także m. in. we wspominanym już wcześniej

braku wyraźnego rozgraniczenia zakresów podmiotowych domów pomocy społecznej i zakładów

opiekuńczo-leczniczych. Ewentualnym rozwiązaniem tego problemu byłaby bardziej

zaawansowana koordynacja działań tych systemów lub przeniesienie kwestii zakładów opiekuńczo-

leczniczych oraz opieki hospicyjnej i paliatywnej do kompetencji resortu pracy5.

5 Opiekunowie rodzinni osób starszych - problemy, potrzeby wyzwania dla polityki społeczej : raport z badań.

17 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

3. ROLNICTWO SPOŁECZNE A SENIORRolnictwo społeczne to działania prowadzone w gospodarstwach wiejskich mające na

celu świadczenie usług dla osób o szczególnych potrzebach, np. świadczenia rehabilitacyjne,

terapeutyczne, czy stworzenie miejsc pracy chronionej itp. Działania mają na celu integrację

społeczną. Obecnie można wyróżnić cztery obszary działania rolnictwa społecznego:

• zajęcia reedukacyjne i terapeutyczne,

• integrację w świecie pracy i włączenie społeczne,

• działania edukacyjne,

• usługi opiekuńcze6.

Gospodarstwa opiekuńczeZmiany w strukturze społeczno-gospodarczej wsi powodują konieczność reorientacji

zawodowej rolników, praca na roli we własnym gospodarstwie coraz częściej przestaje być

jedynym źródłem utrzymania. Dalsze zwiększanie efektywności produkcji rolnej prowadzi do

zwiększania się bezrobocia w gospodarstwach wiejskich i konieczność poszukiwania

pozarolniczych źródeł dochodu. Takim źródłem dodatkowych funduszy mogą być gospodarstwa

opiekuńcze (ang. home care). Są to gospodarstwa rolne oferujące wsparcie dla osób potrzebujących

pomocy, np. osób starszych lubiących wypoczywać na wsi. W takim gospodarstwie osoby 65+

mogą wykonywać różne prace w domu i obejściu, np karmić zwierzęta, hodować kwiaty, zbierać

owoce lub realizować swoje pasje, np. majsterkowanie w warsztacie stolarskim. Aktywne

uczestnictwo seniorów w życiu ma działanie terapeutyczne i przyczynia się do zachowania

aktywności oraz poczucia bycia potrzebnym. Jednocześnie przebywając w takim gospodarstwie

senior ma zapewnionę opiekę ze strony właściciela gospodarstwa, co zwiększa jego poczucia

bezpieczeństwa.

Gospodarstwa opiekuńcze funkcjonują na terenie UE już od końca XX w.

Niekewstionowanym liderem w tej dziedzinie jest Holandia. Trudno podać aktualną i dokładną

ilość gospodarstw wEuropie, poniżej dane z 8 państw będących liderami w tej dziedzinie, tj.

Holandii, Włoch, Francji, Norwegii, Flandrii, Hiszpanii, Niemiec, Wielkiej Brytanii.

6 Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego w sprawie: „Rolnictwo społeczne: zielone usługi terapeutyczno-opiekuńcze oraz polityka społeczna i zdrowotna”. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (2013) Dostepnyw WWW: http://www.opieka.kpodr.pl/attachments/article/41/EKES%20Rolnictwo%20spo%C5%82eczne.pdf

18 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Gospodarstwa opiekuńcze w Europie (dane za rok 2011)

W UE gospodarstwa opiekuńcze działają wg różnych modeli realizacji funkcji

opiekuńczych. Dominuje model działań na bazie gospodarstwa rolnego, tak jest w Holandii

i Flandrii. Według modelu publicznych instytucji społecznych, instytucji służby zdrowia działa

opieka w Niemczech, Francji i Irlandii. We Włoszech istnieją gospodarstwa prywatne, ale bardziej

powszechne są spółdzielnie socjalne7.

W Polsce pionierem są gospodarstwa rolne w Borach Tucholskich w województwie

kujawsko-pomorskim. W 2014 r. na terenie Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie powstały

gospodarstwa opiekuńcze oparte na modelu holenderskim. Gospodarstwa zostały przystosowane do

potrzeb osób starszych, a właściciele ukończyli kursy dla opiekunów osób starszych. Wśród

materiałów opublikowanych na stronie Ośrodka jest “Indywidualny plan utworzenia gospodarstwa

opiekuńczego”, w którym podano przykładowe usługi świadczone w gospodarstwie8.

7 Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia Holenderskie. (2014) Dostępne w WWW: http://www.opieka.kpodr.pl/attachments/article/37/GOSPODARSTWA%20OPIEKU%C5%83CZE%20-WYDAWNICTWO.pdf

8 Gospodarstwa opiekuńcze. Dostępne w WWW: http://www.opieka.kpodr.pl/

19 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Źródło:http://www.opieka.kpodr.pl/attachments/article/37/GOSPODARSTWA%20OPIEKU%C5%83CZE%20-WYDAWNICTWO.pdf

4. SENIOR I TECHNOLOGIAUnia Europejska od paru lat traktuje osoby starsze coraz poważniej. Powstał również

specjalistyczny termin „srebrna gospodarka”, który dotyczy usług przeznaczonych specjalnie dla

osób starszych 65+. Ten rynek obecnie zajmuje trzecie miejsce wśród gospodarek świata, zarabiając

7 mld dolarów rocznie. Szacuje się, że w roku 2020 prywatne wydatki osób starszych osiągną 15

bln dolarów i zajmie 25% PKB Europy. Stymulowanie tej gospodarki powoduje efekt tworzenia się

rynków oraz przyciąganie już istniejących. Pojawia się najczęściej temat zdrowego starzenia, który

będzie dotyczył polityki społecznej, ale również biznesu i gospodarki. Zdaniem Komisji

Europejskiej źródłem inspiracji i kierunku inwestycji jest obecnie technologia

i teleinformatyka. Technologie skupiają się na profilaktyce, szybkim wykrywaniu chorób

i niezależnym życiu, poprzez samodzielne działania i zdrowe środowisko gospodarstwa domowego.

Szczególnie ten trend zmierza w kierunku medycyny i opieki domowej9.

TeleopiekaCoraz popularniejszym terminem staje się telemedycyna – jest to forma wymiany

informacji medycznych pomiędzy dwoma stronami, przebiegająca przy wykorzystaniu narzędzi

telekomunikacyjnych, której celem jest poprawa stanu zdrowia pacjenta10. Często funkcjonuje

zamiennie ze sformułowaniem „teleopieki” i jest to bardziej jasny termin. Teleopieka ma za zadanie

odciążenie służby zdrowia oraz przedłużenie czasu niezależnego życia osób starszych w ich

domach, w efekcie, poprawę jakości życia11. Technologie informacyjne są ratunkiem wobec

rosnącego zapotrzebowania na całodobową opiekę osób starszych i stanowi duży potencjał

rynkowy12. Rozwój aplikacji mobilnych na smartphonach otworzył możliwości kreowania nowych

usług i relacji między pacjentem a lekarzem13.

9 Growing out the silver economy (2015). Dostępny w WWW: http://ec.europa.eu/research/innovation-union/pdf/active-healthy-ageing/silvereco.pdf.

10 Raport : Uwarunkowania rozwoju Telemedycyny w Polsce (2014). Dostępny w WWW: http://medgo.pl/wp-content/uploads/2014/08/Raport-telemedycyna-fin-22.07.2014.pdf.

11 Telecare Technology for an Ageing Society in Europe : current state and future developments. Dostępny w WWW: http://www.sbfi.admin.ch/themen/01370/02396/02399/index.html?lang=de&download=NHzLpZeg7t,lnp6I0NTU042l2Z6ln1acy4Zn4Z2qZpnO2Yuq2Z6gpJCEeHt4e2ym162epYbg2c_JjKbNoKSn6A--

12 OECD: Help wanted? Providing and Paying for Long Term Care (2011). Dostępny w WWW: https://www.oecd.org/els/health-systems/47836116.pdf.

13 Raport Obserwatorium ICT : Trendy w telemedycynie (2013). Dostępny w WWW: http://www.technopark.gliwice.pl/files/artykuly/Trendy%20w%20telemedycynie.pdf?PHPSESSID=d579804ba7ba4bc1473d77c828d15722.

20 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Telemedycyna w Europie i na świecie

Globalny rynek telemedycyny odnotował, mimo kryzysu gospodarczego, wzrost z 9,8

mld dol. w 2010 r. do 11,6 mld dol. W 2011 r. Spodziewany jest dalszy rozwój tego rynku do 27,3

mld dol. W 2016 r. przy średniorocznej stopie wzrostu wynoszącej 18,6 %14. Kraje rozwijające się

mogą pochwalić się wyższą skalą inicjatyw w zakresie telemedycyny, co wynika z braku

specjalistów oraz oddalonych od siebie o kilkadziesiąt do kilkuset kilometrów miejsc

zamieszkaniach i centrum specjalistycznej opieki medycznej. Objęcie wiedzy medycznej w całości

przez jednego lekarza dawno już stało się niemożliwe. Dochodzi do specjalizacji i tworzenia wielu

wąskich dziedzin medycyny. Stąd też, w celu pełnego wykorzystania możliwości współczesnej

medycyny, konsultacje pacjentów odbywają się u wielu specjalistów, nieraz oddalonych o setki lub

tysiące kilometrów.15 Obecna wielkość rynku teleopieki w tzw. „starych” krajach Unii Europejskiej

to 1.85 mln użytkowników w Wielkiej Brytanii, 0.75 mln w Hiszpanii, 0.5 mln w Niemczech, 0.5

mln we Francji16.

Odbiór teleopieki

Większość pacjentów odbiera teleopiekę jako pozytywny rozwój w kierunku

dostępności medycyny. Opisywane, towarzyszące temu emocje, to „poczucie bezpieczeństwa” oraz

„opieki w domu”, także poprawa samopoczucia oraz poczucia wolności, w przeciwieństwie do

ciągłego przetrzymywania pod stałą kontrolą w szpitalu. Choć podkreślano, że należy do tych

14 Raport : Uwarunkowa rozwoju…, jw.15 Telecare Technology for an Ageing Society in Europe.16 J. Killen : Evolving Fixed Line Telecare to Chronic Disease Support Using Mobile (2014). Dostępny na WWW:

https://www.b2match.eu/system/echalliance-at-mobileworldcongress2014/files/14.Joe_Killen_.pdf?1393850488

21 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Źródło własne

rozwiązań podchodzić z ostrożnością i trudno tym usługom zastąpić wizytę u lekarza twarzą

w twarz. Pozytywny oddźwięk wobec teleopieki został odnotowany w Wielkiej Brytanii, gdzie The

UK's Departmment of Health's Whole System Demonstrator przeprowadził badania na grupie 3200

respondentów i wykrył, że śmiertelność (nagłe przypadki) może zostać zredukowana z 45% do 20%

poprzez natychmiastową konsultację medyczną oraz możliwość przyjęcia mniejszej ilości

pacjentów do szpitala jednocześnie17. W Szkocji natomiast wprowadzono program teleopieki na lata

2006-2010. Program miał za zadanie zapoznać osoby starsze z wachlarzem usług i narzędzi, które

pozwolą na większą niezależność i bezpieczeństwo w ich domach, ograniczając konieczność

zatrudniania obcych osób i angażowania rodziny. Poddano badaniu 44 tys. osób (4 tys. Osób

z demecją), wyniki były zaskakujące: 2,5 tys. zwolnień ze szpitala, uniknięcie 8,5 tys. nagłych

przypadków powrotu do szpitala oraz 3,8 tys. wezwań do domu. W efekcie inwestycja 13 milionów

funtów pozwoliła na oszczędzenie 48,4 miliona funtów18.

Kategoryzacja teleopieki:• sensory ruchu i monitoring, oceniający stan zdrowia oraz wykonywane ruchy osoby starszej,

• detektory i systemy alarmowe kontrolujące lokalizacje i ewentualne upadki,

• urządzenia komunikacyjne pozwalające na kontakt z lekarzem, pielęgniarką, często

zsynchronizowane wizualnie i poprzez urządzenia medyczne,

• wideo i inne urządzenia wizualne (również telekonferencje) ułatwiające komunikację

i konsultacje oraz diagnostykę na odległość,

• aplikacje na smartphone kontrolujące i zarządzające czasem osób przewlekle chorych,

aplikacje przypominające, podpowiedzi; także dla asystentów i opiekunów osób starszych,

• wyspecjalizowane urządzenia medyczne podłączone do Internetu by oceniać kondycję zdrowotną

oraz przekazywać uzyskane wyniki do lekarza lub do osoby, która opiekuje się osobą starszą.

Spektrum wykorzystania technologii teleinformatycznych jest szerokie, np.: alarmy

17 Telecare Technology for an Ageing Society in Europe.18 World Robotics 2015 Service Robots (2015). Źródło: Interneational Federation of Robotics. Dostępny

na WWW: http://www.ifr.org/service-robots/statistics/.

22 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Źródło własne

bezpieczeństwa, elektroniczne sensory, monitory przy drzwiach, detektory łóżek, wideo monitoring

itd. Te usługi i narzędzia mogą podnieść bezpieczeństwo osób starszych i ich niezależność w domu.

Ponadto, stanowią niezwykłą pomoc dla opiekunów osób starszych w ich codziennej pracy oraz

w zadaniach organizacyjnych19.

Trendy w teleopiece Coraz większe środki w telemedycynę angażują także wielkie koncerny, jak na

przykład GE i Intel, które badają i projektują produkty z zakresu domowych technologii

wspomagających opiekę telemedyczną. Również mniejsze firmy technologiczne starają się ze

swoimi produktami znaleźć miejsce w niszach rynkowych20. Wzrost usług w teleopiece przewiduje

się w następujących obszarach:

• podniesienie użyteczności mobile health - czyli tworzenie aplikacji na smartphone

współgrających z telemedycyną, dzięki szybkiej transmisji danych. Jest to możliwość tania

oraz prosta; ułatwiająca codzienną pracę opiekunów;

• podniesienie użyteczności asystentów cyfrowych – monitorujących stan zdrowia,

umożliwiających komunikację oraz wyposażonych w funkcję alarmu;

• zwiększenie inteligencji sprzętów już istniejących, poprzez ich wzajemną kompatybilną

współpracę, prostotę i ekonomię obsługi, produkty będą mniejsze tańsze dzięki czemu

zwiększy się inteligencja domu; urządzenia będą używane by przewidywać oraz

19 Telecare Technology for an Ageing Society in Europe, jw.20 Raport Obserwatorium ICT : Trendy w telemedycynie, jw.

23 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Źródło własne

przeciwdziałać. Celem jest, by zamiast leczenia, móc zdusić problem w zarodku. Każda

osoba będzie posiadać telefon, który sprawdzając stan zdrowia, wysyłać będzie raporty do

grup zainteresowanych (rodziny, lekarza, opiekuna).

Rosnąca popularność teleopieki wpłynie również na inne sektory. Większość projektowanych

obecnie urządzeń służy do użytku domowego. W przyszłości urządzenia mobilne,

telediagnostyczne oraz inne teleusługi będą służyć również innym dostawcom usług zdrowotnych,

wzrośnie również liczba chorób, które będzie można leczyć „na odległość21.

Inteligentne domyTeleopieka w swych usługach i narzędziach często łączy się z innymi typami

technologii pomocniczych dla osób starszych. Pojawiają się także technologie asystujące w życiu

codziennym, technologie ułatwiające komunikację, a także inteligentne domy (patrz tabela na

koniec rozdziału).

Rynek inteligentnych domów (połączenie ICT oraz i podobnych technologii asystująco-

komunikacyjnych) rośnie coraz szybciej, z szacunkowych dochodem osiągającym 51.77 miliarda

dolarów do 2020 roku. Główni gracze na świecie w tym przemyśle to: Siemens AG (Niemcy),

Schneider Electric S.A. (Francja), ABB Ltd. (Szwajcaria), Ingersoll-Rand PLC (Irlandia)22.

Systemy inteligentnego domu (ang. smart home) są uważane za dobrą alternatywę (w przypadku

osób w podeszłym wieku) lub rozwiązanie uzupełniające (w przypadkach cięższych schorzeń,

21 K. Gaßner, M. Conrad : ICT enabled independent living for elderly (2010). Dostępny w WWW: http://www.iit-berlin.de/de/publikationen/ict-enabled-independent-living-for-elderly/at_download/download.22 Growing out the silver economy (2015).

24 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Źródło własne

również neurologicznych) dla tradycyjnych form opieki, zarówno domowej jak

i zinstytucjonalizowanej. Oferowany przez systemy inteligentnego domu to wzrost samodzielności

pacjentów, wsparcie pacjenta „w tle” oraz całodobowy monitoring, w tym z wykorzystaniem

modułów medycznych i telemedycznych, mogą zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeństwa

pacjenta. Funkcje inteligentnego domu dedykowane osobom niepełnosprawnym mogą być

indywidualnie konfigurowane, podobnie jak sterowniki i zakresy uprawnień (np. do zmian

w systemie) poszczególnych członków rodziny czy opiekuna, co może zwiększać bezpieczeństwo

np. dzieci23.

Tabela typów technologii zaprojektowanych dla osób starszychTyp technologii Usługi Narzędzia

Technologie asystujące PrzypomnieniaPlany zadańBezpieczeństwo domowe: alarmy (domowe, kuchenne, lodówka, przecipożarowe, powodziowe), detektory ruchu, przeciwupadkowe, alarmy o nienormalnych aktywnościach, teleopiekaBezpieczeństwo na zewnątrzAsystent do codziennych aktywnościachKomunikacja i wideokonferencje z opiekunemAktywny tryb życiaGry umysłowe

Czujniki: powodzi, ciśnienia drzwi, dymu, gazu, temperaturyElektryczne monitory przy gotowaniuAutomatyczny system światłaDźwignie przy prysznicu i łóżkuZawieszki i bransoletkiGPSAutomatyzacja domowaTelefony komórkoweEkrany dotykoweZdalny intercomUłatwienia dostępu do InternetuRoboty wyposażony w różne usługi I aplikacje: rozpoznanie mowy i twarzy, mobilność i ruch, czujniki, kamera i mikrofon, nogi robotyczne, szelki mechaniczne, baterie,

Inteligentne domy Kontrola świateł i innych przyrządów w domuAutomatyzacja domu według planu

Pilot kontrolujący lamp i innych przyrządówInterfejs komputerowyOprogramowanie

Technologie związane ze służbą zdrowia

Wideokonferencyjne wizyty domoweOcena psychiczna i fizjologicznaKonsultacja medyczna, monitoring i aptekaKonsultacje regularne i nagłeWykrywanie nagłych przypadkówInstrukcje rehabilitacyjne TelenaukaEdukacja zdrowotona (wideo-wiadomości)

Długoterminowa opieka poprzez sieć informacyjnąSystem home wideoSystem monitoringu domowego, poprzez jednostkę podstawową z ekranem LCD z przyciskami odpowiedzi i ekran dotykowyOsobisty system opieki zdrowotny wyposażony w dekoder i połączony z telewizjąUrządzenia peryferyjne: stetoskop analogowy, cyfrowy ciśniomierz, glukometr,waga, szkła powiększające, słuchawki do smartphone wyposażony w osobistego cyfrowego asystenta (PDA)Wejścia sieciowe

23 E. Mikołajewska, D. Mikołajewski : Możliwości automatyzacji i robotyzacji otoczenia osoby niepełnosprawnej. „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” Nr 2/2013 (7). Dostępny w WWW: https://www.pfron.org.pl/download/5/329/05-EmiliaMikolajewska.pdf

25 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Technologie związane zopieką w domu

TelemedycynaMonitoring aktywnościE-learning dla opiekunówWideotelefon informacyjny

System telemedycynyOsobisty komputerowyWiedeotelefon (z oprogramowaniem)WideodomofonyKonsola alarmów domowychCzujniki/detektory: dymu, zalania, temperatury, pobytu w łóżku, lokacji w domu, ruchuAlarmy, przypomnienia

Źródło: Mapping of effective technology-based services for independent living for older people at home (2015).http://ec.europa.eu/newsroom/dae/document.cfm?doc_id=8581

PolskaObecnie Unia Europejska choć uznaje to nie kwalifikuje świadczeń telemedycznych

jako usług medycznych, to samo dzieje się w polskim prawodawstwie. Brak regulacji jednak nie

wyklucza późniejszych zmian. Telemedycyna jest w Polsce obecna od wielu lat, a jej rozwój jest

coraz szybszy, zarówno pod względem technologicznych jak także rozwoju spektrum zastosowania

zarówno wobec pacjentów jak i stronie świadczącej usługi medyczne. Ze specjalnym akcentem na

rozwój jednostek szpitalnych. Szczególnie rozwijają się: teleradiologia oraz telekardiologia24.

Ciągle brakuje szczegółowych regulacji prawnych obejmujących: diagnostykę,

doradztwo, konsultacje na odległość, chociaż pojawiają się pewne regulacje (o wysokim stopniu

ogólności) polskie:

- Rozporządzenie RM z 2004 w sprawie przyjęcia Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006

(wykorzystanie usług społeczeństwa informacyjnego dla rozwoju m.in. telemedycyny)

- Ustawa z 2011r. o systemie informacji w ochronie zdrowia Standardy kształcenia

- Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty25.

Należy wskazać, iż już w chwili obecnej niektóre podmioty lecznicze w Polsce

korzystają z rozwiązań telemedycyny. Są to m.in.: Uniwersytety Medyczne w Warszawie,

Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Polska Akademia Nauk, Instytut Matki

i Dziecka. Telemedycyna Polska S.A., Osiem spółek powstałych w ramach projektu "Kigmed.eu"

(MedGo, eMedicina Polska, M.Mobile Research, Medgenetix, Genomix, Nefrologin, Abacus Med,

Edu4med). Głównie instytucji badawczych i szkół medycznych. Telemedycyna rozwija się w

Polsce głównie w dużych szpitalach i klinikach, w ramach których, otwierane są kolejne

specjalistyczne instytuty, samodzielne jednostki i tym podobne podmioty. Świadczą one usługi

przede wszystkim na rzecz podmiotu, w ramach którego działają, ale jednocześnie służą do

szybszego i tańszego procesu wspólnych konsultacji ze specjalistami z innych jednostek

24 Raport Obserwatorium ICT : Trendy w telemedycynie, jw.25 Tamże.

26 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

medycznych. Istniejące inicjatywy mają w przeważającej większości zasięg regionalny (czy wręcz

lokalny)26.

Polscy graczeTelemedycyna nie jest dla polskiego rynku obcym zjawiskiem, w szczególności

rozwinięta współpraca ze szpitalami oraz przychodniami. Są to firmy:

Medicalgorithmics S.A, Medgo Sp. z o.o., M. Mobile Research Sp. z o.o., Medgenetix Sp. z o.o.

Genomix Sp. z o.o., eMedicina Polska Sp. z o.o., Nefrologin Sp. z o.o., Abacus Med. Sp. z o.o.

Edu4med Sp. z o.o. Wszystkie spółki tworzą klaster pod nazwą Telekigmed i współdziałają ze sobą

w ramach tego klastra.

Jeśli chodzi o inteligentne domy, to na przód wysuwają się takie firmy jak: Fibaro

Group (znana na całym świecie), Homelogic oraz Elektris. W sumie istnieje w Polsce około 40 firm

zajmujących się inteligentnymi domami, w porównaniu z rynkiem europejskim, a szczególnie

skandynawskim jest to słaby wynik i jest to dowód na to, że rynek nie osiągnął jeszcze mocnej

pozycji.

Wobec tematu teleopieki i zastosowań technologii asystujących w opiece domowej jest

tematem dopiero w rozwijającym się w Polsce. Wyszukiwanie oddało bardzo niejasne wyniki,

tematem powtarzającym się jest firma Polskie Centrum Opieki, Comarch, Medical Data

Technology (jako jedyna firma oferuje połączenie opieki fizycznej w postaci konsultanta wraz

z technologiami asystującymi). Brakuje firm, które by łączyły w sobie opiekę przez profesjonalnych

opiekunów do osób starszych i narzędzi, które to im by ułatwiły pracę, choć za granicą jest to temat

już powszechny.

26 Tamże.

27 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

BIBLIOGRAFIABakalarczyk R., Seniorzy w systemie wsparcia - usługi opiekuńcze (2016) Dostępny w WWW: http://polityka.zaczyn.org/seniorzy-w-systemie-wsparcia-uslugi-opiekuncze-2/

Diagnoza i analiza funkcjonowania formalnych i nieformalnych instytucji opieki w Polsce. (2015) Dostępny w WWW: http://docplayer.pl/11115256-Raport-powiatowy-powiat-wejherowski.html

Ile zarabia opiekun osób starszych : raport z badań. (2016) Dostępny w WWW: http://wynagrodzenia.pl/moja-placa/ile-zarabia-opiekun-osob-starszychhttp://polityka.zaczyn.org/seniorzy-w-systemie-wsparcia-uslugi-opiekuncze-2

Instytucje wobec potrzeb osób starszych : raport. (2011) oprac. Instytut Rozwoju Służb Społecznych Dostępny w WWW: http://irss.pl/wp-content/uploads/2011/07/Instytucje-wobec-potrzeb-osob-starszych-raport-IRSS.pd f

Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia Holenderskie. (2014). Dostępne w WWW: http://www.opieka.kpodr.pl/attachments/article/37/GOSPODARSTWA%20OPIEKU%C5%83CZE%20-WYDAWNICTWO.pdf

Growing out the silver economy (2015). Dostępny na WWW: http://ec.europa.eu/research/innovation-union/pdf/active-healthy-ageing/silvereco.pdf

Help wanted? Providing and Paying for Long Term Care (2011). Dostępny na WWW: https://www.oecd.org/els/health-systems/47836116.pdf

KillenJ., Evolving Fixed Line Telecare to Chronic Disease Support Using Mobile. ( 2014).Dostępny na WWW: https://www.b2match.eu/system/echalliance-at-mobileworldcongress2014/files/14.Joe_Killen_.pdf?1393850488 K. Gaßner, M. Conrad : ICT enabled independent living for elderly (2010). Dostępny w WWW:http://www.iit-berlin.de/de/publikationen/ict-enabled-independent-living-for-elderly/at_download/download

Kropińska S., Wieczorowska-Tobis K. : Opieka geriatryczna w wybranych krajach Europy.(2009) „Geriatria”. Dostępny w WWW: http://www.akademiamedycyny.pl/geriatria/archiwum/200901_geriatria_Opieka%20geriatryczna%20w%20wybranych%20krajach%20Europy%20Kropinska.pdf

Mapping of effective technology-based services for independent living for older people at home (2015). Dostępny w WWW: http://ec.europa.eu/newsroom/dae/document.cfm?doc_id=8581

Mikołajewska E., Mikołajewski D., Możliwości automatyzacji i robotyzacji otoczenia osobyniepełnosprawnej. „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” Nr 2/2013 (7). Dostępny w WWW: https://www.pfron.org.pl/download/5/329/05-EmiliaMikolajewska.pdf

Opieka medyczna nad osobami w podeszłym wieku u progu rewolucji demograficznej. (2016) "Kontrola Państwowa". Dostępny wWWW: https://www.nik.gov.pl/plik/id,10370.pdf

28 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Opiekunka seniorów zawodem z przyszłością? wnioski z wyników badań w Polse i w Niemczech. (2014) Dostępny w WWW:https://promedica24.com.pl/o-firmie/biuro-prasowe/?details=opiekunka-osob-starszych-zawod-z-przyszlosci

Opiekunowie rodzinni osób starszych - problemy, potrzeby wyzwania dla polityki społeczej : raport z badania. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, (2015) Dostępny WWW http://www.rops.krakow.pl/pliki/raporty_Obserwatorium/Opiekunowie_rodzinni_os__b_starszych_raport.pdf

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego w sprawie: „Rolnictwo społeczne: zielone usługi terapeutyczno-opiekuńcze oraz polityka społeczna i zdrowotna”. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (2013) Dostepny w WWW: http://www.opieka.kpodr.pl/attachments/article/41/EKES%20Rolnictwo%20spo%C5%82eczne.pdf

Potrzeby i lęki polskich seniorów : raport. (2015) Dostępny w WWW: http://starsirodzice.pl/potrzeby-i-leki-polskich-seniorow-raport

Raport Obserwatorium ICT : trendy w telemedycynie (2013). Dostępny na WWW: http://www.technopark.gliwice.pl/files/artykuly/Trendy%20w%20telemedycynie.pdf?PHPSESSID=d579804ba7ba4bc1473d77c828d15722

Silver economy - to będzie w Polsce niezły biznes. (2014) Dostepny w WWW: ttp://wgospodarce.pl/informacje/16843-silver-economy-to-bedzie-w-polsce-niezly-biznes

Srebrna gospodarka jaka jest sytuacja osób starszych (2015) „Dziennik Polski” Dostępny w WWW: http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/zdjecia/3924509,srebrna-gospodarka-jaka-jest-sytuacja-osob-starszych,5633289,id,t,zid.html

Standardy postępowania w opiece geriatrycznej. (2013) „Gerontologia Polska”. Dostępny w WWW:http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/2016/05/2013-02-1.pdf

Świadczenie pomocy osobom starszym przez gminy i powiaty : informacja o wynikach kontroli. Najwyższa Izba Kontroli. (2015) Dostępny w WWW: https://www.nik.gov.pl/plik/id,10415,v,artykul_12808.pdf

Telecare Technology for an Ageing Society in Europe : current state and future developments. Dostępny na WWW: http://www.sbfi.admin.ch/themen/01370/02396/02399/index.html?lang=d&download=NHzLpZeg7t,lnp6I0NTU042l2Z6ln1acy4Zn4Z2qZpnO2Yuq2Z6gpJCEeHt4e2ym162epYbg2c_JjKbNoKSn6A--

Uwarunkowania rozwoju Telemedycyny w Polsce (2014). Dostępny na WWW:http://medgo.pl/wp-content/uploads/2014/08/Raport-telemedycyna-fin-22.07.2014pdf

29 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

Portale o srebrnej gospodarce

http://opspniewy.pl/mieszkania-chronione

http://katowice.emc-sa.pl/pl/szpital-geriatryczny-im-jana-pawla-ii/oferta/pobyt_opikunczywww.goeg.at/de/Bereich/Akutgeriatrie-remobilization-Begleitung-und-Steuerung.htmlwww.volkshilfe-bgld.at/Demenzteamhttp://www.fasd.be/FASDhttp://www.familiehulp.behttp://www.wgk.be/ http://www.wgk.be/www.nachtzorg.be , www.nachtzorgvlaamsbrabant.be , www.nachtzorgbrussel.be , www.ucpbruxelles.be/IMG/pdf/Gaz__electricite_tarif_social.pdf , www.ocmwgent.be www.ocmw-destelbergen.be/?q=node/98 www.stm.fiwww.mobiqual.org

30 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce