Bazat e Hardware

January 8

2016

Rrjetat Kompjuterike

Rrjetet Kompjuterike

Rrjeti sht Kompjuteri- John Gage, Sun Microsystems

Rrjeti kompjuterik mund t prkufizohet si nj grup kompjutersh q ndajn resurse dhe informacion me njri tjetrin

Pr t realizuar nj rrjet kompjuterik duhet nj kombinim pajisjesh dhe pjessh hardware si dhe software prkats

Rrjeti kompjuterik m i madh botror sht pikrisht interneti

Prderisa rrjeti kompjuterik prfshin komunikim informacioni, sht e domosdoshme q ky komunikim t ndodhi nn disa rregulla t paracaktuara t njohura ndryshe si protokolle.

Arkitektura e rrjeteve kompjuterike

Rrjetet kompjuterike lidhin kompjutert me njri-tjetrin,por kjo lidhje mund t realizohet n mnyra t ndryshme

Konfigurimi fizik, pra mnyra sesi lidhen fizikisht kompjutert me njri tjetrin shpesh njihet si topologji e rrjetit

Ajo prshkruan rrjetin pa ju referuar distancave apo vendodhjeve fizike

Gjithashtu tregon n nj far mnyre rrugt q ndjekin sinjalet pr tu transmetuar nga nj kompjuter tek tjetri

Rrjetet kompjuterike prcaktojn gjithashtu dhe nj lloj hierarkie midis kompjuterve

Disa rrjete i bjn disa kompjuter m t fuqishm se t tjert

Prmbledhtazi ekzistojn kto tipe topologjish:

Bus

Ring (Unaz)

Star (Yll)

Tree (Pem)

Mesh

Rrjetet bus

Ky lloj rrjeti ka nj shtyll kryesore (kabll)

Kompjutert lidhen me kt kabll gjat rrugs, dhe e prdorin at pr t drguar dhe marr sinjale (informacion)

Shtylla kryesore funksionon n mnyr t ngjashme me nj bus t dhnash, prandaj kjo topologji njihet me kt emr

Kompjutert lidhen me shtylln kryesore me ann e kabllove dhe lidhsave n form T-je, ndrsa vet shtylla ka dy pjes fundore t ndrprera me nj

rezistenc q pengon rrjedhjen e informacionit nga rrjeti

Rrjetet ring (unaz)

Rrjeti ring (unaz) ngjan si nj rrjet bus por pa pjes fundore

Shtylla kryesore sht nj rreth i mbyllur, pra nj unaz

Unaza nuk prbhet nga nj kabll i vetm, por nga segmente q ndrlidhin do dy kompjuter

Sinjalet kalojn nga njri kompjuter tek tjetri derisa t arrijn n destinacionin e duhur

Rrjetet star (yll)

N kt topologji kompjutert lidhen me njri tjetrin nprmjet nj pajisje shprndarse q njihet si hub

do kompjuter lidhet me hub-in nprmjet nj Kablli

Rrjetet tree (pem)

Nse lidhim disa hub-e bashk rezultati sht nj rrjet tree (pem)

N kt mnyr lidhen shum m tepr nyje (kompjuter) sesa mund t lidheshin vetm me ann e nj hub-I

Rrjetet e vogla familjare prgjithsisht kan nj topologi star, ndrsa rrjetet e mdha shpesh kan topologjin tree

Rrjetet mesh

N kto lloj rrjetash t gjith kompjutert lidhen me njri tjetrin duke rritur sigurin e transmetimit edhe n rast se ndodh ndonj shkputje

Kto rrjete jan m shum teorike pasi jan shum t vshtira dhe t kushtueshme pr tu realizuar n praktik (n rastin e rrjeteve me tela)

Rrjetet kompjuterike pa tela

Kto rrjete ndrlidhin kompjutert me njri tjetrin me ann e valve radio

Shpesh ndjekin topologji logjike t ngjashme me ato t rrjeteve me tela

Krkojn masa shtes sigurie pr shkak se informacioni transmetohet n ajr dhe mund t kapet dhe nga prdorues q nuk jan pjes e rrjetit

Rrjetet kompjuterike pa tela mund t jen

Ad-hoc - kompjutert komunikojn drejtprdrejt menjri tjetrin pa ndihmn e nj pajisje ndrlidhse

E kontrolluar - kompjutert komunikojn me njri tjetrin me ann e nj pajisje ndrlidhse (shprndarse)

Hierarkia e kompjuterve

Kompjutert mund t jen t ndar n klasa n disa tipe rrjetesh edhe pse disa t tjer i konsiderojn t gjith kompjutert e rrjetit si njlloj t

fuqishm

Dy llojet baz t hierarkive jan

Klient-Server

N kt lloj hierarkie resurset e ndara t rrjetit (p.sh printer, internet)qndrzohen n nj ose m shum kompjuter t fuqishm t

quajtur server

Shfrytzuesit e ktyre shrbimeve quhen klient

Pika e fort e ksaj hierarkie sht thjeshtsia e administrimit

Peer-to-peer

T gjith kompjutert jan t barabart

Kompjutert ndajn skedar dhe resurse midis njri tjetrit

Nuk ka nj server t dedikuar pr shrbime dhe si rrjedhoj nuk sht e domosdoshme prania e nj superkompjuteri

Duhet theksuar se hiearkia e prftuar nuk ka lidhje direkte me topologjin e rrjetit.

Hierarkit e msiprme mund t aplikohen mbi do lloj topologjie fizike

Standardet ndrlidhse

Rrjeti kompjuterik sht nj bashksi idesh, hardware dhe software

Software ka t bj me programet q e mundsojn at si dhe protokollet ndrlidhse

Hardware ka t bj me kartat e rrjetit, hub-et, router-t, kabllojet, etj.

Ethernet (IEEE 802.3)

sht standardi ndrlidhs i rrjeteve me tela

Prcakton llojet e kabllove, mnyrat e lidhjes si dhe paketat e sinjaleve elektrike dhe logjike (0-1) q drgohen dhe merren

Skema e Ethernet, njihet si probabilitare, pr shkak se garancia se nj kompjuter mund ta prdori rrjetin sigurohet vetm me ann e nj prshkrimi

probabilitar

Ethernet prcakton gjithashtu dhe shpejtsin e transmetimit t t dhnave nprmjet hardware mundsues t tij

Shpejtsia maksimale varion n intervalin10-1000Mbps

Standardet ndrlidhse t rrjeteve pa tela (wireless)

Rrjetet pa tela prdorin val radio pr te realizuar komunikimin midis

kompjuterve

Standardet rregulluese t tyre mund t prmblidhen ne tabelen e meposhtme

Standarti Frekuenca Shpejtesia e transmetimit

802.11a 5.2GHz 54 Mbps

802.11b 2.4Ghz 11 Mbps

802.11g 2.4Ghz 54 Mbps

802.11n 2.4Ghz 600 Mbps

Pra standardi i prdorur prcakton mbi t gjitha shpejtsin maksiamale t

transmetimit t t dhnave

Nj rrjet mund t lejoj prdorimin e m shum se nj standardi

Karta e rrjetit (NIC)

S bashku me driver-in prkats ka nj detyr kye n rrjet

Kthen t dhnat kompjuterike n formatin q prdor rrjeti i jashtm fizik (sinjale elektrike) dhe anasjelltas

Mund t jet pjes e motherboard, kart PCI ose e jashtme (lidhet me kompjuterin me ann e USB)

Karta e rrjetit duhet t lejoj prdorimin e standardeve (p.sh shpejtsin e transmetimit) q prdor rrjeti n t cilin ndohet kompjuteri

Ekzistojn dhe karta rrjeti q lejojn prdorimin e disa standardeve

Hub-et dhe pikat e aksesit (Access Point)

Hub

Kalon sinjalet nga nj kompjuter tek tjetri

Pajisja me t ciln lidhet do kompjuter q sht pjes e rrjetit (topologji star ose tree)

Dallojn nga numri i portave q prmbajn (nj port pr do kompjuter) si dhe nga menaxhueshmria e tyre (konfigurimi n distanc, etj.)

Mund t punojn me shpejtsi t ndryshme

Disa hub-e njihen si switch, ata realizojn nj ndarje logjike t rrjetit n rrjete m t vogla.

Switch-et njihen ndryshe si hub-e inteligjente

Access Point (pik aksesi)

Prdorin n rrjetat pa tela pasi u japin qasje n rrjet kompjuterve pjesmarrs

Prmban nj radio-transmetues dhe radio-marrs q punon n frekuenca t fiksuara (nuk mund t modifikohen prej jush)

Prgjithsisht lejojn gjithashtu lidhjen me to me an t telave, duke mundsuar n kt mnyr p.sh lidhjen e nj serveri me rrjetin n mnyr

m t qndrueshme

Dallojn nga antenat q prdorin, zona fizike q arrijn t mbulojn si dhe standarded q lejojn t prdorin

Routert dhe modem

Routert

Lidhin rrjetet kompjuterike me njri tjetrin Shembuj:

Lidhja e nj rrjeti pa tela dhe nj rrjeti me tela

Lidhja e rrjetit t shtpis me rrjetin e nj kompanie shprndarse interneti (ISP)

Router prcakton rrugn ndrlidhse midis rrjeteve t ndryshme kompjuterike

Router jan shtylla e Internet (pr shkak se ai prbhet nga shume rrjete prbrse)

N ditt e sotme shpesh kur blini nj hub ai luan gjithashtu dhe rolin e router-it

Modem

Mundson lidhjen e kompjuterit me rrjetin telefonik duke mundsuar komunikimin me kompjuter t tjer (ose rrjete) nprmjet tij

Mund t prdorin rrjetin telefonik me tela ose at Cellular

Kabllot

Koaksial

10-100Mbps

Gjatsi maksimale 500m

Me tela t prdredhura (twisted pair)

10-1000Mbps

Gjatsi maksimale 100m

Fibra optike

Shpejtsi shum e lart transmetimi n distanca t gjata (km)

Adresimi n nj rrjet kompjuterik

do kompjuter n rrjet duhet t ket nj adres t tijn n mnyr q t drgoj dhe marr informacion

Ekzistojn kto forma baz adresimi:

MAC - Adres fizike (heksadecimale) e nj kompjuteri n rrjet q prdoret gjat komunikimit fizik (byte si sinjale elektrike)

IP - Adres logjike numerike q prdoret pr adresimin e kompjuterve t tjer nga programe q po prdorin rrjetin

Emr domain - sht nj sekuenc grmash q prdoret pr t shmangur mbajtjen mend t adresave numerike (IP). Prkthimi nga domain n IP

realizohet

nprmjet shrbimit DNS

Klasifikimi i rrjeteve kompjuterike

LAN - Rrjet kompjuterik n nj godin ose grup godinash

WAN - Kompjuter ose LAN-e q lidhen me njri tjetrin t shprndar n distanc duke prdorur topologji t ndryshme

MAN - Nj rrjet kompjuterik q mbulon nj qytet

INTERNET - Rrjeti botror q prfshin rrjete kompjuterike t ndrlidhur me njri tjetrin